Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Krakowie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 kwietnia 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący:	SSA Teresa Rak
Sędziowie:	SSA Grzegorz Krężołek (spr.) SSA Sławomir Jamróg
Protokolant:	sekr. sądowy Katarzyna Rogowska

po rozpoznaniu w dniu 27 kwietnia 2017 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa A. M. (1)

przeciwko A. Ż. (1)

o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie

z dnia 18 grudnia 2014 r. sygn. akt I C 34/12

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od pozwanej na rzecz powódki kwotę 10 800 zł (dziesięć tysięcy osiemset złotych) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego;

3.  przyznaje od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Krakowie na rzecz adwokata M. P. kwotę 8 856 zł (osiem tysięcy osiemset pięćdziesiąt sześć złotych) w tym 1 656 zł podatku od towarów i usług tytułem wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną pozwanej z urzędu w postępowaniu apelacyjnym.

SSA Grzegorz Krężołek SSA Teresa Rak SSA Sławomir Jamróg

Sygn, akt : I ACa 1760/16

UZASADNIENIE

W pozwie skierowanym przeciwko A. Ż. (1) , powódka A. M. (1) domagała się uznania za bezskuteczne w stosunku do niej , umów sprzedaży nieruchomości , zawartych w dniach 2 i 6 września 2011r , na podstawie których dłużniczka powódki , A. S. (1) , przeniosła na pozwana prawo ich własności.

Powództwo zostało wytoczone dla ochrony wierzytelności A. M. (1) wobec dłużniczki , na kwotę 232 316 złotych , stwierdzonej tytułem wykonawczym w postaci zaopatrzonego w klauzulę wykonalności aktu notarialnego z 23 lutego 2010r , sporządzonego przez notariusza P. T.- Rep (...), w brzmieniu nadanym mu aktem notarialnym , sporządzonym przez tego samego notariusza, w dniu 16 lutego 2011- Rep.(...), oraz wierzytelności :

- na kwotę 127 zł , stwierdzonej tytułem wykonawczym - postanowieniem Sądu Rejonowego(...) K. (...), sygn. akt : I Co 6274/ 11/ N oraz

- na kwotę 1800 złotych , wynikającej z postanowienia wydanego przez komornika przy Sądzie Rejonowym (...) K. (...) G. G. , w sprawie o sygnaturze Km 2639/11

Powódka, domagając się także przyznania kosztów procesu , w motywach żądania wskazała , iż jest wierzycielem A. S. (1) , na podstawie wskazanych wyżej tytułów wykonawczych.

Egzekucja mająca prowadzić do ich zaspokojenia okazała się bezskuteczna. W tych warunkach przeniesienie na pozwaną przez dłużniczkę dwóch nieruchomości , które stanowiły jedyne , istotne ekonomicznie, składniki jej majątku, należy traktować jako czynności dokonane z pokrzywdzeniem wierzycielki , które uniemożliwiły zaspokojenie jej pretensji finansowych.

Pozwana wiedziała o zobowiązaniach A. S. wobec powódki ale także musiała sobie zdawać sprawę z tego , że umowy przenoszące na nią własność obu realności są dokonywane przez sprzedającą z pokrzywdzeniem powódki. Wnikało top z faktu , iż syn pozwanej - J. Ż. (1) był pełnomocnikiem tak jej jak i dłużniczki.

Odpowiadając na pozew pozwana domagała się oddalenia powództwa oraz obciążenia przeciwniczki procesowej kosztami sporu.

W swoim stanowisku podnosiła , że nic nie było jej wiadomym , w czasie kiedy obydwie umowy były zawierane o wzajemnych rozliczeniach pomiędzy A. M. (1) a A. S. (1). Twierdziła ,że powódka poprzez wytoczenie powództwa, zmierza do obciążenia jej konsekwencjami finansowymi swoich nietrafionych przedsięwzięć gospodarczych.

Wyrokiem z dnia 18 grudnia 2014r , Sąd Okręgowy w Krakowie :

- uznał za bezskuteczną, w stosunku do powódki A. M. (1) umowę przeniesienia własności nieruchomości, zawartą przez A. S. (1) z A. Ż. (1) , w dniu 2 września (...) , w formie aktu notarialnego przed notariuszem J. T.- Rep (...) nr (...) , dla ochrony wierzytelności służących powódce wobec A. S. (1) stwierdzonych :

a/ w zakresie sumy 232 316 złotych , tytułem wykonawczym , w postaci zaopatrzonego w klauzulę wykonalności , aktu notarialnego z dnia 23 lutego 2010r , sporządzonego przed notariuszem P. T. , Rep (...) nr (...)

