Serwis Internetowy Portal Orzeczeń używa plików cookies. Jeżeli nie wyrażają Państwo zgody, by pliki cookies były zapisywane na dysku należy zmienić ustawienia przeglądarki internetowej. Korzystając dalej z serwisu wyrażają Państwo zgodę na używanie cookies , zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki.

I ACa 325/15 - wyrok z uzasadnieniem Sąd Apelacyjny w Krakowie z 2015-05-22

Sygn. akt I ACa 325/15

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 maja 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący:

SSA Wojciech Kościołek

Sędziowie:

SSA Anna Kowacz-Braun

SSA Grzegorz Krężołek (spr.)

Protokolant:

sekr.sądowy Marta Matys

po rozpoznaniu w dniu 22 maja 2015 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w D.

przeciwko (...) (...)Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w W.

o zapłatę

na skutek apelacji obu stron

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie

z dnia 24 listopada 2014 r. sygn. akt IX GC 665/12

1.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie IV w ten sposób, że punktom I i II nadaje treść:

„I. zasądza od strony pozwanej (...) (...)Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W. na rzecz strony powodowej (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w D. kwotę 161.516 EURO (sto sześćdziesiąt jeden tysięcy pięćset szesnaście EURO) z ustawowymi odsetkami od dnia 16 września 2012 r.,

II. zasądza od strony pozwanej na rzecz strony powodowej kwotę 20.860 zł (dwadzieścia tysięcy osiemset sześćdziesiąt złotych) z ustawowymi odsetkami od 16 września 2012 r.”;

2.  oddala apelację strony pozwanej;

3.  zasądza od strony pozwanej na rzecz strony powodowej kwotę 15.542 zł (piętnaście tysięcy pięćset czterdzieści dwa złote) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt : I ACa 325/15

UZASADNIENIE

Powódka (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w D. , w pozwie skierowanym przeciwko spółce z ograniczoną odpowiedzialnością (...) w W., domagała się:

1/zasądzenia kwoty 162.471,00 euro i sumy 25.528,00 złotych, tytułem odszkodowania za nienależyte wykonanie umowy łączącej strony a nadto wraz z odsetkami ustawowymi, liczonymi od dnia 16 września 2012 roku do dnia zapłaty, nadto kwoty 54.220,36 złotych tytułem zwrotu świadczenia nienależnego, które zostało wykonane przez nią na rzecz przeciwniczki procesowej z zastrzeżeniem zwrotu, wraz z odsetkami ustawowymi, liczonymi od dnia 16 września 2012 roku.

Wniosła również o obciążenie pozwanej kosztami postępowania.

Motywując zgłoszone żądanie wskazała , że w dniu 17 września 2009 roku strona pozwana złożyła jej ofertę sprzedaży portalowej maszyny pomiarowej (...) 20.12.10” wraz z oprogramowaniem (...)oraz głowicą optyczną (...), a także niezbędnymi akcesoriami. Oferta zawierała specyfikację, cech maszyny, zgodnych potrzebami powódki ,zarówno co do dokładności pomiaru, jak i jego powtarzalności, a także co do innych właściwości urządzenia.

Spółka (...) udzieliła na nią kupującej 24-miesięcznej gwarancji od daty uruchomienia urządzenia. W jej ramach wszelkie elementy zakwalifikowane przez specjalistów z serwisu strony pozwanej jako uszkodzone, miały być wymienione za darmo, wliczając koszt dostawy i serwisu. Na sprzęt komputerowy, który był załączony do zestawu, kupująca uzyskała oddzielną, 36 – miesięczną gwarancję od producenta komputera, natomiast oprogramowanie (...)zostało objęte gwarancją na okres 12 miesięcy, uregulowaną zasadami tzw. (...).

Pomiędzy stronami doszło do zawarcia umowy sprzedaży urządzenia i spółka (...) zapłaciła ustaloną cenę w kwocie 220.052,62 euro brutto [[netto180.371,00 euro]. Maszynie został wystawiony certyfikat kalibracji nr (...)z dnia 18 stycznia 2010r.

Urządzenie mimo wielokrotnych napraw i czynności serwisowych, dokonywanych zarówno przez pracowników pozwanego samodzielnie jak i z udziałem pracowników producenta - hiszpańskiej spółki (...) - nie uzyskała parametrów gwarantowanych w specyfikacji , będącej integralną częścią oferty pozwanej.

Wobec tego , jak wskazywała powódka , w następstwie nieprawidłowego wykonania zobowiązania poniosła szkodę , której wyrównanie obciąża stronę przeciwną.

Składa się na nią różnica pomiędzy ceną , która za urządzenie zapłaciła , a jej wartością w obecnym stanie technicznym za którą (...) byłaby ją w stanie sprzedać. Zważywszy , iż może ona za nią uzyskać 42 120 EUR , co wynika z treści specjalistycznej opinii prywatnej, autorstwa marka N. , dochodzi różnicy w wymiarze 138 251 EUR, traktując koszt przeprowadzenia opinii także jako element uszczerbku podlegającego wyrównaniu.

Na szkodę składają się ponadto , wyrażone w walucie europejskiej , koszty czynności serwisowych zrealizowanych przez producenta maszyny, (...) SA , w kwotach odpowiednio 17 840 EUR i 6 380 EUR , których strona pozwana , po niezasadnym zdaniem powódki, uznaniu , że (...) utraciła uprawnienia wynikające z gwarancji , nie chciała wykonać za darmo.

W jej ocenie składają się na nią także [ wyrażone w złotówkach ] sumy , które wydatkowała na rzecz Laboratorium (...), w K. , tytułem wynagrodzenia za trzy różne usługi wzorcowania urządzenia wraz z wystawieniem odpowiedniego świadectwa wzorcowania , które zleciła , uprzednio tracąc zaufanie do zapewnień pozwanej , że kolejne czynności naprawcze , prowadza do uzyskania przez maszynę parametrów technicznych wskazanych w specyfikacji.

Były to następujące kwoty

- 4.720,00 złotych tytułem wzorcowania w dniach 12 – 13 stycznia 2012 roku oraz wykonania stosownego świadectwa ;

-9.750,00 złotych za wzorcowanie w dniu 1 lutego 2012 roku oraz przygotowanie jego świadectwa, ;

-6.390,00 złotych za te same czynności wykonane w dniach 21 – 22 maja 2012 roku wraz z kolejnym świadectwem.

Dochodząc kwoty 54 220,36 złotego , strona powodowa argumentowała ., iż jest to suma , jaką z zastrzeżeniem zwrotu , przelała na konto pozwanej z tytułu wynagrodzenia za czynności serwisowe , dokonane wcześniej , od zapłaty której (...) (...) uzależniła podjecie dalszych prac naprawczych. Będąc w sytuacji przymusowej , wywołanej zachowaniem pozwanej , świadczenie to spełniła.

Strona pozwana domagała się oddalenia powództwa w całości oraz obciążenia spółki (...) kosztami postępowania .

Motywując swoje stanowisko podnosiła ,że maszyna została wydana kupującej w stanie właściwym do umówionego użytku , przy zachowaniu przez urządzenie parametrów technicznych wskazanych w specyfikacji, który to fakt potwierdza treść protokołu zdawczo - odbiorczego podpisanego przez przedstawicieli obydwóch stron.

Wskazywała , iż twierdzona przez stronę przeciwną niesprawność urządzenia jest wynikiem wadliwej jego eksploatacji ,w tym doprowadzenia do zabrudzenia jej elementów na miejscu wykorzystania , w D..

Ponadto twierdziła , iż w odniesieniu do roszczeń pozwanej nie jest biernie legitymowana albowiem to nie ona a spółka (...) SA była podmiotem udzielającym gwarancji jakości maszyny. Co więcej , gwarancja ta wygasła na skutek sposobu w jaki kupująca korzystała z niej.

W jej ocenie rola (...) (...) ograniczona była roli serwisanta urządzenia.

Ponieważ prawidłowo zrealizowała swoje obowiązki wynikające z umowy sprzedaży, jedynej jaka łączyła strony , kierowanie jakikolwiek roszczeń wobec niej , które powódka określiła w pozwie , wywodząc je z nieprawidłowego wykonania zobowiązania, nie jest usprawiedliwione.

Nie jest też świadczeniem nienależnym zapłata przez (...) pozwanej kwoty 54 220, 36 złotego za wykonanie czynności serwisowych , skoro przed ich dokonaniem uprawnienia z gwarancji po stronie powódki wygasły , a wobec tego była obowiązana za te prace zapłacić, jako zrealizowane na podstawie , nawiązanego odrębnie pomiędzy stronami , stosunku zobowiązaniowego.

Wyrokiem z dnia 24 listopada 2014r Sąd Okręgowy w Krakowie :

- zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwoty :

a/ 161 516 EUR oraz 20 860 złotych , obydwie z ustawowymi odsetkami od dnia wyrokowania do dnia zapłaty ,[ pkt I i II ] , a nadto

b/ sumę 54 220, 36 zł z ustawowymi odsetkami od 16 września 2012r [[pkt III],

- oddalił powództwo w pozostałym zakresie [ pkt IV ],

- zasądził od spółki (...) na rzecz spółki (...) kwotę 67 867, 64 złotego, tytułem kosztów procesu [ pkt V] oraz

- nakazał ściągnąć od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okresowego w K. sumę 14 799, 64 złotego, tytułem wydatków związanych z postępowaniem [ pkt VI sentencji wyroku ].

