Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Krakowie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 grudnia 2021 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący:	SSA Paweł Rygiel
Sędziowie:	SSA Robert Jurga SSO Bartosz Pniewski (del)
Protokolant:	starszy sekretarz sądowy Beata Zaczyk

po rozpoznaniu w dniu 13 grudnia 2021 r. w Krakowie na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa Skarbu Państwa-Prezydenta Miasta K.

przeciwko L. P. (1), G. W. (1) i

(...)spółka jawna w K.

o zapłatę

oraz z powództwa wzajemnego(...) spółka jawna w K.

przeciwko Skarbowi Państwa-Prezydentowi Miasta K.

o zapłatę

na skutek apelacji obu stron

od wyroku Sądu Okręgowego w Kielcach

z dnia 23 czerwca 2020 r. sygn. akt I C 3058/18

1.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że nadaje mu treść:

„I. zasądza od (...) spółki jawnej w K. oraz L. P. (1) i G. W. (1) solidarnie na rzecz Skarbu Państwa – Prezydenta Miasta K. kwotę 109 026,70 zł (sto dziewięć tysięcy dwadzieścia sześć złotych siedemdziesiąt groszy) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od L. P. (1) od dnia 3 stycznia 2019 roku, od G. W. (1) od dnia 15 stycznia 2019 roku i (...) spółki jawnej w K. od dnia 24 stycznia 2019 roku,

II. oddala powództwo główne w pozostałej części,

III. zasądza od Skarbu Państwa – Prezydenta Miasta K. na rzecz (...)spółki jawnej w K., L. P. (1) i G. W. (1) solidarnie kwotę 10 800 (dziesięć tysięcy osiemset złotych) tytułem kosztów procesu,

IV. nakazuje pobrać od (...) spółki jawnej w K., L. P. (1) i G. W. (1) na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w K. solidarnie kwotę 5287, 59 zł (pięć tysięcy dwieście osiemdziesiąt siedem złotych pięćdziesiąt dziewięć groszy) tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych,

V. oddala powództwo wzajemne,

VI. zasądza od (...) spółki jawnej w K., L. P. (1) i G. W. (1) na rzecz Skarbu Państwa - Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej kwotę 10 800 (dziesięć tysięcy osiemset złotych) tytułem kosztów procesu.”;

2.  oddala obie apelacje w pozostałej części;

3.  zasądza od Skarbu Państwa – Prezydenta Miasta K. solidarnie na rzecz (...) spółki jawnej w K., L. P. (1) i G. W. (1) kwotę 27402 (dwadzieścia siedem tysięcy czterysta dwa złote) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego;

4.  nakazuje pobrać od (...) spółki jawnej w K., L. P. (1) i G. W. (1) na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Apelacyjnego w Krakowie kwotę 13 308 (trzynaście tysięcy trzysta osiem złotych) tytułem nieuiszczonej opłaty od apelacji wniesionej przez powoda.

SSO Bartosz Pniewski (del) SSA Paweł Rygiel SSA Robert Jurga

Sygn. akt I ACa 951/20

UZASADNIENIE

Powód Skarb Państwa – Prezydent Miasta K. wniósł o zasądzenie od pozwanych L. P. (1), G. W. (1) oraz (...) spółki jawnej w K. solidarnie na jego rzecz kwoty 1 530 739,76 zł obejmującej:

- 493 444,28 zł tytułem wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości w zakresie budynku posadowionego na działce nr (...) w K. przy ul. (...);

- 474 958,52 zł tytułem wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości gruntowej, tj. działki gruntu nr (...) przy ul. (...) w K.;

- 39 037,48 zł tytułem wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości gruntowej oznaczonej jako działka nr (...) przy ul. (...);

- 484 262 zł tytułem równowartości pobranych przez pozwanych pożytków z tytułu wynajmu lokalu znajdującego się na działce nr (...)

- 39 037,48 zł tytułem równowartości niepobranych pożytków z działki nr (...),
na której znajduje się parking wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu.

Uzasadniając swoje żądanie podniósł, że pozwani od ponad 10 lat korzystali jako posiadacze samoistni w złej wierze z nieruchomości stanowiącej własność powoda , którą nabył 10 stycznia 2001 r. Nieruchomość ta położona jest w K. przy
ul. (...) i obejmuje działki oznaczone numerami (...). Na działce (...) usytuowany jest budynek handlowo- usługowy, który pozwani wynajmowali i czerpali stąd korzyści , zaś część działki (...) wykorzystywana była jako parking.

Powód podniósł, że samoistne posiadanie nieruchomości jest okolicznością bezsporną między stronami, gdyż pozwani zainicjowali postępowanie w sprawie nabycia nieruchomości w drodze zasiedzenia. Postępowanie to zakończyło się prawomocnie oddaleniem wniosku. Jako podstawę prawną żądania wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości, zwrotu pobranych jak i utraconych pożytków powód wskazał przepisy art. 225 i 224 § 2 k.c.

Na działce nr (...) posadowiony jest budynek o powierzchni 115,20 m ² i z tytułu bezumownego korzystania z niego za okres od 29 listopada 2008 r. do 31 lipca 2018 r przy przyjęciu stawki w wysokości 36,90 zł za m ² powód domagał się zapłaty kwoty 493 444,28 zł, z tytułu zaś korzystania z nieruchomości gruntowej o powierzchni 317 m ² na której znajdował się ten budynek i stawce 12,91 zł dochodzi wynagrodzenia w wysokości 474 958,52 zł. Ponadto pozwani wynajmowali budynek spółce (...), a w związku z tym zobowiązani są zwrócić powodowi uzyskane pożytki w wysokości 484 262 zł jak również zwrócić równowartość pożytków, których z powodu złej gospodarki nie uzyskali z działki nr (...), na której znajduje się parking . Miał on powierzchnię 171 m ² i pozwani mogli go wynająć lub wydzierżawić, czego nie uczynili.

Pozwani: L. P. (1), G. W. (1) oraz (...)sp. j. wnieśli o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie od powoda na ich rzecz kosztów procesu.

Uzasadniając swoje stanowisko podali, że władali częścią nieruchomości stanowiącej działkę ewidencyjną (...) od 1992 roku, ale w okresie objętym pozwem (29 listopada 2008 r. do 31 lipca 2018 r.) oddali nieruchomość- pawilon wraz z ogrodzonym terenem w posiadanie zależne (...) sp. z o.o. W związku z oddaniem części działki (...) w posiadanie zależne pozwani nie korzystali z nieruchomości, pobierali jedynie pożytki, dbali o nieruchomość utrzymując budynek i teren wokół niego w należytym stanie, z czym wiązały się wydatki. Czynsz przypadający pozwanym z tej umowy wynosił 3 400 zł netto (4 148 zł brutto). W okresie od 31 lipca 2015 r. do 31 lipca 2018 r. ponieśli koszty utrzymania nieruchomości w łącznej kwocie 9 900 zł. Od ponad 10 lat pozwani nie korzystają zaś z działki nr (...). Działka ta przylega do nieruchomości, na której usytuowany jest pawilon handlowy, a w pozostałej części jest ogrodzona i wykorzystywana jako parking ogólnodostępny. Podnieśli również, że żądanie zapłaty za korzystanie z nieruchomości i żądanie zwrotu pożytków jest bezzasadne. Pozwani byli posiadaczami w dobrej wierze. Nabyli nakłady od Spółdzielni (...), która wzniosła budynek za zgodą właściciela gruntu, zgodnie z zapisami umowy dzierżawy z 1965 r. M. K. (1) wydzierżawiła tejże spółdzielni przedmiotowy plac pod budowę pawilonu usługowego i na zaplecze dla tego pawilonu oraz wybudowanie drogi dojazdowej. W. F. (1) w aneksie do umowy dzierżawy zaakceptowała ten stan. Godziła się na nieodpłatne korzystanie z tej nieruchomości przez pozwanych, o czym świadczy jej pisemne oświadczenie z dnia 22 lipca 2000 r., a co więcej w tym oświadczeniu zobowiązała się do nieodpłatnego przeniesienia własności nieruchomości na rzecz pozwanych po uregulowaniu jej stanu prawnego.

Pozwani podnieśli także zarzut przedawnienia, wskazując, że powód żąda wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i pożytków za okres 10 lat poprzedzających zwrot rzeczy. Natomiast, zdaniem pozwanych, w niniejszej sprawie zastosowanie winien mieć 3 letni termin przedawnienia, gdyż roszczenie Skarbu Państwa związane z prowadzoną działalnością gospodarczą podlega trzyletniemu terminowi przedawnienia wynikającemu z art. 118 k.c. W związku z tym, że pozew został wniesiony 29 listopada 2018 r. to roszczenia powoda za okres poprzedzający 29 listopada 2015 r. są przedawnione.

