Serwis Internetowy Portal Orzeczeń używa plików cookies. Jeżeli nie wyrażają Państwo zgody, by pliki cookies były zapisywane na dysku należy zmienić ustawienia przeglądarki internetowej. Korzystając dalej z serwisu wyrażają Państwo zgodę na używanie cookies , zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki.

III AUa 1402/12 - wyrok z uzasadnieniem Sąd Apelacyjny w Krakowie z 2013-06-18

Sygn. akt III AUa 1402/12

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 czerwca 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:

SSA Feliksa Wilk

Sędziowie:

SSA Halina Gajdzińska

SSA Ewa Drzymała (spr.)

Protokolant:

st.sekr.sądowy Renata Tyrka

po rozpoznaniu w dniu 18 czerwca 2013 r. w Krakowie

sprawy z wniosku K. T.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w N.

o emeryturę

na skutek apelacji wnioskodawczyni K. T.

od wyroku Sądu Okręgowego w Nowym Sączu Wydziału IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 6 lipca 2012 r. sygn. akt IV U 1283/11

o d d a l a apelację.

Sygn. akt III AUa 1402/12

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 6 lipca 2012 r. Sąd Okręgowy w Nowym Sączu Wydział IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie K. T. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w N. z dnia 22 września 2011 r. odmawiającej jej ponownego ustalenia prawa do emerytury.

Sąd Okręgowy ustalił, że wnioskodawczyni, ur. (...), z pierwszym wnioskiem o ustalenie prawa do wcześniejszej emerytury wystąpiła w dniu 7 stycznia 1992 r. Przedłożyła wtedy świadectwo pracy z dnia 29 marca 1975 r. poświadczające zatrudnienie w (...) Przedsiębiorstwie (...), zaświadczenie o zatrudnieniu w Przedsiębiorstwie Państwowym (...) K., zaświadczenie o korzystaniu z urlopu wychowawczego oraz zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z przedsiębiorstwa (...). W wyniku tego wniosku organ rentowy decyzją z dnia 21 stycznia 1992 r. przyznał wnioskodawczyni od dnia 30 grudnia 1991 r. emeryturę z tytułu opieki nad dzieckiem wymagającym stałej opieki, dla nabycia której jedną z przesłanek było posiadanie co najmniej 20 lat okresów składowych i nieskładkowych. W dniu 24 kwietnia 2009 r. wnioskodawczyni wystąpiła o przeliczenie podstawy wymiaru emerytury z uwzględnieniem minimalnego wynagrodzenia. Decyzjami z dnia 15 września i 4 listopada 2009 r. ZUS odmówił jej prawa do emerytury powołując się na fakt, że nie wykazała ona 20-letniego okresu składkowego i nieskładkowego. Po weryfikacji jej akt ustalono bowiem, że udowodniła ona 12 lat i 4 dni okresów składkowych, a także 8 lat, 7 miesięcy i 16 dni okresów nieskładkowych, które po ograniczeniu do 1/3 okresów składkowych wyniosły 4 lata i 1 dzien. Zatem łącznie wnioskodawczyni legitymuje się jedynie 16 latami i 5 dniami okresów składkowych i nieskładkowych. W konsekwencji dotychczas pobierana przez wnioskodawczynię emerytura została wstrzymana. W kolejnej decyzji z dnia 4 listopada 2009 r. organ rentowy zwiększył ogólny staż ubezpieczeniowy wnioskodawczyni ustalając go na 16 lat, 1 miesiąc i 15 dni okresów składkowych i nieskładkowych. Przy czym nie uwzględnił jej okresu wykonywania pracy nakładczej od dnia 21 września 1984 r. do 30 października 1984 r., wobec nie udokumentowania, jakie uzyskiwała wtedy wynagrodzenie. Wyrokiem z dnia 8 kwietnia 2010 r. Sąd Okręgowy w Nowym Sączu (do sygn. akt IV U 1363/09) oddalił jej odwołania od powyższych decyzji. Sąd ten ustalił okresy zatrudnienia wnioskodawczyni, tj. łącznie 12 lat, 1 miesiąc i 14 dni oraz okresy korzystania z urlopu wychowawczego na syna, tj. łącznie 8 lat, 6 miesięcy i 16 dni (od dnia 13 września 1982 r. do 12 września 1986 r., od dnia 6 maja 1988 r. do 30 czerwca 1989 r., od dnia 1 lipca 1989 r. do 10 września 1989 r. i od dnia 5 sierpnia 1990 r. do 29 lutego 1992 r.). Uwzględnione okresy nieskładkowe po ograniczeniu do 1/3 okresów składkowych wyniosły 4 lata i 11 dni, a razem staż ubezpieczeniowy wyniósł 16 lat, 1 miesiąc i 15 dni. Powyższe ustalenia podzielił Sąd Apelacyjny w Krakowie, który wyrokiem z dnia 21 grudnia 2010 r. (do sygn. akt III AUa 1249/10) oddalił apelację wnioskodawczyni od wyroku Sądu Okręgowego w Nowym Sączu z dnia 8 kwietnia 2010 r.

