Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Krakowie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 października 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący:	SSA Andrzej Struzik
Sędziowie:	SSA Grzegorz Krężołek (spr.) SSA Paweł Czepiel
Protokolant:	st.sekr.sądowy Beata Zaczyk

po rozpoznaniu w dniu 17 października 2017 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa J. G. (1)

przeciwko (...) Spółce z o.o. w B.

o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Tarnowie

z dnia 30 grudnia 2016 r. sygn. akt I C 565/16 i zażalenia strony pozwanej od zawartego w tym orzeczeniu rozstrzygnięcia o kosztach sądowych

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od powoda na rzecz strony pozwanej kwotę 4.050 zł (cztery tysiące pięćdziesiąt złotych) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego;

3.  oddala zażalenie.

SSA Grzegorz Krężołek SSA Andrzej Struzik SSA Paweł Czepiel

Sygn. akt : I ACa 471/17

I ACz 662/17

UZASADNIENIE

Powód J. G. (1), w pozwie skierowanym przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w B. [poprzednio Przedsiębiorstwo (...) spółka jawna ], domagał się pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego – wyroku Sądu Okręgowego w K. z dnia 12 lutego 2003 roku, sygn. akt V GC 415/02 oraz wyroku Sądu Apelacyjnego w K.z dnia 3 grudnia 2003 roku, sygn. akt I ACa 979/03 , w zakresie należności głównej , co do sumy 141 491,78 zł, z dniem 19 października 2005 r. Ponadto domagał się obciążenia przeciwniczki procesowej kosztami postępowania.

W motywach żądania wskazał , że w 2003 r pozwana spółka wystąpiła przeciwko niemu z roszczeniem o zapłatę kwoty 454 263,80 zł tytułem nieuregulowanej należności z zakupione paliwo.

Wyrokiem Sądu Okręgowego wK.z dnia 12 lutego 2003 roku, IX GC 415/02, utrzymanego wyrokiem Sądu Apelacyjnego w K.z dnia 3 grudnia 2003 roku I ACa 979/03, powództwo to zostało uwzględniono w całości .

Na jego podstawie pozwana spółka wszczęła przeciwko powodowi postępowanie egzekucyjne, które nadal prowadzi komornik przy Sądzie Rejonowym w B. , M. S., pod sygnaturą Km 68/04.

Argumentował , że w spółce przed jej przekształceniem, posiadał udział kapitałowy w wysokości 33 i 1/3%. Na mocy wyroku Sądu Rejonowego w T. z dnia 13 maja 2005r został wyłączony ze spółki . Wyrok ten został utrzymany w mocy wyrokiem Sądu Okręgowego w T. z dnia 19 października 2005 roku.

Pomimo wyłączenia nie otrzymał należnej spłaty przysługującego mu udziału kapitałowego.

W związku z tym, w dniu 22 stycznia 2008 roku złożył spółce oświadczenie o potrąceniu należności zasądzonej wyrokiem Sądu Okręgowego w K.z dnia 12 lutego 2003 roku, utrzymanego wyrokiem Sądu Apelacyjnego w K. z dnia 3 grudnia 2003 roku z należnościami z tytułu wartości tego udziału , który dotąd nie został wzajemnie rozliczony. Następnie, odwołując się do dokonanego potrącenia złożył pozew o pozbawienie wskazanego tytułu , wykonalności w całości .

Na podstawie wydanego w dniu 30 maja 2014 roku wyroku Sądu Okręgowego w T., sygn. I C 476/08, zmienionego wyrokiem Sądu Apelacyjnego w K., sygn. akt I ACa 1667/14, wymieniony tytuł wykonawczy został pozbawiony wykonalności, co do kwoty należności głównej, w wysokości 312 774,02 zł.

Jak wskazywał powód , kwota określająca wierzytelność powoda , którą skutecznie potrącił z wierzytelnością strony pozwanej , została ustalona w tamtym postępowaniu przez Sad I instancji, na podstawie opinii biegłego A. K. (1) . Z opinii tej , zdaniem J. G. wynikało, iż że wartość należnego powodowi udziału kapitałowego wynosi 312 772,02 zł i 156 344,45 zł, czyli łącznie 469 116,47 zł z czego kwota w wysokości 156 344,45 zł stanowi zysk z rozwiązanego przez spółkę odpisu aktualizującego, który nie został przez nią wypłacony powodowi.

Jak podawał dalej , wierzytelność z tytułu nierozliczonego dotąd zysku, została potwierdzona w stanowisku prawnym Sądu Apelacyjnego w K. , który w sprawie I ACa 1667/14 wyrokiem z dnia 19 marca 2015r zmienił rozstrzygniecie Sądu Okręgowego w T.. W odniesieniu do niej stwierdził jednak , że zarzut jej potrącenia z egzekwowaną wierzytelnością strony powodowej mógłby być skuteczny dopiero w dacie wydawania orzeczenia przez Sąd II instancji.

Dlatego też, w dniu 19 marca 2015 r , powód złożył oświadczenie o potrąceniu tej wierzytelności w kwocie łącznej 156 344, 45 zł z pozostała częścią wierzytelności pozwanej spółki[ w zakresie należności głównej ] , która została stwierdzona w tytule wykonawczym, objętym obecnie sformułowanym przezeń żądaniem opozycyjnym.

Konsekwencją złożenia tego oświadczenia , które w zakresie skutku materialno prawnego wygaśnięcia wzajemnych należności jest to , iż żądanie powoda jest usprawiedliwione, skoro tym samym, egzekwowana przez spółkę (...) należność główna, a co za tym idzie również odsetki od niej, uległy umorzeniu.

