Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Krakowie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 września 2022 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący:	Grzegorz Krężołek (spr.)
Sędziowie:	Józef Wąsik Wojciech Żukowski
Protokolant:	Grzegorz Polak

po rozpoznaniu w dniu 12 września 2022 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa (...)Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego we W.

przeciwko A. K. (1)

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie

z dnia 28 czerwca 2016 r. sygn. akt I C 348/16

1.  zmienia zaskarżony wyrok , nadając mu treść :

„ I zasądza od pozwanej A. K. (1) na rzecz strony powodowej (...)Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego we W. kwotę 341 975, 92 zł / trzysta czterdzieści jeden tysięcy dziewięćset siedemdziesiąt pięć złotych , dziewięćdziesiąt dwa grosze / z ustawowymi odsetkami za opróżnienie od dnia 12 września 2022r. do dnia zapłaty,

II w pozostałym zakresie powództwo oddala,

III. zasądza od pozwanej na rzecz strony powodowej kwotę 4 684zł

/ cztery tysiące sześćset osiemdziesiąt cztery złote, tytułem części kosztów procesu,

IV. nakazuje ściągnąć od strony powodowej (...)Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego we W. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Krakowie kwotę 430 zł/ czterysta trzydzieści złotych /, tytułem części opłaty sądowej od apelacji, której pozwana nie miała obowiązku ponosić „,

2.w pozostałym zakresie apelację oddala ,

3 zasądza od pozwanej A. K. (1) na rzecz strony powodowej (...)Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego we W. kwotę 21 572 zł

/dwadzieścia jeden tysięcy pięćset siedemdziesiąt dwa złote/, tytułem części kosztów postępowania apelacyjnego i kasacyjnego,

4. nakazuje ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Apelacyjnego w Krakowie tytułem wydatków związanych z postępowaniem apelacyjnym od strony powodowej (...)Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego we W. kwotę 1578, 60 zł / tysiąc pięćset siedemdziesiąt osiem złotych , sześćdziesiąt groszy , wypłacając ją ze złożonej przez tę stronę zaliczki nr (...), a od pozwanej A. K. (1) kwotę 2092,57 zł / dwa tysiące dziewięćdziesiąt dwa złote , pięćdziesiąt siedem groszy/

SSA Józef Wąsik SSA Grzegorz Krężołek SSA Wojciech Żukowski

Sygn.akt : I ACa 533/21

UZASADNIENIE

(...)Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty we W., w pozwie skierowanym przeciwko A. K. (1) domagał się zasądzenia kwoty 595 774,83 złotych wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia złożenia pozwu do dnia zapłaty oraz obciążenia pozwanej kosztami sporu.

Uzasadniając żądanie strona powodowa podniosła , iż w dniu 26 kwietnia 2010 r. pozwana zawarła z pierwotnym wierzycielem (...) Bank S.A. umowę kredytu na cele mieszkaniowe (...) nr (...), mocą której bank udzielił kredytu w kwocie 400 000 złotych, denominowanego / waloryzowanego /w walucie euro.

Wobec zaprzestania przez pozwaną regulowania zobowiązania wynikającego z umowy, pismem z dnia 9 sierpnia 2012 r. bank wypowiedział umowę skutkiem czego, po upływie okresu wypowiedzenia, zobowiązanie stało się w całości wymagalne.

Brak spłaty zobowiązania skutkował wystawieniem w dniu 22 maja 2014 r. bankowego tytułu egzekucyjnego, który został zaopatrzony w klauzulę wykonalności.

Na jego podstawie zostało wszczęte postępowanie egzekucyjnego, umorzone wobec bezskuteczności egzekucji.

Następcą prawnym banku - kredytodawcy - został Bank (...) S.A., który zawarł ze stroną powodową umowę przelewu dochodzonej wierzytelności, wraz ze wszystkimi ustanowionymi zabezpieczaniami. Na wniosek Funduszu, w księdze wieczystej prowadzonej dla nieruchomości w K. , której właścicielką jest pozwana , dokonano wpisu zmiany wierzyciela hipotecznego.

Strona powodowa pismem z dnia 26 listopada 2015 r. wezwała A. K. (1) do dobrowolnego spełnienia świadczenia. Okazało się ono bezskuteczne.

Jak podnosiła strona powodowa na dochodzoną należność w wysokości 595 774,83 złotych składają się:

417 668,38 złotych - tytułem należności głównej- pozostałego do spłaty kapitału kredytu;

178 106,45 złotych – tytułem odsetek, w tym:

a) 29 812,05 złotych – tytułem odsetek umownych i karnych naliczanych zgodnie z wyliczeniem przedstawionym w bankowym tytule egzekucyjnym;

b) 114 629,18 złotych – tytułem odsetek umownych naliczonych przez bank od dnia wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego do dnia zawarcia umowy sprzedaży wierzytelności;

c) 33 665,22 złotych – tytułem odsetek ustawowych naliczonych przez Fundusz od kwoty należności głównej po zawarciu umowy sprzedaży wierzytelności do dnia poprzedzającego dzień złożenia pozwu.

Dalsze odsetki ustawowe są stronie powodowej natomiast należne od daty wytoczenia powództwa do dnia zapłaty.

Sad Okręgowy w K.w dniu 26 stycznia 2016r wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym , którym uwzględnił żądania strony powodowej w całości.

W sprzeciwie od tego orzeczenia A. K. (1) , kwestionując je w całości , domagała się oddalenia powództwa oraz obciążenia przeciwnika procesowego kosztami postępowania.

Podniosła , iż :

-wierzytelność z tytułu kredytu nie jest wymagalna, ponieważ oświadczenie wierzyciela pierwotnego o wypowiedzeniu umowy kredytu nigdy nie zostało jej doręczone w sposób wypełniający wymagania z art. 61 k.c.

Wobec tego nie mogła być przedmiotem skutecznego przelewu na rzecz Funduszu ,

- postanowienia umowy kredytowej , które pozwały bankowi na przeliczenie wpłat pozwanej na walutę euro według tabeli kursów obowiązującej w banku miały charakter abuzywny i jako takie były nie wiążące dla pozwanej jako konsumenta,

- roszczenie dochodzone pozwem jest przedawnione.

Jeżeli , jak twierdzi Fundusz , do wypowiedzenia umowy doszło w sierpniu 2012 r., to roszczenie przedawniło się w sierpniu 2015 r, podczas gdy pozew został wniesiony w grudniu tego roku , a zatem już po tym, kiedy trzyletni termin przedawnienia upłynął,

- jego dochodzenie jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego gdyż - jak argumentowała A. K. (1)- czynności cedenta - banku , który wszczął postępowanie egzekucyjne aby następnie doprowadzić do jego umorzenia, zmierzały tylko do wywołania skutku przerwy biegu terminu przedawnienia przed planowanym zbyciem wierzytelności na rzecz Funduszu (...).

Strona powodowa odnosząc się polemicznie do tych zarzutów, zakwestionowała zasadność każdego z nich z przyczyn , które przedstawiła w piśmie procesowym z dnia 24 marca 2016r.

Wyrokiem z dnia 28 czerwca 2016r Sąd Okręgowy w Krakowie :

-zasądził od pozwanej A. K. (1) na rzecz strony powodowej (...)Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego z siedzibą we W. kwotę 595.774,83 zł z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 21 grudnia 2015r. do dnia 31 grudnia 2015r. oraz z odsetkami za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016r. do dnia zapłaty[ pkt I ], oraz

-zasądził od pozwanej na rzecz strony powodowej kwotę 8.217 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania[ pkt II sentencji wyroku ]

Jako okoliczności niesporne pomiędzy stronami uznał to , iż :

W dniu 26 kwietnia 2010 r. pozwana zwarła z (...) Bank S.A. z siedzibą w W. umowę kredytu na cele mieszkaniowe (...) nr (...), na podstawie której bank udzielił jej kredytu w kwocie 400 000 złotych,indeksowanego (waloryzowanego) w walucie euro.

Pozwana zawarła z wierzycielem pierwotnym aneks nr (...) z dnia 5 maja 2010 r. oraz aneks nr (...) z dnia 15 lutego 2011 r. do umowy kredytu.