b/ w zakresie sumy 127 złotych , postanowieniem Sądu Rejonowego (...) K. (...)z dnia 30 listopada 2011r , sygn. I Co 6274/11/ N ,

c/ w zakresie kwoty 1800 złotych , postanowieniem komornika przy Sądzie Rejonowym (...)w K. z dnia 12 grudnia 2011r , sygn. Km 2639/11 [ pkt I ] ,

- uznał za bezskuteczną w stosunku do powódki również , zawartą pomiędzy tymi samymi osobami, umowę przeniesienia własności nieruchomości , w dniu 6 września 2011 r , w formie aktu notarialnego , przed notariuszem A. M.- Rep. (...) Nr (...) dla ochrony tych samych , co uprzednio , wierzytelności powódki wobec sprzedającej A. S. (1). [ pkt II ] ,

- zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 7217 złotych , tytułem kosztów procesu [ pkt III sentencji wyroku ]

Sąd Okręgowy ustalił następujące fakty istotne dla rozstrzygnięcia :

A. S. (1) prowadzi działalność developerską, budując budynki wielomieszkaniowe a następnie zbywając , na wolnym rynku klientom , znajdujące się w nich odrębne lokale.

W ramach tej działalności, zawarła z powódką umowę przedwstępną sprzedaży takiego lokalu , który miał się znajdować we wznoszonym przez dłużniczkę budynku. Umowa nie został przez A. S. (1) wykonana , wobec czego, pismem z dnia 7 lipca 2011r , powódka złożyła oświadczenie o odstąpieniu od niej. Oświadczenie to zostało doręczone dłużniczce w dniu 15 lipca 2011r

Wierzytelności z tytułu zwrotu uiszczonej przez A. M. (1) ceny , w wysokości 232 316 złotych , została stwierdzona zaopatrzonym w klauzulę wykonalności, nadaną orzeczeniem Sądu Rejonowego (...) K. (...)z dnia 30 listopada 2011r , sygn. akt I Co 6274/ 11/ N , aktem notarialnym z dnia 23 lutego 2010r , sporządzonym przed notariuszem P. T.- Rep(...) nr (...), w brzmieniu nadanym aktem notarialnym , sporządzonym przez tego samego notariusza w dniu 16 lutego 2011r - rep (...)

Pełnomocnikiem A. S. (1) , w ramach prowadzonej działalności , był syn pozwanej - J. Ż. (1). Zakres jego umocowania był bardzo szeroki , obejmując uprawnienie do przedsiębrania w imieniu dłużniczki wszystkich czynności , w tym zawierania umów rezerwacyjnych i przedwstępnych dotyczących nieruchomości , umów przenoszących własność lokali , a także prowadzenia negocjacji , mających prowadzić do zawierania transakcji z deweloperem . W ten właśnie sposób , za pośrednictwem J. Ż. (1) doszło do nawiązania relacji pomiędzy powódką a A. S. (1) , które zaowocowały zawarciem umowy przestępnej nabycia lokalu mieszkalnego.

J. Ż. (1) był także pełnomocnikiem swojej matki , która również prowadziła działalność gospodarczą w tej samej branży , a zakres jego umocowanie był tożsamy z umocowaniem udzielony mu przez dłużniczkę powódki.

Pełnomocnik wiedział zarówno o zawarciu umowy przestępnej pomiędzy powódką a A. S. (1) , o tym , że A. M. od niej odstąpiła a także , że ma ona niezaspokojoną przez zobowiązaną wierzytelność z tytułu zwrotu zapłaconej ceny.

W warunkach , kiedy powódka oczekiwała na zwrot tej sumy przez była kontrahentkę, A. S. (1), w dniu 2 września 2011r , zawarła z A. Ż. (1) umowę sprzedaży nieruchomości położonej w K. , objętej księgą wieczystą nr (...). Cena nabycia miała być zapłacona przez nabywającą w ten sposób , że pozwana miała sprzedać część lokali znajdujących się na tej realności osobom wskazanym przez sprzedającą , a cena za nie wniesiona przez tych nabywców miała być zaliczona na poczet zobowiązania cenowego kupującej . Pozostała jej część miała być uiszczona przez A. Ż. (1) wówczas , gdy zbędzie wszystkie pozostałe lokale znajdujące się na tej nieruchomości , przy czym miało to nastąpić nie później aniżeli do 31 grudnia 2014r.

Z kolei w dniu 6 września 2011r dłużniczką zbyła na rzecz pozwanej drugą z nieruchomości w K. , której była właścicielką , objętą księgą wieczystą nr (...). Jak wynikało z postanowień umownych, cena nabycia miała zostać zapłacona w ratach , a płatność ostatniej z nich ma nastąpić do dnia 25 października 2018r.

Kontakt pomiędzy dłużniczką a pozwaną , przed dokonaniem tych czynności , został nawiązany za pośrednictwem J. Ż. (1).

