Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Krakowie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 lutego 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący:	SSA Władysław Pawlak
Sędziowie:	SSA Grzegorz Krężołek (spr.) SSA Sławomir Jamróg
Protokolant:	st. prot. sądowy Marta Matys

po rozpoznaniu w dniu 21 lutego 2014 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa F. Ł. (1)

przeciwko M. G. (1)

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Kielcach

z dnia 26 czerwca 2013 r. sygn. akt I C 142/12

1.  zmienia zaskarżony wyrok poprzez nadanie mu brzmienia:

„I. zasądza od pozwanej M. G. (1) na rzecz powoda F. Ł. (1) kwotę 159.461,97 zł (sto pięćdziesiąt dziewięć tysięcy czterysta sześćdziesiąt jeden złotych 97/100) z ustawowymi odsetkami od:

- sumy 119.461,97 zł od dnia 21 kwietnia 2012 r.,

- sumy 40.000 zł od dnia 31 maja 2012 r. do dnia zapłaty,

II. w pozostałym zakresie powództwo oddala,

III. zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 6.279 zł (sześć tysięcy dwieście siedemdziesiąt dziewięć złotych) tytułem kosztów procesu”,

IV. dotychczasowemu punktowi III nadaje oznaczenie jako punkt IV;

2.  w pozostałym zakresie apelację oddala;

3.  zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 2.700 zł (dwa tysiące siedemset złotych) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt : I ACa 1584/13

UZASADNIENIE

F. Ł. (1) w pozwie skierowanym przeciwko M. G. (1) domagał się zasądzenia na swoją rzecz kwoty 164 950, 79 zł z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu oraz obciążenia przeciwniczki procesowej kosztami postępowania.

Uzasadniając żądanie pozwu wskazał , strony od kilku lat pozostawały w nieformalnym związku , wspólnie zamieszkując w budynku mieszkalnym położonym na nieruchomości w miejscowości B. , stanowiącej majątek pozwanej. Ponieważ planowały w przyszłości zawarcie związku małżeńskiego , powód dokonywał kosztem własnego majątku , na tę realność nakładów , które wzbogaciły bezpodstawnie M. G. (1) po tym , kiedy konkubinat ustał.

Nakłady te obejmowały : zagospodarowanie działki , której częścią składową jest budynek mieszkalny , w łącznej kwocie 88 000 złotych , zakupy wyposażenia lokalu mieszkalnego w meble oraz sprzęt AGD , oraz malowanie pomieszczeń mieszkalnych na sumę łączna 22 000 złotych oraz środki przekazane byłemu mężowi pozwanej za samochód marki F. oraz na zakup samochodu F. (...) w łącznej sumie 11 500 złotych. Poza tym powód zażądał zwrotu sumy 43 450, 79 zł z tytułu spłaty zobowiązań kredytowych byłej konkubiny wobec (...) Bank SA.

Już w trakcie postępowania rozpoznawczego F. Ł. (1) rozszerzył żądanie o dalszą kwotę 40 000 złotych , która w ramach żądanego przezeń rozliczenia nieformalnego związku, miała być mu należna z tytułu pożyczki jakiej udzielił partnerce na zaspokojenie zobowiązań wobec firm z którymi kooperowała w czasie, kiedy prowadziła jeszcze z swoim byłym mężem działalność gospodarczą.

W zakresie tej części żądania powód podnosił , że zgodnie z porozumieniem stron miał te środki odzyskać od innych podmiotów , które były wobec M. G. zobowiązane, do czego jednak nie doszło. W tej sytuacji , wobec ustania konkubinatu oraz braku zwrotu tej kwoty przez pozwaną w innej formie suma ta także podlega rozliczeniu.

Odpowiadając na pozew M. G. (1) domagała się oddalenia powództwa oraz obciążenia byłego partnera kosztami sporu.

Nie kwestionowała tego , że pozostawała z powodem w nieformalnym związku w okresie pomiędzy 2007 a 2011r , kiedy to F. Ł. wyprowadził się ze wspólnie zajmowanego domu położonego na nieruchomości pozwanej. Nie negowała faktu czynienia przez niego nakładów na nieruchomość , wskazując jednak , że równocześnie nie opłacał on czynszu za mieszkanie ani też wynagrodzenia za utrzymanie , które miał zapewnione przez pozwaną. Nie formułowa jednak żadania rozliczenia z tych tytułów.