Według stanowiska J. G. (1) kwota należnej mu wierzytelności , która objął zarzutem potrącenia , wyrażająca się ogólną sumą 156 344, 45 zł składa się z dwóch podstaw/ źródeł / Pierwszą jest nierozliczony wzajemnie pomiędzy stronami jego udział w zysku spółki . Drugą natomiast jest jego udział w korzyści , która pod postacią wzrostu skali zysku dla spółki (...) wynikała z rozwiązania utworzonego wcześniej przez nią odpisu aktualizacyjnego. Zdaniem powoda tak definiowaną należność po jego stronie wyraża suma 52 114, 21 zł [ a w obecnym postępowaniu odwołuje się do jej części w kwocie 37 261, 24 zł ]

Motywując swoje stanowisko podał także , że w zakresie pierwszej podstaw swojej pretensji wobec przeciwniczki właściwie wyraża ją suma - nie 105 957, 68 zł jak wynikało z treści oświadczenia o potrąceniu z 19 marca 20-15r - ale 104 230, 24 zł.

Wyznacznikiem należności stanowiącej drugi element ostatecznego rozmiaru jego wierzytelności - kwoty 52 114, 21 zł , jest suma kolejnych wyrazów skończonego ciągu Finbonacciego, w którym każdy kolejny jest trzykrotnie niższy od poprzedniego , poczynając od kwoty wyjściowej- 104 230, 24 zł

Strona pozwana , początkowo, domagała się oddalenia powództwa w całości oraz obciążenia byłego wspólnika kosztami postępowania. Następnie uznała jednak powództwo co do kwoty 104 230,24 zł ale w zakresie należności odsetkowej od kwoty świadczenia głównego , stwierdzonego podważanym tytułem.

Motywując to stanowisko podniosła , że na jej wniosek , w dniu 11 kwietnia 2016r , prowadzący postępowanie egzekucyjne Km 68/04 komornik , umorzył je co do kwoty 104 230, 24 zł , w zakresie odsetek z dniem 19 marca 2015r. O tym wniosku ograniczającym postępowanie wykonawcze strona pozwana poinformowała J. G. już w dniu jego złożenia tj. 21 marca 2016r.

W ocenie pozwanej spółki dalej idące żądanie dłużnika nie jest zasadne.

Sąd Apelacyjny w K.w uzasadnieniu wyroku z dnia 19 marca 2015 r w sprawie I ACa 1667/14 rzeczywiście wskazał na możliwość powstania po stronie byłego wspólnika wierzytelności powstałej w wyniku rozwiązania przez spółkę odpisu aktualizacyjnego ale jej rozmiar wyznacza właśnie suma w zakresie której pozwana żądanie powoda uznała . Brak jest natomiast jakichkolwiek podstaw aby rozmiar ten powiększać w sposób wskazany przez powoda w oparciu o opisany przezeń ciąg liczbowy.

Pozwana argumentowała w dalszym ciągu , że opisaną wyżej wierzytelność wzajemną , którą powód objął oświadczeniem o potrąceniu zaliczyła na poczet należności odsetkowej, stwierdzonej egzekwowanym tytułem , albowiem J. G. składając nie zajął stanowiska co do kolejności zaliczenia. Wobec tego zaniechania pozwana skorzystała z uprawnieninia , które jako dla wierzycielki , wynika dla niej z art. 451 §1 kc. , także w sytuacji gdy jednorodzajowy [ pieniężny ] dług składa się z należności głównej i odsetkowej.

Wyrokiem z dnia 30 grudnia 2016r , Sąd Okręgowy w Tarnowie :

- pozbawił wykonalności tytuł wykonawczy - wyrok Sądu Okręgowego w K.z dnia 12 lutego 2003 , sygn. akt V GC 415/02 oraz wyrok Sądu Apelacyjnego w K. z dnia 3 grudnia 2003 , sygn. akt I ACa 979/03 , co do kwoty 104 230, 24 zł , w zakresie odsetek z dniem 19 marca 2015r [ pkt 1],

- w pozostałej części powództwo oddalił [ pkt 2 ]

- zasądził od strony pozwanej na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w T.kwotę 5 075 zł , tytułem brakującej części opłaty od pozwu [ pkt 3 ] oraz

- zasądził od powoda na rzecz strony pozwanej kwotę 5 454 zł , tytułem części kosztów procesu , w tym kosztów postępowania zabezpieczającego [ pkt 4 sentencji wyroku ]

Sąd I instancji ustalił następujące fakty istotne dla rozstrzygnięcia :

Wyrokiem z dnia 12 lutego 2003 r., IX GC 415/02, Sąd Okręgowy w K. zasądził od J. G. (1) na rzecz Przedsiębiorstwa (...), (...) spółka jawna w B. kwotę 454 263,80 zł z odsetkami oraz kosztami postępowania w kwocie 48 328,20 zł.

Sąd Apelacyjny w K. sygn. akt I ACa 979/03, wyrokiem z dnia 3 grudnia 2003 roku oddalił apelację pozwanego i zasądził od niego na rzecz powodowej spółki kwotę 5 400 zł, tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

Od 2004 r, na podstawie tego tytułu wykonawczego komornik sądowy przy Sądzie Rejonowym w B., M. S. prowadzi z wniosku spółki (...) postępowanie egzekucyjne przeciwko J. G. (1), oznaczone sygnaturą 68/04.

Dłużnik był wspólnikiem spółki jawnej (...)z siedzibą w B., a jego udział kapitałowy wynosił 33 i 1/3 %.

W dniu 11 października 2002 r. w Sądzie Rejonowym w T. został złożony pozew o wyłączenie go ze spółki.

Wyrokiem z 13 maja 2005 r. powództwo zostało uwzględnione, a w dniu 19 października 2005 r. apelacja pozwanego została oddalona przez Sąd Okręgowy w T.