Zgodnie z treścią tej umowy zabezpieczeniem spłaty zobowiązania kredytowego była hipoteka umowna do kwoty 800 000zł , ustanowiona na nieruchomości pozwanej , położonej w K., dla której Sąd Rejonowy w K.prowadzi księgę wieczystą nr (...).

W ramach okoliczności spornych Sąd Okręgowy ustalił , że:

wobec zaprzestania przez pozwaną regulowania zobowiązania wynikającego z umowy kredytu, pismem z dnia 9 sierpnia 2012 roku bank – kredytodawca - dokonał wypowiedzenia umowy.

W dniu 4 stycznia 2013 r. doszło do połączenia (...) Bank S.A. z siedzibą w W. z Bankiem (...) S.A. z siedzibą we W. . Bank (...) S.A., będąc spółką przejmującą, stał się podmiotem wszystkich praw i obowiązków spółki przejmowanej.

Bank ten , w dniu 22 maja 2014 r., wystawił bankowy tytuł egzekucyjny nr (...) ( (...)), obejmujący należności wobec pozwanej , który na podstawie postanowienia Sądu Rejonowego dla (...) z dnia 13 czerwca 2014 roku, sygn. akt. (...)został zaopatrzony w klauzulę wykonalności.

Dysponując tytułem wykonawczym wierzyciel złożył wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego. Postępowanie to , oznaczone sygnaturą Km (...) , zostało w całości umorzone postanowieniem komornika przy Sądzie Rejonowym w Ś. , R. Ś. z dnia 14 stycznia 2015 r.

Pismem z dnia 25 sierpnia 2014 r. pozwana wystąpiła do Banku (...) S.A. z prośbą zawarcia ugody dotyczącej kredytu nr (...), w ramach której dokonywałaby spłat zaległego zobowiązania, na bardziej dogodnych dla niej warunkach. Bank odmówił zawarcia ugody i wskazując na wysokość zaległego zobowiązania na dzień udzielania odpowiedzi – 6 października 2014r. –nadto informując pozwaną o zamiarze sprzedaży przysługującej mu wobec niej wierzytelności.

W dniu 16 grudnia 2014 r, bank zawarł ze stroną powodową umowę jej przelewu, na podstawie której została ona w całości przeniesiona na Fundusz – cesjonariusza - wraz ze wszystkimi ustanowionymi zabezpieczaniami.

Na jego wniosek, w księdze wieczystej, dokonano wpisu zmiany wierzyciela hipotecznego.

Pismem z dnia 26 listopada 2015r (...)Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty we W. wezwał pozwaną do dobrowolnego spełnienia świadczenia.Okazało się ono bezskuteczne.

Ocenę prawna roszczenia Funduszu , które uznał za uzasadnione w całości, Sąd Okręgowy oparł na stwierdzeniach i wnioskach , które można podsumować w następujący sposób :

a/ nie ma racji A. K. (1) podnosząc zarzut niewymagalności wierzytelności dochodzonej pozwem. Ustalenia dokonane w sprawie potwierdzają , że wypowiedzenie umowy kredytowej zostało pismem z dnia 9 sierpnia 2012r dokonane skutecznie . Odwołując się do normy art. 61 kc wskazał , że informacja o nadejściu przesyłki pocztowej zawierającej oświadczenie banku kredytodawcy o wypowiedzeniu , która została wysłana na adres korespondencyjny , dawała jej możliwość zapoznania się z tym oświadczeniem.

Sąd ,w odniesieniu do tego zagadnienia, podzielił prezentowane w postępowaniu stanowisko Funduszu (...)zgodnie z którym Sąd wydający postanowienie o nadaniu klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu, badał skuteczność wypowiedzenia umowy kredytu, a uwzględniając wniosek banku – cedenta - potwierdził skuteczność doręczenia wypowiedzenia dokonanego przez poprzednika prawnego strony powodowej.

Ponadto pismo pozwanej z dnia 25 sierpnia 2014 r. wskierowane do Banku (...) S.A. w treści swej zawierające propozycję ugody, w związku z zaistniałym zadłużeniem i ratalnej spłaty tego zobowiązania dodatkowo potwierdza , iż A. K. (1) miała świadomość, że jest dłużniczką banku, a umowa kredytowa została przezeń wypowiedziana,

b/ niezasadnie pozwana podniosła zarzut abuzywności postanowień umownych dotyczących klauzuli waloryzacyjnej , na podstawie której następowało przeliczenie

salda zobowiązania, według kursu euro z tabeli banku.

Możliwość udzielania kredytu indeksowanego do waluty obcej było w czasie zawierania umowy pomiędzy (...) Bank SA i pozwaną dopuszczalne w świetle art. 69 ust. 1 prawa bankowego oraz generalnej - stauowanej przez art 353 ¹k.c.- zasady swobody umów.

Odwołując się do treści umowy z 26 kwietnia 2010r., Sąd wskazał , że mechanizm przeliczeniowy świadczeń spełnianych przez kredytobiorcę odwołujący się do tabeli kursów obowiązujących w banku został przez A. K. (1) zaaprobowany . Podpisując umowę w sposób jednoznaczny oświadczyła bowiem , iż jest świadoma ryzyka kursowego, związanego ze zmianą kursów kupna oraz sprzedaży dewiz oraz zmianą spreadu walutowego i wynikające stad ryzyko akceptuje.

Zdaniem Sądu pozwana mimo , że to na niej ciążył w tym zakresie obowiązek dowodowy , nie wykazała aby postanowienia te rzeczywiście miały charakter niedozwolony, a brak było podstaw aby w tym zakresie uzasadnione było prowadzenie dowodów z urzędu,

c/ pozbawionym uzasadnienia jest zarzut nieskuteczności umowy cesji wierzytelności dochodzonej pozwem zawartej w dniu 16 grudnia 2014r pomiędzy (...) SA i stroną powodową z powodu niewymagalności przedmiotu przelewu. Tę bowiem cechę wierzytelność kredytowa zbywającego w chwili zawierania umowy miała,

d/ nietrafny jest , podniesiony przez pozwaną zarzut przedawnienia roszczenia zgłoszonego w pozwie

Bieg jego terminu został kilkukrotnie przerwany na skutek czynności podejmowanych przez cedenta w celu zaspokojenia roszczenia.

Złożenie przez Bank (...) SA wniosku o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu obejmującego wierzytelności wobec A. K. (1) spowodowało pierwsze jego przerwanie.

Przyczyną kolejnego było złożenie wniosku egzekucyjnego w sprawie Km (...) na podstawie w ten sposób uzyskanego tytułu wykonawczego .

Kolejną podstawą takiego przerwania było złożenie pozwu przez następcę prawnego banku - kredytodawcy.

Podstawą rozstrzygnięcia o kosztach procesu była norma art. 98 kpc i zasada odpowiedzialności za wynik sprawy. Sąd I instancji określił w tej części motywów elementy składowe kwoty, która z tego tytułu obciążyła pozwaną na rzecz wygrywającego Funduszu.

W apelacji od tego wyroku , zaskarżając go w całości , pozwana domagała się oddalenia powództwa i obciążenia strony przeciwnej kosztami procesu i postępowania apelacyjnego.

Środek odwoławczy został oparty na zarzutach :

- naruszenia prawa procesowego , w sposób mający dla treści rozstrzygnięcia istotne znaczenie , a to art. 233 par 1 kpc i 365 par. 1 kpc oraz

przepisów prawa materialnego poprzez ich nieprawidłowe zastosowanie.

Pozwana , nie identyfikując ich indywidualnie twierdziła , iż zostały naruszone te , które regulują terminy przedawnienia roszczeń , określają stan zobowiązań umownych jako wymagalnych oraz identyfikują postanowienia umów konsumenckich zawartych z przedsiębiorcami jako niedozwolone.