Jednocześnie(...)sp. j. złożyła pozew wzajemny oraz wniosła o zasądzenie od powoda na jej rzecz kwoty 229.000 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia doręczenia pozwu wzajemnego do dnia zapłaty oraz zasądzenie od powoda na jej rzecz kosztów procesu. Na uzasadnienie swojego stanowiska pozwana Spółka jawna podała, że jej wspólnicy nabyli nakłady na wybudowanie pawilonu handlowego oraz posiadanie nieruchomości umową sprzedaży zawartą ze Spółdzielnią(...)w 1992 r., którą przeniesiono na nich „własność budynku”. Spółdzielnia przekazała im tę nieruchomość po zapłaceniu przez nich uzgodnionej kwoty 140 000 000 zł. Wobec nabycia nakładu – pawilonu oraz przeniesienia na pozwanych posiadania nieruchomości nabyli oni również przysługujące Spółdzielni roszczenia. Skarb Państwa – jako sukcesor W. F. (1) poprzez nabycie spadku wszedł w ogół jej praw i obowiązków. Wartość rynkowa nakładu w postaci budynku handlowo – usługowego wynosi 229.000 zł i jako, że zwiększała ona wartość gruntu w dacie jego wydania właścicielowi domagają się jego zwrotu.

W odpowiedzi na pozew wzajemny Skarb Państwa – Prezydent Miasta K. wniósł o oddalenie powództwa wzajemnego.

Wyrokiem wydanym w dniu 23 czerwca 2020 roku Sąd Okręgowy w Kielcach zasądził od (...) spółki jawnej oraz L. P. (1) i G. W. (1) solidarnie na rzecz Skarbu Państwa – Prezydenta Miasta K. kwotę 394 400 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od L. P. (1) od dnia 3 stycznia 2019 r., od G. W. (1) od dnia 15 stycznia 2019 r. i (...)spółki jawnej od dnia 24 stycznia 2019 r. (pkt I); oddalił powództwo główne w pozostałej części (pkt II); nakazał pobrać(...)spółki jawnej oraz L. P. (1) i G. W. (1) solidarnie na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Kielcach kwotę 19 899,62 zł tytułem nieuiszczonej opłaty od pozwu (pkt III); zasądził od Skarbu Państwa – Prezydenta Miasta K. na rzecz (...)spółki jawnej oraz L. P. (1) i G. W. (1) solidarnie kwotę 5196,58 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt IV); zasądził od Skarbu Państwa – Prezydenta Miasta K. na rzecz (...) spółki jawnej kwotę 264571 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od kwoty 229 000 zł od dnia 5 lutego 2019 r. i od kwoty 35 571 zł od dnia 10 marca 2020r. (pkt V); zasądził od Skarbu Państwa – Prezydenta Miasta K. na rzecz (...) spółki jawnej kwotę 24029 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt VI).

Powyższe rozstrzygnięcie Sąd Okręgowy oparł na następujących ustaleniach faktycznych.

W dniu 31 maja 1965 r. M. K. (1) zawarła ze Spółdzielnią Pracy (...) w K. na okres 5 lat umowę dzierżawy gruntu, stanowiącego jej własność, a położonego obecnie w granicach działki nr (...) przy ul. (...) w K.,. Przedmiotowy plac został wydzierżawiony Spółdzielni po to, aby wybudowała na nim pawilon usługowy oraz drogę dojazdową oraz zaplecze dla działalności, która zamierzała prowadzić. M. K. (1) zezwoliła także na wykonanie ogrodzenia i bramy. Spółdzielnia Pracy (...) w K. jako dzierżawca zobowiązała się do zapłaty na rzecz M. K. (1) określonego przez strony umowy czynszu. W latach 1968-1971 Spółdzielnia wzniosła na nieruchomości pawilon usługowy oraz wybudowała drogę dojazdową i zaplecze.

M. K. (1) zmarła w (...) r. W kwietniu 1971 r. Spółdzielnia Pracy (...) w K. wystosowała do W. F. (1), jako spadkobiercy M. K. (1), pismo ponaglające ją do zawarcia aneksu do umowy dzierżawy z dnia 31 maja 1965 r. Spadkobierczyni nie odpowiadała na monity Spółdzielni. Ostatecznie – po wielu latach, bo w 1981 r. - pomiędzy W. F. (1) i Spółdzielnią doszło do zawarcia aneksu do umowy dzierżawy, w której strony ustaliły, że W. F. (1) wchodzi w prawa i obowiązki wynikające z umowy zawartej pomiędzy M. K. (1) a Spółdzielnią. Jednocześnie strony uzgodniły, że umowa zostaje przedłużona na czas nieokreślony. Spółdzielnia płaciła czynsz do około 1984 r.

Pozwani główni - G. W. (1) i L. P. (1) 18 lipca 1990 r., w celu prowadzenia działalności gospodarczej zawarli spółkę cywilną pod nazwą (...) spółka cywilna. Przedmiotem działalności spółki było prowadzenie wszelkiej działalności w zakresie handlu artykułami przemysłowymi pochodzenia krajowego i zagranicznego z wyjątkiem handlu obwoźnego i obnośnego. W dniu 20 lipca 1990 r. do prowadzonej przez Urząd Miasta w K. ewidencji działalności gospodarczej dokonano pod numerem (...) wpisu Spółki (...). W 2001 r. spółka cywilna została przekształcona w spółkę jawną.

G. W. (1) i L. P. (1) w dniu 7 lipca 1992 r. zawarli ze Spółdzielnią Pracy (...) w K. (wcześniej Spółdzielnia Pracy (...)w K.) umowę na mocy, której Spółdzielnia sprzedała pawilon handlowo-usługowy o powierzchni zabudowy 106 m ^{( 2)} usytuowany na działce przy ul. (...) w K. z częściami składowymi za cenę wylicytowaną w trakcie przetargu z 6 lipca 1992 r. w wysokości 150 000 000 starych złotych. W mowie tej wskazane zostało, że prawo własność działki na której znajduje się w/w pawilon jest nieuregulowane. L. P. (1) i G. W. (1) nabyli przedmiotowy nakład w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej – spółki cywilnej. Budynek został wprowadzony do ewidencji środków trwałych tej spółki.

W latach następnych po nabyciu budynku G. W. (1) i L. P. (1) wyremontowali go – wymieniono dach, elewacje oraz instalację elektryczną, położono nowe tynki, pomalowano budynek od zewnątrz, udrożniono instalację sanitarną. Pozwani głowni zlikwidowali stojące na placu garaże spółdzielni i wykonali nowe ogrodzenie. W początkowym okresie w budynku prowadzony był sklep odzieżowy, a następnie po jego zlikwidowaniu przeznaczyli go na wynajem.

Po upływie około roku od nabycia nakładów W. F. (1) skontaktowała się z L. P. (1) i G. W. (1), informując ich, że jest spadkobierczynią M. K. (1). Nie rościła ona żadnych praw do nakładu Spółdzielni, nie domagała się od pozwanych głównych wynagrodzenia za korzystanie z gruntu. Zależało jej na objęciu we władanie kamienicy, którą zabudowana była część działki nr (...). Pod koniec lat 90 – tych podjęła starania, aby uregulować stan prawny nieruchomości, gdyż prowadzone były dla nich dwie księgi wieczyste. W 1998 r. doszło do wykreślenia z księgi wieczystej A. W. jako właściciela.

L. P. (1) utrzymywał kontakt z W. F. (1), zachęcał ją do kontunuowania działań prawnych. 22 lipca 2000 r. sporządziła ona pisemne oświadczenie, w którym zobowiązała się przekazać nieodpłatnie działkę nr (...) zlokalizowaną w K. przy ul. (...) właścicielowi budynku handlowo-usługowego zlokalizowanego na w/w działce po uregulowaniu jej stanu prawnego.

W 2001 roku W. F. (1) zmarła bezpotomnie, nie miała innych spadkobierców. Postanowieniem z dnia 15 czerwca 2005 r., wydanym w sprawie
(...) Sąd Rejonowy dla K. w K. stwierdził, iż spadek po W. F. (1) zmarłej w dniu(...) r. w K. nabył z mocy ustawy w całości Skarb Państwa. Ujawnił się on jako właściciel działek nr (...) położonych w K. przy ulicy (...) w księdze wieczystej (...).

W marcu 2009 r. Gmina K. – Miejski Zarząd Budynków w K. wystąpiła do Sądu Rejonowego w K. Wydziału Gospodarczego z pozwem o usunięcie (...) spółki jawnej z lokalu użytkowego położonego w K. przy ulicy (...). Postępowanie w sprawie (...) zostało zawieszone, gdyż L. P. (1) i G. W. (1) w maju 2009 r. wystąpili do Sądu Rejonowego w K. o stwierdzenie, że z dniem 1 stycznia 1999 r. nabyli przez zasiedzenie jako współwłaściciele po ½ części własność działki oznaczonej numerem (...) i część działki nr (...) o powierzchni 488 m ^{( 2 )}. Postępowanie toczyło się przed Sądem Rejonowym w K. pod sygn. (...)Postanowieniem z dnia 13 sierpnia 2015 r. Sąd oddalił wniosek uznając, że nie upłynął ustawowy czas do nabycia nieruchomości przez samoistnych jej posiadaczy, którzy pozostawali w złej wierze ( gdyż nie można było doliczyć czasu posiadania Spółdzielni – jako posiadacza zależnego ). Sąd Okręgowy w Kielcach postanowieniem z 29 kwietnia 2016 r. sprawie (...) oddalił apelacje wnioskodawców.