W sytuacji nie spełnienia dobrowolnie świadczenia z tytułu zwrotu zapłaconej przez A. M. (1) ceny , uzyskawszy sądową klauzulę wykonalności , w odniesieniu do tytułu egzekucyjnego jakim był akt notarialny , w którym A. S. poddała się egzekucji , w zakresie zapłaty kwoty 232 316 złotych , powódka wszczęła postępowanie egzekucyjne , prowadzone przez komornika przy Sądzie Rejonowym (...)w K. , G. G. , w sprawie o sygnaturze Km 2639/11

Zarówno postępowanie klauzulowe jak i egzekucyjne zwiększyły zakres pretensji finansowych powódki wobec dłużniczki o kolejne sumy , odpowiednio 127 i 1800 złotych.

Egzekucja wobec A. S. (1) okazała się bezskuteczna, mimo , a dowiadując się o dokonanych czynnościach zbycia nieruchomości , wniosła także aby jej zakresem były objęte wierzytelności jakie z tytułu zapłaty cen za nie, dłużniczka miała wobec nowej właścicielki A. Ż. (1)

Uznając roszczenie A. M. (1) za uzasadnione w całości , w ramach rozważań prawnych , Sąd I instancji , po przedstawieniu przesłanek od których spełnienia, zgodnie z art. 527 kc zależy uwzględnienie roszczenia ze skargi pauliańskiej, ocenił , iż okoliczności faktyczne ustalone w sprawie dają dostateczną podstawę do tego aby jej żądanie uwzględnić.

W szczególności wskazał , że nie budziło wątpliwości istnienie wierzytelności powódki wobec A. S. (1), w tym ta , która największa pod względem rozmiaru ilościowego, wynikająca z niezwróconego świadczenia z tytułu zapłaconej ceny za lokal mieszkalny , w warunkach odstąpienia od umowy przestępnej jego nabycia.

W ocenie Sądu i instancji zrealizowana została także przesłanka działania dłużniczki z pokrzywdzeniem wierzycielki albowiem dokonując obu czynności prawnych , w dniu 2 i 6 września 2011r A. S. (1) wyzbyła się dwóch najistotniejszych wartościowo składników swojego majątku , które zapewniały zaspokojenie pretensji finansowej byłej kontrahentki. Efektem ich przeniesienia na A. Ż. (1) było co najmniej - jak wskazuje Sąd - pogłębienie stanu niewypłacalności A. S..

Co więcej , umowy te zostały zawarte przez nią w sytuacji , gdy zawała sobie sprawę z nie zaspokojonej wierzytelności powódki. Zbywająca musiała zatem by świadomą tej konsekwencji w postaci pokrzywdzenia wierzycielki – powódki.

Dalszą część rozważań prawnych Sąd poświęcił rozważaniom dotyczącym tego , czy A. Ż. (1) wiedziała o takim , kwalifikowanym sposobie działania sprzedającej. Wskazując , że dla przyjęcia realizacji tej przesłanki skargi pauliańskiej wystarcza , w warunkach zachowania należytej staranności, możliwość dowiedzenia się o nim przez kupującą , ocenił , że fakty ustalone w sprawie usprawiedliwiają dostatecznie wniosek o tym , że pozwana o pokrzywdzeniu A. M. wiedziała.

Informacje dotyczące faktów zawiązanych z podstawą powstania wierzytelności powódki wobec A. S. (1) oraz tego , że jest ona dłużnikiem A. M. (1) z tytułu niezrealizowanej umowy nabycia lokalu mieszkalnego, pozwana miała od swojego syna J. , który był pełnomocnikiem obu stron, kwestionowanych skargą czynności prawnych. Musiała też zdawać sobie sprawę , że sprzedaż najważniejszych składników majątku przez S. doprowadzi do tego , że powódka nie uzyska zaspokojenia swojej pretensji finansowej wobec niej.

Jako pozbawione znaczenia dla rozstrzygnięcia ocenił Sąd Okręgowy natomiast te argumenty pozwanej , które dotyczyły motywacji powódki przy zawieraniu z A. S. umowy przedwstępnej nabycia lokalu oraz odnoszących się do rzeczywistego zamiaru kupna tegoż przez A. M. (1) .

Podstawą rozstrzygnięcia o kosztach postępowania była norma art. 98 §1 i 3 kpc.

W apelacji od tego wyroku pozwana , zaskarżając go w całości , domagała się w pierwszej kolejności wydania przez Sąd II instancji rozstrzygnięcia kasatoryjnego i przekazania sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania.