M. G. (1) podkreślała , że niezasadnym jest domaganie się rozliczenia z tytułu nakładów związanych z obydwoma samochodami jako że za środki uzyskane ze zbycia samochodu F. , przynależącego do jej majątku wspólnego z byłym mężem , uzyskała pieniądze , za które nabyła ona samochód marki F. (...). Podobnie, jej zdaniem , domaganie się rozliczenia środków na zakup wyposażenia mieszkania nie uwzględnia , że powód za własne nabył tylko meble , natomiast wyposażenie kuchni , w tym sprzęt AGD, finansowała pozwana , korzystając z pomocy finansowej córki przebywającej w Wielkiej Brytanii.

Pozostałe nakłady , których dokonania pozwana nie negowała uznawała jednak za takie , które nie mogą podlegać wzajemnemu rozliczeniu albowiem stanowiły darowizny F. Ł. na rzecz pozwanej o czym wielokrotnie ją zapewniał albo też są takimi [ jak te na założenie stawu rybnego ] , które nie podnoszą wartości nieruchomości. Wskazywała także , że część z nich była dokonywana przez byłego partnera samodzielnie bez uzgodnienia z nią .

Wyrokiem z dnia 26 czerwca 2013r Sąd Okręgowy w Kielcach :

- zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 164 706, 32 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 21 kwietnia 2012r , do dnia zapłaty oraz obciążył ją w całości kosztami procesu [ pkt I ],

- oddalił powództwo w pozostałej części [ pkt II] ,

Nakazał pobrać od M. G. (1) na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Kielcach - kwotę 1907,62 zł , tytułem brakującej części kosztów sądowych. [ pkt III sentencji]

Sąd I instancji ustalił następujące fakty istotne dla rozstrzygnięcia :

F. Ł. (1) i M. G. (1) poznali się w roku 2005 , a od marca 2006r zamieszkali wspólnie w budynku mieszkalnym , stanowiącym część składową nieruchomości , której pozwana jest właścicielką.

W tym czasie powód prowadził działalność gospodarczą w zakresie produkcji wędlin z której się utrzymywał. Pozwana nie pracowała , pozostając na utrzymaniu partnera do czasu , kiedy wspólnie z nią zamieszkał.

W okresie nawiązania wspólnych relacji M. G. (1) była w trakcie postępowania o podział majątku wspólnego z byłym mężem , i wobec tego , iż bardzo chciała zatrzymać , wyniku tego podziału na własność nieruchomość wraz z domem , powód przekazał jej , na potrzeby dokonania rozliczeń , w ramach tego postępowania najpierw 5 000 zł za samochód F. następnie także 3000 złotych odpowiadającej wartości garażu znajdującego się na tej realności.

W następstwie dokonania podziału dorobku M. G. (1) otrzymała na wyłączną własność nieruchomo wraz z domem ale przejęła na siebie obowiązek spłaty zobowiązania kredytowego związanego z jego budową , którego realizacja była zabezpieczona na rzecz (...) SA hipoteką , obciążającą nieruchomość. Poza tym przejęła nie spłacone dotąd zobowiązania wobec firm : (...) SA S., i O. z którymi uprzednio współpracowała w ramach prowadzonej razem z mężem działalności gospodarczej. Zobowiązania te dotyczyły także należności Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz osób fizycznych.

Zgodnie z ugodą zawartą z byłym mężem , która zakończyła postępowanie sądowe o podział majątku wspólnego , poznawana zobowiązała się również do spłaty na rzecz b. męża kwoty 50 000 złotych.

W celu spłaty zobowiązań wobec Banku (...) SA , pozwana zaciągnęła zobowiązanie kredytowe w (...) Bank SA , środkami z którego spłacone zostało uprzednie zobowiązanie kredytowe na potrzeby budowy domu. Kredyt wobec (...) Bank SA jest nadal ratalnie spłacany , a w czasie trwania związku stron powód przeznaczył na ten cel , z własnych środków , kwotę łączną 43 450, 79 zł.

W czasie trwania konkubinatu strony nabyły samochód marki F. (...) za kwotę 6500 złotych , którą w całości uiścił powód. Zakup miał miejsce 19 kwietnia 2009r. Po nim , bo 14 maja 2010r , zbyty został za kwotę 1500 złotych samochód marki F. (...) , którego własność M. G. (1) uzyskała w wyniku podziału majątku wspólnego , a na poczet rozliczenia którego powód przekazał dla jej byłego męża sumę 5 000 złotych.

Z dalszych ustaleń Sądu I instancji wynika , że w okresie trwania związku stron F. Ł. pożyczył pozwanej sumę 40 000 złotych, która miała zostać przeznaczona na spłatę zobowiązań wobec firm , z którymi współpracowała w czasie prowadzenia działalności gospodarczej. W szczególności chodzi o dług wobec (...) SA w B. w której nabyte zostały okna , wymienione przez firmę (...). G. w budynku w którym miało powstać hospicjum.