Sąd Okręgowy ustalił następujące fakty istotne dla rozstrzygnięcia:

Spółka z o. o. (...) w D. zajmuje się produkcją wyrobów z silikonu, gumy i lateksu. Elementy, które produkuje , m. in do pokrywania silikonem osłon płytek naciągów pirotechnicznych pasów bezpieczeństwa, używanych przy produkcji samochodów , wymagają bardzo dużej precyzji . Aby przygotować matryce i narzędzia do tej produkcji spółka zdecydowała się kupić maszynę pomiarową, która pozwalałaby weryfikować przydatność wykonanych narzędzi i matryc, a także sprawdzać parametry gotowych partii produktów. Urządzenie miało gwarantować także powtarzalność samych pomiarów.

W odpowiedzi na przetarg ogłoszony przez powódkę , spółka (...) (...) złożyła w dniu 17 września 2009 roku ofertę sprzedaży portalowej maszyny pomiarowej (...) 20.12.10” wraz z oprogramowaniem (...)oraz głowicą optyczną (...), a także niezbędnymi akcesoriami.

Pozwana jest przedstawicielem na Polskę producenta takich maszyn, hiszpańskiej spółki akcyjnej (...). Świadczy także na zasadzie wyłączności usługi serwisu gwarancyjnego i pogwarancyjnego oferowanych urządzeń , które oferuje wraz z koniecznym oprogramowaniem i niezbędnymi akcesoriami.

(...) (...) przedstawiła , w ramach przygotowanej przez siebie oferty, specyfikację urządzenia która, uwzględniała parametry techniczne oczekiwane przez powódkę , tak co do dokładności pomiaru jak i jego powtarzalności na poziomie 2 µm.

Oferta zawierała także postanowienia w przedmiocie gwarancji, serwisu maszyny i oprogramowania. Zgodnie z nią maszyna objęta jest 24-miesięcznym okresem gwarancji od daty uruchomienia urządzenia. W ramach świadczeń gwaranta , ograniczonych do napraw, wszelkie elementy zakwalifikowane przez specjalistów serwisu strony pozwanej jako uszkodzone miały być , o ile „ będzie to konieczne” wymienione za darmo, wliczając koszt dostawy i serwisu. Równocześnie zastrzeżono, że gwarancja wygasa tylko w przypadku „gdy przyjmujący ofertę dokonał otwarcia, rozpakowania lub jakiejkolwiek innej ingerencji na dostarczonym urządzeniu przed przyjazdem specjalistów z (...) (...)Gwarancja nie obejmowała uszkodzeń sprzętu powstałych w wyniku użytkowania niezgodnego z zaleceniami producenta, czy jego uszkodzenia o charakterze mechanicznym, a także takiego , które wynikało z pracy urządzenia w warunkach innych niż zalecane przez spółkę (...) , zabrudzenia , w temperaturze poniżej + 15 stopni C lub powyżej 35 stopni C.

W tych wypadkach , gdy obowiązki gwaranta zostały wyłączone, właściciel urządzenia był obowiązany zapłacić za usługę serwisową.

Wraz z wydaniem maszyny pozwana nie wręczyła nabywcy odrębnego dokumentu gwarancyjnego , a postanowienia gwarancyjne wskazane były w samej ofercie . (...) SA także dokumentu takiego nie wystawił.

Na sprzęt i oprogramowania komputerowe , odrębnej gwarancji udzielił jego producent.

Strona powodowa przyjęła ofertę i zawarła z pozwaną umowę kupna sprzedaży urządzenia na jej warunkach , plącąc ustalona cenę nabycia, w kwocie 220 052, 64 EUR / brutto / w trzech ratach, ostanią w dniu 29 stycznia 2010r.

W dniu 4 grudnia 2009 r pozwana dostarczyła urządzenie do siedziby powódki , wydając jej instrukcję obsługi całego systemu pomiarowego.

W dniach 10 – 22 grudnia 2009 r. specjaliści pozwanego dokonali instalacji maszyny w hali wskazanej przez (...) , której posadzka , ówcześnie betonowa , miała być wkrótce zastąpiona właściwą. Przy tej deklaracji nabywcy instalujący zaaprobowali jej aktualne cechy, mimo , iż mogła potencjalnie emitować zapylenie szkodzące właściwej pracy urządzenia. Posadzka betonowa była codziennie myta, a po kilku tygodniach pokryto ją nawierzchnią z żywicy , która wykluczała możliwość powstawania zapylenia.

Maszyna pomiarowa została ostatecznie wydana stronie powodowej w dniu 27 stycznia 2010 roku, co zostało potwierdzone protokołem zdawczo – odbiorczym, podpisanym przez przedstawicieli obu stron.

W tym dniu przedstawiciel strony pozwanej w obecności pracowników pozwanej , którzy w zakresie dokonywania pomiarów tą maszyną nie mieli doświadczenia , wykonali serię pomiarów sprawdzających dwóch pierścieni wzorcowych(...)metodą stykową i bezstykową pomiaru , w celu potwierdzenia ich powtarzalności. Na ich podstawie stwierdzili ich zgodność z danymi wskazanymi w specyfikacji.

Ponadto został wystawiony certyfikat kalibracji urządzenia.

Po wydaniu maszyny powódce , w siedzibie (...), w okresie od lutego 2010 roku do marca 2010 roku, odbyły się szkolenie pracowników strony powodowej z zakresu i sposobu jej działania , prowadzone przez reprezentującego sprzedającą G. K.. Ich przebieg był dokumentowany nagraniami .

W trakcie szkoleń pracownicy powoda stwierdzili , że pomiary dokonywane przez urządzenie nie są tak dokładne, jak to pozwana deklarowała w specyfikacji. Różnice w wartościach kolejnych pomiarów dokonywanych metodami stykową i bezstykową znacznie przekraczały deklarowaną powtarzalność wyników na poziomie 2 µm, a ponadto wartość nominalna pomiaru różniła się od wartości rzeczywistej w większym stopniu, niż to w niej założono.

W dniu 29 marca 2010 roku strona powodowa skierowała do spółki z W. pierwsze zgłoszenie nieprawidłowości przy pomiarach, wskazując w szczególności , iż różnice pomiędzy wynikami pomiaru tego samego przedmiotu dochodzą do wartości dziesięciokrotnie większej niż zakładano w specyfikacji urządzenia.

W odpowiedzi na nie , w drodze konsultacji telefonicznej z 6 kwietnia 2010r G. K. wskazał , że problem wynika stąd , iż pracownicy powódki nie zachowują kolejności podczas wykonywania kalibracji. Mimo zastosowania się do udzielonych wskazówek problem występował nadal.

Kolejnym pismem , datowanym na 15 kwietnia 2010 roku , powódka poinformowała pozwaną o nich , a przedstawiciele pozwanej przyjechali do D. sądząc , iż nieprawidłowość ma swoje źródło w wadliwie działającej głowicy pomiarowej. Okazało się to być diagnozą nie prowadzącą do usunięcia nieprawidłowości pomiarów wykonywanych przez urządzenie, które nadal pozostało niesprawne.

W tej sytuacji pozwana zaleciła wymianę głowicy na nową , przesłaną później przez nią , którą mieli zainstalować pracownicy (...) , gdyż (...) (...)nie widziała potrzeby obecności swoich pracowników przy tej czynności.

Wymiana została wykonana, a czynności sprawdzające także były zrealizowane przez (...) w dniu 4 maja 2010r , w oparciu o telefonicznie przekazane wskazówki pozwanej. Okazało się , że wymiana nie doprowadziła do poprawy parametrów uzyskiwanych przez maszynę.

W następnych dniach strony prowadziły dalszą korespondencję e- mailową oraz rozmowy telefoniczne, które miały pozwolić stronie pozwanej na ustalenie przyczyny wadliwości .

Nie przyniosła rezultatów , wymiana jednego z elektronicznych podzespołów urządzenia , który został sprowadzony od producenta ,a w wadliwości którego pozwana upatrywała kolejnego źródła nieprawidłowości.

W tej sytuacji , gdy urządzenie nadal było niesprawne , w dniu 17 czerwca 2010 r (...) wysłała e - maila do pozwanej , żądając wskazania terminu usunięcia niezgodności parametrów urządzenia z gwarantowanymi . Pracownicy pozwanej przyjechali do D. i podczas wykonywania czynności serwisowych w dniu 23 czerwca 2010 roku spowodowali kolizję części ruchomej maszyny,/ pinoli / , w której zainstalowana jest głowica pomiarowa ze stołem granitowym, który stanowi podstawę urządzenia. W wyniku kolizji uszkodzeniu uległa sama głowica oraz podstawa, w której powstała głęboka, długa rysa, co uniemożliwiło dokonywanie pomiarów na części jego powierzchni. Została zachwiana geometria maszyny co było dodatkową przyczyną powstawania błędów pomiarowych . Od tego też momentu obserwowano zacinanie się maszyny w czasie pracy . Kolizja pinoli miała kluczowy wpływ na dalszą pracę urządzenia tj. na dokładność wykonywanych przez nie pomiarów i ich powtarzalność , nawet mimo kolejnej wymiany uszkodzonej w zdarzeniu głowicy pomiarowej , którą dostarczyła (...) (...) , W konsekwencji wartość rynkową maszyny którą , co ustalił biegły , została obniżona do kwoty 49 230 euro. W wyniku uderzenia doszło do deregulacji wszystkich osi układu pomiarowego . Nie miała natomiast wpływu na działanie maszyny rysa w jej podstawie , którą później usunięto.

