Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Krakowie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 listopada 2020 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący:	SSA Marek Boniecki (spr.)
Sędziowie:	SSA Paweł Czepiel SSA Józef Wąsik
Protokolant:	st. sekr. sądowy Krzysztof Malinowski

po rozpoznaniu w dniu 9 listopada 2020 r. w Krakowie na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...)
w W.

przeciwko M. Z.

o uchylenie obowiązku rentowego i pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie

z dnia 19 grudnia 2018 r. sygn. akt I C 1466/17

1.  oddala apelację;

2.  odstępuje od obciążania pozwanego kosztami postępowania apelacyjnego.

SSA Paweł Czepiel SSA Marek Boniecki SSA Józef Wąsik

Sygn. akt I ACa 896/19

Uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie

z dnia 9 listopada 2020 r.

Wyrokiem z dnia 19 grudnia 2018 r. Sąd Okręgowy w Krakowie: I. uchylił z dniem 31 grudnia 2015 r. obowiązek powodowego (...) w W. polegający na wypłacie renty na rzecz pozwanego M. Z., na podstawie punktu VI wyroku Sądu Rejonowego dla K. w K.z dnia 15 kwietnia 2008 r., sygn. akt (...), w wysokości 600 zł miesięcznie, ze względu na wyczerpanie sumy gwarancyjnej; II. pozbawił wykonalności tytuł wykonawczy – wyrok Sądu Okręgowego w K.z dnia 21 czerwca 2011 r., sygn. akt (...)utrzymany w mocy wyrokiem Sądu Apelacyjnego w K.z dnia 16 listopada 2011 r., sygn. akt(...) opatrzony klauzulą wykonalności przeciwko (...) w W., na podstawie postanowienia Sądu Apelacyjnego w K.z dnia 22 grudnia 2011 r., w zakresie punktu II podpunkt 4 oraz odstąpił od obciążania pozwanego kosztami procesu.

Sąd Okręgowy ustalił stan faktyczny szczegółowo zaprezentowany w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, z którego to uzasadnienia wynika, że powód, realizując obowiązek zapłaty na rzecz pozwanego, wynikający z wyroku Sądu Okręgowego w K.z 14 grudnia 2007 r., wyroku z 21 czerwca 2011 r., a także wyroku Sądu Rejonowego dla K. w K. z 15 kwietnia 2008 r. wypłacił pozwanemu do 31 grudnia 2015 r. sumę 1.571.233,62 zł. Źródłem odpowiedzialności powoda była umowa ubezpieczenia w zakresie odpowiedzialności cywilnej zawarta 24 października 2004 r. z sumą gwarancyjną w przypadku szkód na osobie stanowiącą równowartość w złotych 350.000 euro na każdego poszkodowanego. Umowa ta została zawarta ze sprawcą wypadku komunikacyjnego, któremu uległ pozwany, doznając licznych obrażeń ciała. Prawomocnym wyrokiem z 21 czerwca 2011 roku Sąd Okręgowy w K.zasądził od (...) w W. na rzecz M. Z. m.in. rentę w kwocie 6071 zł miesięcznie (pkt II.4). Wyrokowi nadano klauzulę wykonalności. Sąd Rejonowy dla K. w K.prawomocnym wyrokiem z 15 kwietnia 2008 r. zasądził od (...) w W. na rzecz M. Z. m.in. rentę wyrównawczą w kwocie 600 zł.

W ustalonym przez siebie stanie faktycznym, po dokonaniu analizy zebranego w sprawie materiału dowodowego, Sąd Okręgowy przyjął, że:

- żądania pozwu uzasadnione były w świetle odpowiednio art. 907 §2 k.c. i art. 840 §1 pkt 2 k.p.c.;

- zdarzeniem powodującym zmianę stosunków skutkujących uchyleniem obowiązku płacenia renty (w przypadku orzeczenia, któremu nie nadano klauzuli wykonalności) oraz pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności było wyczerpanie się sumy gwarancyjnej określonej w polisie sprawcy szkody;

- brak było podstaw do przyjęcia, że powód uznał swoją odpowiedzialność ponad sumę gwarancyjną, wypłacając rentę w dalszym ciągu po wyczerpaniu tejże sumy, co nastąpiło z dniem 31 grudnia 2015 r.;

- niezasadny był zarzut sprzeczności powództwa z zasadami współżycia społecznego, albowiem pozwany nie wskazał na żądne takie zachowanie powoda, które świadczyłyby o nadużywaniu prawa podmiotowego czy sprzeczności jego działań z normami godnymi ochrony i przestrzegania w stosunkach społecznych;

- pozwany miał możliwość wystąpienia z powództwem opartym na art. 357 ¹ §1 k.c. i domagać się podwyższenia sumy gwarancyjnej;

- w badanej sprawie do wyczerpania sumy gwarancyjnej doszło przed dniem wejścia w życie art. 22a ustawy z 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych.

Wyrok powyższy zaskarżył w całości apelacją pozwany, wnosząc o jego zmianę poprzez oddalenie powództwa.

Apelujący zarzucił naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 5 k.c. w zw. z art. 7 w zw. z art. 22a ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych – poprzez ich błędną wykładnię, a w konsekwencji niezastosowanie, pomimo że z przedstawionego w postępowaniu materiału dowodowego wynika w sposób niebudzący wątpliwości, że udzielenie ochrony prawnej żądaniu powoda polegającemu na uchyleniu obowiązku wypłaty renty i pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności prowadzi w rzeczywistości do pozbawienia powoda środków koniecznych do utrzymania i kontynuacji leczenia, co jest wprost sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Powód wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy prawidłowo, z poszanowaniem reguł wyrażonych w przepisie art. 233 §1 k.p.c. ustalił stan faktyczny sprawy, co sprawiło, że Sąd Apelacyjny przyjął go za własny.

Zarzut obrazy art. 22a ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (t. jedn. Dz. U. z 2019 r., poz. 2214, dalej: ustawa z dnia 22 maja 2003 r.) okazał się chybiony. Jak słusznie zauważył Sąd pierwszej instancji, przepis ten wszedł w życie w dniu 1 stycznia 2016 r., a zatem po dacie wyczerpania się sumy gwarancyjnej. Ustawodawca wprowadzając go art. 455 ustawy z dnia 11 września 2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (t. jedn. Dz. U. z 2020 r., poz. 895), w art. 502 ustawy nowelizującej zobowiązał zakład ubezpieczeń, aby w terminie 3 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy poinformował uprawnionego z umowy ubezpieczenia o możliwości wyczerpania się określonej w umowie ubezpieczenia sumy gwarancyjnej, jeżeli łączna kwota wypłaconych odszkodowań lub innych świadczeń, przekroczyła przed dniem wejścia w życie ustawy, 80% określonej w umowie ubezpieczenia sumy gwarancyjnej. Użycie sformułowania „o możliwości wyczerpania się sumy gwarancyjnej” w sposób oczywisty wskazuje, że obowiązek ubezpieczyciela aktualizuje się wyłącznie wtedy, gdy owo wyczerpanie jeszcze nie nastąpiło przed 1 stycznia 2016 r. W rozpoznawanej sprawie sytuacja taka nie miała miejsca.

Zaskarżone orzeczenie nie narusza art. 5 k.c. (także w zw. z art. 7 i 22a ustawy z dnia 22 maja 2003 r.). Niezrozumiałe w kontekście przywoływanego przepisu wydaje się czynienie powodowi zarzutu z faktu, że wypłacał świadczenia także po 31 grudnia 2015 r. Zgodzić się także należy z Sądem Okręgowym, że okoliczność ta nie była wystarczająca do przyjęcia, że zakład ubezpieczeń przyjął na siebie obowiązek wypłaty renty po wyczerpaniu sumy gwarancyjnej. Między stronami nie nawiązał się też żaden nowy stosunek prawny, w ramach którego powód miałby świadczyć na rzecz pozwanego.

Za zastosowaniem klauzuli zasad współżycia społecznego nie mogła przemawiać także bezsprzecznie bardzo trudna sytuacja życiowa pozwanego. Powód nie miał jakiegokolwiek wpływu na ograniczenie sumy gwarancyjnej wprowadzonej przez ustawodawcę w art. 36 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. Nie sposób także zarzucić zakładowi ubezpieczeń, że urealnienie sumy gwarancyjnej nastąpiło dopiero po ponad 12 latach.

Trafnie zaakcentowano także w odpowiedzi na apelację fakt zmiany stanu prawnego w stosunku do tego obowiązującego w dacie wydawania zaskarżonego wyroku. W dniu 28 września 2019 r. weszła w życie ustawa z dnia 19 lipca 2019 r. o szczególnych uprawnieniach osób poszkodowanych w przypadku wyczerpania sumy gwarancyjnej ustalonej na podstawie przepisów obowiązujących przed dniem 1 stycznia 2006 r. (Dz. U. z 2019 r., poz. 1631). Zgodnie z art. 2 tejże poszkodowanemu przysługuje roszczenie o wypłatę renty do Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego, określonej w art. 444 §2 k.c., ograniczone do wysokości sumy gwarancyjnej, o której mowa w art. 36 ust. 1 albo art. 52 ustawy z dnia 22 maja 2003 r., jeżeli zakład ubezpieczeń nie jest zobowiązany do jej wypłaty na podstawie orzeczenia sądu ustalającego inną wysokość sumy gwarancyjnej niż ustalona w umowie ubezpieczenia, o której mowa w art. 1 ust. 1 ustawy. W tych okolicznościach stracił na aktualności argument, że pozwany na skutek zaskarżonego orzeczenia zostanie pozbawiony środków do życia i leczenia.

Biorąc pod uwagę powyższe okoliczności, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację jako bezzasadną.

Za podstawę rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego przyjęto art. 102 k.p.c. w zw. z art. 391 §1 k.p.c. Sytuacja życiowa pozwanego jest bardzo ciężka. Zważywszy na uwadze niejednolite orzecznictwo w zakresie istnienia obowiązku odszkodowawczego ubezpieczyciela po wyczerpaniu sumy gwarancyjnej, skarżący miał subiektywne podstawy do przekonania o słuszności swojego stanowiska.

SSA Paweł Czepiel SSA Marek Boniecki SSA Józef Wąsik