Zgodnie z porozumieniem stron powód miał pożyczone środki odzyskać realizując wierzytelność za roboty wykonane przez firmę partnerki u zamawiającego. Zabiegi podjęte przez F. Ł. by tak się stało okazały się nieskuteczne. Pozwana nie rozliczyła się z b. parterem z tej sumy do chwili obecnej.

Od czasu wspólnego zamieszkania w budynku na nieruchomości w B. powód dokonywał na nią nakładów finansowych ze swoich środków pochodzących najpierw z prowadzonej działalności gospodarczej w postaci produkcji wędlin , a następnie z ceny sprzedaży zakładu produkcyjnego.

Nakłady te , dotycząc otoczenia budynku mieszkalnego i jego wnętrza obejmowały : zakup kostki brukowej i jej położenie , niwelację nieruchomości wraz z zakupem i nawiezieniem ziemi , wykonanie palisad i murów oporowych tarasów , elewacji budynku wraz z podbitkami , posadzenie drzew , zasianie trawy , wykonanie stawu rybnego.

Pozwany kupił także farby i lakiery za pomocą których wymalowane zostały pomieszczeni wewnątrz budynku.

Strony zgodnie określiły wartość tych rodzajowo oznaczonych wyżej nakładów , według ich stanu na koniec listopada 2011 i wedle stopnia zużycia na 2013r na kwotę 70 325, 23 zł. Była to wielkość nieco niższa aniżeli ta , którą w odniesieniu do nich ustalił w swoim upracowaniu wykonanym na zlecenie Sądu inż. L. D., a której wniosków strony nie negowały.

W czasie trwania związku strony ze środków wyłożonych przez powoda zakupiły meble do pokoju , a także stanowiące wyposażenie kuchni wraz ze sprzętem AGD w postaci ; kuchenki gazowo - elektrycznej, elektrycznego piekarnika , okapu, zmywarki i pralki.

Zgodnie określiły aktualną wartość tego wyposażenia na kwotę 10 930 złotych.

Jak ustała ponadto Sąd I instancji przed datą wspólnego zamieszkania M. G. (1) nigdzie nie pracowała , a dopiero powód pomógł jej w uzyskaniu zatrudnienia . Sumy które uzyskiwała z tego tytułu wynosiły : w okresie odbywania stażu 600 złotych , a po jego zakończeniu 900 złotych miesięcznie.

Związek stron ustał w listopadzie 2011r , kiedy powód wyprowadził się ze wspólnie zajmowanego domu. Powodem jego zakończenia był brak porozumienia stron co do zawarcia związku małżeńskiego, czy ewentualnego przeniesienia na F. Ł. udziału w nieruchomości na którą były czynione nakłady. Nie aprobował on także sytuacji w której pozwana nie godziła się na jego sprzedaż i podział miedzy strony pieniędzy stad uzyskanych , uznając , że o jej przyszłym praznaczeniu powinna także decydować córka przebywająca w Wielkiej Brytanii.

W rozważaniach prawnych Sąd I instancji stanął na stanowisku , ze roszczenie F. Ł. (1) jest w znacznej części usprawiedliwione.

Przyjmując na podstawie dokonanych przez siebie ustaleń , że to powód finansował wszystkie wskazane w żądaniu pozwu nakłady i nie sposób uznać , wobec stanowiska powoda , ujawnieniowego także w czasie trwania związku co do tego , że należy je, w jednej ze wskazanych wyżej form w przyszłości wzajemnie miedzy stronami rozliczyć, iż stanowiły one , jak twierdziła pozwana, przedmioty darowizn na rzecz parterki . Ocenił , iż wartość ich wszystkich , z jednym rodzajowym wyjątkiem , podlega zwrotowi przez pozwaną na podstawie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu. Oto bowiem powód ani w dacie wyprowadzenia się od M. G. (1) ani też później nie odniósł żadnej korzyści z nakładów , które wzbogaciły bez tytułu prawnego właścicielkę nieruchomości w B..

W ocenie Sądu Okręgowego wyjątek ten dotyczy środków jakie poznaczył powód na uregulowanie roszczeń byłego męża pozwanej do samochodu F. [ 5 000 złotych ] oraz na zakup samochodu marki F. (...)[ 6 500 złotych. ]

Odnośnie pierwszej ze wskazanych sum stwierdził , ze nie może ona podlegać wzajemnemu rozliczeniu w sporze stron dlatego , że wartością tą , w sytuacji sprzedaży tego pojazdu jeszcze w czasie trwania związku stron, M. G. nie jest wzbogacona .