W dniu 20 lipca 2010 roku pozwana spółka poinformowała powódkę że otrzyma od producenta wzorce konieczne do ustawienia geometrii maszyny pomiarowej, co ma ostatecznie doprowadzić do uzyskiwania przez nią parametrów gwarantowanych w specyfikacji. Wskazała , że przy pracach serwisowych planowanych na 30 – 31 lipca 2010 roku obecny będzie pracownik spółki (...) S.A. – większościowego (...) spółki (...) (...)oraz producenta maszyny.

Po raz kolejny przystąpiono do prac serwisowych , które trwały od dnia 3 do 6 sierpnia 2010 roku , ale i one okazały się nieskuteczne. Podczas ich przebiegu stwierdzono obecność niewielkiej ilości oleju na jednej z prowadnic urządzenia oraz w jego filtrach powietrza znajdujących się pod obudową. Plama z oleju, pochodzącego z suwnicy ustawionej nad maszyną została wyczyszczona. Nie miała ona wpływu na parametry pomiarów , chociaż reprezentujący pozwaną , w tym upatrywali przyczyn niesprawności.

We wrześniu 2010 roku powódka stwierdziła kolejny problem związany z urządzeniem pomiarowym.

Podczas szybkiego przejazdu maszyny -w granicach prędkości ustalonych w specyfikacji- następowało jej zablokowanie, co zostało zgłoszone telefonicznie pozwanej , która nie zareagowała.

W dniu 22 października 2010 roku (...) ponownie zażądała wskazania przez pozwaną terminu ukończenia prac serwisowych związanych z dokładnością pomiarową maszyny, a także przedłużenia terminu gwarancji o czas liczony od dnia 6 kwietnia 2010 roku do momentu usunięcia niesprawności, zgodnie postanowieniami oferty w oparciu o którą strony zawarły umowę.

Pismo pozostało bez odpowiedzi .

W dniu 19 listopada 2010 roku, powódka poinformowała o całej sytuacji producenta urządzenia spółkę (...) , większościowego (...) spółki (...) (...), a także producenta oprogramowania urządzenia – spółkę (...) S.A. Ponownie wezwała pozwaną do niezwłocznego usunięcia wad urządzenia, poprzez doprowadzenie go do stanu zgodnego ze specyfikacją co jak wskazywała jest konieczne dla realizowania przez nią zamówień produkcyjnych.

W tym samym dniu pozwana poinformowała (...) , że ma otrzymać najnowszą wersję oprogramowania komputerowego , co według niej usunie stwierdzone błędy pomiarowe. Zainstalowanie programu i ponowna kalibracja głowicy doprowadzi urządzenie , jak zapewniała do stanu gwarantowanego w specyfikacji. W odpowiedzi powódka wskazała , iż nie podejmuje się samodzielnego zainstalowania oprogramowania.

. W dniach 13 i 14 grudnia 2010 roku pracownicy pozwanej spółki oraz (...) S.A. wykonali kolejną usługę serwisową. W jej trakcie zainstalowali to oprogramowanie , w notatce z czynności stwierdzając , iż po dokonaniu pełnej kalibracji maszyny w różnych położeniach głowicy pomiarowej uzyskuje ona wyniki mieszczące się w granicach określonych specyfikacją. W dokumencie zawarto wskazania co do sposobu użytkowania urządzenia oraz zalecono usunięcie komputerowego programu antywirusowego oraz odłączenie komputera obsługującego maszynę od sieci lokalnej , która istniała w przedsiębiorstwie powódki.

W dniu 27 grudnia 2010 r , (...) otrzymała od pozwanej pismo , datowane na 20 grudnia 2010r ,w którym wskazywała , że problem związany z „niepoprawnym działaniem systemu” spowodowany jest instalacją na komputerze zewnętrznych programów – między innymi aplikacji antywirusowej bez akceptacji ani autoryzacji spółki (...) , a także zabrudzeniem części maszyny olejem . Tym samym ponieważ urządzenie było użytkowane w warunkach niezgodnych z zaleceniami producenta , powódka traci- z mocą wsteczną - służące jej dotąd uprawnienia gwarancyjne. W konsekwencji twierdziła , że (...) obciążona zostaje kosztami czynności serwisowych , dokonanych w sierpniu i grudniu 2010r.

Do tego pisma dołączyła dokument kalibracji z 3 września 2010, który potwierdzał zgodność parametrów pomiarowych urządzenia z założeniami wskazanymi m w specyfikacji.

(...) utraciwszy zaufanie do zapewnień pozwanej co do sprawności urządzenia pomiarowego , po czynnościach serwisowych wykonanych w grudniu 2010r, zwróciła się do jednego z czterech ośrodków akredytowanych przez Polskie Centrum Akredytacji, w zakresie pomiarów współrzędnościowych – Laboratorium (...) o dokonanie wzorcowania urządzenia Wyniki uzyskane przez specjalistów z PK wskazywały ,że maszyna nie spełnia wymagań dokładnościowych wskazanych w specyfikacji

Koszt jaki w związku z tymi czynnościami powódka poniosła wyniósł 4.720,00 złotych netto, /brutto 5.805,60 złotych./ Powyższa kwota została przez nią wpłacona w dniu 18 stycznia 2011 roku.

W dniu 18 stycznia 2011 roku wydane zostało przez Laboratorium Politechniki (...) stosowne świadectwo wzorcowania, które potwierdziło, że maszyna nie spełnia wymagań określonych specyfikacją.

Spółka z D. przesłała te wyniki (...) (...) , żądając doprowadzenia maszyny do stanu w której będzie sprawna , na co odpowiedzią , podpisaną przez prokurenta pozwanej K. P. było wskazanie , iż (...) (...) wykona taką usługę ale odpłatnie, po złożeniu odpowiedniej oferty przez kontrahentkę.

W dniu 19 stycznia 2011 roku powódka otrzymała od przeciwniczki procesowej dokument zestawienia kosztów za usługi serwisowe z sierpnia i grudnia 2010r wraz z żądaniem zapłaty z tego tytułu kwoty brutto 51 715, 35 zł

Powódka , w tej sytuacji, wystąpiła do prezesa zarządu pozwanej , który jest równocześnie Dyrektorem Generalnym (...) S.A. z informacją o zaistniałym problemie związanym ze współpracą pomiędzy stronami niniejszego postępowania oraz poprosił o interwencję w tej sprawie, przedstawiając dotychczasowy przebieg współpracy stron oraz wyniki pracy maszyny stwierdzone przez specjalistów z Politechniki (...).

Mimo, że powódka w dalszej części korespondencji z pozwaną podtrzymywała swoje stanowisko co do przyczyn niesprawności maszyny wywołanej przyczynami od niej niezależnymi i obciążającymi gwaranta , będąc zmuszona okolicznościami związanymi z wykonaniem zobowiązania dla którego zakupiła urządzenie , złożyła zapytanie ofertowe do (...) (...)dotyczące wykonania kolejnej usługi serwisowej, która miałaby doprowadzić je do stanu zgodności ze specyfikacją. Wyraźnie jednak zastrzegła , że zapłata za usługę, która stanowi świadczenie nienależne, dokonana będzie z zastrzeżeniem zwrotu.

Ponadto z uwagi na stanowisko pozwanej , która oświadczyła ,że nie wykona żadnej usługi bez uprzedniego uiszczenia należności za usługi serwisowe z sierpnia i grudnia 2010r , zdecydowała o jej zapłaceniu , z zastrzeżeniem zwrotu, konsekwentnie wyrażając pogląd , iż pozwana powinna dokonać zamawianych czynności w ramach gwarancji albowiem uprzednie czynności gwarancyjne były nieskuteczne.

W odpowiedzi (...) (...) przekazała jej wezwanie do zapłaty wskazanej wyżej należności 51 715, 35 zł powiększonej o odsetki ustawowe. (...) zapłaciła z tego tytułu łącznie 54 220, 36 zł , 17 czerwca 2011r, zastrzegając zwrot. Dokonując zapłaty wskazała , że robi to będąc w sytacji niemożliwości zlecenia wykonania naprawy przez inny podmiot , w warunkach dalszej niesprawności urządzenia uniemożliwiającej wykorzystywanie go zgodnie z założonym przeznaczeniem.

Odpowiadając na ofertę złożoną przez (...) , pozwana wskazała , iż należało o wykonanie kolejnych czynności naprawczych zwracać się do spółki (...) , w konsekwencji czego dalsze udogodnienia w tej sprawie były prowadzone przez spółkę z D. ze spółką - producentem maszyny

W dniu 21 października 2011 roku strona powodowa zwróciła się do (...) S.A. ze stosownym zamówieniem na te prace. Były one uzależnione od wcześniejszej płatności za nie , którą to należność, w wysokości 17 840 EUR, (...) zapłaciła 25 października 2011r.

Prace mające na celu usuniecie niesprawności urządzenia odbyły się z udziałem pracowników spółki (...) i pozwanej w D. w dniach 16 – 20 stycznia 2012r.