W uzasadnieniu środka odwoławczego A. K. (1), w istocie powtarzając te same argumenty , które powoływała dla uzasadnienia zarzutów, które sformułowała w sprzeciwie od nakazu zapłaty, uznając , że podniesione nieprawidłowości jakich miał się dopuścić Sąd I instancji , są konsekwencją ich nie podzielenia, w sposób szczególny akcentowała , iż :

a/ umowa kredytu zawarta w dniu 26 kwietnia 2010r nie została skutecznie przez bank – kredytodawcę wypowiedziana.

Strona powodowa nie przedstawiła w postępowaniu dowodów potwierdzających skuteczne doręczenie jej oświadczenia o wypowiedzeniu. Wszelkie próby dowodzenia takiego doręczenia , które miały miejsce już w toku sporu stron należy uznać za procesowo spóźnione,

b/ nie było , czego Sąd I instancji w zupełności nie dostrzegł ani nie ocenił , weryfikując jako zasadne roszczenie strony przeciwnej ,podstaw faktycznych do złożenia oświadczenia o wypowiedzeniu umowy albowiem zobowiązanie kredytowe było przez apelującą spłacane , a opóźnienia w tym zakresie , miały jedynie charakter sporadyczny /chwilowy /,

c/ brak wierzytelności objętej umową przelewu z dnia 16 grudnia 2014r cechy wymagalności powoduje , iż umowa nie mogła być uznana za wywołującą skutek prawny / co w konsekwencji wyklucza legitymację czynną strony powodowej do dochodzenia roszczenia / ,

d/ umowa kredytu , wbrew stanowisku Sądu I instancji w odniesieniu do konstrukcji klauzuli waloryzacyjnej , zawierała postanowienia niedozwolone, identyczne z tymi , które za takie uznał w swoich orzeczeniach Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, których sentencjami , wpisanymi do właściwego rejestru, Sąd Okręgowy był związany , a wyrażając oceny przeciwną , postąpił wbrew niemu ,

e/ stanowisko Sądu I instancji uznające podniesiony przez obecnie skarżącą zarzut przedawnienia roszczenia za nietrafny nie jest uzasadnione.

Motywując swoje stanowisko, w tym zakresie apelująca powtórzyła dokładnie swoją dotychczasową argumentację przedstawianą w postępowaniu rozpoznawczym przed Sądem I instancji.

Odpowiadając na apelację (...)Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty we W. domagał się jej oddalenia jako pozbawionej uzasadnionych podstaw oraz obciążenia A. K. (1) kosztami postępowania apelacyjnego.

Wyrokiem z dnia 14 września 2017r Sąd Apelacyjny w K., w sprawie oznaczonej sygnaturą (...) ,uznając apelację powódki za uzasadnioną, zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób , iż powództwo oddalił , nakazując pobrać od strony powodowej na rzecz Skarbu Państwa opłatę sądową od środka odwoławczego , którego skarżąca nie miała obowiązku ponosić.

W motywach swojego stanowiska, opierając się na ustaleniach faktycznych dokonanych przez Sąd Okręgowy , które uznał za własne , podzielił jako uzasadnioną tę część zarzutów apelacyjnych pozwanej na podstawie których kwestionowała ona skuteczność dokonanego przez bank wypowiedzenia umowy z 26 kwietnia 2010r oraz poprawność jego doręczenia kredytobiorczyni.

W szczególności , odwołując się do treści par. 13 pkt 3 i 6 umowy kredytowej wskazał, że bank przed wypowiedzeniem był zobligowany do wezwania pozwanej do zapłaty stwierdzonej zaległości w terminie tam wskazanym, pod rygorem wypowiedzenia umowy . Dopiero bezskuteczny upływ tego terminu , uprawniał kredytodawcę do dokonania wypowiedzenia.

Tej procedury wypowiadający (...) Bank SA nie dochował.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego nieskutecznym było doręczenie samego oświadczenia o wypowiedzeniu umowy na adresy na które tych doręczeń dokonywał poprzednik prawny strony powodowej , które nie były tym - określonym w umowie – W. ul. (...) - na który był zobowiązany dla wywołania jego skutku - dokonywać.

Stąd też nawet ewentualne awizowanie nadejścia takiej, wadliwie zaadresowanej przesyłki , nie mogło odnieść skutku przez odwołanie się do fikcji doręczenia.

Sąd II instancji zakwestionował też poprawność stanowiska Sądu Okręgowego zgodnie z którym o skuteczności wypowiedzenia umowy kredytowej świadczy nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu przez Sąd Rejonowy dla (...) w sprawie(...)

Odwołując się do zakresu kognicji Sądu w postępowaniu klauzulowym uznał , że ocena skuteczności wypowiedzenia umowy kredytowej w jej ramach nie mieściła się. Jako z tego punktu niedoniosłą uznał także podnoszoną w motywach zaskarżonego orzeczenia okoliczność ubiegania się przez A. K. (1) wobec banku o zawarcie ugody obejmującej nowe warunki i terminy spłaty zadłużenia kredytowego.

Z treści jej pisma zawierającego ten wniosek nie wynika aby miała wówczas świadomość tego , że [ wcześniej ] umowa z 26 kwietnia 2010r została wypowiedziana.

W konkluzji swojego stanowiska prawnego Sąd II instancji uznał , że w warunkach nie wykazania przez stronę powodową , że umowa z której wynika dochodzona wierzytelność jest wymagalna , roszczenie Funduszu [ jako przedwczesne ] podlega oddaleniu.

Na skutej skargi kasacyjnej strony powodowej Sąd Najwyższy wyrokiem z dnia 12 listopada 2020r., w sprawie o sygnaturze (...) wyrok Sądu Apelacyjnego uchylił i sprawę przekazał Sądowi II instancji do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania kasacyjnego.

W motywach orzeczenia kasatoryjnego , podzielając tylko część spośród zarzutów na jakich Fundusz (...)oparł konstrukcję skargi, wyraził pogląd prawny zgodnie z którym :

a/ wypowiedzenie umowy kredytowej nie było skuteczne dlatego , że poprzednik prawny Funduszu nie zachował ustalonej w umowie procedury prowadzącej do wypowiedzenia , a w szczególności nie wezwał kredytobiorczyni do zapłaty stwierdzonej zaległości w odpowiednim terminie , które to wezwanie powinno było poprzedzać złożenie oświadczenie o wypowiedzeniu dokonane przez bank w dniu 9 sierpnia 2012r.

Zwrócił przy tym uwagę na wątpliwości co do skuteczności doręczenia pozwanej samego oświadczenia o wypowiedzeniu ,

b/ istotą wykonywania umowy kredytowej przez kredytobiorcę jest cykliczna spłata świadczeń którego go obciążają . Zatem każda rata kredytu staje się wymagalna w określonym dniu - zwykle każdego miesiąca. Ta wymagalność następuje automatycznie w oparciu o postanowienia umowne. Stąd , nawet gdyby przyjąć , iż wypowiedzenie nie jest skuteczne to i tak część długu A. K. (1) jest wymagalna, w odniesieniu do tych rat kredytu , których nie spłaciła w terminach oznaczonych w umowie,

c/ strona powodowa jako cesjonariusz wierzytelności nabytej od banku na podstawie umowy przelewu z 16 grudnia 2014r., jest uprawniony do skorzystania z uprawnień kształtujących jakimi dysponował w stosunku do zbywanej wierzytelności cedent. Wśród nich jest także uprawnienie do wypowiedzenia umowy [ kredytowej ], a strony nie są zobowiązane do ich indywidualizacji w akcie umowy [ przelewu ] , chyba że ich zamiarem jest wykluczenie takiego przeniesienia, którego zgodnie z ustaleniami , w rozstrzyganej sprawie brak,

d/ można dokonać przelewu wierzytelności jeszcze nie wymagalnej i z rozważanego punktu widzenia nie jest doniosłym to , że bank cedent zawierając umowę z dnia 16 grudnia 2014r oświadczył , iż zbywa wymagalną pretensję pieniężną wobec pozwanej.

W konkluzji swojego stanowiska , zastrzegając , że swoją oceną nie przesądza wyniku sprawy, Sąd Najwyższy wskazał na potrzebę przeprowadzenia weryfikacji znaczenia złożenia pozwu jako formy wypowiedzenia umowy kredytowej przez stronę powodową.