W odniesieniu do nakładu na nabycie F. (...) Sąd uznał , że powód nie wykazał jaka z tego tytułu wartość podlega pomiędzy byłymi partnerami rozliczeniu. Nie może przy tym być nią kwota wyłożona na ten zakup w 2009r , skoro jeszcze przez dwa lata, do czasu wyprowadzenia się od konkubiny, powód także z tego pojazdu korzystał , a sam upływ czasu i eksploatacja wpływały na wartość pojazdu , prowadząc do jej obniżenia , a przy tym nie zaoferował żadnych dowodów - w tym dowodu z opinii biegłego , które mogłyby pozwolić na jej określenie.

W konkluzji rozważań Sąd I instancji uznał , że F. Ł. (1) może skutecznie domagać się rozliczenia z byłą partnerką w całości sfinansowanych przez siebie nakładów na :

- zagospodarowanie nieruchomości w B. , na zewnątrz jak i we wnętrzu budynku mieszkalnego , w zakresie uzgodnionej przez strony ostatecznie kwoty 70 325, 53 złotego,

- pokrycie zobowiązań kredytowych pozwanej wobec (...) Bank SA w wysokości łącznej 43 450, 79 zł ,

- zaspokojenie zobowiązań finansowych M. G. wobec m. in spółki Akcyjnej (...) SA w B. , czemu miała służyć pożyczka w wysokości 40 000 złotych , dotąd przez pozwaną nie zwrócona ani w żaden inny sposób z byłym konkubentem nie rozliczona,

- zakup mebli i wyposażenia kuchni w tym sprzętu AGD, w uzgodnionej przez strony sumie 10 930 złotych.

Określając początkowy termin płatności odsetek od sumy przyznanej z tytułu roszczenia głównego, Sąd Okręgowy uznał , że wobec buraku wcześniejszego wezwania o spełnienie świadczenia dochodzonego pozwem , terminem tym winien być dzień doręczenia M. G. (1) odpisu pozwu.

Rozstrzygniecie o kosztach procesu zostało oparte na normie art. 98 §1 kpc i wynikających z niej regule odpowiedzialności za wynik sprawy.

Apelację od tego orzeczenia złożyła pozwana , która zaskarżając wyrok Sądu I instancji w całości , domagała się jego zmiany poprzez oddalenie powództwa oraz obciążenie powoda kosztami postępowania za obydwie instancje.

Środek odwoławczy został oparty na zarzucie naruszenia przepisów procesowych , w sposób mający wpływ na wynik sprawy , a to art. 233 §1 kpc.

Zdaniem M. G. (1) zarzut ten został zrealizowany w następstwie zastąpienia swobodnej oceny zgromadzanych dowodów oceną dowolną , a przy tym cecha ta miała jej zdaniem wynikać nie tylko z bezkrytycznego , jej zdaniem , zaaprobowania treści dowodów wskazanych przez powoda ale także w tym , że Sąd wyraził nietrafną ocenę aprobującą stanowisko F. Ł. (1) zgodnie z którym podstawą materialnoprawną dokonania wzajemnych rozliczeń stron są przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu , przy braku rozważenia innych możliwych konstrukcji normatywnych , służących tego rodzaju rozliczeniom finansowym pomiędzy osobami tworzącymi nieformalne związki.

W motywach apelacji pozwana eksponowała to , że Sąd I instancji uznał za podlegającą rozliczeniu kwotę 40 000 złotych mającej być przekazana pozwanej przez powoda mimo , że materiał dowodowy [ poza relacją F. Ł. (1) ] nie stanowił wystarczającej podstawy do przyjęcia , iż rzeczywiście sumę tę pozwana otrzymała na realizację celu określonego przez Sąd w ustaleniach faktycznych.

Dodatkowo przeciwko objęciu tej sumy rozliczeniem stron miało, zdaniem apelującej , przemawia to , że objecie jej żądaniem rozliczeń zostało zgłoszone przez powoda nie w pozwie ale na dalszym etapie rozpoznania sprawy , podczas wysłuchania informacyjnego. Wcześniejsze jej pomięcie poddawało w wątpliwość to czy suma ta została rzeczywiście M. G. (1) przez jej partnera została przekazana.

Po wtóre podnosiła , że nietrafna jest ocena Sądu I instancji na podstawie której sformułował on wniosek , że wszystkie nakłady zarówno na nieruchomość jak i w budynku mieszkalnym , w tym na jego wewnętrzne wyposażenie pochodziły ze środków powoda , bez żadnego w nich udziału pozwanej czy też jej córki pracującej i przebywającej na stałe w Wielkiej Brytanii. Powtórzyła przy tym dotąd prezentowane przez siebie stanowisko , że nabycie sprzętu AGD do kuchni było finansowane przez nią , a środki na ten cel były jej darowane przez córkę P..