Po ich zakończeniu serwisujący ustnie zapewnili, że urządzenie jest sprawne i nadaje się do przeprowadzania pomiarów; zalecili jedynie wymianę poduszek powietrznych uprzednio zbrudzonych olejem, z tym faktem wiążąc przyczynę dotychczasowej niezgodności pomiarów ze specyfikacją. Upatrywali tej nieprawidłowości także w niezachowywaniu właściwej temperatury w pomieszczeniu gdzie urządzenie pracowało w tym w szczególności w jej wahaniach pomiędzy 19, 1stopnia C do 20, 4 stopnia C.

Ponieważ dokonujący naprawy nie zgodzili się by odbiór następował z udziałem specjalistów z Politechniki (...) , strony nie podpisały żadnego dokumentu , potwierdzającego odebranie tych prac przez powódkę.

Maszyna została wyłączona z użytkowania. W odpowiedzi na żądanie powódki o złożenie świadectwa kalibracji takie świadectwo zostało przesłane , a (...) SA , złożył ofertę wymiany poduszek powietrznych za kwotę 6 380 EUR.

Strona pozwana natomiast przedstawiła pozwanej raport techniczny w którym stwierdziła zadowalający stan urządzenia oraz jego sprawność. Z jego treści wynikało ponadto , że uprzednie zabrudzenie olejem nie ma wpływu na jego funkcjonalność i uzyskiwane parametry pomiarowe. Uznawała w nim także , że doszło do ingerencji w strukturę maszyny z uwagi na stwierdzoną nieoryginalność części śrub.

W dniu 1 lutego 2012 roku pozwany dokonał sprawdzenia skuteczności prac serwisowych pozwanego oraz (...) S.A.;w którym mimo zaproszenia przedstawiciele (...) (...) nie wzięli udziału , korzystając ze specjalistów Politechniki (...) .

Przeprowadzone wzorcowanie maszyny w dalszym ciągu potwierdzało , że jest ona niesprawna nie zachowując parametrów wskazanych w specyfikacji.

Za usługę wzorcowania oraz wystawienie jego świadectwa (...) zapłaciła Politechnice , wskazaną przez nią w dokumencie rozliczeniowym kwotę 11 992, 50 zł.

W odpowiedzi na przesłanie tych wyników (...) stwierdziła , że doszło do omyłki , a wystawiony przez nią dokument kalibracji opierał si na niepełnych danych.

Zmierzając mimo wszystko do uzyskania przez urządzenie zapowiadanej w specyfikacji cech sprawności , (...) zdecydowała się na wymianę poduszek powietrznych , zamawiając , kolejna usługę serwisową, w zgodzie ze wskazaną wyżej ofertą spółki (...) , płacąc przed jej wykonaniem należność za nią w kwocie 6 380 EUR, której wniesienie zostało potwierdzone w dniu 3 kwietnia 2012r.

Usługa serwisowa wymiany poduszek i systemu pneumatycznego maszyny została wykonana w D. w dniach od 9 do 17 maja 2012r , przez pracowników pozwanej oraz spółki (...). Pomimo ich zapewnień co ich skuteczności , kolejne sprawdzenie parametrów maszyny przez wzorcowanie zlecone przez powódkę pracownikom Politechniki (...) potwierdziło , że urządzenie jest nadal niesprawne, nie osiągając parametrów pomiarowych i powtarzalności określonych w specyfikacji.

Za wykonane czynności wzorcowania , wraz z datowanym na 31 maja 2012r , świadectwem , powódka zapłaciła Politechnice , wskazaną przez nią, w dokumencie rozliczeniowym , sumę 7 859, 70 zł.

Ponadto Sąd I instancji ustalił , w oparciu o opinię biegłego M. S. (1), że wartość urządzenia w jego aktualnym stanie technicznym, zamyka się w kwocie 43 075 euro.

Chcąc określić wysokość poniesionej przez siebie szkody strona pozwana zasięgnęła opinii prywatnej inż M. N. (1) , który w swoim opracowaniu wskazał aktualną , wartość urządzenia , pozostającego w posiadaniu powódki. (...) zapłaciła za jej wykonanie kwotę 4 688 złotych.

Reasumując obszerne rozważania prawne Sądu I instancji , wskazać w pierwszej kolejności należy , iż w jego ocenie roszczenie strony powodowej jest co do zasady usprawiedliwione , a szkoda , której wyrównania się domaga formułując roszczenie pozostaje , gdy chodzi o wszystkie określone przez spółkę (...) elementy składowe doznanego przez nią uszczerbku , pozostaje w adekwatnym związku przyczynowym ze sposobem działania strony pozwanej , która będąc gwarantem jakości sprzedanej powódce współrzędnościowej maszyny pomiarowej , produkowanej przez spółkę (...) swoich obowiązków umownych wynikających z gwarancji nie wykonała właściwie.

Konsekwencją tego sposobu działania (...) (...) jest to , że (...) nie mogła i nie może nadal korzystać z nabytego urządzenia mimo , iż nabywała je w warunkach zapewnienia przez sprzedającą , iż jej parametry techniczne w odniesieniu do dokładności pomiarów i ich powtarzalności , wskazane w specyfikacji dołączonej do oferty , przygotowanej przez spółkę z W., będą przez urządzenie spełniane. W tym kontekście jako pozbawione znaczenia dla rozstrzygnięcia uznał to , że podpisując protokół odbioru maszyny po jej zainstalowaniu , strona powodowa potwierdziła jej sprawność oraz uzyskiwanie parametrów technicznych pomiarów zgodnie ze specyfikacją . Zwrócił uwagę , że charakter stwierdzonych nieprawidłowości w tym zakresie , które były obserwowane przez pracowników (...) już podczas szkoleń z obsługi urządzenia , odbytych w czasie nie odległym od podpisania tego protokołu , uprawnia ocenę , że wadliwość , której do chwili obecnej nie udało się usunąć miała swoje źródło w urządzeniu , już w dacie jego wydania spółce z D. jako kupującej. .

Po wtóre , w ocenie Sadu I instancji , strona pozwana , obarczona obowiązkiem wykazania , iż nie wykonanie przez nią obowiązków umownych jako gwaranta nastąpiło z przyczyn przez nią niezawinionych, obowiązkowi temu nie sprostała albowiem wszystkie te przyczyny , które powoływała jako powodujące niesprawność maszyny , a które miały obciążać powódkę nie są takimi , które znosiłyby odpowiedzialność kontraktową spółki (...).

W odwołaniu się do wniosków opinii biegłego przeprowadzonej w postepowaniu , które w pełni zaaprobował , Sąd Okręgowy stanął na stanowisku , że pozwana niezasadnie uznawała , że uprawnienie wynikające z gwarancji wygasły po stronie (...) i to z datą wsteczną na skutek tego , iż nie zapewniła maszynie właściwych warunków eksploatacji , w tym doprowadziła do jej zabrudzenia olejem a także do tego , iż zainstalowała na komputerze obsługującym ją , bez zgody gwaranta , inne oprogramowania , w tym system antywirusowy.

Rozważając zakres ilościowy roszczenia , który należy uzna za usprawiedliwiony, Sąd Okręgowy uznał , że składają się nań następujące sumy :

- 137 296 EUr jako różnica pomiędzy sumą netto zapłaconą przez powódkę za maszynę a jej aktualną wartością rynkową , określoną przez biegłego , ostatecznie , na kwotę 43 075 EUR ,

- 24 220 EUR zapłacona przez powódkę spółce (...) SA za usługi serwisowe w sytuacji , gdy , wbrew zapatrywaniu przeciwnika procesowego poszkodowanej , naprawy te winny być zrealizowane w warunkach obowiązków gwarancyjnych za darmo ,

- 20 860 złotych , którą (...) świadczyła na rzecz Politechniki (...) za realizowane trzykrotnie usługi wzorcowania maszyny i wystawienia jego świadectw , po kolejnych czynnościach naprawczych , i zapewnieniach ze strony (...) (...) , iż urządzenie spełnia wymagania specyfikacyjne , które jak się okazywało nie potwierdzały się.

Uznał , że odsetki od tej części świadczenia należne są stronie pozwanej od daty wyrokowania.

Zasądził także na rzecz powódki poza wskazana częścią dochodzonego odszkodowania, od przeciwniczki procesowej kwotę 54 220, 36 zł [wraz z odsetkami od daty wskazanej w żądaniu pozwu ] , stanowiącą równowartość świadczenia jakie (...) spełniła na rzecz (...) (...) , czyniąc to z zastrzeżeniem zwrotu , za czynności serwisowe z sierpnia i grudnia 2010r , od czego pozwana uzależniała , przyszłe czynności naprawcze , do których podjęcia powódka była zmuszona sytuacja w której się znalazła.

Oceniając tę część żądania jako w całości zasadną, Sąd I instancji stanął na stanowisku , że to świadczenie , było świadczeniem nienależnym , a zatem podlegającym zwrotowi albowiem pozwana nie dowiodła w sporze , że przyczyny , które powoływała dla uzasadnienia swojej oceny o wygaśnięciu i to ze skutkiem wstecznym uprawnień gwarancyjnych kontrahentki rzeczywiście były przyczynami wadliwości urządzenia. Wobec tego twierdzenie (...) (...) , że tym samym (...) ma zapłacić za usługi serwisowe , łącznie wskazaną wyżej sumę, było nieuzasadnione.

W pozostałym zakresie oddalając powództwo , w zakresie rozstrzygnięcia o kosztach procesu , Sąd I instancji zastosował normę art. 98 §1 i 3 kpc i wynikającą z niej zasadę odpowiedzialności za wynik sprawy , uznając pozwaną za podmiot przegrywający spór w całości.

