Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Krakowie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 września 2024 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSA Sławomir Jamróg

Protokolant: Iwona Mrazek

po rozpoznaniu w dniu 5 września 2024 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa A. N.

przeciwko J. N.

o zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Okręgowego w Kielcach

z dnia 24 stycznia 2022 r. sygn. akt I C 2309/20

1.  oddala apelację;

2.  nie obciąża powódki kosztami postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt I ACa 893/22

UZASADNIENIE

Powódka A. N. wniosła o nakazanie pozwanej J. N. złożenie oświadczenia woli, o przeniesieniu na rzecz A. N. udziału w wysokości ½ we współwłasności nieruchomości położonej w miejscowości G. gm. (...), oznaczonej jako działka nr (...) o powierzchni 0,79 ha, dla której Sąd Rejonowy w B. prowadzi księgę wieczystą (...)., a to wobec odwołania darowizny z dnia 26 lipca 2006 z powodu rażącej niewdzięczności pozwanej. Powódka domagała się również zasądzenia od pozwanej kosztów procesu, według norm przepisanych.

Pozwana wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych. Uzasadniając swoje stanowisko pozwana zaprzeczyła, aby zachodziły przesłanki do odwołania darowizny uczynionej przez A. N. na rzecz J. N.. Zakwestionowała prawdziwość twierdzeń powódki by dopuszczała się względem niej oraz rodziców stron nagannych zachowań (nie ubliżała, nie wyganiała z domu, nie wszczynała awantur, nie groziła, nie dopuściła się kradzieży).

Wyrokiem z dnia 24 stycznia 2022r. sygn. akt I C2309/20 Sąd Okręgowy w Kielcach oddalił powództwo i zasądził od powódki na rzecz pozwanej kwotę 5400zł tytułem kosztów procesu i nie obciążył powódki kosztami procesu w pozostałej części.

Podstawę tego rozstrzygnięcia stanowił następujący stan faktyczny:

A. N. oraz J. N. są siostrami, córkami S. i Z. małżonków N..

W dniu 28 czerwca 2005 r. S. N. i Z. N. na mocy umowy darowizny zawartej w formie aktu notarialnego darowali na rzecz swoich córek A. N. i J. N. na współwłasność po ½ części na rzecz każdej z nich – zabudowaną działkę położoną w miejscowości G. oznaczoną nr ew. (...) oraz na rzecz A. N. niezabudowane działki położone w miejscowości G. oznaczone nr ew. (...), (...), (...), (...), (...), i (...). A. N. i J. N. ustanowiły na rzecz rodziców służebność osobistą polegającą na prawie zamieszkiwania w dwóch izbach domu mieszkalnego oraz z prawem korzystania ze wszystkich urządzeń i pomieszczeń oraz budynków gospodarczych na działce nr (...).

Działka o nr ewidencyjnym (...) usytułowana jest naprzeciwko działki nr (...), pozostała część gospodarstwa rolnego przylega do wskazanych działek. Na działce nr (...) znajduje się dom rodzinny stron, parterowy, niepodpiwniczony ze strychem nieużytkowym, wybudowany w latach 50/60-tych XX wieku. Parter tego domu składa się z 3 pokoi, kuchni, 2 łazienek, kotłowni, korytarza oraz ganku. W domu tym zamieszkiwały strony wraz z rodzicami.

Strony w porozumieniu z rodzicami ustaliły, że wybudują wspólnie dom na działce nr (...), będącej przedmiotem darowizny poczynionej wcześniej przez rodziców na rzecz powódki. W związku z planowaną wspólną budową, na mocy umowy darowizny zawartej w formie aktu notarialnego w dniu 26 lipca 2006r. przed notariuszem B. M. w Kancelarii Notarialnej w B. za nr rep. (...) A. N. darowała na rzecz swojej siostry J. N. prawo współwłasności do ½ części niezabudowanej działki oznaczonej nr geodezyjnym (...) o powierzchni 0,79 ha. J. N. oświadczyła, że darowiznę tę przyjmuje. Dla przedmiotowej nieruchomości w Sądzie Rejonowym w B. założona została księga wieczysta nr (...), zaś w dziale II księgi wieczystej ujawnione zostały A. N. i J. N. jako współwłaściciele po ½ części.

Na działce nr (...) wybudowany został dom mieszkalny, parterowy z użytkowym poddaszem. Na parterze są następujące pomieszczenia: salon, kuchnia, pokój mały z jadalnią, 2 łazienki, kotłownia, korytarz i przedsionek. Na poddaszu znajdują się 4 pokoje i łazienka. W obrębie przedmiotowego domu znajduje się ponadto garaż. Oprócz tego na działce nr (...) znajdują się 2 garaże wolnostojące połączone ze sobą. Budowa domu ukończona została w 2011r. W nowo wybudowanym domu zamieszkały powódka i pozwana.