Jako wniosek ewentualny sformułowała żądanie jego zmiany poprzez oddalenie powództwa w całości oraz obciążenia przeciwniczki procesowej kosztami postępowania za obydwie instancje,

Środek odwoławczy został oparty na następujących zarzutach :

- naruszenia przepisów procesowych , w sposób mający dla treści rozstrzygnięcia istotne znaczenie , a to :

a/ naruszenia art. 233 kpc , jako konsekwencji zastąpienia przez Sąd I instancji swobodnej oceny zgromadzonych dowodów , oceną dowolną, w ramach której nietrafnie nie dał wiary całości relacji świadka J. Ż. (1) , w tym w szczególności dotyczącej jego roli w działalności gospodarczej oraz dysponowania przezeń oraz przez jego matkę informacjami o stanie majątkowym dłużniczki na daty zawierania obu umów , a z drugiej strony wadliwe , przypisanie nadmiernego znaczenia przeciwnej relacji świadka M. G.

b/ art. 217 §1 i 2 kpc w zw z art. 227 i 299 kpc , wobec nie przeprowadzenia dowodu z przesłuchania pozwanej w charakterze strony ,

c/ art. 217 §1 i2 w zw z art. 227 kpc i 278 kpc kpc , jako następstwa nie przeprowadzenia przez Sąd , pomimo wniosku pozwanej , dowodu z opinii biegłego , mającej ustalić sytuację finansową dłużniczki ,

d/ art. 212 §1 i 2 kpc w zw z art. 5 kpc , wobec zaniechania przez Sąd Okręgowy pouczenia pozwanej o jej prawach procesowych , w tym w szczególności uprawnieniniu do ubiegania się o ustanowienie profesjonalnego pełnomocnika z urzędu,

- naruszenia praw materialnego - art. 527 §2 kc , wobec dokonania błędnej wykładni tego przepisu , i w następstwie tejże uznanie , że na skutek obu czynności prawnych A. S. (1) stała się niewypłacalną w wyższym stopniu niż była poprzednio , mimo , że z kwestionowanym zbyciem nieruchomości wiązało się równoczesne uzyskanie przez nią wierzytelności z tytułu zapłaty ceny przez nabywającą, a to wyklucza sytuacje pogorszenia sytuacji majątkowej pozostającej w związku z dokonanymi czynnościami.

- na rozprawie apelacyjnej pozwana podniosła dodatkowo zarzut nieważności postępowania , który wiązała z pobawieniem jej możliwości obrony praw procesowych. / k. 584 akt /

Odpowiadając na apelację powódka domagała się jej oddalenia jako pozbawionej usprawiedliwionych podstaw oraz obciążenia A. Ż. (1) kosztami postępowania apelacyjnego.

Rozpoznając apelację , Sąd Apelacyjny rozważył

Środek odwoławczy pozwanej nie jest uzasadniony i podlega oddaleniu.

Ta ocena merytorycznej jego zasadności , musi zostać jednak poprzedzona odniesieniem się do zawartego w odpowiedzi na apelację , zarzutu formalnej niedopuszczalności apelacji A. Ż. (1), którego podstawą było kwestionowanie poprawności postanowienia Sądu I instancji z dnia 28 października 2016r , którym został pozwanej przywrócony termin do wniesienia środka odwoławczego.

Argumenty , które powódka powołała dla uzasadnienia swojego zarzutu którego weryfikacji Sąd Apelacyjny dokonał, na podstawie art. 380 kpc , nie są usprawiedliwione.

Postanowieniem z dnia 8 maja 2015r , Sąd Okręgowy odrzucił apelację pozwanej od wyroku z 18 grudnia 2014r z powodu przekroczenia terminu do jej wniesienia oraz nie usunięcia braku formalnego pisma procesowego , które ją zawierało. / k. 446 akt /

Wniesione przez nią zażalenie od tego orzeczenia zostało odrzucone orzeczeniem z dnia 30 lipca 2015r z powodu nie usunięcia w wyznaczonym na ten cel terminie, jego braków formalnych i fiskalnego / k. 464 akt /

W terminie otwartym do wniesienia zażalenia na to postanowienie, A. Ż. złożyła zarówno ten środek odwoławczy jak i żądanie przywrócenia terminu do wniesienia apelacji od wyroku.

Orzeczeniami z 5 stycznia 2016r, Sąd I instancji odrzucił zażalenie powódki , a Przewodniczący zwrócił wniosek o przywrócenie terminu.

Obydwie te decyzje zostały przez pozwaną zakwestionowane zażaleniami , a w warunkach ich nie rozpoznania jeszcze przez Sąd II instancji , A. Ż. złożyła, w dniu 29 kwietnia 2016r , kolejny wniosek o przywrócenie terminu do dokonania tej czynności procesowej , łącząc go z żądaniem ustanowienia pełnomocnika z urzędu. /por. k. 500, 501 , 514 i 515 akt./

W tej sytuacji procesowej Sąd Okręgowy nie przedsięwziął żadnych czynności zmierzających, w ramach których podjęta byłaby ocena formalnej dopuszczalności ponownego żądania , w przedmiocie przywrócenia terminu do złożenia apelacji od wydanego wyroku.