Do sumy obciążającej z tego tytułu spółke (...) (...) zaliczył także kwotę , 4 668 złotych , która powódka zapłaciła za opinię prywatną sporządzoną przez inż M. N. (2) , uznając , że był n to koszt celowo przez (...) poniesiony w związku z dochodzeniem roszczenia skoro w oparciu o wnioski tego opracowania określiła wysokość dochodzonego roszczenia , w zakresie uszczerbku jaki wynikał dla niej ze zmniejszenia wartości rynkowej maszyny pomiarowej.

Apelacje od tego orzeczenia złożyły obydwie strony.

Powódka , zaskarżając je tej części w której świadczenia jej przyznane z tytułu wyrównania szkody zostały zasądzone z odsetkami od daty początkowej różnej od tej , którą określiła w żądaniu .

Domagała się jego zmiany poprzez ustalenie początkowego terminu ich naliczania od 16 września 2012 , tj od dnia następnego po dniu wyznaczonym dla spełnienia świadczenia z tego tytułu , określonym w przed sądowym wezwaniu , doręczonym (...) (...) , w miejsce daty tożsamej z dniem wyrokowania.

Środek odwoławczy spółki (...) został oparty na zarzucie naruszenia prawa materialnego, a to normy art. 481 kc w zw z art. 455 kc , jako następstwie jej nieprawidłowego zastosowania .

W motywach swoje go stanowiska wskazywała po pierwsze na charakter świadczeń , których dochodziła , będących bezterminowymi i w tym kontekście znaczenia dla pokreślenia początkowej daty naliczenia odsetek wezwania , którego dokonała przed wszczęciem procesu określając termin, w jakim (...) (...) ma je spełnić.

W tych, okolicznościach , jej zdaniem uznanie przez Sad Okręgowy , że w odniesieniu do z nich , o charakterze odszkodowawczym , o opóźnieniu po stronie pozwanej można mówić dopiero w dacie orzekania o odszkodowaniu , jest naruszeniem wskazanych norm , stanowiąc nieuzasadnioną preferencję dla interesów przeciwniczki procesowej apelującej.

Pozwana domagała się oddalenia środka odwoławczego (...) i obciążenia jej kosztami postępowania apelacyjnego , wskazując na możliwą, także odmienną ,od prezentowanej przez nią wykładnię powołanych przepisów prawa materialnego, w świetle której stanowisko Sądu I instancji jest prawidłowe.

W złożonej przez siebie apelacji (...) (...) ,zaskarżając go w części uwzględniającej powództwo oraz rozstrzygającej o kosztach postępowania , domagała się jego zmiany poprzez oddalenie powództwa w całości oraz rozstrzygnięcie o kosztach postępowania za obydwie instancje :

Środek odwoławczy został oparty na następujących zarzutach :

- naruszenia prawa procesowego w sposób mający istotny wpływ na wynik sprawy a to :

a/ art. 233 §1 kpc wobec dokonanie oceny zgromadzonych dowodów w sposób sprzeczny z zasadami doświadczenia życiowego i logiki oraz praktyki obrotu gospodarczego w następstwie

- przyjęcia za niesporną okoliczności dotyczącej jednego z wymienionych w specyfikacji parametru pomiaru , który miała spełniać maszyna , mimo , że brak było ku temu dostatecznych podstaw,

- wadliwej oceny dowodu z protokołu zdawczo - odbiorczego urządzenia z daty 27 stycznia 2010r i uznania , że jedynie przedstawiciele apelującej stwierdzili w nim , iż urządzenie odpowiada wymaganiom specyfikacji, mimo , że zawiera on , pod tym oświadczeniem podpisy reprezentantów także powódki,

- nietrafnego uznania opinii biegłego za mogącą być podstawą dokonanych ustaleń , jako jasną i wyczerpującą w sytuacji , gdy w zakresie wyceny utraty wartości maszyny opiniujący nie miał wiadomości specjalnych w zakresie określania wartości urządzeń pomiarowych i w swoim opracowaniu posłużył się kryterium jej stopnia zużycia, a nadto nie uwzględnienia p0rzy orzekaniu okoliczności na którą wskazał autor opracowań a mianowicie , że korekta oprogramowania maszyny doprowadzi do uzyskania przez nią sprawności, tego ,że stwierdzone przez niego zmiany temperatur w pomieszczeniu, gdzie powódka umieściła maszynę są istotnie wyższe niż te , które były dopuszczone przez producenta urządzenia.

(...) tej wady, w odwołaniu się do opinii biegłego spółka (...) upatrywała także w tym , że Sąd Okręgowy odwołując się do wniosków opiniodawcy , wbrew ich treści skonstatował , że maszyna była wadliwa już w chwili jej wydawania powódce ,

- wadliwej oceny dowodów z protokołów wzorcowania przez specjalistów z Politechniki (...) i ustalenie, iż czynności te podejmowali przed zdarzeniem zabrudzenia urządzenia olejem w sierpniu 2010r mimo , że w rzeczywistości wykonywali je później.

- nieprawidłowej oceny zeznań świadka A. S. V. , wobec uznania ich nietrafnie za wewnętrznie sprzeczne i wobec tego za niewiarygodne.

b/ art. 281 kpc jako następstwa nie wyłączenia od opiniowania instytutu Akademii (...) w B. , w imieniu której opracowania wykonywał biegły M. S. (1) , który pozostawał w bliskich relacjach towarzyskich z M. N. (2) , opracowującym opinię prywatną na którą powoływała się powódka oraz pracownikiem Politechniki (...) - świadkiem M. K. (1) , wykonującym na zlecenie (...) usługi wzorcowania urządzenia z którym kontaktował się on przed złożeniem opinii do Sądu. Wobec tego zarzutu (...) (...) domagała się dopuszczenia w postępowaniu apelacyjnym dowodu z opinii innego instytutu .

c/ art. 328 §2 kpc , wobec nie wskazania przez Sąd Okręgowy w motywach kwestionowanego orzeczenia podstawy prawnej rozstrzygnięcia oraz oparcia konstrukcji uzasadnienia na zrelacjonowaniu w nim , w miejsce własnych ocen , treści pism procesowych stron w tym w szczególności pozwanej , posługując wyrwanymi z kontekstu ich fragmentami , co czyni te motywy niezrozumiałymi

d/ art. 217 §1 w zw z art. 227 kpc jako następstwa oddalenia wniosku pozwanej o dopuszczenie dowodu z treści korespondencji e- mailowej z 25 października 2012r mimo , że jego przeprowadzenie nie wpłynęłoby na czas trwania postępowania.

W związku z tym zarzutem pozwana wnosiła o przeprowadzenie tego dowodu w postępowaniu przed Sądem II instancji .

- naruszenia prawa materialnego w następstwie błędnej wykładni :

a/ art. 577 §1 kc , w brzmieniu doniosłym dla rozstrzygnięcia, w następstwie wyrażenia nieprawidłowej oceny , że pozwana jako przedstawiciel spółki (...) była w relacji do powódki , w odniesieniu do kupionego przez nią urządzenia pomiarowego gwarantem,

b/ art. 65 §1 i 2 kc w zw z art. 95 §2 kc wobec niezasadnego stwierdzenia , że czynności jakie podejmowała apelująca jako pełnomocnik hiszpańskiej spółki bezpośrednio wiążą ją a nie podmiot za który, w tym charakterze , działała.

Nadto naruszenia normy art. 65 §1 i 2 kc w zw z art. 578 kc upatrywała pozwana w tym iż Sąd przyjął wadliwie , że brak było w nieprawidłowym wykorzystywaniu maszyny przez (...) podstaw do stwierdzenia wygaśnięcia jej uprawnień wynikających z gwarancji.

Odpowiadając na apelację przeciwniczki strona powodowa , odnosząc się polemicznie do każdego z podniesionych zarzutów , wniosła o jej oddalenie jako nietrafnej , i obciążenie jej kosztami za II instancję.

Aprobująco oceniła przy tym zarówno m ustalenia faktyczne jak i ocenę prawną zawartą w motywach orzeczenia poddanego kontroli instancyjnej.

Rozpoznając apelacje stron Sąd Apelacyjny rozważył :

Środek odwoławczy spółki (...) nie jest uzasadniony , podlega oddaleniu albowiem żaden z zarzutów na którym się opiera nie może zostać uznany za usprawiedliwiony.

Nie ma racji pozwana formułując zarzut naruszenia art. 328 §2 kpc.

Zgodnie z ukształtowanym stanowiskiem Sądu Najwyższego , wypracowanym na tle wykładni tej normy , które Sąd Apelacyjny podziela , skuteczne odwołanie się do tego zarzutu może nastąpić jedynie wówczas , gdy pisemne motywy rozstrzygnięcia Sądu niższej instancji są tak wewnętrznie wadliwe , iż nie zawierają danych pozwalających na przeprowadzenie , w oparciu o nie kontroli instancyjnej orzeczenia. Nieco inaczej rzecz ujmując, zarzut ten jest trafy wtedy, gdy uzasadnienie orzeczenia Sądu I instancji jest tak wewnętrznie niepoprawne , iż nie sposób w oparciu o nie stwierdzić czy Sąd prawidłowo zastosował , rozstrzygając sprawę , prawo materialne i procesowe.