Były wspólnik , w dniu 22 stycznia 2008 r, złożył spółce (...) pisemne oświadczenie o potrąceniu z wierzytelnością stwierdzoną w wyroku Sądu Okręgowego w K. z 12 lutego 2003 roku, sygn. akt V GC 415/02 wierzytelności wzajemnej jaka przysługiwała mu tytułem spłaty udziału w związku z wyłączeniem ze spółki. To oświadczenie było podstawą dla J. G. do wystąpienia przeciwko spółce o pozbawienie wskazanego wyżej tytułu wykonalności.

Wyrokiem Sądu Okręgowego w T. z dnia 30 maja 2014 roku, sygn. akt I C 476/08, zmienionym wyrokiem Sądu Apelacyjnego w K.z dnia 19 marca 2015 roku, sygn. akt I ACa 1667/14 żądanie to zostało uwzględnione w części , a mianowicie w zakresie należności głównej w kwocie 312 772,02 zł z dniem 19 października 2005 roku.

Z dalszych ustaleń Sądu Okręgowego wynika, że wobec wątpliwości co do tego czy należność za pobrane przez byłego wspólnika paliwo uda się odzyskać, w pozwanej spółce utworzono odpis aktualizacyjny, w wysokości łącznej 689 858,57 zł.

Ponieważ część wierzytelności z tego tytułu, stwierdzona wyrokiem Sądu Okręgowego w K.w sprawie IX GC 415/02, została przez J. G. (1) skutecznie potrącona z jego wierzytelnością z tytułu rozliczenia udziału w warunkach wyłączenia ze spółki , to w zakresie tegoż potrącenia odpis ten należało pomniejszyć o jego kwotę i sporządzić nowy bilans spółki, w którym dojdzie określenia na nowo kwoty , która pozostała spółce (...) do odzyskania od tego dłużnika.

Tego rodzaju korekta doprowadziła równocześnie do zwiększenia aktywów – zysku- spółki w którym J. G. (1) miał , dotąd nie rozliczony, udział odpowiadający jego udziałowi w majątku spółki przed jego wykluczeniem [ 33 i 1/3 % wynikającego stąd zwiększenia]

Odwołując się do tak zdefiniowanej wierzytelności , powód , w piśmie skierowanym do pozwanej z dnia 19 marca 2015 roku –doręczonym spółce 7 maja 2015 roku - złożył oświadczenie o potrąceniu wierzytelności w kwocie 105 957,68 zł z tytułu rozwiązania odpisu aktualizacyjnego oraz w kwocie 52 906,13 zł, która odpowiadała , jak wskazywał J. G. jego udziałowi w zwiększonym w ten sposób zysku pozwanej, której wysokość określało zastosowanie ciągu Finbocciego , według bilansu spółki sporządzonego przez biegłego w sprawie o sygnaturze akt I ACa 1667/14.

Łącznie zatem , w powołaniu się na te, niezależne od siebie podstawy powstania wierzytelności jego oświadczenie o potrąceniu obejmowało kwotę 158 863, 81 zł , którą oświadczający potrącał z wymagalną wierzytelnością spółki (...) , w zakresie należności głównej , stwierdzoną wyrokiem Sądu Okręgowego w K. z dnia 12 lutego 2003 roku, sygn. akt IX GC 415/02.

W odpowiedzi na to oświadczenie , pismem doręczonym powodowi w dniu 24 marca 2016r, spółka uznała potrącenie dokonane przez powoda do kwoty 104 230,24 zł. Równocześnie stwierdziła , iż na podstawie art. 451 § 1 zdanie drugie kc , zalicza ją na poczet odsetek od należności głównej , także zasądzonych wyrokiem z dnia 12 lutego 2013 roku, w sprawie o sygnaturze IX GC 415/02 Sądu Okręgowego w K.

Wskazała także, że dokonała ograniczenia egzekucji prowadzonej przez komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym w B.w sprawie sygn. Km 68/04 , co do wskazanej wyżej kwoty, w zakresie tych odsetek , z dniem 19 marca 2015 roku.

W następstwie tego ograniczenia komornik , umorzył postępowanie wykonawcze w części, jakiej dotyczył wniosek wierzycielki.

W ramach oceny prawnej roszczenia zgłoszonego w pozwie , Sąd I instancji uznał je za usprawiedliwione w części, w której zostało uznane przez stronę przeciwną .

Przede wszystkim wskazał , że odwołując się do materialnego skutku umorzenia wzajemnych wierzytelności J. G. trafnie powołuje się na swoje oświadczenie z 19 marca 2015r . Skutek z niego wynikający ,może być skuteczną podstawą powództwa przeciw egzekucyjnego, opartego na podstawie z art. 840 §1 pkt 2 kpc.

Rozważając następnie to z jakiego tytułu i w jakiej wysokości wierzytelnością pieniężną powód dysponuje wobec pozwanej spółki , Sąd Okręgowy stanął na stanowisku, iż jest to wierzytelność z tytułu zwiększenia zysku spółki , mająca swoje źródło w rozwiązaniu odpisu aktualizacyjnego , utworzonego uprzednio wobec wątpliwości w zakresie możliwości odzyskania od powoda należności za pobrane paliwo.

Rozwiązanie to , obejmując kwotę skutecznie dokonanego przez J. G. potrącenia o taka samą kwotę / wartość / zwiększa zysk pozwanej w którym , dotąd nie rozliczonym wzajemnie, powód także powinien mieć swój udział , w skali odpowiadającej jego udziałowi w spółce, w czasie kiedy był jej wspólnikiem.