Wyrokiem z 24 stycznia 2018 r. Sąd Rejonowy w K. wydanym w sprawie(...)oddalił powództwo Gminy K. – Miejskiego Zarządu Budynków o eksmisję pozwanej spółki z lokalu użytkowego położonego w K. przy ulicy (...) uznając, że powód nie był legitymowany czynnie, bowiem właścicielem był Skarb Pastwa, nie Gmina.

Pozwani główni: L. P. (1) i G. W. (1) starali się nabyć własność nieruchomości w drodze jej kupna w trybie bezprzetargowym, a po odmowie w trybie przetargu nieograniczonego. Po kolejnej odmowie Prezydenta Miasta K. wystąpili z powództwem przeciwko Skarbowi Państwa o zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli – przeniesienia własności nieruchomości na podstawie art. 231 § 1 k.c. Ich powództwo – wyrokiem Sądu Okręgowego w Kielcach z 23 kwietnia 2018 r. w sprawie (...) zostało oddalone.

Po wyczerpaniu możliwości przejęcia własności przedmiotowych nieruchomości - 31 lipca 2018 r. L. P. (1) i G. W. (1) wydali Miejskiemu Zarządowi (...) nieruchomość zabudowaną nr (...) oraz część działki nr (...) wykorzystywanej jako miejsce do parkowania.

Działka nr (...) położoną jest w centrum K., posiada bezpośredni dostęp do drogi publicznej, ma kształt regularny i powierzchnię 317 m ². Znajduje się na niej parterowy, murowany budynek handlowo- usługowy o powierzchni zabudowy 129 m ² i użytkowej 115 m ^2. Od frontu budynku – od strony ulicy (...) chodnik wyłożony jest kostka brukową na powierzchni 100 m ². Nakład ten, podobnie jak i wzniesienie podjazdu dla niepełnosprawnych został uczyniony kosztem pozwanych głównych: L. P. i G. W. około 2012 r.. Kilka lat temu przebudowywana była ulica (...) w K., a po jej remoncie koniecznym stało się podniesienie terenu wokół nieruchomości położonych wzdłuż tej ulicy. Działka ogrodzona jest siatką w ramach stalowych na podmurówce, budynek i siatkę oddziela niewielki trawnik o powierzchni około 80 m ²

W dniu 15 marca 2010 r. (...) spółka jawna w K. zawarli a (...) Sp. z o.o. w K. umowę najmu lokalu użytkowego położonego w K. przy ulicy (...). We wcześniejszym okresie przedmiotowy budynek był wynajmowany przez (...) S.A., która została zlikwidowana. Zgodnie z § 3 umowy Najemca zobowiązał się płacić Wynajmującemu czynsz najmu w wysokości 3.400 zł netto + 22% VAT miesięcznie. Umowa najmu obejmowała również część nieruchomości oznaczonej numerem (...), która bezpośrednio przylegała, a która była wykorzystywana jako ogólnodostępne miejsca parkingowe dla klientów korzystających uprzednio z usług spółdzielni, później zaś pozwanej spółki, a następnie najemcy. (...) S.A. wykonała drobne remonty wewnątrz budynku

Wartość odtworzeniowa nakładów obejmujących: budynek wraz z utwardzeniem terenu, ogrodzeniem i przyłączeniem kanalizacji wynosi 264.571 zł. Oszacowana wartość odtworzeniowa przedmiotu wyceny uwzględnia jego stan techniczno-funkcjonalno-użytkowy, wiek, trwałość, parametry wielkościowe i zużycie techniczne.

Wysokość pobranego przez (...) spółki jawnej czynszu najmu z lokalu użytkowego za okres od 30 listopada 2018 r. do 31 lipca 2018 r. (kiedy to wydana została powodowi nieruchomość wynosi – 394 400 zł (3400 x 10= 408 000 zł - 3400 x 4 tj. 13600 zł czyli okres od sierpnia do listopada 2018 r. – data wydania nieruchomości) .

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy uznał powództwo główne za częściowo zasadne.

Sąd Okręgowy wskazał, że żądanie powoda zapłaty wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości w zakresie budynku posadowionego na działce nr (...) , oddzielnie tytułem wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości gruntowych tj. działek (...), zapłaty równowartości pobranych przez pozwanych pożytków z tytułu wynajmu lokalu znajdującego się na działce nr (...), jak również z tytułu równowartości niepobranych pożytków z działki nr (...) jest niezasadne. W pierwszej kolejności Sąd Okręgowy zauważył, że niezrozumiałym jest żądanie powoda zapłaty odszkodowania oddzielnie z tytułu korzystania z budynku i oddzielnie z gruntu, na którym jest on posadowiony. W rzeczywistości rynkowej właściciel nie czerpie oddzielnie korzyści z budynku, a dodatkowo z gruntu na którym jest on posadowiony, chyba, że oddano w jego władanie teren o powierzchni większej niż powierzchnia budynku, który może być przez niego wykorzystany np. na prowadzenie działalności gospodarczej. Zdaniem Sądu pierwszej instancji w przedmiotowej sprawie okoliczność taka nie miała miejsca, gdyż na działce (...) niewielki teren wokół budynku to teren zieleni – trawnika, zaś pozostały – to chodnik przed sklepem .

Za najistotniejsze dla rozstrzygnięcia o zasadności powództwa głównego Sąd Okręgowy uznał jest jednak to, że pozwana spółka jawna działki nr (...) oddała w posiadanie zależne (...) spółce z o.o. w K., która z tytułu najmu płaciła czynsz najmu w wysokości 4182 zł brutto tj. 3400 zł netto. Sąd Okręgowy odwołując się do uchwały 7 sędziów Sądu Najwyższego z 19 kwietnia 2019 r. w sprawie III CZP 84/16 uznał, że korzystanie z nieruchomości przez posiadacza samoistnego, który oddał rzecz do używania najemcy, polega wyłącznie na pobieraniu pożytków cywilnych (art. 224 i 225 k.c.). Wobec tego przyjął, że powód skutecznie może domagać się od pozwanych pożytków, które osiągnęli z oddania przedmiotowych działek w posiadanie zależne. W okresie dochodzonym pozwem tj 29 listopada 2008 r. do 31 lipca 2018 r. (kiedy nieruchomość została wydana powodowi) pozwana spółka jawna pobierała czynsz najmu w wysokości 3400 zł netto. Łącznie za ten okres pobrała pożytki w wysokości 394 400 zł.

Sąd Okręgowy podzielił stanowisko pozwanych, że powód nie może skutecznie domagać się wynagrodzenia, które pobierała spółka jawna w wysokości brutto, a więc łącznie z podatkiem VAT. Podatek ten, który wliczony był w czynsz najmu nie był korzyścią pozwanej Spółki, lecz daniną publiczną, którą odprowadzała ona na rzecz Skarbu Państwa.

Sąd Okręgowy nie podzielił zarzutu pozwanych głównych, że roszczenie Skarbu Państwa uległo przedawnieniu za okres poprzedzający 29 listopada 2015 r. Zdaniem Sądu Okręgowego bezsprzecznie Skarb Państwa nigdy nie wykorzystywał tej nieruchomości do prowadzenia przedsiębiorstwa lub innej działalności zarobkowej, wytwórczej lub handlowej prowadzonej w sposób ciągły w celu osiągniecia korzyści. Termin przedawnienia jego roszczenia wynosi 10 lat i nie wykracza poza okres objęty pozwem.

Powództwo wzajemne Sąd Okręgowy uznał za zasadne.

Sąd Okręgowy wskazał, że powód wzajemny domagał się zwrotu nakładów jakie poniósł na przedmiotową nieruchomości, a które zwiększają jej wartość. Oceniając zasadaność tego żądania podał, że w toku postępowanie o zasiedzenie, który zainicjowali pozwani główni L. P. i G. W., jak również o wykup gruntu w trybie art. 231 k.c. nie było sporu co do tego, że 31 maja 1965 r. właściciel przedmiotowych działek - M. K. (1) zawarła ze Spółdzielnią Pracy (...) w K. ( poprzednikiem prawnym powoda wzajemnego ) na okres 5 lat umowę dzierżawy gruntu po to, aby Spółdzielnia wybudowała na nim pawilon usługowy oraz drogę dojazdową oraz zaplecze dla działalności, która zamierzała prowadzić. M. K. (1) zezwoliła także na wykonanie ogrodzenia i bramy. W umowie tej nie zostało jednak uregulowane w jaki sposób nakłady zostaną rozliczone po jej zakończeniu. Spółdzielnia przez następne lata władała gruntem, a po śmierci W. K. jej następczyni prawna nie rościła pretensji do nieruchomości, uznawała prawa posiadaczy gruntu do jego władania. Okoliczności te zdaniem Sądu Okręgowego świadczą o tym, że spółdzielnia Pracy (...)w K. w dacie dokonywania nakładów była posiadaczem zależnymi w dobrej wierze. Następnie nakłady te zostały zbyte L. P. i G. W.. Pozwane osoby fizycznego, które wniosły następnie nakłady na nieruchomość jako majątek trwały spółki cywilnej wykonywały władztwo nad nieruchomością w granicach ustaleń z W. F.. Mając jej zapewnienie, że nie rości sobie żadnych pretensji do prawa własności tej działki mogli się czuć uprawnionymi do jej władania. Sąd Okręgowy podkreślił, że decydującym o charakterze posiadania jest wiara posiadacza w czasie dokonywania nakładów. W tym kontekście Sąd pierwszej instancji podniósł, że w momencie, w którym nie doszło do uregulowania własności działki, upadło z mocą wsteczną porozumienie z M. K. (a później W. F.), stanowiące podstawę prawną nakładów. Zdaniem Sądu Okręgowego nie znaczy to jednak, że nakłady Spółdzielń (nabyte przez pozwanych wzajemnych) należy kwalifikować jako dokonane przez posiadacza zależnego w złej wierze. Brak potwierdzenia tytułu prawnego nie oznacza, że ocena nastawienia w chwili dokonywania nakładów ulega przemianie. Sąd Okręgowy dodał, że skoro - w świetle art. 226 i 230 k.c. - decyduje element woli w czasie dokonywania nakładów, to zmiany następujące później nie mogą wpłynąć na jej charakter i zmienić z dobrej na złą, bez wykazania, że już wówczas można było przypisać posiadaczowi złą wiarę. W ocenie Sądu Okręgowego oznacza to, że powód wzajemny mógł domagać się zwrotu nakładów, które zwiększają wartość nieruchomości. Te zaś – w ślad za niekwestionowaną opinia biegłego wyrażają się kwotą 264.571 zł.