Tego rodzaju zasadniczych nieprawidłowości motywy wyroku z dnia 24 listopada 2014 r nie zawierają. Rzeczywiście jego lektura przez rozbudowaną formę redakcyjną , przy braku uporządkowania wewnętrznych elementów jego struktury jest trudna ale można na jego treść pozwala na stwierdzenie w oparciu o jakie fakty oraz przy zastosowaniu jakich norm prawnych orzeczenie zostało wydane. Zatem kontrola tak umotywowanego rozstrzygnięcia jest możliwa, a ta ocena decyduje o uznaniu stawianego zarzutu za nietrafny.

W tym kontekście powiedzieć jeszcze należy , iż nietrafnie , w jego ramach pozwana wytyka Sądowi I instancji nie wskazanie normy prawa materialnego na którym oparł orzeczenie , skoro z krytykowanych przez nią motywów wynika , iż tą podstawą uczynił on przepis art. 471 kc, uznając , że strony były związane stosunkiem obligacyjnym wynikającym z gwarancji , obowiązków z którego (...) (...) nie wykonała prawidłowo , co spowodowało po stronie (...) szkodę podlegającą wyrównaniu przez apelującą spółkę z W..

Nie ma racji spółka (...) formułując zarzut naruszenia normy art. 233 §1 w następstwie przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów i zastąpienie jej oceną dowolną nie uwzględniającą kryteriów tejże, wskazanych w tym przepisie.

Na wstępie przypomnieć należy , że swobodna ocena dowodów , przynależy do podstawowych elementów składających się na jurysdykcyjną kompetencję Sądu rozstrzygającego spór stron , a zatem jedynie wówczas można skutecznie te ocenę podważyć jeżeli strona wykaże , że rzeczywiście , w odniesieniu do zindywidualizowanych dowodów, ocena ta jest sprzeczna z regułami doświadczenia życiowego lub zasadami logicznego rozumowania. Nie świadczy przy tym o dowolności tej oceny po stronie Sądu to , że formułująca ten zarzut strona inaczej ocenia określony dowód lub inaczej kwalifikuje jego doniosłość dla ustaleń istotnych dla rozstrzygnięcia.

Wyjątkowość skuteczności podważenia tej oceny wyraża się także i w tym , że nawet w sytuacji , gdy na podstawie oznaczonych dowodów można poczynić ustalenia odmienne , uznawane przez stronę za odpowiadające rzeczywistości [ prawdziwe ] , to ustalenia oparte na ocenie dokonanej przez Sąd i tak podlegają zaaprobowaniu , w ramach kontroli instancyjnej o ile tylko wskazane kryteria nie zostały naruszone.

Ta uwaga natury ogólnej jest podstawa do stwierdzenia , iż nie ma racji pozwana negując sposób w jaki Sąd Okręgowy ocenił relację świadka A. S. V. , odmawiając jej wiarygodności z uwagi na wewnętrzną sprzeczność jego zeznania.

Sąd wyjaśnił w motywach orzeczenia w czym dopatrzył się tej sprzeczności , która deprecjonuje walor dowodowy zeznania tej osoby. Wyrażenie odmiennej oceny tej relacji przez spółkę z W. nie jest- z przyczyn wyżej podanych - wystarczające by , w ten sposób motywowany zarzut procesowy , podzielić.

Zarzut naruszenia tego przepisu w odwołaniu się do dokonanej przez Sąd oceny dokumentów specyfikacji oraz autoryzacji dla czynności serwisowych pozwanej , w istocie jest zarzutem prawno materialnym gdyż za jego pośrednictwem spółka (...) z zwalcza przyjętą przez Sąd jej kwalifikację jako gwaranta w relacjach z powódką na tle korzystania z urządzenia z która to kwalifikacja bezpośrednio związany jest zarzut naruszenia art. 577 §1 kc w brzmieniu doniosłym dla rozstrzygnięcia. Do tego zagadnienie Sąd II instancji odniesie się w części motywów poświeconej tym zarzutom.

Chybione są argumenty apelującej pozwanej , mające wspierać omawiany zarzut poprzez kwestionowanie oceny przez Sąd I instancji opinii biegłego M. S. (1) , oraz ustaleń , które oparł m. in. na wnioskach wynikających z jego , uzupełnianego w toku postępowania opracowania.

Nie ma racji pozwana gdy twierdzi , iż zastosowana przez biegłego metoda ustalenia rozmiaru utraty wartości przez maszynę za pomocą kryterium , którym się posłużył , nie będąc w tym zakresie specjalistą.

Pomija ona bowiem okoliczność, iż biegły S. wyjaśnił te kwestię wskazując , iż przyjętą przez siebie metodę konsultował ze specjalistą z tego zakresu prof. S. P., także pracującym w Akademii (...) w B. , który wskazał mu ją jako właściwą, w odniesieniu do tak specjalistycznej maszyny jak ta , która kupiła powódka. / por. k.1175 i zapis dźwiękowy rozprawy z 2 grudnia 2013r [ minuty 35-36 ]

Nietrafnie pozwana wskazuje , że biegły miał się wypowiadać co do tego , iż korekta oprogramowania urządzenia może doprowadzić do zgodności wykonywanych przez nią pomiarów ze specyfikacją. Opiniujący bowiem jedynie wskazał , że potencjalnie istnieje taka możliwość ale nie może się na ten temat wiążąco wypowiedzieć. Podkreślił przy tym równocześnie , iż musiałoby się to wiązać z bardzo wysokimi kosztami.

Nietrafnie pozwana zarzuca , że Sąd Okręgowy , odwołując się do opinii biegłego dokonał nietrafnego ustalenia , iż już w chwili wydawania maszyny nabywcy nie spełniała wymagań oznaczonych w specyfikacji, mimo , że opiniujący miał sformułować wniosek zgoła przeciwny.

Po pierwsze biegły przypisywanego mu wniosku sformułował ale wskazał , że urządzenie „raczej” ich nawet wówczas nie spełniało chociaż nie ma takich danych aby [ jednoznacznie ] to stwierdzić / k. 1174 akt i zapis dźwiękowy rozprawy z 2 grudnia 2013r minuty 13- 15 /.

Wniosek o tym , że urządzenie było wadliwe już w chwili wydania sformułował Sąd I instancji na podstawie przedstawionej w motywach orzeczenia analizy ustalonych okoliczności faktycznych m. in tego , iż nieprawidłowości pomiarów zostały zauważone już w trakcie szkoleń pracowników pozwanej odbywanych od lutego 2010r , po wydaniu urządzenia , które nastą piło przecież w nieodległym czasie bo 27 stycznia tego roku , Tak motywowany wniosek Sadu I instancji należy uznać za poprawny, , wbrew stanowisku (...) (...) .

Nietrafnie także kwestionuje apelująca wniosek Sądu , oparty na opracowaniu biegłego S. , że panująca w hali temperatura , w tym skala jej wahań, nie miała wpływu na sposób funkcjonowania znajdującej się tam maszyny. Opiera się on na wiedzy specjalistycznej biegłego , który nie tylko w opiniach pisemnych ale także w wypowiedziach na rozprawach wyjaśniał dlaczego gradient temperatury w przedziale dwóch stopni pomiędzy 19 a 20 stopni C nie mógł wpływać na niedoskonałość pomiarową urządzenia , wskazując w szczególności na budowę jego podstawy z granitu , który od wpływu tego rodzaju zmian jest wolny.

Z kolei pozwana upatruje realizacji tego zarzutu w przyjęciu przez Sąd I instancji , że ze specyfikacji urządzenia miało wynikać , iż jego dokładność pomiarowa miała wynosić 6 mikrometrów mimo , że tego rodzaju parametru dokument ten nie zawierał , a tym bardziej pozwana tej okoliczności nie przyznała.

Ten argument należy odeprzeć odwołaniu się do postanowienia zawartego na stronie 6 oferty pozwanej , gdzie ten zakres dokładności maszyny jest wskazany /por . k. 108 akt /

Nieskutecznie podważa (...) (...) dokonana przez Sąd Okręgowy ocenę dowodu z protokołu zdawczo odbiorczego urządzenia, datowanego na 27 stycznia 2010r. Rzeczywiście podpisy pod tym dokumentem stwierdzających zgodność parametrów urządzenia ze specyfikacją , złożyli przedstawiciele obu stron. Tym nie mniej trudno uznać , że w tej dacie, w sposób realny , pracownicy (...) mogli te cechy stwierdzić , skoro urządzenia nie znali , a szkolenia w jego obsłudze mieli dopiero odbyć. Wobec tego składając podpisy pod protokołem działali w zaufaniu do przedstawicieli pozwanej , którzy tę zgodność potwierdzili.

Nie ma znaczenia dla oceny stawianego zarzutu jako nietrafnego to , że Sąd I instancji w poczynionych ustaleniach stwierdził , że czynności wzorcowania przeprowadzone przez specjalistów z Politechniki (...) miały miejsce wcześniej aniżeli stwierdzone podczas prac serwisowych zabrudzenia maszyny olejem ze znajdującej się nad nią suwnicy , w dniu 10 sierpnia 2010r. To stwierdzenie Sądu jest jedynie niedokładnością redakcyjną skoro z dokumentów wzorcowania wynika, że pierwsze z nich miało miejsce po dniu stwierdzenia zabrudzenia olejem , a tym dokumentom Sąd dał w pełni wiarę czyniąc ich treść podstawa ustaleń faktycznych, co więcej, niedokładnością nie mającą wpływu na treść wydanego wyroku.