Przeciwnie , po tym , kiedy Sąd Apelacyjny w Krakowie, postanowieniami z 20 czerwca 2016r , w sprawach o sygnaturach I ACz 1019/16 i 1020/16, oddalił zażalenie pozwanej od postanowienia o odrzuceniu zażalenia od orzeczenia o odrzuceniu apelacji i odrzucił , jako niedopuszczalne , zażalenie na zarządzenie o zwrocie wniosku o przywrócenie terminu , wobec ustanowionego pełnomocnika z urzędu dla pozwanej /por k. 544 akt / , skierował wezwanie z dnia 22 września 2016r , odnoszące się jedynie do kwestii związanych z dalszym podtrzymywaniem przez obecnie skarżącą żądania przywrócenia terminu [ wniesionego osobiście przez nią, w dniu 29 kwietnia 2016r ] oraz uzupełnieniem jego wad formalnych. / k. 548 akt /.

Pełnomocnik, w odpowiedzi na to wezwanie, żądanie przywrócenia terminu do złożenia apelacji , imieniem reprezentowanej podtrzymując, usunął jego wady formalne , w zakreślonym przez Sąd terminie./ k. 552-558 akt/

W tych okolicznościach faktycznych , przywrócenie kwestionowanym przez powódkę postanowieniem, terminu do wniesienia apelacji nie może być przez Sąd Apelacyjny zakwestionowane , skoro ewentualne nieprawidłowości postępowania Sadu przy rozpoznawaniu tego [ ponownego] wniosku A. Ż. (1), w warunkach realizacji przez nią w terminie wszystkich obowiązków jakie w zakresie doprowadzenia do formalnej dopuszczalności tego środka prawnego , nakładał na nią Sąd nie może wywoływać dla niej , w ostatecznym wyniku, negatywnych konsekwencji procesowych , a takim następstwem byłoby odrzucenie jej apelacji.

Trzeba także ocenić , iż nietrafna jest ta część argumentacji powódki , która odwołuje się do przepisu art. 169 §4 kpc jako przeszkody dla uwzględnienia wniosku pozwanej.

W jej ramach A. M. dokonuje porównań terminów , odnosząc datę złożenia żądania przywrócenia z pierwszym z wniosków przeciwniczki procesowej w tej materii i nie dostrzega , że przywrócenie postanowione przez Sąd orzeczeniem z dnia 28 października 2016r odnosi się do żądania z 28 kwietnia 2016r , które uzyskało swoją doniosłość procesową dopiero po tym , kiedy prawomocnie została , przez Sąd Apelacyjny przesadzona kwestia zasadności orzeczenia Sądu Okręgowego o odrzuceniu apelacji , którą pozwana uprzednio złożyła , później orzeczenie o odrzuceniu jej z przyczyn formalnych konsekwentnie , aż do dnia 20 czerwca 2016r , kwestionując .

Odpierając zatem zarzut powódki , i uznając , że apelacja A. Ż. (1) podlega merytorycznemu rozpoznaniu, Sąd II instancji uznaje ją za bezzasadną.

W szczególności ocenia , iż żaden z zarzutów ,na których opiera się jej konstrukcja, nie może zostać uznany za usprawiedliwiony.

Nietrafny jest , najdalej idący , zarzut nieważności postępowania,

Zgodnie z utrwalonym stanowiskiem orzecznictwa sądowego, nieważność z powodu braku możliwości obrony praw procesowych , ma miejsce tylko wówczas , gdy na skutek wadliwych czynności procesowych Sądu lub strony przeciwnej, strona nie mogła i nie brała udziału w całym postępowaniu , lub istotnej jego części , przy czym chodzi o całkowite, faktyczne, pozbawienie możliwości obrony.

/ por. w tej materii, powołane jedynie dla przykładu , postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 28 listopada 2002, sygn. II CKN 399/01 , powołane za zbiorem Lex oraz uwagi T. Wiśniewskiego w komentarzu do kodeksu postępowania cywilnego t II s. 76-77 , wydawnictwo Wolters Kluwer Business 2011r. /

Jak wynika wprost z akt rozstrzyganej sprawy tego rodzaju sytuacja, w odniesieniu do pozwanej nie miała miejsca , co czyni stawiany zarzut , w sposób oczywisty , bezzasadnym.

Nie ma racji pozwana , gdy ponosi zarzuty naruszenia prawa procesowego.

Nietrafnie skarżąca neguje nie przeprowadzenie przez Sąd I instancji dowodu z jej przesłuchania w charakterze strony.

