Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Krakowie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 lutego 2024 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSA Grzegorz Krężołek

Protokolant: Katarzyna Mitan

po rozpoznaniu w dniu 12 lutego 2024 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa J. B. i M. B.

przeciwko (...) Bank (...) z siedzibą w W.

o zapłatę i ustalenie

na skutek apelacji strony pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie

z dnia 10 grudnia 2021 r. sygn. akt I C 2927/20

I.  prostuje oczywistą omyłkę pisarską w punkcie 1 sentencji zaskarżonego wyroku w ten sposób ,iż wskazaną tam kwotę 54 836,25 CHF , zastępuje kwotą prawidłową „54 835, 25 CHF” ;

II.  zmienia zaskarżony wyrok w ten tylko sposób , że :

punktowi 1 nadaje treść :

„1 zasądza od strony pozwanej (...) Bank (...) z siedzibą w W., na rzecz powodów J. B. i M. B. łącznie kwoty: 85 966,55 zł /osiemdziesiąt pięć tysięcy dziewięćset sześćdziesiąt sześć złotych pięćdziesiąt pięć groszy/ z ustawowymi odsetkami za opóźnienie począwszy od dnia 17 czerwca 2021r do dnia zapłaty,

- 54 835 , 25 CHF / pięćdziesiąt cztery tysiące osiemset trzydzieści pięć franków szwajcarskich 25/100/ wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 17 czerwca 2021r do dnia zapłaty, przy czym strona pozwana, w wykonaniu prawa zatrzymania, może powstrzymać się ze spełnieniem tego świadczenia do czasu, kiedy powodowie zaofiarują spełnienie świadczenia otrzymanego od banku w kwocie 420 000 zł /czterysta dwadzieścia tysięcy złotych/ lub zabezpieczą roszczenie o jego zwrot”

III . w pozostałym zakresie apelację oddala:

IV.  zasądza od strony pozwanej (...) Bank (...) z siedzibą w W. na rzecz powodów J. B. i M. B. łącznie kwotę 8100 zł / osiem tysięcy sto złotych / z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia którym je zasądzono do dnia zapłaty , tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt: I ACa 391/22

UZASADNIENIE

W częściowym uwzględnieniu żądań powodów J. B. i M. B. skierowanych przeciwko (...) Bank (...) w W., domagających się zasądzenia łącznie od kwoty: 85.966,55 zł oraz kwoty 54.835,25 CHF wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od 26 czerwca 2020r. do dnia zapłaty tytułem zwrotu nienależnie pobranych przez stronę przeciwną świadczeń, w okresie od dnia 22 grudnia 2010r. do dnia 24 lutego 2020r. w związku z wykonywaniem umowy kredytu hipotecznego nr (...), indeksowanego do waluty franka szwajcarskiego, która jest nieważna, a nadto ustalenia , iż stosunek prawny wynikający z tej umowy , zawartej w dniu 30 czerwca 2008r., pomiędzy nimi a poprzednikiem prawnym strony pozwanej (...) S.A. nie istnieje , Sąd Okręgowy w Krakowie , wyrokiem z dnia 10 grudnia 2021r.:

- zasądził od strony pozwanej (...) Bank (...) z siedzibą w W. na rzecz powodów M. B. i J. B. łącznie kwoty:

- 85.966,55 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 26 lipca 2020 r do dnia zapłaty,

- 54.836,25 CHF wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 26 lipca 2020 r do dnia zapłaty[ pkt1] ;

- ustalił, iż nie istnieje stosunek prawny kredytu wynikający z zawarcia umowy o kredyt hipoteczny nr (...) z dnia 24 czerwca 2008 r zawartej pomiędzy (...) SA Odział w Polsce (obecnie (...) Bank (...) z siedzibą w W.) a M. B. i J. B.[ pkt 2];

- w pozostałej części oddalił powództwo [ pkt 3]; oraz

- zasądził od strony pozwanej (...) Bank (...) z siedzibą w W. na rzecz powodów M. B. i J. B. łącznie kwotę 11.817 zł , tytułem kosztów postępowania. [ pkt 4 sentencji wyroku ]

Sąd I instancji ustalił następujące fakty istotne dla rozstrzygnięcia :

W dniu 2 czerwca 2008r. powodowie, małżonkowie M. B. i J. B. złożyli wniosek kredytowy, w którym wnieśli o udzielenie kredytu hipotecznego w kwocie 420.000 zł , indeksowanego do waluty CHF, na zakup lokalu mieszkalnego na rynku wtórnym, refinansowanie poniesionych wydatków na cele mieszkaniowe oraz remont. We wniosku wskazali okres kredytowania na 390 miesięcy oraz opcję wypłaty kredytu jednorazowo.

Powodowie przy składaniu wniosku kredytowego potwierdzili , podpisując oświadczenie , iż zostali zapoznani z ryzykiem walutowym w przypadku udzielenia kredytu indeksowanego do waluty obcej oraz , iż ma ono wpływ na wysokość ich zobowiązania a oni ryzyko to przyjmują na siebie. Potwierdzili również, iż kwota kredytu zostanie wypłacona w złotówkach , raty kredytu wyrażone będą w walucie obcej i podlegać spłacie w złotych, na zasadach opisanych w Regulaminie, stanowiącym integralną część umowy.

W dniu 30 czerwca 2008r. powodowie podpisali z poprzednikiem prawnym pozwanej - (...) S.A. Oddział w Polsce (prowadzącym działalność gospodarczą pod nazwą (...) S.A.) umowę kredytu nr (...). W nagłówku umowy była wskazana data jej zawarcia 24 czerwca 2008r., jednakże faktyczne podpisanie umowy nastąpiło później, na co wskazuje data złożenia podpisów pd jej treścią przez strony.

Kredytodawca udzielił kredytobiorcom kredytu w wysokości 420.000zł, indeksowanego kursem CHF w (§ 2 ust. 1 umowy). Kredyt przeznaczony był na zakup domu na rynku wtórnym, refinansowania poniesionych wydatków na cele mieszkaniowe, modernizację (§ 2 ust. 2 umowy). Okres kredytowania wynosił 396 miesięcy (§ 2 ust. 3 umowy).

Kredyt oprocentowany był według zmiennej stopy procentowej, która na dzień sporządzenia umowy wynosiła 4,61000% w stosunku rocznym, stanowiąc sume stopy referencyjnej LIBOR 3M (CHF) oraz stałej marży banku w wysokości: 1,80 punktów procentowych (§ 3 ust. 1 i 2)

Jego spłata wraz z odsetkami miała następować w 396 miesięcznych równych ratach kapitałowo-odsetkowych (§ 6 ust. 1,2 i 4 umowy). Raty kredytu oraz inne należności związane z kredytem pobierane miały być z rachunku bankowego wskazanego w treści pełnomocnictwa, stanowiącego załącznik do umowy. Kredytobiorca zobowiązany był do utrzymywania wystarczających środków na tym rachunku, uwzględniając możliwe wahania kursowe w przypadku kredytów indeksowanych do waluty obcej (§ 6 ust. 6 umowy).

Na zabezpieczenie spłaty kredytu wraz odsetkami i innymi należnościami wynikającymi z umowy ustanowiono: hipotekę kaucyjną do kwoty 840.000 zł ustanowioną na rzecz banku na nieruchomości, powodów , położonej w miejscowości Ł. nr (...)oraz cesję praw na rzecz banku z polisy ubezpieczenia tej nieruchomości od ognia i innych zdarzeń losowych (§ 7 ust. 1 pkt. 1-2 umowy).

Integralną częścią umowy kredytu stanowił Regulamin kredytu hipotecznego. Zgodnie z § 2 pkt 2) tego dokumentu ,kredyt indeksowany do waluty obcej to kredyt oprocentowany według stopy procentowej opartej na stopie referencyjnej dotyczącej waluty innej niż złote, którego wypłata oraz spłata odbywa się w złotych w oparciu o kurs waluty obcej do złotych według tabeli.Według pkt 12 tego §, tabela to tabela kursów walut obcych obowiązująca w banku.

Stosownie do § 7 ust. 4 regulaminu w przypadku kredytów indeksowanych do waluty obcej, wypłata kredytu następuje w złotych według kursu nie niższego niż kurs kupna zgodnie z tabelą obowiązującą w momencie wypłaty środków z kredytu. W przypadku wypłaty kredytu w transzach, stosuje się kurs nie niższy niż kurs kupna zgodnie z tabelą obowiązującą w momencie wypłaty poszczególnych transz. Saldo zadłużenia z tytułu kredytu wyrażone jest walucie obcej i obliczane jest wg kursu stosowanego przy uruchomieniu kredytu. W przypadku wypłaty kredytu w transzach , saldo zadłużenia z tytułu kredytu obliczane jest wg. kursów stosowanych przy wypłacie poszczególnych transz.

Zgodnie z § 9 ust. 1 regulaminu spłaty kredytu pobierane są z rachunku bankowego kredytobiorcy , prowadzonego w złotych , wskazanego w umowie. W przypadku kredytów indeksowanych do waluty obcej, raty kredytu podlegające spłacie ,wyrażone są w walucie obcej i w dniu wymagalności raty kredytu pobierane są z rachunku bankowego wg. kursu sprzedaży,zgodnie z tabelą obowiązującą w banku na koniec dnia roboczego poprzedzającego dzień wymagalności raty spłaty kredytu (§ 9 ust. 2 pkt 1 regulaminu). Kredytobiorca zobowiązany był do zapewnienia środków na poczet spłaty raty kredytu najpóźniej w dniu roboczym poprzedzającym dzień wymagalności raty spłaty kredytu (§ 9 ust. 3 regulaminu).

Zgodnie z § 14 ust. 1 Regulaminu , bank na wniosek kredytobiorcy mógł wyrazić zgodę na zmianę waluty kredytu. Taka zmiana miała być realizowana na podstawie pisemnej dyspozycji kredytobiorcy złożonej w placówce banku. Kredytobiorca mógł złożyć dyspozycję zmiany waluty kredytu najpóźniej na 15 dni przed datą wymagalności kolejnej raty kredytu (§ 14 ust. 2 regulaminu). W przypadku gdy w wyniku zmiany waluty kredytu wysokość rat spłaty kredytu ulec miała podwyższeniu oraz w sytuacji, gdy w wyniku zmiany waluty kredytu wzrasta ryzyko kredytowe, zmiana waluty kredytu wymagała decyzji kredytowej (§ 14 ust. 3 regulaminu).

