Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Krakowie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 września 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący:	SSA Piotr Rusin
Sędziowie:	SSO del. Paweł Szewczyk SSA Grzegorz Krężołek
Protokolant:	st.sekr.sądowy Katarzyna Wilczura

po rozpoznaniu w dniu 5 września 2012 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa P. S.

przeciwko (...) Spółce z o.o.

w Z., B. Z. i P. P.

o ochronę dóbr osobistych i o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Nowym Sączu

z dnia 13 kwietnia 2012 r. sygn. akt I C 533/11

I. zmienia zaskarżony wyrok przez nadanie mu treści:

„1.a) zobowiązuje stronę pozwaną (...) Spółkę z o.o. w Z., aby umieściła na pierwszej stronie (...) oświadczenie zatytułowane (...) o następującej treści:

(...) Spółka z o.o. w Z. jako wydawca (...) przeprasza Pana P. S. za opublikowanie w tym czasopiśmie w wydaniu z dnia 12 sierpnia 2010 roku na stronach 1 i 13 oraz w wydaniu z dnia 2 września 2010 roku na stronie 5 jego wizerunku i danych osobowych bez jego zgody” z formatowaniem tytułu i tekstu przeprosin jak w artykule

(...)dnia 12 sierpnia 2010 roku na 1 stronie Tygodnika i w miejscu, w którym został umieszczony wyżej wymieniony artykuł, bez dopisków i komentarzy w terminie dwóch tygodni od uprawomocnienia się wyroku;

1.  b) zobowiązuje pozwaną B. Z. by umieściła na 1 stronie (...) informację o przeprosinach zatytułowaną (...) o następującej treści:

„ Ja B. Z., jako redaktor naczelny (...) przepraszam Pana P. S. za opublikowanie w tym czasopiśmie w wydaniu z dnia 12 sierpnia 2010 roku na stronach 1 i 13 oraz w wydaniu z 2 września 2010 roku na stronie 5 jego wizerunku i danych osobowych bez jego zgody” z formatowaniem tytułu i tekstu przeprosin jak w artykule (...) z dnia 12 sierpnia 2010 roku na 1 stronie Tygodnika w miejscu, w którym został umieszczony ten artykuł, bez dopisków i komentarzy w terminie dwóch tygodni od uprawomocnienia się wyroku;

1.  c) zobowiązuje pozwanego P. P., aby umieścił na 1 stronie (...) oświadczenie o przeprosinach zatytułowane (...) o następującej treści:

„ Ja P. P. jako autor artykułu(...) opublikowanego w (...) z dnia 12 sierpnia 2010 roku przepraszam Pana P. S. za podanie danych osobowych oraz jego wizerunku bez jego zgody” z formatowaniem tytułu i tekstu przeprosin jak w artykule (...) z dnia 12 sierpnia 2010 roku na 1 stronie Tygodnika w miejscu w którym został umieszczony wyżej wymieniony artykuł, bez dopisków i komentarzy w terminie dwóch tygodni od uprawomocnienia się wyroku;

1.d) zobowiązuje wszystkich pozwanych do umieszczenia pełnego tekstu przeprosin o podanej wyżej treści przez okres jednego miesiąca, bez przerw, na stronie internetowej z zastrzeżeniem, że przeprosiny mają być umieszczone na stronie głównej w górnej jej części, bez reklamowego tła, nie mogą być publikowane w systemie pop-up – tak by każdy kto będzie korzystał z tej strony internetowej mógł w pełni i bezpośrednio, bez dokonywania dodatkowych czynności zapoznać się z treścią przeprosin;

1.e) zobowiązuje wszystkich pozwanych do dokonania edycji artykułu „Kwity nadal pod stołem”, a pozwanych (...) Spółkę z o.o. w Z., do dokonania edycji artykułu (...) udostępnianych przez stronę internetową , w tym również w archiwum, poprzez dodanie przed tytułem artykułu (...) tekstu przeprosin jak w punktach 1.a), 1.b), 1.c), a przed tytułem artykułu (...) tekstu przeprosin jak w punktach 1.a) i 1.b) oraz przez usunięcie fragmentów, które naruszają dobra osobiste powoda;

2. zasądza solidarnie od wszystkich pozwanych na rzecz powoda tytułem zadośćuczynienia kwotę 10 000zł (dziesięć tysięcy złotych);