Decyzją z dnia 29 września 2011 r. organ rentowy przyznał wnioskodawczyni emeryturę od dnia 1 czerwca 2011 r. w oparciu o art. 26 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 153 poz. 1227 ze zm.)

Ustalił też Sąd Okręgowy, że w okresie od dnia 21 września 1984 r. do 30 października 1984 r. wnioskodawczyni była zatrudniona na podstawie umowy o pracę nakładczą w (...) Spółdzielni Pracy (...) w K. i jako chałupnik wykonywała wkładki do kołnierzyków męskich koszul. W styczniu 1985 r. uzyskała z tego tytułu wynagrodzenie w kwocie 519,00 zł. , zaś w latach 1984 i 1985 minimalne wynagrodzenie wynosiło 5.400zł. Powyższy okres zatrudnienia nie jest więc okresem ubezpieczenia. Sąd podkreślił, że zeznania wnioskodawczyni, iż w powyższej spółdzielni pracowała do 30 października 1985r. nie są wiarygodne, gdyż z dokumentacji osobowej wynika, że umowa została rozwiązana na jej wniosek już w październiku 1984r.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy stwierdził, że kwestia braku prawa wnioskodawczyni do emerytury z tytułu opieki nad dzieckiem wymagającym stałej opieki została już prawomocnie rozstrzygnięta i nie ma podstaw do ponownego ustalenia prawa do tego świadczenia. Odnosząc się do żądania wnioskodawczyni ponownego ustalenia prawa do emerytury w oparciu o art. 114 ustawy o emeryturach rentach z FUS, Sąd Okręgowy uznał, że wnioskodawczyni nie przedłożyła nowych dowodów ani nie wskazała na nowe okoliczności istniejące przed wydaniem decyzji, które miałyby wpływ na prawo do emerytury lub jej wysokość. W ramach wykonywania umowy o pracę nakładczą w okresie od dnia 21 września 1984 r. do 30 października 1984 r. wnioskodawczyni uzyskała wynagrodzenie w kwocie 519,00 zł. podczas gdy minimalne wynagrodzenie za pracę w latach 1984-1985 wynosiło 5.400,00 zł. Tymczasem zgodnie z art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 17 października 1991 r. o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 104, poz. 450) oraz podobnej regulacji w art. 6 ust. 2 pkt 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, za okresy składkowe uznaje się m.in. okresy wykonywania pracy nakładczej, jeżeli w tych okresach osoba wykonująca taką pracę uzyskiwała wynagrodzenie w wysokości co najmniej 50% najniższego wynagrodzenia. Zatem powyższy okres wykonywania umowy o pracę nakładczą nie może być uznany za składkowy. Ponadto okres ten, tj. 1 miesiąc i 9 dni i tak nie uzupełniłby jej stażu pracy do 20 lat uprawniających do wcześniejszej emerytury. Również zarzuty wnioskodawczyni odnośnie zaliczenia jej okresów urlopów wychowawczych nie pozwalały, w ocenie Sądu Okręgowego, na ponowne ustalenie jej prawa do emerytury. W najkorzystniejszym przypadku, przy zastosowaniu art. 26 ust 2 ustawy rewaloryzacyjnej i wyliczanie okresów na dzień 15 listopada 1991r. według zasad przewidzianych ustawą z dnia 14 grudnia 1982r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników ( Dz.U. z 1982r., Nr.40,poz.267 ze zm.) posiada łącznie jedynie 19 lat, 9 miesięcy i 29 dni okresów zatrudnienia, równorzędnych i zaliczalnych. Nie było więc podstaw do zmiany zaskarżonej decyzji i przyznania jej świadczenia emerytalnego. W konsekwencji Sąd Okręgowy odwołanie oddalił.

