Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Krakowie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 stycznia 2025 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie, I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący SSA Grzegorz Krężołek

Protokolant Michał Góral

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 17 stycznia 2025 r. w Krakowie

sprawy z powództwa T. W. (1)

przeciwko (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W.

o zapłatę i ustalenie

na skutek apelacji strony pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie

z dnia 28 marca 2022 r., sygn. akt I C 188/21

1.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie I jego sentencji w ten sposób,
że nadaje mu treść:

„I zasądza od strony pozwanej (...) Bank (...) S.A.
z siedzibą w W. na rzecz powoda T. W. (1) kwotę 10 164, 42 zł (dziesięć tysięcy sto sześćdziesiąt cztery złote czterdzieści dwa grosze) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia
5 sierpnia 2023 r. do dnia zapłaty, a w pozostałym zakresie powództwo o zapłatę świadczenia pieniężnego oddala”;

2.  oddala apelację w pozostałej części;

3.  zasądza od strony pozwanej (...) Bank (...) S.A. z siedzibą
w W. na rzecz powoda T. W. (1) kwotę 8 100 zł (osiem tysięcy sto złotych) wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego
za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym
je zasądzono do dnia zapłaty, tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt : 780/22

UZASADNIENIE

Na wstępie należy wskazać , iż zgodnie z treścią art. 327 ¹2 kpc w zw. z art. 391 §1kpc., pisemne motywy rozstrzygnięcia mają zachowywać zwięzłość.

Odwołując się do tej reguły, Sąd Apelacyjny uzasadniając wydany wyrok, przedstawi tylko kluczowe elementy faktyczne oraz dotyczące oceny prawnej roszeń powoda : niepieniężnego o ustalenie oraz pieniężnego o zwrot dotąd spełnionych świadczeń poddanych pod osąd Sądów obu instancji, które zdecydowały o jej treści.

Uwzględniając w całości , zgłoszone przez powoda T. W. (1) , jako główne, w pozwie przeciwko (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. -następcy prawnemu (...) Bank S.A. , oparte na twierdzeniu o niedozwolonym charakterze części postanowień umownych roszczenia o:

ustalenie nieistnienia pomiędzy stronami stosunku prawnego umowy kredytu na cele mieszkaniowe (...) nr (...), zawartej w dniu 6 sierpnia 2008 r. między powodem a (...) Bank S.A. z siedzibą w W. oraz

zapłaty przez stronę pozwaną [ która w swoim stanowisku procesowym domagała się oddalenia powództwa w całości oraz obciążenia powoda kosztami sporu, konsekwentnie przecząc niedozwolonemu charakterowi postanowień tej umowy ] ,

kwot: 82 968, 74 zł oraz 28 859, 75 franka szwajcarskiego - wraz z odsetkami za opóźnienie, począwszy od dnia 1 lutego 2020r do dnia zapłaty , które powód świadczył drugiej stronie w wykonaniu umowy uznawanej przez niego za nieważną przez co świadczenia pieniężne jako nienależne podlegają zwrotowi ,

Sąd Okręgowy w Krakowie , wyrokiem z dnia 28 marca 2022r :

- zasądził od strony pozwanej (...) Bank (...) S. A. w W., na rzecz powoda T. W. (1):

- kwotę 82.968, 74 zł

- kwotę 28.859, 75 franka szwajcarskiego z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 lutego 2020 r. do dnia zapłaty[ pkt I ] ;

- stwierdził, że pomiędzy powodem a stroną pozwaną nie istnieje stosunek prawny umowy kredytu na cele mieszkaniowe (...) nr (...) z dnia 6 sierpnia 2008 r., zawartej między powodem a (...) Bank S.A. w W.[ pkt II ] oraz ;

- zasądził od strony pozwanej na rzecz powoda kwotę 11.817 zł., tytułem zwrotu kosztów postępowania z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia prawomocności wyroku do dnia zapłaty[ pkt III sentencji wyroku ].

Jako niesporne pomiędzy stronami Sąd i Instancji uznał następujące fakty :

Dnia 6 sierpnia 2008 r. T. W. (1)i (...) Bank S.A. z siedzibą w W. , będący poprzednikiem strony pozwanej, zawarli umowę kredytu na cele mieszkaniowe (...) nr (...).

Na jej podstawie , Bank udzielił powodowi kredytu w wysokości 269.953 zł , denominowanego w walucie franka szwajcarskiego , na okres 360 miesięcy, od dnia 6 sierpnia 2008 r. do dnia 6 sierpnia 2038 r. - wskazanego jako ostateczny termin spłaty kredytu- na zasadach określonych w umowie i Ogólnych warunkach kredytowania (§ 2 ust.1 umowy ).

W § 2 ust. 2 Umowy wskazano, że „kwota kredytu denominowanego w CHF lub transzy kredytu zostanie określona według kursu kupna dewiz dla wyżej wymienionej waluty zgodnie z „Tabelą Kursów” obowiązującą w banku, w dniu wykorzystania kredytu lub transzy kredytu.

Jako cel umowy oznaczono dokończenie budowy lokalu mieszkalnego nr (...) przy ul. (...)w K..

Strony postanowiły, że uruchomienie kredytu nastąpić miało w trzech transzach (7 sierpnia 2008 r., 7 września 2008 r. i 7 listopada 2008 r.) , w formie przelewu na rachunek wskazany w umowie (§ 4 ust. 1). Kredyt wykorzystywany miał być w złotych przy jednoczesnym przeliczeniu kwoty kredytu według kursu kupna dewiz dla franka szwajcarskiego zgodnie z Tabelą Kursów obowiązującą w banku w dniu wykorzystania kredytu (§ 4 ust. 1a).

Oprocentowanie kredytu ustalono jako zmienne i na dzień sporządzenia umowy wynosiło 5,16% w skali roku i było równe stawce odniesienia, którą jest stawka rynku pieniężnego LIBOR 3-miesięczny z zaokrągleniem do dwóch miejsc po przecinku, z ostatniego dnia roboczego miesiąca poprzedzającego miesiąc zawarcia umowy, publikowana na stronie serwisu R. lub też na jakimkolwiek ekranie zastępczym, powiększonej o marżę banku, która wynosi 2,40 punktów procentowych z zastrzeżeniem ust. 6 oraz z zastrzeżeniem zmiany marży na podstawie §11 ust. 11a umowy (§ 8 ust. 1 i 2).

W zakresie spłaty kredytu strony postanowiły m. in, że po okresie jego wykorzystania, kredytobiorca zobowiązuje się do spłaty kredytu wraz z odsetkami w 357 ratach miesięcznych, w dniu 6 każdego miesiąca, począwszy od 8 grudnia 2008.

Wysokość rat kapitałowo odsetkowych została określona we franku szwajcarskim. Spłata rat kapitałowo – odsetkowych dokonywana była w złotych, po uprzednim przeliczeniu rat kapitałowo – odsetkowych według kursu sprzedaży dewiz dla franka, zgodnie z Tabelą Kursów obowiązującą w banku w dniu spłaty. Wysokość rat kapitałowo – odsetkowych zależała od wysokości kursu sprzedaży franka wobec złotego obowiązującego w banku- kredytodawcy w dniu spłaty, a tym samym zmiana wysokości kursu waluty ma wpływ na ostateczną wysokość spłaconego przez kredytobiorcę kredytu (§ 9 ust. 1 i 2).

Zabezpieczenie kredytu stanowiła m.in. hipoteka kaucyjna do kwoty 539.906 zł ustanowiona na odrębnej własności kredytowanego lokalu oraz cesja na rzecz poprzednika prawnego strony pozwanej z umowy ubezpieczenia lokalu od ognia i innych zdarzeń losowych (§ 10 ust. 1 umowy).

W § 11 ust. 4 T. W. (1) potwierdził m.in., że w związku z zaciągnięciem kredytu denominowanego w walucie wymienialnej, został poinformowany przez bank o ryzyku związanym ze zmianą kursów walut oraz, że rozumie wynikające z tego konsekwencje. Kredytobiorca zaakceptował również zasady funkcjonowania kredytu denominowanego w walucie wymienialnej, w szczególności zasady dotyczące określenia kwoty kredytu w walucie wskazane w § 2 umowy, sposoby uruchomienia i wykorzystania kredytu określone w § 4 umowy oraz warunków jego spłaty określone w § 9 umowy.

Do umowy zostały dołączone Ogólne warunki kredytowania w zakresie udzielania kredytów na cele mieszkaniowe oraz kredytów i pożyczek hipotecznych w (...) Banku S.A.

W dniu 12 grudnia 2008 r. strony zawarły aneks nr (...) do umowy, zmieniający termin wypłaty transzy kredytu oraz czasookres kredytowania.

W dniu 20 maja 2014 r. zawarty został aneks nr (...), zmieniający oprocentowanie kredytu oraz przewidujący możliwość spłaty bezpośrednio we franku szwajcarskim.

Uruchomienie kredytu nastąpiło zgodnie z umową. W okresie od 8 lutego 2010r. do 6 grudnia 2019 r. powód uiścił, tytułem spłaty rat kredytowych, kwoty: 82.968,74 zł oraz 28.859,75 franka szwajcarskiego [ składające się łącznie na świadczenie pieniężne poddane pod osąd w rozstrzyganej sprawie - dodatek redakcyjny S.A. ].

Pismem z dnia 7 stycznia 2020 r. pełnomocnik powoda złożył stronie pozwanej reklamację dotyczącą umowy nr (...) wraz z wezwaniem do zapłaty kwoty 165.602,82 zł tytułem kwot zapłaconych przez powoda w wykonaniu umowy w okresie od 13 sierpnia 2008 r. do 6 grudnia 2019 r.

W odpowiedzi strona pozwana odmówiła dobrowolnego spełnienia tego świadczenia przecząc abuzywności postanowień, w konsekwencji nieważności umowy , którą podnosił T. W. (1) w korespondencji z (...) Bank (...) S.A.

W zakresie okoliczności spornych , Sąd Okręgowy ustalił ,że:

powód poszukiwał kredytu na kupno mieszkania. Cena kupna była ustalona w złotówkach. Powód otrzymał od banku walutę polską Przy podpisaniu umowy kredytowej z poprzednikiem prawnym strony pozwanej nie zakładał konta walutowego, nie miał też wcześniej takiego konta.

Spłata kredytu następowała również w złotówkach, a od podpisania aneksu[ nr (...) - dodatek redakcyjny S.A. ] - we frankach.

Na spotkaniach przed podpisaniem umowy powód miał możliwość zadawania pytań. Nie przedstawiono mu opracowań dotyczących kursu franka sprzed daty zawarcia umowy, ani też prognoz co do kursu tej waluty wobec złotego w przyszłości.