Relacje między stronami, jak również między pozwaną, a rodzicami układały się prawidłowo, panował wzajemny szacunek, córki, jak i rodzice służyli sobie wzajemną pomocą. Strony pracowały za granicą, prowadziły wspólne gospodarstwo domowe, podejmowały wspólne decyzje, dzieliły się dochodami i wydatkowały je. Wspólnie dokonały zakupu samochodu. Strony widywały się 3-5 razy do roku. Gospodarstwo rolne będące przedmiotem darowizny poczynionej na rzecz powódki użytkowali rodzice stron, pod nieobecność stron opiekowali się także wybudowanym domem.

Stosunki panujące w rodzinie zostały zaburzone na przełomie 2018 – 2019 roku. We wrześniu 2018 r. powódka przebywała w Polsce, natomiast pozwana w Niemczech. Samochód będący przedmiotem współwłasności stron wymagał przeglądu, z uwagi na fakt, że powódka A. N. nie posiadała uprawnień do kierowania pojazdami, J. N. w uzgodnieniu z siostrą poprosiła mieszkającego w sąsiedniej wsi znajomego G. S. (1) o wykonanie przeglądu. Po powrocie do Polski J. N. zaprosiła G. S. (1) do domu „na kawę”, aby podziękować mu za przegląd samochodu. Powódka pracowała w tym czasie w Niemczech, wróciła 5 lutego 2019r., kiedy to do pracy do Niemiec wyjechała pozwana J. N.. Po wizycie G. S. (1) ojciec pozwanej zaczął czynić jej wyrzuty, był przeciwny temu, aby córka utrzymywała taką znajomość, miał za złe, że G. S. (1) utyka, groził, że, w przypadku ponownych odwiedzin G. S. (1) powybija mu szyby. Na tym tle dochodziło między rodzicami a pozwaną do kłótni i nieporozumień, przy czym nie miały one intensywnego charakteru. Wyrzuty pozwanej czyniła także A. N.. W dniu 5 lutego 2019r. pozwana J. N. wyjechała ponownie do pracy do Niemiec, gdzie przebywała do czerwca 2019r. J. N. zaczęła spotykać się z G. S. (1) od czerwca 2019 r.

Po powrocie do kraju pozwana nie wróciła do domu, tak jak zazwyczaj, tylko pojechała do siostry R. W., ponieważ obawiała się rodziców i kolejnych pretensji i kłótni o znajomość z G. S. (1). Od siostry wiedziała, że gdy ta odwiedziła rodziców z zaproszeniem na bierzmowanie córki, ojciec i siostra A. N. kierowali pod adresem pozwanej i G. S. (1) obraźliwe wypowiedzi. Nie posiadała kluczy do domu, których jednym kompletem dysponowali rodzice stron. Wraz z siostrą, jej mężem i córką w dniu 23 czerwca 2019r. pojechała do swojego domu, na posesji przebywała matka, pozwana poprosiła o klucze do domu. Pozwana poprosiła, aby została z nią siostrzenica, gdyż obawiała się pretensji rodziców oraz kłótni. Po powrocie do domu dostrzegła także brak środków finansowych, które wspólnie zgromadziła z siostrą. Pisała w tej sprawie do siostry wiadomości sms. Następnego dnia, 24 czerwca 2019r. niespodziewanie do Polski wróciła powódka A. N.. Na posesji w tym czasie przebywała pozwana oraz siostrzenica stron A. W., która otwarła furtkę i wpuściła powódkę na teren posesji. Powódka A. N. nie wchodząc do domu, udała się do domu swoich rodziców, następnie zawiadomiła policję, że została pobita przez siostrę. Po przyjeździe policji do wspólnego domu stron wróciła powódka z rodzicami. Doszło do kłótni między stronami, do której dołączyli się rodzice stron. Ze strony ojca padały obraźliwe słowa wobec pozwanej i G. S. (1). Policja nie stwierdziła, aby doszło do pobicia, poleciła pozwanej, aby dla własnego bezpieczeństwa opuściła dom. Wróciła po klucze do domu, gdyż jeden komplet został jej wyrwany przez ojca.

Pozwana w dniu 25 czerwca 2019r. opuściła dom i zamieszkała u siostry R. W.. Pozwana nadal wyjeżdża do pracy do Niemiec, pozostaje w związku z G. S. (1), z którym zamieszkuje. Od tego czasu z siostrą i rodzicami widywała się jedynie przy okazji spraw sądowych.

Po zdarzeniu z 25 czerwca 2019r. strony nie utrzymują ze sobą praktycznie żadnych kontaktów.

Powódka A. N. złożyła zawiadomienie o kradzieży pieniędzy, alkoholu i kosmetyków przez partnera siostry G. S. (1) i siostrę, oskarżała także siostrę o oblanie jej benzyną. G. S. (1) oskarżony został także przez ojca stron o wyłudzenie od J. N. pieniędzy na zakup samochodu i zakup drzewa. Na skutek składanych zawiadomień nie zostało wszczęte żadne postępowanie karne przeciwko J. N. lub G. S. (1). S. N. dowiadywał się o możliwość wymeldowania córki J..

Na etapie postępowania przed Sądem Okręgowym toczyło się postępowanie karne z prywatnego aktu oskarżenia wniesionego przez G. S. (1) przeciwko S. N. o składanie nieprawdziwych oskarżeń.