Powodowie podpisali oświadczenie, że zostali zapoznani z ryzykiem zmiany stopy procentowej, która ma wpływ na wysokość zobowiązania względem banku oraz na wysokość raty spłaty kredytu. Ponadto oświadczyli, że zostali zapoznani z ryzykiem kursowym w przypadku udzielenia kredytu indeksowanego do waluty obcej oraz, że będąc w pełni świadomi tego ryzyka , rezygnują z możliwości zaciągnięcia kredytu w złotych , wybierając kredyt indeksowany do waluty franka szwajcarskiego , wypłacany w złotówkach i w tej walucie także spłacany , na zasadach określonych w Regulaminie obowiązującym w banku.

Z dalszej części ustaleń wynika , iż w dniu 16 lipca 2013r. powodowie zawarli ze stroną pozwaną aneks nr (...) do umowy, w którym , na prośbę powodów, ustalono zasady spłaty kredytu bezpośrednio w walucie szwajcarskiej do której indeksowany był kredyt. Zobowiązali się do posiadania rachunku bankowego w walucie obcej , prowadzonego przez bank, służącego do obsługi kredytu przez cały okres, w którym obowiązywała spłata rat we frankach szwajcarskich. Raty spłaty kredytu miały być pobierane z rachunku zgodnie z harmonogramem. Kwota w walucie obcej pobrana każdorazowo z rachunku bankowego na poczet spłaty raty kredytu powodowała pomniejszenie o tę samą kwotę zadłużenia z tytułu kapitału i odsetek wyrażonego w walucie obcej. Powodowie mieli spłacać raty kredytu bezpośrednio w tym pieniądzu , a bank miał zaliczać te wpłaty na poczet długu wyrażonego w tej walucie bez żadnych przeliczeń walutowych.

Kredytobiorcy potrzebowali środków na zakup domu niezwiązanego z działalnością gospodarczą oraz na jego remont. M. B. zarabiał ok. 2.800 zł miesięcznie, natomiast J. B. ok. 2.000 zł miesięcznie. Powodowie chcieli zaciągnąć kredyt złotowy lecz pracownik banku zachęcił ich do wzięcia kredytu indeksowanego do waluty franka szwajcarskiego , który w tamtym czasie był korzystniejszy niż kredyt złotowy z uwagi na niższe oprocentowanie.

Powodom nie przedstawiono oferty zawarcia umowy kredytu złotowego. Pracownik banku zapewniał ich , iż waluta CHF jest najbardziej stabilną na świecie i nie podlega dużym wahaniom kursowym. Nie przedstawiono im także produktów ograniczających ryzyko kursowe. Nie informowano kredytobiorców o ryzyku kursowym, możliwych nieograniczonych wahaniach kursu waluty szwajcarskiej.

J. i M. B. przed zawarciem umowy nie czytali jej postanowień, gdyż umowę dostali dopiero przed jej podpisaniem. Umowa nie była negocjowana między stronami. Powodowie mieli świadomość, że kurs CHF może się zmieniać i wpływać na wysokość raty kredytu do spłaty, ale byli zapewniani przez pracowników banku że kurs jest stabilny. Ponadto nie wiedzieli , iż może podlegać aż tak tak dużym wahaniom.

Początkowo spłacali raty kredytu w wysokości 2.200-2.300 zł, i nie mieli świadomości, że rata kredytu może wzrosnąć do kwoty ponad 4.000 zł. Wiedząc o takiej skali możliwych zmian , nie zdecydowaliby się na podpisanie umowy.

Bank nie wytłumaczył im także , w jaki sposób ustala kursy walut w tworzonych przez siebie tabelach . Powodowie podpisali oświadczenie, że rezygnują z zawarcia umowy kredytu złotowego i są świadomi ryzyka kursowego przy kredycie indeksowanym, gdyż było to wymagane aby otrzymać kredyt.

Z dalszej części ustaleń wynika , że kredytodawca wypłacił powodom kwotę kredytu w walucie polskiej , w wysokości 420.000 zł. Powodowie w okresie od 22 lipca 2008r. do 22 lipca 2013r. spłacali raty kredytu również w złotówkach. W tym okresie spłacili łącznie 85.966,55 zł. Natomiast od 23 lipca 2013r. spłacali raty kredytu bezpośrednio w walucie szwajcarskiej . W ten sposób w okresie pomiędzy 23 lipca 2013r. i 25 maja 2020r. świadczyli bankowi ogółem 54.836,25 CHF.

Pismem z dnia 24 czerwca 2020r. powodowie złożyli pozwanej reklamację, w której podnieśli, że umowa kredytu jest nieważna i wezwali pozwaną do zapłaty nienależnie pobranych świadczeń, tj. kwoty 304.830,76 zł, ewentualnie kwoty 97.838,51 zł oraz 54.835,25 CHF.

Strona pozwana odmówiła zapłaty żądanych kwot podnosząc, że umowa kredytu jest ważna.

Ponadto Sad i instancji ustalił ,iż

(...) Bank (...) S.A. jest następcą prawnym (...) S.A. Oddział w Polsce, prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą (...) bowiem wstąpił z mocy prawa na podstawie art. 494 k.s.h. z dniem połączenia , we wszystkie prawa i obowiązki (...) S.A.

Ocenę roszczeń powodów o świadczenie i ustalenie , zgłoszonych jako główne , [w warunkach ich uwzględnienia , Sąd odwoławczy nie relacjonował w motywach treści tych żądań , które miały charakter ewentualny] , które uznał za uzasadnione co do zasady i bardzo znacznej części , gdy chodzi o żądanie zwrotu spełnionych świadczeń , Sąd Okręgowy oprał się na stwierdzeniach i wnioskach , które można podsumować w następujący sposób , przy czym zostaną one przedstawione w sposób zwięzły :

a/ odwołując się do treści art. 189 kpc i stanowisk orzecznictwa sądowego i doktryny służących wykładni tej normy, a w szczególności pojęcia interesu prawnego w żądaniu ustalenia , Sąd Okręgowy , potwierdzając ten interes po stronie małżonków B. wskazał , iż brak interesu prawnego w postulowanym ustaleniu w sytuacji , gdy powodowi przysługuje wobec strony przeciwnej także powództwo o świadczenie , wystąpi jedynie wówczas gdy wyrok zasądzający świadczenie zapewni pełną -adekwatną do sytuacji prawnej powoda- ochronę prawną jego uzasadnionych interesów. W przypadku gdy sporem o świadczenie nie będą mogły -ze swej natury- być objęte wszystkie uprawnienia istotne z perspektywy ochrony jego sfery prawnej, przyjąć należy, że ma on interes prawny w postulowanym ustaleniu rozumieniu art. 189 k.p.c.

Powodowie nie wywiązali się , jak dotąd , w całości z obowiązku spłaty kwoty kredytu wraz z należnymi odsetkami. Strona pozwana nadal będzie uważała ich za swoich dłużników i żądała od niego spłaty kolejnych rat, powołując się na to, że wyrok zasądzający świadczenie nie wiąże jej w zakresie znajdujących się w uzasadnieniu wyroku rozważań co do stwierdzenia nieważności umowy.

Ponadto istnieją inne skutki zawartej między stronami umowy kredytu, których nie da się usunąć w drodze powództwa o świadczenie - zwłaszcza hipoteka ustanowiona na nieruchomości kredytobiorców na zabezpieczenie roszczeń umownych banku której wykreślenie bez jego zgody będzie możliwe dopiero po uzyskaniu wyroku ustalającego nieważność umowy.

W tych okolicznościach , tym bardziej , powodowie takim interesem dysponują , a postulowane przez nich ustalenie ostatecznie zakończy spór między stronami i zapewni im pełną ochronę ich prawnie chronionych interesów,

b/ nie są uzasadnione te zarzuty powodów , którzy odwołując się do powszechnie obowiązujących norm art. 58 §1 kc w zw. z art. 69 ust. 1 ustawy Prawo bankowe oraz 58 §2 twierdzili , iż umowa , którą zawarli z poprzednikiem prawnym strony pozwanej jest nieważna z tej przyczyny , że narusza wskazana normę prawa bankowego a jej postanowienia są sprzeczne z zadami współżycia społecznego. Zdaniem Sądu I instancji , który w tym zakresie powołał się m. in na judykat SN z dnia 27 lutego 2019r , sygn. II CSK 19/18 , zarzuty te nie są uzasadnione .

Umowa zawarta w dniu 30 czerwca 2008r była umową kredytu indeksowanego do waluty obcej , możliwość zawarcia której dopuszczały przepisy prawa bankowego także przed jego nowelą z 2011r., w odwołaniu się do zasady swobody umów.

Natomiast zarzut sprzeczności postanowień umowy z zasadami współżycia społecznego jest o tyle niedoniosły dla oceny żądania ustalającego , że stwierdzenie nieważności umowy tego rodzaju następuje na podstawie innych przepisów kodeksowych o charakterze szczególnym w wobec tej ogólnej normy, a to art. 385 ¹ §1 i n. kc ,

c/ w odwołaniu się do tego przepisu , zważywszy na status powodów jako konsumentów , Sąd Okręgowy stanął na stanowisku , iż w okolicznościach faktycznych sprawy , zostały zrealizowane wszystkie przesłanki w nim zawarte do tego aby potwierdzić nieważność umowy kredytowej podpisanej w dniu 30 czerwca 2008r

J. i M. B. za niedozwolone postanowienia umowy w rozumieniu tego przepisu kodeksu cywilnego uważali te , które składały się na mechanizm waloryzacji kredytu do waluty obcej, zawarte w § 2 pkt. 12 , § 7 ust. 4 oraz § 9 ust. 2 pkt. 1i 2 umowy oraz § 13 ust. 7 Regulaminu.

Dopatrywali się się abuzywności kwestionowanych postanowień umowy z dwóch przyczyn. Dlatego, że kursy waluty szwajcarskiej , po których przeliczane były zobowiązania z tytułu umowy, mogły być ustalane przez bank w sposób arbitralny i według nieznanych powodom kryteriów oraz

wobec tego , że powodowie jako konsumenci nie byli właściwie poinformowani przez bank o ryzyku kursowym , które przyjęli na siebie podpisując umowę kredytową .