Niezasadnie pozwana podnosi zarzut naruszenia normy art. 281 kpc , upatrując jego realizacji w tym , iż nie uległ wyłączeniu na mocy postanowienia Sądu , opiniujący w sprawie instytut Akademia (...) w B. , której opiniującego w sprawie pracownika dr inż M. S. dotyczyły okoliczności stanowiące , zdaniem pozwanej , podstawę do jego wyłączenia od czynności opiniodawczych.

Kodeks postępowania cywilnego nie zawiera przepisu , który w sposób wyraźny wskazywałby na możliwość skutecznego ubiegania się przez stronę o wyłączenie mającego sporządzać w sprawie opinię instytutu w rozumieniu art. 290 §1 kpc. Z z tej przyczyny podnoszony zarzut jest chybiony.

Zważywszy , że w literaturze przedmiotu / por. bliżej dla przykładu uwagi T. Demendeckiego w aktualizowanym komentarzu do kodeksu postępowania cywilnego - wydawnictwo Lex – el 2014r oraz P. Banacha w : Dowód z opinii instytutu naukowego i naukowo badawczego w opracowaniu pod red J. Turka „ Rola biegłego w procesie cywilnym „ Warszawa 2002. / uznaje się te opinie za rodzaj opinii biegłego , co potencjalnie mogłoby mieć następstwo w postaci odpowiedniego zastosowania art. 281 kpc do poszczególnych osób wyznaczonych w ramach instytutu do wykonania czynności opiniodawczych , koniecznym jest wskazanie , że te okoliczności , które w odniesieniu do osoby biegłego S. powołuje pozwana , negując decyzje Sądu I instancji o nie wyłączeniu (...) w B. od wydawania opinii nie jest stanowiskiem usprawiedliwionym , co miało także i to następstwo , że Sąd II instancji nie uwzględnił wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii innego instytutu w postępowaniu apelacyjnym.

Oto bowiem zarówno wyśnienia M. S. (1) dotyczące jego wzajemnych relacji zarówno ze świadkiem M. K. (1) jak i wydającym opinię prywatną na zlecenie powódki ; M. N. (2) wynikających z faktu tego samego przedmiotu ich zainteresowań naukowych , a to funkcjonowania współrzędnościowych maszyn pomiarowych , jak i stosunkowo wąskiego liczbowo w Polsce grona specjalistów z tej dziedziny wiedzy , co powoduje , że osoby te się wzajemnie znają , nie wynika aby taka znajomość mogła wzbudzić uzasadnione wątpliwości co do bezstronności opiniującego. Także z samego , eksponowanego przez pozwaną faktu , że dr inż. S. informował świadka M. K. o zleceniu mu przez Sąd opinii w sprawie niniejszej nie wynika aby te usprawiedliwione wątpliwości mogły powstać już tylko z tego powodu , że dr inż M. K. (1) był jednym z pracowników PK w K. prowadzących czynności wzorcowania maszyny na zlecenie (...).

Zatem z podanych przyczyn i ten zarzut należy odeprzeć.

Podobnie za niezasadny , należy uznać ten , który pozwana wiąże z naruszeniem przez Sąd I instancji art. 217 §1 i 2 kpc w zw z art. 227kpc, mającym być zrealizowanym poprzez to , że oddalony został wniosek o przeprowadzenie dowodu z korespondencji e- mailowej z stron 25 października 2012r

W swojej argumentacji wspierającej ten zarzut , wskazującej jedynie na okoliczność , że jego przeprowadzenie nie wydłużyłoby czasu trwania postępowania pozwana nie zwraca uwagi , iż nie było przeszkód aby dowód ten zgłosić wcześniej , już na etapie składania odpowiedzi na pozew skoro z treści motywów żądania (...) wskazanych w pozwie wynikało na czym opiera ona swoje roszczenia. Co więcej (...) (...) nie uwzględnia , że termin do złożenia odpowiedzi był nawet przedłużany , a apelująca nie twierdzi przy tym w ramach motywacji omawianego zarzutu , iż z dowodu tego nie mogła już wówczas skorzystać.

W tych okolicznościach decyzja procesowa Sądu I instancji o oddaleniu tego wniosku , jako spóźnionego była , wbrew odmiennemu zapatrywaniu autora apelacji , prawidłowa. Taka jej ocena zdecydowała także o nie uwzględnieniu żądania przeprowadzenia tego dowodu w postępowaniu przed Sądem Apelacyjnym.

Uznanie , że żaden z zarzutów procesowych nie jest zasadny , a odparciu podlega w szczególności zarzut naruszenia normy art. 233§1 kpc , ma to następstwo , że ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd I instancji jako kompletne i poprawne Sąd Apelacyjny przyjmuje za własne.

Przejście do rozważań dotyczących oceny zarzutów materialno prawnych apelującej pozwanej wymaga uprzedniego wskazania , że zgodnie z wykładnia przepisów o gwarancji jakości w ich brzmieniu doniosłym dla rozstrzygnięcia , ma ona charakter umowny , polegając na tym , że gwarant proponuje okresl9one warunki gwarancji związane zew zbywana rzeczą, a jej nabywca wyraża na nie zgodę w sposób wyraźny lub dorozumiany. Może być ona udzielona w samej umowie sprzedaży , rodząc po stronie nabywcy rzeczy uprawnienia z niej wynikające niezależnie od tego czy został mu wręczony dokument gwarancyjny. Dotyczy to jednak tylko sytuacji gdy gwarantem jest sprzedawca rzeczy. W takiej sytuacji warunki na jakich gwarancja jest udzielona , stanowią część samej umowy, która pełni role dokumentu gwarancyjnego.

Umowny charakter instytucji gwarancji decyduje też o tym udzielającego jej gwaranta obciąża kontraktowa odpowiedzialność odszkodowawcza za uszczerbki , których beneficjent uprawnień gwarancyjnych doznaje na skutek nie wykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania przez drugą stronę tego stosunku , a podstawą tej odpowiedzialności jest norma art. 471 kc

/ por. w tej materii także uwagi C. Żulwskiej w komentarzu do kodeksu cywilnego , zobowiązania , część szczegółowa s. 114 , a także stanowisko Sądu Najwyższego zawarte w wyrokach z 24 października 2001r , sygn. III CKN 425/00, z 10 lutego 2004r , sygn. IV CK 430/02 oraz z 16 kwietnia 2004r , sygn. I CK 599/03 /

Ustalenia dokonane sprawie dają dostateczną podstawę do przyjęcia , iż relacjach pomiędzy stronami , podstawą uprawnień gwarancyjnych spółki (...) , jako nabywcy urządzenia była właśnie umowa zawarta w drodze przyjęcia przez nią oferty przygotowanej przez stronę pozwaną, której częścią były postanowienia dotyczące warunków w jakich będzie realizowana gwarancja jakości rzeczy sprzedanej . Za trafnością takiej oceny przemawia w sposób szczególny, niesporna pomiędzy stronami okoliczność , że ani spółka (...) jako sprzedawca ani producent urządzenia spółka (...) nie wystawiły w związku z transakcją kupna uprzedzenia przez (...) dokumentu gwarancyjnego.

Uwzględniając także treść zarzutów apelacyjnych pozwanej , zasadnicze dla rozstrzygnięcia znaczenie ma odpowiedź na pytanie o status strony pozwanej w relacjach z powódką z punktu widzenia realizacji uprawnień gwarancyjnych , a ściślej stwierdzenie czy (...) (...)była gwarantem jakości maszyny czy tylko , jak sama siebie określała jej serwisantem, odwołując się do treści dokumentów stanowiących certyfikaty producenta dla wykonywania przez nią tego rodzaju czynności , w odniesieniu do urządzeń , które produkuje spółka (...)

W ocenie Sądu II instancji trafne jest stanowisko Sądu Okręgowego zgodnie z którym to pozwana udzieliła gwarancji jakości urządzenia , a zatem odpowiada odszkodowawczo za niewłaściwe wykonanie obowiązków stad wynikających za uszczerbki , które po stronie beneficjentki gwarancji , pozostają w adekwatnym związku przyczynowym z tym , że maszyna pozostaje nadal niesprawną.

Za tego rodzaju oceną przemawiają następujące argumenty:

Po pierwsze to pozwana jako sprzedająca przygotowała ofertę zawierającą postanowienia o gwarancji z okresie leniem jej warunków i czasu trwania , a oferta ta bez zmian , została przyjęta przez powódkę i w ten sposób została zwarta umowa , której postanowienia były tożsame z jej treścią. W żadnym fragmencie umowy nie ma wskazania aby pozwana działała jedynie jako pełnomocnik producenta urządzenia , i na jego rzecz.

Przeciwnie brzmienie użytych w tekście sformułowań jednoznacznie wskazuje , że to (...) (...)zawierając umowę przyjmuje na siebie obowiązki i nabywa prawa we własnym imieniu i tylko na swoją rzecz.

Po wtóre w części umowy poświeconej gwarancji redakcja teksu jest taką , która wskazuje właśnie na (...) (...) jako gwaranta.

Spółkę (...) wymienia tylko w jednym miejscu , formułując odnoszący się do niej tekst w taki sposób , jakby była ona jedynie serwisantem urządzenia

(...) będzie zwolniony ze swojej odpowiedzialności , jeżeli chodzi o serwis sprzętu w następujących przypadkach [ …]” / k. 112 akt /

Po trzecie , od samego początku relacji jakie nawiązały się pomiędzy stronami , tak na etapie przyjęcia oferty i zawarcia umowy , odbioru maszyny oraz tych , które wynikały z poszczególnych czynności naprawczych , w ramach realizacji uprawnień gwarancyjnych przedstraw98iciele (...) byli przekonani , że to spółka z W. jest gwarantem.