3. zasądza solidarnie od pozwanych na rzecz powoda kwotę 2 660zł (dwa tysiące sześćset sześćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu”;

II. zasądza solidarnie od pozwanych na rzecz powoda kwotę 2 240zł (dwa tysiące dwieście czterdzieści złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn.akt I A Ca 703/12

UZASADNIENIE

Powód P. S. w pozwie z dnia 11 maja 2011 r. wniósł o zobowiązanie pozwanych- B. Z., P. P. i (...) Towarzystwo (...)-Spółkę z o.o. w Z. do złożenia przez każdego z nich na łamach (...) informacji o przeprosinach o treści wskazanej w pozwie , a także wszystkich pozwanych do umieszczenia tej informacji na stronie internetowej w/w czasopisma przez okres jednego miesiąca bez przerw w sposób bliżej określony przez powoda , zobowiązanie wszystkich pozwanych do dokonania edycji artykułu (...) , a pozwanych B. Z. i (...) Towarzystwo (...) -Spółkę z o.o. w Z. do dokonania edycji artykułu (...) poprzez portal internetowy (...) przez dodanie przed tytułem artykułu „ (...) tekstu przeprosin złożonych przez wszystkich pozwanych , a przed artykułem (...) tekstu przeprosin złożonych przez (...) Towarzystwo (...) - Spółkę z o.o. w Z. i B. Z. ,oraz o zasądzenie od pozwanych jako dłużników solidarnych na rzecz powoda tytułem zadośćuczynienia kwoty 10.000 zł. i kosztów procesu.

W uzasadnieniu pozwu podał, że w sprawach o wykroczenia toczących się przed Sądem Rejonowym w Zakopanem przeciwko A. R. ((...)) i J. M. występował w charakterze pokrzywdzonego i oskarżyciela posiłkowego w pierwszej oraz przedstawiciela pokrzywdzonego i oskarżyciela posiłkowego (...) Spółki z o.o. w Z. w drugiej sprawie , a poza tym w obu sprawach zeznawał jako świadek. W wydaniu (...) z dnia 12 sierpnia 2010 r. ukazał się artykuł autorstwa P. P. zatytułowany (...) relację z postępowania toczącego się przeciwko J. M., w którym podano nazwisko i imię powoda , a ponadto zamieszczono jego zdjęcie mimo że powód nie wyrażał na to zgody. Analogiczna sytuacja miała miejsce w wydaniu z dnia 2 września 2010 r., gdzie ukazała się relacja z postępowania sądowego przeciwko A. R. w artykule zatytułowanym (...). Odpowiedzialność za podanie danych osobowych powoda i umieszczenie jego zdjęcia w obu publikacjach ponosi (...) Towarzystwo (...)-Spółka z o.o. w Z. jako wydawca (...) i jego redaktor naczelna B. Z. , a w artykule (...)jego autor-P. P.. Jako podstawę prawną tej odpowiedzialności powód powołał unormowania wynikające z przepisów art. 13 ust. 2 i art. 38 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1984 r.-Prawo prasowe ( Dz.U.Nr.5 , poz.84 ). Powód dodał, że zakazu z art. 13 ust. 2 tej ustawy, zwanej w dalszym ciągu uzasadnienia „ Prawo prasowe" nie uchyla ograniczenie ochrony wizerunku z art. 81 ust. 2 pkt. 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych ( Dz.U.z 2006 r. Nr. 90 , poz. 631 -jednol.tekst ), zwanej w skrócie „ Prawo autorskie".

Wszyscy pozwani wnieśli o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu i zarzucili że powód na terenie Z. i P. jest osobą powszechnie znaną , uchodzi za osobę publiczną , gdyż był jednym z założycieli i aktorem Teatru W. , a później działał na tym terenie jako przedsiębiorca , dyrektor Radia (...). Oba postępowania przed sądem (...) były jawne, monitorowane przez Helsińską Fundację Praw Człowieka i wielokrotnie poprzednio na łamach (...) umieszczane były zdjęcia powoda i ujawniane jego dane , a mimo to powód nie wywodził z tej przyczyny roszczeń o ochronę dóbr osobistych.