Powołując znane i powszechnie aprobowane przy rozstrzyganiu tzw „ spraw frankowych „ orzeczenia TSUE oraz SN , których przytaczanie w tym miejscu po raz kolejny nie jest celowe, Sąd Okręgowy stanął na stanowisku kwestionowane przez kredytobiorców postanowienia umowy określają główne świadczenia stron. Mechanizm waloryzacji świadczeń z umowy kredytu do waluty obcej wpływa na wysokość rat kredytu w złotych polskich spłacanych przez nich oraz na wysokość salda kredytu.

Po pierwsze, poprzez przeliczenie kwoty kredytu wypłaconej im w złotówkach na walutę franka szwajcarskiego po kursie wskazanym w umowie, dochodzi do ustalenia salda kredytu w tej walucie , jakie ma zostać spłacone, stanowiąc podstawę do ustalenia wysokości poszczególnych rat kapitałowych w pieniądzu szwajcarskim. Po drugie, poprzez przeliczanie kwoty poszczególnych rat wyrażonych we franku na złotówki, po kursie wskazanym w umowie, dochodziło do ustalenia wysokości rat spłacanych ostatecznie przez małżonków B. w złotówce. Nie można przy tym pominąć, jak argumentował Sąd , iż zastosowanie mechanizmu indeksacji kredytu do waluty obcej pozwala na ustalenie oprocentowania kredytu w odniesieniu do stawki referencyjnej adekwatnej do tej waluty – w przypadku ocenianej umowy był to LIBOR 3M dla CHF. Kwota odsetek także była określona w tej walucie.

Klauzula indeksacyjna , zawarta w postanowieniach § 2 pkt. 12 , § 7 ust. 4 oraz § 9 ust. 2 pkt. 1i 2 umowy oraz § 13 ust. 7 Regulaminu, przewidywała , że w przypadku kredytów indeksowanych do waluty obcej, wypłata kredytu następuje w złotych polskich przy zastosowaniu kursu nie niższego niż kurs kupna zgodny z tabelą obowiązującą w momencie wypłaty środków z kredytu. (§ 7 ust. 4 regulaminu). Kwoty rat kredytu uiszczane przez powodów w walucie złoty polski miały zaś być przeliczane na kwoty w walucie CHF z zastosowaniem kursu sprzedaży obowiązującym w banku na koniec dnia roboczego poprzedzającego dzień wymagalności spłaty rat (§ 9 ust. 2 pkt. 1i 2 regulaminu).

Ocena tych postanowień z punktu widzenia abuzywności jest ,zdaniem Sądu Okręgowego możliwa , albowiem nie były to postanowienia jednoznaczne w rozumieniu wskazanej wyżej normy kodeksowej.

Wymóg wyrażenia warunku umownego prostym i zrozumiałym językiem oznacza, że w wypadku umów kredytowych , instytucje finansowe muszą zapewnić kredytobiorcom informacje wystarczające do podjęcia przez nich świadomych i rozważnych decyzji. Zatem warunek dotyczący ryzyka kursowego musi zostać zrozumiany przez konsumenta zarówno w aspekcie formalnym i gramatycznym, jak i w odniesieniu do jego konkretnego zakresu, tak aby właściwie poinformowany oraz dostatecznie uważny i rozsądny przeciętny konsument mógł nie tylko dowiedzieć się o możliwości wzrostu lub spadku wartości waluty obcej, w której kredyt został zaciągnięty, ale również oszacować - potencjalnie istotne - konsekwencje ekonomiczne takiego warunku dla swoich zobowiązań finansowych.

Ani w umowie kredytu z dnia 24 czerwca 2008 r., ani w znajdującym do niej zastosowanie Regulaminie, nie ma żadnego postanowienia, które wskazywałoby na zasady ustalania kursów sprzedaży i kupna franka szwajcarskiego obowiązujących u poprzednika prawnego strony pozwanej. Informacje o kryteriach, którymi kieruje się bank przy ustalaniu kursów walut także nie zostały powodom przedstawione. Zatem o wypełnieniu kryterium jednoznaczności tych postanowień nie można mówić , a bez znaczenia dla tej oceny pozostają wszystkie zmiany umowy , które miały miejsce po dacie jej podpisania przez strony.

Tak ukształtowaną klauzulę indeksacyjną / waloryzacyjną / , Sąd I instancji ocenił jako sprzeczną z dobrymi obyczajami oraz rażącego naruszającą interesy powodów jako konsumentów dlatego , iż kursy kupna i sprzedaży CHF określone przez bank - przedsiębiorcę - wpływały bezpośrednio na wysokość obciążenia finansowego powodów z tytułu umowy kredytu. W braku określenia jakichkolwiek zasad, według których kształtowany miał być kurs kupna i sprzedaży waluty szwajcarskiej , należy przyjąć, że kurs ten mógł być kształtowany przez bank w sposób dowolny bez żadnego udziału drugiej strony umowy. Z tego punktu widzenia, bez znaczenia jest to , w jaki sposób poprzednik prawny pozwanego rzeczywiście stosowane przez siebie kursy wymiany określał . Sytuacja taka doprowadziła do tego , że kredytobiorcy nie byli w stanie racjonalnie ocenić skali własnego obciążenia ekonomicznego, wynikającego z zawarcia umowy.

Dobre obyczaje wymagają, aby pozycja kontraktowa konsumenta i przedsiębiorcy była równoważna, a jeżeli równoważna nie jest – żeby uprzywilejowanie którejkolwiek ze stron miało racjonalne i sprawiedliwe uzasadnione.

Taka sytuacja pomiędzy stronami sporu nie może zostać , w świetle dokonanych ustaleń faktycznych , potwierdzona.

Te postanowienia, które zakwestionowali małżonkowie B. , składają się łącznie na klauzulę ryzyka kursowego. Podobnie jak w przypadku klauzuli waloryzacyjnej, Sąd ocenił ,że nie zostały sformułowane w sposób jednoznaczny , a są abuzywne dlatego , iż rażąco naruszają dobre obyczaje i usprawiedliwione interesy powodów jako słabszych stron stosunku nawiązanego na podstawie umowy . Po szczegółowej analizie tych postanowień uznał , że bank przerzucił na powodów praktycznie całość ryzyka kursowego nie informując ich o takiej konsekwencji, a równocześnie zabezpieczając się przed wpływem zmiany tego kursu w czasie.

Poza tym Sąd Okręgowy w istocie powtórzył tę sama argumentację , którą powołał przy ocenie abuzywności wyróżnionych przez siebie postanowień mających się składać na tzw. klauzulę waloryzacyjną, odnoszącą się do realizacji przesłanek ustawowych stwierdzenia niedozwolonego charakteru tych części umowy stron,

d/ ponieważ zasadnie zakwestionowane przez powodów postanowienia umowy kredytowej mają charakter niedozwolony , że nie wiążą one ich od samego początku jej obowiązywania. Ich eliminacja prowadzi do nieważności całej umowy.

Postanowienia dotyczące mechanizmu indeksacji do waluty CHF dotyczą głównych świadczeń stron i ich wprowadzenie pozwoliło na zastosowanie w umowie oprocentowania według stawki referencyjnej odpowiedniej dla waluty obcej. Jest oczywistym, zdaniem Sądu Okręgowego , iż bank nie zaoferowałby powodom umowy kredytu w złotych polskich nieindeksowanego do waluty szwajcarskiej z oprocentowaniem opartym o stawkę referencyjną właściwą dla tej waluty , natomiast kredytobiorcy , z uwagi na wysokość rat , nie zawarliby umowy kredytu w złotówce , z wyższym oprocentowaniem, opartym o stawkę referencyjną WIBOR.

Gdyby, jak argumentował dalej Sąd, wyeliminować z umowy wyłącznie postanowienie dotyczące przeliczenia kursów waluty przy wypłacie kredytu, de facto pozostawiając waloryzację, która określała jej istotę , to nadal byłby to kredyt waloryzowany walutą obcą, bez kursu przeliczenia złotówki na franka / i odwrotnie / , decydującego o wysokości / saldzie/ zobowiązania kredytobiorców .

Stąd wypłacona przez bank kwota nie będzie mogła być skorelowana z kwotą kredytu wskazanego w umowie oraz brak będzie takiej korelacji pomiędzy kwotą zobowiązania a spłatami dokonywanymi przez kredytobiorców w złotówkach. Tym samym umowa , po takich zmianach, byłaby w praktyce niemożliwa do wykonania.

Wykluczone jest także dalsze utrzymanie umowy jako wiążącej przy całkowitym usunięciu postanowień dotyczących waloryzacji,.

Umowa podpisana w dniu 20 czerwca 2008r jest skonstruowana w ten sposób, że w trakcie jej trwania, zobowiązanie konsumenta jest wyrażone w walucie szwajcarskiej Wszelkie koszty umowy, wynagrodzenie banku , w tym odsetki , odnoszą się do kwoty zobowiązania we franku. Intencją stron było aby oprocentowanie odnosiło się do zobowiązania wyrażonego w tej walucie , skoro np. harmonogram spłat posłuje się właśnie nią.

Skoro bez postanowień umowy kredytu, które zostały uznane za abuzywne, brak byłoby zgodnego zamiaru stron co do zawarcia umowy kredytu w rozumieniu art. 65 § 2 k.c., umowę tą należy uznać za od początku nieważną w całości.

Na końcu tego fragmentu rozważań, Sąd I instancji zaznaczył , iż na rozprawie pouczył powodów o konsekwencjach stwierdzenia nieważności umowy, w tym o obowiązku wzajemnego rozliczenia się stron z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia oraz o ewentualnym roszczeniu banku o wynagrodzenie za korzystanie z kapitału, Nie ma więc podstaw do uznania, że upadek umowy niósłby za sobą negatywne skutki, z których powodowie nie zdają sobie sprawy i których nie akceptują, co w świetle orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej wykluczałoby możliwość ustalenia, że umowa jest nieważna,

e/ rozważając zgłoszone przez małżonków B. roszczenie pieniężne z tytułu dotąd spełnionych świadczeń wynikających z umowy, Sąd I instancji uznał je za usprawiedliwione co do zasady i właściwie niemal w całości co do rozmiaru ilościowego.