A. Ż. (1) , jak wynika z treści protokołu rozprawy z dnia 18 grudnia 2014r /k. 412 akt / , została prawidłowo wezwana na nią w celu przeprowadzenia dowodu z jej przesłuchania w charakterze strony, które związane było z rygorem pomięcia tego dowodu, w warunkach jej nieusprawiedliwionego niestawiennictwa. Jakkolwiek niestawiennictwo to zostało usprawiedliwione jej stanem zdrowia , tym nie mniej ta nieobecność nie zostało nim wykluczone , a co więcej i przede wszystkim , dokument do którego pozwana odwoływała się / por. k. 409 akt / nie pochodził od lekarza biegłego sądowego, który , po myśli art. 214 ¹ §1 kpc, jest dowodem wyłącznym, mogącym usprawiedliwić tego rodzaju niestawiennictwo.

W tych okolicznościach pominięcie tego dowodu przez Sąd było decyzją odpowiadającą prawu , która nie może być skutecznie podważona, w ramach zarzutu , który formułuje skarżąca.

Odeprzeć należy ten zarzut proceduralny pozwanej , którym neguje ona sposób dokonania przez Sąd Okręgowy oceny zgromadzonych dowodów.

Zgodnie z utrwalonym i podzielanym przez Sąd Apelacyjny , w składzie rozpoznającym sprawę , stanowiskiem Sądu Najwyższego, wypracowanym na tle wykładni art. 233 §1 kpc , skuteczne postawienie zarzutu naruszenia tego przepisu, wymaga od strony odwołującej się do niego , wykazania , w odwołaniu się do zindywidualizowanych dowodów, na czym polegała nieprawidłowość postępowania Sądu, w ramach dokonywania ich oceny. W szczególności strona ma wskazać dlaczego obdarzenie jednych wiarygodnością , a odmowa tej cechy innym dowodom , nie da się pogodzić z regułami doświadczenia życiowego i zasadami logicznego rozumowania.

Nie jest wystarczającą , dla uznania zarzutu za usprawiedliwiony, polemika strony z ta oceną i wynikającymi z niej wnioskami w zakresie ustaleń faktycznych , w ramach której skarżący uznaje , że wskazana przez niego ocena i konstatacje faktyczne , odmienne od tych , których dokonał Sąd , jest poprawna i odpowiada rzeczywistości.

/ por. w tej kwestii bliżej , powołane jedynie dla przykładu , judykaty Sądu Najwyższego z dnia 21 stycznia 2001r , sygn. IV CKN 970/00 i z 6 lipca 2005 , sygn. III CK 3/05 , obydwa powołane za zbiorem Lex. /

Analiza treści motywów jakimi posłużyła się A. Ż. (1), aby omawiany zarzut uzasadnić, pozwala na stwierdzenie , że nie stanowi zawierają one rzeczowej , opartej na opisanych wyżej zasadach, krytyki oceny poszczególnych dowodów na których Sąd uznając je za w pełni [ jak w przypadku dowodów z dokumentów czy dowodu z zeznań świadka M. H. , czy w części , jak to miało miejsce w odniesieniu do relacji świadka J. Ż. (2) ] , za wiarygodne , oparł ustalenia, doniosłe z punktu widzenia rozstrzygnięcia.

Zamiast jej , skarżąca poprzestała na ogólnikowych , nie potwierdzonych szczegółowymi wywodami stwierdzeniach z których ma wynikać , że Sąd źle ocenił depozycje tego ostatniego świadka. Ta nieprawidłowość miałaby polegać na tym , że nie uznał roli jaką odegrał we wzajemnych relacjach stron sporu oraz we wzajemnych stosunkach pomiędzy dłużniczką a pozwaną , jak opisywała ją skarżąca, a ocenił ją przeciwnie jako bardzo istotną, czy wręcz decydującą ; a taki jej charakter wynikał nie tylko z depozycji świadka M. G.ale także z treści dokumentów , których wiarygodność w apelacji nie jest kwestionowana.

W odniesieniu do zeznań M. G., apelująca wręcz poprzestaje tylko , na nie mającym żadnej wartości merytorycznej , z rozważanego punktu widzenia twierdzeniu , że Sąd I instancji „ przecenił ich wiarygodność „ , bliżej treści tego określenia nie starając się nawet rozwinąć i wyjaśnić .

Tego rodzaju dowolna polemika , jak to już wskazywano wyżej , nie jest wystarczającą dla uznania ocenianego zarzutu za zasadny i w uznaniu , że Sąd I instancji , dokonując oceny zgromadzonych dowodów nie wykroczył poza jej ramy wyznaczone przez normę art. 233 §1 kpc, Sąd II instancji ocenia ten zarzut jako nietrafny .

Ma to tę konsekwencję , iż ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Okręgowy , jako dokonane prawidłowo i kompletne , Sąd Apelacyjny przyjmuje za własne.

Nie ma racji A. Ż. (1) , podnosząc zarzut naruszenia przez Sąd niższej instancji art. 5 kpc , w i następstwie jego niezastosowania zarzuca zaniechanie pouczenia obecnie skarżącej o uprawnieniniu do ubiegania się o ustanowienie pełnomocnika z urzędu.