Po trzecie negowała stanowisko Sądu Okręgowego , który dokonując rozliczeń stron uznał , że powód z dokonywanych nakładów nie odniósł żadnych korzyści , wobec czego ich wartość podlega w całości zwrotowi na jego rzecz. Zgodnie ze stanowiskiem powódki ocena ta nie jest trafna w odniesieniu do nakładów na założenie na działce stawu rybnego z którego korzyść odnosił, jako wędkarz hobbysta, tylko F. Ł. (1) , a po wyprowadzeniu się powoda jego istnienie nie podnosi wartości realności , pozostając jedynie uciążliwością dla pozwanej.

Także , jej zdaniem, rozliczeniu nie powinny podlegać koszty malowania pomieszczeń wewnętrznych z których także , wbrew stanowisku Sądu I instancji F. Ł. odniósł korzyść w okresie , kiedy jeszcze zamieszkiwał razem z pozwaną .

Powód domagał się oddalenia apelacji jako nieuzasadnionej oraz obciążenia M. G. (1) kosztami postępowania apelacyjnego.

Rozpoznając apelację Sąd Apelacyjny rozważył :

Środek odwoławczy M. G. (1) jest częściowo uzasadniony , prowadząc do zreformowania wyroku poddanego kontroli instancyjnej w sposób wskazany w 1 sentencji orzeczenia Sądu II instancji.

Nietrafnie apelująca podnosi zarzut procesowy naruszenia art. 233 §1 kpc.

Zgodnie z utrwalonym stanowiskiem Sądu Najwyższego , ukształtowanym na tle wykładni tej normy , skuteczne jego podniesienie wymaga wykazania przez stronę odwołującą się do niego , iż sposób w jaki Sąd I instancji oceny tej dokonał nie da się pogodzić z regułami doświadczenia życiowego , zasadami logicznego rozumowania albo też nie jest ona prawidłowa dlatego , że nie uwzględnia treści zgromadzonego w sprawie materiału procesowego w jego całokształcie.

Stawiając go strona musi przy tym dowieść , że kryteria tej oceny wymienione we wskazanej normie zostały naruszone w odniesieniu do zindywidualizowanych przez nia dowodów , przy tym nie jest wystarczające aby poprzestała na przeciwstawieniu faktom ustalonym przez Sąd niższej instancji własnej wersji wydarzeń , odmiennej od tej , która stała się podstawą faktyczną kwestionowanego rozstrzygnięcia , która zdaniem apelującej jest prawidłowa odpowiadając rzeczywistości.

Analiza uzasadnienia omawianego zarzutu jednoznacznie wskazuje , że pozwana właśnie w ten sposób motywuje formułowany przez siebie zarzut procesowy. Oto bowiem , powołując się na swoje zeznanie oraz relację córki P., przesłuchanej w charakterze świadka / k. 56-57 akt/ , neguje ustalenia Sądu I instancji odnoszące się zarówno do pochodzenia środków finansowych za które nabyte zostało wyposażenie kuchni w budynku mieszkalnym oraz neguje konstatację faktyczną dotyczącą udzielenia przez powoda partnerce pożyczki w kwocie 40 000 złotych z przeznaczeniem jej na spłatę zobowiązań wobec firm , w tym w szczególności spółki akcyjnej (...) w B. , które powstały jeszcze w okresie kiedy razem ze swoim mężem prowadziła działalność gospodarczą.

W uzasadnieniu zaskarżonego wyroku Sąd Okręgowy wskazał przyczyny , które zdecydowały o uznaniu relacji pozwanej i jej córki jako , w tych zakresach, niewiarygodne i dlaczego uznał za prawdziwe przeciwne konstatacje zarówno F. Ł. (1) oraz świadka W. B. / k. 137 v – 138 akt/ , który bezpośrednio uczestniczył w akcie udzielania tej pożyczki.

Nie można przy tym uznać , że ocena tych relacji jest dowolna , dokonana z przekroczeniem granic oceny swobodnej określonych w art. 233 §1 kpc.

Zatem tak motywowany zarzut nie jest trafny i nie może zostać uwzględniony.

Jakkolwiek pozwana nie stawia w środku odwoławczym zarzutu naruszenia przez Sąd I instancji art. 193§2 [ 1] kpc to jednak w związku z tym , iż żądanie rozliczenia kwoty pożyczki zostało zgłoszone przez powoda nie w pozwie a na pierwszej rozprawie ,w dniu 30 maja 2012r, podczas wysłuchania informacyjnego stron / k.37 akt/ koniecznym jest , dla zapewnienia kompletności wywodu , odniesienie się do kwestii skuteczności , dokonanego w tej formie rozszerzenia żądania pozwu.

Zgodnie z tym przepisem zmiana powództwa , o ile nie dotyczy roszczeń alimentacyjnych , może być dokonana jedynie w piśmie procesowym.