Argumentował , że skutkiem nieważności umowy jest konieczność dokonania wzajemnych rozliczeń stron pod postacią m. in. zwrotu spełnionych przez nie świadczeń, na podstawie art. 410 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 405 k.c.,

\f/ niezasadny był wobec tej czyści żądania, zarzut strony pozwanej , iż dochodzone przez powodów roszczenie pieniężne jest przedawnione. Zdaniem Sądu I instancji /podobnie jak w kwestii poprzedniej, odwołującego się do orzeczeń SN / , termin przedawnienia roszczeń o zwrot nienależnie spełnionych świadczeń może rozpocząć bieg dopiero po podjęciu przez kredytobiorcę-konsumenta wiążącej (świadomej, wyraźnej i swobodnej) decyzji , co do tego , że nie jest zainteresowany w kontynuacji umowy mimo , iż potwierdzenie jej nieobowiązywania zrodzi obowiązek świadczeń zwrotnych [ także ] na rzecz drugiej strony Dopiero bowiem wtedy można przyjąć, że brak podstawy prawnej świadczenia stał się definitywny.

Kwoty świadczeń , wyrażonych w złotym i we franku szwajcarskim są powodom należne wraz ustawowymi odsetkami za opóźnienie, zgodnie z art. 481§1 im 2 kc. Za początkowy termin płatności odsetek , Sąd Okręgowy przyjął dzień 26 lipca 2020r. , kiedy upłynął 30 dniowy termin jaki zakreślili powodowie bankowi do spełnienia tego świadczenia w wezwaniu przedsądowym, które druga strona otrzymała 25 czerwca 2020r.

Podstawą orzeczenia o kosztach procesu był art. 98 kpc i zasada odpowiedzialności za wynik sprawy.

Apelację od tego wyroku złożyła strona pozwana i obejmując jej zakresem punkty 1 , 2 i 4 jego sentencji , we wniosku środka odwoławczego domagała się wydania przez Sąd Apelacyjny orzeczenia reformatoryjnego , którym powództwo małżonków B. zostanie oddalone w całości , a ponadto zostaną obciążeni na rzecz skarżącego banku całością kosztów procesu i postępowania apelacyjnego.

Środek odwoławczy został oparty na zarzutach :

- naruszenia prawa procesowego , w sposób mający dla treści wyroku doniosłe znaczenie , a to :

a/ art. 233 kpc poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i zastąpienie jej oceną dowolną czego następstwem było niepoprawne ustalenie Sądu Okręgowego , że ;

1/ postanowienia umowy podpisanej przez strony w dniu z dnia 30 czerwca 2008r nie były indywidualnie uzgadnianie z kredytobiorcami , powodowie nie byli prawidłowo poinformowani przez drugą stronę o ryzyku walutowym wiążącym się z zawarciem kredytu indeksowanego do waluty obcej ,

2/ nie potwierdzenie w ustaleniach przyjętych za podstawę orzeczenia mimo , że były ku temu dostateczne podstawy z gromadzonym materiale dowodowym , względnie w treści relacji wnioskowanego przez stronę skarżącą zeznań świadka A. S. (1) , który został niezasadnie przez Sąd Okręgowy pominięty , że powodowie zapoznawali się z umowa przed jej podpisaniem , Regulaminem i byli świadomi ryzyka walutowego , a mimo to zdecydowali się na zawarcie umowy na warunkach w niej wskazanych,

3/ przyjęcie że bank mógł swobodne ustalać kursy walut na potrzeby ich przeliczenia w ramach umowy z powodami mimo , że obligowały go kursy średnie , ukształtowane przez rynek walutowy,

b/ art. 235 ² §1 pkt 2 kpc w zw. z art. 227 kpc wobec pominięcia dowodu z zeznań świadka A. S. (1) mimo , że jego treść była istotna dla rozstrzygnięcia albowiem świadek miał informacje o praktyce informacyjnej banku i zakresie przekazywanych kredytobiorcom informacji przed zawarciem umowy

c/ art. 321 §1 kpc kpc poprzez orzeczenie ponad żądanie w zakresie kwoty jednego franka szwajcarskiego i zasądzenie [ 54 836,25 CHF] w miejsce żądanej kwoty 54 835,25 CHF ,

- naruszenia prawa materialnego poprzez nieprawidłowe zastosowanie norm :

1/ art. 189 kpc i uznanie , iż powodowie mają interes prawny w żądanym ustaleniu,

2/ art. 385 ¹§1 kc w zw z art. 4 ust. 2 Dyrektywy z 5 kwietnia 1013 w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich - dalej jako dyrektywa 93/13 /EWG poprzez to , że Sąd nietrafnie uznał , że postanowienie umowy stron składające się na tzw. klauzulę kursową [ sreadu walutowego ] określają [ wespół] z klauzulą ryzyka walutowego ] główne świadczenia stron , chociaż tak zdaniem skarżącego nie jest , a pierwsza z wymienionych klauzul takiego znaczenia nie ma. Tym samym, wyrażając odmienne stanowisko, Sąd I instancji naruszył art. 65 kc i art. 69 ustawy Prawo bankowe,

3/ art. 385 ¹§1 zd 2 oraz art. 385 ¹kc w zw. z art. 58 §1 kc wobec przyjęcia , iż postanowienia umowy stron dotyczące indeksacji nie były sformułowane w sposób jasny oraz – w konsekwencji - mają charakter niedozwolony,

4/ art. 56 kc w zw. z art. 58 §1 kc oraz 358 §2 kc oraz 69 ust. 3 ustawy Prawo bankowe i art. 6 Dyrektywy nr 93/13 /EWG , poprzez wyrażenie oceny , że umowa stron jest w całości nieważna i nie ma w polskim systemie prawnym norm , które mogłyby zastąpić te postanowienia podpisanej w dniu 30 czerwca 2008 r umowy , które Sąd I instancji / błędnie / ocenił jako abuzywne. Z tym zarzutem został połączony ściśle zarzut naruszenia art. 358 ¹§2 kc w zw z art. 6 ust. 1 Dyrektywy 93/13 EWG , którego realizacji strona skarżąca upatrywała w tym , iż Sąd niepoprawnie nie przyjął , że umowa nadal może obowiązywać pomiędzy stronami jako kredyt złotowy , oprocentowany według stawki referencyjnej WIBOR oraz marży banku.

5 / art. 405 kc w z art. 410 §1 i 2 kc poprzez uznanie , że roszczenie pieniężne powodów powinno być kwalifikowane jako wywodzone z przepisów o zwrocie bezpodstawnego wzbogacenia ,

5/ art. 411pkt 2 i 4 kc i zasądzenie na rzecz kredytobiorców roszczenia pieniężnego mimo , że spłacanie przez nich poszczególnych rat kredytowych było zgodne z zasadami współżycia społecznego a płacili je przed nadejściem terminu ich wymagalności,

6/ art. 4 ustawy z dnia 29 lipca 2011r o zmianie ustawy Prawo bankowe , w ten sposób , że Sąd I instancji nie wziął pod rozwagę ,przy ocenie roszczeń powodów tego , iż na podstawie tej normy strony zawarły aneks do umowy z 30 czerwca 2008r ,

Ponadto bank , powołując się na art. 380 kpc , domagał się przeprowadzenia dowodu z zeznań świadka A. S. (1) przed Sądem II instancji.

W motywach apalacji , liczącej 63 strony , które zważywszy na ich redakcyjne rozbudowanie , nawet ponad rzeczywistą potrzebę motywowania zajmowanego stanowiska , nie będą z przyczyn celowości relacjonowane w tym miejscu , skarżący w istocie powołał te same argumenty , które formował w dotychczasowych wypowiedziach procesowych w tym bardzo obszernej odpowiedzi na pozew.

Odpowiadając na apelację powodowie domagali się oddalenia powództwa oraz obciążenia oponenta procesowego kosztami postępowania apelacyjnego.

Odnieśli się w niej polemicznie do każdego z zarzutów powołanych przez stronę przeciwną , a ponadto wnieśli o sprostowanie oczywistej omyłki w zakresie kwoty zasądzonej na ich rzecz w walucie szwajcarskiej / którą strona przeciwna bank taktuje jako źródło zarzutu narzutu naruszenia art. 321 §1 kpc.

Przed rozpoznaniem apelacji przez Sąd Odwoławczy, strona pozwana pismem z dnia 12 stycznia 2024r , poinformowała Sąd, iż w dniu 5 stycznia 2014 oświadczyła wobec obydwojga powodów o skorzystaniu z prawa zatrzymania do kwoty 420 000zl czyli sumy odpowiadanej udzielonemu kredytobiorcom kapitałowi .

Jednocześnie zaznaczyła , że korzysta z tego uprawnienia jedynie warunkowo , w sytuacji gdyby jej apelacja została uznana za pozbawioną merytorycznych podstaw. /por. k. 412-447 akt /

Ustosunkowując się do tego zarzutu powodowie, w piśme procesowym z dnia 24 stycznia 2024 wnieśli o jego nieuwzględnienie / por k. 449-450 akt /

Rozpoznając apelację Sąd Apelacyjny rozważył :

Środek odwoławczy strony pozwanej jest uzasadniony jedynie w części .

W pierwszej kolejności wskazać trzeba , że Sąd odwoławczy uwzględnił wniosek powodów zawarty w odpowiedzi na apelację , którym domagali sprostowania oczywistej omyłki w zakresie oznaczenia kwoty należnej kredytobiorcom, wyrażonej w walucie szwajcarskiej. W warunkach gdy suma ta , jako dotąd zwrócona bankowi, nie była przedmiotem sporu , to rzeczywiście oznaczenie jej w orzeczeniu Sądu I instancji w kwocie wyższej o jednego franka szwajcarskiego aniżeli ta , która została wskazana w żądaniu zapłaty , może być potraktowane jako oczywista omyłka pisarska.

Dlatego Sąd II instancji sprostował ją w sposób wskazany w punkcie 1 sentencji motywowanego wyroku , na podstawie art. 350 §3 kpc.

Ma ono także i to następstwo , że zarzut strony pozwanej o naruszeniu przez Sąd Okręgowy art. 321 §1 kpc , należało ocenić jako nieuzasadniony.