Sąd Okręgowy nie podzielił do zarzutu przedawnienia zgłoszonego przez pozwanego, podnosząc że zwrot przedmiotowej nieruchomości nastąpił 31 lipca 2018 r., a pozew wzajemny został wytoczony 24 stycznia 2019 r., a więc w świetle art. 229 k.c. roszczenie nie było przedawnione.

Apelacje od tego wyroku wniosły obie strony.

Powód Skarb Państwa – Prezydent Miasta K. zaskarżył wyrok w zakresie punktów: II, IV, V i VI.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

I.  naruszenie przepisów postępowania:

1.  art. 233 § 1 kodeksu postępowania cywilnego poprzez błędne ustalenia faktyczne, co do momentu od którego pozwani/powodowie wzajemni pozostawali w złej wierze jako posiadacze samoistni nieruchomości położonej w K. przy ul. (...), działki nr (...), jak również poprzez przyjęcie, że cała nieruchomość oddana została przez nich posiadanie zależne,

2.  art. 278 § 1 w związku z art. 227 kodeksu postępowania cywilnego poprzez oddalenie wniosku powoda/pozwanego wzajemnego o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego na okoliczność ustalenia wysokości odszkodowania z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości położonej w K. przy ul. (...), działki nr (...), w okresie od dnia 30 listopada 2008 r. do dnia 30 listopada 2018 r.;

3.  art. 32 ust. 3 ustawy o Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej w związku z art. 100 w związku z art. 108 § 1 kodeksu postępowania cywilnego oraz w związku z § 2 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. poz. 1800, z póżn. zm.) w związku z art. 99 kodeksu postępowania cywilnego poprzez jego pominięcie i uznanie, że stosunkowe rozdzielenie kosztów postępowania powinno polegać także na zniesieniu należnych Skarbowi Państwa kosztów zastępstwa procesowego i tym samym odstąpienie od zasądzenia od pozwanych/powodów wzajemnych na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej kosztów zastępstwa w kwocie obliczonej poprzez przyjęcie procentu, w jakim powód/pozwany wzajemny wygrał postępowanie,

II.  naruszenie przepisów prawa materialnego:

1.  art. 225 w związku z art. 224 § 2 kodeksu cywilnego poprzez uznanie, że roszczenie powoda/pozwanego wzajemnego wobec pozwanych/powodów wzajemnych z tytułu bezumownego korzystania nieruchomości położonej w K. przy ul. (...), działki nr (...), ogranicza się wyłącznie do żądania pobranych pożytków, w sytuacji, gdy nie zostało wykazane, że cała nieruchomość oddana została w posiadanie zależne i ponadto w realiach niniejszej sprawy okoliczność oddania nieruchomości w posiadanie zależne nie powinna wpływać na zakres odpowiedzialności pieniężnej pozwanych/powodów wzajemnych wobec powoda/pozwanego wzajemnego jako właściciela nieruchomości z tytułu bezumownego korzystania,

2.  art. 226 § 1 i 2 kodeksu cywilnego poprzez uznanie, że pozwani/powodowie wzajemni jako posiadacze samoistni mogą żądać od powoda/pozwanego wzajemnego nakładów korzystania nieruchomości położonej w K. przy ul. (...), działki nr (...), w sytuacji, kiedy byli oni posiadaczami samoistnymi w złej wierze oraz nie zostało wykazane, że były to nakłady konieczne oraz, że powód/pozwany wzajemny wzbogacił się bezpodstawnie ich kosztem;

3.  art. 118 w związku z art. 226 § 1 i 2 k.c. w brzmieniu obowiązującym do dnia 9 lipca 2018 r. w związku z art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 13 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1104) poprzez nieuwzględnienie zarzutu przedawnienie co do żądania pozwu wzajemnego.

W oparciu o te zarzuty powód wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku:

1.  w punkcie II poprzez zasądzenie od(...)Spółki jawnej z siedzibą w K. oraz L. P. (1) i G. W. (1) solidarnie na rzecz Skarbu Państwa – Prezydenta Miasta K. kwoty 1136 339,76 zł wraz ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od L. i dnia 3 stycznia 2019 r., od G. W. (1) od dnia 2019 r. i od (...) Spółki jawnej K. od dnia 24 stycznia 2019 r.;

2.  w punkcie IV poprzez zasądzenie od (...) Spółki jawnej z siedzibą w K. oraz L. P. (1) i G. W. (1) solidarnie na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej kosztów zastępstwa (co do powództwa głównego) według norm prawem przewidzianych;

3.  w punkcie V poprzez oddalenie powództwa wzajemnego;

4.  zasądzenie od (...) Spółki jawnej z siedzibą w K. oraz L. P. (1) i G. W. (1) solidarnie na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej kosztów zastępstwa (co do powództwa wzajemnego) według norm prawem przewidzianych,

Powód wniósł również o zasądzenie od pozwanych na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej kosztów zastępstwa w postępowaniu apelacyjnym.

Ewentualnie wniósł o o uchylenie zaskarżonego wyroku w części zaskarżonej niniejszą apelacją i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu w Kielcach do ponownego rozpoznania wraz z orzeczeniem co do kosztów postępowania apelacyjnego.

Pozwani wnieśli o oddalenie apelacji powoda i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

Pozwani zaskarżyli wyrok w zakresie punktu I wyroku zasądzającego od nich solidarnie kwotę 285 600 zł, tj. ponad kwotę 108 800 zł oraz w zakresie zasądzonych w tej części kosztów procesu.

Wyrokowi zarzucili:

1.  naruszenie prawa materialnego, a to art. 118 k.c. poprzez jego błędną wykładnię i przyjęcie, że roszczenie powoda nie jest związane z działalnością gospodarczą i przedawnia się z upływem 10 lat, podczas gdy roszczenie Skarbu Państwa jako związane z działalnością gospodarczą ulega trzyletniemu przedawnieniu,

2.  naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przyjęcie, że Skarb Państwa w Odniesieniu do przedmiotowej nieruchomości nigdy nie wykorzystywał jej „do prowadzenia przedsiębiorstwa lub innej działalności zarobkowej, wytwórczej, handlowej prowadzonej w sposób ciągły w celu osiągnięcia korzyści”, podczas gdy po wydaniu nieruchomości przez pozwanych w dniu 31 lipca 2018 roku Skarb Państwa rozpoczął wykonywanie takiej samej działalności jak pozwana(...) sp. jawna, wynajmując znajdujący się na nieruchomości budynek temu samemu najemcy, czerpiąc z tej działalności zysk, a nadto 5 sierpnia 2005 roku zarząd budynkiem na przedmiotowej nieruchomości został powierzony Miejskiemu Zarządowi Budynków w K. – zawodowo zajmującemu się wynajmowaniem lokali,

3.  naruszenie prawa materialnego a to art. 32 Konstytucji RP poprzez nieuzasadnione zróżnicowanie sytuacji prawnej Skarbu Państwa i pozostałych podmiotów prawa i przyjęcie, że działalność polegająca na zarobkowym wynajmowaniu budynku przez podmiot prywatny –(...) sp. jawna i czerpanie z tego pożytków jest działalnością gospodarczą, podczas gdy tego samego typu działalność Skarbu Państwa polegająca na czerpaniu pożytków z wynajmowania budynku działalnością gospodarczą nie jest, podczas gdy podmioty znajdujące się w tej samej sytuacji faktycznej i prawnej powinny być traktowane w sposób jednakowy.

W oparciu o te zarzuty pozwani wnieśli o zmianę wyroku w zaskarżonej części i oddalenie powództwa Skarbu Państwa co do kwoty 285 600 zł (zasądzonej tytułem zwrotu pożytków za okres od 29 listopada 2008 do 29 listopada 2015 r.) oraz zasądzenie w tym zakresie na rzecz pozwanych solidarnie kosztów procesu według norm przepisanych za I i II instancję.