Określając wymiar ilościowy tak zdefiniowanej wierzytelności powoda , do której mogło się odnosić jego oświadczenie o potrąceniu którego skutek materialny powołał on się jako podstawę swojego żądania, Sąd I instancji odwołał się do treści orzeczeń wydanych w poprzednio prowadzonym pomiędzy stronami procesie , a w szczególności do wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 19 marca 2015r sygn.. I ACa 1667/14 , którym , w następstwie zmiany orzeczenia Sądu I instancji, wykonalność tytułu wykonawczego , wyroku wydanego w sprawie V GC 415/02, Sądu Okręgowego w Krakowie , została ograniczona , w zakresie należności głównej , co do kwoty 312 777, 02 zł.

Wskazując na motywy orzeczenia reformatoryjnego Sądu II instancji , Sąd Okręgowy ocenił , że wobec takiej skali skutecznego potrącenia wierzytelności wzajemnej o taka wielkość zwiększył się - wobec ograniczenia rozmiaru odpisu aktualizacyjnego , zysk spółki (...) , w którym udział J. G. (1) odpowiada jego udziałowi w spółce z okresu kiedy jej wspólnikiem .

Skoro tak , to tak zdefiniowana jego wierzytelność , którą mógł objąć oświadczeniem o potrąceniu , które wywołało skutek umorzenia wzajemnych pretensji- powoda i stwierdzonej podważanym tytułem , nie mógł przekraczać kwoty uznanej przez pozwaną, a zatem 104 230, 24 zł.

Pozostała część wierzytelności do której odwoływał się J. G. (1) w postepowaniu, którą identyfikował z częścią jego udziału w zwiększonym zysku spółki [ ograniczając jej rozmiar w rozstrzyganej obecnie sprawie do sumy 37 261, 24 zł ] Sąd Okręgowy ocenił jako niewymagalną, a wobec tego niezdatną do wzajemnego potrącenia pomiędzy stronami.

W odniesieniu do kolejnego zagadnienia relewantnego z punktu widzenia rozstrzygnięcia, a mianowicie określenia początkowej daty w jakiej potrącenie , w zakresie określonym przez Sąd jako skuteczne , było możliwe , ocenił , że J. G. (1) nie ma racji twierdząc, w nawiązaniu do treści art. 499 in fine kc, iż skutek materialny potrącenia nastąpił z dniem prawomocności orzeczenia Sądu Okręgowego w T. w przedmiocie wykluczenia powoda ze spółki tj z dniem 19 października 2005r.

Powołując się na motywy rozstrzygnięcia Sądu Apelacyjnego w K. z dnia 19 marca 2015r , w sprawie I ACa 1667/14 wskazał , że dopiero w tej dacie okazało się jaki jej rzeczywisty rozmiar wierzytelności J. G. , którą zgłosił do potrącenia[ w ramach oświadczenia z 22 stycznia 2008r ] z wierzytelnością stwierdzoną w poważanym naówczas tytule wykonawczym z wierzytelnością własną wobec spółki z tytułu nierozliczonego udziału w niej/ który współtworzył także przyjęty w bilansie zysk spółki /

Rozmiar ten zdecydował również o tym , o jaka kwotę należy ograniczyć odpis aktualizacyjny utworzony w spółce , a co za tym idzie jaki jest udział byłego wspólnika w zysku stad wynikającym dla spółki. Wobec powyższego o stanie potrącalności obu pretensji finansowych stron można mówić dopiero w dacie wydania orzeczenia przez Sąd Apelacyjny a nie wcześniej, jak wynikało ze stanowiska powoda.

Zdaniem Sądu I instancji , nietrafny jest również pogląd powoda co do tego , że materialny skutek potrącenia [ w zakresie sumy 104 230, 24 zł ] powinien zgodnie z treścią oświadczenia o potrąceniu z 19 marca 2015r zostać odniesiony do należności głównej stwierdzonej w egzekwowanym przez pozwaną tytule.

Podzielił on w tym zakresie zapatrywanie spółki , która w sporze twierdziła , że należność służącą powodowi zaliczyła na poczet odsetek zasądzonych w wyroku z 12 lutego 2003r wraz z należnością główną , korzystając z uprawnieninia jakie wynika ze zdania drugiego art. 451 § 1 kc.

Podstawą rozstrzygnięcia o kosztach procesu była norma art. 100 kpc , w ramach zastosowania której , Sąd I instancji podstawą rozdzielania ich pomiędzy stronami, uczynił zakres, w jakim powód wykazał swoje roszczeniu i w jakim strona przeciwna skutecznie się przed nim obroniła.

W odniesieniu do postępowania zabezpieczającego , którego koszty Sąd również pomiędzy nimi rozliczył, uznał , że J. G. jest zobligowany w całości je pokryć . Wobec tego zakres obowiązku zwrotu kosztów po jego stronie na rzecz spółki (...) określała suma obu , w ten sposób wyróżnionych , składników.

Apelację od tego wyroku złożył powód i zaskarżając go w punktach I , II i IV jego sentencji , domagał jego zmiany poprzez uwzględnienie żądania pozwu oraz obciążenia strony przeciwnej kosztami postępowania za obydwie instancje.

Jako wniosek ewentualny sformułował żądanie wydania rozstrzygnięcia kasatoryjnego i przekazania spawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania.

Środek odwoławczy został oparty na następujących zarzutach :

- naruszenia prawa procesowego , w sposób mający dla rozstrzygnięcia istotne znaczenie , a to art. 233 §1 kpc wobec przeprowadzenia wadliwej oceny zgromadzonych w sprawie dowodów , efektem czego było niepoprawne ustalenie , iż w oświadczeniu o potrąceniu z 19 marca 2015r , skarżący nie określił z jakim długiem własnym dokonuje kompensaty wierzytelności wzajemnej po stronie pozwanej spółki.

