Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Krakowie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 listopada 2024 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie, I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSA Zygmunt Drożdżejko

Protokolant: Michał Góral

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 15 listopada 2024 r. w Krakowie

sprawy z powództwa Skarbu Państwa – Województwa (...)

przeciwko R. O. (1), A. O. (1), A. O. (2)
i E. O.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanych od wyroku Sądu Okręgowego w Kielcach

z dnia 5 grudnia 2022 r., sygn. akt I C 820/22

1.  oddala apelację;

2.  zasądza solidarnie od pozwanych R. O. (1), A. O. (1), A. O. (2) i E. O. na rzecz strony powodowej Skarbu Państwa – Województwa (...) kwotę 8 100 zł (osiem tysięcy sto złotych) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego, z odsetkami w wysokości ustawowej od dnia prawomocności punktu 2 wyroku do dnia zapłaty.

Sygn. akt I ACa 641/23

UZASADNIENIE

Wyroku z dnia 15 listopada 2024r.

W pozwie z dnia 14 lutego 2022 roku powód Województwo (...) wniosło o orzeczenie nakazem zapłaty w postępowaniu nakazowym z weksla obowiązku zapłaty przez R. O. (1), A. O. (2), E. O. i A. O. (1) na jego rzecz kwoty 200 048,15 zł wraz z odsetkami w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych liczonymi od kwoty 198 795,15 zł od dnia 3 lipca 2014 roku do dnia zapłaty oraz o zasądzenie od pozwanych na jego rzecz kosztów procesu według norm przepisanych. W uzasadnieniu powód wskazał, iż w dniu 12 grudnia 2013 roku Województwo (...) zawarło z R. O. (1), prowadzącym działalność gospodarczą pod firmą (...), NIP (...), REGON (...), zwanym dalej (...), umowę nr (...) o dofinansowanie projektu o nazwie „(...) usług świadczonych przez firmę PPHU (...)” o wartości 598.629,12 zł, w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa (...) na lata 2007-2013. Powód podnosił, że zgodnie z umową o dofinansowanie, warunkiem wypłaty dofinansowania było ustanowienie i wniesienie zabezpieczenia w postaci weksla własnego in blanco wraz z deklaracją wekslową i poręczeniem wekslowym. W dniu 18 grudnia 2013 roku beneficjent wystawił weksel in blanco, który przekazał do dyspozycji Województwa (...) jako zabezpieczenie roszczeń o zwrot dofinansowania wykorzystanego niezgodnie z przeznaczeniem, bez zachowania obowiązujących procedur lub pobranego nienależnie lub w nadmiernej wysokości. Do weksla zostały dołączone deklaracje wekslowe z dnia 18 grudnia 2013 roku oraz z dnia 11 lutego 2014 roku. Weksel, którego wystawcą jest beneficjent, został poręczony bez ograniczenia przez poręczycieli w osobach A. O. (2), E. O. i A. O. (1). Powód zaznaczał, że beneficjent będący wystawcą weksla, nie wykonał należycie umowy o dofinansowanie. Dopuścił się naruszeń związanych m.in. z zaprzestaniem realizacji projektu, brakiem zatrudnienia osób na etatach przewidzianych projektem oraz znaczącą modyfikacją projektu. W związku z tym Zarząd Województwa (...) jako Instytucja Zarządzająca Regionalnym Programem Operacyjnym Województwa (...) na lata 2007-2013 skierował do beneficjenta pismo z dnia 23 kwietnia 2015 roku, znak (...) (...), stanowiące wezwanie w trybie art. 207 ust. 8 ustawy o finansach publicznych do zwrotu dofinansowania wraz z odsetkami w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych, liczonymi od dnia przekazania środków. Powód podkreślał, że wobec braku dobrowolnego zwrotu dofinansowania wszczęto postępowanie administracyjne na podstawie art. 207 ust. 9 ustawy o finansach publicznych. W jego wyniku Zarząd Województwa (...) wydał decyzję z dnia 29 lipca 2015 roku nr (...), określającą przypadającą do zwrotu kwotę 198 795,15 zł wraz z odsetkami w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych liczonymi od dnia przekazania środków. Dofinansowanie nie zostało przez beneficjenta zwrócone. Powód podniósł, że na sumę 200 048,15 zł dochodzoną pozwem składa się: kwota 198 795,15 zł tytułem należności głównej, określona decyzją o zwrocie finansowania; skapitalizowane na dzień 2 lipca 2014 roku odsetki w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych, liczone od kwoty 198 795,15 zł, od dnia wypłaty środków, tj. od dnia 10 czerwca 2014 do dnia 2 lipca 2014 roku; dalsze odsetki w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych, liczone od kwoty 198 795,15 zł, od dnia 3 lipca 2014 roku do dnia zapłaty. (pozew – k. 1-8).

Zarządzeniem z dnia 30 marca 2022 roku został stwierdzony brak podstaw do wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym i upominawczym. (zarządzenie k. 50)

W odpowiedzi na pozew wniesionej do tut. Sądu w dniu 20 maja 2022 roku pozwani R. O. (1), A. O. (2), E. O. i A. O. (1) wnieśli o oddalenie powództwa. Pozwani wskazali, że ukształtowanie podstawy faktycznej powództwa, jak wskazał to powód na ostatniej stronie pozwu powoduje całkowitą niezasadność powództwa a limine względem A. O. (2), A. O. (1) i E. O., ponieważ osoby te jedynie awalizowały weksel wystawiony przez R. O. (1) powodowi. Zdaniem pozwanych, osoby te nie są zatem dłużnikami powoda na gruncie stosunku podstawowego łączącego R. O. (1) z powodem; pozwani A. O. (2), A. O. (1) i E. O. nie są zatem dłużnikami powoda ani na podstawie Umowy nr (...) z dnia 12 grudnia 2013 r. wraz z jej Aneksami ani na podstawie Decyzji z dnia 29 lipca 2015 r. wydanej przez powoda w trybie administracyjnym. Zresztą - co potwierdza treść owej Decyzji - pozwani A. O. (2), A. O. (1) i E. O. nie byli nawet stronami tego postępowania administracyjnego. Pozwani twierdzą, że zasadne jest ograniczenie rozprawy do rozstrzygnięcia kwestii braku legitymacji biernej A. O. (2), A. O. (1) i E. O., a także wydanie wyroku częściowego oddalającego powództwa względem tych pozwanych, skoro kwota objęta pozwem w niniejszej sprawie nie wynika z weksla załączonego do pozwu, ale stanowi sumę kwot z ww. decyzji i odsetek. Pozwani podkreślali, że weksel został wypełniony niezgodnie z deklaracjami wekslowymi z dnia 18 grudnia 2013 roku oraz z 11 lutego 2014 roku. Twierdzili, że zgodnie z treścią przedmiotowych deklaracji wekslowych weksel in blanco mógł zostać wypełniony jeżeli na podstawie wniosków o płatność, sprawozdań z realizacji lub czynności kontrolnych przeprowadzonych przez uprawnione organy zostanie stwierdzone, że beneficjent: wykorzystał całość lub część dofinansowania niezgodnie z przeznaczeniem; bez zachowania obowiązujących procedur; pobrał dofinansowanie nienależnie; w nadmiernej wysokości. Pozwani zaznaczali, że w treści decyzji z dnia 29 lipca 2015 roku nie stwierdzono wystąpienia żadnej z ww. okoliczności, które mogłyby stać się podstawą wypełnienia przez powoda ww. weksla. Jedyną przesłanką wydania ww. decyzji o zwrocie dofinansowania jest tylko i wyłącznie brak trwałości zamierzenia inwestycyjnego, na które pozwany R. O. (1) otrzymał dofinansowanie. W decyzji owej nie stwierdzono bowiem, aby beneficjent dofinansowania unijnego wykorzystał całość lub część dofinansowania niezgodnie z przeznaczeniem, pobrał je bez zachowania obowiązujących procedur, pobrał dofinansowanie nienależnie, czy też w nadmiernej wysokości. Zgodnie z jej treścią powód jednoznacznie stwierdził: „w dniach 14-15 kwietnia 2014 r. w związku z zakończeniem realizacji projektu oraz złożeniem przez Beneficjenta wniosku o płatność końcową, (...) przeprowadziła kontrolę końcową przedmiotowego projektu. Na podstawie przedstawionych przez beneficjenta dokumentów i wyjaśnień nie stwierdzono nieprawidłowości w jego realizacji. (...) potwierdziła realizacje projektu i w dniu 10 czerwca 2014 r. przekazano na konto beneficjenta dofinansowanie w łącznej wysokości 198 795,15 zł" (vide: str. 5 Decyzji z dnia 29 lipca 2015 r.). Ponadto pozwani podnieśli, że prawo do wypełnienia weksla in blanco przez powoda uległo przedawnieniu. (odpowiedź na pozew k.56-61).