Powód wniósł o oddalenie tej apelacji i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja powoda jest jedynie w niewielkiej części zasadna, natomiast apelacja pozwanych niemal w całości zasługiwała na uwzględnienie.

Obie apelacje, choć w różnym zakresie zarzucają Sądowi Okręgowemu naruszenie przepisów postępowania, w tym art. 233 § 1 k.p.c. i w następstwie tych uchybień dokonanie wadliwych ustaleń przyjętych za podstawę zaskarżonego wyroku. Zarzuty te są chybione, bowiem w zakresie niezbędnym dla prawidłowego zastosowania norm prawa materialnego i rozstrzygnięcia o żądaniach obu pozwów, Sąd Okręgowy dokonał poprawnych ustaleń faktycznych, znajdujących oparcie w materiale dowodowym zgromadzonym w sprawie w granicach wyznaczonych aktywnością dowodową stron i ocenionym zgodnie z kryteriami określonymi w art. 233 § 1 k.p.c.

Przede wszystkim powód zupełnie bezpodstawnie zarzuca Sądowi pierwszej instancji przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i błędne ustalenie, że pozwana spółka oddała w posiadania zależne nie tylko budynek położony na nieruchomości stanowiącej działkę o numerze (...), ale również pozostałą, niezabudowaną część tej nieruchomości i wydzieloną pod parking część działki o numerze (...). Ocenę podniesionego przez powoda w tym zakresie zarzutu naruszenia przepisu art. 233 § 1 k.p.c. rozpocząć należy od przypomnienia, że w świetle tego przepisu sąd analizuje wiarygodność i moc dowodów według swego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Przepis ten nakłada więc na sąd orzekający obowiązek uwzględnienia wszystkich dowodów przeprowadzonych w postępowaniu, skonkretyzowania okoliczności towarzyszących przeprowadzeniu poszczególnych dowodów, mających znaczenie dla oceny ich mocy i wiarygodności, wskazania jednoznacznego kryterium oraz argumentacji pozwalającej – wyższej instancji i skarżącemu – na weryfikację dokonanej oceny w przedmiocie uznania dowodu za wiarygodny bądź też jego zdyskwalifikowanie. Jak trafnie przyjmuje się przy tym w orzecznictwie sądowym, jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to analiza dokonana przez sąd nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć odmienne wnioski. Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w powiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy rozumowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo – skutkowych, to przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona (tak Sąd Najwyższy m. in. w wyroku z dnia 27 września 2002 r., II CKN 817/00, LEX nr 56906). Dla zasadności zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. nie wystarcza stwierdzenie o wadliwości dokonanych ustaleń faktycznych, odwołujące się do stanu faktycznego, który w przekonaniu skarżącego odpowiada rzeczywistości. Konieczne jest tu podanie przyczyn dyskwalifikujących postępowanie sądu w tym zakresie. W szczególności skarżący powinien wyjaśnić, jakie kryteria naruszył sąd przy analizie konkretnych dowodów, uznając brak ich wiarygodności i mocy dowodowej lub niesłusznie im je przyznając (tak Sąd Najwyższy m. in. w postanowieniu z dnia 23 stycznia 2001 r., IV CKN 970/00, LEX nr 52753, w wyroku z dnia 12 kwietnia 2001 r., II CKN 588/99, LEX nr 52347, w postanowieniu z dnia 10 stycznia 2002 r., II CKN 572/99, LEX nr 53136). Skarżący nie sprostał tym wymogom kwestionowania oceny dowodów. Nie powinno bowiem budzić wątpliwości, że jakkolwiek w umowie najmu łączącej pozwaną spółkę z (...) sp. z o.o. w K. określono jako jej przedmiot wyłącznie budynek znajdujący się na nieruchomości stanowiącej działkę o numerze (...), to z uwagi na sposób jej zabudowania i zagospodarowania oraz położenia względem drogi publicznej, w istocie oddanie w posiadanie zależne obejmowało całą nieruchomość stanowiącą działkę o numerze (...) i część działki (...) wydzieloną pod parking. Podkreślić należy, że działka o numerze (...) ma łącznie powierzchnię 317 m ², z czego 129 m ² zabudowanych jest budynkiem, a pozostała część: o powierzchni 100 m ² przylega bezpośrednio do chodnika w ciągu ulicy (...), a o powierzchni 81 m ² przylega do budynku od jego południowej strony. Logiczne i zgodne z zasadami doświadczenia życiowego jest więc nie tylko rozumowanie, że niezabudowana część tej nieruchomości mogła być zatem wykorzystywana wyłącznie do obsługi tego budynku, ale również i to, że nie sposób byłoby znaleźć najemcę, który zdecydowałby się na zawarcie umowy najmu pozwalającej mu wyłącznie na korzystanie budynku, ale pozbawionego dostępu do drogi publicznej i zaplecza. To zapatrywanie należy również odnieść do części działki (...) przeznaczonej na parking. Dla przedsiębiorcy prowadzącego w tym budynku działalność gospodarczą, nie mniej istotne znaczenie ma możliwość dysponowania miejscami parkingowymi przeznaczonymi przede wszystkim na potrzeby klientów obsługiwanych w tym budynku, ale z pewnością również na potrzeby osób świadczących pracę w tym budynku, czy też dokonujących dostaw towaru. To przekonanie znajduje odzwierciedlenie w zeznaniach prezesa spółki (...) J. G., które Sąd Okręgowy trafnie uznał za podstawę czynionych ustaleń faktycznych. Prawidłowość tych ustaleń potwierdzają zresztą okoliczności mające już miejsce po wydaniu powodowi tej nieruchomości przez pozwanych. Dotychczasowy najemca zdecydował się bowiem wówczas na zawarcie z powodem umowy najmu nie tylko nieruchomości stanowiącej działkę o numerze (...), ale również parkingu zlokalizowanego na działce (...), uznając zapewne, że rezygnacja z możliwości korzystania z parkingu miałaby negatywny wpływ na działalność gospodarczą prowadzoną przez niego w budynku przyległym do tego budynku.

Powyższe rozważania pozwalają Sądowi Apelacyjnemu przyjąć ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd Okręgowy również za podstawę własnego wyrokowania.

Pozostałe zarzuty formalnie łączone przez skarżących z naruszeniem przepisu art. 233 § 1 k.p.c., rzeczywiście nie dotyczą ani sfery oceny dowodów, ani dokonanych w jej wyniku ustaleń faktycznych, w istocie podważając prawidłowość zastosowania przez Sąd Okręgowy prawa materialnego. Nie sposób bowiem inaczej odczytać zarzutu powoda, który zmierza do zakwestionowania przyjętej przez Sąd pierwszej instancji oceny istnienia po stronie pozwanych osób fizycznych dobrej wiary, a więc kwalifikacji prawnej stanu ich usprawiedliwionego przekonania o przysługującym im prawie do korzystania z nieruchomości w chwili czynienia na niej nakładów. W ten sam sposób należy ocenić zarzut pozwanych kwestionujących faktycznie dokonaną przez Sąd Okręgowy kwalifikację prawną działalności powoda jako działalności nie mającej cech działalności gospodarczej. Ocena tych zagadnień i ich wartościowanie podlega zatem badaniu w ramach merytorycznej oceny poprawności zaskarżonego wyroku i będzie przedmiotem rozważań w dalszej części uzasadnienia.

Za nietrafny należy również uznać podniesiony przez powoda zarzut naruszenia przepisu art. 32 ust. 3 ustawy z dnia 15 grudnia 2016 roku o Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. 2021, poz. 2180 j.t.) w związku z art. 100 k.p.c. i art. 108 § 1 k.p.c. Uchybienia tym przepisom powód upatruje w tej części rozstrzygnięcia Sądu Okręgowego o kosztach procesu, w której rozdzielając wzajemnie koszty, powinien był - zdaniem powoda - w tym zakresie wyrzec odrębnie w zakresie kosztów należnych Skarbowi Państwa – Prokuratorii Generalnej RP. W orzecznictwie sądowym zaprezentowano trafny pogląd, podzielany przez Sąd Apelacyjny w niniejszym składzie, że przepis art. 32 ust. 3 ustawy o Prokuratorii Generalnej RP wywołuje istotny wpływ na sposób orzekania przez sądy powszechne o kosztach, ale nie taki jak przedstawiony w apelacji przez stronę pozwaną. Przepis ten należy wykładać w ten sposób, że jego dyspozycja znajduje zastosowanie wówczas, gdy na podstawie przepisów kodeksu postępowania cywilnego na rzecz Skarbu Państwa reprezentowanego przez Prokuratorię Generalną RP zostaną zasądzone lub przyznane koszty zastępstwa procesowego. Natomiast nie można uznać, że art. 32 ust. 3 ustawy Prokuratorii Generalnej RP wywołuje po stronie sądu obowiązek odrębnego rozstrzygnięcia o kosztach należnych stronom procesu w razie wzajemnego zniesienia kosztów lub ich stosunkowego rozdzielenia na podstawie art. 100 k.p.c. Przepis ten nie zmienia podstawowej zasady rozstrzygania o kosztach procesu, a mianowicie, że wzajemne zniesienie lub stosunkowe rozdzielenie prowadzi w efekcie do końcowego orzeczenia o kosztach procesu, które w relacjach pomiędzy stronami procesu powinno przybrać postać jednego, a nie dwóch rozstrzygnięć wzajemnie zasądzających od stron procesu i na ich rzecz kwot, które sąd orzekający uznaje za należne na podstawie poczynionych wyliczeń w ramach wzajemnego zniesienia lub częściowego rozdzielenia kosztów (wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 9 kwietnia 2021 r. I ACa 853/19).