W na nowo poprowadzonym postępowaniu apelacyjnym strony podtrzymały dotychczasowe stanowiska z tymi modyfikacjami , że :

Fundusz podnosząc , że wypowiedzenie umowy było skuteczne, a o ile za takie oświadczenie uznać dopiero wystąpienie z powództwem o zapłatę przeciwko pozwanej w rozstrzyganej sprawie to tym bardziej ono, z upływem trzydziestodniowego terminu od doręczenia jej odpisu pozwu, skutecznie doprowadziło do tego , że dług kredytobiorczyni stał się wymagalny.

W warunkach , gdy jednym z zarzutów pozwanej była abuzywność postanowień umownych , składających się na tzw. klauzulę waloryzacyjną , Fundusz domagał się przeprowadzenia przed Sądem II instancji opinii biegłego ds. rachunkowości i finansów dla ustalenia wysokości zobowiązania A. K. (1)wobec niego przy wariantowo, przedstawionych założeniach:

- skutecznego wypowiedzenia umowy – w wyżej wskazanej dacie , ewentualnie

- dalszego jej obowiązywania / nieskuteczności wypowiedzenia / oraz

1. eliminacji w całości z treści umowy / przy uznaniu ich niedozwolonego charakteru / postanowień dotyczących warunków przeliczania świadczeń w złotówkach na euro i euro na złote lub

2. przy przyjęciu dalszego obowiązywania tej części postanowień umownych , zastąpienia kursu tych przeliczeń obowiązujących w (...) dawniej (...) Bank SA / Tabeli Kursów Banku / średnim kursem euro w poszczególnych okresach zapadalności rat kredytowych obciążających pozwaną , publikowanym przez Narodowy Bank Polski.

/ por. pisma procesowe z dnia 15 czerwca 2021r. i 2 sierpnia 2021 k. 327-329 i 363 akt / .

A. K. (1) podtrzymując apelację i zarzuty w niej zawarte , zakwestionowała ważność wyroku Sądu Najwyższego z przyczyn wskazanych w jej piśmie z dnia 28 czerwca 2021r / k. 349-350 akt /. Ponadto zanegowała stanowisko drugiej strony uznające wniesienie pozwu za równoznaczne w swoich skutkach z wypowiedzeniem umowy kredytowej.

Zwróciła przy tym uwagę na zupełnie inny cel i charakter oświadczeń w obu tak różnych rodzajowo pismach , szczególnie zważywszy na wymagania umowne dotyczące warunków wypowiedzenia ale także na to , ze Fundusz nie dochował warunku skuteczności wypowiedzenia o jakim stanowi art. 75 c ustawy Prawo bankowe.

Argumentowała także ,iż domaganie się przez Fundusz , na obecnym etapie sporu, świadczenia stanowiącego odpowiednik sumy wymagalnych , zaległych rat kredytu jest innym roszczeniem aniżeli to , które zgłosił w pozwie [ domagając się całości świadczenia kredytowego , które było przezeń uznawane za wymagalne na skutek skutecznego , dokonanego uprzednio , wypowiedzenia] Jego ewentualne uwzględnienie jest wykluczone w swietle art. 321 par. 1 kpc

/ pismo pozwanej z dnia 16 sierpnia 2021r k. 365-371 akt /

W odpowiedzi na to stanowisko strona powodowa argumentowała , że wezwała pozwaną do zapłaty , którym poprzedzone było wypowiedzenie umowy [ w formie pozwu doręczonego A. K. (1) ]. Było ono dokonane pismem z dnia 26 listopada 2015r.

Jej zdaniem nie zachowanie warunku wynikającego z normy art. 75 c ustawy Prawo bankowe jest nieistotne z punktu widzenia skuteczności wypowiedzenia dlatego , że przepis ten nie został połączony z żadną sankcją jego nie dochowania, w procedurze wypowiadania umów kredytowych

/ pismo z dnia 14 października 2021r k. 401-404 akt /

Podczas postępowania apelacyjnego Sąd II instancji, kierując się stanowiskiem prawnym zawartym w motywach orzeczenia kastoryjnego Sądu Najwyższego , w częściowym uwzględnieniu wniosku dowodowego Funduszu , dopuścił i przeprowadził dowód z opinii biegłego z zakresu rachunkowości dr E. P. (1) , której przedmiotem było ustalenie wysokości zobowiązania pozwanej wobec strony przeciwnej, przy założeniu , że umowa kredytowa zawarta w dniu 26 kwietnia 2010r. nie została skutecznie wypowiedziana, trwa nadal , a przeliczanie należnych od pozwanej rat kredytu ze złotych na euro i euro na złote , następuje według średniego kursu waluty europejskiej , publikowanego w czasie zapadalności kolejnych[ zaległych] rat przez Narodowy Bank Polski. / k. 447-455 akt /

Opinia ta , po uzupełnieniu wywołanym wnioskiem strony powodowej i odpowiedzi ekspertki na zarzuty A. K. (1) została uznana przez Sąd II instancji za kompletną i mającą pełny walor dowodowy. / k. 484-485 akt/.

Jakkolwiek granicą określenia / przy wskazanych wyżej założeniach przyjętych przez Sąd / wysokości świadczenia należnego stronie powodowej była data sporządzania opinii – 28 lutego 2022r to jednak zmiana okoliczności faktycznych doniosłych dla rozstrzygnięcia, która nastąpiła po złożeniu opracowania eksperckiego spowodowała , że jej uzupełnienie poprzez określenie wartości tego świadczenia na datę najbardziej zbliżoną do daty wydawania orzeczenia przez Sąd II instancji okazało niecelowe.

Wskazywana zmiana wynikała stąd , że w warunkach gdy A. K. (1) w dalszym ciągu podtrzymywała zarzut niezasadności roszczenia w następstwie abuzywności postanowień umowy kredytowej składających się na klauzulę przeliczeniową - indeksacyjną , zważywszy na aktualnie panujące stanowisko orzecznictwa sądowego , w tym w szczególności Sądu Najwyższego w odniesieniu do konsekwencji potwierdzenia niedozwolonego charakteru takich postanowień dla ważności całej umowy , w relacjach pomiędzy podmiotem profesjonalnym a konsumentem , a taki status miała w chwili zawierania umowy kredytu indeksowanego do waluty euro A. K. (1),

Sąd Apelacyjny zwrócił się do pozwanej z pouczeniem o ewentualnych konsekwencjach , co do wzajemnych rozliczeń świadczeń dotąd wzajemnie spełnionych , uznania umowy za nieważną w konsekwencji kwalifikacji tych postanowień jajko niedozwolonych

/ por. treść pouczenia k. 494 akt/

W odpowiedzi na nie pozwana , nawiązując do jego brzmienia stanowczo , w sposób nie budzący wątpliwości stwierdziła , iż domaga uznania umowy kredytowej z dnia 26 kwietnia 2010r wobec abuzywności klauzuli indeksacyjnej , za nieważną.

/ por. pismo A. K. (1)z dnia 13 lipca 2022r k. 503 akt /

Wobec tego oświadczenia na kolejnej rozprawie w dniu 12 września 2022r / na którą pozwana nie stawiła się mimo prawidłowego zawiadomienia / Sąd na podstawie art. 156 ² kpc w zw z art. 391 par. 2 kpc , uprzedził obecnego na niej pełnomocnika procesowego Funduszu o możliwości oceny zgłoszonego przez stronę powodową roszczenia na podstawie przepisów o zwrocie nienależnego świadczenia , [ o bezpodstawnym wzbogaceniu].

Po zwróceniu uwagi pełnomocnik , podtrzymując swoje dotychczasowe stanowisko zwrócił jedynie uwagę , że w sytuacji odwołania się oponentki procesowej do nie ważności umowy kredytowej dopiero na obecnym etapie sporu stron , stawiany przez nią [ także ] zarzut przedawnienia roszczenia nie może być uznany za trafny

/ por. zapis dźwiękowy rozprawy z 12 września 2022r, , minuty 15-20 , zapis skrócony k. 516 akt /.