Jakkolwiek powód wymaganiu temu nie uczynił zadość dokonując rozszerzenia w formie ustnej , a Sąd I instancji nie dostrzegł w tym naruszenia wskazanego wyżej przepisu , to w ocenie Sądu Apelacyjnego stanowi to o naruszeniu prawa procesowego jednakowoż takiego , które nie miało wpływu na treść kontrolowanego instancyjnie rozstrzygnięcia.

Ocena ta wynika stad , że pomięcie przez F. Ł. dla dokonanego przezeń rozszerzenia [ ilościowego ] żądania pozwu formy pisma procesowego nie wpłynęło w żaden sposób na sytuację w sporze M. G. (1) , a w szczególności nie naruszyło jej uprawnień procesowych. Mogła ona do tego żądania się odnieść, a co więcej, nie negując formalnej dopuszczalności takiej zmiany żądania czyniła to , podnosząc argumenty za jego niezasadnością , powtarzając to swoje stanowisko także w ramach uzasadnienia omówionego wyżej zarzutu naruszenia art. 233 §1 kpc.

Trzeba także dodać , że wprowadzenie do porządku prawnego normy art. 193 §2 [1] kpc miało służyć jako środek zapewnienia koncentracji materiału procesowego.

/ por. bliżej w tej materii stanowisko T. Żyznowskiego w : Kodeks Postępowania Cywilnego - Komentarz t. 1 s. 772 , Wydawnictwo Wolters Kluwer Business 2011r/

Zasada ta poprzez taką formę zmiany żądania nie doznała uszczerbku skoro powód dokonał jej na wstępnym etapie postępowania rozpoznawczego , przed rozpoczęciem etapu prowadzenia dowodów.

Niezasadność zarzutu naruszenia prawa procesowego ma tę konsekwencję , że ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd I instancji , jako poczynione prawidłowo , Sąd Apelacyjny przyjmuje za własne.

Wymagają one jednak uzupełnienia o fakty , które bądź to były miedzy stronami niesporne albo też wynikają z twierdzeń stron które w tym zakresie nie były wzajemnie przez nie kwestionowane.

Uzupełnienie to przedstawia się następująco :

Strony w czasie trwania związku zdecydowały o wykopaniu na działce okalającej budynek mieszkalny sadzawki , by następnie powiększyć ją z przeznaczeniem na staw rybny. Pozyskana w ten sposób ziemia została wykorzystana do niwelacji terenu. Koszty z tym związane poniósł powód.

/ dowód : okoliczności niesporne /

Zarybienie stawu służyło potrzebom powoda, które pozwana uznawała za zbędne i rodzące koszty związane z utrzymywaniem ryb.

/ okoliczność podniesiona w odpowiedzi na pozew , k.17 i nie kwestionowana przez powoda w toku sporu /

Nakład w postaci malowania pomieszczeń wewnątrz domu , dokonanie którego wynikało także z przeprowadzonych w nich prac związanych z nowym umeblowaniem był przez strony uzgodniony , sfinansowany przez powoda.

/ okoliczności niesporne /

Jakkolwiek w sposób jednoznaczny pozwana nie formułuje w środku odwoławczym zarzutu naruszenia prawa materialnego w postaci nietrafnego zastosowania do rozliczeń stron przepisów kodeksu cywilnego o bezpodstawnym wzbogaceniu , wskazując jedynie pośrednio , że istnieją także inne możliwe do zastosowania normy materialne na jakich tego rodzaju rozliczeń pomiędzy byłymi parterami nieformalnego związku można dokonywać , a przy tym nie określa ich bliżej i nie podaje argumentów na podstawie których byłoby one właściwsze dla przeprowadzenia rozliczeń stron , tym nie mniej konieczna jest analiza tego czy odwołanie się przez Sąd Okręgowy do instytucji bezpodstawnego wzbogacenia jako podstawy oceny roszczenia F. Ł. (1) wobec byłej parterki było poprawne.

Na wstępie dalszych rozważań należy wskazać , że nietrafnym jest stanowisko apelującej , konsekwentnie prezentowane nie tylko w motywach apelacji ale także w czasie postępowania rozpoznawczego przed Sądem I instancji , zgodnie z którym wszystkie nakłady dokonywane i finansowane przez powoda na nieruchomości stanowiącej majątek M. G. (1) były formą darowizny na jej rzecz.

Takiej podstawie dokonywanych przysporzeń , której potwierdzenie czyniłoby żądanie F. Ł. (1) niezasadnym , przeczą poczynione w sprawie ustalenia faktyczne z których wynika , że powód dokonywał ich licząc to , że w przyszłości strony zawrą związek małżeński albo też przeniesiony na niego zostanie przez pozwaną udział w prawie własności nieruchomości w B. lub też dojdzie do jej zbycia , a strony podzielą się uzyskanymi w ten sposób pieniędzmi . Dopiero gdy żadna z tych form rekompensaty nie okazała się aktualna , F. Ł. zdecydował się na zakończenie relacji z M. G. i wyprowadził się od niej w listopadzie 2011r.