Wyrokiem z dnia 5 grudnia 2022r. Sąd Okręgowy w Kielcach z asądził solidarnie od R. O. (1), A. O. (2), E. O. i A. O. (1) na rzecz Województwa (...) kwotę 200 048,15 zł (dwieście tysięcy czterdzieści osiem złotych piętnaście groszy) oraz odsetki w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych od kwoty 198 795,15 zł (sto dziewięćdziesiąt osiem tysięcy siedemset dziewięćdziesiąt pięć złotych piętnaście groszy) od dnia 3 lipca 2014 roku do dnia 15 lutego 2019 roku (I); oddalił powództwo w pozostałym zakresie (II); zasądził solidarnie od R. O. (1), A. O. (2), E. O. i A. O. (1) na rzecz Województwa (...) kwotę 15 340 zł (piętnaście tysięcy trzysta czterdzieści złotych) tytułem kosztów procesu (III).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 12 grudnia 2013 roku Województwo (...) zawarło z R. O. (1), prowadzącym działalność gospodarczą pod firmą (...), NIP (...), REGON (...), zwanym dalej (...), umowę nr (...) o dofinansowanie projektu o nazwie „(...) usług świadczonych przez firmę PPHU (...)” o wartości 598 629,12 zł, w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa (...) na lata 2007-2013. R. O. (1) we wniosku konkursowym poprzedzającym zawarcie umowy, zobowiązał się do realizacji projektu w oparciu o wniosek o dofinansowanie, z należytą starannością, rzetelnie, racjonalnie i oszczędnie, zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa i procedurami w ramach programu oraz w sposób który zapewni prawidłową i terminową realizację projektu, a także osiągnięcie celów zakładanych we wniosku o dofinansowanie (§ 11 ust. 1 pkt 2 Umowy) tj.: nadrzędnym celem miał być rozwój firmy i podniesie jej konkurencyjności na rynku lokalnym. Bezpośrednim celem przedsięwzięcia była dywersyfikacja świadczonych przez firmę usług, a wynikiem realizowanego przedsięwzięcia miało być uruchomienie i świadczenie usług restauracyjno — gastronomicznych. Rezultatem projektu miało być m.in. utworzenie 14 nowych miejsc pracy (8 stanowisk dla kobiet i 6 dla mężczyzn), wprowadzenie w przedsiębiorstwie 1 nowego produktu — usługi restauracyjno —gastronomiczne (...) co docelowo przyczynić się miało do poprawy konkurencyjności firmy na rynku lokalnym i rozwoju regionu. Całkowitą wartość projektu ustalono na kwotę 598 629,12 zł, z której 55 % miało być pokrytych wkładem własnym beneficjenta, a reszta, po spełnieniu warunków wynikających z przepisów prawa oraz umowy, miała być objęta dofinasowaniem w 38,25% z funduszy unijnych i w 6,75% z krajowych w łącznej kwocie 198 795,15 zł (§ 2 ust. 7 umowy). Warunkiem przekazania beneficjentowi środków z dotacji rozwojowej było m.in. wniesienie zabezpieczenia w formie weksla własnego in blanco wraz z deklaracja wekslową i poręczeniem wekslowym (§ 9 ust. 1 pkt. 1 w zw. z ust. 2 pkt 11 umowy), którego w niniejszej sprawie udzielił w dniach 18 grudnia 2013 roku i 11 lutego 2014 roku R. O. (1). Zgodnie z deklaracjami wekslowymi poręczycielami R. O. (1) została jego żona A. O. (2) oraz jego rodzice: E. O. i A. O. (1). W deklaracji wekslowej wskazano, że Województwo (...) w K. ma prawo wypełnić weksel w każdym czasie, na sumę odpowiadającą kwocie dofinansowania powiększonej o odsetki liczone jak od zaległości podatkowych, od dnia przekazania nieprawidłowo wykorzystanego lub pobranego dofinansowania oraz koszty czynności zmierzających do odzyskania nieprawidłowo wykorzystanego dofinansowania, jeżeli na podstawie wniosków o płatność, sprawozdań z realizacji lub czynności kontrolnych przeprowadzonych przez uprawnione organy zostanie stwierdzone, że beneficjent wykorzystał całość lub część dofinansowania niezgodnie z przeznaczeniem, bez zachowania obowiązujących procedur, lub pobrał dofinansowanie nienależnie lub w nadmiernej wysokości. Ponadto, w deklaracjach zawarto postanowienie, iż zabezpieczenie ustanowione jest na okres 3 lat od dnia zakończenia realizacji projektu, przedłużonego o okres przekazania przez Instytucję Zarządzającą (...) na lata 2007-2013 dofinansowania na rzecz Beneficjenta (żadne dalsze płatności na rzecz beneficjenta nie będą przekazywane), nie krócej jednak niż do dnia zakończenia postępowania związanego z odzyskiwaniem dofinasowania. Zakończenie realizacji projektu wiązało się z kumulatywnym spełnieniem dwóch kryteriów, wynikających z § 1 pkt 18 umowy, tj. gdy wszystkie działania związane z realizacją projektu zostały faktycznie wykonane i wszystkie wydatki zostały poniesione przez beneficjenta. Ponadto umowa zobowiązywała beneficjenta do pomiaru i utrzymywania głównych wartości wskaźników osiągniętych dzięki realizacji projektu, zgodnie ze wskaźnikami monitoringowymi zamieszczonymi we wniosku, o który mowa w § 2 ust. 1 oraz listą wskaźników kluczowych, zawartych w (...) ( (...) 07-13) w okresie 3 lat od dnia zakończenia realizacji projektu, przedłużonego o okres przekazania przez Instytucję Zarządzającą (...) na lata 2007-2013 dofinansowania na rzecz beneficjenta (żadne dalsze płatności na rzecz Beneficjenta nie będą przekazywane) oraz przygotowywania i przekazywania do Instytucji Zarządzającej (...) na lata 2007-2013 rocznych sprawozdań z realizacji głównych wskaźników (§ 11 pkt 2 umowy). Oprócz tego beneficjent zobowiązał się do poddania kontroli na miejscu w zakresie prawidłowości realizacji projektu. (§12 ust.1 umowy). Zgodnie z umową Beneficjent zobowiązał się do prowadzenia wyodrębnionej ewidencji księgowej dotyczącej realizacji projektu w sposób przejrzysty, tak, aby była możliwa identyfikacja poszczególnych operacji księgowych. (§14 ust.1 umowy). Na podstawie § 16 ust.1 pkt 1 i 2 umowy Beneficjent zobowiązał się do:

1.  zapewnienia informowania społeczeństwa o finansowaniu realizacji projektu przez Unię, zgodnie z wymogami, o których mowa w rozporządzeniu Rady (WE) 1083/2006 oraz rozporządzeniu Komisji (WE) nr 1828/2006 (w szczególności art.8 i 9), rozporządzeniu (WE) nr 1080/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady oraz wytycznymi Instytucji Zarządzającej;

2.  zamieszczenia we wszystkich dokumentach, które przygotowuje w związku z realizacją projektu, informacji o udziale Unii Europejskiej we współfinansowaniu projektu oraz oznaczania dokumentów i miejsca realizacji projektu logo Unii Europejskiej i logo programu.

Zgodnie z §17 ust.8 umowy beneficjent zobowiązał się do niedokonywania znaczącej modyfikacji projektu w rozumieniu art.57 rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006. §17 ust.9 umowy stanowił, że beneficjent jest zobowiązany zwrócić dofinansowanie, w terminie i na rachunki wskazane przez Instytucję Zarządzającą (...) na lata 2007-2017, w przypadku, gdy w okresie 5 lat ( w przypadku (...) w okresie 3 lat) od zakończenia realizacji projektu przedłużonego o okres przekazania przez Instytucje Zarządzającą (...) na lata 2007-2013 dofinansowania na rzecz Beneficjenta (żadne dalsze czynności na rzecz Beneficjenta nie będą przekazywane), projekt ulegnie znaczącej modyfikacji, w rozumieniu art.57 rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006. Przedmiotowa umowa przewidywała w § 19 ust. 1 przypadki wypowiedzenia umowy przez Instytucję Zarządzającą z zachowaniem jednomiesięcznego terminu wypowiedzenia, jeżeli beneficjent m.in. zaprzestał realizacji projektu lub realizuje go w sposób niezgodny z umową, przepisami prawa lub procedurami właściwymi dla programu (pkt 2), rażąco utrudniał przeprowadzenie kontroli przez Instytucję Zarządzającą bądź inne uprawnione podmioty (pkt. 3), w określonym terminie nie usunął stwierdzonych nieprawidłowości (pkt. 5), w sposób rażący nie wywiązuje się z obowiązków nałożonych na niego w umowie (pkt. 7). Zgodnie zaś z § 19 ust. 3 umowy w przypadku rozwiązania umowy z powodów wskazanych wyżej beneficjent był zobowiązany do zwrotu otrzymanego dofinansowania wraz z odsetkami w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych naliczanymi od dnia przekazania dofinansowania, w terminie wyznaczonym przez Instytucję Zarządzającą. R. O. (1) podpisał również oświadczenie, że przez okres co najmniej 3 lat od daty zakończenia realizacji projektu, zgodnie z art. 57 rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności i uchylającego rozporządzenie (WE) nr 1260/1999, inwestycja lub miejsca pracy stworzone przez (...) zostaną utrzymane i nie poddane zasadniczym modyfikacjom mającym wpływ na jej charakter lub warunki jej realizacji lub powodującym uzyskanie nieuzasadnionej korzyści oraz wynikającym ze zmiany charakteru własności elementu infrastruktury albo zaprzestania działalności produkcyjnej. w dniach 14-15 kwietnia 2014 r. w związku z zakończeniem realizacji projektu oraz złożeniem przez Beneficjenta wniosku o płatność końcową, (...) przeprowadziła kontrolę końcową przedmiotowego projektu. Na podstawie przedstawionych przez Beneficjenta dokumentów i wyjaśnień nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie jego realizacji. (...) potwierdziła realizację projektu i w dniu 10 czerwca 2014 r. przekazano na konto Beneficjenta dofinansowanie w łącznej wysokości 198 795,15 zł. W związku z zaistnieniem nowych okoliczności w sprawie tj. pojawieniem się informacji prasowej, że została zlikwidowana restauracja (...). W dniu 15 lipca 2014 r. została przeprowadzona kontrola trwałości, w wyniku której stwierdzono fakty mające na ustalenie zgodności realizacji projektu z obowiązującymi przepisami prawa Wspólnotowego i krajowego oraz Wytycznymi dotyczącymi realizacji projektów w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa (...) na lata 2007-2013. W wyniku przeprowadzonych czynności sprawdzających Zespół kontrolny nie potwierdził zachowania celu projektu po zakończeniu realizacji zgodnie z wnioskiem aplikacyjnym. Beneficjent w złożonym w trakcie czynności kontrolnych oświadczeniu poinformował, iż firma (...) nie została wykreślona z rejestru przedsiębiorców, jednak na dzień kontroli, tj. 15 lipiec 2014 r. nie kontynuuje działalności związanej z przedmiotowym projektem. Beneficjent wyjaśnił, że powodem zaprzestania działalności związanej z projektem było wypowiedzenie umowy najmu lokalu, gdzie znajdowała się utworzona w ramach Projektu (...). Beneficjent oświadczył również, że na dzień kontroli nie świadczy usług założonych w przedmiotowym projekcie i nie zatrudnia osób na nowych etatach przewidzianych tym projektem. Urządzenia zakupione w ramach realizacji przedmiotowego projektu znajdują się w siedzibie firmy, tj. w K., ul. (...). W związku z prośbą R. O. (1) wyrażoną w piśmie z dnia 25 lipca 2014 r., dotyczącą udzielenia zgody na prowadzenie restauracji w nowej lokalizacji, (...) wyraziła przyzwolenie na niniejszą zmianę. Strona zobowiązana została do zapewnienia nowego lokalu o nie gorszych parametrach, niż dotychczasowy oraz do zapewnienia funkcjonowania całego zakupionego w ramach niniejszego projektu sprzętu oraz osiągnięcie wskaźnika „Przewidywana całkowita liczba bezpośrednio utworzonych nowych etatów” w wysokości 12 etatów. Strona została poinformowana również, że zmiany te mogą wpłynąć na konieczność wydłużenie okresu trwałości projektu oraz zobowiązana została do bieżącego informowania (...) o postępach w adaptacji nowego lokalu oraz otwarciu(...). W wyniku kontroli trwałości sporządzono w dniu 30 lipca 2014 r. Informację Pokontrolną Nr (...) przekazaną beneficjentowi. Z uwagi na fakt, iż R. O. (1) nie zwrócił ww. (...) Pokontrolnej i jednocześnie nie wniósł w terminie 14 dni od jej otrzymania uwag do treści w niej zawartych, (...) uznała, iż beneficjent akceptuje ustalenia pokontrolne - tym samym są obowiązujące. (...) w piśmie z dnia 02 września 2014 r. skierowanym do pozwanego podsumował, że w wyniku kontroli trwałości projektu stwierdzono, że:

a) nastąpiło zaprzestanie realizacji projektu (zaprzestanie działalności produkcyjnej),

b) beneficjent nie zatrudnia osób na nowych etatach przewidzianych tym projektem,

c) wystąpiła znacząca modyfikacja projektu w rozumieniu art. 57 rozporządzenia Rady 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1260/1999 (dalej: rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006).

W dniach 11 i 16 września 2014 roku R. O. (1) przedłożył kolejne pisma informujące o postępach w organizacji nowej lokalizacji restauracji, podał konkretny adres, zapewnił, iż uruchomienie restauracji nastąpi w terminie do 04 lutego 2015 roku, zapewnił ponadto, że lokal ten posiada lepsze parametry od dotychczasowego, że cały sprzęt zakupiony w ramach projektu będzie funkcjonował, a wartość wskaźnika „Przewidywana całkowita liczba bezpośrednio utworzonych nowych etatów ( (...))” nie będzie mniejsza niż 12, na co uzyskał zgodę (...) w dniu 21 października 2014 r. Przewidywany termin uruchomienia inwestycji został określony na dzień 04 lutego 2015 r. Pozwany został pouczony, iż niewywiązanie się z powyższego będzie skutkowało wypowiedzeniem, jeżeli beneficjent wykorzystał przekazane środki finansowe (w całości lub w części) na cel inny niż określony w projekcie lub niezgodnie z umową oraz przepisami prawa lub procedurami właściwymi dla Programu. W dniu 02 lutego 2015 r. do (...) wpłynęło pismo Strony datowane na dzień 30 stycznia 2015 r., w którym to dokumencie R. O. (1) zawiadomił, iż we wskazanym wcześniej miejscu i w terminie do dnia 04 lutego 2015 r. nie będzie otworzonej restauracji i rezygnuje z tego lokalu. Strona zwróciła się z prośbą o przesunięcie terminu otwarcia restauracji do dnia 18 czerwca 2015 r. w nowej lokalizacji przy ul. (...). W związku z powyższym, pismem z dnia 04 lutego 2015 r. wezwano pozwanego do przedstawienia umowy najmu nowego lokalu, w którym strona będzie prowadzić działalność objętą dofinansowaniem. Z odpowiedzi pozwanego z dnia 13 lutego 2015 r. wynikało, że nie zawarł on żadnej umowy. Strona powodowa uznała, że wystąpiły przesłanki do rozwiązania z beneficjentem umowy o dofinansowanie o których mowa w:

- § 19 ust. 1 pkt 2 umowy, zgodnie z którym beneficjent zaprzestał realizacji Projektu lub realizuje go w sposób niezgodny z niniejszą Umową, przepisami prawa lub procedurami właściwymi dla Programu,

- § 19 ust. 1 pkt 7 umowy, zgodnie z którym Beneficjent nie wywiązuje się z obowiązków nałożonych na niego w niniejszej Umowie,

- § 17 pkt 8 umowy, zgodnie z którym Beneficjent dokonał znaczącej modyfikacji projektu w rozumieniu art. 57 rozporządzenia rady (WE) nr 1083/2006,

- § 11 ust. 1 pkt 2 umowy, zgodnie z którym Beneficjent zobowiązuje się do pomiaru i utrzymywania głównych wartości wskaźników osiągniętych dzięki realizacji Projektu, zgodnie ze wskaźnikami monitoringowymi zamieszczonymi we wniosku (...) w okresie 3 lat od dnia zakończenia realizacji (…)

Zarząd Województwa (...) pismem z dnia 20.02.2015 r. zdecydował o rozwiązaniu umowy nr (...)z dnia 12 grudnia 2013 r. o dofinasowane projektu pn. „ (...) usług świadczonych przez firmę PPHU (...) ” z jednomiesięcznym terminem wypowiedzenia od daty otrzymania niniejszego pisma. Jednocześnie w piśmie tym (...) wezwał beneficjenta do zwrotu całości otrzymanego dofinansowania wraz z odsetkami w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych na odpowiednie rachunki bankowe Urzędu Marszałkowskiego Województwa (...) w terminie 14 dni od dnia rozwiązania umowy. Beneficjent potwierdził odbiór pisma w dniu 12 marca 2015 roku, płatności jednak nie dokonał. Wobec braku zwrotu powyższej kwoty wraz z odsetkami Zarząd Województwa (...) mocą decyzji nr (...)z dnia 29 lipca 2015 roku określił R. O. (1) przypadającą do zwrotu kwotę środków: z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w wysokości 168 975,17 zł i z budżetu Państwa w wysokości 29 819,27 złotych z tytułu zwrotu całości dofinansowania przekazanego na podstawie umowy nr (...) (...) wraz z odsetkami w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych od dnia przekazania środków tj. od 10 czerwca 2014 roku, w terminie 14 dni od daty doręczenia decyzji. W decyzji wskazano, że zgodnie z art. 57 rozporządzenia 1083/2006 każdy projekt współfinansowany ze środków funduszy strukturalnych musi zachować trwałość przez okres pięciu lat od daty finansowego zakończenia projektu. W przypadku projektów realizowanych przez (...), okres o którym mowa w ppkt. 3.1 wynosi trzy lata od daty finansowego zakończenia projektu. Cytowane powyżej rozporządzenie 1083/2006 zostało zawarte zarówno w regulaminie konkursu zamkniętego dla mikroprzedsiębiorstw, jak i we wzorze umowy o dofinasowanie zarówno w § 1 jak i § 17 pkt 8 gdzie wprost wskazano „Beneficjent zobowiązuje się do niedokonywania znaczącej modyfikacji Projektu w rozumieniu art. 57 rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006”. Składając wniosek o dofinansowanie beneficjent zobowiązany był zapoznać się z wyżej wspomnianymi informacjami wypełniając wniosek. R. O. (1) nie zwrócił wymaganych kwot dofinasowania, a w związku z tym powód – Województwo (...) wypełniło posiadany na zabezpieczenie weksel in blanco poręczony przez A. O. (2), E. O. i A. O. (1) na kwotę 274 708,20 zł. Następnie pismem z dnia 16 stycznia 2019 roku, doręczonym w dniu 20 stycznia 2019 roku, poinformował R. O. (1) oraz A. O. (2) o wypełnieniu weksla oraz dacie jego płatności ustalonej na 15 lutego 2019 roku, jednocześnie wzywając ich do zapłaty. Powód nie poinformował pozostałych poręczycieli A. O. (1) i E. O. o wystawieniu weksla i nie wzywał ich do jego wykupienia. Żadna z pozwanych osób nie dokonała zapłaty żadnej kwoty na poczet kwoty określonej w wekslu.

Ocena dowodów dokonana przez Sąd Okręgowy:

Ustalenia stanu faktycznego zostały oparte przede wszystkim na dokumentach, których prawdziwości nie kwestionowano i były one bezsporne.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo zasługuje na uwzględnienie praktycznie w całości. Strona powodowa, choć z treści pozwu wynika to również, wyjaśniła, że dochodzi swojego roszczenia na podstawie weksla. Wystawcą weksla był R. O. (1), a jego poręczycielami pozostali pozwani. Zatem brak jest podstaw do uznania, że pozwani, poza R. O. (1), nie są legitymowani biernie w sprawie. Strona pozwana myli stosunek podstawowy oparty na umowie o dofinasowanie i stosunek z weksla, który zabezpieczał jej wykonanie. Przechodząc do meritum rozważań prawnych, wskazać należy, że weksel niezupełny w chwili wystawienia (tzw. weksel in blanco) stanowi wyjątek od wymagań wymienionych w art. 1 i 2 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 r. - Prawo wekslowe. Istota takiego weksla polega na tym, że wystawca zobowiązując się z weksla, nie wypełnia jego blankietu, lecz jedynie go podpisuje. Zasady wypełnienia weksla in blanco zawarte są w osobnym porozumieniu, tzw. deklaracji wekslowej (art. 10 Prawa wekslowego). Istnieje więc niewątpliwie ścisły związek między tzw. stosunkiem podstawowym (stosunek umowny) a wręczeniem weksla in blanco, który ma na celu zapewnić gwarancje wykonania umowy. Ów związek między wekslem gwarancyjnym a stosunkiem podstawowym (umową) jest tego rodzaju, że w sporze wekslowym pozwany może zgłosić zarzuty oparte na stosunku podstawowym. Niewątpliwie więc, poręczyciel może podnieść przeciwko wierzycielowi wszelkie zarzuty, które przysługują dłużnikowi (odpowiednio art. 883 § 1 kc), w tym niewątpliwie zarzut przedawnienia. W sytuacji, gdy została wydana ostateczna decyzja nakazująca R. O. (1) zwrot dofinasowania, pozwani nie kwestionowali, że R. O. (1) na podstawie stosunku podstawowego wynikającego z umowy o dofinasowanie jest zobligowany zwrócić środki, które zostały mu przekazane wraz odsetkami w wysokości jak dla zobowiązań podatkowych. Nadmienić należy, iż nie jest kwestionowane, że przyjmuje się zasadę uwzględniania przez sądy powszechne skutków prawnych orzeczeń organów administracyjnych (tu decyzji o zwrocie dofinasowania), która ma swoje źródło w prawnym rozgraniczeniu drogi sądowej i drogi administracyjnej, czego wyrazem są przepisy art. 2 § 3 k.p.c. i art. 177 § 1 pkt 3 k.p.c. oraz art. 16 k.p.a. i art. 97 § 1 pkt 4 k.p.a. Pozwani podnosili jedynie, że pomimo to, nie zostały spełnione warunki do wypełnienia weksla określone w deklaracji wekslowej, a w szczególności, że weksel został wypełniony po terminie określonym w deklaracji wekslowej, co pozwani nazywali „przedawnieniem”. Ponadto dalsze zarzuty koncentrują się wokół ważności poręczenia wekslowego, które zawarte zostało pomiędzy powodem, jako remitentem, a wystawcą weksla i pozwanymi, jako jego poręczycielami. Zastrzeżenia pozwanych są zupełnie nietrafione. Pozwani proponują odczytanie zapisów deklaracji w sposób sprzeczny z jej treścią. W deklaracji wskazano jasno, że zabezpieczenie [w postaci weksla] ustanowione jest na okres 3 lat od dnia zakończenia realizacji projektu, przedłużonego o okres przekazania przez Instytucję Zarządzającą (...) na lata 2007-2013 dofinansowania na rzecz Beneficjenta […], nie krócej jednak niż do dnia zakończenia postępowania związanego z odzyskiwaniem dofinasowania. Okoliczność, że poręczyciele nie doczytali zapisów w deklaracji, nie dowiadywali się o stan realizacji umowy o dofinansowanie, życzeniowo mieli nadzieję, że Województwo nie skorzysta z zabezpieczenia, nie powoduje, że okres trwania zabezpieczenia uległ skróceniu. Twierdzenia, że poręczyciele uważali, że ich zobowiązanie będzie jedynie obowiązywało przez 3 lata i gdyby wiedzieli, że jest inaczej to by nie wyrazili zgody na poręczenie, odnoszą się do ważności oświadczeń woli. Pozwani w zasadzie twierdzą, że zostali wprowadzeni w błąd treścią zapisu deklaracji. Jednakże treść deklaracji jest jasna i jedynie niestaranne przeczytanie deklaracji faktycznie mogłoby wywołać takie przekonanie. W ocenie Sądu, pozwani jedynie na potrzeby niniejszego procesu powołują jednakże takie wskazania. R. O. (1) nie dokonał zapłaty dofinasowania do chwili obecnej, a zatem cały czas istniała możliwość wypełnienia weksla zgodnie z deklaracją. Na marginesie wskazać można, że w niniejszym przypadku również „przedawnienie” w znaczeniu materialno – prawnym nie nastąpiło. Zgodnie z art. 118 k.c. termin przedawnienia – jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej – wynosi lat sześć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – trzy lata. Wyjaśnić jednak trzeba, że czym innym jest przedawnienie roszczenia ze stosunku podstawowego a czym innym przedawnienie wekslowe. Obie instytucje różnią się istotnie między innymi, co do początku biegu przedawnienia. Termin przedawnienia roszczenia ze stosunku podstawowego, zgodnie z regułą art. 120 k.c., rozpoczyna bieg od dnia, w którym świadczenie ze stosunku podstawowego stało się wymagalne. W niniejszym przypadku okres przedawnienia jest sześcioletni. Natomiast początek biegu terminu przedawnienia roszczenia z weksla własnego skierowanego przeciwko wystawcy weksla własnego, zgodnie z art. 70 w związku z art. 103 i 104 prawa wekslowego, liczy się od dnia płatności weksla. Tę samą zasadę stosuje się do weksli in blanco. Przedawnienie praw z weksla in blanco nie rozpoczyna biegu do czasu jego wypełnienia. Przedawnienie roszczenia z weksla wręczonego bez wypełnienia daty płatności i bez zastrzeżeń co do tej daty, rozpoczyna się z dniem płatności wpisanym na wekslu przez wierzyciela wekslowego (patrz. wyrok SN 2008-02-14, IICSK 522/07, niepubl.). Nie ulega więc wątpliwości, że termin przedawnienia roszczenia wekslowego upłynąć by mógł najwcześniej z upływem dnia 15 lutego 2022 roku, tj. trzy lata od dnia płatności weksla ( art. 70 prawa wekslowego ), gdyby jego bieg nie został przerwany poprzez wniesienie pozwu o zapłatę. Zobowiązanie pozwanych wynikające z przedstawionego weksla jest zatem aktualne. Zwrócić należy uwagę, że zgodnie z art. 84 § 1 zd. 1 k.c. w razie błędu co do treści czynności prawnej można uchylić się od skutków prawnych swego oświadczenia woli. Żaden z pozwanych tego jednakże nie uczynił. Ponadto w § 2 tego artykułu ustawodawca wskazuje, że uchylając się od skutków prawnych swego oświadczenia woli, można powoływać się tylko na błąd uzasadniający przypuszczenie, że gdyby składający oświadczenie woli nie działał pod wpływem błędu i oceniał sprawę rozsądnie, nie złożyłby oświadczenia tej treści (błąd istotny). Strona powodowa nie powołała chociażby twierdzeń, dlaczego zgodziła się poręczyć z ograniczeniem czasowym do trzech lat, a nieco dłużej już nie. Twierdzenia w tym zakresie pozostają nieudowodnione i jak wskazano powyżej, stanowią element taktyki procesowej. Pozwani nie twierdzili tym bardziej, iż błąd został u nich wywołany podstępem (art. 86 § 1 k.c.). W realiach niniejszej sprawy nie zachodzą przesłanki pozwalające na przyjęcie, że pozwani mogliby zasadnie uchylić się od skutków prawnych ich oświadczenia woli obejmujących poręczenie wekslowe z uwagi na to, że zostało ono złożone pod wpływem podstępu, albowiem nikt wobec pozwanych nie podejmował działań, które celowo miałyby wprowadzić ich w błąd, jak również błędu nie wyzyskał. Nie wchodzi również w grę milczenie lub zatajenie prawdy o rzeczywistym stanie rzeczy, które mogłoby zostać zakwalifikowane jako podstęp. W związku z powyższymi okolicznościami, w ocenie Sądu nie można uznać, że powód świadomie wywołał u pozwanych fałszywe przekonanie o sposobie dochodzenia należności przez powoda, aby skłonić pozwanych do poręczenia za weksel. Nie ma także podstaw do uznania, że powód o błędzie wiedział lub mógł taki błąd z łatwością zauważyć. Pozwani po prostu liczyli, że nigdy nie ziszczą się warunki skorzystania z poręczenia wekslowego, które wskutek nieprzewidzianych i niezależnych od banku okoliczności, zaistniały. Przede wszystkim pozwani oświadczenia o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia woli nie złożyli. Rozważając ewentualny błąd pozwanych należy wskazać, że nie dotyczył on treści czynności prawnej, a jedynie sfery motywacyjnej. Błąd co do treści czynności prawnej oznacza w istocie błąd co do okoliczności wchodzących w skład treści tejże czynności (tak np. uzasadnienie uchwały SN z dnia 18 listopada 1967 r., III CZP 59/67). Zarówno w orzecznictwie, jak i w doktrynie przyjmuje się taką wykładnię art. 84 k.c., która wyraźnie odróżnia błąd co do treści czynności prawnej od błędu w sferze motywacyjnej, czyli co do pobudki, jaką kierowała się osoba składająca oświadczenie woli. Błąd przewidywania co do następstw złożonego oświadczenia woli, jako błąd co do pobudki, nie uzasadnia uchylenia się od jego skutków prawnych (por. wyrok SN z dnia 24 września 1998 r., III CKN 611/97). W wyroku z dnia 5 grudnia 2000 r., IV CKN 179/00 Sąd Najwyższy wyjaśnił: „Błąd w znaczeniu wady oświadczenia woli określany jest jako błąd postrzegania ("widzenia"), w odróżnieniu od błędu przewidywania i wnioskowania, które należą do sfery motywacyjnej podmiotu dokonującego czynności prawnej i tworzą pobudkę, pod wpływem której wyrażone zostało oświadczenie woli uznane następnie przez oświadczającego za "błąd", gdy okazało się, że oświadczenie nie osiągnęło zamierzonego i przewidywanego celu". Podobnie w wyroku z dnia 19 października 2000 r. III CKN 963/98 Sąd Najwyższy jednoznacznie stwierdził: „Niespełnienie się oczekiwań osoby dokonującej czynności prawnej co do określonego rozwoju zdarzeń nie daje podstaw do uznania oświadczenia woli za wynik błędu prawnie doniosłego (art. 84 k.c.)". Tak że pozwani podpisując weksel in blanco, jako poręczyciele wekslowi, działali swobodnie i świadomie w zamiarze udzielenia takiego poręczenia. Zupełnie chybione są także zastrzeżenia pozwanych, że warunki wskazane w deklaracji wekslowej upoważniające powoda do wypełnienia weksla nie ziściły się. W deklaracji wskazano, że weksel zostanie wypełniony, gdy zostanie stwierdzone m.in. że beneficjent wykorzystał całość lub część dofinasowania niezgodnie z przeznaczeniem. W decyzji o zwrocie dofinasowania wskazano, że R. O. (1) wskazywał, że bezpośrednim wynikiem realizowanego przedsięwzięcia będzie uruchomienie restauracji i świadczenie usług restauracyjno — gastronomicznych, a rezultatami będzie utworzenie nowych miejsc pracy, wprowadzenie w przedsiębiorstwie nowego produktu co docelowo przyczyni się do poprawy konkurencyjności firmy na rynku lokalnym i rozwoju regionu. Od chwili przekazania dofinasowania, zobligowany był do utrzymywania działalności przez okres 3 lat. Tymczasem, kontrole wykonania projektu wykazały, że R. O. (1) zaprzestał działalności natychmiast po przekazaniu mu środków i tym samym nie zatrudniał nowych osób zgodnie z projektem, co doprowadziło do konkluzji, że pozwany zaprzestał realizacji projektu. W związku z tym uznano, że ziściły się m.in. przesłanki określone w § 19 ust. 1 pkt 2 umowy tożsamo określone w deklaracji tj. że beneficjent wykorzystał przekazane środki (w całości bądź w części) na inny cel niż określony w projekcie lub niezgodnie z umową oraz przepisami prawa lub procedurami właściwymi dla programu. Skoro R. O. (1) za środki z dotacji miał rozwijać działalność i zatrudniać pracowników, w sytuacji, gdy tego nie czynił to niewątpliwie zaprzestał realizacji projektu, a działanie to było sprzeczne i z prawem unijnym, i procedurami określonymi w projekcie. Konsekwencją był zwrot środków. W związku z powyższym, powód zgodnie porozumieniem miał prawo wypełnić weksel i to uczynił. Weksel został wypełniony prawidłowo zgodnie z treścią art. 101 ustawy - Prawo wekslowe i spełnia wszelkie wymogi formalne. W myśl art. 30 powołanej ustawy zapłatę weksla można zabezpieczyć poręczeniem wekslowym (aval) co do całości sumy wekslowej lub co do jej części. Poręczenie umieszcza się na wekslu albo na przedłużku. Poręczenie oznacza się wyrazem „poręczam" lub innym zwrotem równoznacznym; podpisuje je poręczyciel. Poręczenie powinno wskazywać, za kogo je dano. W braku takiej wskazówki uważa się, że poręczenia udzielono za wystawcę (art. 31 ustawy - Prawo wekslowe). W myśl art. 32 wskazanej powyżej ustawy, poręczyciel wekslowy odpowiada tak samo, jak ten, za kogo poręczył. Zobowiązanie poręczyciela jest ważne, chociażby nawet zobowiązanie, za które poręcza, było nieważne z jakiejkolwiek przyczyny z wyjątkiem wady formalnej. Ponadto, zgodnie z art. 47 ustawy – Prawo wekslowe, kto weksel wystawił, przyjął, indosował lub zań poręczył, odpowiada wobec posiadacza solidarnie. Poręczenie wekslowe polega więc na przyjęciu odpowiedzialności wekslowej za dług osoby podpisanej na wekslu. Nie zabezpiecza natomiast wywiązania się z umowy, w związku z którą został wystawiony weksel lub zostało udzielone poręczenie wekslowe. Okoliczność, że rodzicom R. O. (2) weksel nie został przedstawiony do zapłaty pozostaje bez znaczenia dla ważności zobowiązania. Zarówno wystawca weksla własnego, jak i podmiot poręczający za wystawcę odpowiadają na podstawie weksla, także w sytuacji, gdy nie przedstawiono im weksla w terminie do zapłaty. Odpowiedzialność dłużnika wekslowego nie zależy od zachowania aktów staranności przez posiadacza weksla. Nieprzedstawienie weksla do zapłaty nie stwarza prawa uchylenia się od spełnienia zobowiązania wekslowego. Ma tylko ten skutek, że dłużnik może złożyć sumę wekslową do depozytu sądowego na koszt i niebezpieczeństwo posiadacza weksla (art. 42 ustawy - Prawo wekslowe) i jeśli to uczyni to zwolniony jest od obowiązku uiszczenia odsetek za opóźnienie w zapłacie należności wekslowej od daty płatności (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 4 października 2019 roku, V ACa 199/19). Weksel został również wypełniony zgodnie z deklaracją i stosunkiem podstawowym na kwotę obejmującą należność główną – wartość dotacji – oraz odsetki w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych za okres od dnia 10 czerwca 2014 roku do dnia płatności weksla tj. 15 lutego 2019 roku łącznie na kwotę 274 708,15 zł (198 795,15 zł + odsetki 75 913 zł). Strona powodowa mylnie określiła wartość przedmiotu sporu na kwotę ponad 200 049 zł poprzez dodanie do należności głównej odsetek należnych do dnia 2 lipca 2014 roku, co ma znaczenie dla określenia wynagrodzenia pełnomocnika. W sprawach o roszczenia pieniężne, zgłoszone choćby w zamian innego przedmiotu, podana kwota pieniężna stanowi wartość przedmiotu sporu (art. 19 § 1 kpc). Natomiast do wartości przedmiotu sporu nie wlicza się odsetek, pożytków i kosztów, żądanych obok roszczenia głównego (art. 20 kpc). Strona określa wartość przedmiotu sporu tylko w innych sprawach majątkowych (art. 19 § 2 kpc). Mając na względzie powyższe okoliczności, Sąd uwzględnił powództwo i zasądził od pozwanych solidarnie na rzecz powoda żądaną kwotę 200 048,15 zł obejmującą należność główną i odsetki w wysokości jak od zaległości podatkowych za okres od 10 czerwca 2014 roku do 2 lipca 2014 roku i dalsze takie odsetki w wysokości jak od zaległości podatkowych od kwoty należności głównej 198 795,15 zł od dnia 3 lipca 2014 roku do dnia 15 lutego 2019 roku. Natomiast częściowo żądanie powoda jest nienależne, w zakresie żądania odsetek za okres po 15 lutego 2019 roku do dnia zapłaty. Powód domagał się zasądzenia odsetek za okres otwarty, tj. od dnia 3 lipca 2014 roku do dnia zapłaty. W ocenie Sądu, żądanie strony powodowej w zakresie odsetek jest bezzasadne, gdyż w niniejszej sprawie pozwani solidarnie odpowiadali tylko z weksla. Strona powodowa podkreślała, że jej żądanie opiera się na wekslu, także w stosunku do R. O. (1), a z treści weksla nie wynika, aby opóźnienie w zapłacie mogło skutkować żądaniem zapłaty odsetek od zaległości podatkowych. Takie odsetki należały się ewentualnie na podstawie stosunku podstawowego, co zostało uwzględnione w kwocie, na którą weksel został wypełniony. Od sumy wekslowej mogą zostać naliczone odsetki, o czym stanowi art. 5 prawa wekslowego, zgodnie z którym „W wekslu, płatnym za okazaniem lub w pewien czas po okazaniu, może wystawca zastrzec oprocentowanie sumy wekslowej. W każdym innym wekslu zastrzeżenie takie uważa się za nienapisane. Stopa odsetek powinna być określona w wekslu, w braku jej określenia zastrzeżenie oprocentowania uważa się za nienapisane. Odsetki biegną od daty wystawienia wekslu, jeżeli nie wskazano innej daty.”. Już z samej treści przepisu art. 5 Prawa wekslowego wynika jego zakres przedmiotowy, a mianowicie wynikająca zeń klauzula oprocentowania zastrzeżona w wekslu, ma zastosowanie tylko co do weksli płatnych za okazaniem lub pewien czas po okazaniu. Jak wskazuje literatura przedmiotu w przypadku weksli płatnych w oznaczonym dniu (z terminem płatności) oprocentowanie kapitału, jeżeli zostało przez strony ustalone musi zostać uwzględnione z góry, przy oznaczeniu sumy wekslowej, co oznacza, że wierzyciel oblicza odsetki od kapitału i dolicza je do niego, a co łącznie stanowi sumę wekslową, dokładnie w wekslu oznaczoną [tu: kwota 274 708,15 zł]. Natomiast czym innym są odsetki za opóźnienie w zapłacie sumy wekslowej, których wierzyciel może żądać na podstawie art. 48 pkt 2 Prawa wekslowego tj. przy wekslach, wystawionych i płatnych w Polsce w postaci odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia płatności. Sąd zwraca uwagę wobec powyższego, że co najwyżej powód mógł domagać się zapłaty odsetek ustawowych za opóźnienie po terminie płatności weksla, a nie odsetek od zaległości podatkowych, ale się ich nie domagał. W związku z tym, Sąd zasądził odsetki w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych za okres zamknięty, tj. od kwoty 198 795,15 zł od dnia 3 lipca 2014 roku do dnia 15 lutego 2019 roku, a w pozostałym zakresie powództwo podlegało oddaleniu. Reasumując, Sąd zasądził na podstawie weksla kwotę 200 048,15 zł i odsetki w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych od kwoty 198 795,15 zł od dnia 3 lipca 2014 roku do dnia 15 lutego 2019 roku co łącznie odpowiada kwocie 274 708,15 zł, na którą został wypełniony weksel. W przedmiocie kosztów procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 kpc. W przedmiotowej sprawie wartość przedmiotu sporu wynosiła 198 795,15 zł, a nie kwota 200 049 zł jak zbędnie wskazał powód. Pozwani przegrali proces w zasadzie w całości, co powodowało, że Sąd na podstawie art. 100 zd. 2 kpc obciążył pozwanych w całości obowiązkiem zwrotu kosztów procesu na rzecz strony powodowej, zgodnie z zasadą określoną w art. 105 § 2 kpc zobowiązując ich do solidarnej zapłaty. Koszty procesu należne powodowi wyniosły 15 340 zł i złożyły się na nie kwota 5400 zł tytułem kosztów wynagrodzenia pełnomocnika i uiszczona opłata od pozwu przez powoda w wysokości 9940 zł.

Apelacja pozwanych:

Wyrok został zaskarżony w całości. Pozwani wnieśli o zmianę wyroku i oddalenie powództwa ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do Sądu Okręgowego do ponownego rozpoznania.

Zarzuty:

1) błąd w ustaleniach faktycznych Sądu polegający na przyjęciu jakoby podstawą żądania pozwu była sum a wekslowa, podczas gdy z treści żądania pozwu oraz jego uzasadnienia jednoznacznie wynika, że powód dochodzi kwoty 200.048,15 zł na podstawie Decyzji z dnia 29 lipca 2015 r. wydanej przez powoda w trybie administracyjnym, a także odsetek w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych od kwoty 198.795,15 zł od dnia 03 lipca 2014 r. do dnia zapłaty;

2) naruszenie przepisów postępowania - art. 321 k.p.c., art. 193 k.p.c., art. 187 § 1 pkt 1 k.p.c. w zw. z art. 126 ¹ § 1 k.p.c. - co polegało na:

a) orzeczeniu przez Sąd Okręgowy co do przedmiotu, który nie był objęty żądaniem pozwu (tj. wskazaną w pozwie podstaw ą faktyczną powództwa, którą były roszczenia ze stosunku podstaw owego przeciwko R. O. (1), a nie suma wekslowa) w następstwie przyjęcia, że wyjaśnienia ustne pełnomocnika powoda złożone w toku rozprawy w dniu 24 listopada 2022 r. stanowiły skuteczne doprecyzowanie podstawy faktycznej żądania pozwu, w sytuacji kiedy te były w istocie zmianą podstawy faktycznej powództwa, której ustnie nie można dokonać,

b) orzeczeniu przez Sąd Okręgowy co do przedmiotu, który nie był objęty żądaniem pozwu, a to na zasądzeniu przez Sąd Okręgowy odsetek w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych od kwoty 198.795,15 zł za zamknięty okres od 03 lipca 2014 r. do 15 lutego 2019 r. w sytuacji, kiedy powód nie domagał się zasądzenia jakiejkolwiek kwoty tytułem odsetek za zamknięty okres, a nadto powód wyraźnie wskazał jako wartość przedmiotu sporu w niniejszej sprawie kwotę 200.049,00 zł;

3) naruszenie praw a materialnego - art. 48 pkt 2 Prawa wekslowego - poprzez jego błędną wykładnię polegającą na zasądzeniu przez Sąd odsetek w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych od kwoty 198.795,15 zł za zamknięty okres od 03 lipca 2014 r. do 15 lutego 2019 r. w sytuacji, kiedy powód nie domagał się zasądzenia jakiejkolwiek kwoty tytułem odsetek za zamknięty okres, a nadto powód nie zaliczył żądanych przez siebie odsetek liczonych w pozwie od kwoty 198.795,15 zł od 03 lipca 2014 r. do dnia zapłaty na sumę wekslową;

4 ) naruszenie:

a) przepisu postępowania - art. 233 § 1 k.p.c. - polegające na naruszeniu zasad doświadczenia życiowego i logiki w ocenie dowodów oraz przekroczeniu granic swobodnej oceny dowodów z:

⚫

dokumentu Weksla;

⚫

dokumentów Deklaracji do weksla in blanco z dnia 18 grudnia 2013 r. oraz z dnia 11 lutego 2014 r.;

⚫

przesłuchania pozwanych;

⚫

Decyzji administracyjnej z dnia 29 lipca 2015 r.;

b) prawa materialnego - art. 65 k.c. i art. 56 k.c. - poprzez ich błędną wykładnię; - co łącznie polegało na:

• całkowicie błędnym odmówieniu przez Sąd wiarygodności zeznaniom pozwanych ad. 2 do ad. 4, w toku których oświadczyli, że udzielili oni poręczeń wekslowych wyłącznie na maksymalny okres 3 lat od dnia zakończenia realizacji Regionalnego Program u Operacyjnego Województwa (...) na lata 2007-2013, a tym samym na całkowicie błędnym przyjęciu przez Sąd, jakoby pozwani ad. 2 do ad. 4, podpisując Deklaracje do weksla in blanco, godzili się na wypełnienie Weksla in blanco ze skutkiem ich poręczeń po upływie 2016 r., a także

• na błędnym przyjęciu przez Sąd, że pozwani ad. 2 do ad. 4 nie zostali wprowadzeni w błąd przez powoda co do treści czynności prawnej, a ponadto

• na błędnym przyjęciu przez Sąd, że ziściły się przesłanki wypełnienia przez powoda przedmiotowego Weksla in blanco wobec któregokolwiek z pozwanych w świetle podstaw możliwości jego wypełnienia określonych w Deklaracji do weksla in blanco;

5) naruszenie praw a materialnego - art. 10 Prawa wekslowego - poprzez jego błędną wykładnię polegającą na przyjęciu przez Sąd jakoby powód wypełnił Weksel in blanco względem pozwanych (a zwłaszcza względem pozwanych ad. 2 do ad. 4) zgodnie z Deklaracjami do weksla in blanco z dnia 18 grudnia 2013 r. i z dnia 11 lutego 2014 r., a co za tym idzie skutecznie względem pozwanych (a zwłaszcza względem pozwanych ad. 2 do ad. 4);

6) naruszenie prawa materialnego - art. 84 k.c. w zw. z art. 86 k.c. - poprzez ich błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, jakoby pozwani ad. 2 do ad. 4 nie zostali wprowadzeni przez powoda w błąd co do treści czynności prawnej, a co za tym idzie na błędnym przyjęciu przez Sąd, jakoby pozwanym ad. 2 do ad. 4 nie służyło uprawnienie do uchylenia się od skutków prawnych zawarcia z powodem umów objętych Deklaracjami do weksla in blanco z dnia 18 grudnia 2013 r. i z dnia 11 lutego 2014 r. oraz udzielenia w ich następstwie poręczeń wekslowych.

Sąd Apelacyjny dodatkowo ustalił:

Pozwani A. O. (2), E. O. i A. O. (1) pismem z dnia 12 stycznia 2023r. złożyli powodowi Województwu (...) oświadczenie o uchyleniu się od skutków oświadczenia woli. W oświadczeniu wskazano, że podstawą złożenia oświadczenia jest błąd spowodowany jest brzmieniem deklaracji wekslowych i polegał na tym, iż składający oświadczenie byli w przeświadczeniu, że udzielili poręczeń wekslowych wyłącznie na maksymalny okres 3 łat od dnia zakończenia realizacji projektu, który wszak dotyczył lat 2007- 2013, albowiem taka właśnie była możliwa perspektywa jego finansowania zgodnie z nazwą Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa (...) na lata 2007-2013. Tym samym byli przeświadczeni, że udzielili poręczeń wekslowych maksymalnie do końca roku 2016, a co za tym idzie ich poręczenia wekslowe wygasły z końcem 2016 r. Ponadto autor Deklaracji wekslowej wprost wprowadził ich w błąd co do tego, że ich odpowiedzialność jako poręczycieli wekslowych w ogóle może być ograniczona czasowo (abstrahując w tym miejscu od długości okresu poręczenia), wprowadzając ww. zapis do Deklaracji wekslowych z ich poręczeniami.

dowód: oświadczenie k.108-109

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja nie jest uzasadniona.

Na wstępie należy zaznaczyć, że Sąd Apelacyjny przyjmuje za własne ustalenia stanu faktycznego i interpretację prawną dokonana przez Sąd Okręgowy albowiem w całości je podziela.

Odnosząc się do konkretnych zarzutów apelacyjnych należy wskazać, że nie są one uzasadnione.

Zarzut polegający na tym, że Sąd popełnił błąd w ustaleniach faktycznych Sądu polegający na przyjęciu jakoby podstawą żądania pozwu była suma wekslowa, podczas gdy z treści żądania pozwu oraz jego uzasadnienia jednoznacznie wynika, że powód dochodzi kwoty 200 048,15 zł na podstawie Decyzji z dnia 29 lipca 2015 r. wydanej przez powoda w trybie administracyjnym, a także odsetek w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych od kwoty 198.795,15 zł od dnia 03 lipca 2014 r. do dnia zapłaty - nie jest uzasadniony. Sąd Okręgowy opisuje w stanie faktycznym zobowiązanie podstawowe i dochodzi do wniosku, że odpowiada ono zobowiązaniu wekslowemu. Ponadto dokonuje oceny iż jest ono wiarygodne , a więc i zobowiązanie wekslowe też.

Zarzut naruszenia przepisów postępowania - art. 321 k.p.c., art. 193 k.p.c., art. 187 § 1 pkt 1 k.p.c. w zw. z art. 126 ¹ § 1 k.p.c. nie jest uzasadniony. W sytuacji gdy żądanie odsetek skonstruowane jest w ten sposób, że powód domaga się ich do dnia zapłaty wierzytelności głównej to sąd może ograniczyć termin naliczania odsetek do zamkniętego okresu. Dopuszczalność takiej decyzji wynika z faktu, że jest to mniej niż wynika z pozwu. Sąd nie może zasądzić roszczenia ponad żądanie (art.321 § 1 kpc), a ograniczenie czasu naliczania odsetek nie jest taką czynnością. W wyniku decyzji sądu pozwani mają do zapłacenia mniej niż gdyby sąd zasądził całość roszczenia. Przy rozpoznawaniu sprawy cywilnej nie obowiązuje zasada „ albo wszystko albo nic”. Dopuszczalna jest redukcja ilościowa żądania. Sąd nie mógłby zasądzić odsetek od wcześniejszej daty niż ta wskazana w pozwie oraz nie mógłby zasądzić odsetek wskazując otwarty okres ich naliczania, gdyby żądanie dotyczyło zamkniętego okresu, ale z taką sytuacją nie mamy do czynienia w przedmiotowej sprawie.

Zarzut naruszenia art. 48 pkt 2 ustawy „ Prawo wekslowe ” nie jest uzasadniony. Zgodnie z tym artykułem posiadacz weksla może żądać od zobowiązanego zwrotnie odsetek od wysokości sześć od sta, a przy wekslach, wystawionych i płatnych w Polsce, odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia płatności. Wskazany przepis dotyczy odsetek od sumy wekslowej. Tymczasem odsetki które zasądzono zostały wliczone do sumy wekslowej i zasądzono je do dnia płatności weksla.

Zarzut dotyczący naruszenia art. 233 kpc oraz art. 65 kc i art. 56 kc; zarzuty dotyczące naruszenia art. 10 ustawy „Prawo wekslowe”; zarzuty dotyczące naruszenia art. 84 kc w związku z art. 86 kc nie są uzasadnione. Korelują one ze sobą i dlatego zostaną omówione łącznie (tak też je traktują apelujący w uzasadnieniu). Na wstępie należy zaznaczyć, że ocena wiarygodności i mocy dowodów jest podstawowym zadaniem sądu orzekającego, wyrażającym istotę sądzenia, a więc rozstrzygania kwestii spornych w warunkach niezawisłości, na podstawie własnego przekonania sędziego, przy uwzględnieniu całokształtu zebranego materiału. Granice swobodnej oceny dowodów wyznaczone są przy tym wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego oraz regułami logicznego myślenia. Skuteczne postawienie zarzutu naruszenia przez sąd art. 233 § 1 k.p.c. wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, to bowiem jedynie może być przeciwstawiane uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Nie jest natomiast w tym zakresie wystarczające przekonanie strony o innej niż przyjął sąd wadze (doniosłości) poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie innej niż ocena sądu. W ocenie Sądu Apelacyjnego, pozwani nie zdołali wykazać, by Sąd Okręgowy rozpoznając sprawę niniejszą naruszył zasady swobodnej oceny dowodów i w konsekwencji, by Sąd ten popełnił błąd w ustaleniach faktycznych.

Sąd Okręgowy prawidłowo ustalił, że dopuszczalne było wystawienie weksla. W deklaracjach wprost wskazano, że jest to zabezpieczenie na wykonanie przedmiotowej umowy, a z § 11.1.2) umowy beneficjent zobowiązany był do utrzymywania wskaźników poziomu rezultatu w okresie 3 lat od dnia zakończenia realizacji projektu. Zgodnie zaś z § 19.2). i 7) umowy, może ona być rozwiązana w przypadku zaprzestania realizacji projektu lub realizacji niezgodnie z umową oraz w przypadku rażącego niewywiązywania się z nałożonych obowiązków. R. O. (2) końcową zapłatę uzyskał 10.06.2014r. Zobowiązany był więc do utrzymania formy promocji i wskaźników poziomu rezultatu do dnia 10.06.2017r. Powód pismem z dnia 20.02.2015r. rozwiązał umowę i została wszczęta procedura odzyskiwania dofinansowania. Decyzją z dnia 29.07.2015r. nakazano R. O. (1) zwrot dofinansowania. Oznacza to, że pozwani A. O. (2), E. O. i A. O. (1) odpowiadają za zobowiązania R. O. (1) z umowy.

W treści deklaracji wekslowej wprost wskazano, że zabezpieczenie nie może wygasnąć wcześniej niż do dnia zakończenia postępowania związanego z odzyskiwaniem dofinansowania. Zgodnie z § 11.1.2) umowy beneficjent zobowiązany był do utrzymywania wskaźników poziomu rezultatu w okresie 3 lat od dnia zakończenia realizacji projektu. Zgodnie zaś z § 19.2). i 7) umowy, może ona być rozwiązana w przypadku zaprzestania realizacji projektu lub realizacji niezgodnie z umową oraz w przypadku rażącego niewywiązywania się z nałożonych obowiązków. R. O. (2) końcową zapłatę uzyskał 10.06.2014r. Zobowiązany był więc do utrzymania formy promocji i wskaźników poziomu rezultatu do dnia 10.06.2017r. Powód pismem z dnia 20.02.2015r. rozwiązał umowę i została wszczęta procedura odzyskiwania dofinansowania. Decyzją z dnia 29.07.2015r. nakazano R. O. (1) zwrot dofinansowania. Wobec braku zwrotu dofinansowania wszczęto powództwo. Zatem proces odzyskiwania nie zakończył się, a to oznacza, że zabezpieczenie pozwanych A. O. (2), E. O. i A. O. (1) nie wygasło. Istniała wiec podstawa do wypełnienia weksla.

Pozwani A. O. (2), E. O. i A. O. (1) nie zostali wprowadzeni w błąd. Zgodnie z art. 84 kc w razie błędu co do treści czynności prawnej można uchylić się od skutków prawnych swego oświadczenia woli. Jeżeli jednak oświadczenie woli było złożone innej osobie, uchylenie się od jego skutków prawnych dopuszczalne jest tylko wtedy, gdy błąd został wywołany przez tę osobę, chociażby bez jej winy, albo gdy wiedziała ona o błędzie lub mogła z łatwością błąd zauważyć; ograniczenie to nie dotyczy czynności prawnej nieodpłatnej (§1). Można powoływać się tylko na błąd uzasadniający przypuszczenie, że gdyby składający oświadczenie woli nie działał pod wpływem błędu i oceniał sprawę rozsądnie, nie złożyłby oświadczenia tej treści (błąd istotny) (§2). Pozwani błędu upatrują w tym, że wywołano u nich wrażenie, że ich zabezpieczenie będzie wiążące tylko przez okres 3 lat. Na wstępie należy zauważyć, że okres zabezpieczenia jasno wynikał z deklaracji. Wyraźnie wskazano, że nie może zakończyć się przed zakończeniem windykacji. Zapis o trzech latach był o tyle istotny, że w tym okresie musiał być wszczęty proces odzyskiwania należności. Gdyby go nie wszczęto to wówczas zabezpieczenia by wygasły. Pozwani podnoszą, że wprowadzenie ich w błąd polegało na tym, że w ogóle można ograniczyć czasowo poręczenie podczas gdy z orzecznictwa Sądu Najwyższego wynika, że jest to niedopuszczalne. Pozwani powołują się na uchwałę SN z dnia 29.11.2005r. (III CZP 107/05). Ten zarzut również nie jest skuteczny albowiem wskazywane postanowienie dotyczy instytucji poręczenia wekslowego uregulowanej w art. 30 – 32 ustawy „Prawo wekslowe”. Chodzi wiec o takie poręczenie, które jest umieszczone na wekslu tzw. aval. Tymczasem w przedmiotowej sprawie ograniczenie czasowe zawarte jest w deklaracji wekslowej. Pozwani owszem złożyli poręczenie na wekslu, ale tutaj nie ma ograniczenia czasowego. W przypadku wypełnienia weksla po upływnie okresu wynikającego z deklaracji pozwani mogliby podnosić zarzut wypełnienia weksla niezgodnie ze stosunkiem podstawowym – na podstawie art. 10 ustawy „Prawo wekslowe”. Jeżeli nawet nie podzielimy tej interpretacji to sam fakt, że wprowadzono do umowy jakieś postanowienie, które jest niezgodne z prawem, nie oznacza, samo w sobie, wprowadzenia w błąd. Pozwani nie wykazali, aby ta uchwała była znana powodowi. Należy również dodać, że kierując się sposobem rozumowania pozwanych należy wskazać, że mieli oni świadomość braku ograniczenia czasowego skoro na wekslu nie uczynili zastrzeżenia czasowego ograniczenia zabezpieczenia. Trafnie zatem przyjął Sąd Okręgowy, że nie została zrealizowana przesłanka wprowadzenia w błąd.

Nie sposób również przyjąć, że w przedmiotowej sprawie mamy do czynienia z błędem istotnym. Nawet jeżeli nie byłoby zapisu o ograniczeniu zabezpieczenia do trzech lat to pozwani nie wykazali, że nie udzieliliby zabezpieczenia. Należy zauważyć, że pozwani A. O. (2), E. O. i A. O. (1) to osoby bardzo blisko związane z pozwanym R. O. (1), a mianowicie to odpowiednio żona, matka i ojciec. W ogóle obce osoby nie udzieliłyby takiego poręczenia nawet na trzy lata. A. O. (2) wprost była beneficjentem środków które uzyskał R. O. (1). W przypadku E. O. i A. O. (1) to chodziło o korzyści ich syna. Zatem ograniczenie czasowe nie miało żadnego znaczenia dla udzielenia poręczenia.

W przypadku A. O. (2) należy również podnieść, że oświadczenie zostało złożone po terminie, albowiem zgodnie z art. 88 § 2 kc uprawnienie do uchylenia się wygasa w razie błędu - z upływem roku od jego wykrycia. Jak wynika zaś z zeznań A. O. (2) otrzymała ona żądanie zapłaty i informacje o wypełnieniu weksla. Była we wszystkim zorientowana.

Zarzut naruszenia art. 10 ustawy „prawo wekslowe” wywodzony był z powyżej opisanych zarzutów i skoro sąd uznał, że te zarzuty nie są uzasadnione to również i ten zarzut nie jest uzasadniony.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd orzekł stosując zasadę z art. 98 kpc i w całości obciążono nimi pozwanego. W skład zasądzonych kosztów wchodzi wynagrodzenie pełnomocnika w wysokości 8100 zł wyliczone w oparciu o §10.1.1) i §2.7) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. „w sprawie opłat za czynności radców prawnych”.

Mając powyższe na uwadze - na zasadzie art.385 kpc – orzec należało jak w sentencji wyroku.