Zwracając uwagę , że zarzut procesowy jest tylko wówczas doniosły, gdy twierdzone naruszenie rzeczywiście miało miejsce i miało istotny wpływ na wynik sprawy, powiedzieć należy, że motywy apelacji milczą na temat takiego związku pomiędzy zarzucanym zaniechaniem po stronie Sądu , a ostatecznym wynikiem sprawy. Już z tej przyczyny zarzut ten należy odeprzeć.

Ponadto wskazać należy , norma art. 5 kpc , zgodnie z jej zdaniem pierwszym , warunkuje informacyjną aktywność Sądu od „ uzasadnionej potrzeby „ , która, w każdym przypadku, podlega jego ocenie.

To , że strona działa bez profesjonalnego zastępstwa procesowego , samo przez się nie wystarczy dla potwierdzenia tego obowiązku po stronie Sądu. To jemu pozostawiona została ocena , czy w konkretnej sprawie taka potrzeba istnieje. Udzielanie pouczeń jest uzasadnione wówczas , gdy Sąd stwierdzi , że strona bądź to jest nieporadna bądź też napotyka na niezależne od niej trudności lub przeszkody , które mogą utrudniać jej właściwe prezentowanie stanowiska procesowego , co może zdecydować o niekorzystnym dla niej wyniku postępowania.

W rozstrzyganej sprawie tego rodzaju sytuacja nie miała miejsca. Pozwana była zastępowana przez pełnomocnika procesowego [ syna ] , który nie był profesjonalistą. Tym nie mniej nie sposób mówić zasadnie o tym, aby ten sposób reprezentacji w jakimikolwiek sposób wpływał ograniczająco na możliwość prezentowania przez A. Ż. swojego stanowiska procesowego.

Za poprawnością takiego wniosku przemawia tym bardziej fakt , iż na żaden przypadek takiego ograniczenia uprawnień procesowych, nie powołuje się, w motywach weryfikowanego zarzutu , sama skarżąca.

Jako nietrafny , należy ocenić także zarzut formalny , w ramach którego pozwana neguje nie dopuszczenie dowodu z opinii biegłego , którego zadaniem miałoby być ustalenie sytuacji finansowej dłużniczki A. S. (1).

Zwracając uwagę na wstępie , że zakres tezy dowodowej, która miała wyznaczać granice zadania eksperckiego był bardzo ogólny i nie wskazywał np. jakiego okresu ocena biegłego miała dotyczyć, to przede wszystkim, dowód ten w istocie zmierzał nie do oceny ustalonych w sprawie faktów dotyczących sytuacji finansowej A. S. (1) z punktu widzenia wiedzy fachowej , w której opiniujący był ekspertem. Żadnych środków dowodowych zmierzających do takiego ustalenia skarżąca w postepowaniu rozpoznawczym przed Sądem Okręgowym , nie zaoferowała. W tej sytuacji opinia wymagałaby ustalenia faktów dotyczących tej sytuacji A. S. przez samego biegłego. Konieczność taka jest sprzeczna z istotą opinii biegłego, którego rolą jest wyłącznie pomoc Sądowi w zinterpretowaniu faktów dotąd ustalonych z punktu widzenia zasad danej dziedziny wiedzy.

Z tej przyczyny , tak zindywidualizowany przez skarżącą dowód ten nie mógł być przeprowadzony.

Nie ma też racji pozwana , gdy zarzuca ,że Sąd Okręgowy, wydając zaskarżony wyrok, naruszył normę art. 527 §2 kc , wadliwie przeprowadzając jej wykładnię,

Pogląd ten nie jest trafny.

Z ustaleń dokonanych w sprawie wynika , że obydwie kwestionowane skargą powódki czynności prawne, zostały przez A. S. (1) dokonane w czasie , kiedy wiedziała nie tylko o tym , że A. M. (1) odstąpiła od umowy przestępnej i w warunkach uprzedniego otrzymania wezwania do dobrowolnego spełnienia świadczenia z tytułu zwrotu ceny zapłaconej dotąd na poczet lokalu do przeniesienia własności którego na powódkę nie doszło.

Mimo to zdecydowała się wówczas na zbycie, zaledwie w ciągu czterech dni, dwóch zabudowanych budynkami wielomieszkaniowymi nieruchomości, które stanowiły najistotniejsze elementy jej majątku których powódka mogła zaspokoić swoją pretensję finansową wobec niej , w ramach prowadzonego postępowania egzekucyjnego. O tym , że na skutek tej sprzedaży pozwana co najmniej pogłębiła swój stan niewypłacalności, świadczy wynik postępowania wykonawczego , wszczętego przez A. M. (1) w sprawie Km 2639 /2011 przed komornikiem przy Sądzie Rejonowym (...) K. (...) G. G. , w celu zaspokojenia wierzytelności z tytułu zwrotu ceny przez dłużniczkę. Postępowanie to , w warunkach braku tych dwóch składników majątku zobowiązanej do tego , na podstawie tytułu wykonawczego , okazało się bezskuteczne.