Apelacja pozwanego banku prowadzi do zmiany objętego nią wyroku , w sposób określony w punkcie II 1 sentencji , wobec skutecznego podniesienia przez kredytodawcę zarzutu zatrzymania , a także w konsekwencji oceny Sądu odwoławczego zgodnie z którą , że Sąd Okręgowy , naruszając art. z art. 481 §1 kc ustalił początkowy termin płatności odsetek ustawowych od świadczeń pieniężnych. zasadzonych na rzecz małżonków B.. Termin ten jest późniejszy.

O powodach uwzględnienia zarzutu zatrzymania oraz przyczyn oznaczenia innego niż wskazany w orzeczeniu objętym kontrola instancyjną , początkowego terminu płatności odsetek będzie mowa w końcowej części uzasadnienia orzeczenia.

W pozostałym zakresie apelacja banku , jako nieuzasadniona , podlegała oddaleniu.

Rozpoczynając ocenę zarzutów apelacyjnych strony pozwanej od tych , które mają charakter procesowy wskazać należy , iż zarzut tego rodzaju jest uzasadniony jedynie wówczas , gdy spełnione zostaną równocześnie dwa warunki.

Strona odwołująca się do niego wykaże , że rzeczywiście sposób postępowania Sądu naruszał indywidualnie oznaczoną normę [ normy ] formalne. Jednocześnie nieprawidłowości te prowadziły do następstw , które miały istotny wpływ na treść wydanego orzeczenia. Nieco inaczej kwestię tę ujmując , zarzut procesowy jest usprawiedliwiony jedynie wówczas, jeżeli zostanie dowiedzione , że gdyby nie potwierdzone błędy proceduralne Sądu niższej instancji , orzeczenie kończące spór stron miałoby inną treść.

Biorąc pod rozwagę to generialium , za chybiony należy uznać te , za pomocą których pozwany bank neguje poprawność decyzji dowodowej Sądu I instancji oddalającej wniosek kredytodawcy o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadka A. S. (1) mającego potwierdzić to, w jaki sposób bank realizował obowiązki informacyjne wobec potencjalnych kredytobiorców.

Zważywszy na to , jakim okolicznościom według tezy dowodowej miało posłużyć to zeznanie , a nadto zauważając , że świadek S. jest zastępcą dyrektora generalnego strony pozwanej / por. k. 434 v akt /. uznać należy , iż jego wypowiedź mogłaby mieć tylko charakter ogólny, bez odniesienia się do indywidulanych okoliczności towarzyszących zawieraniu umowy kredytowej z powodami. Dlatego należy potwierdzić poprawność oceny Sądu niższej instancji , że depozycje tego świadka nie prowadziłyby do ustaleń doniosłych dla rozstrzygnięcia. Wobec tego złożenie wniosku o przesłuchanie tej osoby w postępowaniu apelacyjnym musiało zostać zweryfikowane jako spóźnione w rozumieniu art. 381 kpc.

Dlatego też dowodowy zawartym w środku odwoławczym został oddalony. / por k. 455 v akt/.Wszystko to co powiedziano na temat waloru dowodowego tej relacji powoduje także , że odeprzeć należało jako niezasadne wszystkie zarzuty apelacyjne strony skarżącej , które zbudowane zostały na tym , iż A. S., mając istotne wiadomości , nie został przesłuchany w postępowaniu w charakterze świadka.

Jako niezasadny należy uznać zarzut naruszenia art. 233 §1 kpc i funkcjonalnie z nim powiązane zarzuty faktyczne.

Uznanie go za usprawiedliwiony wymaga od strony wykazania na czym, , w odniesieniu do zindywidualizowanych dowodów, polegała nieprawidłowość postępowania Sądu, w zakresie ich oceny i poczynionych na jej podstawie ustaleń.

W szczególności strona ma wykazać dlaczego obdarzenie jednych dowodów wiarygodnością czy uznanie, w odróżnieniu od innych, szczególnego ich znaczenia dla dokonanych ustaleń , nie da się pogodzić z regułami doświadczenia życiowego i [lub ] zasadami logicznego rozumowania , czy też przewidzianymi przez procedurę regułami dowodzenia.

Nie oparcie stawianego zarzutu na tych zasadach , wyklucza uznanie go za trafny , pozostając dowolną , nie doniosłą z tego punktu widzenia , polemiką oceną i ustaleniami Sądu niższej instancji.

/ por. w tej materii , wyrażające podobne stanowisko , powołane tylko przykładowo, orzeczenia Sądu Najwyższego z 23 stycznia 2001, sygn. IV CKN 970/00 i z 6 lipca 2005, sygn. III CK 3/05 , obydwa powołane za zbiorem Lex/

Dopóty , dopóki ocena przeprowadzona przez Sąd ocena mieści się w granicach wyznaczonych przez tę normę procesową i nie doznały naruszenia wskazane tam jej kryteria , Sąd Odwoławczy obowiązany jest ocenę tę , a co za tym idzie także wnioski z niej wynikające dla ustaleń faktycznych , aprobować .

Uwzględniając powyższe, zważywszy na to, w czym bank upatrywał błędów oceny i ustaleń Sądu niższej instancji , zarzuty te nie mogą być uznane za trafne.

W miejsce rzeczowej, opartej na wskazanych wyżej kryteriach , odniesionej do indywidualnie oznaczonych dowodów [ i opartych na wnioskach z tej oceny wynikających ustaleń faktycznych , które przez to miałyby być dotknięte podnoszonymi nieprawidłowościami ] , polemiki ze sposobem postępowania Sądu Okręgowego , skarżący ogranicza się do przeciwstawienia jego stanowisku własnej wersji tak oceny dowodów jak i faktów doniosłych dla rozstrzygnięcia , jego zdaniem poprawnej.

Nieprawidłowość Sądu na której zarzuty te zostały oparte , zgodnie z argumentacją apelanta - sprawdza się do tego ,że nie przyjął on wersji zdarzeń towarzyszących zawarciu umowy kredytowej z 30 czerwca 2008r. i interpretacji prawnej jej postanowień , którą skarżący uznaje za prawidłową.

A według przebiegu zdarzeń afirmowanego przez bank ,powodowie zostali w sposób dostateczny dla oceny jego skali , poinformowani przy podpisywaniu umowy o ryzyku walutowym wynikającym z umowy kredytowej indeksowanej do waluty obcej , a rzeczywisty rozmiar zobowiązania kredytowego był oznaczony od samego początku w sposób prawidłowy i dla klientów banku czytelny , nie budzący ich wątpliwości Ponadto strona pozwana nie mogła tego obowiązku swoich klientów kształtować jednostronnie w sposób dowolny , będąc związana wysokością kursów waluty szwajcarskiej określanej przez obiektywne siły panujące na rynku wymiany walut.

Już stwierdzenie takiego sposobu motywowania stawianych zarzutów wystarcza dla odparcia ich obu.

Dlatego jedynie na marginesie dostrzegając , że w istocie argumenty powołane dla wsparcia weryfikowanych zarzutów [ w rozbudowanej ponad rzeczywistą potrzebę formie redakcyjnej ] nie dotyczą wprost oceny dowodów i okoliczności faktycznych ale prawnej weryfikacji okoliczności towarzyszących zawarciu umowy oraz kształtowania danych w Tabeli Kursów walut , które dla dokonywanych przeliczeń /stosowania klauzul przeliczeniowej - spreadau walutowego- i kursowej / stosował pozwany bank , z punktu widzenia przesłanek oceny postanowień umowy stron jako mających / bądź nie / cechy niedozwolonych.

Sąd II instancji dodaje jeszcze , iż podziela , wbrew argumentacji strony pozwanej, stanowisko Sądu Okręgowego zgodnie z którym informacja przekazana małżonkom B. przy podpisywaniu urnowy o ryzyku walutowym była z punktu widzenia ich interesów- możliwości racjonalnej oceny swojej sytuacji finansowej w warunkach wzrostu kursu waluty szwajcarskiej , w czasie obowiązywanie umowy przez wiele lat , niedostateczna i nietransparentna.

Uznaje także za trafną tę jego część , w której wskazywał , że skoro doniosła dla oceny ważności umowy jest chwila jej podpisania, to niezależnie od tego jakie dane kursowe zamieszczał bank w obowiązującej u siebie Tabeli , istotne było to , że ta część postanowień umownych , która dotyczyła waloryzacji kredytu kursem CHF , nawet potencjalnie , dawała możliwość silniejszej stronie stosunku zobowiązaniowego - przedsiębiorcy- dowolnego / nieograniczonego / ustalania kursu przeliczenia złotówek na franka i odwrotnie , a nie to, czy bank stosował kusy przeliczeniowe wynikające z danych rynkowych.

Stąd bez znaczenia było też to , jak kwestia ta była regulowana później, w formie aneksu podpisanego przez strony na podstawie art. 4 ustawy z dnia 29 lipca 2011r zmieniającej ustawę Prawo bankowe , a także jak kształtowałoby się zobowiązanie powodów , gdyby w miejsce danych kursowych z Tabeli Kursów stosować średni kurs NBP a mierniki decydujące o oprocentowaniu kredytu byłyby charakterystyczne i stosowane przez stronę pozwana przy udzielaniu kredytów wyrażonych w złotówkach. Taki argument pada w motywach tezy skarżącego o tym , że umowa powinna nadal obowiązywać strony , nawet gdyby przyjąć , że w ujęciu generalnym , klauzula waloryzacyjna miała być uznana za nie wiążącą kredytobiorców, mających status konsumentów w relacji umownej z bankiem

Z podanych powodów, uznając , iż zarzuty procesowe , w tym w szczególności zarzut przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów i wynikających stąd błędów ustaleń , nie są zasadne , fakty uczynione przez Sąd I instancji podstawą kontrolowanego instancyjnie orzeczenia , jako poprawne i kompletne , Sąd Apelacyjny przyjmuje za własne.

Rozpoczynając ocenę zarzutów materialnych od zarzutu naruszenia art. 189 kpc , odpierając go , nie można zgodzić się z apelującym, iż przysługujące powodom roszczenie o zwrot kwot uiszczonych na rzecz banku tytułem spłat rat kredytu, zapewniają im, w relacji z bankiem odpowiednią , a przy tym kompleksową i wystarczającą dla ich sfery prawnej, ochronę.