Apelację od wyroku Sądu pierwszej instancji wywiodła wnioskodawczyni K. T.. Zaskarżając go w całości zarzuciła naruszenie prawa materialnego, a to art. 114 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 153 poz. 1227 ze zm.) poprzez jego niewłaściwe zastosowanie, a także naruszenie prawa procesowego, a to art. 227 k.p.c. i art. 233 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego oraz sprzeczność istotnych ustaleń Sądu pierwszej instancji z dostępnymi dowodami, w szczególności poprzez uznanie za prawidłowe, że wykazała ona okresy składkowe i nieskładkowe w wymiarze ponad 20 lat, a z drugiej strony przyjęcie, że nie udowodniła takiego stażu ubezpieczeniowego. Wskazując na tak sformułowane zarzuty apelująca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez ustalenie jej prawa do emerytury, względnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

W uzasadnieniu apelująca podniosła m.in., że decyzją z dnia 21 stycznia 1992 r. została jej przyznana emerytura i przez następne lata podstawy tego świadczenia nie były kwestionowane. Skoro zaś w późniejszym okresie nie pojawiły się nowe okoliczności lub dowody, które podważałyby zasadność przyznania emerytury, to nie było podstaw do wstrzymania wypłaty tego świadczenia. Wręcz przeciwnie, biorąc pod uwagę kwestie związane z opieką nad dziećmi, wymiar jej stażu ubezpieczeniowego uległ zwiększeniu. Ponadto apelująca zakwestionowała ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji w zakresie wymiaru jej stażu ubezpieczeniowego podnosząc, że rzeczywisty wymiar urlopów wychowawczych, z jakich korzystała oraz okres wykonywania pracy nakładczej łącznie przekracza ponad 20 lat okresów składkowych i nieskładkowych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie, albowiem podniesione w niej zarzuty są chybione.

Spór w niniejszej sprawie sprowadzał się do rozstrzygnięcia kwestii, czy organ rentowy prawidłowo odmówił wnioskodawczyni K. T. ponownego ustalenia prawa do emerytury w oparciu o art. 114 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 153 poz. 1227 ze zm.), w sytuacji, gdy decyzjami z dnia 15 września oraz 4 listopada 2009 r. organ rentowy odmówił jej prawa do emerytury z tytułu opieki nad dzieckiem wymagającym stałej opieki, z uwagi na brak wymaganego dla tego świadczenia stażu ubezpieczeniowego w wymiarze 20 lat. Przy czym należy podkreślić, że decyzje te stały się prawomocne w wyniku oddalenia odwołań wnioskodawczyni przez Sąd Okręgowy w Nowym Sączu wyrokiem z dnia 8 kwietnia 2010 r. (do sygn. akt IV U 1363/09), a następnie oddalenia jej apelacji przez Sąd Apelacyjny w Krakowie wyrokiem z dnia 21 grudnia 2010 r. (do sygn. akt III AUa 1249/10).

Jako podstawę do ponownego ustalenia prawa do emerytury w trybie art. 114 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wnioskodawczyni przedłożyła zaświadczenie z byłego zakładu pracy (...) S.A., które zawierało wykaz urlopów wychowawczych, na jakich przebywała w trakcie zatrudnienia. Wykaz ten miał potwierdzać, że dotychczas ustalone okresy jej urlopów wychowawczych zostały wydłużone, albowiem w rzeczywistości na urlopach wychowawczych przebywała znacznie krócej, co oznacza, że ma dłuższy okres zatrudnienia niż to przyjęto w decyzji odmawiającej jej prawa do emerytury właśnie z uwagi na niewystarczającą ilość okresów składkowych i nieskładkowych. Ponadto wnioskodawczyni domagała się uwzględnienia do jej stażu pracy okresu wykonywania pracy nakładczej w (...) Spółdzielni Pracy (...) w K..