Wyrokiem z dnia 13 kwietnia 2012 r. sygn. akt IC 553/11 Sąd Okręgowy w Nowym Sączu oddalił powództwo i zasądził od powoda na rzecz pozwanych kwotę 1.560 zł. tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu wyroku Sąd Okręgowy ustalił, że w wydaniu (...) Nr.(...)dnia 12 sierpnia 2010 r. na stronach 1 i 13 ukazał się artykuł P. P.pod tytułem(...)zawierający relację z postępowania w sprawie o wykroczenie z art. 26 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji przeciwko burmistrzowi Z. J. M.obwinionemu przez P. S.. P. S.w sprawie tej, zawisłej przed Sądem Rejonowym w Z. do sygn..akt II W 743/09 , zarzucał burmistrzowi że podczas sesji Rady Miasta w styczniu 2009 r. rozpowszechniał nieprawdziwe i wprowadzające w błąd wiadomości dotyczące finansowania Radia (...) prowadzonego przez z budżetu miasta. Oskarżycielem w tej sprawie była Komenda Powiatowa Policji w Z. , a w charakterze oskarżyciela posiłkowego występowała A. M. reprezentowana przez powoda jako prezesa zarządu. Powód w sprawie tej był przesłuchiwany w charakterze świadka w postępowaniu przygotowawczym i sądowym. P. S. został ujawniony jako oskarżyciel posiłkowy, a nad treścią artykułu na stronie 13 umieszczone zostało jego zdjęcie oraz burmistrza na korytarzu sądowym.

W wydaniu (...) nr.35/1075 z dnia 2 września 2010 r. na stronie 5 ukazał się artykuł J. J. J.pod tytułem(...)dotyczący postępowania w sprawie o wykroczenie z art. 26 ust. l ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji toczącego się przeciwko dziennikarce (...) A. S.przed Sądem Rejonowym w Z. do sygn..akt II W 366/10. Oskarżycielem publicznym w tej sprawie była Komenda Rejonowa Policji w W. , oskarżycielem posiłkowym powód z niniejszego procesu P. S., a pokrzywdzonym Firma (...). Postępowanie w tej sprawie toczyła się na skutek doniesienia złożonego przez P. S. , że dziennikarka A. S. na łamach (...) rozpowszechniła nieprawdziwe i wprowadzające w błąd informacje o osobie kierującej tą Firmą w celu szkodzenia jej jako przedsiębiorcy. W postępowaniu P. S. składał zeznania w dniu 2 czerwca 2009 r. na Komendzie Powiatowej Policji w Z. , a w dniu 31 sierpnia 2010 r. przez Sądem. W artykule (...) także podane zostały dane osobowe powoda , a ponad nim zdjęcie powoda i oskarżonej. Podczas rozprawy w dniu 31 sierpnia 2010 r. na sali sądowej obecny był także J. J., który został przesłuchany w charakterze świadka , oraz przedstawicielka Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka. Na stronie internetowej tej Fundacji ukazał się raport z rozprawy i relacja z przebiegu całego postępowania. W artykule J. J. podał, że P. S. oskarżył A. S., a także przytoczył treść wyjaśnień oskarżonej i oskarżyciela posiłkowego P. S.. Postępowanie w tej sprawie zakończyło się wyrokiem uniewinniającym.

Przed opublikowaniem wymienionych wyżej artykułów żaden z dziennikarzy nie zwracał się do powoda o wyrażenie zgody na ujawnienie jego wizerunku i danych osobowych, uznając że jest on osobą publiczną i rozpoznawaną na P..

Powód jest osobą znaną na tym terenie z racji prowadzenia działalności gospodarczej, a mianowicie rozgłośni radiowej Radio (...) oraz A. M. -Spółki z o.o. z siedzibą w Z.. Wcześniej był aktorem Teatru W. , a następnie udzielał się społecznie, będąc członkiem Klubu (...).

Dlatego też sprawy sądowe z jego udziałem oraz władz miasta , w tym burmistrza, wzbudzały na tym terenie powszechne zainteresowanie oraz zainteresowanie mediów.

Poczyniwszy powyższe ustalenia Sąd Okręgowy powiada , że dochodząc roszczeń o ochronę dóbr osobistych z art. 24 w związku z art. 23 k.c., powód powołuje się na naruszenie w wymienionych wyżej wydaniach (...) norm prawnych wynikających z art. 13 Prawa prasowego i art. 81 Prawa autorskiego.