Zauważyć należy, że umowa kredytu zawarta została między stronami na okres trzydziestu trzech lat.

Ewentualne uwzględnienie powództwa o zapłatę nie usunęłoby stanu niepewności pomiędzy stronami co do dalszego obowiązywania umowy oraz istnienia praw akcesoryjnych jak chociażby hipoteki ustanowionej na zakupionej nieruchomości w miejscowości Ł.. Bez uznania umowy za nieważną, ze skutkiem ex tunc, strona pozwana mogłaby potencjalnie skorzystać z ustanowionych na swoją rzecz zabezpieczeń spłaty zobowiązania kredytowego.

W orzecznictwie zgodnie przyjmuje się, że powód zachowuje interes prawny do wytoczenia powództwa o ustalenie nieistnienia stosunku prawnego, mimo przysługującego mu powództwa o świadczenie lub mimo wytoczenia przeciwko niemu takiego powództwa przez stronę przeciwną na podstawie spornego stosunku prawnego, jeżeli z tego stosunku wynikają jeszcze inne lub dalej idące skutki, których dochodzenie w drodze takiego powództwa nie jest możliwe lub nie jest jeszcze aktualne.

W takim wypadku tylko powództwo o ustalenie nieistnienia tego stosunku prawnego może definitywnie rozstrzygnąć niepewną sytuację prawną powoda i zapobiec także na przyszłość możliwym sporom, a tym samym w pełny sposób zaspokoić jego interes prawny

/ por bliżej wskazane jedynie przykładowo orzeczenia SN z dnia 30.10.1990 r. I CR 649/90, z 27.01.2004 r. II CK 387/02, z 2.07.2015 r. V CSK 640/14- wszystkie powołane za zbiorem Legalis/.

Nie ma tez racji strona pozwana formułując zarzuty naruszenia art. 385 ¹§1 i 2 kc w powiązaniu ze wskazanymi przez bank przepisami kodeksu cywilnego czy art. 6 ust. 1 Dyrektywy 93/13/ EWG oraz art. 56 kc w zw z art. 58 §1i 2 kc i art. 69 ust. 3 ustawy prawo bankowe oraz art. 6 ust. 1 Dyrektywy 13/93/EWG . Nietrafnie powołuje także zarzut naruszenia art. 4 ustawy z dnia 29 lipca 2011r o zmianie ustawy Prawo bankowe

Zostaną one omówione w sposób zbiorczy, skoro za ich pośrednictwem strona pozwana kwestionuje w istocie trzy elementy oceny Sądu I instancji.

To , że postanowienia umowy kredytowej, wskazane przez powodów w ogóle mogą podlegać ocenie Sądu z punktu widzenia abuzywności skoro nie przynależą do elementów kształtujących główne świadczenia stron ,

to , że mają charakter niedozwolony , w warunkach wypełnienia przez bank obowiązków informacyjnych wobec kredytobiorców w odniesieniu w szczególności do mechanizmu waloryzacji / zastosowania klauzul przeliczeniowych / i ich konsekwencji dla wysokości obciążającego powodów zobowiązania oraz ryzyka walutowego,

trzecim elementem składającym się na tę apelacyjną krytykę są konsekwencje, które Sąd wyciągnął z potwierdzenia abuzywności części postanowień umowy z dnia 30 czerwca 2008r , ustalając jej nieważność w całości.

Przepisy art. 385 ¹ i następnych k.c. dotyczące niedozwolonych postanowień umownych mają charakter szczególny , w stosunku do tych norm , które mają generalne zastosowanie do kształtowania przez kontrahentów treści umowy.

Stanowią one implementację w polskim prawie postanowień dyrektywy nr 93/13/ EWG, w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich. Sądy krajowe, stosując prawo wewnętrzne, zobowiązane są tak dalece, jak jest to możliwe, dokonywać jego wykładni w świetle brzmienia i celu tej dyrektywy, tak aby osiągnąć przewidziany w niej rezultat, a zatem zastosować się do art. 288 akapit trzeci Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej

/por. wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 13 VI 2016 r., C-377/14./.

Przewidziana przez art. 385 ¹kc sankcja bezskuteczności wobec konsumenta niedozwolonego postanowienia umownego ma dla jego interesu i pozycji wobec drugiej – silniejszej strony kontraktu - działanie ochronne i jest dla niego obiektywnie korzystniejsza, aniżeli sankcja nieważności wynikająca z normy ogólnej 58 kc oraz 353 ¹ kc.

Trzeba przy tym dodać że regulacja odnosząca się do umów z konsumentem nie przewiduje możliwości oceny, czy przedsiębiorca, bez niedozwolonych postanowień, zawarłby określoną umowę. Bezskuteczność klauzuli umownej oznacza, że , co do zasady, ma on obowiązek wykonania umowy pomimo tego, że została z niego usunięta niedozwolona klauzula.

W ten sposób konsument jest chroniony przed upadkiem całej umowy. To on może zrezygnować z przysługującej mu ochrony prawnej przed nieuczciwymi postanowieniami czynności prawnej co spowoduje , że od jego swobodnej i uświadomionej decyzji zależy czy uznaje , iż jego interes przemawia dostatecznie za tym , że pomimo abuzywności niektórych spośród postanowień, umowa będzie nadal obwiązywać. Zatem normę 385 ¹ k.c. należy traktować jako lex specialis względem ogólnej regulacji kodeksowej jaką jest art. 58 §1 i 2 oraz 3 kc oraz art. 353 ¹kc.

W konsekwencji , zarzuty niedozwolonego charakteru postanowień umowy zawartej w dniu 30 czerwca 2008r , mogą być oceniane z punktu widzenia tylko tego przepisu, a nie ogólnych, wskazanych wyżej, norm kodeksowych.

Odeprzeć należy, jako nietrafny, należy zarzut naruszenia art. 4 ustawy o zmianie ustawy Prawo bankowe z dnia 29 lipca 2011r gdyż , jak już była o tym mowa, decydująca dla oceny niedozwolonego charakteru postanowień umownych jest data podpisania umowy kredytowej oraz to, czy podmiot profesjonalny miał chociażby potencjalną możliwość, na ich podstawie , jednostronnego kształtowania zakresu obowiązków umownych konsumentów ,w tym poprzez mechanizm waloryzacji ich zobowiązania walutą franka szwajcarskiego.

Sąd I instancji nie popełnił zarzucanych mu błędów zastosowania art. 385 ¹ §1 i 2 kc ,w powiązaniu z innymi powołanymi przez stronę skarżącą , trafnie przyjmując abuzywność postanowień umowy stron, w szczególności tych , określających sposób waloryzacji /przeliczenia / waluty szwajcarskiej na polską i odwrotnie, według tabeli kursów obowiązujących u poprzednika prawnego strony pozwanej.

To ten właśnie mechanizm , na zastosowanie którego powodowie jako klienci – konsumenci - nie mieli żadnego wpływu . Ten bowiem był wprowadzony jednostronnie przez kredytodawcę na podstawie wzorca umownego i ostatecznie decydował o tym ile pieniędzy zostało ówcześnie małżonkom B. udostępnione przez bank oraz w jaki sposób poszczególne raty kapitałowo – kredytowe wpływały na rzeczywiste zmniejszenie ich zobowiązania kredytowego.

Taki ich charakter prowadził do nieważności umowy jako całości albowiem nie mogła ona nadal funkcjonować, w warunkach uznania tych klauzul za nie wiążące powodów.

Dodać jeszcze należy , iż jak wynika z ustaleń poczynionych w postępowaniu, żadne postanowienie umowne spośród tych , które składały się na mechanizm służący opisanym wyżej przeliczeniom , nie zostało z kredytobiorcami indywidualnie uzgodnione.

W szczególności bank nie dowiódł- mimo , że to na nim spoczywał obowiązek w tym zakresie- faktów pozwalających na wniosek przeciwny. Powodowie dokonali jedynie wyboru gotowego produktu przygotowanego przez przedsiębiorcę.

Dla zrealizowania przesłanki rzeczywistego wpływu konsumenta na treść postanowień umownych nie wystarczy wykazanie, że dowiedział się o treści postanowień których niedozwolony charakter podnosi, w odpowiednim czasie, a strony prowadziły w tym przedmiocie negocjacje.

Konieczne jest udowodnienie przez przedsiębiorcę , szczególnie jeżeli posługuje się przygotowanym przez siebie wzorcem , wspólnego ustalenia ostatecznej ich treści , w wyniku rzetelnych negocjacji, w ramach których konsument miał realny wpływ na treść określonego postanowienia umownego, chyba że zostało ono sformułowane przez niego i włączone do umowy na jego żądanie.

/ por. w tej materii także judykat Sądu Najwyższego z dnia 10 grudnia 2019r , sygn.IV CSK 443/18 , powołany za zbiorem Legalis /.

Takich indywidualnych uzgodnień przed podpisaniem umowy z powodami nie było, w tym w szczególności w odniesieniu do postanowień określających sposób, w jaki kwota kredytu i sumy rat kapitałowo odsetkowych będą przeliczane z waluty szwajcarskiej na polską i odwrotnie.

W ocenie Sądu II instancji , kwestionowane przez powodów postanowienia umowne dotyczyły świadczeń głównych stron.

Po wahaniach w orzecznictwie sądowym ostatecznie zostało przyjęte zapatrywanie o takim charakterze mechanizmu przeliczeniowego, w kredytach denominowanych i indeksowanych do waluty obcej [ waloryzowanych walutą obcą ]

/ por. powołane jedynie przykładowo wyroki Sądu Najwyższego: z 4 kwietnia 2019 r., sygn. III CSK 159/17, z 9 maja 2019 r., sygn. I CSK 242/18 i z 11 grudnia 2019 r., sygn. V CSK 382/18., wskazane za zbiorem Legalis /.

Obowiązek zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu w oznaczonych terminach spłaty , stanowi główne świadczenie kredytobiorcy Natomiast klauzula według której dochodzi do przeliczenia dokonywanych przez niego wpłat rat na walutę obcą [ w tym przypadku na franka szwajcarskiego ] wpływa na wysokość tego świadczenia. To z zastosowania tego mechanizmu wynika to , w jakiej wysokości świadczenie główne ma być spełnione, co tym bardziej upewnia poprawność takiej jej kwalifikacji.