Nie osiągniecie żadnego ze spodziewanych przez powoda rezultatów , które traktował jako rekompensatę dokonywanych nakładów wyklucza przyjecie , że były one czynione na rzecz pozwanej pod tytułem darmym.

Przekazanie na jej rzecz sumy 40 000 złotych z przeznaczeniem jej na spłatę zobowiązań powstałych wobec podmiotów trzecich w trakcie prowadzenia przez M. G. działalności gospodarczej , traktował on jako pożyczkę , formą spłaty której miało być uzyskanie środków od kontrahentów pozwanej za prace jakie wcześniej wykonywała w szczególności przy wymianie okien. Zabiegi by w ten sposób wierzytelność ta została zaspokojona okazały się nieskuteczne. Fakty te także wykluczają przyjecie , że przekazując tę sumę F. Ł. dokonywał tego przysporzenia jako darowizny na rzecz pozwanej. Liczył bowiem na uzyskanie świadczenia wzajemnego z które miało służyć zwrotowi przekazanej jej sumy , którego M. G. nie dokonała , do czasu wyprowadzenia się od niej powoda , także w innej formie , gdy pierwotnie zakładana przez pożyczkodawcę , okazała się niemożliwa.

Nietrafnie podważa apelująca sięgniecie przez Sąd Okręgowy do przepisów kodeksu cywilnego składających na instytucję bezpodstawnego wzbogacenia jako tą , która jest właściwą dla określenia podstawy normatywnej dokonywanych rozliczeń.

Rzeczywiście w orzecznictwie Sądu Najwyższego prezentowane były różne poglądy dotyczące tego według jakich przepisów należy dokonywać rozliczeń majątkowych pomiędzy parterami nieformalnego związku po jego ustaniu. Sąd Najwyższy dopuszczał w tym zakresie odpowiednie stosowanie norm dotyczących rozliczeń pomiędzy współwłaścicielami w ramach zniesienia współwłasności / tak dla przykładu uchwała z 30 stycznia 1986r , sygn. III CZP 79/85 , publ. OSNCP z 1987 nr 1 poz. 2 / jak i uznając za trafne sięganie po przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu / por. wyrok Sądu Najwyższego z 26 czerwca 1974r , sygn.. III CRN 132/74 – nie publ oraz wyrok z dnia 16 maja 2000 r , sygn.. IV CKN 32/00 , powołany za zbiorem Legalis / . Jak się wydaje to stanowisko znajduje aprobatę także w orzecznictwie Sądów Powszechnych by wymienić jedynie rozstrzygnięcia Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 21 października 2010r , sygn. I ACa 511/10 oraz Sądu Okręgowego w Białymstoku z 28 stycznia 2011r , sygn.. I C 544/10 , obydwa powołane za zbiorem Legalis.

W każdym jednak przypadku, przy wyborze przepisów materialno prawnych , które mogą być stosowane mutatis mutandis do tego rodzaju rozliczeń , koniecznym jest uwzględnianie wszystkich istotnych okoliczności faktycznych ustalonych w ramach rozstrzyganego sporu oraz rodzajowych źródeł tych rozliczeń.

Jak już wskazywano wyżej pozwana w apelacji wprawdzie neguje sięgnięcie przez Sąd I instancji do przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu jako ich podstawy normatywnej rozstrzygnięcia jednak bez wskazania , jakie przepisy jej zdaniem spełniłyby właściwej rolę ich podstawy.

Zatem należy ocenić , że negacja ta jest gołosłowna i pozwala na to by Sąd II instancji poprzestał na stwierdzeniu , że wykorzystanie przez Sąd Okręgowy tej instytucji jako podstawy dokonania rozliczeń stron odpowiada prawu. Ani bowiem okoliczności doniosłe dla rozstrzygnięcia dotyczącego samego sposobu ich dokonywania ani charakter rozliczanych przez strony nakładów , także przez pryzmat wzajemnych relacji stron w czasie kiedy dochodziło do przysporzeń na rzecz pozwanej kosztem majątku powoda nie uzasadniają oceny , że inne przepisy stanowiłyby właściwszą dla nich podstawę.

Ustalenia poczynione w sprawie uzasadniają przyjęcie , iż przysporzenia podlegające rozliczeniu , , finansowane z majątku F. Ł. (1) , nie uzyskując w zamian żadnej rekompensaty majątkowej , obejmują te z nich , które zwiększyły wartość majątku pozwanej.

