Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Krakowie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 stycznia 2023 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie, I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący:	SSA Sławomir Jamróg
Protokolant:	Michał Góral

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 9 stycznia 2023 r. w Krakowie

sprawy z powództwa (...) S.A. w W. (poprzednio Bank (...) S.A. w W. jako następca prawny (...) Bank S.A. w W.)

przeciwko G. M., J. M., M. M. (1)

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanych

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie

z dnia 21 lutego 2019 r., sygn. akt I C 1062/18

1.  zmienia zaskarżony wyrok w stosunku do G. M., J. M. i M. M. (1) w ten sposób, że:

- określoną w punkcie I. kwotę 856.276,05 zł obniża do kwoty 828.278,84 zł (osiemset dwadzieścia osiem tysięcy dwieście siedemdziesiąt osiem84/100 złotych),

- wskazane w punkcie I kwoty składowe 37 497,92 zł i 46 712,07 zł obniża odpowiednio do kwot 33.999,48 zł i 22.213,30 zł, oddalając powództwo
w pozostałej części;

2.  oddala apelację w pozostałej części;

3.  oddala wniosek strony powodowej o zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego

4. kosztami sądowymi obciąża Skarb Państwa;

5. przyznaje od Skarbu Państwa- Sądu Apelacyjnego w Krakowie
na rzecz radcy prawnego J. K. kwotę 10.800 zł (dziesięć tysięcy osiemset złotych), tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej pozwanym z urzędu w postepowaniu apelacyjnym.

SSA Sławomir Jamróg

Sygn. akt I ACa 673/20

UZASADNIENIE

(...) Bank S.A. z siedzibą w W. w pozwie złożonym w dniu 21 września 2017r., wniosła o zasądzenie na jej rzecz solidarnie od pozwanych A. M., M. M. (1), G. M. i J. M., kwoty 856.276,05 zł wraz z:

- odsetkami umownymi liczonymi od kwoty 772.066,06 zł (niespłacony kapitał) w wysokości czterokrotności stopy lombardowej NBP rocznie, nie więcej niż wysokość odsetek maksymalnych za opóźnienie od dnia 30 sierpnia 2017 r. do dnia zapłaty;

- odsetkami ustawowymi za opóźnienie od kwoty 37.497,92 zł liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;

- odsetkami ustawowymi za opóźnienie od kwoty 46.712,07 zł liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty.

Wniosła również o zasądzenie od pozwanych kosztów procesu, w tym zwrotu innych kosztów w kwocie 196,80 zł oraz kwoty 17 zł tytułem uiszczonej opłaty skarbowej od pełnomocnictw ( k. 55).

W uzasadnieniu podała, że w dniu 12 stycznia 2010r. zawarła z pozwanymi umowę pożyczki hipotecznej nr (...) H. (...)/ (...). Pozwani nie wywiązali się z ciążącego na nich zobowiązania terminowego dokonywania spłat w wysokościach ustalonych w umowie, wobec czego pismami z dnia 20 stycznia 2017 r. strona powodowa wypowiedziała umowę stawiając całą należność z pożyczki w stan wymagalności.

Na dochodzone roszczenie składa się: kwota należności głównej 772066,06 zł tytułem niespłaconego kapitału; kwota 37.497,92 zł tytułem odsetek umownych za okres korzystania z kapitału w wysokości 6,28% od dnia 7 maja 2016r. do dnia 3 marca 2017r. oraz kwota 46.712,07 zł tytułem odsetek za opóźnienie w wysokości 10% od dnia 7 lipca 2016 r. do dnia 27 stycznia 2017r., w wysokości 14% - od dnia 28 stycznia 2017r., do dnia 29 maja 2017r., oraz 10% od dnia 30 maja 2017 r., do dnia 29 sierpnia 2017r. – wszystko wraz z dalszymi odsetkami wskazanymi w żądaniu pozwu. ( k. 55).

W dniu 14 listopada 2017r. Sąd Rejonowy (...)w L., sygn. akt (...) (...), wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, w którym uwzględnił w całości żądanie pozwu strony powodowej.

Pozwani A. M., M. M. (1), G. M. i J. M. w sprzeciwach od nakazu zapłaty, wnieśli o oddalenie powództwa jako niezasadnego i przedwczesnego. Podnieśli, iż zgodnie z art. 6 k.c. ciężar dowodu i wykazania okoliczności wskazujących na istnienie roszczenia, tak co do zasady, jak i wysokości należy do strony powodowej a wszystkie dowody na wykazanie roszczenia winny być wnioskowane w pozwie. Zarzucili, iż to strona powodowa powinna wykazać wyliczenie dochodzonej należności na dzień wniesienia pozwu. Zaznaczyli, iż sam wyciąg z ksiąg bankowych dowodem na tę okoliczność być nie może. Okoliczność ta musi być bowiem potwierdzona dodatkowymi dowodami. Zdaniem pozwanych strona powodowa nie wykazała, że jej wierzytelność stała się natychmiast wymagalna jak i jej wysokości. Zarzucili stronie powodowej, że ta nie skorzystała z polubownej drogi rozwiązania problemu, pomimo spoczywającym na niej obowiązku rozważenia możliwości restrukturyzacji kredytu, zwłaszcza, że pozwani złożyli wniosek o restrukturyzację ich zadłużenia. Podnieśli, iż strona powodowa nie wzięła pod uwagę aktualnej ich sytuacji i nie zgodziła się na żadne ustępstwa w zakresie określenia nowych warunków spłaty zobowiązania. W ocenie pozwanych, to z winy Banku nie doszło do zawarcia porozumienia restrukturyzacyjnego.

A. M. dodatkowo podniosła, iż nie prowadziła wspólnej działalności gospodarczej z pozostałymi pozwanymi, a jedynie wyraziła zgodę na zaciągnięcie zobowiązania z majątku wspólnego. Wskazała, iż nie jest kredytobiorca sensu stricto i nie korzystała z kredytu. Wyjaśniła, iż jej rola ograniczała się jedynie do wyrażenia zgody na zaciągniecie zobowiązania do majątku wspólnego , dlatego jej zdaniem roszczenie strony powodowej nie może być kierowane do jej majątku odrębnego.

Pozwana w toku procesu dodatkowo podniosła, że skierowała do pozwanych wezwania do zapłaty o treści odpowiadającej art. 75 c ustawy Prawo bankowe. Jednakże w odpowiedzi , pozwani nie przedstawili żadnej rzeczowej możliwości polubownego zakończenia sporu.

Wyrokiem z dnia 21 lutego 2019 r. sygn. akt I C 1062/18 Sąd Okręgowy w Krakowie zasądził od pozwanych G. M., A. M., J. M. (M.), M. M. (1) (M.) solidarnie na rzecz strony powodowej (...) Bank S.A. w W. kwotę 856 276,05 zł w tym:

• od kwoty 772 066,06 zł z umownymi odsetkami w wysokości czterokrotności stopy lombardowej NBP rocznie ale nie więcej niż w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od dnia 30.08.2017r. do dnia zapłaty;

• od kwoty 37 497,92 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 21.09.2017r. do dnia zapłaty;

• od kwoty 46 712,07 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 21.09.2017r. do dnia zapłaty;(pkt I), zasądził od pozwanych solidarnie na rzecz strony powodowej kwotę 17 904 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. (pkt II) .

Podstawę tego rozstrzygnięcia stanowił następujący stan faktyczny:

(...) Bank S.A. z siedzibą w W. w dniu 12 stycznia 2010r. zawarła z pozwanymi J. M., G. M., M. M. (1) i A. M., jako pożyczkobiorcami, umowę pożyczki hipotecznej – (...) nr (...) H. (...)/ (...). Jako osoba upoważniona do zawarcia umowy w imieniu Banku występował D. (...) reprezentowany przez doradcę kredytowego P. D..

Strona powodowa udzieliła pozwanym pożyczki na łączną kwotę 920.119,47 zł, w tym:

- kwotę 239.112 zł – celem refinansowania kredytu mieszkaniowego,

- kwotę 649.488 zł – pożyczka na dowolny rachunek wskazany przez pożyczkobiorcę,

- kwotę 800 zł – na opłaty okołokredytowe,

- kwotę 34 zł – na opłaty okołokredytowe,

- oraz kwotę 30.685,47 zł – tytułem ubezpieczenia tytułu prawnego i wad prawnych nieruchomości.

Całkowity koszty pożyczki na dzień sporządzenia umowy wynosił 1.403.355,55 zł. Natomiast okres spłaty pożyczki wynosił 240 miesięcy tj. do dnia 7 marca 2030r.

Integralną cześć umowy pożyczki stanowił Regulamin Kredytowania Hipotecznego (...)Bank S.A. W § 4 umowy postanowiono, iż spłata wszelkich zobowiązań z tytułu umowy będzie dokonywana w złotych na rachunek pożyczki. Spłata pożyczki miała następować zgodnie z Harmonogramem Spłat. Kwestie oprocentowania pożyczki zostały uregulowane w § 5 umowy. Przy czym w dniu udzielenia pożyczki jej oprocentowanie wyniosło 11,28% a rzeczywista roczna stopa oprocentowania – 11,31%.

Zgodnie z §8 umowy Bank miał prawo wypowiedzieć umowę pożyczki: 1) w przypadku, gdy pożyczkobiorca zalega w całości lub części z zapłatą dwóch rat pożyczki i pomimo pisemnego wezwania do zapłaty skierowanego do pożyczkobiorcy listem poleconym pożyczkobiorca nie spłaci zaległości w terminie 7 dni od dnia otrzymania w/w wezwania, 2( w przypadku , gdy pożyczkobiorca wypowie umowę rachunku pożyczki, 3) w przypadku zajęcia któregokolwiek rachunku bankowego posiadanego przez pożyczkobiorcę w Banku dokonanego w postępowaniu egzekucyjnym prowadzonym przeciwko pożyczkobiorcy.

Przedmiotowa umowa została podpisana w dniu 5 lutego 2010 r. przez wszystkich pozwanych tj. J. M., G. M., M. M. (1), i A. M. a także przez dwóch pełnomocników Banku. Także wniosek o zawarcie umowy pożyczki z dnia 27 listopada 2009 r. skierowany do D. (...), został podpisany przez wszystkich pozwanych, w tym przez A. M..

Pozwani spłacali raty zaciągniętej u strony powodowej pożyczki do ok. września/ października 2016r. Później przestali spłacać pożyczkę z uwagi na brak środków finansowych. Przed wypowiedzeniem umowy pożyczki, (...)Bank wzywał ich do zapłaty dłużnej sumy. W związku z tym pozwani zwrócili się do strony powodowej o restrukturyzację zadłużenia, na co Bank nie wyraził zgody.

Pismami z dnia 26 lipca 2016r. strona powodowa wezwała pozwanych do zapłaty pod rygorem wypowiedzenia umowy nr (...), w terminie 14 dni roboczych od daty doręczenia tych pism, całości zaległości obejmującej na dzień sporządzenia pism następujące kwoty: 8840,61 zł tytułem należności kapitałowej, 6498,39 zł tytułem odsetek umownych, 48,29 zł tytułem odsetek podwyższonych za opóźnienie w spłacie należności kapitałowej, 180 plus 3,14 zł tytułem kosztów i opłat. J. w piśmie tym strona powodowa poinformowała pozwanych o możliwości złożenia , w terminie 14 dni roboczych od dnia otrzymania wezwania, wniosku o restrukturyzację zadłużenia.

Powyższe pisma zostały doręczone pozwanym na adres wskazany w umowie.

Pismami z dnia 20 stycznia 2017r. strona powodowa złożyła pozwanym oświadczenie o wypowiedzeniu umowy pożyczki nr (...), z uwagi na nieuregulowanie przez pozwanych zaległości w spłacie pożyczki z zachowaniem 30 dniowego okresu wypowiedzenia liczonego od dnia doręczenia pism. Doręczenie pozwanym w/w wypowiedzenia umowy nastąpiło w dniu 31 stycznia 2017r.

Pismami z dnia 30 marca 2017 r. strona powodowa wezwała pozwanych do zapłaty całej wymagalnej należności w terminie 7 dni od daty doręczenia wezwania, która na dzień 30 marca 2017 r. stanowiła: 772176,64 zł tytułem należności kapitałowej; 37497,92 zł tytułem odsetek umownych; 9478,77 zł tytułem odsetek podwyższonych za opóźnienie w spłacie należności kapitałowej; oraz 186,28 zł plus 3,14 zł tytułem kosztów i opłat bankowych.

Zgodnie z wyciągiem z ksiąg bankowych (...) Bank S.A. w W. nr (...) na dzień 30 sierpnia 2017r. wymagalne zadłużenie dłużników solidarnych G. M., J. M., M. M. (1) i A. M., z tytułu zawartej umowy pożyczki nr (...) z dnia 12 stycznia 2010r . wynosiło 856.276,05 zł, na którą to kwotę składały się: należność główna ( niespłacony kapitał) w wysokości 772.066,06 zł, odsetki umowne za okres korzystania z kapitału w wysokości 6,28% od dnia 7 maja 2016r. do dnia 3 marca 2017 r. w kwocie 37.497,92 zł, oraz odsetki za opóźnienie naliczane od kwoty niespłaconego kapitału w wysokości 10,00% od dnia 7 lipca 2016 r. do dnia 27 stycznia 2017 r., w wysokości 14% od dnia 28 stycznia 2017 r. do dnia 29 maja 2017 r. oraz w wysokości 10% od dnia 30 maja 2017 r. do dnia 29 sierpnia 2017 r. w kwocie 46.712,07 zł.

Przy tym stanie faktycznym Sąd Okręgowy uznał, że powództwo zasługuje na uwzględnienie w całości.

Wskazał, że wobec faktu, że pozwani zaprzestali spłaty pożyczki, powodowy bank pismami z dnia 20 stycznia 2017 r. miał podstawy do wypowiedzenia umowy z zachowaniem 30 dniowego terminu wypowiedzenia, a roszczenie z umowy pożyczki stało się w całości wymagalne.

W ocenie Sądu nie doszło do naruszenia art. 75 c ustawy Prawo bankowe z 29 sierpnia 1997 r. ( Dz. U z 2016 poz. 1988 t.j.), albowiem pozwani sami wskazali, że zostali poinformowani przez Bank o możliwości złożenia wniosku o restrukturyzację zadłużenia o którym mowa w art. 75 c ustawy Prawo bankowe. Z kolei strona powodowa przedstawiła na tę okoliczność dowód w postaci wezwań do zapłaty z dnia 26 lipca 2016r., z których wynika, iż pozwani zostali poinformowani o możliwości złożenia w terminie 14 dni roboczych , wniosku o restrukturyzację zadłużenia. Pozwani potwierdzili też, iż taki wniosek został przez nich złożony, jednakże Bank nie wyraził zgodę na restrukturyzację długu. Samo złożenie przez kredytobiorcę wniosku o restrukturyzację o którym mowa w art. 75 c, nie powoduje automatycznie, że wniosek taki będzie pozytywnie rozpatrzony. Przepis art. 75c w ust. 3 przewiduje że Bank powinien, na wniosek kredytobiorcy, umożliwić restrukturyzację zadłużenia poprzez zmianę określonych w umowie warunków lub terminów spłaty kredytu, jednakże jeżeli jest uzasadniona dokonaną przez bank oceną sytuacji finansowej i gospodarczej kredytobiorcy. Sama zaś restrukturyzacja, o której mowa w ust. 1, dokonywana jest na warunkach uzgodnionych przez bank i kredytobiorcę ( ust. 4) , co oznacza że bez zgody Banku restrukturyzacja nie jest możliwa.

Za niezasadny Sąd pierwszej instancji uznał zarzut, że A. M. nie była stroną przedmiotowej umowy pożyczki. Zgodnie z treścią umowy z dnia 12 stycznia 2010 r. była ona bowiem jedną z pożyczkobiorców. Umowa ta została podpisana przez nią własnoręcznie, zatem powinna ona była mieć świadomość tego, że zaciąga zobowiązanie wynikające z tej umowy wraz z pozostałym pożyczkobiorcami. Przy tej ocenie uwzględniono także, ze wymieniona również podpisała wniosek o udzielenie pożyczki z dnia 27 listopada 2009r.

Zdaniem Sądu Okręgowego, strona powodowa zgodnie z rozkładem ciężaru dowodów wykazała istnienie i wysokość dochodzonego roszczenia. Powodowy bank wykazał dokładnie jakie składniki złożyły się na kwotę dochodzonego roszczenia, załączając stosowne dokumenty na poparcie tychże twierdzeń. W szczególności strona powodowa przedłożyła umowę pożyczki, pisma wzywające pozwanych do zapłaty, wypowiedzenia umowy, rozliczenia spłat rat pożyczki, wyciąg z ksiąg bankowych z dnia 30 sierpnia 2017 r. nr (...) oraz historię rachunku po wypowiedzeniu umowy. W wyciągu z ksiąg bankowych powódka dokładnie określiła, jaka wysokość roszczenia przysługiwała jej wobec pozwanych na dzień sporządzenia tegoż wyciągu i składniki tego zadłużenia. Wypowiedzenia umowy wraz z dowodami doręczenia pozwanym wskazują z kolei na powstanie zaległości, wiedzę pozwanych odnośnie jej wymiaru oraz faktu wypowiedzenia przez bank warunków umowy wynikającego z braku spłaty zadłużenia.

Z kolei pozwani nie wykazali, że spłacili część lub całość wierzytelności dochodzonej przez powodowy Bank, nie przedstawili własnych obliczeń matematycznych świadczących choćby o tym, że żądane a mieszczące się w kwocie głównej skapitalizowane odsetki tak umowne jak i karne, zostały nieprawidłowo obliczone. Pozwani nie przedłożyli dowodów wpłaty należności na rzecz strony powodowej, ani nie wnosili o przeprowadzenie jakichkolwiek dowodów w tym zakresie. Obrona pozwanych ograniczała się wyłącznie do podnoszenia gołosłownych zarzutów, nie popartych żadnymi dowodami.

Jako podstawę rozstrzygnięcia o kosztach procesu powołano art. 98 §1 i 3 k.p.c.

Apelację od tego wyroku wnieśli wszyscy pozwani, przy czym postępowanie apelacyjne w odniesieniu do A. M. zostało na podstawie art. 174§1 pkt 4 k.p.c. w zw. z art. 391§1 k.p.c. zawieszone postanowieniem z dnia 6 lipca 2021r. z uwagi na ogłoszenie upadłości tej pozwanej. Solidarny charakter zobowiązania pozwalał jednak na kontynuowanie procesu względem pozostałych pozwanych.

J. M. , M. M. (1) i G. M. w swych apelacjach zaskarżyli wyrok w całości, zarzucając naruszenie prawa materialnego tj:

- art. 6 k.c. poprzez uznanie, że roszczenie zostało udowodnione , w sytuacji gdy powód nie wykazał, że nastąpiło skuteczne doręczenie w rozumieniu art. 61 k.c. pismo zawierające wypowiedzenie umowy kredytowej,

- art. 5 k.c. poprzez uznanie wypowiedzenia umowy kredytu za zgodne z zasadami współżycia społecznego podczas gdy powód wezwał pozwanych jedynie jednokrotnie do spełnienia świadczenia i nie współudział z nią w wykonaniu zobowiązania zgodnie z dyspozycja art. 354§2 k.c.

Pozwani wnieśli o zmianę wyroku i oddalenie powództwa oraz o zasądzenie na rzecz pozwanych kosztów procesu, ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

Niezależnie od tego wnieśli o zastosowanie art. 102 k.p.c.

Strona pozwana wniosła o oddalenie apelacji i o zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego .

W toku postępowania apelacyjnego doszło do wstąpienia w miejsce powodowego banku do sprawy ex lege (...) S.A. w W. jako instytucji pomostowej w trybie art. 191 ust. 1 dnia 10 czerwca 2016 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji ( tj. Dz.U.2022.2253 ), w związku z wydaniem decyzji przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny W. z dnia 29 września 2022r. nr (...) (...) (...) S.A. zmienił nazwę na (...) S.A. w W. ( (...)).

Rozpoznając apelację Sąd Apelacyjny uznał za własne ustalenia Sądu Okręgowego z zastrzeżeniem nieco innego wyliczenia wartości odsetek i zważył co następuje:

W pierwszej kolejności trzeba zwrócić uwagę, że zgodnie z §11.1 umowa zawarta przez strony podlegała rygorom ustawy z dnia 20 lipca 2001 r. o kredycie konsumenckim Dz.U.2001.100.1081 ze zm., tylko o ile zaznaczono to w części A umowy ( tj część szczególna). Apelacja nie wskazuje odpowiednich postanowień części A umowy, które przy zastosowaniu powołanej ustawy mogło doprowadzić do zmiany orzeczenia. W pozostałym zakresie powoływanie się na tę ustawę jest nieadekwatne w sytuacji, gdy zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy tej nie stosowano do umów o kredyt konsumencki: m.in. o wysokości większej niż 80.000 zł. Parametry umowy (pkt IV) nie dawały podstawy do zastosowania tej ustawy w zakresie wykraczającym poza ustalenia umowne. Ponadto zgodnie z art. 66 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz.U.2011.126.715) do umów zawartych wcześniej miały zastosowanie przepisy dotychczasowe. Kwota zaciągniętej pożyczki przekraczała zresztą pułap określony także w nowej ustawie. Także nie miały zastosowania przepisy ustawy z dnia z dnia 23 marca 2017 r. o kredycie hipotecznym oraz o nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami Dz.U.2017.819. ( art. 85).

Umowa pożyczki hipotecznej jasno wskazywała wysokość pożyczki oraz zasady oprocentowania (k60/2). Treść umowy ponadto wskazuje, że pozwani byli pouczeni o ryzyku wynikającym ze zmian oprocentowania. Przy tej ocenie obok domniemania wypływającego z treści warunków uruchomienia pożyczki (pkt VI umowy), uwzględniono także okoliczność, że w umowie jasno wskazano ewentualne granice odpowiedzialności pozwanych poprzez określenie wysokości kwoty do jakiej pozwani poddali się egzekucji. Niewątpliwie też pozwani byli świadomi możliwości wypowiedzenia w wypadku zalegania z płatnością dwóch rat pożyczki (§8 umowy). Umowa zawierała wszystkie elementy przedmiotowo istotne umowy kredytu bankowego stąd na podstawie art. 69 ust. 1 Prawa bankowego ( do którego odsyłał także §11 umowy) po postawieniu w stan wymagalności całego kredytu powodowie byli zobowiązani do zwrotu wykorzystanej sumy i zapłacenia odsetek kapitałowych (zob. także wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 stycznia 2016 r., I CSK 1049/14, OSNC z 2016 r. nr 11 poz. 134).

Paragraf 8 umowy dawał stronie powodowej prawo wypowiedzenia umowy w wypadku gdy pożyczkobiorca zalega z zapłatą dwóch rat i pomimo pisemnego wezwania nie spłaci zadłużenia. Niezasadnie pozwani kwestionują umocowanie do podpisania zawiadomienia uprzedzającego i wypowiedzenia umowy. Treść wezwania do zapłaty z dnia 26 lipca 2016r. (k.66-70) z jednoczesną informacją o możliwości restrukturyzacji długi dawała tez jasna informację, że brak spłaty i niezłożenie wniosku o restrukturyzacje spowoduje wypowiedzenie umowy. Bank zrealizował więc także wprowadzony ustawa z dnia 25 września 2015 r. o zmianie ustawy - Prawo bankowe oraz niektórych innych (Dz.U.2015.1854) określony w art. 75 c ust. 2 prawa bankowego. Strona powodowa wykazała ponadto, że złożyła oświadczenie o wypowiedzeniu kredytu (71-86). Zauważyć należy, że pozwani nie tyle zaniechali oświadczenia się na treść dokumentów przedłożonych przez stronę powodową co wprost wyrazili oświadczenie, że nie kwestionują dokumentów przedłożonych przez stronne powodową ( protokół elektroniczny rozprawy z dnia 24 stycznia 2018r.). Trudno przyjąć, by nie rozumieli oni znaczenia takiego oświadczenia. To właśnie leżało i podstaw oddalenia zażalenia na odmowę ustanowienia pełnomocnika z urzędu (k 238 i nast.). Wbrew zarzutom strony pozwanej powód nie miał obowiązku przedłożenia na etapie wniesienia pozwu wszelkich dowodów i antycypować zarzutów przeciwnika w tym zarzutów podnoszonych później co do umocowania osób podpisanych za bank. Niezależnie od tego Sąd Apelacyjny zauważa, że samo wniesienie pozwu prowadzi do domniemania faktycznego, że czynności poprzedzające wniesienie pozwu były dokonane przez osoby umocowane. Ponadto sama przedłożona przez powodów treść pisma z dnia 16 sierpnia 2018r. (k498) wskazuje, że pozwani godzili się na działanie osoby podpisanej pod wezwaniem do zapłaty z dnia 26 lipca 2016r. .

Nie jest zasadny zarzut naruszenia prawa materialnego a to art. 61§1 k.c.). Już samo złożenie wniosku o restrukturyzację stanowi jednoznaczne potwierdzenie doręczenia wezwania z dnia 26 lipca 2016r. Przepisu tego nie naruszono także przy dokonanej przez Sąd Okręgowy ocenie skuteczności wypowiedzenia. W rozumieniu art. 61 § 1 k.c. możliwość zapoznania się z treścią oświadczenia przez adresata nie może być utożsamiana z rzeczywistym zapoznaniem się przez adresata z tym oświadczeniem. Skuteczne złożenie oświadczenia woli następuje także w sytuacji, w której co prawda adresat oświadczenia woli nie zna jego treści, ale miał realną możliwość zapoznania się z nią, gdyż doszła ona do niego w taki sposób, że mógł się z nią zapoznać (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 marca 2017 r. III CSK 148/16 LEX nr 2352146). Wszyscy pozwani zamieszkiwali pod adresem T. (...). Niewątpliwie więc G. M. jest domownikiem pozwanych. Na ten też adres skierowano oświadczenie o wypowiedzeniu. Strona powodowa przedłożyła potwierdzenia odbioru wskazujące, że wypowiedzenia odebrała w dniu 31 stycznia 2018r. G. M..

Sąd Apelacyjny nie podziela zarzutu naruszenia art. 6 k.c. w zakresie oceny wysokości zadłużenia w odniesieniu do należności głównej. Treść zeznań M. M. (1) a także pośrednio pisma z dnia 16 sierpnia 2016r. (k498) jednoznacznie potwierdza, że kredyt został uruchomiony i pobrany. Tworzy to domniemanie faktyczne powstania zadłużenia w wysokości określonej w umowie. Także zabezpieczenie kredytu hipoteką zwykłą tworzy domniemanie prawne istnienia wierzytelności (art.71 u.k.w.ih. w brzmieniu sprzed nowelizacji). To powodowie więc, jako osoby powołujące się na skutki wynikające ze spłaty, powinni wykazać, że dług wygasł w większym rozmiarze niż wynikało to z przedstawionych dokumentów bankowych, które jako dokumenty prywatne również mają moc dowodową i podlegają ocenie. Na pozwanych ciążył więc ciężar dowodu wykazania, że dokumenty bankowe wskazujące aktualny na chwilę uprzedzenia o wypowiedzeniu i na chwilę wypowiedzenia stan zadłużenia nie wystąpił lub był niższy. Tego pozwani na etapie postępowania przed Sądem Okręgowym nie wykazali. Niewątpliwie jednak już na etapie postępowania przed Sądem Okręgowym kwestionowali wysokość zadłużenia. Wobec faktu, że pozwani na etapie postępowania przed Sądem Okręgowy działali bez profesjonalnego pełnomocnika i mogli nie mieć świadomości konieczności zgłoszenia wniosku o przeprowadzenie dowodu wymagającego wiedzy specjalistycznej Sąd drugiej instancji uwzględnił zgłoszony na etapie apelacji wniosek dowodowy o opinię biegłego. Wnioskowana przez pozwanych opinia biegłego dr M. T. wskazuje, że na datę złożenia przez stronę powodową wypowiedzenia zadłużenie wynosiło łącznie 57.770,96 zł, w tym z tytułu należności kapitałowej 26.741,76 zł, z tytułu wymagalnych odsetek umownych 30.110,80 zł i z tytułu odsetek karnych 918,40 zł (opinia uzupełniająca k.570). Wskazana w wypowiedzeniu suma kwot wskazanego zadłużenia z tytułu należności kapitałowej, z tytułu wymagalnych odsetek umownych i z tytułu odsetek karnych była tylko nieznacznie wyższa i wynosiła 58.087,62zł (26.942,61zł, 30.231.75zł 913,26zł). Minimalna rozbieżność względem przedstawionego przez bank w wypowiedzeniu jak wynika z opinii nie uchyla oceny prawidłowości wyliczenia strony powodowej (opinia k.526). Wobec faktu, że biegły jednoznacznie zasadniczo potwierdził rachunkowo-matematyczną poprawność wyliczeń zawartych w wypowiedzeniu, Sąd Apelacyjny uznał, że dokumenty prywatne bankowe nie utraciły mocy dowodowej. Różnice w wyliczeniach zdaniem Sądu Apelacyjnego wynikają ze sposobu zaokrągleń odsetek za poszczególne okresy wymagalności. Istotne dla sprawy jest, że na chwilę wypowiedzenia zadłużenie przekraczało sumę dwóch rat, co potwierdza dokonaną przez Sąd Okręgowy ocenę skuteczności wypowiedzenia z dnia 20 stycznia 2017r. Bank miał także pobrać opłatę za obsługę związaną ze skierowaniem wezwań do zapłaty 180zł ) i 2x3,14 zł za korespondencję i z tytułu korespondencji (zgodnie z § 6.6. umowy i §24 regulaminu).

Treść pism skierowanych do pozwanych (k71-78). zawiera oświadczenie o wypowiedzeniu w sposób bezwarunkowy ze wskazaniem, iż w następnym dniu po upływie terminu wypowiedzenia całość środków kredytowych wraz z odsetkami i kosztami staje się wymagalna. Ewentualny niezobowiązujący charakter miało jedynie oświadczenie o rozważeniu możliwości cofnięcia wypowiedzenia. Na marginesie więc można tylko zauważyć, że w orzecznictwie przyjmuje się, że warunkiem może być także uzależnienia skutków oświadczenia woli od spełnienie świadczenia, ponieważ zapłata nie zawsze jest zdarzeniem całkowicie uzależnionym od dłużnika (wyroki z dnia 6 września 2007 r., IV CSK 118/07 (OSP 2008 nr 12, poz. 125; z dnia 17 marca 2011 r., IV CSK 358/10, niepubl.). Nie wykluczano też zastrzeżenia warunku w jednostronnych czynnościach prawnych. Zastrzeżenie warunku podlega natomiast ocenie na podstawie art. 353 ¹ k.c. lub też art. 5 k.c. Zastosowaniu bowiem takiego sposobu rozwiązania umowy stron może sprzeciwiać się jej trwały charakter, treść umowy a przede wszystkim podjęcie decyzji w tym względzie bez wypełnienia wymaganych czynności upominawczych powodujące dotkliwe pozbawienie ochrony interesów kredytobiorcy (por. wyrok Sąd Najwyższy z dnia 8 września 2016 r. II CSK 750/15 LEX nr 2182659 ). W wyroku z dnia 24 września 2015 r., V CSK 698/14 LEX nr 1805901 Sąd Najwyższy przyjął, że wypowiedzenie nie może być wykonane w sposób nagły, zaskakujący dla kredytobiorcy, a naruszenie tych zasad może spowodować uznanie wypowiedzenia za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Nawet jednak tym orzeczeniem nie zakwestionował stanowiska, że wypowiedzenie może mieć charakter warunkowy, w tym kontekście, że jeżeli nastąpi pełna spłata zadłużenia, to umowa będzie kontynuowana na dotychczasowych warunkach.

Trzeba podkreślić, że w tym wypadku zaległość nie dotyczyła niewielkiej ilości odsetek lecz braku płatności wielu rat i co więcej pozwani w ogóle zaprzestali spłaty. Wypowiedzenie miało jednoznaczny charakter a zapowiedź zawarta w wypowiedzeniu, że w wypadku dokonania spłaty bank rozważy możliwość cofnięcia oświadczenia o wypowiedzeniu umowy nie stanowiła nawet warunku rozwiązującego oświadczenie o wypowiedzeniu . Ta zaś sposób oświadczenia umożliwiającego kontynuowanie umowy w wypadku spłaty w żadnym razie nie narusza interesów konsumenta.

Strona powodowa ponadto umożliwiła pozwanym restrukturyzację. Złożenie na etapie apelacji wniosków na okoliczność naruszenia przez stronę powodową obowiązku współdziałania było spóźnione . Na marginesie więc można tylko zwrócić uwagę, że to od banku zależy ocen czy restrukturyzacja będzie celowa a brak przedłożenia przez dłużników dokumentów wskazujących na realną możliwość dalszej spłaty zadłużenia stanowi zdaniem Sadu Apelacyjnego wystarczająca podstawę nieuwzględnienia wniosku o restrukturyzację (k.500-506). Obecna sytuacja majątkowa pozwanych ujawniona na etapie apelacji wskazuje zresztą, że ta ocena banku była prawidłowa. Sąd Apelacyjny nie podziela więc zarzutu naruszenia art. 5 k.c.

Częściowo natomiast zasadny był zarzut wadliwości wyliczenia odsetek na koniec sierpnia 2017r. (tj na chwilę na która strona powodowa kapitalizowała odsetki) żądając dalszych odsetek od odsetek. Z opinii uzupełniającej biegłego dr. M. T. wynika, że na tę chwilę zadłużenie wynosiło 829443,24 zł k569/2 w tym , kapitał 772.176,64 zł,, odsetki umowne niezapłacone 33.999,48zł naliczone na chwilę postawienia zadłużeni a w stan natychmiastowej wymagalności i odsetki karne 22.213,30zł. Strona powodowa tytułem kapitału niespłaconego dochodziła pozwem jedynie kwoty 772.066,06 zł i tę kwotę uwzględniono w wyroku. Nie jest zasadny zarzut k.549, o konieczności doliczenia do odsetek umownych kwoty 3.367,13 zł skoro 30 dniowy termin wypowiedzenia zakończył bieg z upływem 2 marca 2017r. Data 3 marca 2017r. stanowiła więc datę postawienia kredytu w stan natychmiastowej wymagalności. Na te datę biegły wyliczył odsetki umowne (k.569) . Zgodnie jednak z §15 regulaminu po dacie postawienia kredytu w stan natychmiastowej wymagalności niespłacona część kredytu stanowiła zadłużenie przeterminowane od którego bank pobierał odsetki karne w wysokości odsetek maksymalnych określonych w art. 359§2 ¹ k.p.c. Takie też oprocentowanie przyjął biegły dla wyliczenia odsetek karnych, aż do daty wniesienia pozwu (k.528-532), do której też odwoływał się biegły w opinii uzupełniającej (k.569/2) wskazując kwotę odsetek karnych w wysokości 22.213,30 zł skapitalizowanych (zgodnie z żądaniem pozwu k. 8) na koniec sierpnia 2017r. . Powyższe wskazuje, że w zakresie należności ubocznych skapitalizowanych w sposób określony w pozwie odsetki powinny zostać zasądzone w nieco niższej wysokości niż przyjął to Sąd Okręgowy. Zarzuty zaś do opinii pomijają różnice w wyliczeniu odsetek w zależności od tego na jaką datę to wyliczenie następuje.

Sąd Apelacyjny w częściowym uwzględnieniu apelacji zmienił więc - na podstawie art. 386§1 k.p.c. w zw. z art. 15 zzs ¹ ust. 1 pkt 4 ustawy dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U.2021.2095 t.j), - zaskarżony wyrok, zasądzając kwotę 828.278,84 zł (772.066,06zł + 33.999,48zł +22.213,30 zł) odpowiednio obniżając kwoty skapitalizowanych odsetek określone w punkcie I , od których naliczano dalsze odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia wniesienia powództwa.

Z uwagi na stosunkowo nieznaczny zakres oddalenia powództwa i to tylko w części dotyczącej należności ubocznych nie doszło do modyfikacji rozstrzygnięcia o kosztach procesu. Zastosowanie art. 102 k.p.c. nie może być wynikiem jedynie trudnej sytuacji majątkowej pozwanych, którzy dali podstawy do wytoczenia powództwa. Sąd Okręgowy nie naruszył powołanego przepisu. Odstąpienie od zasady odpowiedzialności za wynik sprawy mieść się w granicach uznaniowości Sądu Okręgowego. W tym przypadku nie zachodziły okoliczności szczególnie uzasadnione powalające na odstąpienie od tej zasady.

Dalej idącą apelację oddalono więc na podstawie art. 385 k.p.c. z przyczyn wyżej podanych.

Strona powodowa nie wykazała by poniosła koszty celowe , stąd wniosek o zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego strony powodowej oddalono. Przy rozstrzygnięciu uwzględniono także ustawowe wstąpienie Banku (...) S.A. w W. do sprawy oraz zmiany w rejestrze dotyczące nazwy instytucji przejmującej. Koszty sądowe w postępowaniu apelacyjnym ponosił Skarb Państwa przy uwzględnieniu art. 100 k.p.c. w zw. z art. 391§1 k.p.c. Brak jest podstaw do obciążenia tymi kosztami przeciwnika w trybie art. 113 u.k.s.c.

Pełnomocnikowi reprezentującemu pozwanych z urzędu w postępowaniu apelacyjnych przyznano wynagrodzenie przy zastosowaniu §2, §4, §8 pkt 7, §16 ust. 1 pkt 2 i § 18 ust. 2 i 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości 3 października 2016 sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu ( Dz.U.2019.68 t.j.) przy uwzględnieniu, że pełnomocnik ten nie reprezentował pozwanych po raz pierwszy w postępowaniu apelacyjnym i przy uwzględnieniu, że konstytucyjne zasady równości i ochrony praw majątkowych wskazują, że wynagrodzenie takiego pełnomocnika wraz z podatkiem VAT nie może być niższe niż zwracane stronie reprezentowanej przez pełnomocnika z wyboru.

SSA Sławomir Jamróg