Wobec powyższego poddanie tych postanowień umownych kontroli pod kątem abuzywności jest możliwe tylko pod warunkiem, że nie zostały sformułowane w sposób jednoznaczny ( art. 385 ¹ § 1 zd. drugie k.c.) a zatem jeżeli nie zostały wyrażone prostym i zrozumiałym językiem , nie spełniając tym samym wymogu przejrzystości materialnej wynikającej z art. 4 ust. 2 oraz art. 5 dyrektywy nr 93/13.

Jak wyjaśnił TSUE w wyroku z dnia 20 września 2017 r. w sprawie o sygnaturze C - 186/16, wymóg wyrażenia warunku umownego prostym i zrozumiałym językiem oznacza, że warunek ten musi zostać zrozumiany przez konsumenta zarówno w aspekcie formalnym i gramatycznym, jak i w odniesieniu do jego konkretnego zakresu, tak aby właściwie poinformowany , a przy tym jako osoba dostatecznie uważna i rozsądna , mógł nie tylko dowiedzieć się o możliwości wzrostu lub spadku wartości waluty obcej, ale również miał realną możliwość oszacowania konsekwencji ekonomicznych takiego potencjalnego następstwa dla swoich zobowiązań finansowych.

Zdaniem Sądu II instancji, ustalenia faktyczne poczynione w postępowaniu nie dają dostatecznych podstaw do uzasadnionego przyjęcia, iż w momencie zawierania umowy J. i M. B. mieli możliwość uzyskania pełnego rozeznania co do wysokości świadczenia, które będą mieli obowiązek spełnić oraz i w szczególności , co do ryzyka zmiany kursu waluty w przyszłości i wpływu tej zmiany na rzeczywiste saldo zobowiązania , przekładające się wprost na ich sytuację ekonomiczną , w dającym się przewidzieć realnie okresie , zważywszy , iż mieli związać się z bankiem węzłem obligacyjnym na okres trzydziestu trzech lat.

W szczególności brak było , w dniu zawierania umowy , możliwości ustalenia wysokości zobowiązania ratalnego kredytobiorców wobec banku , / rat kapitałowo - odsetkowych / albowiem wysokość ta zależna była od danych zamieszczonych w nieokreślonej w umowie tabeli kursów, stosowanej przez bank . Przy tym sposób zamieszczania w niej tych danych także był pozostawiony wyłącznej jego decyzji. Klienci – konsumenci - nie mieli możliwości ich sprawdzenia ani tym bardziej jakiegokolwiek wpływu na ich rzeczywistą wysokość. Tym samym warunek jednoznaczności klauzuli waloryzacyjnej / przeliczeniowej i kursowej/ , nie został w umowie stron spełniony.

/ por. w tej materii także stanowisko SN zawarte w judykacie z 19 kwietnia 2021r., sygn. III CSK 159/17- powołanym za zbiorem Lex /.

Okoliczności ustalone w sprawie nie pozwalają na potwierdzenie , iż powodowie zostali przed podpisaniem umowy w sposób jasny , możliwie pełny i zrozumiały poinformowani o ryzyku walutowym, związanym z możliwością niekorzystnych zmian kursu franka szwajcarskiego w czasie. Przy tym nie można uznać, że obowiązek ten został spełniony przez bank, który poprzestał na ogólnym pouczeniu o możliwości wzrostu kursu w czasie trwania umowy i wynikającym stąd wpływie na wzrost zakresu obowiązku finansowego kredytobiorcy. Dodać do tego należy , iż dla potwierdzenia wypełnienia przez bank obowiązków informacyjnych dotyczących ryzyka kursowego nie jest wystarczające odebranie od konsumenta standardowego oświadczenia, że o takim ryzyku został poinformowany.

/ por. w tej materii także wyrok SN z 27 listopada 2019r., sygn. II CSK 483/18 powołany za zbiorem Lex /.

Zgodnie z aktualnie obowiązującą w judykaturze wykładnią art. 385 ¹ §1 k.c. nie budzi wątpliwości, iż postanowienia umowy, które określają zasady przeliczenia kwoty udzielonego kredytu na złotówki przy wypłacie kredytu, a także spłacanych rat na walutę obcą, pozwalające bankowi swobodnie kształtować kurs waluty obcej, mają charakter niedozwolonych postanowień umownych.

/ por. wskazane tylko ilustracyjnie orzeczenia SN z 27 lutego 2019 r. sygn. II CSK 19/18 i z 29 października 2019 r. sygn. V CSK 382/18 , powołane za zbiorem Legalis /

Klauzule takie mają charakter abuzywny, gdyż kształtują prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco naruszają jego interesy. Przy czym sprzeczność z dobrymi obyczajami i naruszenie tych interesów polega w tym wypadku na uzależnieniu wysokości świadczenia banku i konsumenta od swobodnej decyzji silniejszej strony stosunku zobowiązaniowego / przedsiębiorcy/.

/ por. tylko ilustracyjnie wyroki SN z 13 grudnia 2018 r., sygn. V CSK 559/17 i z 11 grudnia 2019 r., sygn. akt V CSK 382/18 powołany za zbiorem L. /.

W ocenie Sądu Apelacyjnego postanowienia łączącej strony umowy, podpisanej w dniu z 30 czerwca 2008 r w zakresie ryzyka walutowego oraz określające wskazany wyżej sposób dokonywania przeliczeń walut polskiej i szwajcarskiej , w odwołaniu się do danych kursowych kształtowanych jednostronnie przez bank, przybierających postać przygotowanych przezeń i obowiązujących w banku tabel kursów, uznać należy, za niedozwolone

Nie ma znaczenia dla tej oceny to, w jaki sposób umowa w rzeczywistości była wykonywana i jak , po jej zawarciu , zmieniała się jej treść.

/ por. także uchwalę[ 7] Sądu Najwyższego z dnia 20 czerwca 2018 r., sygn. III CZP 29/17 powołaną za zbiorem Lex.

Przechodząc do oceny skutków niedozwolonego charakteru tych postanowień , wskazać na wstępie należy , iż zgodnie z treścią uchwały SN z dnia 7 maja 2021 sygn. III CZP 6/21 , powołanej za zbiorem Lex /, której stanowisko Sąd II instancji, w składzie rozpoznającym sprawę podziela, niedozwolone postanowienie umowne jest od początku, z mocy samego prawa, dotknięte bezskutecznością na korzyść konsumenta, który ewentualnie może udzielić następczo świadomej i wolnej zgody na to postanowienie i w ten sposób przywrócić mu skuteczność z mocą wsteczną.

W rozpoznawanej sprawie , o czym była już uprzednio mowa , stanowisko powodów było jednoznaczne co do tego, iż nie są zainteresowani , w warunkach abuzywności części postanowień, w utrzymaniu w dalszym ciągu umowy jako obowiązującej pomiędzy stronami.

Potwierdzili swoje stanowisko w sposób nie budzący wątpliwości, właściwie pouczeni przez Sąd I instancji w tym m. in. o skutkach rozliczeniowych uznania umowy za nieważną, a miało to miejsce na rozprawie w dniu 16 czerwca 2021r , w obecności pełnomocnika procesowego strony przeciwnej. / por. k.248 v -249 akt/.

Eliminacja tych postanowień z umowy powoduje brak możliwości określenia mechanizmu oznaczenia wysokości świadczenia jakie konsument - kredytobiorca - ma otrzymać od drugiej strony- skoro jak w rozstrzyganej sprawie - otrzymali od banku złotówki po ich przeliczeniu według kursu / ceny / kupna waluty szwajcarskiej oraz są zobowiązani spełniać na rzecz banku , w ramach umowy kredytu indeksowanego do waluty obcej, w odwołaniu się do kursu jej sprzedaży przez pozwany bank, wedle którego, [ w stanie faktycznym rozstrzyganej sprawy ] przeliczana miała być wpłata złotówkowa, mająca prowadzić do ograniczenia długu małżonków B..

Zgodnie ze stanowiskiem TSUE wyrażonym w motywach wyroku z dnia 3 października 2019r sygn. C – 260/18 , postanowienie art. 6 ust. 1 Dyrektywy 93/13 , należy wykładać w ten sposób [a jest to wykładania, którą Sądy krajowe muszą brać pod uwagę przy rozstrzyganiu indywidualnych spraw], iż stoi ono na przeszkodzie wypełnianiu luk w umowach spowodowanych eliminacją klauzul uznawanych za niedozwolone , wyłącznie na podstawie przepisów krajowych o charakterze ogólnym, nie będących przepisami dyspozytywnymi lub takimi , które będą mieć zastosowanie dlatego , że strony umowy wyrażą na to wolną i uświadomioną zgodę.

Takiej regulacji ,[ jak dotąd] w polskim porządku prawnym brak.

Nie można też w sposób usprawiedliwiony przyjmować , że wolą stron w 2008r było zawarcie umowy kredytu waloryzowanego walutą obcą , bez mechanizmu waloryzacji wzajemnych świadczeń , na podstawie kursów waluty polskiej i szwajcarskiej, przy równoczesnym pozostawieniu wskaźnika LIBOR stosowanego tylko w kredytach walutowych , w tym w ich odmianie , kredycie waloryzowanym do takiego zagranicznego pieniądza.

Analiza treści pozostałych postanowień umownych w tym w szczególności tych , które określały sposób wypłaty kwoty kredytu i warunki jej spłaty, takiemu zamiarowi w sposób nie budzący wątpliwości zaprzecza , by przypomnieć tylko sposób określenia wysokości należności odsetkowej i sposobu jej wyrażenia.

Skoro tak , to uzasadnionym jest wniosek zgodnie z którym tego rodzaju zabiegi , jakie postuluje bank motywując omawiany zarzuty materialne , mające polegać na utrzymaniu umowy w mocy, jako kredytu złotówkowego , przy wykorzystaniu wskaźnika referencyjnego WIBOR , a przy wyeliminowaniu jedynie postanowień składających na mechanizm przeliczenia według danych dotyczących wzajemnych relacji kursowych, są - szczególnie przy stanowczym, zrelacjonowanym wyżej , stanowisku procesowym powodów - niedopuszczalne - skoro prowadziłoby to , do tak znacznego przekształcenia umowy, iż wywołałoby skutek nie dający się pogodzić z charakterem stosunku prawnego nawiązanego przez strony.