Pozbawiony uzasadnionych podstaw był zarzut naruszenia przez Sąd Okręgowy przepisu art. 225 k.c. w zw. z art. 224 § 2 k.c. Sąd Apelacyjny w całości podziela wyrażony przez Sąd pierwszej instancji pogląd odwołujący się do uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 19 kwietnia 2017 r. ( III CZP 84/16), w której stwierdzono, że korzystanie z nieruchomości przez posiadacza samoistnego, który oddał rzecz do używania najemcy, polega wyłącznie na pobieraniu pożytków cywilnych ( art. 224 i 225 k.c.). Posiadacz samoistny nie ma wówczas możliwości wykorzystania w inny sposób wartości użytkowej rzeczy. Z tego względu nie jest on odpowiedzialny wobec właściciela do zapłaty wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy, lecz jedynie do zwrotu pożytków lub ich wartości, które pobrał jako czynsz. Fakt oddania rzeczy przez posiadacza samoistnego innej osobie w posiadanie zależne ma znaczenie dla określenia rodzaju roszczeń przysługujących właścicielowi do każdej z tych osób. W takim przypadku właścicielowi przysługuje względem posiadacza samoistnego w złej wierze roszczenie o zwrot pobranych pożytków cywilnych, a także zwrot wartości tych pożytków, których z powodu złej gospodarki nie uzyskał (art. 225 w zw. z art. 224 § 2 k.c.) Roszczenie o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy pozostające w łączności z roszczeniem windykacyjnym i może przysługiwać właścicielowi tylko wobec tego posiadacza, który w danym okresie bezprawnie władał jego rzeczą. W prawidłowo ustalonym przez Sąd Okręgowy stanie faktycznym roszczenie powoda ograniczało się więc do zwrotu na rzecz powoda pożytków jakie pozwana spółka tytułem czynszu osiągnęła na podstawie umowy najmu łączącej ją najpierw z (...) S.A. w K., a następnie z (...) sp. z o. o. w K.. Powodowi nie przysługiwało zatem roszczenie o zasądzenie wynagrodzenia za korzystanie przez pozwaną spółkę z tej nieruchomości i z tego względu zbędne było dopuszczenie zarówno przez Sąd Okręgowy, jak również przez Sąd Apelacyjny dowodu z opinii biegłego z zakresu szacowania nieruchomości dla określenia wysokości tego wynagrodzenia. Ustalenie tej okoliczności nie miało bowiem żadnego znaczenia dla prawidłowego rozstrzygnięcia o przedmiocie procesu. Z wcześniejszych rozważań wynika natomiast, że powód mógł dochodzić roszczenia o zwrot wartości tych pożytków, których pozwana spółka nie uzyskała z powodu złej gospodarki. Takie roszczenie powód zgłosił wyłącznie w odniesieniu do nieruchomości stanowiącej część działki (...), na której zlokalizowany był parking. Roszczenie to nie mogło jednak być uwzględnione przede wszystkim z tego powodu, że ewentualne naruszenie przez pozwanego zasad prawidłowej gospodarki skutkujące utratą pożytków powinno być odnoszone do całej nieruchomości będącej przedmiotem zawartej przez pozwaną spółkę umowy najmu, a nie jedynie do części tej nieruchomości, bez której zawarcie takiej umowy pozbawione byłoby racjonalnego, gospodarczego uzasadnienia. Jak bowiem wcześniej wskazano możliwość korzystania przez najemcę z parkingu była istotnym czynnikiem decydującym po jego stronie o woli związania się umową najmu tych nieruchomości tworzących pewną całości gospodarczą. Swoista integralność obu tych nieruchomości obejmującej całą działkę o numerze (...) i część działki (...) przeznaczonej pod parking wyłącza zatem możliwość dochodzenia roszczenia o zwrot wartości pożytków niepobranych z powodu złej gospodarki jedynie z części tak określonej całości gospodarczej. Niezależnie od tego powód nie wykazał również wysokości tak określonego roszczenia. O ile bowiem w pozwie zgłosił wniosek dowodowy o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu szacowania nieruchomości dla wykazania wysokości tak sformułowanego roszczenia, to po jego oddaleniu przez Sąd Okręgowy, w apelacji nie formułował w tym zakresie zarzutu (kwestionując jedynie oddalenie wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego dla wykazania wartości wynagrodzenia za bezumowne korzystanie rzeczy), ani też nie ponowił tego wniosku w takim zakresie w postępowaniu apelacyjnym.