Trafnie Sad I instancji zaliczył do nich : wyposażenie wnętrza budynku mieszkalnego w postaci mebli oraz kuchni w tym sprzęt AGD , kwotę 40 000 zł , przekazanej M. G. na poczet zaspokojenia roszczeń podmiotów trzecich z racji zobowiązań pozwanej z czasu , kiedy prowadziła z byłym mężem działalność gospodarczą , której zapowiadanej rekompensaty powód nie uzyskał i która nie została mu dotąd przez byłą konkubinę zwrócona w jakiejkolwiek formie , sum wydatkowanych na zagospodarowanie działki , oraz zewnętrze budynku mieszkalnego , jak i tej którą powód świadczył , spłacając raty kredytu zaciągniętego przez M. G. wobec (...) Bank SA.

Nie stanowią zwiększenia wartości majątku pozwanej kosztem powoda , w ocenie Sądu II instancji te nakłady , które zostały dokonane na założenie na działce stawu rybnego , a także te związane z malowaniem pomieszczeń mieszkalnych. Uwzględnienie ich wartości w ramach rozliczeń było nietrafne i w tym zakresie [oraz określenia początkowego terminu naliczenia odsetek , o czym niżej ] apelacja powódki podlega uwzględnieniu.

Powód nie wykazał w sporze , że staw był nakładem zwiększającym wartość nieruchomości, w dacie istotnej dla dokonywanych rozliczeń , co najwyżej decydując o wzroście jej walorów estetycznych akceptowanych przez obydwoje partnerów w czasie trwania związku.

Nie podlegają rozliczeniu pomiędzy stronami także nakłady na malowanie pomieszczeń gdyż nie można ich uznać za powiększające w sposób trwały majątek M. G. (1) . Stanowią wydatek związany ze zwykłym korzystaniem z budynku mieszkalnego , w tym także w okresie kiedy również powód w nim mieszkał, także odnosząc z tego tytułu korzyść.

Wartość tych nakładów została ustalona przez biegłego z zakresu budownictwa mgr inż. L. D. (2) , w sposób nie kwestionowany przez strony w ramach postępowania rozpoznawczego przed Sądem I instancji , odpowiednio na kwoty: 3 582, 96 zł / nakłady na wykonanie stawu / i 1 661, 39 zł /zakup materiałów i malowanie/ - por k. 169 akt/

Nie uwzględnienie ich powoduje , że kwota należna powodowi z tytułu rozliczeń z pozwaną będąc mniejszą o łączną sumę 5 244, 35 zł od tej jaką uznał za zasadnie dochodzoną w zaskarżonym wyroku Sąd I instancji , prowadzi do ograniczenia należnego mu świadczenia od byłej parterki do kwoty 159 461, 97 złotego.

Świadczenie z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia ma charakter bezterminowy , którego wymagalność uzależniona jest , po myśli art. 455 kc , od uprzedniego wezwania dłużnika do jego wykonania.

Poza sporem pomiędzy stronami jest , że po raz pierwszy pozwana została wezwana do jego spełnienia poprzez doręczenie odpisu pozwu. Data ta decyduje o początkowym terminie od którego należne są powodowi odsetki ustawowe. Dotyczy to jednak jedynie kwoty 119 461, 97 zł.

Jak już wskazywano wcześniej żądanie określone w pozwie nie obejmowało sumy 40 000 złotych , zgłoszonego dopiero , w obecności pozwanej , w trakcie pierwszej rozprawy , odbytej w dniu 30 maja 2012r.

W konsekwencji, w odniesieniu do tej części świadczenia, odsetki są należne F. Ł. od dnia następnego tj. 31 maja 2012r.

Z podanych wyżej przyczyn Sąd Apelacyjny orzekł jak w punkcie 1 sentencji wyroku, na podstawie art. 386 §1 kpc, w pozostałym zakresie , uznając środek odwoławczy za nietrafny , oddalając go w oparciu o art. 385 kpc.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd II instancji orzekł na podstawie art. 98 §1 kpc w zw z art. 108 §1 i 391 §1 kpc , stosując , zważywszy , iż apelacja pozwanej została uwzględniona jedynie w nieznacznej części , w zakresie rozliczenia ich pomiędzy stronami , regułę odpowiedzialności za wynik sprawy.

Kwota należna powodowi od przeciwniczki procesowej z tego tytułu , odpowiadając wynagrodzeniu jego profesjonalnego pełnomocnika, została ustalona na podstawie §6 pkt 6 w zw z §13 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia MS w sprawie opłat za czynności adwokackie [ …] z dnia 28 września 2002r [ jedn. tekst DzU z 2013 poz. 461 ]