Rozpoznając apelację pozwanej , Sąd Apelacyjny rozważył :

Środek odwoławczy pozwanej jest uzasadniony w części, prowadząc do zmiany objętego nią wyroku Sądu Okręgowego , w sposób wskazany w orzeczeniu zmieniającym , na podstawie art. 386 par. 1 kpc , przy czym podstawą dla takiej oceny jest uznanie, iż umowa kredytowa zawarta pomiędzy poprzednikiem prawnym strony powodowej (...) bank SA w W. , a pozwana w dniu 26 kwietnia 2010r jest nieważna , a roszczenie sformułowane w pozwie ma swoją normatywną podstawę w przepisach o nienależnym świadczeniu , którego podstawa ab initio nie istniała / condictio sine causa / - o czym będzie mowa bliżej w dalszej części uzasadnienia.

Jak zostało to zaznaczone wcześniej , wydając w tej sprawie wyrok po raz pierwszy Sąd Apelacyjny oparł rozstrzygniecie na ustaleniach faktycznych poczynionych przez Sąd Okręgowy uznając za za własne .

Orzekając po raz kolejny , w warunkach gdy w motywach apelacji A. K. (1) brak jest jakichkolwiek rzeczowych argumentów wspierających zarzut przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów [ i wad opierających się na niej ustaleń ] , bo nie można za takowe uznać poprzestania na krytyce oceny dokonanej przez Sąd I instancji , chociaż i ona wymierzona jest przede wszystkim w poszczególne elementy oceny prawnej roszczenia strony powodowej a nie w okoliczności , które Sąd Okręgowy uczynił podstawą faktyczna orzeczenia ,

Sąd Apelacyjny także przyjmuje te ustalenia za własne.

Wymagają one uzupełnienia o takie okoliczności , które wynikają z niekwestionowanego przez strony dokumentu umowy cesji oraz tej części opinii biegłej E. P. (1) , której nie negowała żadna ze stron.

Uzupełnienie to przedstawia się następująco :

- z postanowień umowy cesji zawartej przez stronę powodową z Bankiem (...) SA w dniu 16 grudnia 2014r oznaczonych jako punkt 1.11 definiującego tzw. Portfel I zbywanych wierzytelności oraz objętych punktami 2.1-2.4 a także 4.1, 4.2 i 4.3 wynika , że zamiarem obu stron było przeniesienie na nabywcę wszystkich wierzytelności określonych w Portfelu , zabezpieczonych i niezabezpieczonych rzeczowo , niezależnie od ich ewentualnej podstawy , w tym także tych wynikających z czynów niedozwolonych wyrządzonych cedentowi w związku z powstaniem lub dochodzeniem wierzytelności.

Z postanowień tych wynikało także , iż zamiarem tym było także to aby sprzedający Bank stał się wolny od jakiegokolwiek ryzyka związanego z tymi wierzytelnościami , a przejął je za cenę określoną w umowie nabywca - Fundusz, który został jedynym podmiotem , którego sytuację prawną będą one odtąd kształtować. Cedent przestawał mieć z nimi jakikolwiek - chociażby pośredni związek - a tym bardziej przestawał być ich beneficjentem w jakimkolwiek zakresie.

/ dowód : umowa cesji z 16 grudnia 2014r k.44-47 akt /

- uzgodniona przez cedenta i cesjonariusza cena sprzedaży wierzytelności została zapłacona

/ okoliczność niesporna /.

- powódka w realizacji umowy kredytu udzielonego na cele mieszkaniowe (...) nr (...) otrzymała od banku kredytodawcy (...) Bank SA ogółem sumę 400 000 złotych.

Był to kredyt indeksowany do waluty Euro.

/ okoliczności niesporne /

Suma pożyczonego na 408 miesięcy do 11 kwietnia 2044r. kapitału , była wyrażona w pieniądzu polskim i płatna na rzecz A. K. (1) w dwóch transzach.

Przekazane pieniądze były w dniu wypłaty przeliczone przez bank na Euro według kursu z „ Tabeli Kursów Banku „

Oprocentowanie kredytu było zmienne , w dniu zawarcia umowy wynosząc 5, 03 % w skali roku , ustalone na podstawie wskaźnika EURIBOR 3 m. Bank miał prawo naliczyć także własną marżę w wysokości 4, 4 punktu procentowego.

Wysokość rat kapitałowo odsetkowych , [ jak i samych odsetek ] , w których pozwana miała zwracać pożyczony kapitał , była wyrażona w walucie europejskiej chociaż ich spłaty miały następować w złotówkach, przeliczanych w dniu spłat według tego samego jak wskazany wyżej mechanizmu i kursu ustalanego jednostronnie przez bank, na podstawie „Tabeli Kusów Banku „.

/ dowód umowa kredytowa z dnia 26 kwietnia 2010r k. 8-11 akt /

W wykonaniu obowiązku spłaty zaciągniętego zobowiązania pozwana zwróciła ogółem kwotę 58 024, 08 zł przy czym ostatnia spłata nastąpiła w dniu 27 listopada 2012r. Po tej dacie kolejne już nie następowały.

/ dowód : oświadczenie strony powodowej z dnia 16 listopada 2021r oraz załączone do niego zestawienie spłaty rat k. 412-414 akt , częściowo opinia biegłego z zakresu rachunkowości dr. E. P. k. 451 akt /.

Na podstawie dokonanych w sprawie ustaleń w tym tych , o które uzupełnił je Sąd Apelacyjny, zważywszy na stanowcze stanowisko pozwanej , która będąc pouczona przez Sąd II instancji o ewentualnych konsekwencjach rozliczeniowych uznania umowy za nieważną nie była zainteresowana dalszym utrzymywaniem umowy kredytowej w mocy , [ przy przyjęciu , że jej wypowiedzenie przez Fundusz poprzez doręczenie odpisu pozwu nie było skuteczne , a część jej postanowień ma charakter niedozwolony ]

Punktem wyjścia do dalszych rozważań służących ocenie apelacji A. K. (1) jest stwierdzenie , że Sąd nie podziela stanowiska strony pozwanej [sformułowanego w następstwie poglądu wyrażonego przez Sąd Najwyższy w motywach orzeczenia kasatoryjnego , że doręczenie odpisu pozwu pozwanej może być zrównane w swoich konsekwencjach z wypowiedzeniem umowy kredytowej.

Będąc związany stanowiskiem prawnym Sądu Najwyższego zgodnie z którym na podstawie umowy cesji na Fundusz przeszło także dotychczasowe uprawnienie kształtujące cedenta - banku do [ dotąd nie dokonanego skutecznie ] wypowiedzenia umowy kredytowej z dnia 26 kwietnia 2010r., Sąd Apelacyjny stoi na stanowisku , że strona powodowa nie dopełniła czynności , które przynależąc do umownej procedury prowadzącej do skutecznego jej wypowiedzenia , miały poprzedzać samo oświadczenie o wypowiedzeniu [ za które zgodnie ze stanowiskiem SN można by potencjalnie uważać doręczenie odpisu pozwu oponentce procesowej Funduszu w rozstrzyganej sprawie] .

Oto bowiem wezwanie skierowane przez stronę powodową do pozwanej przed wszczęciem postępowania , datowane na 26 listopada 2015r / k. 105 akt / nie spełnia wymagań wezwania o jakim mowa w par. 13 umowy , w którym powinna być oznaczona suma zaległości , termin ich zapłaty oraz zagrożenie wypowiedzeniem umowy , w przypadku nie dochowania tego terminu.

Brak w nim jest także wskazania na uprawnienie kredytobiorcy wynikające z art. 75 c ustawy Prawo bankowe którego honorowanie należy konsekwentnie przyjąć w warunkach uznania , że cesjonariusz nabył uprawnienie do wypowiedzenia umowy kredytowej, przy którym muszą być zachowane wymagania ustawowe określone w ustawie Prawo bankowe , w brzmieniu obowiązującym w dacie przystąpienia do procedury prowadzącej do dokonania wypowiedzenia. Wbrew zapatrywaniu Funduszu wyrażonym podczas postępowania apelacyjnego , konsekwentnie do wiążącego poglądu SN takim warunkiem jest również umożliwienie kredytobiorcy ubiegania się o restrukturyzację zadłużenia. / chociażby miał zgody nań udzielić - cesjonariusz- podmiot nie będący bankiem/.

Ocena , iż na datę zamknięcia rozprawy przez Sądy obu instancji do skutecznego wypowiedzenia umowy z dnia 26 kwietnia 2010r ani przez stronę powodową ani przez jego poprzednika prawnego (...) Bank SA , później (...) SA nie doszło, mogłaby mieć to następstwo , że roszczenie zgłoszone przez Fundusz potencjalnie mogłoby być weryfikowane z punktu widzenia rozmiaru zaległości jakie w spłacie zobowiązania kredytowego ma pozwana -na datę zamknięcia rozprawy przez Sąd II instancji ma .

Byłoby to potencjalnie możliwe dlatego , iż bezzasadne są te zawarte w apelacji zarzuty materialne w ramach których skarżąca kwestionowała:

nie podzielenie przez Sąd Okręgowy sformułowanego przez nią zarzutu przedawnienia roszczenia dochodzonego przez stronę powodową ,

zarzutu jego sprzeczności z zasadami współżycia społecznego oraz

nieskuteczności cesji , wobec braku wymagalności przedmiotu przelewu.

Żaden z nich nie może być uznany za uzasadniony.

Ten , w ramach którego A. K. (1) podnosi nie wywołanie skutku prawnego umowy przelewu z 16 grudnia 2014r z podanej wyżej przyczyny , nie jest trafny już z tego tylko powodu , że przedmiotem umowy cesji , wbrew jej zapatrywaniu, może być także wierzytelność niewymagalna. Nota bene zwrócił na to uwagę także Sąd Najwyższy w motywach wyroku z dnia 12 listopada 2020r.

Zarzut niezasadnego nie uznania przez Sąd meriti , iż roszczenie Funduszu jest przedawnione nie może zostać podzielony dlatego , że formułując go pozwana nie dostrzega , iż w czasie kiedy z inicjatywy Banku (...) SA było prowadzone przeciwko niej postępowanie egzekucyjne na podstawie bankowego tytułu egzekucyjnego w sprawie Km(...), zwróciła się pismem z dnia 25 sierpnia 2014r do wierzyciela z propozycją zwarcia ugody określającej nowe warunki spłaty zobowiązania kredytowego wynikającego z umowy z dnia 26 kwietnia 2010r. przyznając, , że w jego w spłacie doszło do zaległości.

Wniosek ten stanowił formę niewłaściwego uznania roszczenia wobec wierzyciela o którym mowa w art. 123 par. 1 pkt 2 kc skutkującego przerwą biegu terminu przedawnienia.

Na podstawie umowy cesji zawartej pomiędzy dotychczasowym wierzycielem i stroną powodową jako cesjonariuszem nabywca wierzytelności wobec pozwanej kupił ją w postaci , w jakiej dysponował nią dotąd zbywca .

Na to pojęcie składa się również stan wierzytelności z punktu widzenia możliwości jej dochodzenia.

Stąd Fundusz mógł skutecznie, w warunkach podniesienia przez dłużniczkę wierzytelności zarzutu przedawnienia opartego na niej roszczenia , powołać się na zdarzenie , które w stosunku do jego singularnego poprzednika prawnego, skutkowało przerwaniem biegu jego terminu.

Ma to w rozstrzyganej sprawie to następstwo , iż Sąd oceniający taki zarzut jest zobowiązany uwzględnić zdarzenie prowadzące do skutku przerwy. Decyduje ona o bezzasadności zarzutu weryfikowanego zarzutu.

Do zdarzenia wywołującego przerwanie biegu terminu przedawnienia roszczenia doszło w dacie 6 października 2014r / przy braku dowodu doręczenia wniosku pozwanej do banku Sąd II instancji przyjmuje , iż najpóźniej w tym dniu , jako dacie odpowiedzi bank wierzyciel wniosek ten otrzymał / por. k 127 akt /.

Wobec tego , w warunkach , gdy od tej daty trzyletni termin przedawnienia biegł na nowo , to nabywca wierzytelności - strona powodowa -składając pozew przeciwko pozwanej obejmujący roszczenie wynikające z tej wierzytelności w dniu 21 grudnia 2015r / por. k. 106 akt / nie uczyniła tego z przekroczeniem tego terminu.

Nie może zostać podzielony także zarzut naruszenia art. 5 kc.

Pozwana nie wskazała ani przed Sądem I instancji ani w apelacji na żadne fakty , które mogłyby uzasadnić kwalifikację dochodzenia roszczenia przez Fundusz jako przejawu nadużycia przezeń prawa podmiotowego.

Nota bene , w motywach tego zarzutu , które powołała w środku odwoławczym, A. K. (1)odwołuje się do tak przez siebie ocenianego działania nie Funduszu ale jego poprzednika - banku. Trzeba też dostrzec , opisane przez nią czynności cedenta nie mogą być zasadnie kwalifikowane jako niezgodne z zasadami współżycia społecznego.

Powracając do zasadniczej części rozważań powiedzieć należy , że ta potencjalnie niezbędna ocena roszczenia zgłoszonego w pozwie okazała się jednak wykluczoną dlatego , że Sąd Apelacyjny zobowiązany był zweryfikować umowę kredytową z 26 kwietnia 2010r z punktu widzenia jej ważności.

Przypominając , że A. K. (1) konsekwentniej zarówno przed Sądem Okręgowym jak i w apelacji podnosiła zarzut abuzywności tych jej postanowień , które określały mechanizm waloryzacji świadczenia obciążającego kredytobiorczynię do waluty obcej [ Euro ] , opartego na kryterium zmiennego w czasie kursu tej waluty , ustalanego jednostronnie przez poprzednika prawnego strony powodowej według „Tabeli Kursów Banku „

Przede wszystkim w sytuacji , gdy pouczona przez Sąd Odwoławczy oświadczyła , iż sprzeciwia się dalszemu obowiązywaniu umowy kredytowej pomiędzy stronami, w sytuacji potwierdzenia niedozwolonego charakteru tych postanowień, a z tej przyczyny ona w całości nieważna, Sąd był zobowiązany z urzędu taką ocenę przeprowadzić i wyciągnąć konsekwencje w zakresie oceny roszczenia strony powodowej przez pryzmat kwalifikacji umowy kredytowej jako zawierającej takie postanowienia z punktu widzenia jej ważności.

Jak wynika z ustaleń dokonanych w sprawie, pozwana zwarła z (...) Bank SA umowę kredytu indeksowanego / waloryzowanego / do waluty Euro. W dacie jej zawierania nie była ona niezgodna z art. 69 ustawy Prawo bankowe - w ówczesnym brzmieniu , mieszcząc się w ogólnej konstrukcji umowy kredytu bankowego , stanowiąc jeden z jej wariantów , który strony były uprawnione wybrać w odwołaniu się do zasady swobody umów.

/ por. bliżej także stanowisko SN zawarte w judykacie z dnia 22 stycznia 2016 , sygn. I CSK 1049/ 14 - powołanym za zbiorem Lex /

Tym nie nie mniej ma rację pozwana podnosząc zarzut abuzywności tych postanowień umowy , które określały mechanizm indeksacji / waloryzacji / , który niezasadnie został oceniony przez Sąd Okręgowy za nietrafny.

Zgodnie z brzmieniem paragrafu 2 umowy ,chociaż kwota kredytu , którą A. K. (1) otrzymała, wyrażona była w złotówkach to jednak wysokość jej zobowiązania wobec banku i to niezależnie pod tego czy pieniądze były wypłacane jednorazowo czy w częściach / transzach / o[określała waluta europejska , której suma wynikała z jednostronnego przeliczenia na nią sumy złotówkowej przekazanej kredytobiorczyni – według „ Tabeli Kursów Banku „ Przeliczenia takiego dokonywał bank bezpośrednio po wydaniu pieniędzy. W ten sposób dochodziło do ustalenia salda zadłużenia pozwanej , także wyrażonego w Euro [ par. 2 ust. 1 i 2 umowy ]

Taki sam mechanizm był stosowany przy spłacie przez kredytobiorczynię zobowiązania kredytowego , w formie rat kapitałowo - odsetkowych.