T. W. (1) pracownicy kredytodawcy nie wyjaśnili , jaki wpływ będzie miał na wysokość raty i wysokość całego jego zobowiązania , ewentualny wzrost kursu franka do złotego.

Powoda zapewniano, że kurs franka jest bardzo stabilny i ewentualne zmiany w zasadzie nie będą miały na to wpływu. Nie wyjaśniono także kiedy bank stosuje kurs kupna, kiedy kurs sprzedaży, ani też czym jest spread.

Nie były mu wskazane także zasady tworzenia bankowych Tabel Kursu, ani też jak i gdzie można się z nimi zapoznać. Bank nie proponował powodowi żadnego zabezpieczenia od ryzyka walutowego. Powód dostał wzór umowy do podpisu, nie miał możliwości wprowadzenia do niej , z własnej inicjatywy , żadnych zmian.

Ocenę prawną roszczeń ustalającego i pieniężnego , które uznał za uzasadnione w całości , Sąd I instancji oparł na stwierdzeniach i wnioskach , które [ zachowując wskazaną wyżej zwięzłość motywów] – można podsumować w następujący sposób :

a/ powód ma interes prawny w rozumieniu art. 189 k.p.c. w ustaleniu nieważności umowy , a konsekwencji w dochodzeniu wobec pozwanego banku roszczenia ustalającego o treści , którą sformułował w pozwie.

Dopiero stwierdzenie jej w wyroku Sądu, daje stronom umowy pełne zakończenie sporu - gwarantowane powagą rzeczy osądzonej. Sama możliwość dochodzenia zapłaty świadczeń spełnionych w jej wykonaniu przez powoda nie jest wystarczająca albowiem nawet uwzględnienie takiego roszczenia , nie ureguluje w sposób definitywny , wzajemnych relacji stron.

Stwierdzenie nieważności umowy/ ustalenia nieistnienia stosunku prawnego , który z niej wynika , rozstrzyga również w sposób ostateczny o braku obowiązku spełniania na rzecz banku świadczeń w przyszłości, a więc o zezwoleniu na zaprzestanie spłaty kolejnych rat kredytu. Ustalające orzeczenie Sądu znosi więc wątpliwości stron i zapobiega dalszemu sporowi o roszczenia banku wynikające z umowy,

b/ umowa z dnia 6 sierpnia 2008r zawarta przez T. W. (1) z poprzednikiem prawnym strony pozwanej, będąc umową kredytu denominowanego do waluty franka szwajcarskiego , mogła być przez strony [ także ] naówczas podpisana, gdyż dopuszczał taką- rodzajową - możliwość , ogólny zapis art. 69 ust. 1 ustawy Prawo bankowe , w ówczesnym brzmieniu, odczytany przez pryzmat zasady swobody umów statuowanej przez art. 353 ¹ kc.

Zawiera ona postanowienia [ §2 ust.2, §4 ust. 1a , §9 ust.2 i ust.6 ] , które wypełniają wszystkie przesłanki normatywne uznania ich za abuzywne w rozumieniu art. 385 ¹ §1 kc.

Niedozwolony ich charakter jest konsekwencją przyznania wyłącznie bankowi , jako stronie umowy kredytu, uprawnienia do jednostronnego kształtowania wysokości zobowiązania kredytobiorcy (zarówno wysokości kredytu przeliczonego na franki szwajcarskie, jak i rat kredytu waloryzowanych kursem franka szwajcarskiego).

Wysokość tych zobowiązań - jak wynika z postanowień umowy kredytu - miała być określana wedle kursu franka szwajcarskiego ustalanego w Tabelach Kursowych poprzednika prawnego strony pozwanej , przy czym ani w umowie ani w Ogólnych warunkach kredytowania , nie zostały określone zasady ustalania kursu tej waluty wobec złotego. Taka ich treść faktycznie pozostawiła bankowi dowolność w zakresie wyboru kryteriów ustalania kursu franka szwajcarskiego w swoich Tabelach Kursowych, a przez to kształtowania wysokości zobowiązań klientów/ w tym T. W. (1)/ , których kredyt waloryzowany był walutą szwajcarską,

c/ takie postanowienia umowy kredytu, które uprawniają bank do jednostronnego ustalenia kursów walut, są nietransparentne i naruszają równorzędność stron, albowiem pozostawiają pole do arbitralnego działania banku i obarczają kredytobiorcę nieprzewidywalnym ryzykiem kursowym.

Sprzeczność z dobrymi obyczajami i naruszenie interesów konsumenta polega w tym przypadku na uzależnieniu wysokości świadczenia banku oraz wysokości świadczenia konsumenta od swobodnej decyzji banku. Zarówno przeliczenie kwoty kredytu na złotówki w chwili jego wypłaty, jak i przeliczenie odwrotne w chwili wymagalności poszczególnych spłacanych rat, służy bowiem określeniu wysokości świadczenia konsumenta. Takie uregulowanie umowne należy uznać za niedopuszczalne, niezależnie od tego, czy swoboda kredytodawcy - przedsiębiorcy - w ustaleniu kursu jest pełna, czy też w jakiś sposób ograniczona.

Postanowienia waloryzacyjne zamieszczone w umowie kredytu zawartej w dniu 6 sierpnia 2008r , nie odpowiadały warunkom transparentności i czytelności albowiem kredytobiorca nie był w stanie ustalić kursu wymiany waluty stosowanego przez przedsiębiorcę dla braku wskazania , w kwestionowanych postanowieniach , jasnych kryteriów jego oznaczania.

Ocena niedozwolonego charakteru postanowień umowy następuje według stanu na dzień zawarcia umowy. Okoliczności, które zaistniały po tej dacie są, z tego punktu widzenia, niedoniosłe,

d/ po myśli wskazanej wyżej normy kodeksowej postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy . Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.

Nie ulega wątpliwości, że T. W. (1) , zawierając umowę kredytu objętą sporem, miał status konsumenta w rozumieniu art. 22 ¹kc , którego strona przeciwna po ich stronie nie kwestionowała.

Postanowienia zamieszczone w umowie z 6 sierpnia 2008r. nie były przedmiotem indywidualnych uzgodnień stron.

Umowa została zawarta z zastosowaniem wzorca umownego, stosowanego przez poprzednika prawnego strony pozwanej.

Za indywidualnie uzgodnione można uznać jedynie te postanowienia, które były przedmiotem negocjacji, bądź są wynikiem porozumienia lub świadomej zgody co do ich zastosowania, której - w okolicznościach tej sprawy - w odniesieniu do klauzul indeksacyjnych nie można , w sposób uzasadniony , mówić .

Dostosowanie umowy kredytowej do potrzeb T. W. (1) dotyczyło jedynie ustalenia wysokości kredytu oraz okresu spłaty, a zatem podstawowych parametrów kredytu, co bynajmniej nie świadczy o indywidualnym negocjowaniu klauzul składających się na mechanizm waloryzacji .

Również z faktu podpisania blankietowego oświadczenia o możliwości wzrostu kursu waluty i oprocentowania oraz z wyrażenia woli zawarcia umowy kredytu denominowanego w walucie szwajcarskiej , nie można wywieść, że powód został należycie poinformowany o ryzyku walutowym / kursowym/,

e/ kwestionowane postanowienia umowy kredytu dotyczą głównych świadczeń stron. Opisując- w przypadku spornej umowy - mechanizm denominacji , nie ograniczają się do posiłkowego określenia sposobu zmiany wysokości świadczenia kredytobiorcy w przyszłości, ale wprost świadczenie to określają.

Bez przeprowadzenia przeliczeń wynikających z jego zastosowania , nie doszłoby do ustalenia wysokości kapitału podlegającego spłacie (wyrażonego w walucie obcej) ani też do ustalenia wysokości rat , które służyły do ograniczenia zobowiązania zawrotnego T. W. (1) ,

f/ sądowa kontrola postanowień określających główne świadczenia stron pod kątem abuzywności jest dopuszczalna, albowiem sporne postanowienia nie zostały sformułowane jednoznacznie; prostym i zrozumiałym językiem.

Zastosowanie dwóch różnych kursów waluty przy przeliczaniu świadczeń wypłacanych przez poprzednika prawnego strony pozwanej na rzecz konsumentów (kurs kupna) i świadczeń spełnianych przez nich na rzecz banku (kurs sprzedaży) , skutkowało możliwością jednostronnej zmiany wysokości zobowiązania kredytobiorcy. Silniejsza strona stosunku kredytowego mogła kształtować wysokość zobowiązania strony słabszej.

Możliwość zmiany wysokości zobowiązania powoda jako klienta banku – konsumenta - umożliwił także mechanizm przeliczeń przewidziany w umowie w odniesieniu do spłat poszczególnych rat tj. przeliczania wpłat uiszczonych w złotówkach, wedle kursu sprzedaży z Tabeli Kursów banku, albowiem kurs sprzedaży waluty ze swej istoty jest zawsze wyższy niż kurs kupna.

Do takiej sytuacji doszło w umowie zawartej pomiędzy T. W. (1) a (...) Bank S.A. albowiem kredytodawca mógł kształtować kurs waluty w sposób dowolny, bez możliwości chociażby szczątkowej jego weryfikacji przez kredytobiorcę, a nawet zapoznania się z kryteriami kształtowania tego kursu.

Z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie - w ocenie Sądu I instancji - nie wynika, aby strona pozwana/ jej poprzednik prawny/ spełniła wobec powoda obowiązek informacyjny w sposób właściwy.

Pozwany bank nie udowodnił w postępowaniu aby informacje przekazane przyszłemu kontrahentowi przed zawarciem umowy , były na tyle obszerne i jasne, iż jako konsument , na ich podstawie, mógł się zorientować w skali ryzyka związanego z możliwą zmianą kursu walut i wpływu tej zmiany na wysokość całego zobowiązania kredytowego i poszczególnych rat,

g/ skutkiem uznania za niedozwolone postanowień umownych dotyczących zasad ustalania kursów walut, jest konieczność ich pominięcia przy ustalaniu treści stosunku prawnego wiążącego konsumenta.

Postanowienia takie przestają wiązać już od chwili zawarcia umowy. Oznacza to, że nie stanowią elementu treści stosunku prawnego i nie mogą być uwzględniane przy rozpoznawaniu roszczeń związanych z jego realizacją. W rezultacie konieczne jest przyjęcie, że łączący strony stosunek umowny nie przewiduje zastosowania mechanizmu waloryzacji , w kształcie określonym pierwotną umową. Wyeliminowanie ryzyka kursowego, charakterystycznego dla umowy kredytu denominowanego w walucie obcej i uzasadniającego powiązanie stawki oprocentowania ze wskaźnikiem LIBOR, jest równoznaczne z tak daleko idącym przekształceniem umowy, że należy ją uznać za umowę o odmiennej istocie i charakterze.

Rodzi to takie następstwo , iż utrzymanie umowy o charakterze zamierzonym przez strony nie jest możliwe, co przemawia za uznaniem jej za nieważną w całości , a w konsekwencji ustalenia nieistnienia stosunku prawnego dla którego umowa taka była źródłem .

To uzasadnia uwzględnienie roszczenia niepieniężnego sformułowanego przez powoda, tym bardziej , iż brak jest uzasadnionych podstaw do zmiany treści niedozwolonych postanowień umownych przez Sąd , czy zastąpienia ich treścią przepisu dyspozytywnego. Na gruncie prawa polskiego takie rozwiązanie jest wykluczone.

Tym bardziej , że analiza całokształtu zachowania powoda w niniejszym postępowaniu prowadzi do wniosku, że odmówił on zgody na dalsze jej obowiązywanie,

h/ uzasadnione jest także roszczenie pieniężne zgłoszone przez T. W. (1).

Jego podstawą normatywną jest norma art. 410 §1 i 2 kc w zw. z art. 405 kc, a do dokonania jego rozliczenia, z następcą prawnym (...) Bank S.A., ma zastosowanie teoria dwóch kondykcji , a nie teoria salda.

Powód, jak wynika z ustaleń faktycznych dokonanych w postępowaniu, spełnił na rzecz strony pozwanej świadczenie zwrotne w łącznej kwocie 82 986 , 74 zł oraz 28 859, 75 franka szwajcarskiego i suma ta podlega na jej rzecz zasądzeniu od kredytobiorcy.

Zdaniem Sądu I instancji powód zasadnie dochodzi także świadczenia odsetkowego od daty początkowej wskazanej w żądaniu , do dnia zapłaty ,w sytuacji gdy uprzednio wezwał stronę pozwaną do dobrowolnego jego spełnienia , a pozwany bank od dnia 1 lutego 2020r / czyli następnego po dniu w którym sformułował swoją negatywną odpowiedź na wezwanie kredytobiorcy w ramach reklamacji / k. 82 akt - dodatek redakcyjny S.A. / , pozostawał w opóźnieniu w jego zaspokojeniu,

i/ jako nieuzasadniony Sąd I instancji ocenił , podniesiony przez bank , zarzut przedawnienia roszczenia pieniężnego. Wskazał , że dla oceny tego rodzajowo roszczenia T. W. (1), ma zastosowanie ma ogólny termin przedawnienia (art. 118 k.c. – obecnie 6 –letni, a dla roszczeń powstałych przed 13 lipca 2018 r. – 10 letni - art. 5 ust. 3 ustawy z 13 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny).

Powołując się na stanowisko SN zawarte w uchwale z dnia 16 lutego 2021 r. III CZP 11/20 argumentował, że co do zasady, termin przedawnienia roszczeń o zwrot nienależnie spełnionych świadczeń może rozpocząć bieg dopiero po podjęciu przez kredytobiorcę-konsumenta wiążącej (świadomej, wyraźnej i swobodnej) decyzji co do dalszego związania stron umową zawierającą niedozwolone postanowienia. Dopiero bowiem wtedy można przyjąć, że brak podstawy prawnej świadczenia stał się definitywny . Przyjmując te regułę zarzut banku jest chybiony.

j/ jako nieuzasadniony ocenił , sformułowany przez pozwany bank zarzut zatrzymania, uznając go za nieskuteczny, w warunkach przyjęcia przez Sąd niższej instancji oceny , iż umowa kredytu nie jest umową wzajemną,

k/ sformułowany w procesie przez stronę pozwaną zarzut potrącenia wierzytelności wzajemnej – z tytułu zwrotu kapitału - wobec pretensji finansowej dochodzonej w pozwie przez powoda T. W. (1) , także został uznany za nietrafny w sytuacji braku , z przyczyn bliżej wskazanych w części motywów orzeczenia poświęconej tej kwestii , stanu potrącalności obu wierzytelności , w tym w szczególności wierzytelności banku oraz umocowania pełnomocnika powoda do odbioru w jego imieniu tego rodzaju oświadczenia.

Podstawą rozstrzygnięcia o kosztach procesu był przepis art. 98 kpc w zw. z art. 98 §1, §1 ¹ i §3 k.p.c. , w ramach zastosowania którego Sąd I instancji uznał stronę pozwaną za przerywającą spór z powodem całości .

Apelację od tego orzeczenia złożyła strona pozwana, kwestionując je w całości , we wniosku środka odwoławczego domagając się w pierwszej kolejności wydania przez Sąd II instancji orzeczenia reformatoryjnego , którym powództwo zostanie oddalone w całości , a powód obciążony kosztami procesu i postępowania apelacyjnego.

Ewentualnie skarżący bank wniósł o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania.

Środek odwoławczy został oparty na zarzutach :

- naruszenia prawa procesowego , w sposób mający dla treści zaskarżonego orzeczenia istotne znaczenie , a to :

a/ art. 233 §1 kpc poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i zastąpienie jej oceną dowolną , co doprowadziło do niepoprawnego przyjęcia , iż kredytobiorca był rzetelnie poinformowany o ryzyku walutowym mimo , że z ich treści - o ile Sąd nie dopuściłby się zarzucanych błędów oceny i ustaleń - wynika , iż tego rodzaju informacja została mu przekazana, miał realną możliwość negocjowania poszczególnych postanowień , w tym zawarcia umowy bez mechanizmu waloryzacji - mając zdolność ekonomiczną do zawarcia umowy kredytu złotówkowego, a bank nie miał swobody, a tym bardziej dowolności w kształtowaniu kursu franka do złotówki. Ich poziom zależał od, zmiennej w czasie, sytuacji na rynkach walutowych.

Podnoszonych wad oceny i ustaleń , bank upatrywał także w niepoprawnym, jego zdaniem , ustaleniu , iż klauzule przeliczeniowe zawarte w umowie z dnia 6 sierpnia 2008r były sformułowane w sposób niejednoznaczny , pozwalając bankowi aby w sposób jednostronny wpływał na określenie granic zobowiązania kredytobiorcy [ a to rażąco narusza jego interesy , co uzasadnia ustalenie nieważności umowy ] mimo , iż takie wnioski nie mają dostatecznych podstaw w treści zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego.

Błędy te , zdaniem strony skarżącej , wynikały również stąd , że Sąd I instancji , w ramach swojej oceny, zupełnie pominął znaczenie a wobec tego nie poddał ocenie treści aneksu nr (...) , którym strony dopuściły do tego aby powód spłacał swoje zobowiązanie bezpośrednio w walucie denominacji / a taka możliwość zniosła skutki ewentualnego niedozwolonego charakteru postanowień składających się na mechanizm według którego dokonywana była waloryzacja,

b/ art. 233 §1 kpc w zw. z art. 227 kpc i 271 §1 kpc poprzez , jak to ujęła strona apelująca „ faktyczne pominięcie „ zeznań świadków A. N. i K. D. , chociaż mieli istotne informacje jak te , iż kurs waluty szwajcarskiej, na potrzeby zawierania takich umów jak z powodem , był negocjowalny, a bank nie miał swobody w jego ustalaniu w obowiązujących u strony pozwanej i wcześniej u jej poprzednika prawnego , Tabelach Kursów ,

c/ art. 243 ² kpc w zw. z art. 233 §1 kpc i 227oraz 327 ¹ §1 ust. 1 kpc , wobec nie odniesienia się Sądu w zakresie oceny , do treści dokumentów załączonych przez bank do odpowiedzi na pozew ,

d/ art. 299 kpc w zw. z art. 233 §1 kpc , jako konsekwencji oparcia ustaleń faktycznych na treści zeznań powoda mimo , że zdaniem strony skarżącej , były one niewiarygodne ,

e/ art. 235 ² §1 kpc w zw. z art. 227 i 278 §1 oraz 286 kpc , wobec nie uwzględnienia wniosku banku o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z zakresu bankowości i finansów dla weryfikacji okoliczności wskazanych w odpowiedzi na pozew,

f/ art. 203 ¹ kpc , wobec nieuzasadnionej oceny przez Sąd [ jako nieskutecznego- dodatek redakcyjny S.A. ] , zarzutu potrącenia , jaki bank złożył w odpowiedzi na pozew wobec roszczenia pieniężnego dochodzonego w postępowaniu przez kredytobiorcę ,

g/ art. 316 §1 kpc poprzez niezasadne uznanie przez Sąd, iż ocena abuzywności postanowień umowy i ich skutków dla jej ważności, następuje na datę zawierania czynności prawnej i nie ma dla niej znaczenia to, czy i w jaki sposób zmieniała się jej treść , co zdaniem skarżącego banku było doniosłe szczególnie dla oceny zasadności roszczenia pieniężnego T. W. (1),

- naruszenia prawa materialnego poprzez nieprawidłowe zastosowanie lub wadliwą wykładnię następujących norm:

1. art. 189 kpc , wobec nieuzasadnionego przyjęcia przez Sąd I instancji , iż powód ma interesem prawny w dochodzonym ustaleniu ,

2. art. 385 ¹ §1 kc w zw. z art. 385 ¹ §3 kc wobec niezasadnego uznania przez Sąd I instancji , że sporne klauzule nie były przez strony negocjowane , chociaż T. W. (1) miał realny wpływ na ich treść , a postanowienia te wypełniają także pozostałe warunki ustawowe uznania ich za mające niedozwolony charakter.

W ocenie strony apelującej Sąd naruszył ten przepis także w ten sposób , że oceniając jako abuzywne części postanowień uznał , iż umowa nie może nadal obowiązywać mimo , że nawet po wyeliminowaniu klauzuli waloryzacyjnej strony nadal mogą nią być w dalszym ciągu związane [ przy przejęciu , że zastosowanie będzie miał kurs waluty szwajcarskiej publikowany przez Narodowy Bank Polski]

Zdaniem strony pozwanej podnoszona nieprawidłowość polega także na tym , że Sąd I instancji uznał umowę stron za nieważną mimo ,że możliwym było dalsze obowiązywanie umowy tym bardziej ,że na podstawie aneksu nr (...) do niej powód mógł regulować swoje zobowiązanie kredytowe w walucie szwajcarskiej , a nawet w warunkach uznania klauzuli kursowej za niedozwoloną, w jej miejsce mogły zostać zastosowane inne przepisy prawa , a takiej możliwości nie wyklucza także orzecznictwo TSUE , służące wykładni dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich.

Strona skarżąca powołała przy tym , jako pominięte nietrafnie przez Sąd I instancji w tym zakresie, przepisy art. 65 §1 i 2, 56 kc w zw. z art. 41 prawa wekslowego, art. 58 §1 kc w zw z art. 385 ¹§1 i 2 kc oraz 56 kc w zw. z art. 358 §2 kc , których niezastosowanie uczyniła przedmiotami odrębnych zarzutów materialnych,

3. art. 65 §1 i 2 kc w zw. z art. 354 §1 kc , jako następstwa ich niezastosowania, a w dalszej konsekwencji uznania , że po wyeliminowaniu postanowień ocenionych jako niedozwolone , nie można potwierdzić zgodnego zamiaru stron co do zawarcia umowy o treści ich pozbawionej ,

4. art. 358 §2 kc, wobec nieuzasadnionego uznania przez Sąd Okręgowy , iż przepis ten może mieć zastosowanie tylko do umów zawartych po jego wejściu w życie, a zatem nie do spornej umowy kredytowej,

5. art. 69 Prawa bankowego w zw. z art. 385 ¹ §1 i 2 kc i innymi normami kodeksowymi oraz art. 6 ust. 1 Dyrektywy nr 93/13/ EWG jako konsekwencji nie przyjęcia przez Sąd niższej instancji , iż na podstawie tego przepisu , mimo wyeliminowania postanowień abuzywnych , umowa stron nadal może być wykonywana,

6.art. 69 ust. 2 c pkt 4 a i ust.3 ustawy Prawo bankowe w zw. z art. 4 ustawy z 29 lipca (...) o zmianie ustawy prawo bankowe i nieuzasadnionego przyjęcia przez Sąd , iż ustawa antyspreadowa nie daje podstaw do takiego uzupełnienia powstałych w umowie luk , która wobec tego może być nadal , po takim uzupełnieniu , pomiędzy stronami wykonywana,

7. art. 58 §1 kc w z w z art. 410 §1 i 2 kc i art. 411 pkt 2 i 4 kc a także art. 481 kc w zw. z art. 455 kc jako następstwa nie uwzględnienia przez Sąd I instancji , w ramach oceny roszczenia pieniężnego , że powód jest dłużnikiem banku w zakresie udzielonego mu kapitału kredytu , a odsetki za opóźnienie w spełnieniu tego świadczenia przez stronę skarżącą mogłyby ewentualnie zostać zasądzone dopiero od daty prawomocności wyroku ustalającego nieważność umowy kredytowej /nieistnienia stosunku prawnego dla którego jest podstawą/.

(...) Bank (...) SA , powołując się na normę art. 380 kpc , domagał się przeprowadzenia przez Sąd Odwoławczy oceny decyzji procesowej o nieuwzględnieniu wniosku o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z zakresu bankowości ,finansów i rachunkowości i w jej następstwie, dopuszczenie tego dowodu na apelacyjnym etapie sporu stron , dla potwierdzenia okoliczności , które apelant szczegółowo wskazał w treści apelacji.

Sąd Apelacyjny nie będzie w tym miejscu przytaczał bardzo obszernej, a przy tym ponad rzeczywista potrzebę rozbudowanej redakcyjnie na czterdziestu sześciu stronach /k. 478 v- 500 v akt /, argumentacji strony skarżącej mającej wspierać stawiane zarzuty . Jest to bowiem, z przyczyn teleologicznych, zbędne. Wskazać jedynie należy , że jest ona w istocie powtórzeniem tego stanowiska , które bank prezentował w toku postępowania rozpoznawczego przed Sądem I instancji.

Odpowiadając na apelację powód domagał się jej oddalenia jako pozbawionej uzasadnionych podstaw oraz przyznania na swoją rzecz kosztów postępowania apelacyjnego.

Sprzeciwił się także przeprowadzaniu w postepowaniu apelacyjnym wnioskowanego przez skarżący bank dowodu , podnosząc , że jest dla rozstrzygnięcia niedoniosły. ,

Już po złożeniu środka odwoławczego , w trakcie trwania postępowania odwoławczego pozwany bank złożył pismo procesowe z dnia 18 sierpnia 2023r – wraz z załącznikami , w którym złożył dwa zarzuty potracenia oraz zatrzymania. / por. k. 524 -542 akt. /

Przy tym zarzut potrącenia obejmował wierzytelność wzajemną strony pozwanej wobec powoda w kwocie 269 953 złote , a zarzut zatrzymania oznaczony został na kwotę łączną 369 213, 18zł ; obejmując sumę kapitału [ 269 953zł ] oraz sumę odpowiadającą należnemu stronie pozwanej – zdaniem banku - wynagrodzeniu za korzystanie z kapitału przez kredytobiorcę [ 99 260, 18 zł ]

Z dokumentów załączonych do tego pisma wynika , że (...) Bank (...) SA. wezwał w dniu 12 lipca 2023r T. W. (1) do zapłaty na swoją rzecz kwoty udzielonego mu , na podstawie spornej w sprawie umowy kredytowej, kapitału w kwocie 269 953 zł , zakreślając adresatowi 14 dniowy termin na dobrowolne wykonie tego obowiązku , liczony od daty doręczenia wezwania/ por. k. 529 akt /

Wezwanie to zostało przez kredytobiorcę odebrane w dniu 21 lipca 2023r a wobec upłynął on w dniu 4 sierpnia 2023r

/ por, k. 537 akt /

Ponieważ podczas jego biegu T. W. (1)nie zaspokoił dobrowolnie wierzytelności banku , strona pozwana pismem datowanym na 7 sierpnia 2023r złożyła oświadczenie o potrąceniu swojej wierzytelności z tytułu kapitału z wierzytelnością dochodzoną przez powoda w rozstrzyganej sprawie [ określając jako tę ,która zalicza się do należności dochodzonych z tytułu zwrotu świadczeń uiszczonych na rzecz banku] .

Oświadczenie o potrąceniu zostało doręczone kredytobiorcy w dniu 16 sierpnia 2023r

/ por. k. 539 i 542 akt/ Wskazane okoliczności oraz ich daty nie były kwestionowane przez powoda.

/ por.zapis dźwiękowy rozprawy apelacyjnej z dnia 27 marca 2024r minuty 26-40, zapis skrócony k. 577v-578 akt/

Strona pozwana podkreśliła , iż obydwa zarzuty mają charakter warunkowy w tym znaczeniu , że bank korzysta z nich tylko na wypadek gdyby jego apelacja, kwestionująca ocenę umowy kredytowej z dnia 6 sierpnia 2008r. jako nieważnej, została uznana za nieuzasadnioną i podlegającą oddaleniu.

Zajmując stanowisko wobec obu zarzutów T. W. (1) zakwestionował ich zasadność - co do reguły , wskazując , że obydwa są, w sposób niweczący tę zasadność , podniesione w sposób warunkowy. Po wtóre , stronie przeciwnej w jakikolwiek zakresie nie przysługuje wierzytelność wzajemna z tytułu wynagrodzenia za skorzystanie z kapitału.

Co do wierzytelności z tytułu kapitału , nie ma ona charakteru potrącalnego dlatego , że roszczenie o nią jest przedawnione , jako związane z działalnością gospodarczą banku, który ma status przedsiębiorcy.

Na wypadek nie podzielenia i tego argumentu , kredytobiorca wskazał , iż w pierwszej kolejności potrącaną wierzytelność zalicza on na należne mu odsetki ustawowe za opóźnienie od własnej pretensji finansowej / zasadzonej nieprawomocnie przez Sąd niższej instancji w wyroku z dnia 28 marca 2022r.

/ por. pismo powoda z dnia 9 kwietnia 2024r k. 579- 583 akt/.

W dalszej części postępowania apelacyjnego strony podtrzymały dotąd prezentowane stanowiska, a bank nie podniósł argumentacji polemicznej wobec wskazanego wyżej sposobu zaliczenia zapłaty dokonanej przezeń poprzez złożenie oświadczenia o potraceniu na poczet długu wobec powoda - dokonanego przez T. W. (1).

Rozpoznając apelację Sąd Apelacyjny rozważył :

Środek odwoławczy strony pozwanej nie jest co do zasady usprawiedliwiony , a wydanie przez Sąd I instancji orzeczenia reformatoryjnego w zakresie roszczenia pieniężnego należnego powodowi, było wynikiem zmiany okoliczności faktycznych , po wydaniu zaskarżonego wyroku, na które Sąd Odwoławczy wskazał wyżej oraz podniesionego przez bank zarzutu potrącenia , który ocenił jako skuteczny i prowadzący do częściowego umorzenia wierzytelności T. W. (1) . Będzie o tym bliżej mowa w końcowym fragmencie przedstawianych motywów.

Rozpoczynając ocenę zarzutów apelacyjnych strony pozwanej od zarzutów procesowych oraz podnoszonych nieprawidłowości w zakresie ustaleń faktycznych , wskazać na wstępie należy , iż zarzut procesowy jest uzasadniony jedynie wówczas , gdy spełnione zostaną równocześnie dwa warunki.

Strona odwołująca się do niego wykaże , że rzeczywiście sposób postępowania Sądu naruszał indywidualnie oznaczoną normę [ normy ] formalne. Jednocześnie nieprawidłowości te prowadziły do następstw, które miały istotny wpływ na treść wydanego orzeczenia.

Nieco inaczej kwestię tę ujmując , zarzut procesowy jest usprawiedliwiony jedynie wówczas, jeżeli zostanie dowiedzione , że gdyby nie potwierdzone błędy proceduralne Sądu niższej instancji , orzeczenie kończące spór stron miałoby inną treść.

Z kolei skuteczne podniesienie zarzutu naruszenia art. 233 §1 kpc i funkcjonalnie z nim powiązanego zarzutu / zarzutów / faktycznych , wymaga od strony wykazania na czym, w odniesieniu do zindywidualizowanych dowodów , polegała nieprawidłowość postępowania Sądu, w zakresie ich oceny i poczynionych na jej podstawie ustaleń.

W szczególności strona ma wykazać dlaczego obdarzenie jednych dowodów wiarygodnością czy uznanie, w odróżnieniu od innych, szczególnego ich znaczenia dla dokonanych ustaleń , nie da się pogodzić z regułami doświadczenia życiowego i [lub ] zasadami logicznego rozumowania , czy też przewidzianymi przez procedurę regułami dowodzenia.