Trzeba także podkreślić , iż eliminacja postanowień niedozwolonych o ile nie miałoby prowadzić do nieważności umowy jako całości , musi zapewniać to , że prawa i obowiązki stron są nadal ściśle oznaczone i w tym zakresie nie zachodzi skutek deformacji regulacji umownej, [także z punktu widzenia celu jaki strony chciały osiągnąć, wyrażając wzajemny konsens poprzez zawarcie umowy kredytowej określonego rodzaju, na oznaczonych naówczas warunkach].

W rozpoznawanej sprawie tego rodzaju deformacja , przy aprobacie dla argumentacji apelacyjnej banku , zwłaszcza zaważywszy na charakterystyczne elementy kredytu waloryzowanego walutą obcą , miałaby przy jej potencjalnym utrzymaniu , miejsce.

Stawiając zarzut naruszenia art. 405 kc w zw. z art. 410 §2 kc i widząc jego realizację w tym , iż Sąd niższej instancji niezasadnie przyjął , iż powodowie mogą w sposób usprawiedliwiony upatrywać podstawy dla roszczenia pieniężnego o zwrot spełnionych świadczeń w przepisach o bezpodstawnym wzbogaceniu .

Już tylko to wyklucza zasadność stawianego zarzutu , że bank opiera go na tezie , iż nie jest wobec nich wzbogacony w ten sposób. Tymczasem roszczenie zwrotne jest wynikiem uznania , iż podstawa świadczeń wzajemnych od samego początku nie istniała, wobec nieważności umowy , która była dla spełnionego świadczenia kredytobiorców źródłem i racją prawną.

Już tylko na marginesie i dla porządku dodać należy , wobec dalszej argumentacji banku , że norma art. 411pkt 2 i 4 i kc. Bank nawet nie twierdził , iż powodowie spełniali swoje świadczenia - objęte obecnie żądaniem zwrotu , nie mając ku temu prawnego zobowiązania ale byli zobligowani do niego moralnie wobec przyjmującej te świadczenia strony pozwanej.

/ por. także uwagi W. Dubisa w komentarzu do kodeksu cywilnego pod redakcją ja E. Gniewka i P. Machnikowskiego k. 761 /

Niezasadnie także bank odwołuje się do do art. 411 pkt 4 kc .

Zgodnie z utrwalonym i podzielanym przez Sąd II instancji stanowiskiem SN, iż do wzajemnych rozliczeń stron umowy kredytowej uznanej z powodu niedozwolonego charakteru części jej postanowień za nieważną, teoria salda / na której opiera się ta część zarzutu / , nie ma zastosowania.

Apelacja banku została natomiast uznana za taką , która prowadzi do zmiany zaskarżonego wyroku w zakresie określenia początkowego terminu od którego należne są powodom odsetki od świadczeń pieniężnych podlegających zwrotowi. Jakkolwiek bank nie powołuje zarzutu materialnego naruszenia normy art. 481 §1 kc tym nie mniej Sąd Odwoławczy był obowiązany , w graniach zaskarżenia , ten błąd Sadu niższej instancji uwzględnić z urzędu.

Sad Okręgowy przyjął , że ten początkowy termin należy utożsamić z datą dnia następnego po dniu w którym upłynął trzydziestodniowy termin , który powodowie zakreślili bankowi na dobrowolny zwrot dotąd spełnionych świadczeń , w ramach pisma zatytułowanego „reklamacja „ z dnia 24 czerwca 2020r / por. k. 41-45 akt /

Nie wziął jednak pod uwagę treści tak uzasadnienia „ reklamacji „ ani odpowiedzi banku na to wezwanie z dnia 25 czerwca 2020 / por. 41-45 akt / w którym nie tylko odmówił on spełnienia świadczenia wskazując , iż ,w jego ocenie, umowa stron jako ważna nadal obowiązuje , wykluczając podstawę dla obowiązku banku.

Ani z treści pisma powodów ani z odpowiedzi banku nie wynika jednak to , że strony poruszały wówczas kwestię powstania oraz rozmiarów ilościowych wzajemnych rozliczeń i roszczeń z tego tytułu , które wobec małżonków B. miałby potencjalnie także bank, w sytuacji niwalności umowy kredytowej.

Taka treść obu dokumentów wyklucza uznanie , iż powodowie, żądając spełnienia świadczenia zwrotnego rzeczywiście, w sposób jednoznaczny, a przy tym uświadomiony w zakresie opisanych następstw już wówczas uznawali , że dalsze niezwiązanie stron umowa kredytową będzie dla nich rzeczywiście korzystne z punktu widzenia ochronnych uprawnień konsumenckich , w relacji z mającym silniejszą pozycję kontraktową przedsiębiorcą.

W tych okolicznościach , odwołując się do powszechnie przyjmowanego w ukształtowanym orzecznictwie sądowym w tzw. „sprawach frankowych „ w tym m. in. w uchwale SN z dnia 16 lutego 2021r , sygn. III CZP 11/20 , /powołanej za zbiorem Legalis/ stanowiska , iż po dniu złożenia , w ten sposób kwalifikowanego oświadczenia przez kredytobiorcę o braku zainteresowania w dalszym utrzymaniu umowy z postanowieniami abuzywnymi jako nadal pomiędzy stronami wiążącej, powstaje nie tylko stan wymagalności wzajemnych świadczeń rozliczeniowych będących konsekwencją upadku w sposób definitywny i czytelny także dla drugiej strony , podstawy świadczeń dotąd wzajemnie spełnionych ale także [ przy spełnieniu warunku uprzedniego wezwania do jego wykonania przez dłużnika] także[ dopiero ] stan opóźnienia w jego spełnieniu , uprawniający do naliczenia przez wierzyciela odsetek ustawowych za opóźnienie, Sąd II instancji ocenił , że stan opóźnienia po stronie pozwanej można potwierdzić dopiero z dniem 17 czerwca 2021.

Jest to dzień następny po tym , w którym w obecności pełnomocnika banku powodowie stanowczo wyrazili brak zgody na dalsze obowiązywanie umowy podpisanej w dniu 30 czerwca 2008r / por. k. 248v-249 akt/.

Na ostateczną treść orzeczenia wydanego po rozpoznaniu apelacji wpływ miało także skorzystanie przez stronę pozwaną z dylatoryjnego zarzutu zatrzymania.

Wbrew argumentacji , którą podnosili powodowie wobec niego w piśmie procesowym z dnia 24 stycznia 2024r / k. 449-450 akt / , strona pozwana mogła taki zarzut , do kwoty 420 000 zł , która , co było niesporne pomiędzy stronami , odpowiadała udzielonemu powodom kapitałowi , skutecznie sformułować , wobec dochodzenia przez kredytobiorców pieniężnego roszczenia zwrotnego, opartego na twierdzeniu , że jego podstawa umowna od początku była nieważna.

Trzeba przy tym dodać , iż bank mógł tak uczynić albowiem umowa kredytowa jest umową wzajemną. Takie stanowisko wyraża także Sąd Najwyższy w większości /chociaż nielicznych / wypowiedzi orzeczniczych.

/ por. w tej materii dla przykładu stanowisko SN w uchwale z dnia 16 lutego 2021, sygn. III CZP 11/20 , powołanej za zabiorem Legalis /

Sąd II instancji przy tym uznaje , że kredytodawca sięgając po środki prawne służące rozliczeniu świadczeń wzajemnych lub też zapewnieniu ich skuteczności w przyszłości , może dokonać wyboru pomiędzy jedynie hamującym zarzutem zatrzymania i prowadzącym do umorzenia wzajemnych wierzytelności zarzutem potrącenia. Możliwość sięgnięcia po zarzut prowadzący do tego, dalej idącego, materialnego skutku , nie powoduje , iż zarzut zatrzymania nie mógłby być wykorzystany. Dlatego Sad zarzut ten uwzględnił ale nie wpłynęło to na ocenę stanu opóźnienia po stronie formułującego zarzut z punktu widzenia obowiązku spełnienia na na rzecz powodów należnego im świadczenia o tym charakterze.

Takie stanowisko pozostaje w zgodzie z najnowszą, służącą ocenie tego zagadnienia w prawie krajowym , wykładnią postanowień dyrektywy nr 93/ 13/ EWG , dokonaną przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 14 grudnia 2023r , sygn. C- 28/ 22. Zaaprobował ja także Sąd Najwyższy/ dotąd prezentując utrwalone stanowisko przeciwne / w judykacie z dnia 15 lutego 2024r , sygn. I CSK 409/23 , powołanym za zbiorem Legalis.

Z podanych powodów i tylko w zakresie określonym w punkcie II 1 sentencji uzasadnianego orzeczenia , uwzględniając apelację , na podstawie art. 386 §1 kpc , Sąd Odwoławczy orzekł reformatoryjnie. W pozostałym zakresie , środek odwoławczy banku , jako nieuzasadniony, oddalił w oparciu o art. 385 kpc.

Podstawą rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego była norma art. 100 kpc w zw. z art. 391 §1 kpc, w ramach zastosowania której , Sąd uwzględnił ostateczny wynik sporu na jego odwoławczym etapie.

Ocenił , że w warunkach, gdy apelacja strony pozwanej została uwzględniona jedynie w niewielkiej części , tylko w konsekwencji uznania za usprawiedliwiony zarzutu dylatoryjnego, i nieznacznej korekty przez , Sąd II instancji tej części orzeczenia , którym zasądzono na rzecz powodów odsetki ustawowe za opóźnienie, jest ona zobowiązana zwrócić w całości koszty postępowania apelacyjnego, celowo poniesione przez powodów.

Ich suma odpowiada wynagrodzeniu reprezentującego ich zawodowego pełnomocnika - radcy prawnego , ustalonym , jako pochodna wartości przedmiotu zaskarżenia , na podstawie §2 pkt 7 w zw. z §10 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia MS w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 [ jedn. tekst DzU z 2018 poz. 265].

Kwota należna z tytułu rozliczeń kosztowych została zasądzona , po myśli art. 98 §1 ¹kpc , wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie , o których Sąd II instancji był obowiązany orzec z urzędu.