Wprawdzie A. K. (1) dokonywała tych spłat [ wpłat ] w złotówkach tym nie mniej bank dokonywał ich przeliczenia na walutę europejską według tego samego kryterium i także jednostronnie , w ten sposób jednostronnie ustalając rzeczywisty wpływ dokonanej spłaty na stan zadłużenia pozwanej wobec banku. [ par. 9 ust. 2-6 umowy ]

Nie było przedmiotem sporu pomiędzy stronami to , że postanowienia umowy zawartej w dniu 26 kwietnia 2010r nie były przedmiotem indywidualnych negocjacji z kredytobiorczynią a ich treść nie jest wynikiem obopólnych uzgodnień.

Taka treść umowy powodowała , że w chwili jej zawierania nie było wiadomym w jaki sposób kurs waluty europejskiej służących opisanym przeliczeniom zostanie ustalony przez bank i jak wobec tego , bez jakiekolwiek udziału kontrahentki (...) Bank SA, obliczy wymiar ilościowy zobowiązania pozwanej.

Stosowanie w oparciu o jej postanowienia takiego samego mechanizmu w zakresie przeliczania wpłat złotówkowych dokonywanych na poczet spłaty zaciągniętego zobowiązania przez kredytobiorczynię powodowało , iż druga strona umowy , mająca w relacji z bankiem status konsumenta w rozumieniu art. 22 ¹ kc , nie znała rzeczywistego rozmiaru swojego zobowiązania ani też rzeczywistej i rzetelnej informacji na temat tego jak wykonywanie jej zobowiązania zwrotu otrzymanego kapitału będzie wpływać na jego zakres ilościowy na przestrzeni wieloletniego związania stron dokonywana czynnością prawną

W ten sposób jednostronnie bank nie tylko decydował o wysokości tego zobowiązania ale przyjmując nieczytelne kryterium kursowe określone według zmiennych danych z „ Tabeli Kursów Banku,” przerzucał na swoja klientkę w całości ryzyko związane ze zwiększeniem kursu waluty europejskiej w czasie, a w konsekwencji zwiększenia rozmiarów ilościowych jej zobowiązania, przy którym możliwa jest sytuacja , że pomimo nawet terminowej- zgodnej z harmonogramem stanowiącym integralną część umowy spłaty , w istocie wysokość zobowiązania , które obciąża kredytobiorcę nie zmniejsza się albo ulega ograniczeniu w skali niższej niż mógł on to, postępując racjonalnie , zakładać .

Wykluczona została w ten sposób także możliwość oceny przez pozwaną [ w dającej się uchwycić , zważywszy , iż zobowiązanie było zaciągane na 34 lata ,

perspektywie ] jakie rzeczywiste konsekwencje finansowo ekonomiczne przyniesie dla niej zaciągnięcie zobowiązania na proponowanych przez bank warunkach.

Trzeba także dodać , że w postępowaniu strona powodowa nie wskazywała na dowody , że bank przedstawiał pozwanej , przed podpisaniem umowy, rzetelne dane i wyniki symulacji pozwalających na ocenę tych [ wówczas potencjalnych ] konsekwencji dla sytuacji ekonomicznej pozwanej.

Nie może budzić wątpliwości , że takie ukształtowanie klauzuli indeksacyjnej stanowi rażące naruszenie -z podanych powodów - interesów pozwanej jako konsumenta pod postacią doprowadzenia w ten sposób do nieusprawiedliwionej dysproporcji praw i obowiązków stosunku umownego w którym bank był profesjonalistą i podmiotem silniejszym ekonomicznie, na niekorzyść kredytobiorczyni.

Z kolei następstwo naruszenia tych interesów w postaci braku równowagi kontraktowej to wyraz nieprzestrzegania przez jedną ze stron [ bank ] zasad dobrych zwyczajów przy formułowaniu warunków i realizacji stosunków obligacyjnych.

/ por. w tej materii także , powołany tylko ilustracyjnie judykat SN z dnia 22 stycznia 2018 sygn. I CSK 1049/14 , za zbiorem Legalis /.

Wszystko co do tej pory powiedziano pozwala na konkluzję , iż postanowienia umowy kredytowej zakwestionowane przez pozwaną z powodu ich abuzywności należy zakwalifikować jako niedozwolone w rozumieniu art. 385 ¹ par. 1 kc.

Rozważając wpływ takiej ich oceny na ważność całej umowy kredytowej wierzytelności z których są przedmiotem rozstrzyganego sporu , bez odwoływania się do historii kształtowania się stanowiska orzecznictwa TSUE oraz Sądu Najwyższego w tym zakresie wystarczy wskazać , że według aktualnie przeważającego stanowiska , do którego przychyla się również Sąd Apelacyjny w składzie rozpoznającym sprawę, Sąd nie jest uprawniony do tego aby , w warunkach stwierdzenia niedozwolonego charakteru postanowień umownych , zastępować je postanowieniami nie dotkniętymi , jego zdaniem, taką nieprawidłowością po to aby doprowadzić do rezultatu w postaci uznania , że umowa już na zmienionych warunkach , nadal pozostaje pomiędzy stronami obowiązującą tym bardziej , że w polskim systemie prawnym brak jest przepisu/ o charakterze kogencyjnym czy dyspozytywnym / który mógłby zastąpić kwestionowane przez A. K. (1)postanowienia.

/ por. także, powołane jedynie dla przykładu, orzeczenia SN z 13 grudnia 2018, sygn. V CSK 559/17 i z 27 lutego 2019 , sygn. II CSK 189/18 /

Brak takiej kompetencji Sądu powoduje , iż kolejnym elementem niezbędnej jego oceny jest to, czy stwierdzony niedozwolony charakter tych postanowień skutkuje nieważnością umowy w całości.

Ma to szczególne znaczenie dla oceny dochodzonego roszczenia nie tylko dlatego , że jak wskazano wyżej , pozwana wyrażając w sposób swobodny i świadomy swoje stanowisko , domagała się uznania umowy kredytowej z tych powodów za nieważną, ale także dlatego , iż zdecyduje o sposobie kwalifikacji samego roszczenia strony powodowej pod względem prawnym albowiem fakty powołane dla uzasadnienia żądania są wystarczające aby jego ocenę przeprowadzić także z puntu widzenia przepisów o nienależnym świadczeniu [ bezpodstawnym wzbogaceniu ].

Sąd II instancji z przyczyn wynikających z uzupełnionych ustaleń faktycznych uznaje , iż umową cesji z 16 grudnia 2014r były objęte wierzytelności banku wobec pozwanej także o ile ich źródła upatrywać w obowiązku wzajemnych rozliczeń stron umowy z 26 kwietnia 2010r o ile ustalona zostanie jej nieważność ze skutkiem wstecznym.

Wyeliminowanie z umowy kredytowej postanowień ocenionych jako abuzywne czyni uzasadnionym pytanie o wpływ tej eliminacji na ważność umowy jako takiej.

Przy braku uprawnienia do wypełniania powstałej w ten sposób luki przez Sąd i uznaniu , że klauzula indeksacyjna / waloryzacyjna/ stanowi element głównego świadczenia umownego kredytobiorcy , współkształtując wysokość wzajemnych świadczeń stron / kwoty udzielonego kredytu oraz wysokości świadczeń zwrotnych jego kontrahenta /, uzasadnione jest uznanie całej umowy za nieważną.

Wyeliminowanie postanowień abuzywnych na których opiera się konstrukcja klauzuli , prowadzi do usunięcia z umowy postanowień przedmiotowo istotnych, decydujących o jej charakterze zamierzonym przez strony.

/ por. dla przykładu także wyrok SN z dnia 11 grudnia 2019r , sygn. VCSK 382/18 , powołany za zbiorem Lex /

To następstwo decyduje o uznaniu , iż cała umowa jest ab initio nieważna.

Wniosek ten zrodził obwiązek innej niż pierwotna kwalifikacji roszczenia powodowego Funduszu i jego ocenę z punktu widzenia przepisów o wzajemnym zwrocie przez strony nienależnych świadczeń.