Przysługujące powodowi roszczenie o zwrot pożytków cywilnych pobranych przez pozwaną spółkę na podstawie umowy najmu nie mogło być jednak uwzględnione w całości, bowiem wbrew ocenie dokonanej przez Sąd Okręgowy uległo ono częściowemu przedawnieniu. Sąd Apelacyjny w pełni podziela pogląd prezentowany przez pozwanych, uznając, że tak określone roszczenie dochodzone przez Skarb Państwa – Prezydenta Miasta K. jest roszczeniem związanym z prowadzoną działalnością gospodarczą i podlega trzyletniemu terminowi przedawnienia (art. 118 k.c.) Podkreślić należy, że przepis art. 118 k.c. dla kwalifikacji roszczeń, jako związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej wymaga przede wszystkim związku z działalnością gospodarczą a więc z aktywną działalnością zorganizowaną w rozumieniu art. 3 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców (Dz. U. 2021, poz. 162 j.t.) o charakterze ciągłym. Przesądzający jest jej profesjonalny charakter i działanie na własny rachunek oraz zamierzony charakter wykonywanej działalności, jej rozmiar, sposób i stopień przygotowania przedmiotów i środków prowadzenia, podporządkowanie zasadzie racjonalnego działania oraz uczestnictwo w obrocie gospodarczym. W aspekcie zarobkowego charakteru działalności element zysku nie stanowi zasadniczego wyróżnika dla określenia rodzaju działalności i istotne znaczenie należy przypisać zamiarowi prowadzącego działalność a nie faktyczne osiągnięcie zysku. Decydujące więc znaczenie trzeba przypisać normalnemu, funkcjonalnemu związkowi podejmowanych przez podmiot gospodarczy czynności z realizacją zadań stanowiących przedmiot jego działalności. Dla oceny roszczenia nie ma znaczenia charakter prawny leżącego u jego podstaw zdarzenia (czynność prawna, czyn niedozwolony, ustawa, korzystanie z cudzej rzeczy), jak również charakter prawny powoda lub charakter sprawy (uchwała siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 6 grudnia 1991 r., III CZP 117/91 OSNCP 1992, Nr 5, poz. 65, oraz uchwały z dnia 11 czerwca 1992 r., III CZP 64/92, OSNCP z 1992 r., z 12, poz. 225, z dnia 22 września 1995, III CZP 115/95, OSNC z 1996 r., nr 1, poz. 6, z dnia 14 maja 1998 r., III CZP 12/98, OSNC 1998 r., Nr 10, poz. 151, z dnia 26 kwietnia 2002 r., III CZP 21/02, OSNC z 2002, Nr 12, poz. 149, z dnia 11 maja 2005 r., III CZP 11/05, OSNIC z 2006 r. Nr 3, poz. 48, z dnia 16 września 2010 r., III CZP 44/10, OSNC - ZD z 2011 r./A/19, z dnia 11 lipca 2014 r., III CZP 33/14, Biul. SN z 2014 r., nr 9, str. 4, wyroki z dnia 24 kwietnia 2003 r., I CKN 316/01, OSNC z 2004 r., nr 7-8, poz. 117, z dnia 16 lipca 2003 r., V CK 24/02, OSNC z 2004 r. Nr 10, poz. 157, z dnia 15 stycznia 2010 r., I CSK 225/09, z dnia 24 maja 2012 r., II CSK 544/11 - nie publ., z dnia 14 listopada 2013 r., II CSK 104/13, OSNC z 2014 r., nr 7-8, poz. 82). W orzecznictwie Sądu Najwyższego podkreśla się że cywilnoprawne roszczenia osób prawnych prawa publicznego mogą również się przedawniać według zasad określonych w art. 118 in fine k.c., jeżeli odznaczają się one cechami typowymi dla działalności gospodarczej. Na tym tle ugruntował się pogląd, że roszczenie gminy z tytułu wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości może być roszczeniem związanym w prowadzeniem działalności gospodarczej. Działalność gminy ma niejednorodny charakter, gmina może bowiem prowadzić działalność gospodarczą w granicach określonych artykułem 9 ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym z dnia 8 marca 1990 r. (Dz. U. 2011 poz. 1332), co oznacza to, że jej zadania własne mogą być przedmiotem działalności zarówno gospodarczej, jak i niegospodarczej, z tym, że działalność gospodarcza nie może wykraczać poza zadania o charakterze użyteczności publicznej, chyba że odrębna ustawa na to zezwala. Gospodarowanie nieruchomościami należy do zadań własnych gminy (art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy) i jest zadaniem użyteczności publicznej (art. 9 ust. 4 ustawy). Z tego względu działanie polegające na zaspokajaniu zbiorowych potrzeb wspólnoty ( art. 7 ust. 1 ustawy) może być zakwalifikowane, jako działalność gospodarcza, jeżeli jego przedmiot jest objęty zakresem takiej działalności. Jeżeli zatem działalność gminy odznacza się takimi cechami jak fachowość, podporządkowanie regułom opłacalności i zysku lub zasadzie racjonalnego gospodarowania, działanie na własny rachunek, powtarzalność działań oraz uczestnictwo w obrocie gospodarczym (zob. uzasadnienia uchwał składów siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 18 czerwca 1991 r., III CZP 40/91, OSNCP 1992, Nr 2, poz. 17 oraz z dnia 6 grudnia 1991 r., III CZP 117/91, OSNCP 1992, Nr 5, poz. 65), to realizacja przez nią zadań własnych stanowi wówczas działalność gospodarczą, (zob. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 30 listopada 1992 r., III CZP 134/92, OSNCP 1993, Nr 5, poz. 79; uchwała Sądu Najwyższego z dnia 9 marca 1993 r., III CZP 156/92, OSNCP 1993, Nr 9, poz. 152; uzasadnienie uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 14 marca 1995 r. III CZP 6/95, OSNC 1995, Nr 5, poz. 72, a także uchwała Sądu Najwyższego z dnia 13 stycznia 2006 r. III CZP 124/05 OSNC 2006/12/201). Odwołując się do wskazanych cech działalności gospodarczej i analizując je w kontekście zadań i przedmiotu działalności Skarbu Państwa wykonywanej w odniesieniu do lasów państwowych przez odpowiednie jednostki organizacyjne na podstawie przepisów ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach (jedn. Dz. U. 2021, poz. 1275 j.t.) Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 10 lutego 2011 r. wydanym w sprawie IV CSK 272/10 uznał, że również Skarb Państwa reprezentowany przez odpowiednie jednostki organizacyjne Lasów Państwach, w tym Nadleśnictwa, prowadzi działalność gospodarczą w rozumieniu art. 2 nieobowiązującej aktualnie ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. 2017, poz. 2168) stanowiącego odpowiednik art. 3 obecnie obowiązującej ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców (Dz. U. 2021, poz. 162 j.t.). W ocenie Sądu Apelacyjnego brak jest uzasadnionych argumentów przemawiających przeciwko dokonaniu tożsamej oceny działalności Skarbu Państwa, reprezentowanego przez starostów, w odniesieniu do gospodarowania nieruchomościami, w tym przejawiającej się w dochodzeniu roszczeń z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości. Działalność taka może być również kwalifikowana, jako działalność gospodarcza w rozumieniu art. 118 k.c., za czym przemawia analiza przepisów ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. 2021, poz. 1899 t.j.). Powołana ustawa tworzy bowiem zasób nieruchomości Skarbu Państwa obejmujący nieruchomości stanowiące przedmiot własności Skarbu Państwa, które nie zostały oddane w użytkowanie wieczyste, oraz nieruchomości będące przedmiotem użytkowania wieczystego Skarbu Państwa i powierza gospodarowanie tym zasobem starostom, wykonującym zadania z zakresu administracji rządowej (art. 20, 21, 23 ustawy). Do zakresu zadań związanych z gospodarowaniem zasobem ustawa zaliczyła w szczególności: ewidencjonowanie nieruchomości zgodnie z katastrem nieruchomości; dokonywanie wyceny nieruchomości; zabezpieczenie nieruchomości przed uszkodzeniem lub zniszczeniem; wykonywanie czynności związanych z naliczaniem należności za nieruchomości udostępniane z zasobu oraz prowadzenie windykację tych należności; wydzierżawianie, wynajmowanie, użyczanie oraz oddawanie w użytkowanie nieruchomości wchodzące w skład zasobu; podejmowanie czynności w postępowaniu sądowym, w szczególności w sprawach dotyczących własności lub innych praw rzeczowych na nieruchomości, o zapłatę należności za korzystanie z nieruchomości, o roszczenia ze stosunku najmu, dzierżawy lub użyczenia, o stwierdzenie nabycia spadku, o stwierdzenie nabycia własności nieruchomości przez zasiedzenie (art. 23 ustawy). Przewidziana ustawowo konieczność podejmowania przez starostów wskazanych działań pozwala zakwalifikować taką działalność wykonywaną w tym zakresie przez Skarb Państwa jako noszącą wszelkie wskazane powyżej cechy działalności gospodarczej. W tym kontekście stwierdzić należy, że wszystkie działania Skarbu Państwa podejmowane w ramach ustawowych zadań stosunku do nieruchomość położonej w K. przy ulicy (...), stanowiącej działki o numerach ewidencyjnych (...) i zaliczonej już w dniu 5 sierpnia 2005 roku do zasobu nieruchomości Skarbu Państwa wykonywane były w sposób zorganizowany, miały ciągły, powtarzalny i zarobkowy charakter podporządkowany zasadzie racjonalnego działania. Przede wszystkim niezwłocznie po zaliczeniu nieruchomości do tego zasobu zarząd nieruchomości powierzono wyspecjalizowanej jednostce budżetowej Miasta K. – Miejskiemu Zarządowi Budynków w K., wykonującej czynności związane z gospodarowaniem zasobem nieruchomości Skarbu Państwa, powierzonych przez Prezydenta Miasta K. w trybie i na zasadach określonych w ustawie z dnia 21 sierpnia 1997r. o gospodarce nieruchomościami. Następnie Skarb Państwa prowadził korespondencję z pozwanymi, zainteresowanymi nabyciem własności tej nieruchomości, po czym wobec fiaska negocjacji prowadzonych pomiędzy tymi podmiotami, aktywnie uczestniczył w postępowaniach zainicjowanych przez pozwanych w celu uzyskania własności, najpierw w drodze zasiedzenia, a później w skutek realizacji roszczenia przewidzianego w art. 231 k.c. Ostatecznie Skarb Państwa przejął tę nieruchomość od pozwanych, po czym niezwłocznie wynajął ją temu samemu, co pozwani, najemcy czerpiąc z tej działalności zysk. Nie budzi zatem wątpliwości, że działalność ta była działalnością gospodarczą w rozumieniu art. 118 k.c., a aktualnie dochodzone przez powoda roszczenie ma z nią funkcjonalny związek i podlega trzyletniemu terminowi przedawnienia.

Reasumując tę część rozważań Sąd Apelacyjny uznał zatem, że przedawnieniu uległo roszczenie powoda dochodzone w okresie dłuższym niż 3 lata przed dniem wytoczenia powództwa, a więc przed dniem 29 listopada 2015 roku. Roszczenie o zapłatę wynagrodzenia z tytułu bezumownego korzystania uzasadnione jest zatem jedynie za okres od 29 listopada 2015 roku do 31 lipca 2018 roku, czyli 32 miesiące i 2 dni. Z tego tytułu powodowi należy się zatem kwota 109 026, 70 zł (32 x 3400 + 226,66 = 109 026,70).

Za uzasadnione należy uznać zarzuty powoda kwestionującego przyjętą przez Sąd Okręgowy koncepcję rozstrzygnięcia o roszczeniu powoda wzajemnego z tytułu nakładów dokonanych na nieruchomość położoną w K. przy ulicy (...). Wadliwość oceny dokonanej przez Sąd Okręgowy w tym zakresie wynika przede wszystkim z przyjęcia błędnego założenia, że całość roszczenia z tytułu nakładów dokonanych przez powoda wzajemnego i jego poprzedników prawnych podlega ocenie na podstawie przepisów regulujących roszczenia uzupełniające w stosunkach pomiędzy właścicielem i samoistnym posiadaczem (art. 226 k.c.), przy jednoczesnym pominięciu analizy tych przepisów pod kątem zróżnicowania zakresu roszczeń w zależności od rodzaju czynionych nakładów. Pogląd Sądu Okręgowego, w pełni aprobującego stanowisko wyrażone w pozwie wzajemnym, zakładał bowiem, że rozliczenie nakładów sprowadza się jedynie do oszacowania ich aktualnej wartości. Tymczasem w rozpoznawanej sprawie nie budzi wątpliwości, że aktualny stan nieruchomości jest pochodną działań inwestycyjnych przedsięwziętych zarówno przez poprzedników prawnych powoda wzajemnego mających swoje źródło w umowie dzierżawy zawartej z poprzednią właścicielką nieruchomości – M. K. (1), jak również obejmujących już czynienie nakładów po zakończeniu tego stosunku umownego. W konsekwencji podstawę oceny roszczenia powoda w tym pierwszym zakresie stanowi przepis art. 676 k.c. w zw. z art. 694 k.c., a jedynie w tym w drugim zakresie powołany przez Sąd Okręgowy przepis art. 226 k.c.

Roszczenie dzierżawcy (a w rozpoznawanej sprawie jego następcy prawnego) obejmuje zwrot ulepszeń, a więc takich nakładów, które powiększyły wartość użytkową rzeczy w chwili jej zwrotu, przy czym adresatem roszczenia o zwrot nakładów powinien być podmiot, który jest wydzierżawiającym w chwili zakończenia stosunku dzierżawy. Sąd Okręgowy nie czynił ustaleń, kiedy ustał stosunek dzierżawy, ale przyjąć należy, że musiało do tego dojść najpóźniej z chwilą, gdy pozwani zaczęli manifestować wolę władania nieruchomością jak właściciele, co według ustaleń Sądu Okręgowego w Kielcach w sprawie o zasiedzenie nastąpiło dopiero z dniem 7 lipca 1992 roku (k. 644 v akt (...). W tym okresie właścicielem nieruchomości była już W. F. (1), której spadkobiercą jest Skarb Państwa, a zatem samo roszczenie w tym zakresie zostało skierowane przeciwko właściwemu adresatowi. Wbrew stanowisku powoda roszczenie to nie jest również przedawnione, bowiem zgodnie z art. 677 k.c. w zw. z art. 694 k.c. przedawnienie roszczeń dzierżawcy o zwrot nakładów przedawnia się z upływem roku od dnia zwrotu rzeczy, a ten nastąpił w dniu 31 lipca 2018 roku, zaś pozew wzajemny został złożony w dniu 24 stycznia 2019 roku. Pomimo tego, że roszczenie było usprawiedliwione co do zasady, to istota problemu sprowadzała się do wykazania przez powoda wartości ulepszeń z chwili wydania zwrotu rzeczy (art. 676 k.c. in fine w zw. z art. 694), co w pierwszej kolejności wymagało określenia stanu tych nakładów w chwili zakończenia umowy dzierżawy, następnie hipotetycznej oceny ich stanu po upływie ponad 26 lat w chwili wydania nieruchomości i dopiero oszacowania ich wartości rynkowej. Wartość nakładów ustalona przez Sąd Okręgowy, w uwzględnieniu stanowiska i aktywności dowodowej powoda wzajemnego nastąpiła natomiast wyłącznie w odniesieniu do stanu nakładów z chwili wydania rzeczy i tym samym obejmowała również nakłady czynione już po dniu 7 lipca 1992 roku, kiedy poprzednik prawny powoda wzajemnego, a następnie on sam byli samoistnymi posiadaczami tej nieruchomości. Przepis art. 226 k.c. normujący roszczenia takiego posiadacza różnicuje jednak jego sytuację w zależności od dobrej lub złej wiary. O ile co do zasady posiadacz w dobrej wierze może żądać zwrotu wszelkich nakładów, to roszczenie posiadacza w złej wierze ograniczone jest wyłącznie do zwrotu nakładów koniecznych i to tylko o tyle, o ile właściciel wzbogaciłby się jego kosztem. Wbrew stanowisku Sądu Okręgowego poprzedników prawnych powoda wzajemnego i jego samego z pewnością nie można uznać za samoistnych posiadaczy w dobrej wierze. Pojęciem dobrej wiary obejmuje się bowiem mylne, ale usprawiedliwione w danych okolicznościach przekonanie posiadacza, że przysługuje mu takie prawo do władania rzeczą, jakie faktycznie wykonuje. Posiadaczem w złej wierze pozostaje zatem ten, kto wie albo wiedzieć powinien, że dane prawo mu nie przysługuje. Przepis art. 7 k.c. statuuje przy tym domniemanie dobrej wiary, jednak jest to domniemanie wzruszalne i może być obalone nie tylko w następstwie inicjatywy dowodowej podmiotu mającego w tym interes, ale też przez same okoliczności faktyczne, wskazujące na istnienie złej wiary posiadacza. Takie okoliczności istniały w rozpoznawanej sprawie, bowiem poprzednik prawny powoda wzajemnego nabył jedynie nakład na nieruchomości (w istocie roszczenie o zwrot nakładu), nie można więc przyjąć, aby mógł pozostawać w mylnym, ale w jakikolwiek sposób usprawiedliwionym przekonaniu, że posiada do tej nieruchomości tytuł własności. Jego roszczenie ogranicza się więc wyłącznie do zwrotu wartości rynkowej nakładów koniecznych, pod pojęciem których należy rozumieć wydatki, nakłady rzeczowe lub prace, mające na celu utrzymanie rzeczy w należytym stanie, zdatnym do normalnego z niej korzystania. Bez takiego nakładu koniecznego dana rzecz z istoty swej nie mogłaby w ogóle funkcjonować zgodnie ze swym przeznaczeniem. Ocena zakresu tych nakładów musiała nawiązywać do wskazanej wcześniej dyrektywy oceny zakresu i stanu nakładów czynionych w ramach umowy dzierżawy. Dopiero bowiem precyzyjne ustalenie stanu nieruchomości na chwilę zakończenia umowy dzierżawy, pozwalałoby ocenić jakie nakłady były konieczne dla utrzymania jej w należytym stanie, zdatnym do normalnego z niej korzystania i ustalenia aktualnej wartości rynkowej tych nakładów. W tym zakresie powód wzajemny nie podjął jednak wystarczającej aktywności dowodowej zmierzającej do wykazania zakresu i wartości tych nakładów, za taką nie mogą być bowiem uznane fragmentaryczne zeznania pozwanych wskazujących na niektóre z czynionych nakładów. Taka metodyka określenia zakresu i wartości tych nakładów nie może być również zastąpiona wyłącznie dowodem z opinii biegłego, który oszacował wartość wszystkich nakładów istniejących na chwilę zwrotu rzeczy powodowi. Sąd Apelacyjny uznał zatem, że nie został wykazany przez powoda wzajemnego zakres, stan i wartość nakładów czynionych zarówno w ramach stosunku dzierżawy, jak również już po jego zakończeniu. Z tego względu powództwo wzajemne podlegało oddaleniu.

Mając na uwadze powyższe okoliczności Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok, odmiennie niż Sąd Okręgowy orzekając o roszczeniu dochodzonym w ramach powództwa głównego i powództwa wzajemnego. Obie apelacje nie zasługiwały jednak na uwzględnienie w pełnym zakresie i podlegały oddaleniu na podstawie ary 385 k.p.c.

Zmiana rozstrzygnięcia o przedmiocie procesu spowodowała również zmianę rozstrzygnięcia o kosztach procesu i nieuiszczonych kosztach sądowych.

O kosztach procesu Sąd Apelacyjny orzekł na podstawie art. 100 k.p.c., uznając, że pozwani wygrali sprawę z powództwa głównego niemal w całości, a pozwany wzajemny wygrał sprawę z powództwa wzajemnego w całości. Zarówno pozwanym, jak pozwanemu wzajemnemu należy się zatem zwrot kwot po 10 800 zł, stanowiących wynagrodzenie pełnomocników w osobach adwokata i radcy Prokuratorii Generalnej Rzeczpospolitej Polskiej (§ 2 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych – Dz. U. 2018, poz. 265 oraz § 2 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie Dz. U. 2015 poz. 1800 z późn.zm.).

O nieuiszczonych kosztach sądowych Sąd Apelacyjny orzekł na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. 2021, poz. 2257) w zw. z art. 100 k.p.c. nakazując pobrać na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Kielcach od pozwanych zamiast kwoty 19 899, 62 zł kwotę 5287, 59 zł. Opłata od pozwu głównego, od której powód był ustawowo zwolniony wynosiła bowiem 75 537 zł, a powództwo to zostało uwzględnione w 7 % (75 537 x 7 % = 5287, 59 zł).

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Apelacyjny orzekł na podstawie art. 100 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. Apelacja powoda została uwzględniona w 19 % (264 571/1400911), a poniesione przez powoda koszty wyniosły i stanowią one wynagrodzenie pełnomocnika w osobie radcy Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej w kwocie 8100 zł (§ 2 pkt 7 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych – Dz. U. 2018, poz. 265). Powodowi należy się zatem zwrot kwoty 1539 zł (8100 x 19 %). Koszty poniesione przez pozwanych wyniosły 8100 i stanowią one wynagrodzenie pełnomocnika pozwanych w osobie adwokata (§ 2 pkt 7 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie Dz. U. 2015 poz. 1800 z późn.zm.). Pozwanym należy się zatem zwrot kwoty 6561 zł (8100 x 81 %). Po skompensowaniu tych kwot pozwanym należy się zatem zwrot kwoty 5022 zł . Apelacja pozwanych została uwzględniona niemal w całości, a zatem należy się im pełny zwrot poniesionych kosztów w postępowaniu apelacyjnym, które zamknęły się kwotą 22 380 zł i składają się na nie: opłata od apelacji w kwocie 14 280 zł i kwota 8100 zł tytułem wynagrodzenia pełnomocnika pozwanych w osobie adwokata (§ 2 pkt 7 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie Dz. U. 2015 poz. 1800 z późn.zm.). Łącznie więc powód jest zobowiązany do zwrotu pozwanym kwoty 27 402 zł (22380 + 5022).

Opłata od apelacji powoda nie została uiszczona w kwocie 70 046 zł. W tym zakresie Sąd Apelacyjny orzekł na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. 2021, poz. 2257) w zw. z art. 100 k.p.c. nakazując pobrać na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Apelacyjnego w Krakowie od pozwanych kwotę 13 308 zł (70 046 zł x 19 %).

SSO Bartosz Pniewski SSA Paweł Rygiel SSA Robert Jurga