Oczywiście , że postanowienie o umorzeniu egzekucji jest dowodem jedynie na to , że wierzytelności nie można było zaspokoić z majątku dłużnika , który został wskazany we wniosku egzekucyjnym , tym nie mniej jego wynik stwarza domniemanie faktyczne , że po stronie dłużnika ma miejsce stan niewypłacalności w rozumieniu art. 527 §2 kc , a tym samym, czynność która doprowadziła do takich konsekwencji, w odniesieniu do możliwość zaspokojenia pretensji finansowej wierzyciela chronionej za pośrednictwem skargi pauliańskiej , była czynnością dokonaną z pokrzywdzeniem wierzyciela.

W takiej sytuacji to strona przeciwna - pozwana - powinna była przedłożonymi w sprawie dowodami zmierzać do obalenia podstawy takiego domniemania, dowodząc , że taki skutek obu tych czynności nie wystąpił, a powódka nadal może sięgnąć skutecznie do majątku dłużniczki w celu uzyskania zaspokojenia swojej pretensji.

W tym zakresie, nie przejawiając w postępowaniu przed Sądem Okręgowym właściwie przygotowanej inicjatywy dowodowej , A. Ż. (1) także przed Sądem II instancji , chociaż była wówczas już profesjonalnie zastępowaną, poprzestała jedynie na twierdzeniu , że niepoprawnym jest stanowisko Sądu Okręgowego co do tego , iż nie jest realnym, aby do takiego zaspokojenia mogło dojść z wierzytelności z tytułu cen za zakup obu realności , które przysługują sprzedającej od pozwanej jako kupującej.

Zaniechanie dowodzenia takiej, rzeczywistej a nie pozostającej jedynie w sferze dowolnych twierdzeń, możliwości ze strony pozwanej jest wystarczające dla stwierdzenia , iż oceniany zarzut jest chybiony, w następstwie nie obalenia podstawy wskazanego wyżej domniemania .

Wskazać przy tym należy , że do zakończenia postępowania przed Sądem Apelacyjnym skarżąca nie twierdziła nawet , że jakakolwiek część swoich zobowiązań wobec sprzedającej z tytułu zapłaty cen za nieruchomości nabyte 2 i 6 września 2011r wykonała.

Tylko dodatkowo i dla zachowania kompletności wywodu, należy zauważyć , że już na etapie postępowania odwoławczego powódka , nie kwestionowanymi z punktu widzenia wiarygodności przez drugą stronę dokumentami załączonymi do odpowiedzi na apelację / por. k. 565- 569 akt / , wykazała ,że w ramach prowadzonego postępowania egzekucyjnego , dokonane na jej wniosek przez komornika , zajęcia tych wierzytelności dłużniczki u pozwanej jako poddłużnika , także nie przyniosło żadnego efektu , w postaci chociażby częściowego zaspokojenia wierzytelności powódki , co tylko dodatkowo potwierdza, iż pozwana nie realizuje swoich, opisanych wyżej , zobowiązań.

Z podanych wyżej przyczyn , w uznaniu ,że żaden z zarzutów, na których opierała się apelacja pozwanej , nie jest zasadny , Sąd II instancji orzekł o jej oddaleniu, na podstawie art. 385 kpc w zw z art. 527 kc.

Podstawą rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego była norma art. 98 §1 i 3 kpc w zw z art. 108 §1 i 391 §1 kpc i wynikająca z niej, dla wzajemnego rozliczenia stron z tego tytułu , zasada odpowiedzialności za wynik sprawy.

Kwota należna powódce od przeciwniczki procesowej , zważywszy na wartość przedmiotu zaskarżania , została ustalona na podstawie §2 pkt 7 w zw z § 10 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia MS, w sprawie opłat za czynności adwokackie z dnia 22 października 2015r [ DzU z 2015 poz. 1800]

Oddalenie apelacji spowodowało , iż wynagrodzenie reprezentowanej z urzędu A. Ż. (1) za pomoc prawną przed Sądem II instancji , zostało przyznane jej pełnomocnikowi ze środków budżetowych Skarbu Państwa.

Ustalając wysokość należnej z tego tytułu sumy , Sąd , zważywszy na wartość przedmiotu zaskarżenia , zastosował §8 pkt 7 w zw z §16 ust. 1 pkt 2 i §4 ust.1 i 3 Rozporządzenia MS, w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej , udzielonej przez adwokata z urzędu z dnia 22 października 2015r [DzU z 2015 poz. 1801]

SSA Grzegorz Krężołek SSA Teresa Rak SSA Sławomir Jamróg