Serwis Internetowy Portal Orzeczeń używa plików cookies. Jeżeli nie wyrażają Państwo zgody, by pliki cookies były zapisywane na dysku należy zmienić ustawienia przeglądarki internetowej. Korzystając dalej z serwisu wyrażają Państwo zgodę na używanie cookies , zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki.

I ACz 434/17 - postanowienie z uzasadnieniem Sąd Apelacyjny w Krakowie z 2017-04-06

Sygn. akt I ACz 434/17

POSTANOWIENIE

Dnia 6 kwietnia 2017 roku

Sąd Apelacyjny w Krakowie I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSA Wojciech Kościołek

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 6 kwietnia 2017 roku w Krakowie

sprawy z powództwa (...) Sp. z o.o. w W.

przeciwko Przedsiębiorstwu (...)Sp. j. w R.

o zapłatę

na skutek zażalenia pozwanej na postanowienie Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 9 stycznia 2017 r., sygn. IX GC 73/16

postanawia:

uchylić zaskarżone postanowienie i przekazać sprawę w zakresie wniosku pozwanej o zwolnienie od opłaty od apelacji do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Krakowie.

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Okręgowy w Krakowie oddalił wniosek strony pozwanej o zwolnienie od obowiązku ponoszenia kosztów sądowych w postaci opłaty od apelacji.

Uzasadniając swe stanowisko Sąd Okręgowy wskazał, że z przedłożonych przez stronę pozwaną dokumentów wynika, iż część majątku pozwanej spółki uległa zajęciu i nie spłaca ona terminowo swoich należności. Strona pozwana przedłożyła jedynie bilans za 2015 rok, z którego wynika, iż posiada aktywa trwałe, aktywa obrotowe, zapasy i należności krótkoterminowe. W związku z tym zobowiązania krótkoterminowe i ich wysokość nie może mieć decydującego znaczenia dla przedmiotowego wniosku.

Strona pozwana dysponowała środkami z tytułu kredytów i pożyczek, które mogła zabezpieczyć na pokrycie ewentualnych kosztów sądowych. Jak podkreślił Sąd Okręgowy przedłożenie jedynie dokumentów dotyczących zajęć komorniczych i innych obrazujących wyłącznie należności ciążące na pozwanej spółce nie stanowi wystarczającej przesłanki zwolnienia strony z obowiązku ponoszenia kosztów sądowych. Sąd Okręgowy stwierdził, że opierając się tylko na przedłożonym bilansie spółki za 2015 rok nie miał możliwości w pełni ocenić sytuacji finansowej spółki, a pozwana pomimo wezwania jej do uzupełnienia braków wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych nie przedłożyła dokumentów finansowych. Podkreślił nadto, że strona pozwana powinna liczyć się z koniecznością obrony swoich praw i w związku z tym w planowaniu wydatków przewidzieć środki na prowadzenie procesu sądowego. Podsumowując powyższe rozważania Sąd Okręgowy stwierdził, że strona pozwana nie wykazała braku dostatecznych środków na uiszczenie opłaty od apelacji.

Zażalenie na powyższe postanowienie wniosła strona pozwana, zaskarżając je w całości. Zarzuciła mu błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia polegający na nieuzasadnionym przyjęciu, że nie uzupełniła w terminie braków wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych, choć w rzeczywistości braki te zostały uzupełnione w wyznaczonym przez sąd terminie.

W oparciu o wskazany zarzut, strona pozwana wniosła o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez zwolnienie pozwanej z kosztów sądowych w całości, w tym od uiszczenia opłaty od apelacji, ewentualnie wnosząc o uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zażalenie strony pozwanej okazało się zasadne i skutkowało uchyleniem zaskarżonego postanowienia oraz przekazaniem sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

Przepis art. 103 u.k.s.c. przewiduje możliwość przyznania przez Sąd zwolnienia od kosztów sądowych osobie prawnej lub jednostce organizacyjnej niebędącej osobą prawną, której ustawa przyznaje zdolność prawną, jeżeli wykazała, że nie ma dostatecznych środków na ich uiszczenie. Art. 109 ust. 1 u.k.s.c. stanowi natomiast, że sąd może zarządzić stosowne dochodzenie, jeżeli na podstawie okoliczności sprawy lub oświadczeń strony przeciwnej powziął wątpliwości co do rzeczywistego stanu majątkowego strony domagającej się zwolnienia od kosztów sądowych lub z niego korzystającej.