Zdaniem J. G. z treści tergo oświadczenia, w sposób nie budzący wątpliwości wynikało , że zmierza on za jego pośrednictwem do wywołania materialnego skutku umorzenia wobec należności głównej w wysokości 141 491, 78 zł , stwierdzonej w podważanym obecnie tytule wykonawczym ,

- naruszenia prawa materialnego jako konsekwencji dokonania przez Sąd Okręgowy nieprawidłowego zastosowania ;

a/ art. 451 §1 kc wobec nieoprawnego przyjęcia , iż powód nie wskazał , iż dokonuje potrącenia własnej wierzytelności ze wskazaną wyżej należnością główną ,

b/ art. 498 §1 kc , w następstwie której Sąd Okręgowy wyraził niepoprawny pogląd co daty powstania tzw. „stanu potrącalności” obu pretensji pieniężnych stron procesu , określając ją dopiero na dzień 19 marca 2015r . Tymczasem prawidłowa jego data to dzień 19 października 2005r. Realizacji podnoszonej wady skarżący upatrywał także w przyjęciu przez Sąd I instancji , iż w zakresie sumy 37 261, 24 zł wierzytelność byłego (...) spółki (...) nie uzyskała, na datę orzekania, przymiotu wymagalności.

Strona pozwana natomiast wniosła zażalenie obejmując nim punkt 3 sentencji wyroku Sądu Okręgowego , którym została zobowiązana do świadczenia na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Tarnowie, kwoty 5 075 zł, tytułem brakującej części opłaty od pozwu.

We wniosku sroka odwoławczego spółka (...) domagała się, w pierwszej kolejności, zmiany tej części rozstrzygnięcia i zwolnienia jej od nałożonego przez Sąd niższej instancji obowiązku fiskalnego. Ewentualnie postulowała uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy , w tym zakresie , Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania.

Domagała się również obciążenia przeciwnika procesowego kosztami postępowania zażaleniowego.

Odnosząc się natomiast do apelacji J. G. (1) postulowała jej oddalenie , jako pozbawionej usprawiedliwionych podstaw oraz przyznanie na swoją rzecz od skarżącego kosztów postępowania apelacyjnego.

Z kolei powód nie zajął merytorycznego stanowiska co do zażalenia wniesionego przez spółkę .

Rozpoznając apelację i zażalenie, Sąd Apelacyjny rozważył :

Środki odwoławcze stron nie są zasadne i podlegają oddaleniu.

Rozpoczynając ich ocenę od apelacji powoda, za nietrafny należy uznać zarzut procesowy , w ramach którego skarżący wskazuje na naruszenie przez Sąd I instancji normy art. 233 §1 kc , w następstwie przeprowadzenia dowolnej , a nie swobodnej oceny dowodów , która miała doprowadzić , jego zdaniem , w swoich konsekwencjach do nieprawidłowego ustalenia faktycznego zgodnie z którym nie wskazał on w oświadczeniu o potrąceniu z 19 marca 2015r , iż dokonuje go w odniesieniu do należności głównej, stwierdzonej w podważanym tytule wykonawczym

Na wstępie przypomnieć należy , odwołując się do utrwalonego i podzielanego przez skład Sądu Apelacyjnego rozstrzygającego sprawę , stanowiska Sądu Najwyższego , wypracowanego na tle wykładni art. 233 §1 kpc , iż skuteczne postawienie zarzutu naruszenia tego przepisu wymaga od strony wykazania na czym , w odniesieniu do zindywidualizowanych dowodów polegała nieprawidłowość postępowania Sądu, w zakresie ich oceny i poczynionych na jej podstawie ustaleń.

W szczególności strona ma wykazać dlaczego obdarzenie jednych dowodów wiarygodnością czy uznanie, w odróżnieniu od innych, szczególnego ich znaczenia dla dokonanych ustaleń , nie da się pogodzić z regułami doświadczenia życiowego i [ lub ] zasadami logicznego rozumowania , czy też przewidzianymi przez procedurę regułami dowodzenia.

Nie oparcie stawianego zarzutu na tych zasadach , wyklucza uznanie go za usprawiedliwiony, pozostając dowolną , nie doniosłą z tego punktu widzenia polemiką oceną i ustaleniami Sądu niższej instancji.

/ por. w tej materii , wyrażające podobne stanowisko , powołane tylko przykładowo, orzeczenia Sądu Najwyższego z 23 stycznia 2001, sygn. IV CKN 970/00 i z 6 lipca 2005 , sygn. III CK 3/05 , obydwa powołane za zbiorem Lex/

Analiza motywów jakimi posłużył się apelujący aby oceniany zarzut uzasadnić przekonuje , że nie podjął on nawet próby zbudowania takiej, merytorycznej polemiki z oceną dokonaną przez Sąd I instancji, poprzestając jedynie na stwierdzeniu , że ocena ta jest nieoprawna, wobec wadliwego ustalenia, na jej podstawie , jednej z okoliczności faktycznych .

Tak umotywowany zarzut mnie może być uznany za zasadny.

Wobec tego także, oparte na nim negowanie wskazanego ustalenia nie jest usprawiedliwione.

Co więcej i przede wszystkim zauważyć należy , że J. G. myli się twierdzac , że Sąd I instancji ustalił , iż nie określił on w oświadczeniu o potrąceniu z dnia 19 marca 2015r sposobu w jaki to czyni , podnosząc je , po stronie swojego długu do należności głównej , a nie odsetek.

Jak wynika z tych ustaleń / str 3 i 4 uzasadnienia wyroku / Sąd Okręgowy takiej konstatacji faktycznej nie czyni , nie odnosząc się w nich do tego, czy powód wskazywał z jaką należnością pozwanej wobec niego tego potrącenia wierzytelności wzajemnej dokonuje.

Dopiero w rozważaniach prawnych Sąd przeprowadził analizę sposobu poprawności zaliczenia ale z punktu widzenia pozwanej , która wykorzystując mechanizm określony w art. 451 § kc , dokonała go na należność odsetkową.