Zdaniem Sądu Okręgowego , mimo że dane osobowe i wizerunek powoda zostały w wymienionych wyżej materiałach prasowych przedstawione bez pytania o jego zgodę, zachowanie pozwanych nie było bezprawne , gdyż powód w środowisku (...) jest osobą powszechnie znaną oba artykuły wzbudziły oraz procesy sądowe , których dotyczyły wzbudziły duże zainteresowanie społeczne, w sprawach tych powód występował przede

Pozwani wnieśli o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

Rozpoznając apelację , Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Zarzutom apelującego nie można odmówić słuszności.

Przede wszystkim trafnie powód w apelacji podnosi, że wbrew założeniu przyjętemu przez Sąd I instancji nie powoływał jako podstawy prawnej dochodzonych pozwem roszczeń przepisu art. 81 Prawa autorskiego, a wręcz przeciwnie wskazywał że ograniczenia ochrony wizerunku przewidziane w art. 81 ust. 1 pkt. 2 tej ustawy nie mogą znajdować w niniejszej sprawie zastosowania , gdyż w publikacjach objętych powództwem doszło do naruszenia art. 13 ust. 2 Prawa prasowego. Tymczasem uzasadnienie zaskarżonego wyroku zarówno w części dotyczącej ustaleń faktycznych , jak i oceny prawnej powództwa koncentruje się na konstatacji, że z racji prowadzonej działalności kulturalnej, społecznej i medialnej powód jest osobą powszechnie znaną i publiczną na terenie P., przedmiotowe publikacje prasowe pozostają w związku ze znaną powszechnie w tamtejszym środowisku działalnością powoda , a zatem w świetle art. 81 ust. 2 pkt. 1 Prawa autorskiego ochrona wizerunku powodowi nie przysługuje. Stanowisko to jednak nie zasługuje na aprobatę , gdyż rzeczywiście art. 13 ust. 2 Prawa prasowego jest unormowaniem szczególnym w stosunku do przepisu art. 81 ust. 2 pkt. 1 Prawa autorskiego , wobec czego okoliczność czy powód jest osobą powszechnie znaną na terenie , gdzie (...) jest gazetą poczytną jest bez znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy. Przepis art. 13 ust. 2 Prawa prasowego ma zapewnić szczególną ochronę osobom występującym w postępowaniu karnym w określonych rolach procesowych ze względu na ich bezpieczeństwo , a także ochronę ich sfery prywatnej, a to celem zapewnienia im swobody wypowiedzi przed sądem , co sprzyja dokonaniu ustaleń zgodnych z rzeczywistym stanem rzeczy i tym ma zagwarantować wydania prawidłowego orzeczenia , co leży w interesie wymiaru sprawiedliwości i tym samym w interesie społecznym. Stąd też ustalenia czy powód jest osobą publiczną na terenie , w którym kolportowany jest (...) jest bez większego znaczenia dla oceny zasadności powództwa. Okoliczności istotne w świetle art. 13 ust. 2 Prawa Prasowego , a to fakt podania danych powoda i przedstawienie jego wizerunku bez jego zgody w przedmiotowych materiałach prasowych są bezsporne. Istotnym jest czy powód należy do kręgu osób, których dotyczy ochrona z art.13 ust. 2 Prawa prasowego. W obu sprawach o wykroczenie był przesłuchiwany w charakterze świadka , i to zarówno w postępowaniu przygotowawczym jak i sądowym , i to daje już podstawę do dochodzenia roszczeń o ochronę dóbr osobistych , jak chociażby wizerunku czy zachowania danych osobowych , które niewątpliwie są dobrami osobistymi w rozumieniu art. 23 k.c., który co prawda tych dóbr nie wymienia , ale wyliczenie w tym przepisie ma charakter przykładowy , a nie wyczerpujący. Na ochronę wizerunku jako dobra osobistego wskazuje natomiast art. 81 Prawa autorskiego. Poza tym w sprawie, której dotyczył artykuł zatytułowany (...), powód był zarówno oskarżycielem posiłkowym jak i pokrzywdzonym , gdyż Firma (...) nie miała osobowości prawnej i była prowadzona jednoosobowa przez przedsiębiorcę , którym jest powód.

Sąd Okręgowy stwierdzenie Sądu Okręgowego , że powód w głównej mierze występował w sprawach w charakterze oskarżyciela posiłkowego , który nie należy do osób wymienionych w art. 13 ust. 2 Prawa prasowego jest więc nieprecyzyjne , gdyż w obu sprawach miał status świadka ,awco najmniej jednej także pokrzywdzonego. Okoliczność , że z innych spraw gdzie także podano dane powoda i jego zdjęcie bez jego zgody powód nie zrobił użytku , nie może uchylić bezprawności w zachowaniu pozwanych w opublikowanych artykułach i nie może uzasadniać konkluzji, że do naruszeń dóbr osobistych powoda nie doszło. Także zakres roszczeń dochodzonych przez powoda jest adekwatny do skali naruszeń jego dóbr osobistych , gdyż miało to miejsce dwukrotnie w zbliżonych czasowo wydaniach (...) kiedy jeszcze pamięć czytelników po lekturze pierwszego z artykułów była żywa.

Zebrany w sprawie materiał daje podstawę do udzielenia powodowi ochrony prawnej

wszystkim jako oskarżyciel posiłkowy, a nie pokrzywdzony , gdyż pokrzywdzonymi Radio (...), które powód jedynie reprezentował. Już z tej przyczyny nie powoływać się ze względu na własną osobę na ochronę prawną z art. 13 ust. 2 Prawa prasowego. Wyklucza to możliwość dochodzenia ochrony dóbr osobistych we własnym imieniu. Poza tym powód materiały prasowe dotyczące działalności powoda ukazywały się wcześniej na łamach (...) ,gdzie podawano jego dane i wizerunek bez jego zgody, a mimo to nie robił z tego żadnego użytku. Postawę jego należy więc ocenić jako selektywną , co przemawia za przyjęciem że wskazane w pozwie publikacje nie naruszyły jego dóbr osobistych . Powód z racji tego , że na terenie P. jest osobą powszechnie znaną winien się liczyć z tym , że jego dane i wizerunek w związku z pełnieniem przez niego funkcji publicznych będą publikowane nawet bez jego zezwolenia , co sprawia że w tym zakresie ochrona prawna jego wizerunku w świetle art. 81 ust. 2 Prawa autorskiego jest wyłączona.

W tym stanie rzecz Sąd Okręgowy oddalił powództwo powołując jako podstawę materialnoprawną rozstrzygnięcia przepisy art. 81 Prawa autorskiego , art. 13 , 37 i 38 Prawa prasowego oraz art. 24 i 448 k.c.

Jako podstawę rozstrzygnięcia o kosztach procesu , na które składają się koszty zastępstwa procesowego pozwanych w wysokości określone w & 6 pkt.4 i & 10 ust.l pkt.2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu ( Dz.U.Nr.163 , poz. 1349 ze zm.), Sąd Okręgowy powołał art. 98 k.p.c.

W apelacji, opartej na zarzutach naruszenia prawa materialnego , a to art. 13 ust. 2 Prawa prasowego , oraz błędnych ustaleń okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy , powód wnosi o zmianę zaskarżonego wyroku przez orzeczenie zgodnie z żądaniem pozwu i o zasądzenie kosztów procesu za obie instancje na mocy art. 24 i 448 k.c. w związku z art.13 ust. 2 Prawa prasowego oraz art. 81 ust. 1 Prawa autorskiego. Zmiana wyroku przez orzeczenie zgodnie z żądaniem pozwu musiała stosownie do art. 98 k.p.c. doprowadzić do zmiany rozstrzygnięcia o kosztach procesu za pierwszą instancję i obciążyć pozwanych obowiązkiem zwrotu tych kosztów powodowi.

Na koszty te składa się opłata sądowa od pozwu w kwocie 1.100 zł. oraz koszty zastępstwa procesowego według stawek minimalnych z & 6 pkt. 4 i & 11 ust. 1 pkt. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie stawek za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu ( Dz.U. Nr.163 , poz.1348 ze zm.). Podstawę prawną zmiany zaskarżonego wyroku stanowi art. 386 & 1 k.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego , na które składają się - opłata sądowa od apelacji w kwocie 1.100 zł. oraz koszty zastępstwa procesowego według stawek minimalnych z & 6 pkt. 4 i & 11 ust. 1 pkt. 2 w związku z & 13 ust. 1 pkt. 2 rozporządzenia powołanego w poprzednim zdaniu , Sąd Apelacyjny orzekł na podstawie art. 98 & 1 i 3 w związku z art. 391 & 1 k.p.c.