Nie oparcie stawianych zarzutów na tych zasadach , wyklucza uznanie ich za usprawiedliwione , pozostając dowolną , nie doniosłą z tego punktu widzenia , polemiką oceną i ustaleniami Sądu niższej instancji.

/ por. w tej materii , wyrażające podobne stanowisko , powołane tylko przykładowo, orzeczenia Sądu Najwyższego z 23 stycznia 2001, sygn. IV CKN 970/00 i z 6 lipca 2005, sygn. III CK 3/05 , obydwa powołane za zbiorem Lex/

Dopóty , dopóki ocena przeprowadzona przez Sąd mieści się w granicach wyznaczonych przez tę normę procesową i nie doznały naruszenia wskazane tam jej kryteria , Sąd Odwoławczy obowiązany jest ocenę tę , a co za tym idzie także wnioski z niej wynikające dla ustaleń faktycznych , aprobować .

Uwzględniając przedstawione generalia i przez ich pryzmat analizując ponad rzeczywistą potrzebę rozbudowaną redakcyjnie formę weryfikowanych zarzutów [ nie tylko formalnych i faktycznych ale także materialnych ] jak również uwzględniając także powołane dla ich uzasadnienia , także zbędnie rozbudowane motywy , uznać należy , że powołana motywacja , wyklucza uznanie ich za uzasadnione .

W miejsce rzeczowej, opartej na wskazanych wyżej kryteriach , odniesionej do indywidualnie oznaczonych dowodów [ i opartych na wnioskach z tej oceny ustaleń faktycznych , które przez to miałyby być dotknięte podnoszonymi nieprawidłowościami ] , polemiki ze sposobem postępowania Sądu Okręgowego , skarżący ogranicza się do przeciwstawienia jego stanowisku własnej wersji tak oceny dowodów jak i faktów doniosłych dla rozstrzygnięcia , zdaniem banku, poprawnej.

Nieprawidłowość Sądu na której zarzuty te zostały oparte - zgodnie z argumentacją apelanta - sprawdza się do tego ,że nie przyjął on wersji zdarzeń towarzyszących zawarciu umowy kredytowej , interpretacji jej postanowień w tym w szczególności wynikających z §2 ust.2, §4 ust. 1a , §9 ust.2 i ust.6 umowy z dnia 6 sierpnia 2008r , którą skarżący uznaje za prawidłową, a jego zdaniem , w jej w świetle , nie ma podstaw do uznania umowy za nieważną dla braku niedozwolonego charakteru tej części postanowień , które tak kwalifikuje T. W. (1) , a za nim Sąd I instancji.

Już stwierdzenie takiego sposobu motywowania stawianych zarzutów wystarcza dla oparcia ich obu.

Jedynie na marginesie i dla porządku należy dostrzec , że zarzucając błąd oceny zeznań powoda w zakresie braku możliwości negocjowania postanowień umowy czy niedostatecznego informowania go przez pracowników banku o ryzyku walutowym związanym z zawarciem umowy kredytu denominowanego we franku szwajcarskim , czy też wady ustaleń w zakresie swobody , najpierw jej poprzednika prawnego , a następnie strony pozwanej w określeniu danych kursowych zawartych w Tabeli Kursów, apelująca opiera swoje stanowisko na własnej interpretacji wskazanych postanowień umowy stron albo też wyciąga korzystne dla swojego stanowiska procesowego wnioski ze sposobu postępowania kredytobiorcy przy czynnościach poprzedzających podpisanie umowy i z jego aprobaty dla postanowień wynikających z wzorca stosowanego przez poprzednika prawnego strony pozwanej.

Już w tym miejscu należy także dodać , że ocena abuzywności postanowień umowy kredytowej następuje według stanu na dzień jej podpisania , stąd to , czy kursy walut ujęte w Tabeli Kursów stosowanej przez (...) Bank SA miały czy też nie charakter rynkowy , nie miało dla tej oceny znaczenia.

Relewantne było dla dokonywanej oceny również to , że w chwili związania się umową z bankiemT. W. (1) nie miał żadnego wpływu na to , w jaki sposób wielkości wskazane w Tabeli stosowanej przez bank będą kształtowane.

Tym samym to na niego zostało przerzucone w całości wynikające stąd ryzyko wzrostu kursu [ ryzyko walutowe ]

Samo potwierdzenie przez powoda , w drodze oświadczenia podpisanego wobec drugiej strony , o uzyskaniu pewnych informacji o tym ryzyku oraz możliwości zmiany /podwyższenia / kursu na przestrzeni czasu nie oznacza , że tym samym, kredytobiorca miał pełną , zapewnioną przez bank , wiedzę o skali ryzyka walutowego związanego z możliwym przyszłym rozmiarem jego świadczenia, które przez okres trzydziestu lat miał spełniać na rzecz kredytodawcy.

Trzeba przy tym wskazać jeszcze , iż z ustaleń dokonanych w sprawie wynika, że powodowi jako konsumentowi nie przedstawiono przygotowanej , w graniach ówczesnych możliwości wyznaczonych dostępnymi danymi o zmienności kursów CHF wobec złotówki w dłuższym czasie , a przy tym rzetelnej , transparentnej i przystępnej w formie , dla osób nieprzygotowanych profesjonalnie, symulacji rozmiarów jego świadczenia , w zależności od potencjalnej zmiany kursów waluty szwajcarskiej mimo , że miał się zobowiązać z bankiem umową na tak długi czas. Kredytobiorca nie uzyskał też, w ten sam sposób udzielonej , informacji o tym jak potencjalna zmiana kursu wpłynie nie tylko na wymiar rat kapitałowo - odsetkowych , które będą go obciążać ale również jak ta zmiana wpływać będzie na ogólne saldo wzajemnych zobowiązań .

Odwołując się do wskazanej wyżej generalnej reguły, zgodnie z która zarzut procesowy jest uzasadniony jedynie wówczas , gdy podnoszony tego rodzaju błąd Sądu niższej instancji , ma wpływ na ostateczny wynik sprawy, jako niezasadne , właśnie dla braku takiej zależności , należy ocenić pozostałe sformułowane przez stronę pozywaną zarzuty procesowe.

W warunkach , gdy - o czym była już uprzednio szerzej mowa , T. W. (1) stanowczo od samego początku postępowania nie był zainteresowany dalszym związaniem umową z bankiem i zdawał sobie sprawę [ pouczony już przez swojego pełnomocnika przed procesem ] z konsekwencji finansowych ewentualnego ustalenia jej nieważności .

Dalszy przebieg postępowania , na jego odwoławczym etapie - także już wcześniej zrelacjonowany - tylko potwierdził trafność tego stanowiska.

Zarzuty naruszenia przepisów procesowych za pomocą których bank krytykuje sposób oceny dowodów z zeznań świadków , nieprzeprowadzenie oceny dowodów z dokumentów oraz nieprzeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z zakresu bankowości , finansów i rachunkowości , nie są uzasadnione dlatego , że zarzucane nieprawidłowości nie miały , w warunkach przyjętej przez Sąd I instancji – poprawnej koncepcji prawnej rozstrzygnięcia - znaczenia dla treści kontrolowanego instancyjnie wyroku

W szczególności przy przyjęciu przez Sąd I instancji - ocenionego jako trafne stanowiska zgodnie z którym ocena abuzywności postanowień umownych następuje na dzień zawarcia umowy i bez znaczenia dla niej pozostaje sposób jej wykonywania w tym zamiany w zakresie praw i obowiązków stron po tej dacie , jak również fakt , że Sąd nie jest uprawniony do zastępowania postanowień uznanych za abuzywne innymi , wynikającymi z treści norm obowiązujących w prawie krajowym , a T. W. (1) stanowczo nie był zainteresowany w utrzymaniu umowy pozbawionej tych niedozwolonych postanowień , prowadzenie tych dowodów , których Sąd Okręgowy nie uwzględnił albo też ocenił w sposób negowany przez apelanta , nie prowadziło do ustaleń relewantnych dla rozstrzygnięcia.

Już tylko na marginesie i dla porządku należy dostrzec , że pomimo negacji oceny zeznań świadków K. D. i A. N. oraz podnoszonej wady oceny dowodów z dokumentów przedłożonych w postępowaniu przez bank , strona skarżąca nie ponowiła wniosku o ich przesłuchanie oraz wniosku dowodowego z dokumentów w postepowaniu odwoławczym ,

Z podanych powodów ten wniosek , który bank ponowił/ dowód z opinii biegłego/ został przez Sad II instancji oddalony.

/ por. zapis dźwiękowy rozprawy apelacyjnej z dnia 27 marca 2024r minuty 18-23 , zapis skrócony k. 577v akt/

Uznanie , że żaden z zarzutów procesowych i dotyczących ustaleń , na których opiera się konstrukcja apelacji (...) Bank (...) S.A., nie są uzasadnione ma ten skutek , iż ustalenia dokonane przez Sąd I instancji jako prawidłowe , Sąd Odwoławczy przyjmuje za własne.

Wymagają one uzupełnienia tylko o okoliczności , które powstały już po wydaniu zaskarżonego orzeczenia , a które Sąd Apelacyjny skonstatował i na które zwracał uwagę wyżej.

W odwołaniu się do faktów ustalonych w sprawie nie można podzielić także żadnego ze sformułowanych przez stronę pozwaną zarzutów materialnych.

Nie ma racji strona pozwana twierdząc , że pozwany nie ma interesu prawnego w dochodzonym ustaleniu.

Nie można zgodzić się z poglądem na którym został oparty ten zarzut , iż przysługujące powodowi roszczenie o zwrot kwot uiszczonych na rzecz banku tytułem spłat rat kredytu, zapewnia , w relacji z bankiem, odpowiednią , a przy tym kompleksową i wystarczającą dla jego sfery prawnej, ochronę.

Zauważyć należy, że umowa kredytu zawarta została między stronami na okres trzydziestu lat.

Ewentualne uwzględnienie powództwa o zapłatę nie usunęłoby stanu niepewności pomiędzy stronami co do dalszego obowiązywania umowy oraz istnienia praw akcesoryjnych jak chociażby hipoteki ustanowionej na zakupionej przez powoda nieruchomości przy ul. (...) w K.. Bez uznania umowy za nieważną, ze skutkiem ex tunc, strona pozwana mogłaby potencjalnie skorzystać z ustanowionych na swoją rzecz zabezpieczeń spłaty zobowiązania kredytowego.

W orzecznictwie zgodnie przyjmuje się, że powód zachowuje interes prawny do wytoczenia powództwa o ustalenie nieistnienia stosunku prawnego, mimo przysługującego mu powództwa o świadczenie lub mimo wytoczenia przeciwko niemu takiego powództwa przez stronę przeciwną na podstawie spornego stosunku prawnego, jeżeli z tego stosunku wynikają jeszcze inne lub dalej idące skutki, których dochodzenie w drodze takiego powództwa nie jest możliwe lub nie jest jeszcze aktualne.

W takim wypadku tylko powództwo o ustalenie nieistnienia tego stosunku prawnego może definitywnie rozstrzygnąć niepewną sytuację prawną powoda i zapobiec także na przyszłość możliwym sporom, a tym samym w pełny sposób zaspokoić jego interes prawny

/ por bliżej wskazane jedynie przykładowo orzeczenia SN z dnia 30.10.1990 r. I CR 649/90, z 27.01.2004 r. II CK 387/02, z 2.07.2015 r. V CSK 640/14- wszystkie powołane za zbiorem Legalis/.

Nieuzasadniony jest zarzut naruszenia art. 385 ¹ §1 i 2 kc podnoszony przez bank także w wersjach z różnymi konfiguracjami z innymi normami kodeksowymi oraz przepisami ustawy Prawo bankowe oraz normą art. 6 ust. 1 Dyrektywy nr 93/13/ EWG.

Na wstępie należy zwrócić uwagę , że przepisy art. 385 ¹ i następnych k.c. dotyczące niedozwolonych postanowień umownych, mają charakter szczególny w stosunku do tych norm kodeksu cywilnego na podstawie których można ustalić nieważność czynności prawnej , jako niezgodnej z ustawą lub zasadami współżycia społecznego. / art. 58 §1 i 2 kc /.

Stanowią one implementację w polskim prawie postanowień dyrektywy nr 93/13/EWG w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich. Sądy krajowe, stosując prawo wewnętrzne, zobowiązane są tak dalece, jak jest to możliwe, dokonywać ich wykładni w świetle brzmienia i celu dyrektywy, tak by osiągnąć przewidziany w niej rezultat, a zatem zastosować się do art. 288 akapit trzeci Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej

/por. wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 13 VI 2016 r., C-377/14./.

Przewidziana przez art. 385 ¹kc sankcja bezskuteczności wobec konsumenta niedozwolonego postanowienia umownego ma dla jego interesu i pozycji wobec drugiej – silniejszej strony kontraktu - działanie ochronne. Na jej podstawie konsument [ w rozpoznawanej sprawie taki status T. W. (1) w relacji umownej z bankiem nie był kwestionowany ] , jest chroniony przed upadkiem całej umowy. Co więcej, może również [ czego w rozstrzyganym sporze powód nie uczynił] , zrezygnować z przysługującej ochrony prawnej przed nieuczciwymi postanowieniami umowy, co spowoduje , że to on decyduje o tym , czy jego interes przemawia dostatecznie za tym , że pomimo abuzywności niektórych spośród postanowień, umowa będzie nadal obwiązywać.

Wbrew rozbudowanej redakcyjnie argumentacji strony pozwanej Sąd I instancji nie popełnił zarzucanych mu błędów zastosowania art. 385 ¹ §1 i 2 kc , trafnie przyjmując abuzywność postanowień umowy stron, w szczególności tych , określających sposób waloryzacji /przeliczenia / waluty szwajcarskiej na polską i odwrotnie,[ klauzula waloryzacyjna ] , przy zastosowaniu kursu waluty szwajcarskiej według Tabeli Kursów obowiązujących u jego poprzednika prawnego strony pozwanej (...) Bank SA.

To ten właśnie mechanizm , na zastosowanie którego powód jako klient banku - nie miał żadnego wpływu , ten bowiem był wprowadzony jednostronnie przez kredytodawcę na podstawie stosowanego wzorca umownego, ostatecznie decydował o tym ile pieniędzy zostało ówcześnie T. W. (1) udostępnione oraz w jaki sposób poszczególne raty kapitałowo – kredytowe także płacone przez niego , aż do podpisania aneksu nr (...) z 20 maja 2014r , w złotych , wpływały na rzeczywiste zmniejszenie jego zobowiązania kredytowego.

Taki ich charakter prowadzi do nieważności umowy jako całości albowiem nie może ona nadal funkcjonować , w warunkach uznania tych postanowień za nie wiążące kredytobiorcy.

Dodać jeszcze należy , iż jak wynika z ustaleń poczynionych w postępowaniu, żadne postanowienie umowne spośród tych , które składały się na mechanizm służący opisanym wyżej przeliczeniom , nie zostało z powodem uzgodnione indywidualnie.

W szczególności bank nie dowiódł- mimo , że to na nim spoczywał obowiązek w tym zakresie- faktów pozwalających na wniosek przeciwny. T. W. (1) zaaprobował jedynie wybór gotowego produktu przygotowanego przez przedsiębiorcę.

Dla zrealizowania przesłanki rzeczywistego wpływu konsumenta na treść postanowień umownych nie wystarczy wykazanie, że dowiedział się o treści postanowień [ obu klauzul : indeksacyjnej i kursowej ] , których niedozwolony charakter podnosi, w odpowiednim czasie, a strony prowadziły w tym przedmiocie negocjacje.

Konieczne jest udowodnienie wspólnego ustalenia ostatecznej ich treści w wyniku rzetelnych negocjacji, w ramach których konsument miał realny wpływ na treść określonego postanowienia umownego, chyba że zostało ono sformułowane przez niego i włączone do umowy na jego żądanie.

/ por. w tej materii także judykat Sądu Najwyższego z dnia 10 grudnia 2019r , sygn. akt IV CSK 443/18/.

Takich indywidualnych uzgodnień przed podpisaniem umowy z 6 sierpnia 2008r. nie było, w tym w szczególności w odniesieniu do postanowień określających sposób, w jaki kwota kredytu i sumy rat kapitałowo odsetkowych będą przeliczane z waluty szwajcarskiej na polską i odwrotnie.

W ocenie Sądu II instancji , wbrew argumentacji strony apelującej, Sąd Okręgowy zasadnie przyjął, iż kwestionowane przez powoda postanowienia umowne dotyczyły świadczenia głównego stron.

Należy przyjąć , iż obecnie ukształtowane jest w orzecznictwie sadowym zapatrywanie o takim charakterze mechanizmu przeliczeniowego w kredytach denominowanych i indeksowanych do waluty obcej .

/ por. powołane jedynie przykładowo wyroki Sądu Najwyższego: z 4 kwietnia 2019 r., sygn. III CSK 159/17, z 9 maja 2019 r., sygn. I CSK 242/18 i z 11 grudnia 2019 r., sygn. V CSK 382/18./

Obowiązek zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu w oznaczonych terminach spłaty , stanowi główne świadczenie kredytobiorcy. Natomiast klauzula według której dochodzi do przeliczenia dokonywanych przez niego wpłat rat na walutę obcą [ w tym przypadku na franka szwajcarskiego ], wpływa na wysokość tego świadczenia. To z zastosowania tego mechanizmu wynika to , w jakiej wysokości świadczenie główne ma być spełnione, co tym bardziej upewnia poprawność takiej jej kwalifikacji.

Wobec powyższego poddanie ich kontroli pod kątem abuzywności było możliwe tylko pod warunkiem, że nie zostały sformułowane w sposób jednoznaczny ( art. 385 ¹ § 1 zd. drugie k.c.) a zatem jeżeli nie zostały wyrażone prostym i zrozumiałym językiem , nie spełniając tym samym wymogu przejrzystości materialnej wynikającej z art. 4 ust. 2 oraz art. 5 dyrektywy nr 93/13.

Jak wyjaśnił TSUE w wyroku z dnia 20 września 2017 r. w sprawie o sygnaturze C - 186/16, wymóg wyrażenia warunku umownego prostym i zrozumiałym językiem oznacza, że warunek ten musi zostać zrozumiany przez konsumenta zarówno w aspekcie formalnym i gramatycznym, jak i w odniesieniu do jego konkretnego zakresu, tak aby właściwie poinformowany , przy tym jako osoba dostatecznie uważna i rozsądna , mógł nie tylko dowiedzieć się o możliwości wzrostu lub spadku wartości waluty obcej, ale również miał realną możliwość oszacowania konsekwencji ekonomicznych takiego potencjalnego następstwa dla swoich zobowiązań finansowych.

Zdaniem Sądu II instancji, ustalenia faktyczne poczynione w postępowaniu nie dają dostatecznych podstaw do uzasadnionego przyjęcia, iż w momencie zawierania umowy T. W. (1) miał możliwość uzyskania pełnego rozeznania co do wysokości świadczenia, które będzie miał obowiązek spełnić oraz co do ryzyka zmiany kursu waluty w przyszłości i wpływu tej zmiany na rzeczywiste saldo wieloletniego zobowiązania kredytowego przekładające się wprost na jego sytuację ekonomiczną , w dającym się przewidzieć realnie okresie , zważywszy , iż miał związać się z bankiem węzłem obligacyjnym na okres trzydziestu lat.

W szczególności brak było, w dniu zawierania umowy, możliwości ustalenia wysokości zobowiązania ratalnego zobowiązanych wobec banku , / rat kapitałowo - odsetkowych / albowiem wysokość ta zależna była od danych zamieszczonych w nieokreślonej w umowie Tabeli Kursów ,stosowanej przez poprzednika prawnego strony pozwanej .Przy tym sposób zamieszczania w niej tych danych także był pozostawiony wyłącznej decyzji banku. Klienci nie mieli możliwości ich sprawdzenia ani tym bardziej jakiegokolwiek wpływu na ich rzeczywistą wysokość. Tym samym warunek jednoznaczności klauzuli indeksacyjnej , a co za tym idzie, także klauzuli ryzyka kursowego, nie został w umowie stron spełniony.

/ por. w tej materii także stanowisko SN zawarte w judykacie z 19 kwietnia 2021r., sygn. III CSK 159/17/.

Okoliczności ustalone w sprawie nie pozwalają na potwierdzenie , iż kredytobiorca został przed podpisaniem umowy w sposób jasny , możliwie pełny i zrozumiały poinformowany o ryzyku walutowym, związanym z możliwością niekorzystnych zmian kursu franka szwajcarskiego .

Przy tym nie można uznać, że obowiązek ten został spełniony poprzez bank, który poprzestał na ogólnym pouczeniu o możliwości wzrostu kursu w czasie trwania umowy i wynikającym stąd wpływie na wzrost zakresu obowiązku finansowego kredytobiorcy Dodać do tego należy , iż dla potwierdzenia wypełnienia przez bank obowiązków informacyjnych dotyczących ryzyka kursowego nie jest wystarczające odebranie od konsumenta standardowego oświadczenia, że o takim ryzyku został poinformowany.

/ por. w tej materii także wyrok SN z 27 listopada 2019r., sygn. II CSK 483/18 /.

Zgodnie z aktualnie obowiązującą w judykaturze wykładnią art. 385 ¹ §1 k.c. nie budzi wątpliwości, że postanowienia umowy, które określają zasady przeliczenia kwoty udzielonego kredytu na złotówki przy wypłacie kredytu, a także spłacanych rat na walutę obcą, pozwalające bankowi swobodnie kształtować kurs waluty obcej, mają charakter niedozwolonych.

/ por. wskazane tylko ilustracyjnie orzeczenia SN z 27 lutego 2019 r. sygn. II CSK 19/18 i z 29 października 2019 r. sygn. V CSK 382/18/

Klauzule takie mają charakter abuzywny, gdyż kształtują prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco naruszają jego interesy. Przy czym sprzeczność z dobrymi obyczajami i naruszenie tych interesów polega w tym wypadku na uzależnieniu wysokości świadczeń banku i konsumenta od swobodnej decyzji silniejszej strony stosunku zobowiązaniowego / przedsiębiorcy/.

/ por. tylko ilustracyjnie wyroki SN z 13 grudnia 2018 r., sygn. V CSK 559/17 i z 11 grudnia 2019 r., sygn. akt V CSK 382/18/.

Nie ma znaczenia dla oceny niedozwolonego charakteru tych postanowień to, w jaki sposób umowa w rzeczywistości była wykonywana i jak , po jej podpisaniu, zmieniała się jej treść, w tym to , że T. W. (1) , w oparciu o zmianę , wynikającą z aneksu numer (...) do umowy, był uprawniony do spłacania kredytu w walucie szwajcarskiej i z takiej możliwości rzeczywiście później korzystał.

Ocena, czy postanowienie umowne jest niedozwolone dokonywana jest bowiem według stanu z chwili zawarcia umowy.

/ por. także uchwalę[ 7] Sądu Najwyższego z dnia 20 czerwca 2018 r., sygn. III CZP 29/17/.

Stąd odeprzeć trzeba , jako nietrafny, także procesowy zarzut naruszenia art.316 kpc. oparty na odmiennym zapatrywaniu strony apelującej.

Przechodząc do oceny skutków niedozwolonego charakteru tych postanowień , wskazać na wstępie należy , iż zgodnie z treścią uchwały SN z dnia 7 maja 2021 sygn. III CZP 6/21 , której stanowisko Sąd II instancji, w składzie rozpoznającym sprawę podziela, niedozwolone postanowienie umowne jest od początku, z mocy samego prawa, dotknięte bezskutecznością na korzyść konsumenta, który ewentualnie może udzielić następczo świadomej i wolnej zgody na to postanowienie i w ten sposób przywrócić mu skuteczność z mocą wsteczną.

W rozpoznawanej sprawie , o czym była już uprzednio mowa , stanowisko powoda od początku sporu było jednoznaczne co do tego, iż nie jest zainteresowany , w warunkach abuzywności części postanowień, w utrzymaniu w dalszym ciągu umowy jako obowiązującej pomiędzy stronami.

Eliminacja postanowień umowy , zakwestionowanych przez T. W. (1) , powoduje brak możliwości określenia mechanizmu oznaczenia wysokości świadczenia jakie konsument - kredytobiorca - ma otrzymać od drugiej strony- skoro jak w rozstrzyganej sprawie - miało to nastąpić w złotówkach - po przeliczeniu według kursu / ceny / kupna waluty szwajcarskiej , a następnie spełnić na rzecz banku świadczenia / także / złotówkowe , określane w odwołaniu się do kursu sprzedaży waluty szwajcarskiej przez bank.

Zgodnie ze stanowiskiem TSUE wyrażonym w motywach wyroku z dnia 3 października 2019r sygn. C – 260/18 , postanowienie art. 6 ust. 1 Dyrektywy 93/13/ EWG , należy wykładać w ten sposób [a jest to wykładania, którą Sądy krajowe muszą brać pod uwagę przy rozstrzyganiu indywidualnych spraw], iż stoi ono na przeszkodzie wypełnianiu luk w umowach spowodowanych eliminacją klauzul uznawanych za niedozwolone , wyłącznie na podstawie przepisów krajowych o charakterze ogólnym, nie będących przepisami dyspozytywnymi lub takimi , które będą mieć zastosowanie dlatego , że strony umowy wyrażą na to wolną i uświadomioną zgodę.

Takiej regulacji ,[ jak dotąd] w polskim porządku prawnym brak.

Uznając z tych powodów za niezasadne, kolejne zarzuty materialne strony pozwanej naruszenia art. 65 § 1 i 2 kc w zw z art.354 §1 kc , i 358 §2 kc oraz art. 69 ustawy Prawo bankowe , także w powiązaniu ze wskazywanym przez nią przepisem tzw. ustawy antyspreadowej , które apelujący bank wywodził właśnie z oceny o możliwości wypełnienia powstałych w ten sposób luk w umowie stron, postanowieniami wynikającymi z innych norm prawa krajowego ,

dodać także należy , iż:

nie można w sposób usprawiedliwiony przyjmować , że wolą stron w 2008 r było zawarcie umowy kredytu denominowanego do waluty obcej , bez mechanizmu waloryzacji wzajemnych świadczeń na podstawie kursów waluty polskiej i szwajcarskiej, przy równoczesnym pozostawieniu wskaźnika LIBOR stosowanego tylko w kredytach walutowych oraz kredycie waloryzowanym / indeksowanym lub denominowanym do zagranicznego pieniądza.

Analiza treści pozostałych postanowień umownych w tym w szczególności tych , które określały sposób wypłaty kwoty kredytu i warunki jego spłaty,takiemu zamiarowi w sposób nie budzący wątpliwości zaprzecza , by przypomnieć również sposób określenia wysokości należności odsetkowej i sposobu jej wyrażenia.

Skoro tak , to uzasadnionym jest wniosek ,iż tego rodzaju zabiegi , mające polegać na utrzymaniu umowy w mocy , przy wyeliminowaniu jedynie postanowień składających na mechanizm przeliczenia według danych dotyczących wzajemnych relacji kursowych, na możliwość sięgnięcia po które starała się wskazywać w czasie trwania postępowania rozpoznawczego strona pozwana , a w ramach apelacji stanowisko to podtrzymała formułując m. in. zarzuty naruszenia przez niezastosowanie art. 358 §2 kc , art. 24 ust. 3 ustawy O Narodowym Banku Polskim oraz art. 41 Prawa wekslowego są - szczególnie przy stanowczym, zrelacjonowanym wyżej stanowisku procesowym powoda- niedopuszczalne skoro prowadziłoby to , do tak znacznego przekształcenia umowy , iż wywołałoby skutek nie dający się pogodzić z charakterem stosunku prawnego nawiązanego przez strony.

Nie dałoby się takiego przekształcenia stosunku umownego pogodzić także z celem w jakim zobowiązanie kredytowe było przez konsumenta wówczas zaciągane. T. W. (1) chciał otrzymać od banku nie walutę obcą ale kwotę wyrażoną w złotych polskich z przeznaczeniem na zakup nieruchomości.

Wszystko to prowadzi do wniosku , wbrew odmiennemu stanowisku skarżącego banku , że Sąd I instancji nie popełnił zarzucanych mu błędów wykładni i subsumpcji dotąd omówionych norm materialnych, uznając żądanie ustalenia nieważności umowy z 6 sierpnia 2008r za uzasadnione.

Odeprzeć wobec tego należy , jako chybiony, kolejny zarzut tego rodzaju w ramach którego apelujący bank zakwestionował zastosowanie przez Sąd Okręgowy dla oceny roszczenia pieniężnego powodów art. 58 §1 kc w zw z art. 410 §1 i 2 kc i art. 411 pkt 2 i 4 kc

W warunkach, gdy podnoszonego błędu upatrywał w tym , iż umowa stron nie może być uznana za nieważną w całości , a dalsza część argumentacji podważa zastosowanie przez Sąd Okręgowy dla oceny roszczenia pieniężnego powoda, poddanego pod osąd w sprawie , teorii dwóch kondykcji , w miejsce teorii salda , którą w ten sposób afirmuje strona skarżąca , wystarcza wskazać , że przepisy te zostały zastosowane prawidłowo.

Stanowią one bowiem podstawę potwierdzenia istnienia po stronie kredytodawcy obowiązku zwrotu tych świadczeń złotówkowych i walucie szwajcarskiej , które niespornie do daty zamknięcia rozprawy przed Sądem Okręgowym T. W. (1) na rzecz banku spełnił . Były to świadczenia , które ab initio nie miały ważnej podstawy / umownej /.

Nie ma racji strona pozwana podnosząc zarzut naruszenia art. 496 kc w zw. z art. 497 kc. , jakkolwiek argumentacja Sądu I instancji , który tego zarzutu nie uwzględnił nie jest trafna.

Zdaniem Sądu Odwoławczego umowa kredytu ma charakter umowy wzajemnej w ramach realizacji roszczeń z której zarzut taki może zostać , co do zasady, skutecznie podniesiony. Takie stanowisko przeważa także w aktualnym orzecznictwie SN.

Jednak w ostatecznym wyniku , uznanie zarzutu zatrzymania za nieskuteczny , było uzasadnione.

Sąd II instancji stoi bowiem na stanowisku , że w sytuacji gdy strona sporu , formułująca zarzut zatrzymania jest równocześnie uprawnioną do podniesienia zarzutu potrącenia wierzytelności wzajemnej , wobec pretensji finansowej przeciwnika , której realizację chce objąć zarzutem dylatoryjnym , nie może skutecznie podnieść tego zarzutu.

W rozstrzyganej sprawie (...) Bank (...) S.A. - jak wynika to z uzupełnionych przez Sąd Apelacyjny okoliczności faktycznych , podniósł wobec T. W. (1) zarzut potrącenia wierzytelności wzajemnej z tytułu udzielonego mu kapitału. / por. także , wyrażające podobne zaopatrywanie ,spośród innych , judykaty SN z

20 września 2024r , sygn. II CSKP 1094/23 oraz z 24 października 2024 , sygn. I CSK 2443/24 - obydwa powołane za zbiorem Lex/

Przechodząc do oceny zarzutu potrącenia sformułowanego przez bank wobec pieniężnej wierzytelności wzajemnej T. W. (1) , zasądzonej w zaskarżonym wyroku ;

w pierwszej kolejności należy uznać , że jest zarzut procesowy ,będący następstwem zarzutu materialnego , zawartego w piśmie pozwanego banku skierowanym do powoda z dnia 7 sierpnia 2023r., po tym , kiedy uprzednio , strona pozwana postawiła / poprzez wezwanie do jej zapłaty przez adresata wezwania / swoją wierzytelność z tytułu udzielonego kapitału , w stan wymagalności.

Stan ten należy datować na 5 sierpnia 2023r , czyli od dnia następnego po dniu z upływem którego zakończony został termin w którym T. W. (1)powinien był dobrowolnie - zgodnie z tym wezwaniem - spełnić to świadczenie zwrotne.

W konsekwencji data 5 sierpnia 2023r , mimo , że oświadczenie o potrąceniu zostało doręczone powodowi w dniu 16 sierpnia 2023r jest tą datą w której , przy zastosowaniu reguły wstecznego skutku potrącenia , wynikającej z art. 499 kc , oświadczenie materialne banku odniosło skutek wzajemnego umorzenia obu wierzytelności do wysokości tej, która była niższa. / argument z art. 498 §2 kpc. /

Taka ocena Sądu Odwoławczego jest następstwem uznania , iż chybiony jest zarzut powoda podnoszącego , że zarzut banku jest nieskuteczny dlatego ,iż ma charakter warunkowy.

Ów warunek bowiem ma , w realiach faktycznych rozstrzyganej sprawy specyficzny charakter. Pozostaje bowiem przede wszystkim wyrazem konsekwencji strony pozwanej w prezentowaniu merytorycznego stanowiska co do oceny roszczeń poddanych pod osąd w spawie .

Bank od początku postępowania twierdzi, że umowa z 6 sierpnia 2008r jest ważna wobec tego roszczenie rozliczeniowe powoda nie jest uzasadnione , chociażby przez swoją przedwczesność , skoro nie upłynął jeszcze termin na który została zawarta [ do 2038r.]. Tylko dlatego strona pozwana , podnosząc procesowy zarzut potracenia [który nie jest przez kredytobiorcę podważany w zakresie skuteczności z innych przyczyn , co także jest doniosłe dla jego oceny przez Sąd II instancji poza granicami której wobec tego pozostało np. dochowanie terminu w jakim (...) Bank (...) S.A. zdecydował się zarzut ten podnieść ] wyraźnie zastrzegł , że powołuje się na ten zarzut tylko na wypadek , gdyby jego stanowisko apelacyjne nie zyskało aprobaty Sądu Odwoławczego.

Zauważając równocześnie, iż zarzut ten ma charakter stanowczy o czym przekonuje w szczególności treść oświadczenia materialnego o skorzystaniu zarzutu potrącenia z dnia 7 sierpnia 2023r , ten argument T. W. (1) nie może zostać oceniony jako trafny.

Nie można podzielić także drugiego z zarzutów powoda o tym , iż wierzytelność wzajemna banku przedstawiona do potrącenia jest przedawniona.

Nie może budzić wątpliwości , iż jest ona związana z działalnością banku jako przedsiębiorcy , a zatem roszczenie o nią przedawnia się w terminie trzech lat od daty jego wymagalności.

Termin ten może być jednak liczony najwcześniej od dnia w którym stronie pozwanej został doręczony odpis pozwu powoda mniejszej sprawie , którym T. W. (1) dochodzi przed Sądem wierzytelności z którą bank zdecydował się potrącić , w ramach zarzutu z dnia 7 sierpnia 2023r., własną pretensję pieniężną wobec niego , z tytułu zwrotu udzielonego na podstawie spornej umowy , kapitału.

Jak wynika z akt rozstrzyganej sprawy , takie doręczenie miało miejsce w dniu 7 maja 2021r / por. k. 144 akt / Sąd II instancje przyjął wskazaną datę jako początkową , uznając , że nie może nią być ani data odpowiedzi strony pozwanej na reklamację powoda ani zawezwanie do próby ugodowej / por. k. 78 -83 i k. 51 -54 akt / gdyż jakkolwiek są to pisma noszące daty wcześniejsze, to jednak - z punktu widzenia sytuacji procesowej banku , dopiero wszczęcie postępowania przed Sądem i doprowadzenie poprzez doręczenie odpisu pozwu do stanu zawisłości sporu m. in o wierzytelność pieniężną o rozliczeniowej podstawie na sumy , które okazały się być należnymi T. W. (1) , stworzyło po stronie jego przeciwnika procesowego sytuację, w której powinien był uzyskać pewność jaka jest podstawa i rozmiar ilościowy tej wierzytelności kredytobiorcy, roszczenia z której rzeczywiście dochodzi. Dopiero zatem od daty doręczenia odpisu pozwu powstał stan w którym z pewnością bank powinien przedsięwziąć środki zmierzające do obrony przed roszczeniem powoda , a w ich ramach doprowadzić do tego , iż może wykorzystać także zarzut potrącenia wierzytelności wzajemnej. Takich cech nie miały ani reklamacja ani nawet zawezwanie do próby ugodowej , które nota bene zawierało nie jedną, a dwie propozycje ugodowego zakończenia sporu , na różniących się pomiędzy sobą wzajemnie , warunkach.

Zatem wierzytelność objęta oświadczeniem banku nie uległa przedawnieniu przed terminem w którym powodowi zostało doręczone materialne oświadczenie strony pozwanej o jej potrąceniu.

Rozważając wpływ materialnego skutku potrącenia obu wierzytelności na zasadność roszczenia pieniężnego poddanego pod osąd w rozstrzyganej sprawie , Sąd Odwoławczy uwzględnił to , w jaki sposób – niekwestionowany przez bank - T. W. (1)dokonał zaliczenia dokonywanej w ten sposób przez oponenta procesowego zapłaty swojego długu , wobec kredytodawcy.

Wynik postępowania potwierdził , iż powód zasadnie dochodzi od (...) Bank (...) S.A. , tytułem zwrotu spełnionych świadczeń kredytowych sumy kwot : złotówkowej 82 968, 74 zł oraz, wyrażonej we frankach szwajcarskich , 28 859 CHF i 75centymów. Suma ta jest należna T. W. (1) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie , począwszy od dnia 1 lutego 2020r do dnia zapłaty.

Sad Odwoławczy , na potrzeby określenia granic materialnego skutku potrącenia obu wierzytelności , dokonał przeliczenia kwoty wyrażonej w frankach na złote , według danych kursowych na dzień najbardziej zbliżony do daty w której wierzytelność strony pozwanej , zgłoszona do potrącenia, stała się wymagalna , publikowanych na stronie internetowej Narodowego Banku Polskiego. / dla braku danych kursowych na dzień 5 sierpnia 2023r , przyjął kurs na dzień 4 sierpnia 2023r/.

Wynosił on [ do dwóch miejsc po przecinku ] 4, 63 zł za jednego franka szwajcarskiego.

Przy takim założeniu , dokonując przeliczenia kwoty frankowej Sąd ustalił , że odpowiada ona sumie 133 620, 64 zł.

Zatem kwota należna T. W. (1) od strony przeciwnej odpowiada sumie 216 589, 38 zł [ 82 968, 74 zł + 133 620, 64 zł ] wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 lutego 2020r do dnia zapłaty.

Tym dniem zapłaty był dzień w którym - biorąc pod rozwagę wsteczny skutek potrącenia wierzytelności banku, był 5 sierpnia 2023r.

Ponieważ , o czym była już wcześniej mowa , powód dokonał zaliczenia tej zapłaty w pierwszej kolejności na swoją należność odsetkową , Sąd II instancji wyliczył ją , stosując pomocniczo kalkulator odsetek ustawowych dostępny na stronie internetowej Ministerstwa Finansów zatytułowanej „ podatki gov. pl.

Od kwoty 216 589 , 38 zł za okres od 1 lutego 2020r do dnia 5 sierpnia 2023r należność odsetkowa zamyka się wielkością 63 528 , 04 zł .

Dokonując rozliczenia tej sumy należnej powodowi , w kolejności wskazanej przez niego z wierzytelnością strony przeciwnej, Sąd Apelacyjny ustalił , że T. W. (1), po wzajemnym potrąceniu należna jest - z tytułu świadczenia pieniężnego , w dalszym ciągu jeszcze kwota 10 164, 42 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie , począwszy od dnia 5 sierpnia 2023r do dnia zapłaty.

Podstawą dla takiego wniosku było następujące wyliczenie:

- wierzytelność zgłoszona przez bank do potrącenia – 269 953 zł

- kwota odsetek ustawowych należnych powodowi za zamknięty , wskazany wyżej okres, 63 528, 04 zł

Różnica pomiędzy tymi wielkościami - 206 424 , 96 zł - reprezentująca , po pierwszym etapie zaliczenia, wierzytelność banku z tytułu kapitału,

- kwota należna powodowi z tytułu zwrotu spełnionych świadczeń - wyrażona w złotych 216 589, 38 zł [ wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie począwszy od dnia 5 sierpnia 2023r do dnia zapłaty].

Po drugim etapie rozliczeń kwota należna nadal powodowi to właśnie 10 164, 42 zł wraz z odsetkami [ 216 589, 38 zł – 206 424, 96 zł ]

Z podanych przyczyn , na skutek apelacji strony pozwanej Sąd II instancji zmienił punkt I sentencji zaskarżonego wyroku , nadając mu nową treść , na podstawie art. 386 §1 kpc w zw z art. 496 , 497, 498 i 499 kc oraz art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r Prawo bankowe [jedn. tekst DzU z 2024 poz.1646].

W pozostałym zakresie , apelacja jako nieuzasadniona , podlegała oddaleniu , na podstawie art. 385 kpc / pkt 2 sentencji motywowanego orzeczenia /.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd II instancji orzekł na podstawie art. 98 §1 i 3 kpc w zw. z art. 391 §1 kpc i wynikającej z niego dla wzajemnego rozliczenia stron z tego tytułu, zasadzie odpowiedzialności za wynik sprawy.

Kwota należna uznanemu za wygrywającego powodowi od przerywającej strony pozwanej , odpowiadając wynagrodzeniu jego pełnomocnika – radcy prawnego - stanowiąc pochodną wskazanej w środku odwoławczym wartości przedmiotu zaskarżenia, została ustalona na podstawie §2 pkt 7 w zw. z §10 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia MS w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 [ jedn. tekst DzU z 2018 poz.265].

Kwotę tę Sąd II instancji przyznał wraz z odsetkami o których był obowiązany , po myśli art. 98 §1 ¹ kpc w zw. z art. 391 §1 kpc , orzec z urzędu / pkt 3 sentencji uzasadnianego wyroku / .