W dniu 19 września 2019r. na skutek anonimowego zawiadomienia na terenie gospodarstwa rolnegoG. S. (1) (...) Inspektorat (...)przeprowadził kontrolę pod katem nielegalnego ubój świń oraz sprzedaży wyrobów masarskich, która nie wskazała żadnych nieprawidłowości. Pozwana uważa, że kontrola została przeprowadzona na skutek zawiadomienia złożonego przez członków jej rodziny.

J. N. w dniu 28 sierpnia 2019 r. złożyła do Sądu Rejonowego w B. wniosek o zniesienie współwłasności nieruchomości składających się z działek o nr ew. (...) i (...) oraz ruchomości w postaci samochodu osobowego V. (...), poprzez przyznanie ich na wyłączną własność uczestniczki A. N. z obowiązkiem spłaty kwoty 412 500zł na rzecz J. N.. W dniu 22 marca 2021r. wydane zostało postanowienie częściowe w zakresie zniesienia współwłasności samochodu.

Pismem datowanym na 8 października 2019 r. skierowanym do J. N. adw. I. M. wskazując, że działa w imieniu A. N., na podstawie udzielonego pełnomocnictwa, na jej polecenie i w granicach umocowania, złożył oświadczenie o odwołaniu darowizny dokonanej przez A. N. na rzecz J. N. umową z dnia 26 lipca 2006r., sporządzoną w Kancelarii Notarialnej w B., a mającą za przedmiot udział ½ części w nieruchomości położonej w miejscowości G., oznaczonej jako działka o nr ew. (...) o pow. 0,79 ha, dla której Sąd Rejonowy w B.prowadzi księgę wieczystą nr (...) (...). W oświadczeniu wskazano, że powodem odwołania darowizny jest rażąca niewdzięczność polegająca przede wszystkim na zaborze mienia jakiego miała dopuścić się J. N. w dniu 25 grudnia 2018 r. na szkodę powódki w postaci pieniędzy w kwocie 5.000 zł, alkoholi o łącznej wartości 1.500 zł oraz kosmetyków o wartości nie niższej niż 1.000 zł. , jak również wulgarny sposób odnoszenia się pozwanej do powódki oraz naganny wobec rodziców – ubliżanie im, wyganianie z domu, grożenie. W oświadczeniu zostało podniesione, że wystąpienie z wnioskiem o zniesienie współwłasności nieruchomości i żądanie spłaty także stanowi przejaw rażącej niewdzięczności, jako, że pozwana stała się współwłaścicielem na skutek dokonanej darowizny, nie uwzględnia także nakładu finansowego i pracy rodziców.

Jednocześnie powódka wezwała obdarowaną, aby stawiła się w dniu 24 października 2019 roku o godzinie 16.30 w Kancelarii Notarialnej Notariusz L. P. w B. — Z. przy ulicy (...) celem powrotnego przeniesienia na rzecz powódki przedmiotu darowizny.

Oświadczenie zostało doręczone J. N. w dniu 11 października 2019r. Pozwana nie stawiła się przed notariuszem na wyznaczony przez powódke termin w celu złożenia oświadczenia woli o powrotnym przeniesieniu przedmiotu darowizny.

Nadto Sąd Okręgowy ustalił, że w dniu 31 października 2019 r. S. N. wystąpił z powództwem przeciwko J. N. o zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli na skutek odwołania darowizny w zakresie udziału ½ części w działce nr (...) wystąpił również jej ojciec S. N.. Postępowanie toczyło się pod sygn. akt (...) Sądu Rejonowego w B.. W sprawie zapadł nieprawomocny wyrok oddalający powództwo.

W trakcie trwania procesu ojciec stron trafił do szpitala. Pozwana dowiadywała się o jego stan zdrowia. Była dwukrotnie w szpitalu, chciała powziąć informacje jak się czuje i czy już nic mu nie zagraża. Lekarz nie chciał jej udzielić takich informacji, osobą uprawnioną okazała się A. N.. Z uwagi na stan pandemii pozwana nie została wpuszczona do szpitala.

W lutym 2021r. S. N. wystąpił do PCPR o dofinansowanie likwidacji barier architektonicznych w miejscu zamieszkania osoby niepełnosprawnej. Pismem z dnia 19 maja 2021r. skierowanym do PCPR J. N. poinformowała, że nie ma wiedzy na temat wniosku i zakresu prac, w związku z czym nie może udzielić zgody do czasu wyjaśnienia tej kwestii. Przeprowadzany został w dniu 14 kwietnia 2021r. przez GOPS wywiad środowiskowy, w wywiadzie pozwana podała, że z uwagi na trudną sytuację finansową nie zobowiązuje się do świadczenia pomocy na rzecz rodziców, jak również do poprawy ich sytuacji finansowej.

W 2001r. wszczęte zostało postępowanie administracyjne przed (...) Inspektorem Nadzoru Budowlanego na skutek pisma ojca stron skierowanego do Komendy (...) Państwowej Straży Pożarnej w B.. Decyzją z dnia 12 lipca 2021r. nakazano stronom, jako współwłaścicielom nieruchomości położonej na działce (...) w G. usunięcie stwierdzonych nieprawidłowości stanu technicznego spalinowych i dymowych przewodów kominowych oraz wykonanie przewodów wentylacyjnych w budynku mieszkalnym, zamieszkiwanym przez rodziców stron.

Przy tym stanie faktycznym Sąd Okręgowy uznał , że powództwo nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy przywołał treść art. 898 § 1 k.c. oraz do prezentowanej w orzecznictwie wykładni pojęcia "rażącej niewdzięczności" i wskazał, że materiał dowodowy zgromadzony w sprawie nie pozwala na przyjęcie, że pozwana J. N. dopuściła się wobec powódki A. N. rażącej niewdzięczności w rozumieniu art. 898§1 k.c. W toku niniejszego postępowania nie zostało wykazane, aby pozwana dopuściła się względem darczyńcy przestępstwa kradzieży, znieważenia, przemocy, bądź, aby takich zachowań dopuszczała się wobec rodziców, zaś zgodnie z regułą dowodową wyrażoną w art. 6 k.c. ciężar dowodu w tym zakresie obciążał powódkę.

Powodem zaistniałego konfliktu rodzinnego było nawiązanie przez pozwaną znajomości z G. S. (1), która nie została zaakceptowana przez ojca stron oraz powódkę. Brak zgody na utrzymywanie i kontunuowanie tej znajomości doprowadził do nieporozumień, a ostatecznie do konfliktu w dniu 25 czerwca 2019r., w trakcie którego doszło do interwencji policji. Nie zostało wykazane, aby w trakcie tego zdarzenia pozwana dopuściła się wobec siostry lub rodziców zachowań, które mogłyby zostać ocenione jako niewdzięczne. Wręcz przeciwnie, z zeznań świadków funkcjonariuszy policji oraz świadka A. W. wynika, że to pozwana była stroną atakowaną, głównie przez ojca. Od tego zdarzenia strony nie utrzymują ze sobą żądnych kontaktów, a jedyne spotkania mają miejsce przy okazji spraw sądowych.

Pozwana na skutek zachowania rodziców oraz siostry w sposób gwałtowny potępiających jej znajomość z G. S. (1) czuła się zmuszona opuścić dom, który wraz z siostrą zajmowały. Od tego momentu konflikt między stronami oraz pomiędzy pozwaną a rodzicami zaczął narastać, na skutek zawiadomień o popełnieniu przestępstwa składanych przez powódkę i rodziców przeciwko pozwanej oraz G. S. (1). W konsekwencji powyższych oskarżeń, braku możliwości swobodnego korzystania z nieruchomości pozwana J. N. zaczęła dążyć do zniesienia współwłasności nieruchomości. Działanie takie, w kontekście zaistniałego konfliktu nie może zostać potraktowane jako nakierowane na wyrządzenie krzywdy powódce, tym bardziej, iż w sms- ach kierowanych do siostry powódka proponowała sprzedaż przedmiotowej nieruchomości. Natomiast kwestia wzajemnych rozliczeń i nakładów oraz ewentualna wysokość spłaty będzie stanowiła przedmiot postępowania w sprawie o zniesienie współwłasności.

Postępowanie dowodowe nie wykazało także, aby pozwana ubliżała rodzicom, groziła im, czy zachowywała się wobec nich agresywnie. Podnieść należy, iż ocena zachowania pozwanej względem rodziców jest przedmiotem postępowania o odwołanie darowizny, które prowadzone było przed Sądem Rejonowym w B.. Dowody z dokumentów złożonych przez powódkę dotyczące postępowania przed organami nadzoru budowlanego, jak również PCPR potwierdzają istnienie konfliktu pomiędzy rodzicami a pozwaną, przy czym z uwagi na fakt, że postępowania wszczęte zostały już w toku toczących się spraw cywilnych i karnych pozostają one bez wpływu na ocenę zasadności powództwa. Sąd Okręgowy nie dopatrzył się więc w postępowaniu pozwanej rażących nadużyć, które uzasadniałyby przyjęcie, że doszło do wypełnienia przesłanek z przepisu art. 898 § 1 k.c. i oddalił powództwo. Jako podstawę rozstrzygnięcia o kosztach procesu powołano art. 98§1 k.p.c. Mając jednak na uwadze sytuację materialną i osobistą powódki Sąd obciążył ją jedynie częścią kosztów procesu, odstępując od obciążania kosztami w pozostałej części.

Apelację od tego wyroku wniosła powódka zaskarżając wyrok w całości zarzucając naruszenie przepisów postępowania , które miało wpływ na wynik sprawy poprzez niewyjaśnienie wszystkich istotnych dla sprawy okoliczności oraz sprzeczność ustaleń z treścią zebranego w sprawie materiału i oparcie ich na nieprawdziwych twierdzeniach pozwanej mających na celu oskarżenie powódki i pominięcie dowodów potwierdzających argumentację A. N. o niewdzięczności pozwanej.

Zdaniem powódki Sąd wadliwie pominął dowody w tym jej zeznania i powołanych przez nią świadków m.in. rodziców uwzględnił dowody pozwanej przez potwierdzających krzywdę powódki ze strony pozwanej i to nie tylko na przełomie 2018/2019r. . Powódka też podniosła, że Sąd nie uwzględnił zeznań policjantów złożonych w sprawie lecz z innej sprawy , które były sprzeczne z notatkami służbowymi i wymuszone przez pełnomocnika przeciwniczki. Jej zdaniem istniała sprzeczność treści dokumentów przedkładanych przez powódkę w różnych sprawach. Powódka zakwestionowała podstawy do odmowy odroczenia rozprawy. Podała, że pisma z MOPS W. i N. dokumentują kłamstwa pozwanej. Także pisma z PSPR i PINB B. zostały wadliwie ocenione. Zeznania świadków pozwanej nie były potwierdzone dokumentami a świadkowie nie mogli mieć wiedzy z uwagi na rzadki kontakt ze stronami. Konkubent pozwanej (obecny mąż) nie miał wiedzy. Powódka zarzuciła też, że Sąd uwzględnił treść pisma pozwanej z kwietnia 2021 nie związanego ze sprawą ze sprawą i oparł ustalenia na treści twierdzeń zawartych w pismach pozwanej. Całe postępowanie pozwanej świadczy o celowym doprowadzeniu do zagrożenia osób bliskich powódki i zagrożenia mienia o czym świadczy składanie niezasadnych skarg i odwołań. Powódka podtrzymała stanowisko o zaborze mienia przez pozwaną , groźbach , w tym podpalenia, wyzwiskach i wyganianiu rodziców z domu, uderzeniu powódki przez pozwaną wiadrem, braku zainteresowania stanem zdrowia rodziców oraz o wykorzystaniu przez pozwaną jej naiwności przy zakupie samochodu, wypłaceniu pieniędzy z konta bez wiedzy powódki , zmiany umów z (...) dokonaniu czynności . A. N. podniosła również, że pozwana przedstawia nieprawdziwe informacje współdziałając ze swym mężem G. S. w zastraszaniu powódki. Zdaniem powódki Sąd przychylniej traktował G. S., który nie jest inwalidą niż jej starszych rodziców, wyciągnął wadliwe wnioski ze sporu o zniesienie współwłasności, w której wg powódki pozwana żąda zbyt wysokiej spłaty i podnosi kłamliwe twierdzenia o braku możliwości zamieszkiwania. Według powódki ojciec nie mógł wyrażać pretensji co do związku pozwanej z G. S., gdyż nie wiedział o związku albowiem pozwana przebywała do czerwca 2019r w Niemczech i dopiero od tego czasu miała spotykać się z G. S.. Niewłaściwe zachowania pozwanej świadczą o rażącej niewdzięczności i powinny spowodować uwzględnienie pozwu. Powódka wniosła o przesłuchanie świadka G.. Uzupełniając apelację powódka wniosła o przeprowadzenie dowodu z dokumentów z akt sprawy(...), które potwierdzają, że ojciec nie znieważał G. S. i został uniewinniony od zarzutów co świadczy o niewiarygodności pozwanej i jej świadków. .

Pozwana wniosła o oddalenie apelacji i o zasądzenie postępowania apelacyjnego. Podniosła, że powódka zarzuca jej uzgadnianie zeznań ze świadkami, w sytuacji gdy to ona spisywała zeznania matki. Jej zdaniem postępowania przed Centrum Pomocy Rodzinie w B. nie mogą być poczytane z przejaw rażącej niewdzięczności w sytuacji gdy składała ona ofertę by rodzice narzekający na warunku w starym domu przenieśli się do domu nowego stron a ta propozycja została odrzucona. Ponadto wskazał, że to przeciwko nie i jej rodzinie wszczynane są liczne niezasadne postępowania . Pozwana powołała się także na wyrok Sądu Okręgowego wK. z dnia 21 czerwca 2022r., sygn.. akt (...).

Rozpoznając apelację Sąd drugiej instancji zasadniczo uznał ustalenia Sądu pierwszej instancji za własne, z tym zastrzeżeniem, że uznaje, iż podczas zdarzenia w czerwcu 2019r. pozwana ubliżała powódce i rodzicom. Częściowym potwierdzeniem przekazu pozwanej i jej rodziców są zeznania policjantów i zięcia pozwanego złożone w postępowaniu karnym (...) (protokoły k. 604, 609 i k613). Z zeznań J. W. wynikało, że krzyczał także teść , który oskarżał G. S. (1), co potwierdza ustalenia Sądu pierwszej instancji ale wynika także, że krzyczały obie strony. Nawet jeżeli nie był on obecny cały czas w centrum zdarzeń (co wynika z zeznań tego świadka w niniejszej sprawie), to słyszał on głośne krzyki. To, że wszyscy uczestnicy zdarzeń krzyczeli potwierdzają także zeznania W. W. (1) złożone w postępowaniu sygn.. akt (...) k 258. Z zeznań zaś Ł. P. z dnia 8 listopada 2011r wynika, że sytuacja była dynamiczna, padały wyzwiska, które miały charakter wzajemny. Wprawdzie z zeznań T. S. z dnia 14 lipca 2021r ( 376 akt (...)) wynika, że J. N. była spokojna jednak z jego zeznań z dnia 20 grudnia 2022r. w sprawie karnej wynika, że siostry wzajemnie się wyzywały. Potwierdził on jednocześnie , że wyzwiska kierowane do J. N. padały też ze strony S. N. i to on oraz A. N. byli bardziej stroną atakującą, ojciec stron wyrywał pozwanej klucze, co nie potwierdza zeznań pozwanej i jej rodziców, że strona atakującą i to także fizycznie była pozwana. Nie podjęła ona też żadnych działań aktywnych zmierzających do wyrzucenia rodziców z domu. Powyższe nie zmienia więc prawidłowości zasadniczych ustaleń i prawidłowości oceny Sądu Okręgowego o źródłach i charakterze konfliktu stron i braku przesłanek rażącej niewdzięczności pozwanej względem powódki czy też jej rodziców. Ocena dowodów była logiczna a okoliczność, że Sąd Okręgowy odmówił częściowo wiary zeznanym świadków powołanych przez powódkę nie stanowi naruszenia zasady swobodnej oceny dowodów. Wnioskowanie Sądu Okręgowego o przyczynach i przejawach konfliktu pomiędzy stronami zostało przekonująco uzasadnione i Sąd drugiej instancji tę ocenę podziela. To, że Sąd pierwszej instancji dał wiarę jednej z grup dowodów a odmówił wiarygodności innej grupie dowodów nie narusza art. 233§1 k.p.c. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 31 marca 2004r. sygn. akt III CK 410/02 Lex nr 585804). Nie jest wystarczające dla zakwestionowania dokonanej oceny dowodów przekonanie powódki o większej doniosłości zeznań jej czy jej rodziców. Sąd Okręgowy słusznie bowiem ocenił przyczyny zachowań pozwanej, które w odbiorze przede wszystkim rodziców może być oceniane negatywnie, jednak ich ocena nie jest obiektywną, szczególnie, że rodzice uznają, że pozwana wyłudzała własność działki (vide zeznania Z. N. (k. 197). Taka zaś narracja musi rodzić niechęć pozwanej, szczególnie w aspekcie oskarżenia w grudniu 2018r o kradzież pieniędzy. Nawet jeżeli ojciec stron nie został uznany winnym znieważania G. S. (1) wyrażeniami wskazywanymi przez część świadków np. sierściuch, łachudra (od zarzutu znieważenia został uniewinniony), to nie uchyla to prawidłowości ustaleń w tym względzie w niniejszej sprawie na podstawie zeznań świadków. Przede wszystkim jednak ojciec stron niewątpliwie wyrażał wprost niechęć do partnera powódki i to jeszcze zanim rozwinęła się relacja świadka S. z pozwaną. Zdarzenie związane z zaproszeniem G. S. (1) do domu „na kawę”, nastąpiło jeszcze zanim rozminęła się relacja pozwanej, stąd podnoszona w apelacji okoliczność, że pozwana wróciła z Niemiec dopiero w czerwcu 2018 i dopiero wówczas miała rozwinąć się jej relacja z G. S. nie ma znaczenia dla oceny dowodów. Wcześniej bowiem padło oskarżenie o kradzież, która nie została wykazana. Niechęć ta i wspólne plany p.S. i pozwanej utrwalenia związku w oczywisty sposób wpływały na sytuację powódki pozostającej we współwłasności z pozwaną i rodziło konflikt. Sama powódka datowała początki konfliktu na 2018r. (k 264). Nie wiadomo więc dlaczego pozwana miałaby nagle zmienić nastawienie do pozwanej, co uwiarygadnia zeznania świadków W., że przyczyną było negatywne nastawienie do G. S. i oskarżanie pozwanej o kradzież , który to zarzut nie znalazł potwierdzenia w dowodach w niniejszym postępowaniu. Wspólny zakup samochodu również potwierdza, że relacje sióstr musiały być wcześniej dobre. Sąd Apelacyjny podziela ocenę dowodów wskazaną przez Sąd Okręgowy, nie kwestionując jednak przy tym wiarygodności zeznań części świadków, że podczas awantur pozwana obrażała powódkę i rodziców. Sąd Okręgowy nie naruszył jednak zasad logiki i doświadczenia życiowego, wyciągając z innych zachowań powódki wniosek, że konflikt ma charakter rodzinny, majątkowy, a aktywną stroną konfliktu jest także powódka i rodzice stron. Zdaniem Sądu Apelacyjnego zachowania pozwanej w tym także ujawnione poprzez opozycję do planów remontowych i stanowisko w postępowaniach administracyjnych ( co miało miejsce już po eskalacji konfliktu), można uznać za drobne złośliwości, które jeszcze nie przekraczały typowych w tym środowisku konfliktów i które to jeszcze częściowo było usprawiedliwione zachowaniami ojca i samej powódki.

Ocenę Sądu Okręgowego co do źródeł konfliktu potwierdzają zeznania świadków M. W., J. W., A. W., W. W. (1),. Fakt, że z uwagi na konflikt rodzinny osoby te nie kontaktowały się często z rodzicami stron i z pozwana nie oznacza automatycznie , że ich zeznania są niewiarygodne w całości.

Niewątpliwie pozwana odmówiła zgody na przeprowadzenie likwidacji barier architektonicznych (pismo z dnia 19 maja 2021r. k 330) jak i oświadczyła, że nie zobowiązuje się do świadczenia pomocy rodzicom ( oświadczenie z dnia 14 kwietnia 2021r.). Należy jednak uwzględnić, że wcześniej taką pomoc świadczyła i jej stanowisko wynikało po pierwsze z ustalonego w niniejszej sprawie konfliktu powstałego na tle znajomości z G. S. (1) i sporu majątkowego, który nasilił się na skutek oskarżeń o kradzież, wzywaniem Policji i wszczynania licznych postępowań pomiędzy stronami i członkami rodziny stron oraz na skutek złożenia wniosku o zniesienie współwłasności. Dodatkowo stanowisko pozwanej wynika częściowo z jej sytuacji majątkowej i częściowo zasadnego stanowiska, że rodzice bezpośredniej pomocy nie potrzebują. Z ustaleń Miejsko Gminnego Ośrodka (...)wynikało, że bezpośrednią pomoc rodzice uzyskują oni od córki A. i dysponują dochodem miesięcznym w wysokości 3548,43zł (pismo z dnia 28 maja 2021 k.255 akt (...)).W aspekcie zaś konfliktu związanego ze współwłasnością pozwana mogła uznawać, że dążenie do zmian architektonicznych stanowi wyraz szykany ze strony rodziców i siostry (k 330 ). Wniosek o dofinansowanie bowiem dotyczył nieruchomości, której wnioskodawca S. N. był współwłaścicielem a rodzice korzystali z domu, który był własnością córek (k 255 akt (...)), a powódka wracając zza granicy, nie posiadała kluczy do domu, których jednym kompletem dysponowali rodzice stron. Odmowy wyrażenia przez pozwaną współpracy przy remoncie w związku z koniecznością napraw stwierdzonych decyzją z dnia 12 lipca 2021r. (...) k 461i 464 akt (...)) była więc raczej konsekwencją konfliktu niż jego źródłem. Trudno oczekiwać od pozwanej aktywnej pomocy rodzicom w sytuacji, gdy z jednej strony dysponują oni pomocą ze strony powódki a z drugiej są aktywnymi uczestnikami sporów cywilnoprawnych z pozwaną. Wzmacnia tę ocenę także wynik postępowania w sprawie (...), w której oddalono apelację od wyroku Sądu Rejonowego w B.z dnia 21 grudnia 2021r. sygn. akt (...) wydanego przy uznaniu niewykazania rażącej niewdzięczności J. N. względem S. N. (dowód wyrok Sądu Okręgowego w K. z dnia 21 czerwca 2022r. sygn. akt (...) (k 624 akt (...)). Okoliczność uniewinnienia S. N. od zarzutu znieważania G. S. (1) nie uchyla faktu, że wyrażał on się negatywnie o partnerze pozwanej (obecnym mężu ) i był on aktywnym uczestnikiem ww zdarzenia oskarżając G. S. (1) i atakując pozwaną. Przesłuchanie D. G. w sposób bezpośredni nie mogło zmienić rozstrzygnięcia skoro D. G. słuchany w 2021r.słuchany w innej sprawie nie pamiętał szczegółów konfliktów (k 506 akt (...). Przebieg oględzin na który powoływała się powódka nie mógł zmienić ustaleń. Nagranie przedłożone przy piśmie z dnia 16 grudnia 2021r. dotyczące przebiegu oględzin PINB( k 370)raczej wskazuje na brak koncyliacyjnej postawy powódki i jej ojca i wywieranie wpływu na osoby wykonujące czynności urzędowe. Jeżeli zaś miało to być potwierdzenie ciągłości stanowiska pozwanej w postępowaniu administracyjnym, to należy uwzględnić fazę konfliktu stron i istotną rolę powódki i jej ojca w eskalacji sporu.

Ustalenia wskazują więc, że głównym źródłem konfliktu nie jest zła wola pozwanej lecz zmiana nastawienia rodziny do pozwanej wywołana wyborem nowego partnera życiowego, kierowania do niej oskarżeń i powstałym sporem majątkowym. Dodatkowo można zwrócić uwagę na okoliczność, że to ostatecznie pozwana wyprowadziła się z nieruchomości co pośrednio wskazuje, że nie jest jej celem występowanie przeciwko powódce, lecz wyjście ze współwłasności. Konieczność zaś spłaty w oczywisty sposób nie podoba się powódce a przede wszystkim rodzicom. Należy jednak pamiętać ,że istotą darowizny jest bezpłatne przysporzenie majątkowe, które stało się udziałem powódki na skutek darowizny i pozwana żądając spłat nie narusza zasad współżycia społecznego. Może oczywiście budzić wątpliwość postawa etyczna pozwanej, która aktualnie nie wyraża przejawów wdzięczności względem osób, które darowały jej udziały w nieruchomości, jednakże ocena tej postawy pozwanej nie może być też oderwana od uwarunkowań rodzinnych. Na relacje darczyńcy i obdarowanego w ramach konkretnego środowiska zwracał uwagę Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 13 października 2005 r., I CK 112/05. Stosunki między stronami układały się do momentu czynnego wyrażenia przez ojca stron niezadowolenia z wyboru partnera i wzajemne oskarżenia o zabór wspólnych pieniędzy. Na te relacje musiała mieć także wpływ wzywanie policji, wszczynanie sporów administracyjnych i sądowych , spór o samochód. Konflikt utrwaliło zaś złożenie wniosku o zniesienie współwłasności i żądanie rozliczeń.

Sąd Apelacyjny nie kwestionuje, że orzecznictwie wyrażany był pogląd, że jeżeli bliska więź pokrewieństwa wymaga podjęcia działań aktywnych, polegających zwłaszcza na zapewnieniu darczyńcy (osobie bliskiej) stosownej pomocy w jej sprawach osobistych, to zaniechanie takiego działania przez obdarowanego będzie rażącą niewdzięcznością ( zob. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 19 marca 2009 r.III CSK 307/08 LEX nr 492154). Pozwana jednak do momentu aktywnego wyrażenia przez ojca niezadowolenia względem partnera pozwanej i do oskarżeń o kradzież świadczyła jednak podstawową pomoc powódce i rodzicom o czym zeznawali świadkowie. Ta pomoc oczywiście nie była świadczona w sposób zaangażowany, szczególnie w aspekcie wyjazdów zagranicznych, jednakże była ona widoczna na zewnątrz i do grudnia 2018r. nie były kierowane do pozwanej pretensje z tego tytułu. Można też częściowo usprawiedliwić pozwaną, że nie współdziałała ona z rodzicami i siostrą w realizacji planów remontowych albowiem została ona zmuszona do opuszczenia nieruchomości wobec opisanej wyżej sytuacji. Rodzice ponadto nie znaleźli się bez pomocy, a twierdzenia powódki o rażącej niewdzięczności względem jej rodziców nie zostały potwierdzone w sprawie z powództwa ojca stron o zwrotne przeniesienie własności nieruchomości. Okoliczności przytoczone przez Sąd Okręgowy częściowo usprawiedliwiają osłabienie relacji pomiędzy stronami i pozwaną a rodzicami i pozwalają na zrozumienie mechanizmu powstania wzajemnej niechęci, której źródło tkwi także w działaniu samych darczyńców, w tym powódki. Brak wyrażania wdzięczności a nawet zwykła niewdzięczność nie uzasadnia jednak odwołania darowizny. Podzielić należy więc stanowisko Sądu pierwszej instancji, co do wykładni pojęcia rażącej niewdzięczności w rozumieniu art. 898 § 1 k.c. Rażąca a więc kwalifikowana niewdzięczność to takie postępowanie obdarowanego, które polega na umyślnym zawinionym działaniu lub zaniechaniu, skierowanym przeciwko darczyńcy i które uznać należy, z punktu widzenia powszechnie obwiązujących zasad etycznych, za niewłaściwe i krzywdzące darczyńcę, wykraczające poza zwykłe konflikty rodzinne. (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 15 czerwca 2010 r., sygn. II CSK 68/10 LEX nr 852539 , z dnia 5 października 2000 r., II CKN 280/00, LEX nr 52563 oraz z dnia 9 października 2014r. sygn. akt I CSK 556/13 nie publ. ). Charakter konfliktu właściwie ocenił Sąd pierwszej instancji. Przy ocenie zaistnienia wskazanych przesłanek nie można też pomijać zachowania samego darczyńcy. Ustalone okoliczności nie pozwalają więc na przyjęcie , że doszło do wykazania przesłanek rażącej niewdzięczności.

Brak podstaw do podzielenia zasadności zarzutu naruszenia art. 233§1 k.p.c. i zarzutu niewłaściwej wykładni norm prawnych implikuje uznanie, że nie powstało roszczenie o zwrotne przeniesienie własności nieruchomości stanowiącej przedmiot darowizny w oparciu o art. 898§1i2 k.c., co czyni również niezasadnym zarzut naruszenia prawa materialnego.

W konsekwencji Sąd Apelacyjny oddalił na podstawie art. 385 k.p.c. apelację jako niezasadną.

Z uwagi na sytuację rodzinną i finansową powódki ( uwzględnioną także częściowo przez Sąd Okręgowy), Sąd drugiej instancji odstąpił od obciążenia powódki kosztami procesu na podstawie art. 102 k.p.c. w zw. z art. 391§1 k.p.c.. Uwzględniono przy tym, że wynik postępowania karnego uniewinniającego ojca stron mógł dawać podstawy do przekonania skarżącej do innej oceny wiarygodności zeznań jej ojca i G. S. (1) i stanowić asumpt do wniesienia środka odwoławczego.