Niezasadność stawianego zarzutu procesowego i nietrafność powiązanej z nim negacji skarżącego, co do opisanego ustalenia mają to następstwo , iż ustalenia dokonane przez Sąd I instancji , jako poprawne i kompletne , Sąd Apelacyjny przyjmuje za własne.

Nie można podzielić sformułowanych przez apelującego zarzutów prawno - materialnych.

Wbrew jego stanowisku , nie jest dostateczną podstawą do zanegowania sposobu zastosowania przez Sąd Okręgowy art. 451 §1 kc argument apelującego związany z tym czy wskazał czy też nie , w ramach oświadczenia o potrąceniu jaki własny dług pieniężny wobec pozwanej w ten sposób chce zaspokoić.

Jak już wskazywał Sąd II instancji wcześniej , Sąd Okręgowy nie czyni w tym zakresie tej treści ustalenia , które kontestuje apelujący, tym nie mniej wbrew jego poglądowi Sąd nie popełnił błędu zastosowania tej normy uznając , że pozwana mogła dokonać zaliczenia wierzytelności wzajemnej J. G. , na poczet należności odsetkowej stwierdzonej w egzekwowanym tytule , a zatem inaczej niż chciał tego powód w samym oświadczeniu 19 marca 2015r / por. k. 44 akt /

Nie może budzić wątpliwości , że oświadczenie o potrąceniu wzajemnych wymagalnych wierzytelności tego samego rodzaju , zmierzając do wywołania skutku materialnoprawnego umorzenia wzajemnych zobowiązań stron , który wynika z brzmienia art. 498 §2 kc , w granicach w tej normie określonych , jest formą zaspokojenia własnego długu jaki oświadczający ma wobec jego adresata.

Treść oświadczenia powoda z 19 marca 2015r , w którym wskazał , iż jego zamiarem jest doprowadzenie w ten sposób do umorzenia zobowiązania w zakresie należności głównej , którą na podstawie wyroku z 12 lutego 2003r w sprawie V GC 415/02 , Sądu Okręgowego w K. , ma wobec niego spółka (...) , uczyniło aktualnym pytanie o skuteczność tego rodzaju „ kierunkowego „ określenia sposobu zaspokajania długu J. G. .

Odpowiedź na nie była tym bardziej istotna z punktu widzenia rozstrzygnięcia, gdy wziąć pod rozwagę , że współtworząca kodeksową instytucję potracenia wierzytelności wzajemnych, norma art. 503 kc pozwala , także przy takim sposobie regulowania zobowiązań na [odpowiednie ] zastosowanie mechanizmu zaliczania , opisanego przez przepis art. 451 kc .

Przede wszystkim jednak była ona doniosła dlatego , że pozwana dokonała takiego zaliczenia długu powoda inaczej , niż to postulował , co miało bezpośredni wpływ na wynik rozstrzyganego sporu.

W ocenie Sądu II instancji Sąd Okręgowy nie popełnił zarzucanego mu przez skarżącego błędu, zastosowania wskazanej wyżej normy prawnej.

Jego, przeciwne w tej kwestii stanowisko opiera się bowiem na wadliwym założeniu , że zastosowanie normy art. 451 §1 kc upoważniało go do dokonania tego rodzaju wyboru , a pozwana spółka była tym wyborem związana , w tym znaczeniu , iż nie miała kompetencji prawnej do dokonania zaliczenia w tej sposób uczynionej zapłaty za dług inaczej niż określił to składający oświadczenie o potrąceniu powód.

J. G. (1) nie bierze jednak pod rozwagę , że jego dług stwierdzony w tytule , którego wykonalność jest przez niego podważana , jakkolwiek jest złożony , obejmując zarówno należność główną jak i odsetki od niej, ma jednak jedną podstawę.

Jest nią stosunek prawny z którego wynikał dla powoda obowiązek świadczenia dla pozwanej równowartości paliwa , które wykorzystał , a z którego ze spółką nie rozliczył się.

Egzekwowany obecnie tytuł wykonawczy, stwierdzał istnienie oraz rozmiar ilościowy tej należności obciążającej J. G. (1) właśnie z tego tytułu.

W takiej sytuacji uprawnienie to , do którego odwołuje się konsekwentnie skarżący , także w ramach postępowania apelacyjnego w ogóle po jego stronie nie powstało. Istnieje ono bowiem o tyle o ile dłużnik ma wobec tego samego wierzyciela więcej niż jeden dług tego samego rodzaju.

W relacji stron mamy natomiast do czynienia z jednym , chociaż złożonym długiem J. G. , wobec pozwanej.

Wobec tego kompetencja, w zakresie sposobu zarachowania dokonanej przez potrącenie jego zapłaty , przysługiwała wyłącznie pozwanej spółce , na podstawie art. 451 §1 zd. 2 kc.

Skorzystanie z niego przez spółkę (...) nie wykroczyło poza granice określone przez tę normę.

Odeprzeć trzeba również , stawiany przez skarżącego zarzut naruszenia art. 498 §1 kc.

W jego ramach powód przede wszystkim neguje trafność przyjęcia przez Sąd Okręgowy , iż „stan potrącalności” obu wierzytelności stron , które były objęte jego oświadczeniem z 19 marca 2015r , należy wiązać dopiero z datą prawomocności wyroku Sądu Apelacyjnego w K.w sprawie I ACa 1667/14.

Stanowisko apelującego nie jest usprawiedliwione.

Nie uwzględnia ono bowiem stanowiska prawnego Sądu Apelacyjnego , zawartego w motywach tego rozstrzygnięcia. Abstrahuje także od tego jak sam powód identyfikował źródła własnej wierzytelności , która zgłosił do potrącenia , w oświadczeniu z 19 marca 2015r.