Zgodzić się należy z zarzutem skarżącego, iż zaskarżona decyzja sądu pierwszej instancji była przedwczesna i dlatego zażalenie należy uznać za uzasadnione. W świetle powołanego art. 109 ust. 1 u.k.s.c. jeżeli sąd uzna, że przedłożone przez stronę dokumenty budzą wątpliwości co do rzeczywistego stanu majątkowego strony ubiegającej się o zwolnienie od kosztów, czy też zawierają braki merytoryczne, powinien zarządzić stosowne dochodzenie. Sąd Okręgowy nie zarządził wprawdzie dochodzenia celem ustalenia rzeczywistego stanu majątkowego strony pozwanej w przepisanej prawem formie, jednak zarządzeniem przewodniczącego z dnia 19 grudnia 2016 r. wezwano pozwaną spółkę do usunięcia braków złożonego wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych poprzez przedłożenie deklaracji podatkowych za 2015 r., rocznego sprawozdania finansowego za 2015 r., wyciągów ze wszystkich posiadanych przez spółkę rachunków bankowych obejmujących historię transakcji za ostatnie 6 miesięcy, informacji o posiadanych ruchomościach, nieruchomościach, pojazdach oraz innych urządzeniach wraz z podaniem ich przybliżonej wartości – w terminie 7 dni od otrzymania wezwania, pod rygorem oddalenia zwolnienia od kosztów sądowych oraz do przedłożenia dowodów wymienionych we wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych, które nie zostały dołączone do wniosku – w terminie 7 dni pod rygorem zwrotu wniosku. Zarządzenie zostało doręczone stronie pozwanej w dniu 24 stycznia 2017 r., zaś strona w dniu 31 stycznia 2017 r. złożyła pismo, do którego załączyła większość dokumentów do których złożenia została zobowiązana zarządzeniem z dnia 19 grudnia 2017 r. oraz wyjaśniła przyczyny uniemożliwiające przedłożenie części dokumentów żądanych przez Sąd. Tymczasem Sąd Okręgowy nie oczekując na uzupełnienie braków wniosku w dniu 9 stycznia 2017 r. oddalił wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych. W uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia wskazał także, że przedłożone przez skarżącego jedynie dokumenty są niewystarczające dla zwolnienia strony z obowiązku ponoszenia kosztów sądowych, bowiem bazując na przedłożonym bilansie spółki za 2015 rok, dokumentów dotyczących zajęć komorniczych i innych obrazujących jedynie należności pozwanej spółki nie miał możliwości w pełni ocenić sytuacji finansowej spółki, a pozwana pomimo wezwania jej do uzupełnienia braków wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych, nie przedłożyła stosownych dokumentów finansowych.

W ocenie Sądu Apelacyjnego stanowisko Sądu Okręgowego nie jest uprawnione z uwagi na ustalone wyżej okoliczności.. Dostrzegając, iż przedłożony przez wnioskodawcę materiał jest niedostateczny albo niepełny, prawidłowe było rozstrzygnięcie wniosku w oparciu o przedłożone dokumenty (zgodnie z art. 6 k.c. w zw. z art.103 u.k.s.c.) ewentualnie zarządzenie przez przewodniczącego czynności zmierzających do wyjaśnienia kwestii wątpliwych, czy też zmierzających do uzupełnienia braków merytorycznych w informacjach zawartych we wniosku wnioskodawcy i przedłożonym przez niego materiale.. Podjęcie ostatniej decyzji procesowej wymuszało wszakże powstrzymanie się z rozpoznaniem wniosku do daty upływu zakreślonego stronie terminu. Pomimo wezwania wnioskodawcy do przedłożenia dokumentów potwierdzających jego sytuację finansową, to rozstrzygnięcie w przedmiocie wniosku zapadło jeszcze przed doręczeniem wezwania do złożenia brakujących dokumentów. W tej sytuacji zaskarżone postanowienie oddalające wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych, w tym opłaty od apelacji, uznać należy za wydane bez wyjaśnienia istoty wniosku.

Sąd Okręgowy z jednej strony dostrzegając merytoryczne braki wniosku, z drugiej – postąpił niekonsekwentnie, gdyż orzekł w przedmiocie wniosku przed upływem wyznaczonego przez siebie terminu do ich uzupełnienia. Dokonana przez Sąd Okręgowy ocena, że pozwany nie spełnia przesłanek zwolnienia od kosztów sądowych, była przedwczesna i oparta na niewystarczających – w zakresie przez siebie uznanym - podstawach, ponieważ po zarządzeniu stosownego dochodzenia i wezwaniu strony pozwanej do przedłożenia niezbędnych w ocenie Sądu Okręgowego dokumentów, należało doręczyć wnioskodawcy pismo wzywające do ich uzupełnienia, a sprawę rozpoznać merytorycznie dopiero po ich uzupełnieniu lub bezskutecznym upływie terminu do uczynienia zadość wezwaniu sądu. W zaistniałej sytuacji należało uchylić zaskarżone postanowienie i przekazać sprawę w tym zakresie do ponownego rozpoznawania Sądowi Okręgowemu, gdyż ocena dokonana przez Sąd Okręgowy zapadła w oparciu o uznany przez ten sąd niepełny materiał dowodowy i na obecnym etapie postępowania jest przedwczesna. Z kolei rozpoznanie zażalenia z uwzględnieniem uzupełnionego materiału dowodowego prowadziłoby w istocie do rozstrzygnięcia sprawy w modelu jednoinstancyjnym w warunkach, w których Sąd I instancji dostrzegał potrzebę uzupełniania materiału dowodowego w tym incydentalnym postepowaniu we własnym zakresie. W tym kontekście nie sposób jest oceniać załączonych w terminie dokumentów w kategoriach nowości w rozumieniu art. 381 k.p.c..

Wobec powyższego Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji postanowienia na podstawie art. 386 § 4 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c.

Dodano:  ,  Opublikował(a):  Katarzyna Rogowska
Podmiot udostępniający informację: Sąd Apelacyjny w Krakowie
Osoba, która wytworzyła informację:  Wojciech Kościołek
Data wytworzenia informacji: