Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Krakowie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 sierpnia 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący:	SSA Hanna Nowicka de Poraj
Sędziowie:	SSA Barbara Górzanowska (spr.) SSO del. Krzysztof Hejosz
Protokolant:	st.sekr.sądowy Beata Lech

po rozpoznaniu w dniu 28 sierpnia 2013 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa Stowarzyszenia (...) w W.

przeciwko D. S.

o zapłatę

na skutek apelacji strony powodowej

od wyroku zaocznego Sądu Okręgowego – Sądu Gospodarczego w Kielcach

z dnia 25 lutego 2013 r. sygn. akt VII GC 12/13

oddala apelację.

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 28 sierpnia 2013 r.

Powód Stowarzyszenie (...) w W. domagał się zasądzenia od pozwanej D. S. kwoty 2.623,18 zł z ustawowymi odsetkami, tytułem wynagrodzenia autorskiego wynikającego z umowy licencyjnej zawartej między stronami w dniu 17 września 2008r. nr(...), (...) na publiczne odtwarzanie utworów w lokalu prowadzonym przez pozwaną.

Pozwana nie udzieliła odpowiedzi na pozew i nie stawiła się na rozprawie wobec czego wyrokiem zaocznym z dnia 25 lutego 2013 r. Sąd Okręgowy w Kielcach VII Wydział Gospodarczy zasądził od pozwanej D. S. na rzecz strony powodowej Stowarzyszenia (...) w W. kwotę 2.378,00 zł z ustawowymi odsetkami w stosunku rocznym w wysokości 13%: od kwoty 82,00 zł. od dnia 16 stycznia 2010 r., od kwoty 82,00 zł. od dnia 16 lutego 2010 r., od kwoty 82,00 zł. od dnia 16 marca 2010 r., od kwoty 82,00 zł. od dnia 16 kwietnia 2010 r., od kwoty 82,00 zł. od dnia 16 maja 2010 r., od kwoty 82,00 zł. od dnia 16 czerwca 2010 r., od kwoty 82,00 zł. od dnia 16 lipca 2010 r., od kwoty 82,00 zł. od dnia 16 sierpnia 2010 r., od kwoty 82,00 zł. od dnia 16 września 2010 r., od kwoty 82,00 zł. od dnia 16 października 2010 r., od kwoty 82,00 zł. od dnia 16 listopada 2010 r., od kwoty 82,00 zł. od dnia 16 grudnia 2010 r., od kwoty 82,00 zł. od dnia 16 stycznia 2011 r., od kwoty 82,00 zł. od dnia 16 lutego 2011 r., od kwoty 82,00 zł. od dnia 16 marca 2011 r., od kwoty 82,00 zł. od dnia 16 kwietnia 2011 r., od kwoty 82,00 zł. od dnia 15 grudnia 2011 r., od kwoty 82,00 zł. od dnia 30 grudnia 2011 r., od kwoty 82,00 zł. od dnia 16 stycznia 2012 r., od kwoty 82,00 zł. od dnia 5 marca 2012 r., od kwoty 82,00 zł. od dnia 16 marca 2012 r., od kwoty 82,00 zł. od dnia 16 kwietnia 2012 r., od kwoty 82,00 zł. od dnia 16 maja 2012 r., od kwoty 82,00 zł. od dnia 16 czerwca 2012 r., od kwoty 82,00 zł. od dnia 16 lipca 2012 r., od kwoty 82,00 zł. od dnia 16 sierpnia 2012 r., od kwoty 82,00 zł. od dnia 16 września 2012 r., od kwoty 82,00 zł. od dnia 16 października 2012 r., od kwoty 82,00 zł. od dnia 16 listopada 2012 r., i z dalszymi każdorazowymi ustawowymi odsetkami do dnia zapłaty oraz kwotę 674,10 zł tytułem kosztów procesu, oddalił powództwo w pozostałej części, wyrokowi w pkt I nadał rygor natychmiastowej wykonalności.

W uzasadnieniu powyższego wyroku Sąd Okręgowy wskazał, że powód jest organizacją zbiorowego zarządzania prawami autorskimi, o której mowa w art. 104 ustawy z dnia 4 lutego 1994r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. Dz.U.2006.90.631 ze zm.) posiadającą stosowne zezwolenie Ministra Kultury i Sztuki. Do zadań stowarzyszenia należy m.in. ochrona praw autorskich oraz reprezentowanie twórców – członków stowarzyszenia i ich następców prawnych w zakresie zbiorowego zarządzania prawami autorskimi oraz dochodzenie ochrony ich praw autorskich w pozostałym zakresie o charakterze precedensowym, jak również ochrona praw autorskich oraz zbiorowe zarządzanie autorskimi prawami majątkowymi twórców i ich następców prawnych, zarówno krajowych jak i zagranicznych, niebędących członkami stowarzyszenia. Wykonywaniu tych zadań służy w szczególności zawieranie umów lub dochodzenie wynagrodzeń autorskich i opłat należnych twórcom oraz dochodzenie odpowiedzialności z tego tytułu. W dniu 17 września 2008r. powód i pozwana zawarli umowę licencyjną nr (...) (...) na publiczne odtwarzanie utworów, na podstawie której pozwana uzyskała zezwolenie na publiczne odtwarzanie utworów słownych, muzycznych, słowno-muzycznych (tzw. muzyka w tle) za pomocą odbiornika telewizyjnego i innych urządzeń -wieża z repertuaru powoda w lokalu prowadzonym przez pozwaną - Pizzerii (...) w R.. Z tytułu publicznego odtwarzania utworów pozwana zobowiązała się do uiszczania na rzecz powoda wynagrodzenia autorskiego od miesiąca września 2008r. w wysokości 82,00 zł miesięcznie w miesiącach od stycznia do maja i od października do grudnia każdego roku oraz w wysokości 118,00 zł w miesiącach od czerwca do września każdego roku, do piętnastego dnia każdego miesiąca. W § 5 pkt 2 umowy strony zastrzegły, że wynagrodzenie autorskie ustalone umową nie obejmuje podatku od towarów i usług (VAT). Powód pismem z dnia 18 kwietnia 2011r. powiadomił pozwaną, że począwszy od 1 kwietnia 2011r. będzie doliczał do wynagrodzenia umownego 23% podatku od towarów i usług VAT w związku z wprowadzeniem takiego podatku w stosunku do wynagrodzeń za korzystanie z utworów. Powód wystawił od za okres do dnia 1 grudnia 2009r. do dnia 31 marca 2011r. miesięczne faktury w łącznej kwocie 1.312,00 zł, przyjmując jako stawkę miesięczną kwotę 82,00 zł, natomiast za okres od dnia 1 października 2011r. do dnia 31 października 2012r. faktury w łącznej kwocie 1.311,18 zł przyjmując jako stawkę miesięczną kwotę 100,86 zł (82,00 zł + 18,86 zł), w związku z doliczeniem do stawki miesięcznej wynagrodzenia podatku VAT w wysokości 23%. Pismem z dnia 5 listopada 2012r. powód wypowiedział umowę licencyjną i wezwał pozwaną do uiszczenia dochodzonej pozwem należności. Mimo wezwania pozwana nie uiściła należności.

Powyższy stan faktyczny doprowadził Sąd Okręgowy do przekonania, że powództwo jest tylko częściowo, tj. co do kwoty 2.378,00 zł, uzasadnione. Powołując się na spełnienie przewidzianych w przepisie art. 339 § 1 k.p.c. przesłanek do wydania wyroku zaocznego, Sąd pierwszej instancji wskazał, że zgodnie z art. 339 § 2 k.p.c. określającym podstawę faktyczną wyroku zaocznego sąd - jeżeli nie ma uzasadnionych wątpliwości - zobligowany jest do uznania podanej przez powoda podstawy faktycznej za zgodną z prawdą bez przeprowadzania postępowania dowodowego. Niezależnie od ustalenia podstawy faktycznej Sąd zawsze jest zobowiązany rozważyć, czy żądanie pozwu jest zasadne w świetle norm prawa materialnego. Sąd obowiązany jest bowiem nawet przy uznaniu twierdzeń powoda za prawdziwe, dokonać prawidłowej oceny zasadności żądania pozwu opartego na tych twierdzeniach z punktu widzenia prawa materialnego. Z uwagi na fakt, że uznanie za prawdziwe w świetle art. 339 § 2 k.p.c. twierdzeń powoda odnosi się tylko do okoliczności faktycznych, artykuł ten nie zwalnia sądu od oceny zasadności żądania opartego na tych twierdzeniach. Negatywny wynik takiej analizy powoduje wydanie wyroku zaocznego oddalającego powództwo (por. m.in. wyrok SN z dnia 7 czerwca 1972r., III CRN 30/72, LEX nr 7094). Sąd Okręgowy podkreślił, że powód w związku z nowelizacją ustawy o podatku od towarów i usług która weszła w życie od 1 kwietnia 2011r. (Dz. U Nr 64, poz. 332 ze zm.) powiadomił pozwaną pismem z dnia 18 kwietnia 2011r. o doliczaniu do wynagrodzenia autorskiego od dnia 1 kwietnia 2011r. podatku VAT według stawki 23%. Po uwzględnieniu podatku VAT wysokość wynagrodzenia autorskiego wyniosła 100,86 zł miesięcznie na co złożyła się kwota 82,00 zł oraz kwota 18,86 zł (23% podatku VAT). Sąd Okręgowy nie podzielił stanowiska reprezentowanego przez powoda, że pozwana była zobowiązana do uiszczenia także podatku VAT od wynagrodzenia określonego w umowie, skoro takim podatkiem zostały obciążone wynagrodzenia autorskie począwszy od 1 kwietnia 2011r. Z zasad prawa zobowiązań wynika, że zakres obowiązku dłużnika obejmuje w zasadzie to, co wynika z treści zobowiązania. Jeśli zatem przy zawieraniu umowy uzgodniono wynagrodzenie nie obejmujące podatku od towarów i usług wg określonej stawki (§ 5 pkt 2 umowy) nie stwarza to uprawnienia dla powoda do podniesienia jednostronnie tego wynagrodzenia w granicach należnego podatku VAT jeśli takim podatkiem zostały obłożone wynagrodzenia autorskie. Obowiązek zapłaty zwiększonego wynagrodzenia przez pozwaną może wynikać jedynie ze zmiany umowy. Powód nie ma zatem możliwości żądania dodatkowego świadczenia ponad uzgodnione wynagrodzenie powołując się na to, że nie uwzględnia ono podatku od towarów i usług. Sąd wskazał, że zgodnie z zapisem § 11 umowy wszelkie jej zmiany wymagały zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności. Sąd Okręgowy podzielił stanowisko powoda, że podatek VAT jest elementem „cenotwórczym”, co oznacza tylko tyle, że sprzedawca towaru czy usługi, kalkulując cenę (wynagrodzenie) jest uprawniony do wliczania do niej tego podatku. O wysokości ceny (wynagrodzenia) decyduje jednak treść umowy stron (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z 6 listopada 2002r., I CKN 1158/00, i z 23 stycznia 1998r., I CKN 429/97 i uchwale z 21 lipca 2006r III CZP 54/06 ). Trzeba mieć na uwadze, że w ramach swobody umów (art. 353 ¹ k.c.) strony mogą swobodnie umówić się co do tego, czy podatek VAT będzie czy też nie będzie elementem wynagrodzenia. Rozstrzygnięcie więc, czy strona zobowiązana jest do zapłacenia, jako elementu wynagrodzenia, kwoty odpowiadającej podatkowi od towarów i usług należnemu od takiej usługi zależy od treści łączącej strony umowy. W niniejszym przypadku wynagrodzenie obejmowało kwoty wymienione w umowie przez cały okres obowiązywania umowy i wskazanie w jej treści, że nie obejmuje ono podatku VAT (por.§ 5 ust.2 umowy) nie spowodowało, że powód, tak jak to uczynił w fakturach i w pozwie, miał prawo jednostronnie doliczyć taki podatek do umówionego wynagrodzenia.

Mając powyższe na względzie za niezasadne Sąd pierwszej instancji uznał powództwo w części dotyczącej zasądzenia kwoty 245,18 zł (13 miesięcy x 18,86 zł) obejmującej należność z tytułu podatku VAT w wysokości 23% stanowiącego część wynagrodzenia wynikającego z faktur wystawionych za okres od dnia 1 października 2011r. do dnia 31 października 2012 r. Sąd uznał, iż powodowi należy się wynagrodzenie autorskie przez cały okres obowiązywania umowy obejmujący okres 29 miesięcy (od dnia 1 grudnia 2009r. do dnia 31 marca 2011r. oraz od dnia 1 października 2011r. do dnia 31 października 2012r.) w wysokości 82,00 zł miesięcznie, a zatem w kwocie jaką strony ustaliły w umowie licencyjnej z dnia 17 września 2008r. Uwzględniając powyższe Sąd zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 2.378,00 zł. (29 miesięcy x 82,00 zł). Odsetki zasądzono na mocy art. 481 § 1 k.c. od upływu terminu zapłaty faktur. Wobec spełnienia przesłanek wynikających z art. 333 § 1 pkt 3 k.p.c. niniejszemu wyrokowi zaocznemu w zakresie zasądzonego w pkt. I roszczenia nadano rygor natychmiastowej wykonalności. O kosztach procesu Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 100 k.p.c.

Strona powodowa wniosła apelację zaskarżając wyrok Sądu Okręgowego w części oddalającej powództwo. Powyższemu wyrokowi strona powodowa zarzuciła naruszenie przepisów prawa materialnego polegające na naruszeniu przepisu art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia z dnia 05.07.2001r. o cenach, przepisu art. 8 ust. 2a ustawy o podatku od towarów i usług oraz przepisu art. 56 k.c. i 65 k.c. - poprzez ich niezastosowania, w wyniku czego Sąd I Instancji nie uwzględnił, iż począwszy od dnia 1.04.2011 r. działalność powoda, jako organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi została objęta podatkiem od towarów i usług, który to podatek jest elementem cenotwórczym, zatem na mocy przepisu art. 8 ust. 2a ustawy o podatku od towarów i usług powinien zostać doliczony do kwoty wynagrodzenia autorskiego (ceny) dochodzonego przez powoda. Ponadto strona powodowa zarzuciła naruszenie przepisów procesowych, które miało wpływ na treść wydanego w sprawie wyroku. tj. przepisu art. 233 § 1 k.p.c. poprzez nieuwzględnienie zapisu zawartego w § 5 ust. 2 umowy licencyjnej z dnia 3.01.2011r., nr (...), (...) na publiczne odtwarzania utworów w lokalu prowadzonym przez pozwanego i przyjęcie, iż mimo że strony w dacie zawarcia umowy określiły, że wynagrodzenie autorskie nie obejmuje podatku VAT (jest wynagrodzeniem netto), powód nie był uprawniony do doliczenia podatku VAT do wynagrodzenia autorskiego. od daty gdy taki obowiązek został nałożony na powoda przez ustawodawcę.

Wskazując na powyższe, strona powodowa wnosiła o zmianę wyroku Sądu Okręgowego w Kielcach w zaskarżonym zakresie, tj. w części oddalającej powództwo — pkt II i uwzględnienie żądania pozwu w całości oraz zasądzenie od pozwanej należnych kosztów procesu za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych a w razie nieuwzględnienia powyższego wniosku - uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie w uchylonym zakresie sprawy Sądowi Okręgowemu w Kielcach do ponownego jej rozpoznania wraz z rozstrzygnięciem o kosztach instancji odwoławczej.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja powoda jest nieuzasadniona.

Zaskarżony wyrok jest trafny i brak jest podstaw do jego wzruszenia. Sąd Apelacyjny podziela i przyjmuje za własne prawidłowo poczynione przez Sąd Okręgowy ustalenia faktyczne, jako znajdujące oparcie w zgromadzonym materiale dowodowym, ocenionym przez ten Sąd w granicach zakreślonych przepisem art. 233 § 1 k.p.c. Akceptuje również oceny prawne wyrażone przez ten Sąd na gruncie ustalonego stanu faktycznego i wnioski wyciągnięte z tych ocen. Zarzuty apelacyjne podniesione przez pozwanego nie mogły skutkować poczynieniem odmiennych ustaleń i ocen w kwestionowanych zagadnieniach.

W szczególności nie może odnieść skutku zarzut naruszenia przepisu art. 233 § 1 k.p.c. poprzez nieuwzględnienie zapisu zawartego w § 5 ust. 2 umowy licencyjnej. Zapis ten stwierdzający jedynie, że wynagrodzenie autorskie nie obejmuje podatku VAT, nie uprawniał powoda do jednostronnego doliczania podatku VAT do wynagrodzenia autorskiego od daty, gdy taki obowiązek został nałożony na powoda przez ustawodawcę. Takiego uprawnienia, wbrew zarzutom apelacji, nie można z powołanego zapisu wywieść, bowiem jak trafnie zauważył Sąd pierwszej instancji, strony mogą swobodnie umówić się co do tego, czy podatek VAT będzie czy też nie będzie elementem wynagrodzenia. W przedmiotowej umowie strony wyraźnie określiły, że podatek VAT nie jest elementem wynagrodzenia, zważywszy, że w chwili zawarcia umowy taki obowiązek podatkowy w odniesieniu do praw autorskich nie istniał. Strony nie przewidziały też, że w razie wprowadzenia takiego podatku w odniesieniu do praw autorskich, wynagrodzenie ulegnie automatycznemu zwiększeniu o stawkę podatku VAT, chociaż w punkcie 3 § 5 umowy uzgodniły waloryzację wynagrodzenia stosownie do wzrostu przeciętnego wynagrodzenia.

Jak wskazał Sąd Najwyższy w cytowanej w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku uchwale z dnia 21 lipca 2006r sygn. III CZP 54/06 (OSNC 2007/5/66), art. 1 ust. 2 ustawy o cenach z 1982 r. umożliwiał przerzucenie w umowie na nabywcę ciężaru opodatkowania podatkiem od towarów i usług nabytego przez niego towaru lub usług, jednak przepis ten nie stanowił podstawy prawnej do dochodzenia od nabywcy ceny obejmującej podatek od towarów i usług, jeżeli umowa zawarta przez strony nie przewidywała jako elementu ceny tego podatku. Wniosek ten Sąd Najwyższy uznał za aktualny także na gruncie ustawy z dnia 5 lipca 2001 r. o cenach (Dz.U. Nr 97, poz. 1050 ze zm.) oraz ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 54, poz. 535 ze zm.). Obowiązek zapłaty zwiększonego wynagrodzenia przez kontrahenta może wynikać jedynie ze zmiany umowy. Dotyczy to także sytuacji, w której żądanie zapłaty zwiększonego wynagrodzenia jest następstwem zmiany stawki podatku od towarów i usług. Jeżeli strony w umowie nie zawarły stosownych postanowień co do konsekwencji ewentualnej zmiany stawki podatku od towarów i usług, lub też nie doszło do zmiany umowy, to brak jest podstaw do domagania się zapłaty równowartości tego podatku jako części wynagrodzenia.

Z przedstawionych względów apelację powoda oddalono jako bezzasadną, na podstawie art. 385 k.p.c.

Ref. sprawy

SSO M. Skrobisz