W powyższym zakresie Sąd pierwszej instancji przeprowadził wyczerpujące postępowanie dowodowe i w jego wyniku poczynił niebudzące wątpliwości ustalenia faktyczne, które Sąd Apelacyjny w pełni podziela i uznaje za własne. Odnośnie wskazywanych przez wnioskodawczynię sprzeczności w okresach przebywania na urlopach wychowawczych Sąd pierwszej instancji zasięgnął informacji z zakładu pracy i wyjaśnił, że w dotychczasowym postępowaniu prawidłowo zostały przyjęte wszystkie okresy korzystania przez wnioskodawczynię z urlopów wychowawczych z tytułu opieki nad córką, jak i synem. Wynika to nie tylko z aktualnego zaświadczenia zakładu pracy, ale także z rejestru osób przebywających na urlopach wychowawczych. Również wszechstronne i wyczerpujące było postępowanie dowodowe Sądu pierwszej instancji w kwestii zaliczenia do stażu pracy wnioskodawczyni okresu wykonywania umowy o pracę nakładczą. Sąd Okręgowy ściągnął akta osobowe ze spornego okresu wykonywania pracy nakładczej w (...) Spółdzielni Pracy (...) w K., z których wynika, że wnioskodawczyni wykonywała pracę nakładczą jedynie w okresie od dnia 21 września 1984 r. do 30 października 1984 r., a nie do 1985 r., jak podnosiła w odwołaniu. A ponadto, że uzyskała z tego tytułu wynagrodzenie w kwocie 519,00 zł., czyli nie przekraczającej połowy ówczesnego minimalnego wynagrodzenia za pracę (tj. 5.400,00 zł), co było warunkiem uznania tego okresu zatrudnienia za okres składkowy zgodnie z art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 17 października 1991 r. o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 104, poz. 450). W konsekwencji słusznie jako trafny ocenił Sąd pierwszej instancji wniosek organu rentowego, że wnioskodawczyni nie przedłożyła żadnych nowych dowodów lub okoliczności, które miały by wpływ na prawo do świadczenia emerytalnego. Nie wykazała bowiem, że posiadała staż pracy w wymiarze co najmniej 20 lat, co było jednym z warunków wymaganych do nabycia prawa do emerytury z tytułu opieki nad dzieckiem wymagającym stałej opieki. Przy czym Sąd pierwszej instancji dokonał wyliczenia stażu pracy wnioskodawczyni zarówno pod rządami ustawy z dnia 17 października 1991 r. o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw ( Dz.U z 1991r.,Nr.104, poz.450 ze zm.), jak i wcześniejszego stanu prawnego, tj. regulacji ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz. U. Nr 40, poz. 267, ze zm.). W pierwszym przypadku, z ograniczeniem okresów nieskładkowych do 1/3 posiadanych okresów składkowych, łączny staż wnioskodawczyni wynosi 16 lat i 1 miesiąc i 15 dni. Zaś z drugim przypadku – z ograniczeniem urlopów wychowawczych do 6 lat – łączny staż na dzień 15 listopada 1991 r. wyniósł 19 lat, 9 miesięcy i 29 dni.

Bezprzedmiotowe są natomiast zarzuty apelacji o braku podstaw prawnych ( z uwagi na brak nowych dowodów czy okoliczności) do wydania przez organ rentowy decyzji z dnia 15 września 2009r. i 4 listopada 2009 r., odmawiających wnioskodawczyni prawa do emerytury, z uwagi na wcześniejszą decyzję z dnia 21 stycznia 1992 r. o przyznaniu prawa do tego świadczenia. Przedmiotem niniejszego postępowania jest bowiem prawidłowość decyzji organu rentowego z dnia 22 września 2011 r. Zaś zakres rozpoznania w sprawie z zakresu ubezpieczeń społecznych może dotyczyć jedynie przedmiotu rozstrzygnięcia zaskarżonej decyzji organu rentowego. Skoro zaś w niniejszej sprawie przedmiotem tym była odmowa ponownego ustalenia prawa do emerytury w trybie art. 114 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS – to kwestia odmowy przyznania świadczenia decyzjami z dnia 15 września i 4 listopada 2009 r. pozostawała już poza zakresem rozpoznania sprawy. Tym bardziej, że decyzje te były już przedmiotem prawomocnie zakończonego postępowania wyrokami Sądu Okręgowego w Nowym Sączu z dnia 8 kwietnia 2010 r. oraz Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 21 września 2010 r.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. apelację oddalił.

Dodano:  ,  Opublikował(a):  Jolanta Ważna
Podmiot udostępniający informację: Sąd Apelacyjny w Krakowie
Osoba, która wytworzyła informację:  Feliksa Wilk,  Halina Gajdzińska
Data wytworzenia informacji: