Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Krakowie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 lutego 2024 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSA Grzegorz Krężołek

Protokolant: Katarzyna Mitan

po rozpoznaniu w dniu 27 lutego 2024 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa M. Ł. i I. Ł.

przeciwko (...) Bankiem S.A. z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji strony pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 22 lutego 2022 r.,
sygn. akt I C 588/21

I.  oddala apelację ,

II.  zasądza od strony pozwanej (...) Bankiem S.A. z siedzibą w W.

na rzecz powodów I. Ł. i M. Ł. łącznie kwotę 4050 zł / cztery tysiące pięćdziesiąt złotych/ z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono do dnia zapłaty, tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt : I ACa 645/22

UZASADNIENIE

Powodowie I. i M. Ł. , w pozwie skierowanym przeciwko (...) Bankiem S.A. z siedzibą w W. domagali się zapłaty na ich rzecz łącznie kwoty 126.171,85 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie oraz obciążenia strony przeciwnej kosztami procesu.

Uzasadniając żądanie wskazali , iż w dniu 4 kwietnia 2007r. zawarli ze stroną pozwaną umowę kredytu nr (...) , indeksowanego do waluty franka szwajcarskiego.

Na jej podstawie otrzymali kwotę 102 000 zł. Okres kredytowania został przewidziany na 240 miesięcy. Oprocentowanie kredytu było zmienne i na dzień sporządzenia umowy wynosiło 3,53% w skali roku. Powodowie zawierając umowę kredytu indeksowanego kursem waluty obcej nie uzyskali rzetelnej informacji o ryzyku związanym z jej zawarciem . Powodom nie została przedstawiona informacja na temat zmienności historycznej kursu CHF, a przy szacowaniu rzeczywistego kosztu kredytu, pominięto kwestię spreadu. Kredytodawca powinien w sposób rzetelny poinformować o ryzyku kursowym i wszystkich potencjalnych skutkach zawarcia umowy kredytu walutowego, w sytuacji gdy kredytobiorca osiąga dochód w złotówkach.

Postanowienia zawarte w umowie, w zakresie w jakim odsyłają do kursów kupna i sprzedaży waluty obcej ustalanych jednostronnie przez bank, spełniają wszystkie przesłanki pozytywne, niezbędne do uznania ich za postanowienia abuzywne w rozumieniu 385 ¹ § 1k.c. i jako takie nie wiążą kredytobiorców. Potwierdzenie takiego ich charakteru prowadzi do nieważności umowy zawartej przez strony w całości.

Jako alternatywną podstawę prawną stwierdzenia nieważności umowy wskazali art. 58§1 k.c. w związku z art. 69 ust.2 pkt 2 Prawa bankowego.

Jako podstawę dochodzonego roszczenia pieniężnego I. i M. Ł. wskazali przepisy art. 410 §1 i 2 k.c. w związku z art. 405k.c. argumentując , że w sytuacji nieważności umowy, bank obowiązany jest zwrócić im kwoty , które świadczyli w jej wykonaniu, a suma obejmująca żądanie zapłaty im odpowiada.

Strona pozwana , odpowiadając na pozew ,domagała się oddalenia powództwa i obciążenia powodów kosztami procesu .

W swoim stanowisku(...)S.A. przyznał , że strony łączyła umowa o kredyt hipoteczny waloryzowany kursem CHF, na podstawie której oddał do dyspozycji kredytobiorców wskazaną w niej kwotę.

Odwołując się do jej treści argumentował , że powodowie świadomie wybrali taką umowę , chociaż bank oferował także w tym czasie kredyty złotowe i przedstawiał potencjalnym klientom symulacje wysokości rat kapitałowo odsetkowych dla obu rodzajów umów.

Przy tym pracownicy banku nie mogli wpływać na ostateczne decyzje kredytobiorców co do rodzaju umowy , którą chcą podpisać .

Przedstawiciele banku informowali powodów o ryzyku kursowym wynikającym z faktu wybrania przez nich umowy kredytu waloryzowanego walutą obcą oraz o kursach stosowanych do rozliczeń przy jej wykonywaniu. Informacje zostały przedstawione kompleksowo – ze wskazaniem istoty ponoszonego ryzyka.

W dalszej części swojego stanowiska pozwany bank nie zgodził się z argumentacją powodów o abuzywności wskazywanych przez nich postanowień umownych w rozumieniu art. 385 ¹ §1 k.c.

Jego zdaniem umowa , którą strony zawarły, odpowiada ustawowemu modelowi umowy kredytowej a jej wariant - z przyjętą waloryzacją walutą szwajcarska, mieści się w jego granicach. Jedynym celem powodów – w ocenie banku - jest chęć uchylenia się od wykonywania w dalszym ciągu przyjętych na siebie , w sposób ważny - obowiązków umownych .

Zdaniem strony pozwanej , nawet gdyby przyjąć odmienne stanowisko co do niedowolnego charakteru tych postanowień na które powołują się powodowie, umowa może nadal obowiązywać , przy zastosowaniu do przeliczeń walutowych średniego kursu franka szwajcarskiego do złotówki , ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski. Ocena , że skutkiem abuzywności będzie unieważnienie umowy pociągnie dla kredytobiorców niekorzystne konsekwencję w postaci obowiązku zapłaty bankowi- w ramach wynikających stąd rozliczeń finansowych - wynagrodzenia za korzystanie z jego kapitału.

banku (...) S.A. bronił się także podniesionym przez siebie zarzutem przedawnienia dochodzonego świadczenia

Na rozprawie w dniu 8 lutego 2022r strona pozwana za pośrednictwem swojego pełnomocnika procesowego oświadczyła, że nie kwestionuje wysokości świadczenia dochodzonego przez powodów albowiem została ona wyliczona przez nich na podstawie dokumentów zaświadczeń wydanych przez sam bank.

Wyrokiem z dnia 22 lutego 2022r. Sąd Okręgowy w Krakowie :

- zasądził od strony pozwanej (...) Bankiem S.A. z siedzibą w W. na rzecz powodów M. Ł. i I. Ł. łącznie kwotę 126.171,85 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 22 lutego 2022r. do dnia zapłaty[ pkt 1] oraz

– zasądził od strony pozwanej na rzecz powodów łącznie kwotę 6.417 zł, tytułem zwrotu kosztów postępowania[ pkt II sentencji orzeczenia ]

Sąd I Instancji ustalił następujące fakty istotne dla rozstrzygnięcia :

W dniu 27 lutego 2007r. powodowie złożyli wniosek o udzielenie kredytu w kwocie 102.000 zł., wyrażonej w walucie franka szwajcarskiego , na zakup domu jednorodzinnego na rynku wtórnym . Kredyt miał być spłacany w 240 ratach.

I. i M. Ł. złożyli także oświadczenie, że przedstawiciel poprzednika prawnego strony pozwanej, (...) Banku SA przedstawił im w pierwszej kolejności ofertę kredytu hipotecznego w polskim złotym, a oni wybrali kredyt waloryzowany walutą obcą , mając pełną świadomość ryzyka związanego z tym produktem, a w szczególności tego, że niekorzystna zmiana kursu waluty spowoduje wzrost co miesięcznych rat kredytu. Potwierdzili także, że zostali poinformowani o jednoczesnym ponoszeniu ryzyka zmiany stopy procentowej polegającym na tym, że w wyniku niekorzystnej zmiany może ulec zwiększeniu co miesięczna rata spłaty kredytu oraz wartość całego zaciągniętego zobowiązania oraz o kosztach obsługi kredytu ,w wypadku niekorzystnej zmiany kursu walutowego oraz zmiany stopy procentowej czyli o możliwości wzrostu raty kapitałowo – odsetkowej.

W dniu 4 kwietnia 2007r. powodowie M. Ł. oraz I. Ł., jako kredytobiorcy zawarli z poprzednikiem prawnym strony pozwanej (...) Bankiem S.A. z siedzibą w W. umowę nr (...) o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych (...), waloryzowany kursem franka szwajcarskiego.

Zgodnie z § 1 umowy bank udzielił kredytobiorcom kredytu waloryzowanego tą walutą , w kwocie 102 000 zł celem sfinansowania zakupu działki o numerze ewidencyjnym (...) zabudowanej budynkiem mieszkalnym położonej w miejscowości N. w gminie A. , na refinansowanie poniesionych nakładów związanych z zakupem przedmiotowej nieruchomości oraz pokrycie opłat około kredytowych.

Kwota kredytu wyrażona w walucie waloryzacji na koniec dnia 28 marca 2007r. , według kursu kupna waluty z tabeli kursowej (...) Banku S.A. wynosiła 43 481,96 CHF. Kredytodawca wskazał, że kwota ta ma charakter informacyjny i nie stanowi zobowiązania banku. Wartość kredytu wyrażona w walucie obcej ,w dniu uruchomienia kredytu, może być różna od podanej powyżej.

Kredyt został udzielony na okres 240 miesięcy, tj. do dnia 30 kwietnia 2027r. z oprocentowaniem , na dzień wydania decyzji o udzieleniu kredytu , wynoszącym 3,53 % oraz marżą w wysokości 1,30 %. W okresie ubezpieczenia kredytu, oprocentowanie uległo podwyższeniu o 1,00 pp i wynosiło 4,53 %. Po zakończeniu okresu ubezpieczenia obniżenie oprocentowania o 1,00 pp następowało od daty spłaty najbliższej raty.

Zgodnie z treścią § 3 umowy – zabezpieczenie spłaty zobowiązania kredytowego powodów stanowiła hipoteka kaucyjna do kwoty 153.000 zł oraz ubezpieczenie kredytu w (...) S.A. i (...) S.A.

Powodom udzielono kredytu waloryzowanego kursem kupna waluty szwajcarskiej, według tabeli kursowej (...) Banku S.A. Kwota kredytu wyrażona w walucie CHF była określona na podstawie kursu kupna franka z tabeli kursowej (...) Banku S.A. z dnia i godziny uruchomienia Kredytu (§ 7 umowy).

Kredyt oprocentowany był według zmiennej stopy procentowej, która w dniu wydania decyzji kredytowej, ustalona była w wysokości określonej w § 1 ust. 8 (§ 10 ust. 1 umowy). Wysokość zmiennej stopy procentowej w dniu wydania decyzji kredytowej ustalona została jako stawka bazowa LIBOR 3M z dnia 2007-03-30, powiększona o stałą w całym okresie kredytowania, marżę (...) w wysokości 1,30 % (ust. 2).Bank co miesiąc dokonuje porównania aktualnej, obowiązującej stawki bazowej ze stawką bazową ogłaszaną przedostatniego dnia roboczego poprzedniego miesiąca i dokona zmiany wysokości oprocentowania kredytu w przypadku, gdy stawka bazowa zmieni się o co najmniej 0,10 punktu procentowego w porównaniu do obowiązującej stawki bazowej. (ust. 3). Zmiany wysokości oprocentowania kredytu bank dokonuje najpóźniej piątego dnia roboczego miesiąca, następującego po miesiącu, w którym dokonana została zmiany stawki bazowej, o której mowa w ust. 3. (ust. 4).

Kredytobiorcy zobowiązali się do spłaty kapitału wraz z odsetkami miesięcznie w ratach kapitałowo – odsetkowych, określonych w §1 ust. 5, w terminach i kwotach zawartych w Harmonogramie spłat (§ 11 ust. 1). Raty kapitałowo – odsetkowe spłacane miały być w złotych po uprzednim ich przeliczeniu według kursu sprzedaży CHF z tabeli kursowej (...) Banku S.A. obowiązującego na dzień spłaty z godziny 14:50. Jeżeli termin spłaty kredytu przypada na dzień uznany ustawowo za wolny od pracy lub sobotę, upływa on w najbliższym, następującym po nim dniu roboczym. (...) Bank [ banku (...) ] pobierał odsetki za okres od dnia powstania zadłużenia do dnia poprzedzającego spłatę kredytu. W przypadku wcześniejszej spłaty banku (...) pobierał odsetki za okres wykorzystania kredytu do dnia poprzedzającego wcześniejszą spłatę (§ 11 ust. 4, 5 i 6).

Kredytobiorcy zlecili i upoważnili bank do pobierania środków pieniężnych na spłatę kapitału i odsetek z rachunku (...) określnego w umowie. Zobowiązani byli zapewnić na rachunku (...) określonym w § 6 , w terminach zawartych w harmonogramie spłat, środki odpowiadające wysokości wymagalnej raty kapitału i odsetek (§ 12) .

W § 26 umowy kredytobiorcy potwierdzili, że zapoznali się z „Regulaminem udzielania kredytów i pożyczek hipotecznych dla osób fizycznych w ramach (...)”, który miał być stosowany w sprawach nieuregulowanych w umowie jako integralna jej część.

Kredyt został wypłacony powodom , na podstawie ich dyspozycji w następujący sposób:

1)  kwota 70 000 zł przekazana na rachunek wskazany w akcie notarialnym,

2)  kwota 30 000 zł na rachunek wnioskodawców celem refinansowania poniesionych nakładów związanych z zakupem nieruchomości,

3)  kwota 2 000 zł na rachunek wnioskodawcy celem pokrycia opłat około kredytowych ( w tym 1 507,39 zł składka tytułem ubezpieczenia na życie i od niezdolności do pracy zarobkowej).

Według stanu na dzień wydania zaświadczenia przez stronę pozwaną czyli 15 grudnia 2020r do spłaty pozostała nadal kwota 15.513,06 franka szwajcarskiego jako kapitał oraz 3,38 CHF jako odsetki co łącznie , według przeliczenia banku , odpowiadało sumie 64.756,31 zł. Do dnia złożenia pozwu powodowie dokonali spłaty kredytu w kwocie 126.171,85 zł.

Ponadto Sąd Okręgowy ustalił ,że:

bank zaproponował powodom kredyt waloryzowany kursem CHF jako najkorzystniejszą wersję kredytu hipotecznego. I. i M. Ł. nie do końca rozumieli skąd w umowie znalazła się waluta waloryzacji - frank szwajcarski. Kredyt został wypłacony w złotówkach. Powodowie spłacali kredyt również w walucie polskiej.

Nie rozumieli treści umowy, jednak pracownik banku zapewniał, iż kurs franka szwajcarskiego jest stabilny na przestrzeni ostatnich lat. Kredytobiorcy nie otrzymali wzoru umowy, nie mieli również możliwości zmiany jej postanowień umowy. Nie zostali poinformowani, że kurs franka wpływa na wysokość raty kredytu.

Ocenę prawną roszczenia , które uznał za uzasadnione , Sąd Okręgowy oparł na stwierdzeniach i wnioskach , które można podsumować w następujący sposób :

a/ odwołując się do treści art. 69 ust. 1 ustawy Prawo bankowe i powołując jej treść , Sąd uznał , że zasada swobody umów pozwalała na zawarcie przez powodów z poprzednikiem prawnym strony pozwanej umowy kredytu indeksowanego do waluty obcej, także w czasie , kiedy jeszcze wprost w ustawie taka możliwość nie była przewidziana. Wobec tego umowa kredytowa z której wynika roszczenie małżonków Ł. nie jest sprzeczna ani z przepisami ustawy Prawo bankowe ani z art. 353 ¹kc ,

b/ wskazanych przez kredytobiorców postanowień umownych , składających się na mechanizm przeliczenia waluty szwajcarskiej na złotówki i odwrotnie , który decydował zarówno o tym jaka suma zostanie z tytułu kapitału wypłacona powodom przez bank jak i o tym jaka sumę będą obowiązani zwrócić , mający status konsumentów, kredytodawcy , nie da się pogodzić z normą art. 385 ¹ § 1 k.c. . Postanowienia te mają niedozwolony charakter.

Zdaniem Sądu I instancji ,postanowienia dotyczące kursu wymiany waluty określają główny przedmiot umowy. W tym zakresie powołał się na orzeczenie TSUE z dnia 3 października 2019 r. w sprawie C-260/18.

Wychodząc z takiego założenia uznał , że kontrola ich abuzywności jest dopuszczalna dlatego , że ich treść nie została sformułowana w sposób jednoznaczny.

Argumentował , iż zgodnie z treścią umowy wysokość zobowiązania powodów była przeliczana z zastosowaniem dwóch rodzajów kursu waluty indeksacyjnej – kredyt wg. kursu kupna, natomiast rata spłaty wg. kursu sprzedaży.

W obu przypadkach chodzić miało o kursy banku publikowane w Tabeli Kursów (§ 1 ust. 3, 3A § 7 ust. 1, § 11 ust. 4 umowy) Strona pozwana miała w tej sytuacji jednostronną swobodę w zakresie ustalania kursu waluty indeksacyjnej. Umowa została zawarta na podstawie wzorca opracowanego i stosowanego przez bank.

I. i M. Ł. mogli wybrać rodzaj kredytu, który najbardziej im odpowiadał, uzgodnić jego kwotę w walucie polskiej, czy marżę i wysokość prowizji drugiej strony. Nie mieli jednak możliwości uzgadniania z bankiem wszystkich pozostałych postanowień.

Nie można wobec tego przyjęć ,że te postanowienia były z nimi uzgadniane indywidualnie.

Postanowienia te są ukształtowane jednostronnie przez bank , w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami rażąco naruszając interesy powodów jako konsumentów , w relacji umownej z bankiem / przedsiębiorcą /.

Dlatego, że w umowie nie wskazano,w jaki konkretnie sposób tabela kursów kupna/sprzedaży dla kredytów hipotecznych jest ustalana.

To z kolei powoduje ,iż nie jest możliwe jednoznaczne określenie skali konsekwencji finansowych dla kredytobiorców , którzy podpisują umowę.

Dla uznania postanowienia umownego za niedozwolone wystarczy taka jego konstrukcja, która prowadzi do obiektywnej możliwości rażącego naruszenia interesów konsumenta, przy czym bez znaczenia pozostaje sposób wykonania umowy stron w tym zakresie albowiem ocena abuzywności jest dokonywana na datę zawarcia umowy , a niedozwolonych charakter postanowień należy potwierdzić już wówczas, gdy poszczególne postanowienie stanowi nawet ewentualną podstawę dla takiego naruszenia interesu kontraktowego słabszej strony umowy – klientów banku.

W tym zakresie Sąd I instancji odwołał się do uchwały SN [ 7] z dnia 20 czerwca 2018r., sygn. III CZP 29/17 , podnosząc w dalszym ciągu , iż wobec tego żadnego znaczenia dla oceny roszczenia powodów nie ma wejście w życie tzw. ustawy antyspreadowej z dnia 29 lipca 2011 r. o zmianie ustawy - Prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw, czy też zmiany regulaminu po dniu 4 kwietnia 2007r ,

c/ wyeliminowanie niedozwolonych postanowień i związanie stron umową w pozostałym zakresie, czyli przy zachowaniu postanowień dotyczących indeksacji kredytu, oznaczałoby, że kwota kredytu wypłaconego powodom powinna zostać przeliczona na walutę szwajcarską, a kredytobiorcy, w terminach płatności kolejnych rat, powinni je spłacać w walucie polskiej, przy czym żadne postanowienie nie precyzowałoby kursu, według którego miałyby nastąpić takie rozliczenie. Nie ma możliwości zastosowania w miejsce wyeliminowanych postanowień żadnego innego kursu franka szwajcarskiego. W tym zakresie Sąd Okręgowy powołał się na stanowisko Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej zawarte w orzeczeniu z 3 października 2019 , przywołując wybrane jego tezy.

W konkluzji tej części oceny argumentował , iż

brak możliwości stosowania norm o charakterze ogólnym nie pozwala na sięgnięcie do domniemanej woli stron lub utrwalonych zwyczajów, które w odniesieniu do innych stosunków prawnych, pozwalałyby na ustalenie wartości świadczenia określonego w walucie obcej. Nie ma zwłaszcza możliwości sięgnięcia do przepisu art. 358 § 2 k.c., który w dacie zawierania umowy nie obowiązywał,

d/ potwierdzenie , iż wskazywane przez powodów postanowienia umowne mają niedozwolony charakter , a wobec tego nie są dla nich - jako konsumentów- wiążące , prowadzi do ustalenia , iż umowa zawarta w dniu 4 kwietnia 2007r jest w całości nieważna.

W dacie zawarcia umowy, nie istniały przepisy umożliwiające zastąpienie eliminowanych klauzul przepisami dyspozytywnymi.

Dodatkowo o ile wyeliminować wyłącznie postanowienie dotyczące przeliczenia kursów waluty przy wypłacie kredytu, de facto pozostawiając waloryzację, która określa naturę zawartej przez strony umowy , kredyt nadal byłby waloryzowany walutą szwajcarską, bez określenie sposobu ustalenia kursu jej przeliczania na złote i odwrotnie, a w konsekwencji nie byłaby określona wysokość zobowiązania kredytobiorców. Co więcej wówczas spłaty poszczególnych rat kredytowo odsetkowych, dokonywane w złotych nie byłyby w żaden sposób skorelowane z tą wysokością pożyczonego kapitału , który wprawdzie wypłacony w złotych został następnie przez bank przeliczony na franki szwajcarskie. Dlatego umowa , gdyby uznać ją za nadal obowiązującą po korekcie wynikającej z opisanej eliminacji , byłaby w praktyce niemożliwa do wykonywania.

Ponadto prowadziłaby do zmiany charakteru prawnego stosunku obligacyjnego i celu w jakim strony zadecydowały się podpisać umowę. Takiego skutku nie dałoby się pogodzić z zasadą swobody umów statuowaną przez art. 353 ¹kc,

e/ skutkiem ustalenia nieważności umowy, które jest przesłanką rozstrzygnięcia, jest obowiązek zwrotu przez stronę pozwaną powodom dotąd spełnionych świadczeń dla których była ona podstawą , w oparciu o art. z art. 410 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 405 k.c.

I. i M. Ł. , jak wynika z ustaleń dokonanych w postępowaniu , otrzymali od banku kwotę 102.000 zł, a spłacili 126 171,85 zł. Natomiast do spłaty pozostała kwota 15 513,06 CHF (kapitał) oraz 3,38 CHF (odsetki), przeliczone przez stronę pozwaną na dzień wystawienia przez nią zaświadczenia- 15 grudnia 2020r.- na łączną kwotę 64.756,31 zł.

Roszczenie pieniężne powodów jest uzasadnione albowiem w zakresie wzajemnego rozliczenia świadczeń , w warunkach nieważności umowy kredytowej. ma zastosowanie teoria dwóch kondykcji

/ wyrażając takie stanowisko, Sąd Okręgowy powołał się na uchwały SN z 16 lutego 2021r. - sygn III CZP 11/20 i z dnia 7 maja 2021r. - sygn. akt III CZP 6/21/

Dochodzona przez powodów kwota 126.171,85 zł tytułem zwrotu nienależnych świadczeń jest , w świetle tej teorii uzasadnione , tym bardziej , że strona pozwana podczas postępowania nie zakwestionowała skutecznie jej wysokości . Rozmiar ilościowy tego świadczenia wynika z dokumentów wystawionych przez bank,

f/ niezasadnie strona pozwana kwestionowała to roszczenie, broniąc się zarzutem jego przedawnienia.

Jego termin , zadaniem Sądu I instancji, mógł rozpocząć się dopiero od chwili powzięcia przez powodów wiadomości o możliwej nieważności umowy i jej skutkach, a nie - jak argumentował bank - od chwili wypłaty kredytu i przeliczenia kwoty wyrażonej we frankach szwajcarskich na złotówki.

/ Sąd powołał się w tej kwestii na wskazywaną już wyżej uchwałę SN z dnia 7 maja 2021r , sygn. III CZP 6/21 /

Skoro takie pouczenie zostało do nich skierowane przez Sąd na rozprawie w dniu 8 lutego 2002r o upływie terminu , na który powołuje się bank nie mogło być mowy , a to wyklucza podzielenie stawianego zarzutu.

Podstawą rozstrzygnięcia o kosztach procesu była norma art. 98 kpc i wynikająca z niej , w zakresie ich rozliczenia pomiędzy stronami , zasada odpowiedzialności za wynik sprawy.

Apelację od tego wyroku złożyła strona pozwana i zaskarżając je w całości , domagała się wydania przez Sąd II instancji orzeczenia reformatoryjnego którym powództwo zostanie oddalone w całości , a powodowie obciążeni kosztami procesu i postępowania apelacyjnego.

Środek odwoławczy (...) S.A. został oparty na zarzutach :

- naruszenia prawa procesowego , w sposób mający dla treści wyroku istotne znaczenie , a to :

a/ art. 233§1 kpc , poprzez zastąpienie swobodnej oceny zgromadzonych dowodów oceną dowolną i przez to poczynienie ustaleń faktycznych w sposób niezgodny z treścią zebranego materiału.

Zarzucane błędy miały, zdaniem strony skarżącej, dotyczyć :

- ustalenia, że postanowienia umowy zawartej w dniu 4 kwietnia 2007r., nie były pomiędzy stronami indywidualnie negocjowane mimo , iż to małżonkowie Ł. zdecydowali o wyborze rodzaju umowy kredytowej , która została zawarta,

- na przyjęciu , że kredytobiorcy byli zapewniani przez pracowników banku , że bardziej korzystne jest zaciągniecie zobowiązania waloryzowanego walutą szwajcarską mimo , iż personel banku nie mógł takich zapewnień formułować.

Zarzucany błąd miał polegać również na sformułowaniu wniosków faktycznych zgodnie z którymi :

- bank w sposób dozwolony ustał kursy walut polskiej i szwajcarskiej , chociaż w tym zakresie był związany danymi rynkowymi, wykluczającymi taką swobodę ,

- podstawą oceny niedozwolonego charakteru postanowień umownych na które powołali się powodowie był brak skonkretyzowania zasad ustalenia przeliczeń walutowych mimo , że sposób ten pozostaje dla klienta banku - kredytodawcy pozbawionym znaczenia , a powodowie w relacji z bankiem nie interesowali się tym zagadnieniem umownym. Zdaniem banku takie dostateczne sprecyzowanie nastąpiło w postanowieniach regulaminu , który stanowił integralną część umowy.

- to że saldo zobowiązania po stronie kredytobiorców z biegiem czasu wzrastało było spowodowane nieprawidłowościami w postępowaniu strony skarżącej , chociaż było to jedynie następstwo wzrostu kursu walutowego w relacji złotówka - frank szwajcarski,

- strona pozwana nie zrealizowała wobec powodów w sposób właściwy obowiązku informacyjnego , w odniesieniu do konsekwencji ryzyka walutowego dla przyszłej wysokości zobowiązania kredytobiorców w warunkach , gdy zmienność tego rodzaju kursu w czasie jest elementem wiedzy powszechnej. Co więcej, ryzyko takie powodowie zaaprobowali, a zatem uznawanie na tej podstawie ,iż umowa jest nieważna było nieuzasadnione.

Zdaniem autora apelacji, w ramach swojej nieprawidłowej oceny tego zagadnienia Sąd nie wziął pod uwagę ,iż konsekwencje ryzyka walutowego w umowie stron zostały zminimalizowane poprzez zastosowane ograniczenie wysokości oprocentowania kredytu , zastosowaniem wskaźnika referencyjnego LIBOR 3 M,

b/ art. 233§1 kpc w zw. z art. 245 kpc w zw. z art. 227 kpc i 231 kpc oraz art. 235 ²2 i 243 ¹ kpc i 308 kpc, wobec braku oceny przez Sąd Okręgowy znaczenia dla rozstrzygnięcia części dowodów zgłoszonych przez bank , a w szczególności opinii biegłego z zakresu bankowości , oświadczenia powodów iż zostali poinformowani o następstwach zawarcia umowy waloryzowanej walutą obcą , w tym dla określenia salda ich zobowiązania , a także dowodów z innych dokumentów , które zostały wskazane przez stronę skarżącą,

c/ art. 233§1 kpc w zw. z art. 299 kpc w następstwie nieuzasadnionego obdarzenia wiarygodnością zeznań powodów , bez uwzględnienia tego , że były one nakierowane na wykazanie, że zaszły okoliczności pozwalające potwierdzić abuzywność postanowień umowy pomimo , że obydwoje powodowie mają wyższe wykształcenie przy czym powódka pracuje w sektorze bankowości i ubezpieczeń i powinni zadbać o własne interesy. Zatem podpisanie przez nich umowy na przyjętych warunkach, nie może być traktowane jako naruszenie tych interesów. Ponadto Sąd przy ocenie ich relacji umownej z bankiem nie uwzględnił , iż przez czternaście lat umowa była wykonywana,

d/ art. 235 ²1 pkt 2 ,3 i 5 kpc w zw. z art. 227 kpc i 278 §1 kpc oraz 243 ¹ kpc w zw. z art. 308 kpc , jako konsekwencji niezasadnego nie uwzględnienia przez Sąd I instancji wniosku strony pozwanej o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego ds. bankowości , mimo że jej wnioski miałyby istotne znaczenie dla ostatecznego wyniku sporu , w warunkach oceny , iż postanowienia obejmujące mechanizm przeliczenia walut są abuzywne , w ten sposób ustalony kurs mógłby być zastąpiony średnim kursem złotówki i franka szwajcarskiego , publikowanym przez NBP,

- naruszenia prawa materialnego w postaci nieprawidłowego zastosowania przez Sąd Okręgowy :

a/ art. 385 ¹1 kc poprzez niezasadne uznanie , że w faktach ustalonych w postępowaniu jest dostateczna podstawa do tego aby ustalić , iż umowa kredytowa stron jest w całości nieważna , mimo że brak ku temu dostatecznych podstaw szczególnie w warunkach zakwalifikowania mechanizmu przeliczania walut jako dodatkowego , nie mającego charakteru głównego świadczenia stron.

W bardzo podobny sposób bank motywował zarzut naruszenia tej normy w zw. z art. 6 ust. 1 Dyrektywy 93/13/ EWG dodatkowo wskazując , iż nawet eliminacja z umowy tych postanowień na które wskazywali kredytobiorcy, nie narusza zasadniczej struktury umowy , która nadal obejmuje wszystkie istotne przedmiotowo postanowienia , zatem powinna była zostać uznana za nadal ważną i wiążącą obydwie strony sporu,

b/ art. 385 ¹1 i 3 kc jako konsekwencji wyrażenia nieuzasadnionej oceny zgodnie z którą postanowienia zakwestionowane przez małżonków Ł. nie były z nimi indywidualnie uzgadniane mimo , że sami określili jaki rodzaj umowy kredytowej chcą zawrzeć.

Wskazana norma została , zdaniem strony skarżącej, naruszona przez to, że Sąd niezasadnie ocenił te postanowienia jako niejasne a przez to niezgodne , w relacji do konsumentów z dobrymi obyczajami i rażąco naruszające ich uzasadnione interesy ,

c/ art. 385 ²kc w zw. z art. 385 ¹kc wobec pominięcia przy ocenie abuzywności części postanowień umowy okoliczności faktycznych, które towarzyszyły i poprzedziły podpisanie umowy w 2007r ,

d/ art111 ust. 1 pkt 4 ustawy Prawo bankowe w zw z art. 385 ¹1 kc wobec uznania , że przygotowywanie i stosowania Tabeli Kursów przez bank narusza dobre obyczaje i rażąco interesy kredytobiorcy mimo , że posługiwanie się takimi wewnętrznymi dokumentami ma swoją podstawę w przepisach ustawy,

e/ art. 354 kc w zw. z art. 65 §1 kc w zw. z art 69 ust. 3 ustawy Prawo bankowe wobec ustalenia nieważności umowy w całości mimo, że wolą stron było zawarcie umowy kredytu indeksowanego walutą szwajcarską, zatem Sąd I instancji , w drodze wykładni oświadczeń woli jej stron, powinien zmierzać do utrzymania umowy jako nadal obowiązującej,

f/ art. 358 §2kc w zw. z art. 41 Prawa wekslowego wobec uznania umowy za nieważną mimo , że mogła ona być utrzymana w mocy, przy zastosowaniu wskazanej normy kodeksowej, określającej sposób oznaczania kursu przeliczania waluty obcej na złote i odwrotnie ,

g/ art. 410 §1 kc w zw z art. 405 kc i art. 411pkt 1 i 2 kc , jako konsekwencji nieuzasadnionego uwzględnienia roszczenia pieniężnego powodów przy ocenie , iż bank bezpodstawnie wzbogacił się ich kosztem , w sytuacji gdy spłacanie przez nich zobowiązania odpowiadało zasadom współżycia społecznego, skoro nie oddali bankowi nawet kwoty udzielonego kapitału, a samo świadczenie po ich stronie miało podstawę w umowie kredytu .

Bank, powołując się na art. 380 kpc , domagał się przeprowadzenia przed Sądem II instancji dowodu z opinii biegłego z zakresu bankowości , dla weryfikacji zagadnień podanych przez stronę pozwaną w żądaniu dowodowym zawartym w odpowiedzi na pozew.

Odpowiadając na apelację powodowie domagali się jej oddalenia jako pozbawionej uzasadnionych podstaw oraz obciążenia banku kosztami postępowania apelacyjnego.

W swoim stanowisku odnieśli się polemicznie do wszystkich zarzutów podniesionych przez stronę pozwaną

Wnieśli także o oddalenie wniosku dowodowego strony przeciwnej / por. k. 206 v akt/.

Rozpoznając apelację, Sąd Apelacyjny rozważył

Środek odwoławczy strony pozwanej nie jest uzasadniony i podlega oddaleniu.

Rozpoczynając ocenę zarzutów apelacyjnych strony pozwanej od tych , które mają charakter procesowy wskazać należy , iż zarzut tego rodzaju jest uzasadniony jedynie wówczas , gdy spełnione zostaną równocześnie dwa warunki.

Strona odwołująca się do niego wykaże , że rzeczywiście sposób postępowania Sądu naruszał indywidualnie oznaczoną normę [ normy ] formalne. Jednocześnie nieprawidłowości te prowadziły do następstw , które miały istotny wpływ na treść wydanego orzeczenia. Nieco inaczej kwestię tę ujmując , zarzut procesowy jest usprawiedliwiony jedynie wówczas, jeżeli zostanie dowiedzione , że gdyby nie potwierdzone błędy proceduralne Sądu niższej instancji , orzeczenie kończące spór stron miałoby inną treść.

Biorąc pod rozwagę to generalium , za chybiony należy uznać te , za pomocą których pozwany bank neguje poprawność decyzji procesowej Sądu I instancji oddalającej wniosek kredytodawcy o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z zakresu bankowości dla dokonania analizy zagadnień powołanych w odpowiedzi na pozew oraz poprzez nie uwzględnienie treści zeznań świadka M. D. (1) złożonych w sprawie(...)Sądu Rejonowego w Ł.na okoliczności wskazane w tej odpowiedzi.

Zważywszy na to czemu , według tez dowodowych banku , miały posłużyć te dowody , jak również wskazywane w apelacji dowody z dokumentów , a dodatkowo także, iż relacja świadka złożona w innym niż prowadzone przez Sąd I instancji postępowaniu , miała charakter generalny , bez odniesienia się do indywidulanych okoliczności towarzyszących zawieraniu umowy kredytowej z powodami, należy uznać, iż Sąd I instancji oceniając / przy przyjętej koncepcji rozstrzygnięcia , która co do zasady jest poprawna / , iż przeprowadzenie tych dowodów nie służyło ustaleniu faktów , względnie w odniesieniu do opinii , wniosków wynikających z wiedzy specjalistycznej , które byłyby dla oceny roszczenia poddanego pod osąd , doniosłe, nie popełnił błędu naruszenia wskazywanych przez skarżący bank norm.

Stąd też zawarty w apelacji wniosek o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego przez Sąd Odwoławczy nie został uwzględniony / por. zapis dźwiękowy rozprawy apelacyjnej z /dnia 27 lutego 2024r .; minuty15- 16 , zapis skróconyk.206 v akt /.

Z podanej przyczyny zarzut naruszenia art. 235 ² §1 pkt 2, 3 i 5 w zw z art. 227 kpc oraz art. 278§1 i 243 ¹ i 308 kpc jest chybiony.

A już tylko dla porządku należy dodać , że wniosek o uzupełnienie materiału procesowego o relację świadka M. D. , w postępowaniu

apelacyjnym nie został w środku odwoławczym złożony.

Jako niezasadny należy uznać także zarzut naruszenia art. 233 §1 kpc i funkcjonalnie z nim powiązane zarzuty faktyczne.

Uznanie go za usprawiedliwiony wymaga od strony wykazania na czym, , w odniesieniu do zindywidualizowanych dowodów, polegała nieprawidłowość postępowania Sądu, w zakresie ich oceny i poczynionych na jej podstawie ustaleń.

W szczególności strona ma wykazać dlaczego obdarzenie jednych dowodów wiarygodnością czy uznanie, w odróżnieniu od innych, szczególnego ich znaczenia dla dokonanych ustaleń , nie da się pogodzić z regułami doświadczenia życiowego i [lub ] zasadami logicznego rozumowania , czy też przewidzianymi przez procedurę regułami dowodzenia.

Nie oparcie stawianego zarzutu na tych zasadach , wyklucza uznanie go za trafny , pozostając dowolną , nie doniosłą z tego punktu widzenia , polemiką oceną i ustaleniami Sądu niższej instancji.

/ por. w tej materii , wyrażające podobne stanowisko , powołane tylko przykładowo, orzeczenia Sądu Najwyższego z 23 stycznia 2001, sygn. IV CKN 970/00 i z 6 lipca 2005, sygn. III CK 3/05 , obydwa powołane za zbiorem Lex/

Dopóty , dopóki ocena przeprowadzona przez Sąd ocena mieści się w granicach wyznaczonych przez tę normę procesową i nie doznały naruszenia wskazane tam jej kryteria , Sąd Odwoławczy obowiązany jest ocenę tę , a co za tym idzie także wnioski z niej wynikające dla ustaleń faktycznych , aprobować .

Uwzględniając powyższe, zważywszy na to, w czym bank upatrywał błędów oceny i ustaleń Sądu niższej instancji , zarzuty te nie mogą być uznane za trafne.

W miejsce rzeczowej, opartej na wskazanych wyżej kryteriach , odniesionej do indywidualnie oznaczonych dowodów [ i opartych na wnioskach z tej oceny wynikających ustaleń faktycznych , które przez to miałyby być dotknięte podnoszonymi nieprawidłowościami ] , polemiki ze sposobem postępowania Sądu Okręgowego strona skarżąca ogranicza się do przeciwstawienia jego stanowisku własnej wersji tak oceny dowodów jak i faktów doniosłych dla rozstrzygnięcia , zdaniem banku, poprawnej.

Nieprawidłowość Sądu na której zarzuty te zostały oparte , zgodnie z argumentacją apelanta - sprawdza się do tego ,że nie przyjął on wersji zdarzeń towarzyszących zawarciu umowy kredytowej z 4 kwietnia 2007r. i interpretacji jej postanowień , którą skarżący uznaje za prawidłową.

A według przebiegu zdarzeń afirmowanego przez bank ,powodowie zostali w sposób dostateczny dla oceny jego skali , poinformowani przy podpisywaniu umowy, o ryzyku walutowym wynikającym z umowy kredytowej indeksowanej do waluty obcej , a rzeczywisty rozmiar zobowiązania kredytowego był oznaczony od samego początku. Ponadto strona pozwana nie mogła tego obowiązku swoich klientów kształtować jednostronnie w sposób dowolny , będąc związana wysokością kursów waluty szwajcarskiej określanej przez obiektywne siły panujące na rynku wymiany walut.

Już stwierdzenie takiego sposobu motywowania stawianych zarzutów wystarcza dla odparcia ich obu.

Dlatego jedynie na marginesie dostrzegając , że w istocie argumenty powołane dla wsparcia weryfikowanych zarzutów przez stronę pozwaną [ w rozbudowanej ponad rzeczywistą potrzebę formie redakcyjnej ] nie dotyczą wprost oceny dowodów i okoliczności faktycznych ale prawnej weryfikacji okoliczności towarzyszących zawarciu umowy oraz kształtowania danych w Tabeli Kursów walut , które dla dokonywanych przeliczeń /stosowania klauzul przeliczeniowej - spreadau walutowego- i kursowej / stosował pozwany bank , z punktu widzenia przesłanek oceny postanowień umowy stron jako mających / bądź nie / cechy niedozwolonych.

Sąd II instancji dodaje jeszcze , iż podziela , wbrew argumentacji strony pozwanej, stanowisko Sądu Okręgowego zgodnie z którym informacja przekazana małżonkom Ł. przy podpisywaniu urnowy o ryzyku walutowym była z punktu widzenia ich interesów- możliwości racjonalnej oceny swojej sytuacji finansowej w warunkach wzrostu kursu waluty szwajcarskiej , w czasie obowiązywania umowy , która została zawarta na dwadzieścia lat , niedostateczna i nietransparentna.

Uznaje także za trafną tę jego część , w której wskazywał , że skoro doniosła dla oceny ważności umowy jest chwila jej podpisania, to niezależnie od tego jakie dane kursowe zamieszczał bank w obowiązującej u siebie Tabeli , istotne było to , że ta część postanowień umownych , która dotyczyła indeksacji kredytu kursem CHF , nawet potencjalnie dawała możliwość silniejszej stronie stosunku zobowiązaniowego - przedsiębiorcy- dowolnego / nieograniczonego / ustalania kursu przeliczenia złotówek na franka i odwrotnie , a nie to, czy bank stosował kusy przeliczeniowe wynikające z danych rynkowych.

Stąd bez znaczenia było też to , jak kwestia ta była regulowana w oparciu o kolejne zmiany umowy w trakcie jej obowiązywania, a także jak kształtowałoby się zobowiązanie powodów , gdyby w miejsce danych kursowych z Tabeli Kursów stosować np. kurs średni NBP.

Zdaniem Sądu II instancji , wbrew argumentom strony apelującej, Sąd Okręgowy nie popełnił zarzucanej mu nieprawidłowości , uznając za wiarygodne relacje obydwojga powodów albowiem nie wykroczył tym samym poza kryteria a co za tym idzie także granice oceny swobodnej tych zeznań. Ściślej mówiąc, argumentując za wnioskiem przeciwnym , bank nie zdołał tej nieprawidłowości wykazać. Nie mógł bowiem , jak to uczynił, poprzestać na wyrażeniu innej oceny depozycji faktycznych kredytobiorców.

Z podanych powodów, uznając , iż zarzuty procesowe , w tym w szczególności zarzut przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów i wynikających stąd błędów ustaleń , nie są zasadne , fakty uczynione przez Sąd I instancji podstawą kontrolowanego instancyjnie orzeczenia , jako poprawne i kompletne , Sąd Apelacyjny przyjmuje za własne.

Odwoławczą weryfikację zarzutów materialnych sformułowanych przez skarżący bank należy rozpocząć od wskazania, iż przepisy art. 385 ¹ i następnych k.c. dotyczące niedozwolonych postanowień umownych mają charakter szczególny , w stosunku do tych norm kodeksowych , które mają generalne zastosowanie do kształtowania przez kontrahentów treści umowy oraz oceny ważności takiej czynności prawnej.

Stanowią one implementację w polskim prawie postanowień dyrektywy nr 93/13 , w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich. Sądy krajowe, stosując prawo wewnętrzne, zobowiązane są tak dalece, jak jest to możliwe, dokonywać jego wykładni w świetle brzmienia i celu tej dyrektywy, tak aby osiągnąć przewidziany w niej rezultat, a zatem zastosować się do art. 288 akapit trzeci Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej

/por. wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 13 VI 2016 r., C-377/14./.

Przewidziana przez art. 385 ¹kc sankcja bezskuteczności wobec konsumenta niedozwolonego postanowienia umownego ma dla jego interesu i pozycji wobec drugiej – silniejszej strony kontraktu - działanie ochronne i jest dla niego obiektywnie korzystniejsza, aniżeli sankcja nieważności wynikająca z normy ogólnej 58 kc w zw z art. 353 ¹kc.

Bezskuteczność klauzuli umownej, w relacji konsument - bank , w stosunku do klienta strony pozwanej oznacza, że , co do zasady, ma ona obowiązek wykonania umowy pomimo tego, że została z niego usunięta niedozwolona klauzula.

W ten sposób konsument jest chroniony przed upadkiem całej umowy. To on może zrezygnować z przysługującej mu ochrony przed nieuczciwymi postanowieniami czynności prawnej co spowoduje , że od jego swobodnej i uświadomionej decyzji zależy to , czy uznaje , iż jego interes przemawia dostatecznie za tym , że pomimo abuzywności niektórych spośród postanowień, umowa będzie nadal obwiązywać. Zatem normę 385 ¹ k.c. należy traktować jako lex specialis względem ogólnej regulacji kodeksowej jaką jest art. 58 §1 i 2 oraz 3 kc oraz art. 353 ¹kc.

W konsekwencji , zarzuty niedozwolonego charakteru postanowień umowy zawartej z przez strony w dniu 4 kwietnia 2007r , mogą być oceniane z punktu widzenia tylko tego przepisu, a nie ogólnych, wskazanych wyżej, norm kodeksowych.

Odeprzeć należy, jako nietrafny, należy zarzut naruszenia art. 111 ust. 1 pkt 4 ustawy Prawo bankowe w związku z powołanymi przez stronę skarżącą normami , gdyż jak już była o tym mowa, decydująca dla oceny niedozwolonego charakteru postanowień umownych jest data podpisania umowy kredytowej oraz to, czy podmiot profesjonalny miał chociażby potencjalną możliwość, na ich podstawie , jednostronnego kształtowania zakresu obowiązków umownych konsumentów ,w tym poprzez mechanizm waloryzacji ich zobowiązania walutą franka szwajcarskiego.

Niezasadnie również strona pozwana podnosi zarzut naruszenia przez Sąd I instancji art. 385 ¹ §1i 2 kc w związku z §3 kc i powołanym przez bank postanowieniem art. 6 ust. 1 dyrektywy nr 93/13.

Zarzut ten sprowadza się do stwierdzenia , iż Sąd niezasadnie uznał umowę zawartą przez strony za nieważną w całości z powodu abuzywności postanowień regulujących klauzulę indeksacyjną [ w istocie składająca się z klauzuli przeliczeniowej / spreadu walutowego/ i klauzuli kursowej ; §1 ust.3, 3A, . §7 ust/1 , §11 ust.4 umowy ; w warunkach , gdy brak było do tego podstaw albowiem :

a/ nie kształtują one praw i obowiązków kredytodawców w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, nie naruszając w sposób rażący interesów małżonków Ł. jako klientów banku – konsumentów ,

b/ postanowienia te były z nimi indywidualnie negocjowane ,

c/ umowa kredytu , zawiera także te- obecnie kwestionowane przez powodów postanowienia- w chwili jej podpisywania , dla kredytobiorców korzystne , a uznając ją za nieważną / trwale bezskuteczną/ Sąd doprowadził do konsekwencji obiektywnie niekorzystnych dla klientów banku,

d/ nawet gdyby przyjąć niedozwolony charakter tych postanowień , powinien był rozważyć zastąpienie przewidzianego w nich mechanizmu waloryzacji , średnim kursem franka szwajcarskiego, publikowanym przez NBP.

W bardzo zbliżony sposób strona pozwana motywowała zarzut naruszenia art. 65§1 i 2 kc twierdząc ,iż Sąd I instancji interpretując treść umowy stron, odwołał się jedynie do literalnego brzmienia jej postanowień , pomijając inne kryteria wykładnicze. A ich zastosowanie , w szczególności kryterium zgodnego zamiaru stron , doprowadziłoby do innych wniosków w zakresie treści oświadczeń woli kontrahentów. Zgodnie z nią , zamiarem zarówno banku jak i powodów było to aby [ w razie nieokreślenia w umowie kursu waluty szwajcarskiej wobec złotówki , w jakim miało dochodzić do przeliczenia na walutę obcą kwoty udzielonego kredytu jak i rat kredytowo - odsetkowych świadczonych bankowi przez konsumentów ] , stosowany był aktualny na datę konkretnej, tego rodzaju transakcji, kurs przeliczenia kursowego albo też średni kurs NBP. Zatem wbrew takiej , poprawnej wykładni postanowień umownych , zgodnej przy tym także z zasadami współżycia społecznego , Sąd niezasadnie ocenił umowę z dnia 4 kwietnia 2007r. jako ab initio nieważną.

Rozpoczynając weryfikacje tych zarzutów od tego , którym bank neguje potwierdzenie nieważności umowy w całości , uznając go za niezasadny, wystarczy powiedzieć , iż co najmniej od daty złożenia oświadczenia po pouczeniu przez Sąd I instancji na rozprawie w dniu 8 lutego 2022r / por. k. 133 akt / powodowie dali wyraz stanowisku, że z pewnością ich zamiarem nie było to aby kurs przeliczenia walut polskiej i szwajcarskiej zastąpić kursami wskazywanymi obecnie przez stronę pozwaną. Przeciwnie , co najmniej od tej daty uważali ,iż postanowienia o których była mowa wyżej, są ukształtowane sprzecznie z ich usprawiedliwionymi interesami , naruszając je w sposób rażący. Stąd twierdzenia banku , iż należało je wyłożyć tak iżby honorując rzeczywisty zamiar stron utrzymać ją nadal jako obowiązującą, są zupełnie dowolne , wykluczając podzielenie tego zarzutu.

Wbrew rozbudowanej ponad rzeczywistą potrzebę , argumentacji strony pozwanej , Sąd I instancji nie popełnił zarzucanych mu błędów zastosowania art. 385 ¹ §1 i 2 kc , trafnie przyjmując abuzywność postanowień umowy stron, w szczególności tych , określających sposób waloryzacji /przeliczenia / waluty szwajcarskiej na polską i odwrotnie, według Tabeli Kursów obowiązujących u poprzednika prawnego strony pozwanej.

To ten właśnie mechanizm , na zastosowanie którego powodowie jako klienci – konsumenci nie mieli żadnego wpływu , ten bowiem był wprowadzony jednostronnie przez kredytodawcę na podstawie wzorca umownego , ostatecznie decydował o tym ile pieniędzy zostało ówcześnie I. i M. Ł. udostępnione przez bank oraz w jaki sposób poszczególne raty kapitałowo – kredytowe wpływały na rzeczywiste zmniejszenie ich zobowiązania kredytowego.

Taki ich charakter prowadził do nieważności umowy jako całości albowiem nie mogła ona nadal funkcjonować, w warunkach uznania tych klauzul za nie wiążące powodów.

Dodać jeszcze należy , iż jak wynika z ustaleń poczynionych w postępowaniu, żadne postanowienie umowne spośród tych , które składały się na mechanizm służący opisanym wyżej przeliczeniom , nie zostało z kredytobiorcami indywidualnie uzgodnione.

W szczególności bank nie dowiódł- mimo , że to na nim spoczywał obowiązek w tym zakresie- faktów pozwalających na wniosek przeciwny. Powodowie dokonali jedynie wyboru gotowego produktu przygotowanego przez przedsiębiorcę, obejmując porozumieniem tylko niedoniosłe z rozważanego punktu widzenia szczegóły, jak data uruchomienia kredytu czy warunki zabezpieczenia jego spłaty.

Dla zrealizowania przesłanki rzeczywistego wpływu konsumenta na treść postanowień umownych nie wystarczy wykazanie, że dowiedział się o treści postanowień których niedozwolony charakter podnosi, w odpowiednim czasie, a strony prowadziły w tym przedmiocie negocjacje.

Konieczne jest udowodnienie wspólnego ustalenia ostatecznej ich treści , w wyniku rzetelnych negocjacji, w ramach których konsument miał realny wpływ na treść określonego postanowienia umownego, chyba że zostało ono sformułowane przez niego i włączone do umowy na jego żądanie.

/ por. w tej materii także judykat Sądu Najwyższego z dnia 10 grudnia 2019r , sygn.IV CSK 443/18 , powołany za zbiorem Legalis /.

Takich indywidualnych uzgodnień przed podpisaniem umowy z 4 kwietnia 2007r. nie było, w tym w szczególności w odniesieniu do postanowień określających sposób, w jaki kwota kredytu i sumy rat kapitałowo odsetkowych będą przeliczane z waluty szwajcarskiej na polską i odwrotnie.

W ocenie Sądu II instancji , kwestionowane przez powodów postanowienia umowne dotyczyły świadczeń głównych stron.

Po wahaniach w orzecznictwie sądowym ostatecznie zostało przyjęte zapatrywanie o takim charakterze mechanizmu przeliczeniowego, w kredytach denominowanych i indeksowanych do waluty obcej [ waloryzowanych walutą obcą ]

/ por. powołane jedynie przykładowo wyroki Sądu Najwyższego: z 4 kwietnia 2019 r., sygn. III CSK 159/17, z 9 maja 2019 r., sygn. I CSK 242/18 i z 11 grudnia 2019 r., sygn. V CSK 382/18., wskazane za zbiorem Legalis /.

Obowiązek zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu w oznaczonych terminach spłaty , stanowi główne świadczenie kredytobiorcy Natomiast klauzula według której dochodzi do przeliczenia dokonywanych przez niego wpłat rat na walutę obcą [ w tym przypadku na franka szwajcarskiego ], wpływa na wysokość tego świadczenia. To z zastosowania tego mechanizmu wynika , w jakiej wysokości świadczenie główne ma być spełnione, co tym bardziej upewnia poprawność takiej jej kwalifikacji.

Wobec powyższego poddanie tych postanowień umownych kontroli pod kątem abuzywności jest możliwe tylko pod warunkiem, że nie zostały sformułowane w sposób jednoznaczny ( art. 385 ¹ § 1 zd. drugie k.c.) a zatem jeżeli nie zostały wyrażone prostym i zrozumiałym językiem , nie spełniając tym samym wymogu przejrzystości materialnej wynikającej z art. 4 ust. 2 oraz art. 5 dyrektywy nr 93/13.

Jak wyjaśnił TSUE w wyroku z dnia 20 września 2017 r. w sprawie o sygnaturze C - 186/16, wymóg wyrażenia warunku umownego prostym i zrozumiałym językiem oznacza, że warunek ten musi zostać zrozumiany przez konsumenta zarówno w aspekcie formalnym i gramatycznym, jak i w odniesieniu do jego konkretnego zakresu, tak aby właściwie poinformowany , a przy tym jako osoba dostatecznie uważna i rozsądna , mógł nie tylko dowiedzieć się o możliwości wzrostu lub spadku wartości waluty obcej, ale również miał realną możliwość oszacowania konsekwencji ekonomicznych takiego potencjalnego następstwa dla swoich zobowiązań finansowych.

Zdaniem Sądu II instancji, ustalenia faktyczne poczynione w postępowaniu nie dają dostatecznych podstaw do uzasadnionego przyjęcia, iż w momencie zawierania umowy powodowie mieli możliwość uzyskania pełnego rozeznania co do wysokości świadczenia, które będą mieli obowiązek spełnić oraz i w szczególności co do ryzyka zmiany kursu waluty w przyszłości i wpływu tej zmiany na rzeczywiste saldo ich zobowiązania , przekładające się wprost na ich sytuację ekonomiczną , w dającym się przewidzieć realnie okresie , zważywszy , iż mieli związać się z bankiem węzłem obligacyjnym na okres dwudziestu lat .

W szczególności brak było , w dniu zawierania umowy , możliwości ustalenia wysokości zobowiązania ratalnego kredytobiorców wobec banku , / rat kapitałowo - odsetkowych / albowiem wysokość ta zależna była od danych zamieszczonych w nieokreślonej w umowie Tabeli Kursów, stosowanej przez bank . Przy tym sposób zamieszczania w niej tych danych także był pozostawiony wyłącznej jego decyzji . Klienci – konsumenci - nie mieli możliwości ich sprawdzenia ani tym bardziej jakiegokolwiek wpływu na ich rzeczywistą wysokość. Tym samym warunek jednoznaczności klauzuli waloryzacyjnej / przeliczeniowej i kursowej/ , nie został w umowie stron spełniony.

/ por. w tej materii także stanowisko SN zawarte w judykacie z 19 kwietnia 2021r., sygn. III CSK 159/17- powołanym za zbiorem Lex /.

Okoliczności ustalone w sprawie nie pozwalają na potwierdzenie , iż kredytobiorcy zostali przed podpisaniem umowy w sposób jasny , możliwie pełny i zrozumiały poinformowani o ryzyku walutowym, związanym z możliwością niekorzystnych zmian kursu franka szwajcarskiego w czasie. Przy tym nie można uznać, że obowiązek ten został spełniony przez bank, który poprzestał na ogólnym pouczeniu o możliwości wzrostu kursu w czasie trwania umowy i wynikającym stąd wpływie na wzrost zakresu obowiązku finansowego kredytobiorcy. Dodać do tego należy , iż dla potwierdzenia wypełnienia przez bank obowiązków informacyjnych dotyczących ryzyka kursowego nie jest wystarczające odebranie od konsumenta standardowego oświadczenia, że o takim ryzyku został poinformowany.

/ por. w tej materii także wyrok SN z 27 listopada 2019r., sygn. II CSK 483/18 powołany za zbiorem Lex /.

Zgodnie z aktualnie obowiązującą w judykaturze wykładnią art. 385 ¹ §1 k.c., nie budzi wątpliwości, iż postanowienia umowy, które określają zasady przeliczenia kwoty udzielonego kredytu na złotówki przy wypłacie kredytu, a także spłacanych rat na walutę obcą, pozwalające bankowi swobodnie kształtować kurs waluty obcej, mają charakter niedozwolonych postanowień umownych.

/ por. wskazane tylko ilustracyjnie orzeczenia SN z 27 lutego 2019 r. sygn. II CSK 19/18 i z 29 października 2019 r. sygn. V CSK 382/18 , powołane za zbiorem Legalis /

Klauzule takie mają charakter abuzywny, gdyż kształtują prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco naruszają jego interesy. Przy czym sprzeczność z dobrymi obyczajami i naruszenie tych interesów polega w tym wypadku na uzależnieniu wysokości świadczenia banku i konsumenta od swobodnej decyzji silniejszej strony stosunku zobowiązaniowego / przedsiębiorcy/.

/ por. tylko ilustracyjnie wyroki SN z 13 grudnia 2018 r., sygn. V CSK 559/17 i z 11 grudnia 2019 r., sygn. akt V CSK 382/18 powołany za zbiorem Legalis /.

W ocenie Sądu Apelacyjnego postanowienia łączącej strony umowy z 4 kwietnia 2007r. w zakresie ryzyka walutowego oraz określające wskazany wyżej sposób dokonywania przeliczeń walut polskiej i szwajcarskiej , w odwołaniu się do danych kursowych kształtowanych jednostronnie przez bank, przybierających postać przygotowanych przezeń i obowiązujących w banku Tabel Kursów, uznać należy, za niedozwolone.

Nie ma znaczenia dla tej oceny to, w jaki sposób umowa w rzeczywistości była wykonywana i jak , po jej podpisaniu, zmieniała się jej treść.

Ocena, czy postanowienie umowne jest niedozwolone dokonywana jest bowiem według stanu z chwili zawarcia umowy

/ por. także uchwalę[ 7] Sądu Najwyższego z dnia 20 czerwca 2018 r., sygn. III CZP 29/17 powołaną za zbiorem Lex/

Przechodząc do oceny skutków niedozwolonego charakteru tych postanowień , wskazać na wstępie należy , iż zgodnie z treścią uchwały SN z dnia 7 maja 2021 sygn. III CZP 6/21 , powołanej za zbiorem Lex /, której stanowisko Sąd II instancji, w składzie rozpoznającym sprawę podziela, niedozwolone postanowienie umowne jest od początku, z mocy samego prawa, dotknięte bezskutecznością na korzyść konsumenta, który ewentualnie może udzielić następczo świadomej i wolnej zgody na to postanowienie i w ten sposób przywrócić mu skuteczność z mocą wsteczną.

W rozpoznawanej sprawie , o czym była już uprzednio mowa , stanowisko powodów było jednoznaczne co do tego, iż nie są zainteresowani , w warunkach abuzywności części postanowień, w utrzymaniu w dalszym ciągu umowy jako obowiązującej pomiędzy stronami.

Potwierdzili swoje stanowisko w sposób nie budzący wątpliwości, właściwie pouczeni przez Sąd I instancji w tym m. in. o skutkach rozliczeniowych pomiędzy stronami, uznania umowy za nieważną./ już tylko na marginesie i dla porządku należy dodać , że odsetki od przyznanego na ich rzecz – w granicach żądania- takiego właśnie świadczenia zostały zasądzone od daty wyrokowania/.

Eliminacja tych postanowień z umowy powoduje brak możliwości określenia mechanizmu oznaczenia wysokości świadczenia jakie konsument - kredytobiorca - ma otrzymać od drugiej strony- skoro jak w rozstrzyganej sprawie - otrzymali od banku złotówki , po ich przeliczeniu według kursu / ceny / kupna waluty szwajcarskiej oraz jest zobowiązany spełniać na rzecz banku , w ramach umowy kredytu indeksowanego do waluty obcej, w odwołaniu się do kursu jej sprzedaży przez pozwany bank, wedle którego, [ w stanie faktycznym rozstrzyganej sprawy ] przeliczana miała być wpłata złotówkowa, mająca prowadzić do ograniczenia długu małżonków Ł. .

Zgodnie ze stanowiskiem TSUE wyrażonym w motywach wyroku z dnia 3 października 2019r sygn. C – 260/18 , postanowienie art. 6 ust. 1 Dyrektywy 93/13 , należy wykładać w ten sposób [a jest to wykładania, którą Sądy krajowe muszą brać pod uwagę przy rozstrzyganiu indywidualnych spraw], iż stoi ono na przeszkodzie wypełnianiu luk w umowach spowodowanych eliminacją klauzul uznawanych za niedozwolone , wyłącznie na podstawie przepisów krajowych o charakterze ogólnym, nie będących przepisami dyspozytywnymi lub takimi , które będą mieć zastosowanie dlatego , że strony umowy wyrażą na to wolną i uświadomioną zgodę.

Takiej regulacji ,[ jak dotąd] w polskim porządku prawnym brak.

Nie można też w sposób usprawiedliwiony przyjmować , że wolą stron w 2007r było zawarcie umowy kredytu waloryzowanego walutą obcą , bez mechanizmu waloryzacji wzajemnych świadczeń na podstawie kursów waluty polskiej i szwajcarskiej, przy równoczesnym pozostawieniu wskaźnika LIBOR stosowanego tylko w kredytach walutowych , a także przy kredycie indeksowanym do takiego zagranicznego pieniądza.

Analiza treści pozostałych postanowień umownych w tym w szczególności tych , które określały sposób wypłaty kwoty kredytu i warunki jej spłaty, takiemu zamiarowi w sposób nie budzący wątpliwości zaprzecza , by przypomnieć tylko sposób określenia wysokości należności odsetkowej i sposobu jej wyrażenia.

Skoro tak , to uzasadnionym jest wniosek ,iż tego rodzaju zabiegi , jakie postuluje bank , mające polegać na utrzymaniu umowy w mocy, przy wyeliminowaniu jedynie postanowień składających na mechanizm przeliczenia według danych dotyczących wzajemnych relacji kursowych, są - szczególnie przy stanowczym, zrelacjonowanym wyżej stanowisku procesowym powodów - niedopuszczalne - skoro prowadziłoby to , do tak znacznego przekształcenia umowy, iż wywołałoby skutek nie dający się pogodzić z charakterem stosunku prawnego nawiązanego przez strony.

Nie dałoby się takiego przekształcenia stosunku umownego pogodzić także z celem w jakim zobowiązanie kredytowe było przez kredytobiorców w dniu 4 kwietnia 2007r. zaciągane. I. i M. Ł. chcieli otrzymać od banku nie walutę obcą ale kwotę wyrażoną w złotych polskich z przeznaczeniem na zakup nieruchomości w miejscowości N. gmina(...).

Trzeba także podkreślić , iż eliminacja postanowień niedozwolonych o ile nie miałoby prowadzić do nieważności umowy jako całości , musi zapewniać to , że prawa i obowiązki stron są nadal ściśle oznaczone i w tym zakresie nie zachodzi skutek deformacji regulacji umownej, [także z punktu widzenia celu jaki strony chciały osiągnąć, wyrażając wzajemny konsens poprzez zawarcie umowy kredytowej określonego rodzaju, na oznaczonych naówczas warunkach].

W rozpoznawanej sprawie tego rodzaju deformacja , zwłaszcza zaważywszy na charakterystyczne elementy kredytu indeksowanego do waluty obcej , miałaby przy jej potencjalnym utrzymaniu , miejsce.

Stąd zarzut naruszenia art. 385 ¹ §1 i 2 kc w zw. z art. 358 §2 kc oraz wskazanych przez skarżący bank wybranych postanowień Dyrektywy nr 93/13 nie jest usprawiedliwiony

Wskazany wyżej brak regulacji w polskim prawie wewnętrznym , która zgodnie z powołanym wyżej orzeczeniem TSUE z 3 października 2019, sygn. C- 260/18, na warunkach wskazanych w tym orzeczeniu , pozwalałaby zastąpić niedozwolone postanowienia treścią elementów tej[ krajowej] regulacji, na podstawie orzeczenia Sądu rozpoznającego tę indywidualną sprawę powoduje , iż bezzasadne są także kolejne zarzuty materialne banku , podnoszące niezastosowanie przez Sąd Okręgowy przepisów art. 358 §2 kc , art. 69 ust.3 ustawy Prawo bankowe oraz art. 41 Prawa wekslowego , odwołanie się do których, w zamiarze strony skarżącej, zmierzało właśnie do zastosowania tego mechanizmu zastąpienia .

Stawiając zarzut naruszenia art. 410 §2 kc w zw z art. 405 kc i 411 pkt 1 i 2 kc i widząc jego realizację w tym , iż Sąd niższej instancji niezasadnie przyjął , iż bank jest bezpodstawnie wzbogacony kosztem kredytobiorców , strona skarżąca nie dostrzega , że istota stanowiska Sądu opiera się na innej kwalifikacji prawnej świadczenia pieniężnego należnego kredytodawcom, objętego żądaniem zwrotu.

Stoi on bowiem na stanowisku , że to, co obejmują oni tym żądaniem, to część spełnionego dotąd na rzecz (...) S.A. w wykonaniu umowy kredytowej świadczenia , które jako nienależne, podlega zwrotowi , jedynie przy odpowiednim zastosowaniu przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu.

Już tylko to wyklucza zasadność stawianego zarzutu , skoro opiera się on na tezie , że bank nie jest wobec [ byłych ] kredytobiorców bezpodstawnie wzbogacony. Tymczasem roszczenie zwrotne jest wynikiem uznania , iż podstawa świadczeń wzajemnych od samego początku nie istniała, wobec nieważności umowy , która była dla spełnionego świadczenia kredytobiorców źródłem i racją prawną.

Już tylko na marginesie i dla porządku dodać należy wobec dalszej argumentacji banku , że norma art. 411pkt 1i 2 kc nie może mieć dla oceny roszczenia pieniężnego powodów zastosowania i wskazać , iż jest ona chybiona albowiem bank nawet nie starał się w sporze dowodzić faktów potwierdzających to , iż małżonkowie kredytobiorcy wiedzieli , że nie są do zwrotu udzielonemu im kapitału obowiązani, a zgodnie z utrwalonym i podzielanym przez Sąd II instancji stanowiskiem SN, iż do wzajemnych rozliczeń stron umowy kredytowej uznanej z powodu niedozwolonego charakteru części jej postanowień za nieważną, teoria salda / na której zdaje się opierać także omawiany ten zarzut/ , nie ma zastosowania.

Trudno też oceniać aby spłata rat kredytowo odsetkowych czyniła zadość zasadom współżycia społecznego. Taka kwalifikacja realizacji świadczenia zgodnie z utrwalonym stanowiskiem doktryny prawa cywilnego [ por. np. uwagi P. Machnikowskiego w komentarzu do kodeksu cywilnego do wskazanej wyżej normy - wydawnictwo CH Beck 2014] , dotyczy zgoła innej sytuacji gdy podstawy dla świadczeń – nie mających innej - należy poszukiwać w powszechnie aprobowanych społecznie nakazach natury moralnej.

Uznając zatem , iż także żaden z podniesionych zarzutów materialnych nie może być uznany za uzasadniony , oceniając apelację strony pozwanej za nieusprawiedliwioną , Sąd Apelacyjny orzekł o jej oddaleniu , na podstawie art. 385 kpc.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd II instancji orzekł na podstawie art. 98§ 1 i 3 kpc w zw. z art. 391 §1 kpc i wynikającej z niej , dla wzajemnego rozliczenia stron z tego tytułu , zasadzie odpowiedzialności za wynik sprawy.

Należna wygrywającym powodom od przerywającego banku kwota [ łączna ] odpowiada wynagrodzeniu zastępującego ich pełnomocnika - adwokata , a będąc pochodną wartości przedmiotu zaskarżenia, została ustalona na podstawie §2 pkt 6 w zw z §10 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia MS w sprawie opłat za czynności adwokackie z dnia 22 października 2015r [ DzU z 2015 poz. 1800] Została przyznana wraz z odsetkami o których Sąd Odwoławczy był obowiązany orzec z urzędu , po myśli art. 98 §1 ¹ kpc.