Sąd II instancji zwrócił uwagę obecnemu na rozprawie apelacyjnej w dniu 12 września 2022r.pełnomocnikowi strony powodowej na możliwość takiej kwalifikacji roszczenia dochodzonego pozwem. Wobec niej reprezentant Funduszu nie oponował, nie zgłosił też żadnych dodatkowych wniosków dowodowych.

Jednocześnie pozwana , chociaż nie była obecna na tej rozprawie o takiej potencjalnej możliwości wzajemnych rozliczeń stron została pouczona przez Sąd w drodze pisemnej wcześniej i mając taką świadomość, stanowczo opowiedziała się za uznaniem umowy za nieważną, także nie domagając się uzupełnienia postępowania dowodowego.

Trzeba przy tym jeszcze dla porządku dodać , iż materiał procesowy był wystarczający dla dokonania tego rozliczenia.

Po wtóre, w warunkach oceny roszczenia Funduszu na skutek zmiany okoliczności po wydaniu wyroku przez SN , którą było oświadczenia pozwanej o braku woli utrzymania umowy kredytowej jako wiążącej strony w warunkach abuzywności części jej postanowień , na innej podstawie prawnej niż ta ,której dotyczyła wykładnia dokonana przez Sąd Najwyższy w motywach orzeczenia kasatoryjnego , Sąd II instancji nie był nią związany.

W sytuacji uznania ,że umowa kredytowa z dnia 26 kwietnia 2010r była od początku nieważna, strony sporu są zobowiązane zwrócić sobie nawzajem wszystko to , co w jej wykonaniu wzajemnie sobie dotąd - na datę zamknięcia rozprawy przed Sądem II instancji - świadczyły.

W rozpoznawanej sprawie po stronie powodowego Funduszu jego podstawą jest nabycie wierzytelności o dokonanie takiego rozliczenia od banku – następcy prawnego (...) Bank SA , który z pozwaną zawarł umowę uznaną za nieważną.

Z treści ustaleń dokonanych w postepowaniu , wobec których pozwana nie oponowała, wynika , iż zamiarem cedenta i cesjonariusza było dokonanie na podstawie umowy cesji przeniesienia na rzecz nabywcy wszystkich praw majątkowych służących zbywającemu związanych z umową kredytową z dnia 26 kwietnia 2010r, a do takich należy także zaliczyć takie wzajemne rozliczenie z A. K. (1).

Zakres wzajemnego zwrotu świadczeń przez strony, zważywszy na fakt wstecznego skutku condictio sine causa jest ograniczony jedynie do kwoty /wyrażonego w złotówkach / kapitału kredytu wypłaconego pozwanej oraz sumy jaką łącznie zapłaciła na poczet swojego zobowiązania kredytowego na datę dokonywania rozliczenia.

Z ustaleń wynika , że pozwana otrzymała tytułem kapitału kwotę 400 000zł , a zwróciła [bankowi ] ogółem sumę 58 024, 08 zł.

Zatem stronie pozwanej należna jest tytułem zwrotu wzajemnych świadczeń kwota 341 975,92 zł.

W konsekwencji , w częściowym uwzględnieniu apelacji A. K. (1) , Sąd II instancji zmieniając na podstawie art. 386 par. 1 kpc wyrok Sądu Okręgowego, zasądził od niej na rzecz (...)Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego we W. tę kwotę wraz ustawowymi odsetkami za opóźnienie , począwszy do dnia 12 września 2022r do dnia zapłaty [ pkt 1 I orzeczenia ].

Początkowy termin płatności odsetek Sąd określił jako tożsamy z dniem zamknięcia rozprawy uznając , iż dopiero pod tego dnia pozostaje ona w opóźnieniu w spełnieniu świadczenia zwrotnego , gdyż dopiero w tej dacie , wobec jej stanowczego oświadczenia o nieważności umowy w warunkach abuzywności części jej postanowień, wzajemne rozliczenia stron z tytułu spełnionych świadczeń stały się nawzajem pomiędzy stronami wymagalne.

W pozostałym zakresie roszczenie strony powodowej jako niezasadne uległo oddaleniu na podstawie art. 385 kpc. [ pkt 1 II orzeczenia} .

Rozstrzygnięcie o kosztach procesu Sąd Apelacyjny oparł na art. 100 kpc.

Zasądzając z tego tytułu na rzecz strony powodowej od pozwanej sumę 4684zł wziął pod rozwagę , że wzajemna proporcja skali w jakiej Fundusz wykazał zasadność roszczenia i w jakim pozwana skutecznie się przednim obroniła wynosi 0, 57 : 0, 43 /595 775 zł : 341 976 zł /

Koszty jakie poniosła przed Sądem I instancji strona powodowa to ogółem suma 8217zł [ 7200zł + 17 zł + 1000zł ] , a wobec tego pozwana , która nie wykazała po swojej stronie żadnych kosztów tego etapu sporu , została zobowiązana do zapłaty na jego rzecz z tego tytułu kwoty stanowiącej iloczyn wielkości 8217 i 57 %. [ pkt 1III orzeczenia ]

Stronę powodową obciąża także – w zakresie jakim uległa w procesie - część opłaty od apelacji , która stanowiąc w chwili jej powstania , należność Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Krakowie , nie obciążała skarżącej pozwanej , która została od niej zwolniona w całości./ por k.177 akt/; [ pkt 1.IV wyroku ].

W pozostałym zakresie apelacja pozwanej jako niezasadna została oddalona [ pkt 2 wyroku ].

Orzekając o kosztach postępowania apelacyjnego i kasacyjnego, Sąd II instancji także stosując art. 100 kpc w zw z art. 391 par. 1 kpc również je pomiędzy stronami rozdzielił, przy odwołaniu się do tej samej , wskazanej wyżej proporcji.

Ustalając wysokość należnej z tego tytułu stronie powodowej kwoty obciążającej przeciwniczkę procesową uwzględnił , iż Fundusz poniósł w postępowaniu apelacyjnym ogółem kwotę 8100 zł , odpowiadającą wynagrodzeniu zawodowego pełnomocnika - radcy prawnego oraz w postępowaniu kasacyjnym 8117 zł [ wynagrodzenie pełnomocnika i opłata skarbowa od pełnomocnictwa ] oraz opłatę od skargi 29 789zł oraz wynagrodzenie pełnomocnika oraz opłatę od pełnomocnictwa - 8117zł . Ogółem była to kwota 46 006zł

Natomiast koszty poniesione przez pozwaną w postępowaniu kasacyjnym zamknęły się wielkością 10 817zł [ wynagrodzenie, po raz pierwszy na tym etapie sporu reprezentującego ją zawodowego pełnomocnika oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa].

Ogółem koszty obu stron to suma 56 823 zł z której Fundusz powinien był ponieść 24 434 [ 56 823zł x 0, 43 ]

Ponieważ poniósł 46 006zł różnica pomiędzy tymi wielkościami w kwocie 21 572 zł stanowi należność , która z tytułu kosztów obu postepowań, obciąża wobec niego pozwaną [ pkt 3 orzeczenia ] .

Strony zobowiązane są ponieść także na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw z art. 100 kpc, pokryte tymczasowo ze środków budżetowych Skarbu Państwa – Sądu Apelacyjnego w Krakowie, wydatki związane z postępowaniem. Obowiązek ten odnosi się równie do pozwanej albowiem była zwolniona jedynie od obowiązku ponoszenia opłaty od apelacji.

Wydatki te odpowiadały kwocie wynagrodzenia biegłej E. P. za sporządzenie opinii w kwocie 3 671, 17 zł .

Suma tą zostały , we wskazanej wyżej proporcji , obciążone obydwie strony , przy czym kwota obciążająca stronę powodową [ 1578, 60 zł ] została potrącona z kwoty zaliczki złożonej przez nią w postępowaniu odwoławczym z przeznaczeniem na koszty przeprowadzenia tego dowodu, który był przez Fundusz wnioskowany [ pkt 4 wyroku].

SSA Wojciech Żukowski SSA Grzegorz Krężołek SSA Józef Wąsik