Także przedstawiciele pozwanej , w relacjach z powódką zachowywali się tak jak gwarant a nie jedynie realizator napraw gwarancyjnych. Trzeba w tym kontekście przypomnieć , że zgodnie z ustaleniami dokonanymi w sprawie , nigdy nie oponowali wobec (...) kiedy ta dokonywała kolejnych zgłoszeń o wykonanie świadczeń wynikających z gwarancji , traktowała ich jak gwaranta nie podnosili w szczególności , iż rola (...) (...) ogranicza się do serwisanta.

Po czwarte , dopiero kiedy powódka zmuszona sytuacją nieskuteczności kolejnych czynności naprawczych , powiadomiła producenta urządzenia o zaistniałej sytuacji w naprawach , począwszy od sierpnia 2010r zaczął uczestniczyć obok pracowników pozwanej także przedstawiciel producenta.

Nie zmieniło to jednak charakteru i pozycji strony pozwanej o czym świadczy pismo datowane na 20 grudnia 2010r , podpisane przez prokurenta (...) (...) w jej imieniu , w którym informuje on powódkę o wygaśnięciu z mocą wsteczną jej uprawnień gwarancyjnych z powołaniem się na część przyczyn z katalogu niweczących uprawnienia spółki z D. wskazanych w umowie i żądając wynagrodzenia za prace naprawcze mające miejsce w sierpniu i grudniu tego roku.

Na kolejnym etapie wzajemnych relacji stron , w czasie kiedy (...) (...) traktuje powódkę już jako zwykłego kontrahenta ubiegającego się o kolejne, odpłatne , usługi naprawcze nie wynikające już ze stosunku gwarancji, powstałych w konsekwencji nieskuteczności uprzednich napraw i niesprawności urządzenia do tego procesu zmierzającego do usunięcia niesprawności włącza się bezpośrednio producent maszyny ale dzieje się to wobec wyraźnego wskazania pozwanej skierowanego do ubiegającej się o usługę (...) , będącej przymuszoną do tego sytuacją niemożliwością korzystania z urządzenia w procesie produkcji , że o jej realizację ma się zwrócić do (...) S. A czemu powódka podporządkowuje się i począwszy od 21 października 2011r dalsze usługi napraw [ dokonując na nie przedpłat w walucie europejskiej ] zleca już producentowi przedmiotu sprzedaży.

W tych okolicznościach uznania (...) (...) za gwaranta jakości sprzedanego powódce urządzenia było , wbrew zarzutom apelacyjnym pozwanej w ramach którym określa się ona jedynie jako serwisant i przedstawiciel / pełnomocnik / producenta , prawidłowe.

Z ustaleń poczynionych w sprawie wynika ponadto , że wszystkie czynności naprawcze podejmowane najpierw przez pracowników pozwanej a później wspólnie przez nich i pracowników (...) SA nie przyniosły pozytywnego rezultatu w postaci uzyskania przez współrzędnościową maszynę pomiarową jaką była (...) parametrów w zakresie dokładności pomiarów oraz ich powtarzalności, które były wskazane w specyfikacji.

W konsekwencji uprawnionym jest wniosek , że pozwana nie wykonała właściwie swojego zobowiżania wynikającego z gwarancji , a zatem odpowiada za szkodę , która poniosła spółka z D..

W tym kontekście należy jeszcze powiedzie , iż nietrafnie pozwana odwołuje się do utraty przez beneficjentkę gwarancji uprawnień z niej wynikających.

Materiał dowodowy zgromadzony w sprawie , a w szczególności wnioski opracowania eksperckiego biegłego dr inż. M. S. (1) nie potwierdziły tego , że przyczyną niesprawności urządzenia było nie zachowanie przez jego nabywcę warunków w jakich miało pracować. Bez znaczenia dla możliwości uzyskania odpowiednich parametrów przez maszynę było to , że przez pewien czas była zabrudzona olejem z suwnicy to , że komputer ją obsługujący był połączony z lokalna siecią przedsiębiorstwa powódki , czy programem antywirusowym . Nie doniosłym z tego punktu widzenia było również, iż temperatura w hali w ciągu dnia oscylowała w zakresie różnicy dwóch stopni.

To przyczyny , które pozwana uznawała za powodujące wygaśniecie uprawnień gwarancyjnych nie były doniosłe , nie powodując obserwowanej niesprawności urządzenia. Co więcej do chwili obecnej przyczyna ta nie została zdiagnozowana , co tym bardziej upewnia o trafności wnioski , iż ma ona swoje źródło w samym urządzeniu.

Rozważając zakres ilościowy odpowiedzialności odszkodowawczej strony pozwanej powiedzieć należy ,że został on przez Sąd I instancji określony prawidłowo.

Na uszczerbek , którego wyrównania powódka może skutecznie dochodzić od spółki (...) składa się nie tylko utrata wartości rynkowej maszyny w konsekwencji jej aktualnego stanu technicznego ale także to co powódka świadczyła Politechnice (...) za przeprowadzenie kolejnych wzorcowań , które miały sprawdzić rzetelność zapewnień pozwanej , po kolejnych czynnościach naprawczych , iż cechy maszyny odpowiadają specyfikacji. Potrzeba ich podjęcia wynikała z usprawiedliwionej okolicznościami utraty zaufania do niej , na tym etapie wzajemnych relacji , która okazała się nota bene usprawiedliwiona, skoro wyniki sprawdzeń wskazywały jednak na trwającą niesprawność maszyny.

Elementem szkody podlegającej indemnizacji jest również równowartość [ wyrażonych w walucie europejskiej ] świadczeń pieniężnych , które pozwana spełniła za prace naprawcze wykonane przez (...) , skoro powinna wykonać je , w warunkach nie wygaśnięcia uprawnień gwarancyjnych (...) , strona pozwana, czyniąc to nieodpłatnie.

Zasadnie także dochodzi powódka , jako nienależnego świadczenia , zwrotu równowartości kwoty jaką zapłaciła (...) (...) z , za naprawy z sierpnia i grudnia 2010r albowiem także i one powinny były być wykonane za darmo w ramach uprawnień gwarancyjnych powódki.

Z tych przyczyn w uznaniu apelacji pozwanej za niezasadną Sąd Apelacyjny orzekł o jej oddaleniu na podstawie art. 385 kpc.

Zaskarżony wyrok podlega zreformowaniu w sposób postulowany we wniosku zawartym w apelacji strony powodowej , która jako trafna, zastała uwzględniona przez Sąd II instancji w całości.

Uznając stanowiący o jej konstrukcji zarzut naruszenia prawa materialnego za usprawiedliwiony , Sąd Apelacyjny podziela ocenę powódki , że świadczenie o charakterze odszkodowawczym , którego dochodziła w sporze , miało charakter bezterminowy , a zatem obowiązek jego spełnienia stał się wymagalny nie jak przyjął Sąd I instancji od daty wyrokowania , [ którego to stanowiska bliżej nie umotywował ] ale od daty wezwania do jego spełnienia skierowanego do dłużnika przez wierzyciela.

Trzeba bowiem zauważyć , co umknęło uwadze Sądu Okręgowego , a co ma decydujące znaczenie dla wyrażonej tu oceny prawnej , że już w dacie wezwania świadczenie kompresujące szkodę było już ostatecznie ukształtowane , skoro sam uszczerbek , tak jak identyfikuje go (...) już wówczas istniała , w rozmiarze , później dochodzonym w sporze. W konsekwencji już od daty wezwania dłużnik był zobligowany je w tym rozmiarze spełnić, a nie czyniąc tego popadł w opóźnienie , która to sytuacja usprawiedliwia przyznanie powódce odsetek od daty wyznaczonej dniem następnym po upływie terminu wskazanego do realizacji świadczenia w wezwaniu prawidłowo doręczonym dłużniczce /k. 571-575 akt/

Przy oddaleniu środka odwoławczego pozwanej , a uwzględniając apelację powódki na podstawie art. 386 §1 kpc , Sąd Apelacyjny orzekł jak w punktach 1 i 2 sentencji wyroku.

Orzekając o kosztach postępowania apelacyjnego , Sąd II instancji zastosował normę art. 98 §1 i 3 kpc w zw z art. 108 §1 i 391 §1 kpc i wynikającą z niej dla rozliczeń stron z tego tytułu , regułę odpowiedzialności za wynik sprawy.

Na kwotę należną powódce od przeciwniczki procesowej z tego tytułu złożyły się poniesiona przez nią opłata od apelacji oraz wynagrodzenie pełnomocnika procesowego , ustalone , zważywszy na wartość przedmiotu zaskarżenia, na podstawie § 6 pkt 7 w zw z § 12 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia MS w sprawie opłat za czynności radców prawnych z 28 września 2002r [ jedn. tekst DzU z 2013 poz. 490 ]

Dodano:  ,  Opublikował(a):  Małgorzata Strojek
Podmiot udostępniający informację: Sąd Apelacyjny w Krakowie
Osoba, która wytworzyła informację:  Wojciech Kościołek,  Anna Kowacz-Braun
Data wytworzenia informacji: