Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Krakowie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

dnia 13 czerwca 2024 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSA Paweł Rygiel (spr.)

Sędziowie: -

Protokolant: -

po rozpoznaniu w dniu 13 czerwca 2024 r. w Krakowie na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa Banku (...) S.A. w W.

przeciwko (...) spółki z o.o. w K., M. Ł. i D. Ł.

o zapłatę

na skutek apelacji strony powodowej

od wyroku Sądu Okręgowego w Kielcach z dnia 25 października 2021 r., sygn. akt I C 775/20

1.  oddala apelację;

2.  przyznaje od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Kielcach na rzecz adw. D. D., kuratora ustanowionego dla pozwanego (...) spółki z o.o. w K., kwotę 1.080 zł (jeden tysiąc osiemdziesiąt złotych) tytułem wynagrodzenia za postępowanie apelacyjne;

3.  nakazuje ściągnąć od strony powodowej Banku (...) S.A. w W. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Kielcach kwotę 1.080 zł (jeden tysiąc osiemdziesiąt złotych) tytułem brakujących kosztów sądowych.

sygn. akt I ACa 131/22

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 13 czerwca 2024 r.

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy zasądził solidarnie od pozwanych (...) sp. z o.o. w K., M. Ł. i D. Ł. na rzecz strony powodowej Banku (...) SA w W. kwotę 69.020,48 zł wraz z odsetkami w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego w stosunku rocznym (nie wyższej jednak niż odsetki maksymalne za opóźnienie, o jakich mowa w art. 481 § 2 ¹ k.c.):

- od kwoty 59.997,08 zł od dnia 26 listopada 2019 r. do dnia 31 stycznia 2020 r. i

- od kwoty 51.997,08 zł od dnia 1 lutego 2020 r. do dnia zapłaty.

Nadto Sąd umarzył powództwo co do kwoty 8.000 zł, w pozostałej części powództwo oddalił i zasądził od pozwanych solidarnie na rzecz strony powodowej koszty procesu.

Sąd I instancji ustalił, że w dniu 8 stycznia 2015 r. (...) Bank SA zawarł z (...) sp. z o.o. w K. umowę kredytu obrotowego w rachunku bieżącym o nr (...) (...) na kwotę 150.000 zł na okres 12 miesięcy od dnia udostępnienia limitu w rachunku bieżącym. Kredyt był przeznaczony na cele operacyjne, oprocentowanie kredytu było zmienne, stanowiło sumę marży kredytowej i stawki referencyjnej 12 M WIBOR i w dniu sporządzenia umowy wynosiło 9,25 %.

Kredyt został udzielony w ramach programu „Wspieranie przedsiębiorczości z wykorzystaniem poręczeń gwarancji Banku (...)”. Bank (...) w ramach portfelowej linii gwarancyjnej de minimis udzielił gwarancji do kwoty 90.000 zł, która stanowiła 60 % salda kredytu pozostającego do spłaty każdorazowo po upływie okresu rocznego. Zgodnie z umową portfelowej linii gwarancyjnej de minimis po zrealizowaniu gwarancji (...) Bank SA na podstawie odrębnej umowy przelewu nabyć miał wierzytelność powstałą z realizacji gwarancji. Dochodzenie roszczeń z tytułu nabytej od (...) gwarancji prowadzone miało być przez kredytodawcę równolegle z dochodzeniem roszczeń pozostałych po zrealizowaniu gwarancji. Wszystkie kwoty wpłacane tytułem spłaty wierzytelności z tytułu gwarancji lub wierzytelności wynikających z tytułu umowy kredytowej miały być przez Bank dzielone proporcjonalnie do udziału obu wierzytelności w wierzytelności ogółem Banku (...) względem kredytobiorcy. Rozdzielone wpłaty bank zaliczyć miał odpowiednio na spłatę obu wierzytelności.

Dalej Sąd wskazał, że (...) Bank SA udostępnił pozwanemu limit na okres 12 miesięcy z zastrzeżeniem, że mógł być on przedłużony o następne 12 miesięcy. Okres korzystania z kredytu strony określiły od 20.01.2015 r. do 19.01.2016 r. Kredytobiorca zobowiązał się do zapewnienia na rachunku bieżącym comiesięcznych wpływów w wysokości określonej postanowieniami umowy.

Zgodnie z § 19 regulaminu kredytowania (...) Bank SA, w wypadku niespłacenia przez kredytobiorcę w terminie raty spłaty wynikającej z umowy kredytu lub harmonogramu spłat oraz wierzytelności banku po upływie okresu wypowiedzenia niespłacona kwota staje się zadłużeniem przeterminowanym, kwota kapitału stanowi kapitał przeterminowany, który podlega oprocentowaniu według stopy procentowej wynoszącej czterokrotność stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego.

Środki z kredytu w ramach limitu zostały postawione przez bank do dyspozycji kredytobiorcy w dniu 20 stycznia 2015 r. w rachunku nr (...).

W dniu 19 stycznia 2016 r. w związku z upływem okresu kredytowania wierzytelność została postawiona w stan wymagalności. Na ten dzień zaległy kapitał wynosił 150.000 zł.

W dniu 13 października 2016 r. w ramach portfelowej linii gwarancyjnej de minimis (...) wypłacił powodowi kwotę gwarancji za zobowiązanie pozwanego (...) sp. z o.o. wynikające z przedmiotowej umowy w wysokości 90.000 zł, co stanowiło 60 % z kwoty pozostałego do spłaty kapitału w wysokości 150 000 zł.

Pozwany M. Ł. był wspólnikiem (...) sp. z o.o. Do dnia 30 listopada 2015 r. pozwany pełnił również funkcję prezesa zarządu (...) sp. z o.o.

W dniu 12 stycznia 2015 r. pozwani M. Ł. i D. Ł. zawarli z (...) Bank SA umowę poręczenia nr (...) w celu zabezpieczenia spłaty wierzytelności przysługującej Bankowi z tytułu wyżej opisanego kredytu wraz z należnymi odsetkami, prowizjami i kosztami z nimi związanymi.

Sąd ustalił, że pismem z dnia 29 marca 2016 r. powód wezwał pozwanych do zapłaty w terminie 14 dni od daty otrzymania wezwania kwoty 154.720 zł, na którą składały się: kapitał 150.000 zł, odsetki umowne – 1.743,57 zł, odsetki karne 2.916,67 zł i koszty monitu 30 zł - pod rygorem podjęcia wszelkich przysługujących powodowi kroków prawnych celem odzyskania należności banku. Kolejnym pismem z dnia 13 stycznia 2017 r. powód wezwał pozwanych do zapłaty kwoty 74.441,09 zł ( w tym 60 000 zł kwota kapitału, 14 268,57 zł odsetki i 172,52 zł koszty ) w terminie 7 dni od daty otrzymania wezwania pod rygorem podjęcia wszelkich przysługujących powodowi kroków prawnych celem odzyskania należności banku.

W związku z propozycją Banku dotyczącą zawarcia ugody, pismem z dnia 9 lutego 2017 r., pozwani M. i D. Ł. podali, że z dniem 30 listopada 2015 r. pozwany przestał pełnić funkcję prezesa zarządu spółki będącej kredytobiorcą.

W dniu 31 stycznia 2020 r. M. Ł. dokonał wpłaty na rzecz powoda kwoty 20 000 zł. Z kwoty 20 000 zł na poczet wierzytelności objętej żądaniem pozwu w niniejszej sprawie powód zaksięgował kwotę 8.000 zł, kwotę 12.000 zł zarachowano na poczet wierzytelności o zwrot gwarancji wypłaconej przez (...).

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy uznał zgłoszone roszczenie za uzasadnione w zasadniczej części, jako znajdujące oparcie w treści art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. prawo bankowe oraz art. 876 § 1 i 2 k.c. Podkreślił przy tym, że o zakresie zobowiązania poręczyciela rozstrzyga każdoczesny zakres zobowiązania dłużnika ( art. 879 § 1 k.c.).

Sąd wskazał, że fakt zawarcia przez strony umowy kredytu i jej niewykonania przez pozwaną spółkę był bezsporny, jak też bezsporny był fakt zawarcia przez pozostałych pozwanych umowy poręczenia. Ocenił przy tym bezzasadność zarzutów kuratora reprezentującego spółkę co do braku zarachowania na poczet długu wpłaconej kwoty 20.000 zł (co do kwoty 8.000 zł Bank cofnął bowiem powództwo, zaś kwotę 12 000 zł zasadnie zarachował na poczet wierzytelności o zwrot gwarancji wypłaconej przez (...) ), jak też kwestionujący ważność umowy z uwagi na brak uchwały wspólników spółki wyrażającej zgodę na zaciągnięcie zobowiązania (z treści art. 230 k.s.h. wynika bowiem, że nawet jeżeli umowa kredytu została zawarta bez wymaganej uchwały, nie jest ona nieważna). Ocenił nadto jako bezzasadny zarzut pozwanych o nieważności umowy poręczenia.

Sąd wskazał, iż oddalił powództwo co do części odsetek, uwzględniając zarzut pozwanych dotyczący przedawnienia odsetek doliczonych przez powoda do kwoty należności głównej tj odsetek kapitałowych i odsetek karnych naliczonych do dnia 26 listopada 2016 r.). Ocenił, że odsetki jako świadczenie okresowe przedawniają się z upływem 3 lat. Zatem roszczenie w zakresie żądania odsetek kapitałowych za okres od 30 listopada 2015 r. do dnia 18 stycznia 2016 r. w kwocie 1 743 zł oraz odsetek karnych za okres od 19 stycznia 2016 r. do dnia 26 listopada 2016 r. w kwocie 12 821,92 zł – należało oddalić. Z tego względu Sąd oddalił powództwo co do kwoty 14 564,92 zł i zasądził kwotę 69 020,48 zł ( 83 585,40 zł - 14 564,92 zł ).

Sąd nie uwzględnił wniosku pozwanych M. Ł. i D. Ł. o rozłożenie należności na raty, nie znajdując podstaw do zastosowania art. 320 k.p.c.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 100 k.p.c.

Od powyższego orzeczenia apelację – w części oddalającej powództwo - wniosła strona powodowa, zarzucając:

- naruszenie przepisów prawa procesowego tj. art. 327 ¹ § 1 pkt 2 k.p.c. poprzez niewyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa w zakresie przepisów o przedawnieniu roszczeń i w konsekwencji brak możliwości ustalenia motywów wydanego rozstrzygnięcia;

- naruszenie prawa materialnego tj. art. 5 ust.2 ustawy z dnia 13 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw, poprzez jego błędną wykładnię, a w konsekwencji przyjęcie, że bieg terminu przedawnienia odsetek kapitałowych za okres od 31 grudnia 2015 r. do dnia 18 stycznia 2016 r. w kwocie 640,50 zł oraz odsetek karnych za okres od 19 stycznia 2016 r. do dnia 26 listopada 2016 r. w kwocie 12.821,92 zł zakończył się przed dniem wniesienia pozwu w sytuacji, gdy termin przedawnienia roszczeń z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej nie uległ zmianie, zmianie zaś uległa zasada liczenia biegu terminu przedawnienia i koniec jego biegu;

- naruszenie prawa materialnego tj. art. 5 ust.1 ustawy z dnia 13 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw, poprzez jego błędną wykładnię, a w konsekwencji niezastosowanie w sprawie i uznanie, że roszczenie z tytułu odsetek kapitałowych za okres od 31 grudnia 2015 r. do dnia 18 stycznia 2016 r. w kwocie 640,50 zł oraz odsetek karnych za okres od 19 stycznia 2016 r. do dnia 26 listopada 2016 r. w kwocie 12.821,92 zł przedawniło się, podczas gdy przepis wprost nakazuje stosowanie w niniejszych okolicznościach (a więc do roszczeń powstałych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy i w tym dniu jeszcze nieprzedawnionych) przepisu art. 118 k.c. w brzmieniu nadanym przedmiotową ustawą – a więc przedłuża bieg terminu przedawnienia do ostatniego dnia roku kalendarzowego;

- naruszenie prawa materialnego tj. art. 118 k.c. w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 13 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw, poprzez jego błędną wykładnię, a w konsekwencji niezastosowanie w sprawie i uznanie, że roszczenie w zakresie spornych odsetek przedawniło się przed dniem wniesienia pozwu, podczas gdy przepis wyraźnie statuuje, że koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata – a w związku z tym roszczenie nie uległo przedawnieniu, skoro bieg terminu przedawnienia upłynął z dniem 31 grudnia 2019 r., zaś pozew został wniesiony w dniu 26 listopada 2019 r.

Strona powodowa wniosła o zmianę wyroku w zaskarżonej części poprzez zasądzenie od pozwanych solidarnie dalszej kwoty 13.461,85 zł oraz o zasądzenie kosztów postępowania za obie instancje. Jako wniosek ewentualny strona powodowa zgłosiła żądanie uchylenia wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Kurator pozwanej (...) sp. z o.o. w K. wniósł o oddalenie apelacji i przyznanie kuratorowi wynagrodzenia.

Pozwani M. Ł. i D. Ł. wnieśli o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja strony powodowej, jako bezzasadna, nie mogła odnieść skutku.

Ustalenia dokonane w pierwszej instancji są prawidłowe. Oparte zostały na wszystkich przeprowadzonych dowodach, których ocena mieści się w granicach wyznaczonych art. 233 § 1 k.p.c. Ustalenia te nie są też aktualnie kwestionowane przez żadną ze stron. Z tych względów Sąd Apelacyjny przyjmuje je za własne.

Spór na obecnym etapie sprowadza się wyłącznie do oceny prawnej związanej z zastosowaniem przepisów art. 118 k.c. w zw. z art. 5 ustawy z dnia 13 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1104) i przyjęciem przez Sąd I instancji, że roszczenie odsetkowe w zakresie odsetek kapitałowych za okres od 31 grudnia 2015 r. do dnia 18 stycznia 2016 r. w kwocie 640,50 zł oraz odsetek karnych za okres od 19 stycznia 2016 r. do dnia 26 listopada 2016 r. w kwocie 12.821,92 zł. Ocenę taka Sąd Apelacyjny podziela.

Przede wszystkim wskazać należy, że poza sporem pozostaje, że pozew w niniejszej sprawie został złożony w dniu 29 listopada 2019 r., a w związku z tym w zakresie spornych świadczeń odsetkowych upłynęły 3 lata od daty ich wymagalności. Nie ulega zatem wątpliwości, iż roszczenie w tym zakresie jest przedawnione, o ile uwzględnić 3-letni termin przedawnienia przewidziany w art. 118 k.c. dla roszczeń okresowych – a takimi są roszczenia o zasądzenie odsetek.

Istota problemu sprowadza się zatem do wykładni art. 5 ustawy z dnia 13 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw, który to przepis – zdaniem strony apelującej – miałby wydłużyć termin biegu odsetek do końca roku kalendarzowego tj. do dnia 31 grudnia 2019 r. Z takim stanowiskiem nie sposób się zgodzić.

Po pierwsze, zgodnie z art. 5 ust.1 cyt. ustawy, do roszczeń powstałych przed dniem wejścia w życie tej ustawy i w tym dniu jeszcze nieprzedawnionych stosuje się od dnia wejścia w życie tej ustawy przepisy ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu nadanym ustawą. Wskazać zatem należy, że przepis ten nie ma zastosowania do świadczeń okresowych, skoro ustawa z dnia 13 kwietnia 2018 r. nie dokonała zmian w zakresie przedawnienia tego rodzaju roszczeń. – nadal (tak jak poprzednio) – art. 118 przewiduje 3-letni termin przedawnienia roszczeń o świadczenia okresowe.

Zwrócić zatem należy uwagę na to, iż istotą świadczeń odsetkowych jest to, że stają się one wymagalne osobno za każdy dzień opóźnienia i odpowiednio do tego podlegają oddzielnie przedawnieniu. Jak wskazał Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 5 kwietnia 1991 r. (III CZP 20/91, OSNC z 1991 r., z. 10-12, poz. 120), „roszczenie o odsetki za opóżnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego staje się wymagalne osobno w każdym dniu opóźnienia i w związku z tym przedawnia się osobno za każdy dzień opóźnienia”. Sąd Apelacyjny podziela zatem pogląd, że nie przedłuża się termin przedawnienia, które następuje w dacie dziennej w ciągu roku.

Podziela Sąd Apelacyjny także pogląd przedstawiony przez pozwanych, że zgodnie z regulacją zawartą w art. 5 ust.2 pkt 2 cyt. ustawy, jeżeli bieg terminu przedawnienia roszczeń rozpoczął się przed 9 lipca 2018 r., a przy uwzględnieniu dotychczasowej długości terminu przedawnienia zakończyłby się wcześniej, to nie ulega zmianie moment rozpoczęcia biegu i długość terminu przedawnienia, w efekcie czego roszczenia przedawniają się wcześniej niż według reguły z art. 5 ust. 2 zd. 1 tejże ustawy. Do tych roszczeń nie będzie także miał zastosowania nowy art. 118 zd. 2 k.c.

Biorąc to pod uwagę Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 385 k.p.c., orzekł jak w sentencji, o brakujących kosztach sądowych orzekając zgodnie z art. 113 ust.1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.