Sąd Apelacyjny zmieniając wówczas orzeczenie Sądu Okręgowego w Tarnowie wyraźnie wskazał , iż podstawą dla powstania po stronie J. G. dalszej pretensji finansowej z tytułu wzajemnego rozliczenia finansowego za okres kiedy był wspólnikiem może być to , że , na datę wydawania wyroku przez Sąd II instancji , dotąd nie została objeta takim rozliczeniem , mając swoje pierwotne źródło w wyłączeniu powoda ze spółki ta część należnego mu udziału w zysku , który pozwana uzyska przez to , że zostanie ograniczony pod względem rozmiaru ilościowego odpis aktualizacyjny , utworzony uprzednio w spółce , wobec obaw o możliwość skutecznego wyegzekwowania od J. G. należności stwierdzonej prawomocnym wyrokiem Sadu Okręgowego w K.z dnia 23 lutego 2003 , w sprawie o sygnaturze V GC 415/02]

O tym natomiast o jaka kwotę ten odpis może zostać ograniczony , a co za tym idzie , jaka wierzytelność z tytułu tego dodatkowego rozliczenia będzie przypadała powodowi, jako byłemu wspólnikowi, zdecydował dopiero swoim orzeczeniem, Sąd Apelacyjny .

To ten Sąd , zmieniając wyrok Sądu niższej instancji, określił ostatecznie w jakim zakresie, ówcześnie oceniane oświadczenie powoda z dnia 22 stycznia 2008r o potrąceniu wierzytelności wzajemnej z tytułu nierozliczonego jego udziału kapitałowego , w tym udziału w zysku z lat poprzednich osiągniętych przez spółkę , jest skuteczne.

W ten sposób zweryfikowana w zakresie skuteczności prawnej ta forma zapłaty zobowiązania stwierdzonego egzekwowanym tytułem i jej , przyjęty ze skutkiem wiążącym dla stron i Sądów rozstrzygających ich obecny spór , rozmiar ilościowy , spowodowały , że dopiero od daty prawomocności wyroku Sądu Apelacyjnego - 19 marca 2015r- można zasadnie mówić o zaistnieniu podstawy do powstania po stronie J. G. kolejnej- zindywidualizowanej w opisany wyżej sposób - wierzytelności pieniężnej wobec pozwanej.

Oczywistym wobec tego jest , że wymagalność jej nie mogła mieć miejsca wcześniej , a odwoływanie się przez skarżącego do statuowanej przez art. 499 kc mocy wstecznej oświadczenia o potrąceniu jest bezzasadne.

Nietrafnie także powód upatruje realizacji omawianego zarzutu w ocenie prawnej Sądu I instancji zgodnie z którym wierzytelność powoda w zakresie kwoty 37 261, 24 zł nie jest wymagalna.

Pogląd Sądu Okręgowego nie jest poprawny tym nie mniej nie można zasadnie mówić , iż jego wyrażenie stanowi naruszenie normy art. 498 §1 kc.

Przypomnieć należy , że składając oświadczenie o potrąceniu z 19 marca 2015r , powód w sposób wyraźny rozróżnił dwie podstawy swoich wierzytelności , które nim objął.

Pierwszą była nierozliczona dotąd część zysku spółki , który powstał przez to , że rozwiązaniu [ w części ] uległ dotąd istniejący u strony pozwanej odpis aktualizacyjny. Zakres tego rozwiązania odpowiadał ostatecznie określonej wierzytelności powoda , którą skutecznie potrącił z należnością strony pozwanej, potwierdzonej w tytule wykonawczym.

W nawiązaniu do przeprowadzonej w postępowaniu zakończonym prawomocnym wyrokiem Sądu Apelacyjnego z 19 marca 2015r , opinii biegłego A. K. powód wskazywał , że kwota jemu należna z tego tytułu od (...) to 104 230, 24 zł odpowiadając 33 i 1/3 % z kwoty 312 777, 02, którą określił ten Sąd jako skutecznie przezeń potraconą na podstawie oświadczenia kompensacyjnego z 22 stycznia 2008r

Niezależnie od niej , podstawy dla kolejnej wierzytelności tego samego rodzaju , której miał by być beneficjentem w relacji do strony pozwanej , w ogólnej sumie 52 114 21 zł , [ odwołując się, w rozstrzyganej obecnie sprawie, materialnego skutku umorzenia , w zakresie jej części tj. kwoty 37 261, 24 zł ] , powód w sposób jednoznaczny upatrywał w zwiększeniu w ten sposób przez (...) skali zysku , dla którego obliczenia, w odniesieniu do własnego w nim udziału , zastosował ciąg Finbonacciego./ por k. 44 akt /

Tak identyfikowana wierzytelność J. G. wobec pozwanej , zdaniem Sądu II instancji nie została wykazana jako przysługująca byłemu wspólnikowi na wyróżnionej przezeń podstawie .

Stanowisko prawne Sądu Apelacyjnego w sprawie I ACa 1667/14 , nawiązujące wprost do ustaleń opartych miedzy in. opinii biegłego rewidenta A. K., jednoznacznie wiąże możliwość powstania po stronie powoda kolejnej pretensji finansowej z tytułu rozliczenia ze spółka (...) z następstwem w postaci rozwiązania odpisu aktualizacyjnego , które w skali odpowiadającej kwocie uznanego za skuteczne potrącenia z 22 stycznia 2008r miało zdecydować o powstaniu kolejnej części zysku , w którym odpowiedni udział powinien mieć także powód.

