Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Krakowie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 listopada 2021 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący:	SSA Józef Wąsik
Protokolant:	starszy sekretarz sądowy Marta Sekuła

po rozpoznaniu w dniu 24 listopada 2021 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa Banku (...) S.A. w W.

przeciwko A. W.

o zapłatę

na skutek apelacji strony powodowej

od wyroku Sądu Okręgowego w Kielcach

z dnia 22 stycznia 2020 r. sygn. akt I C 2120/19

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od strony powodowej na rzecz pozwanej kwotę 4.050 zł (cztery tysiące pięćdziesiąt złotych) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

SSA Józef Wąsik

Sygn. akt I A Ca 638/20

UZASADNIENIE

Powód (...) Bank S.A. z siedzibą we W. domagał się orzeczenia nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu nakazowym, że pozwana A. W. ma zapłacić na rzecz powoda kwotę 127.565, 26 zł wraz z odsetkami umownymi liczonymi od kwoty 115. 856,48 zł od dnia 25 czerwca 2019 r. do dnia zapłaty. Ponadto domagał się zasądzenia od pozwanej na jego rzecz kosztów sadowych oraz kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu powód wskazał, że zawarł z pozwaną w dniu 23 lutego 2017r. umowę nr (...)na podstawie której pozwana zobowiązała się do spłaty zadłużenia na zasadach określonych w umowie i Regulaminie Udzielania Kredytów Pożyczek oraz Tabeli Opłat i Prowizji. Wobec braku spłaty zadłużenia w terminach określonych harmonogramem umowy (...) Bank S.A. podjął poprzez swoich pracowników działania windykacyjne. Działania te nie przyniosły zakładanego efektu, w wyniku czego zadłużenie wzrastało. Z powodu powstania zaległości w spłacie umowa nr (...) została przez (...) Bank S.A., a pozostała do spłaty kwota postawiona w całości w stan natychmiastowej wymagalności. Cała wierzytelność objęta pozwem jest wymagalna od dnia 25 kwietnia 2019 r.

Na kwotę objętą pozwem składają się następujące należności: niespłacony kapitał w kwocie 115.856, 48 zł, odsetki umowne w kwocie 8881,88 zł, odsetki od należności przeterminowanych od dnia 19.10.2018 r. do dnia 24.06.2019 r. (odsetki karne) w wysokości 2826,90 zł.

Nakazem zapłaty z dnia 21 sierpnia 2019 r. Sąd Okręgowy w K. uwzględnił żądanie w całości.

Pozwana A. W. w dniu 10 września 2019 r. złożyła sprzeciw od powyższego nakazu i wniosła o oddalenie powództwa w całości.

W uzasadnieniu sprzeciwu zaprzeczyła, w szczególności, ażeby:

- otrzymała od powoda jakiekolwiek wezwanie do zapłaty,

- uzgadniała z powodem jakiekolwiek postanowienia umowy,

- otrzymała od powoda wypowiedzenie umowy poprzedzone wezwaniem do zapłaty z informacją o możliwości restrukturyzacji zadłużenia.

Ponadto pozwana zarzuciła pozwanemu, że obciążył pozwaną wygórowanymi kosztami ubezpieczenia w wysokości 40.213, 28 zł. Zdaniem pozwanej postanowienia umowy dotyczące ubezpieczenia należy rozpatrywać w kategorii niedozwolonych klauzul umownych w rozumieniu art. 385 (1) § 1 k.c., w myśl którego postanowienia umowy zawierane z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. Kwestionowane postanowienia umowy dotyczące ubezpieczenia nie były indywidualnie uzgadniane z pozwaną, otrzymała ona jedynie gotowe dokumenty, które stanowiły standardowe wzorce, stosowane przez powoda. Pozwana wyraziła zgodę na objęcie jej ubezpieczeniem wyłącznie dlatego, że brak zgody skutkował by odmową udzielenia pożyczki.

Dodatkowo pozwana wskazała, że pozwany nie poinformował pozwanej o możliwości restrukturyzacji zadłużenia. W przedmiotowej sprawie powód nie dowiódł spełnienia dyspozycji art. 75 c ust. 1 prawa bankowego, co skutkuje bezwzględną nieważnością ewentualnego wypowiedzenia umowy pożyczki bankowej. Bank powinien wyznaczyć termin przynajmniej 14 dni roboczych do dokonania spłaty. W takim upomnieniu bank powinien pouczyć o możliwości złożenia przez klienta wniosku o restrukturyzację zadłużenia w terminie 14 dni. Wynika z tego, że bank może zgodnie z prawem zakładać wypowiedzenie pożyczki bankowej najwcześniej po 28 dniach roboczych po powzięciu decyzji o wypowiedzeniu umowy pożyczki bankowej. Zaniechanie procedury restrukturyzacyjnej przez bank stanowi naruszenia art. 75 ust. 1 oraz 75 c ust. 1 prawa bankowego i jako takie oznacza sprzeczność wypowiedzenia z ustawą, czyli nieważność takiej czynności prawnej na podstawie art. 58 § 1 k.c. Bank jest uprawniony do wypowiedzenia umowy z zachowaniem 30 dniowego terminu wypowiedzenia, w przypadku zwłoki pożyczkobiorcy z zapłatą pełnych rat za przynajmniej dwa okresy płatności, po uprzednim pisemnym wezwaniu pożyczkobiorcy do spłaty wymagalnych należności w terminie nie krótszym niż 14 dni roboczych. Powód w żaden sposób nie dowiódł, że strona pozwana zwlekała z zapłatą pełnych rat przez co najmniej dwa okresy płatności.

W piśmie procesowym z dnia 28 października 2019 r. pozwana zaprzeczyła, ażeby otrzymała od powoda Ogólne Warunki Ubezpieczenia Pożyczkobiorców (...) Bank S.A. przez co nie można przyjąć, ażeby pozwana była związana jej warunkami, tym bardziej, że powód nie potwierdził uiszczenia na rzecz ubezpieczyciela jakiejkolwiek składki w imieniu pozwanej. Pozwana przed przystąpieniem do umowy nie otrzymała Ogólnych Warunków Ubezpieczenia i opierała się wyłącznie na informacjach udzielonych przez doradcę kredytowego. Pozwana wskazała, że kwota składki na ubezpieczenie jest bardzo wysoka i stanowi 40 % kwoty kapitału pożyczki.

Zawiadomieniem z dnia 8 listopada 2019 r. Sąd Okręgowy zobowiązał powoda do wskazania jaka kwota została wypłacona pozwanej, udzielenia informacji jaka kwota z tytułu składki umowy ubezpieczenia kredytobiorczyni została wpłacona na rzecz T. S.A. Oddział w Polsce i jaką kwotę prowizji stosownie do tej konkretnej umowy ubezpieczenia powód zatrzymał dla siebie, określenie jaka kwota kapitału oraz jakie kwoty odsetek zostały wpłacone przez pozwaną od 28 marca 2017 r. do rzeczywistej daty spłaty pozwaną rat kredytowych (zawiadomienie z dnia 8 listopada 2019 r. k. 147).

Wyrokiem z dnia 22 stycznia 2020r Sąd Okręgowy w Kielcach oddalił powództwo oraz zasądził od powoda na rzecz pozwanej kwotę 5.417 zł tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 23 lutego 2017 r. A. W. zawarła z (...) Bank siedzibą we W. umowę pożyczki powtórnej nr (...). Na podstawie zawartej umowy Bank udzielił pozwanej pożyczki w wysokości 158.444,77 zł.

Zgodnie pkt 4 umowy pożyczki Pożyczkobiorca zobowiązał się do zapłaty opłat, prowizji i innych kosztów związanych z udzieleniem pożyczki w wysokości: opłaty przygotowawcze za rozpatrzenie wniosku oraz sporządzenie i zawarcie umowy pożyczki 100 zł, prowizji bankowej od udzielonej pożyczki 2972,29 zł, składki ubezpieczeniowej na wypadek śmierci i trwałej całkowitej 40 213, 28 zł pobranej za cały okres kredytowania.

Bank miał przekazać pożyczkobiorcy kwotę 115.159,20 zł w terminie 7 dni. Kwota ta miała zostać pomniejszona o kwotę całkowitego zadłużenia z tytułu aktywnej umowy o nr (...) zawartej w dniu 1 lipca 2016 r. która na dzień zawarcia umowy pożyczki wynosiła 100.159, 20 zł.

Zgodnie z punktem 9 oprocentowanie nominalne pożyczki wynosiło 9% w stosunku rocznym i było stałe. Odsetki naliczane były od kapitału pozostające do spłaty. Rzeczywista roczna stopa oprocentowania pożyczki (RRSO) wynosiła 19, 30 % (pkt. 10).

Zabezpieczeniem spłaty pożyczki było ubezpieczenie w ramach umowy ubezpieczenia zawartej pomiędzy pożyczkobiorcą a (...) S. A. z siedzibą we Francji poprzez swój oddział (...) S. A. Oddział w Polsce z tytułu trwałej i całkowitej niepełnosprawności.

Zgodnie z § 2 ust. 1 umowy pożyczki pożyczkobiorca zobowiązał się spłacić pożyczkę w 108 ratach, których wysokość wynosiła 2147, 50 zł, z wyjątkiem ostatniej raty wyrównawcze, która wynosiła 2146, 16 zł. Raty miały być płatne do 28 dnia miesiąca. Pierwsza rata płatna w dniu 28 marca 2017 r. a ostatnia rata wyrównawcze do dnia 27 lutego 2026 r

Zgodnie z punktem 10 w przypadku braku spłaty, w terminach określonych w umowie pożyczki, pełnych rat pożyczki za co najmniej dwa okresy płatności, Bank wezwie pożyczkobiorcę na piśmie do zapłaty zaległych kwot w terminie 14 dni roboczych od dnia otrzymania wezwania, pod rygorem wypowiedzenia umowy pożyczki. W przypadku, gdy pożyczkobiorca nie ureguluję zaległości w powyższym terminie, Bank ma prawo rozwiązać umowę pożyczki z zachowaniem 30 – dniowego okresu wypowiedzenia.

(Dowód: umowa pożyczki powtórnej nr (...) z dnia 23 lutego 2017 r. k. 6 – 10, wniosek o zawarcie umowy ubezpieczeniowej k. 12, polisa ubezpieczeniowa k. 13, harmonogram spłat k. 14-15)

Opłata jaką (...) Bank S.A. z siedzibą we W. przekazał ubezpieczycielowi z tytułu składki ubezpieczeniowej na skutek przystąpienia A. W. do umowy ubezpieczenia wynosiła 40.213,28 zł.

(dowód: pismo Banku z dnia 25 października 2019 r. k. 130)

Pozwana ostatnią wpłatę wpłaciła w dniu 2 lipca 2018 r. w wysokości 2143, 74 zł.

Na skutek nie dotrzymania warunków umowy i nieuregulowania zaległości, w dniu 14 stycznia 2019 r. powód wezwał pozwaną po rygorem wypowiedzenia umowy pożyczki do dokonania w terminie 14 dni roboczych licząc od dnia doręczenia niniejszego pisma spłaty zaległości w wysokości 4304, 18 zł. Jednocześnie informując, że pozwana ma możliwość wnioskować o pomoc ze strony banku w spłacie zobowiązania poprzez przeprowadzenie restrukturyzacji w ciągu 14 dni od otrzymania niniejszego wezwania. Pozwana nie dokonała wskazanej przez bank wpłaty.

Pismem z dnia 19 marca 2019 r. (...) Bank wypowiedział z dniem 25 kwietnia 2019 r. z zachowaniem 30 dniowego terminu wypowiedzenia, warunków umowy pożyczki i postawił całą należność w stan natychmiastowej wymagalności. Ponadto wskazał, że w przypadku wpłaty przez pozwaną, co najmniej kwoty 13. 301, 71 zł, na którą składają się: kapitał 4326,08 zł, należne odsetki 8881, 88 zł, odsetki karne 93, 75 zł może on rozważyć możliwość wycofania wypowiedzenia. Pozwaną nie dokonała wskazanej przez bank wpłaty.

W dniu 8 maja 2019 r. Pożyczkodawca wezwał pozwaną do zapłaty należności, pod rygorem skierowania sprawy na drogę postępowania cywilnego.

W dniu 27 kwietnia 2019 r. Pożyczkodawca zwrócił pozwanej na jej konto część niewykorzystane składki ubezpieczeniowej w kwocie 30.538, 64 zł. Pozostała kwota uiszczonego ubezpieczenia wynoszącą 9674,64 zł została przekazana w całości do (...) S. A.

(Dowód: historia rachunku prowadzona na rzecz pozwanej k. 69 – 73, wezwanie do zapłaty wraz z potwierdzeniem doręczenia k. 74 – 75, wypowiedzenie umowy pożyczki wraz z potwierdzeniem doręczenia k. 76, 78, przedsądowe wezwanie do zapłaty wraz z potwierdzeniem doręczenia k. 19 – 20 , zestawienia należności i spłat kredytu, ogólnych warunków ubezpieczenia dla pożyczkobiorców, zestawienia wpłat pozwanej).

W dniu 25 czerwca 2019 r. (...) Bank S. A. Z siedzibą we W. wystawił Wyciąg z ksiąg bankowych nr (...) stwierdzając istnienie wymaganego zadłużenia pozwanej A. W. z tytułu umowy pożyczki nr (...) z dnia 23 lutego 2017 r. w wysokości 127. 565, 26 zł, obejmującego niespłacony kapitał w wysokości 115856, 48 zł, odsetki umowne 8881,88 zł, odsetki od należności przeterminowanych w wysokości 2826, 90 zł wraz z dalszymi odsetkami, które obciążają pozwanego od dnia sporządzenia wyciągu z ksiąg bankowych do dnia zapłaty, obliczonymi od kwoty 115. 856, 48 zł według zmiennej stopy procentowej obowiązującej w banku, która na dzień sporządzenia niniejszego wyciągu wynosi 14 %.

(Dowód: wyciąg z ksiąg bankowych (...) Banku S. A. Z dnia 25 czerwca 2019r. k. 4)

Z dniem 1 października 2019 r. Bank (...) S.A. wstąpił we wszystkie prawa i obowiązki dotychczasowego powoda (...) Bank S.A. i stał się jego następcą prawnym.

(dowód: pismo procesowe powoda z dnia 17 października 2019 r. k. 116)

Sąd poczynił ustalenia w oparciu o dowód z dokumentów w postaci wyciągu z ksiąg bankowych nr (...), umowy pożyczki powtórnej nr (...), wniosku o zawarcie umowy ubezpieczenia, polisy ubezpieczeniowej, harmonogram spłat, wypowiedzenie umowy pożyczki, przedsądowe wezwanie do zapłaty, zestawienia należności i spłat kredytu, historii rachunku, wezwanie do zapłaty, ogólnych warunków ubezpieczenia dla pożyczkobiorców, zestawienia wpłat pozwanej, pismo z dnia 25 października 2019 r. k. 130.

Sąd Okręgowy poczynił następujące rozważania prawne:

Roszczenie o zapłatę należności z umowy kredytowej nie mogło się ostać, aczkolwiek nie ze wszystkich powodów artykułowanych przez pozwaną.

Sąd nie podzielił poglądu reprezentowanego przez pozwaną, iż powodowy Bank wypowiedzenie umowy skonstruował pod warunkiem. Treść tego pisma nie wskazywała, że w stosunku do kredytobiorcy zaistniał stan niepewności co do dalszych losów umowy o kredyt. Bank wypowiedział umowę, dając jednocześnie pozwanej możliwość na spowodowanie, że wypowiedzenie stanie się bezskuteczne, jeśli spłaci zadłużenie, co działało per saldo na korzyść kredytobiorcy. Realizacja zaproponowanego warunku prowadziła do kontynuowania umowy kredytowej a uzależniona była od spłaty zaległości.

Jednakowoż podstawą oddalenia powództwa, była konstatacja sądu, że w dacie wypowiadania umowy nie zachodziły przesłanki określone w § 2 pkt. 10 umowy kredytowej, co do istnienia ponad dwumiesięcznej zaległości w spłacie rat kredytowych i z tego względu brak było podstaw do wypowiedzenia umowy kredytu i domagania się zapłaty zobowiązań kredytobiorcy. Rozstrzygnięcie sądu podyktowane było następującym rozumowaniem:

Zgodnie z treścią art. 720 § 1 k.c., przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określona ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko, co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tą samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

Z kolei w myśl art. 5 pkt 7 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. (Dz. U. 2019. 1083 j.t) o kredycie konsumenckim całkowita kwota kredytu to maksymalna kwota wszystkich środków pieniężnych nieobejmujących kredytowanych kosztów kredytu, które kredytodawca udostępnia konsumentowi na podstawie umowy o kredyt, a w przypadku umów, dla których nie przewidziano tej maksymalnej kwoty, suma wszystkich środków pieniężnych nieobejmujących kredytowanych kosztów kredytu, które kredytodawca udostępnia konsumentowi na podstawie umowy o kredyt. Natomiast, całkowity koszt kredytu zgodnie z art. 5 ust. 6 ustawy o kredycie konsumenckim to wszelkie koszty, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt, w szczególności:

a) odsetki, prowizje, opłaty, podatki i marże jeśli są znane kredytodawcy oraz

b) koszty usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń, w przypadku gdy ich poniesienie jest niezbędne do uzyskania kredytu lub do uzyskania go na ferowanych warunkach, z wyjątkiem kosztów opłat notarialnych ponoszonych przez konsumenta.

W tym miejscu należało rozstrzygnąć, czy „kwota udzielonej pożyczki” jaka została określona w umowie z 23 lutego 2017 roku na 158.444,77 zł jest rzeczywistym kredytem (pożyczką) i czy istniały podstawy aby tę kwotę podzielić na 108 rat kapitałowych i 108 rat odsetkowych i ująć ją w harmonogramie spłaty kredytu.

Decydujące znaczenie dla udzielenia negatywnej odpowiedzi była ocena sądu o abuzywności postanowień umownych, narzuconych przez kredytodawcę przy zawieraniu umowy kredytowej a dotyczących obowiązku uiszczenia przez kredytobiorcę jednorazowej składki ubezpieczeniowej w horrendalnej wysokości 40.213,28 zł, stanowiącej 35% wartości realnie udzielonego kredytu.

Sąd podzielił stanowisko pozwanej, że ustalenia w przedmiocie określenia przez Bank podmiotu ubezpieczającego, zakresu ubezpieczenia, czy wysokości składki, nie były uzgadniane indywidualnie ale nadto zostały zaoferowane pozwanej dopiero w momencie podpisania umowy kredytowej.

Sąd uznaje, że aby nie została wyczerpana dyspozycja przepisu art. 385 ¹ k.c, propozycja zawarcia umowy ubezpieczenia kredytu na określonych warunkach winna być przedłożona kredytobiorcy ze stosownym racjonalnym wyprzedzeniem, umożliwiającym przeanalizowanie treści tejże umowy spisanej hermetycznym, specjalistycznym językiem. Już tylko to uchybienie pozwala ocenić czynności podjęte przez powoda co do ukształtowania praw i obowiązków kredytobiorcy za sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco naruszające jego interesy.

W przedmiotowej sprawie powód ponadto w sposób ewidentny wykorzystał swoją pozycję profesjonalisty doprowadzając do nieusprawiedliwionej dysproporcji stron przy zawarciu umowy, uzależniając zawarcie umowy kredytu od jednoczesnego ubezpieczenia kredytu przez wybranego przez siebie ubezpieczyciela. Na dodatek tenże ubezpieczyciel był kapitałowo powiązany z powodowym bankiem , a ponadto sam bank był agentem ubezpieczyciela, mając ze względów oczywistych wolę zawarcia umowy ubezpieczenia kredytu na warunkach korzystnych dla banku i ubezpieczyciela, mniej zważając na interes potencjalnego klienta zawierającego umowę kredytową. Ubocznie tylko należy wspomnieć, że powodowy bank uchylił się od udzielenia odpowiedzi na zapytanie sądu, zasłaniając się tajemnicą handlową, co do wysokości prowizji jaką uzyskuje od zawartej umowy ubezpieczenia.

Wreszcie nie bez znaczenia dla oceny czynności podejmowanych przez Bank był fakt, że przed zawarciem umowy kredytowej nie zobowiązano kredytobiorcy do zawarcia takiej umowy u dowolnego ubezpieczyciela.

Analiza rynku ubezpieczeń daje podstawy do twierdzenia, że nie sprawiałoby trudności zawarcie takiej umowy na warunkach wielokroć korzystniejszych. Zachowanie takie może stanowić naruszenie zasady dobrych obyczajów o jakich mowa w art. 385 ² k.c.

Postanowienia umowy pożyczki określające wysokość składki ubezpieczeniowej na kwotę 40. 213,28 zł w ocenie Sądu ukształtowane zostały w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami rażąco naruszając interes pokrzywdzonego.

Pojęcie dobrych obyczajów jest klauzulą generalną która nie zawiera definicji normatywnej. Sprzeczne z dobrymi obyczajami są min. działania wykorzystujące niewiedzę, brak doświadczenia konsumenta, naruszające równorzędność stron, działania zmierzające do dezinformacji i wywoływania błędnego przekonania konsumenta. Za sprzeczne z dobrymi obyczajami należy uznać te działania przedsiębiorcy które zmierzają do niedoinformowania, dezorientacji, wywoływania błędnego przekonania u konsumenta, wykorzystania jego niewiedzy i naiwności. Dobre obyczaje należy odnosić do zapewniania konsumentowi rzetelnej, jednoznacznej i niewprowadzającej w błąd informacji (M. Sieradzka, Komentarz do ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, Lex 2014, nr 288223).

Zgodnie z przepisem art. 385 (1) § 1 k.c., kryterium oceny decydującym o uznaniu klauzuli za do wzorca klauzul umownych, które godzą w równowagę kontraktową stron, zaś rażące naruszenie interesów konsumenta oznacza nieusprawiedliwioną dysproporcje na jego niekorzyść praw i obowiązków wynikających z umowy (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 sierpnia 2015 r., I CSK 611/14, LEX nr 1771389). Natomiast rażące naruszenie interesów konsumenta niedozwoloną jest kształtowanie praw i obowiązków konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. Obie przesłanki powinny być spełnione łącznie (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 sierpnia 2013 r., I CSK 660/12, LEX nr 1408133). Przez działanie wbrew dobrym obyczajom należy rozumieć wprowadzenie ma miejsce w razie stwierdzenia prawnie relewantnego znaczenia tej nierównowagi. Należy przyjąć, że postanowienia umowy rażąco naruszają interes konsumenta, jeżeli poważnie, znacząco odbiegają od sprawiedliwego wyważenia praw i obowiązków stron. (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 sierpnia 2015 r., I CSK 611/14, LEX nr 1771389).

Skoro zatem postanowienia dotyczące ubezpieczenia kredytu dają podstawy do wyeliminowania ich z obrotu na mocy art. 385 ¹ § 1 k.c. to należało uznać , że kwota kredytu to 115.159,20 zł faktycznie wypłacona pozwanej, po zawarciu umowy, a kredytowane koszty kredytu to marża powoda w kwocie 2.972,29 zł i koszt wniosku w kwocie 100 zł.

Bezzasadnie zatem powodowy Bank określił raty kapitałowe i odsetkowe przyjmując za bazę kwotę rzekomego kredytu w kwocie 158.444.77 zł. Jak już wywodzono wyżej, właściwie określone raty kapitałowe powinny być naliczane od kwoty wszystkich środków pieniężnych nieobejmujących kredytowanych środków pieniężnych, które kredytodawca udostępnia konsumentowi na podstawie umowy o kredyt, czyli w przedmiotowym wypadku od kwoty 115.159,20 zł. Jest również oczywiste, że stosowne odsetki, o stopie określonej umową stron, winny być obliczane, od wysokości wypłaconego kredytobiorcy kapitału.

Już samo podzielenie tej kwoty , z pominięciem wyłączonej wysokości składki ubezpieczeniowej, na 108 rat określonych w umowie, wskazuje na radykalnie niższe raty jakie pozwana zobowiązana była uiszczać, zarówno co do rat kapitałowych jak i odsetkowych. Zamiast kwoty 2.147,50 zł rata byłaby o kilkaset złotych mniejsza, co wynika tylko z pobieżnej symulacji.

W związku z powyższym według oceny sądu brak było przesłanek w świetle § 2 pkt 10 umowy do wypowiadania umowy kredytowej przez powodowy Bank i w związku z tym dochodzenie roszczeń, których wysokość nie została właściwie przez powoda określona, wynikających z bezskutecznego wypowiedzenia umowy , podlegało oddaleniu.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c.

Apelację od tego wyroku wniósł powód, zarzucając:

1/ naruszenie art. 385 (1) kc (w tym w szczególności §1 zdanie drugie) i art. 385 (2) kc - poprzez ich błędne zastosowanie; stosownie bowiem do przepisu art. 385 (1) §1 zdanie drugie kc przepisy dotyczące klauzul niedozwolonych nie dotyczą postanowień umownych, które określają główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny; w §1 ust. 4 lit. a-c Umowy Pożyczki Powtórnej nr (...) z dnia 23 lutego 2017 roku strony jednoznacznie i cyfrowo uzgodniły koszty tej pożyczki;

2/ niewskazanie przez Sąd pierwszej instancji w ustalonym stanie faktycznym, jakoby pozwany o prawnym zabezpieczeniu dowiedział się dopiero w dacie podpisania spornej umowy pożyczki, jakoby nie mógł negocjować warunków spornej pożyczki i jej zabezpieczenia, jakoby proponował zawarcie umowy ubezpieczenia z innym towarzystwem ubezpieczeniowym, jakoby posiadał środki pieniężne do samodzielnego opłacenia składki ubezpieczeniowej, wreszcie żeby po zawarciu spornej umowy pożyczki podejmował działania zmierzające do rozwiązania umowy ubezpieczenia i odzyskania kwoty składki;

3) naruszenie § 2 ust. 10 Umowy Pożyczki Powtórnej nr (...) z dnia 23 lutego 2017 roku - poprzez jego błędne zastosowanie, gdyż zgodnie z treścią art. 385 (1) §1 zdanie drugie kc składka ubezpieczeniowa nie podlegała przepisom regulującym klauzule niedozwolone, a zatem uzgodnione pierwotnie przez strony raty kapitałowo-odsetkowe pozostają ważnymi, co z kolei powoduje, że powód wykazał istnienie wymagalności co najmniej dwóch rat kapitałowo-odsetkowych w dacie wypowiedzenia spornej umowy;

4) naruszenie art. 6 kc, art. 232 kpc i art. 233 kpc - poprzez błędne ich zastosowanie i przyjęcie braku udowodnienia dochodzonych przez powodowy bank należności tak co do zasady, jak i co do wysokości, pomimo że powód przedłożył w tym zakresie szereg dokumentów (w tym m.in.: umowę pożyczki, wezwanie do zapłaty wraz z dowodem nadania, wypowiedzenie umowy wraz z dowodem nadania, zestawienia spłat i należności), a sąd pierwszej instancji ustalił stan faktyczny sprawy w oparciu o te dowody (które wskazane zostały w treści uzasadnienia zaskarżonego wyroku), przy jednoczesnym braku wniosków dowodowych pozwanego; nadto przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów (z uzasadnieniem jak we wszystkich powyższych i niniejszym punktach).

Na tej podstawie wniósł o zmianę wyroku przez zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 127.565,26 zł wraz z odsetkami w wysokości czterokrotności obowiązującej stopy kredytu lombardowego w Narodowym Banku Polskim liczonymi od kwoty 115.856,48 PLN od dnia 25 czerwca 2019 roku do dnia zapłaty, względnie uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Pozwana wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie na jej rzecz kosztów postępowania apelacyjnego. W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew pozwana podkreśliła, że stawki składek, proponowane przez Bank, nie przystawały do standardowych stawek rynkowych. Jednocześnie Bank nie dopuszczał, by to pożyczkobiorca we własnym zakresie zawarł umowę ubezpieczenia - poprzednik prawny powoda argumentował, że brak zgody na zabezpieczenie pożyczki poprzez jej ubezpieczenie przez Bank będzie się wiązało z odmową jej udzielenia. O ile zatem pozwana miała wiedzę, że pożyczka jest ubezpieczona, to nigdy nie przedstawiono jej podstaw wyliczenia składki - ani Bank, ani ubezpieczyciel nie przedstawili na te okoliczność absolutnie żadnego twierdzenia czy dowodu.

Gdyby Bank dopuszczał zawarcie ubezpieczenia przez pożyczkobiorcę we własnym ( zakresie, pozwana za cały okres trwania umowy mogłaby uiścić 900 złotych (oszczędzając więc blisko 39 i pół tysiąca złotych), np. w świetle oferty (...)

Powołała też ofertę, przedstawioną przez firmę (...) Sp. z o.o. Sp. k., która znajduje się na stronie www:(...)

Konkludując, stwierdziła, że biorąc pod uwagę zakres ubezpieczenia, towarzystwa ubezpieczeń żądają składek nie przekraczających 50 złotych miesięcznie; tj. 600 rocznie. Oznacza to, że realna wysokość składki ubezpieczeniowej mogła wynosić w tym wypadku 5.400 złotych, lecz na pewno nie przeszło 40 tysięcy złotych. Zdaniem pozwanej zaoferowany przez poprzednika prawnego produkt finansowy ocierał się wręcz o lichwę.

Sąd Apelacyjny po rozpoznaniu apelacji, zważył, co następuje:

Apelacja jest nieuzasadniona.

Sąd Okręgowy poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne – które Sąd Apelacyjny uznaje za swoje - i trafnie zastosował przepisy prawa procesowego i materialnego. Zaskarżony wyrok odpowiada również zasadom słuszności.

Strona powodowa nie zaprzeczyła wysokości ofert innych zakładów ubezpieczeniowych z 2017r przedłożonych przez pozwaną w apelacji. Zwróciła jednak uwagę, że składka 40.213,298 zł dotyczyła całego okresu spłaty pożyczki, a przedłożone propozycje dotyczą ubezpieczenia na jeden rok.

Gdyby przyjąć najdroższą ofertę na (nie licząc partnera powodowego Banku) tj. 200 zł rocznie przy sumie ubezpieczenia do 200.000 zł to przez 9 lat przewidywanej spłaty pożyczki pozwana zapłaciłaby 1800 zł, a nie 40.213.298 zł. Należy zatem zgodzić si e z Sądem Okręgowym, że zastosowana składka ubezpieczeniowa jest sprzeczna z zasadami z dobrymi obyczajami i zasadami współżycia społecznego w rozumieniu art. 58 § 3 k.c., a zatem postanowienie umowne w tym przedmiocie jest nieważne.

Zgodnie z art. 382 k.p.c. sąd drugiej instancji orzeka na podstawie materiału zebranego w postępowaniu w pierwszej instancji oraz w postępowaniu apelacyjnym. Kognicja sądu apelacyjnego obejmuje zatem „rozpoznanie sprawy’’ i to w taki sposób, w jaki mógł i powinien to uczynić sąd pierwszej instancji. Podstawowym założeniem postępowania apelacyjnego jest bowiem dążenie do wydania merytorycznego rozstrzygnięcia, opartego na materiale zebranym przez sąd I instancji i sąd odwoławczy, który musi samodzielnie ocenić całokształt zebranego w sprawie materiału dowodowego z uwzględnieniem faktów z zakresu notoryjności powszechnej i urzędowej, faktów przyznanych lub niezaprzeczonych a także domniemań prawnych.

W systemie dwuinstancyjnego rozpoznawania spraw cywilnych, w żywotnym interesie ustrojowym leży to, aby orzeczenia wydawane przez sąd drugiej instancji gwarantowały trafność i słuszność rozstrzygnięcia, czyli jego zgodność z prawem materialnym oraz poczuciem sprawiedliwości, temu służy m. in. szeroka swoboda jurysdykcyjna tego sądu odwoławczego (por. uzasadnienie uchwały 7 sędziów SN z 31.01.2008 III CZP 49/07 OSN 2008 nr.6 poz. 55 której nadano moc zasady prawnej).

Do rozważań Sądu I Instancji należy dodać następujące argumenty:

Pozwana zawierała umowę na konsument. Zastosowanie zatem znajduje art. 5 ust. 6 ustawy o kredycie konsumenckim to wszelkie koszty, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt, w szczególności:

a) odsetki, prowizje, opłaty, podatki i marże jeśli są znane kredytodawcy oraz

b) koszty usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń, w przypadku gdy ich poniesienie jest niezbędne do uzyskania kredytu lub do uzyskania go na ferowanych warunkach, z wyjątkiem kosztów opłat notarialnych ponoszonych przez konsumenta.

Należy zwrócić uwagę, że zgodnie z dokumentami przedłożonymi przez Bank pozwana w dniu zawarcia umowy zarabiała ok. 6.300 zł miesięcznie i wspólnie z mężem (który wyraził zgodę na zawarcie umowy) miała tylko jedną osobę na utrzymaniu. Bank nie podjął żądnej próby wykazania, że w tej sytuacji, przy spłacie miesięcznej raty wynoszącej ok. 2100 zł zawarcie umowy ubezpieczenia było niezbędne. Jest to dodatkowy argument za uznaniem zapisu umowy w przedmiocie ubezpieczenia za nieważny.

Wreszcie zapis ten należy ocenić jako postanowienie abuzywne w rozumieniu art. 385 (1) § 1 k.c. Zgodnie z tym przepisem:

§ 1. Postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.

§ 2. Jeżeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie.

§ 3. Nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta.

§ 4. Ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje.

W sprawie niniejszej powód nie przedstawił żadnych dowodów, postanowienie w przedmiocie ubezpieczenia zostało uzgodnione indywidualnie.

Warto przypomnieć, iż zgodnie z tym unormowaniem postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Opisanym cechom i przesłankom odpowiadała także przewidziany w umowie pożyczki obowiązek zawarcia umowy pożyczki ze wskazanym ubezpieczycielem,

Już na pierwszy rzut oka dostrzegalne jest bowiem rażące zachwianie ekwiwalentnością świadczeń stron umowy, które nie może być społecznie akceptowalne, gdyż przysparza pożyczkodawcy korzyści nie dających się uzasadnić żadnymi racjami. Jeszcze raz stanowczego wypunktowania wymaga, że zawarty w umowie zapis był niczym innym jak dodatkowym źródłem dochodu pożyczkodawcy, na co ewidentnie wskazuje wysokość opłaty w odniesieniu do kwoty pożyczki.

Z tych też przyczyn nie może się zostać zabieg zastosowany przez powoda, a polegający na zaliczeniu składki za ubezpieczenie do kwoty do kwoty udzielonej pożyczki. Biorąc to pod uwagę, powód nie wykazał swojego roszczenia, ponieważ podstawą wypowiedzenia umowy była niewłaściwa kwota pożyczki i niewłaściwe raty. W konsekwencji przedmiotowe wypowiedzenie jest bezskuteczne.

Brak natomiast podstaw do przyznania racji pozwanej odnośnie prowizji, która nie odbiega od średniej stosowanej przez banki.

Mając powyższe argumenty na względzie Sąd Apelacyjny zmienił oddalił apelację na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 98 zw. z art. 99 i 108 § 1 k.p.c. zgodnie z zasadą wyniku sporu.

SSA Józef Wąsik