Stosując ten mechanizm , opisany bliżej , w zakresie skutków finansowych dla spółki przez biegłą , w zakończonym prawomocnie postępowaniu , za usprawiedliwione należy przyjąć, iż powód może skutecznie potrącić wobec spółki kwotę 104 230, 24 zł jako iloczynu sumy uznanego za skuteczne poprzedniego potrącenia dokonanego przez powoda [ 312 777, 02 zł ] i wymiaru jego udziału kapitałowego w spółce, w czasie kiedy był jej wspólnikiem.

Jak wynika z motywów pozwu oraz treści oświadczenia o potrąceniu z 19 marca 2015r ta kwota była punktem wyjściowym dla określenia przez J. G. (1) wysokości kolejnej jego pretensji finansowej wobec przeciwniczki procesowej , dla której podstawę utożsamił ze „ zwiększeniem zysku” przy zastosowaniu metody ciągu Finbonacciego „ / k. 44 akt /

W postepowaniu nie wyjaśnił bliżej jaka jest wzajemna relacja pomiędzy obydwoma różnymi od siebie podstawami potrącanych wierzytelności , a co więcej, nie wskazał dlaczego dla określenia wymiaru tej drugiej [ w łącznej kwocie 52 906, 13 zł należało zastosować ciąg matematyczny i to akurat ten do którego się odwołał.

Skarżący wprawdzie wskazał na opracowanie biegłej K. złożone w uprzednio zakończonej sprawie pomiędzy stronami , jednakowoż ekspertka ta wówczas nie powoływała się na ten sposób określenia tej części wierzytelności. Co więcej nie mogła tego uczynić skoro punktem wyjścia dla niego była suma wynikająca z określenia , dopiero przez Sąd Apelacyjny skali skutecznego potrącenia wierzytelności wzajemnej , którego podstawą dla powoda było oświadczenie z 22 stycznia 2008r

Ta sytuacja , w warunkach jednoznacznego stanowiska pozwanej , która w procesie negowała przysługiwanie byłemu wspólnikowi tak identyfikowanej , w zakresie podstawy jak i wysokości, wierzytelności , decydowała o tym , że powód był zobowiązany jej dowieść, któremu to obowiązkowi nie sprostał.

Przy tym , z uwagi na zaistniała sytuację faktyczną pomiędzy stronami , w tym skomplikowany charakter , prowadzonych od wielu lat, w warunkach sporów sądowych, rozliczeń z tytułu udziału powoda w spółce, a także chociażby konieczności weryfikacji sposobu w jaki J. G. określił wysokość wskazanej wyżej wierzytelności tej części wierzytelności , niezbędnymi były wiadomości specjalne z zakresu księgowości w spółkach prawa handlowego.

Powód takiego dowodu nie zgłosił , co tym bardziej upewnia poprawność oceny , iż ta wierzytelności jako jemu przysługująca wobec pozwanej ,nie została przezeń dowiedziona.

Z podanych przyczyn w uznaniu apelacji za niezasadną , Sąd Apelacyjny orzekł o jej oddaleniu , na podstawie art. 385 kpc w zw. z art. 498 §1 i 2, 503 w zw z art. 451 §1 kc. [pkt 1 wyroku ]

Podstawą rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego była norma art. 98 §1 i 3 kpc i wynikająca z niej , dla ich wzajemnego rozliczenia pomiędzy stronami, zasada odpowiedzialności za wynik sprawy. Zważywszy na wskazaną przez apelującego wartość przedmiotu zaskarżenia oraz datę złożenia środka odwoławczego , kwota należna pozwanej od powoda , wyczerpując się w wynagrodzeniu m profesjonalnego pełnomocnika będącego radca prawnym , została ustalona na podstawie §2 pkt 6 w zw z §10 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia MS w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 [ DzU z 2015 poz. 1804 z późn. zm.] / pkt 2 wyroku /

Zażalenie strony pozwanej nie jest uzasadnione i podlega oddaleniu.

Domagając się za jego pośrednictwem zmiany punktu 3 sentencji wyroku z 30 grudnia 2016r, spółka (...) powołała się na wyjątkowy , w zakresie zastosowania, przepis art. 102 kpc , który jej zdaniem , pomimo istnienia ku temu dostatecznych podstaw w odniesieniu do niej , nie został przez Sąd Okręgowy zastosowany.

Stanowisko skarżącego nie jest usprawiedliwione.

Ani charakter sprawy ani też sytuacja ekonomiczna spółki , do której nota bene autor zażalenia nawet nie nawiązuje w motywach swojego stanowiska, nie są , odczytane łącznie, wystarczającą podstawą do tego, aby stanowić uzasadnienie dla zastąpienia , w rozstrzyganej sprawie, generalnych zasad , według których dokonuje się rozliczeń kosztów w procesie , zasadą słuszności, na podstawie której spółka (...) miałaby zostać od obowiązku wynikającego z treści zaskarżonej części orzeczenia Sądu Okręgowego zwolniona.

Chybiony jest w tym kontekście także argument skarżącej o tym , iż nie miała wpływu na to , że powód zdecyduje się na wszczęcie kolejnego sporu sądowego pomiędzy stronami. Nie może jej być zatem przypisana odpowiedzialność za powstanie kosztów z nim związanych, w tym tych , do których zapłaty została zobowiązana.

Argument ten mógłby być rozważany z punktu widzenia trafności wniosku środka odwoławczego jedynie wówczas, gdyby rzeczywiście , nie dając powodu do wytoczenia powództwa spółka (...) uznała żądanie przy pierwszej czynności procesowej. Tak się jednak nie stało , skoro pozwana początkowo domagała się oddalenia powództwa opozycyjnego w całości./ por k. 89-91 akt /

Dlatego zażalenie jako niezasadne , podlega oddaleniu o którym Sąd Apelacyjny orzekł na podstawie art. 385 kpc w zw z art. 397 §2 kpc.

SSA Grzegorz Krężołek SSA Andrzej Struzik SSA Paweł Czepiel