Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Krakowie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 października 2024 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie, I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący SSA Sławomir Jamróg

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 22 października 2024 r. w Krakowie

sprawy z powództwa M. K. (1) i M. K. (2)

przeciwko Bankowi (...) S.A. w W.

o ustalenie i zapłatę

na skutek apelacji strony pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie

z dnia 12 maja 2022 r., sygn. akt I C 2958/20

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od strony pozwanej na rzecz powodów, tytułem kosztów postępowania apelacyjnego, kwoty po 2.025 zł (dwa tysiące dwadzieścia pięć złotych) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty.

Sygn. akt I ACa 1033/22

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 12 maja 2022r. sygn. akt I C 2958/20 Sąd Okręgowy w Krakowie ustalił, że umowa o kredyt hipoteczny numer (...) (...) z dnia 7 listopada 2006 roku zawarta pomiędzy M. K. (1) i M. K. (2) a Bankiem (...) S.A. z siedzibą w W. jest nieważna (pkt I), zasądził od strony pozwanej Banku (...) S.A. z siedzibą
w W. na rzecz powodów M. K. (1) i M. K. (2) łącznie do ich niepodzielnej ręki kwotę 80.177,86 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od 11 kwietnia 2022 roku do dnia zapłaty (pkt II), oddalił powództwo w zakresie żądania odsetek za wcześniejszy okres (pkt III) i zasądził od strony pozwanej na rzecz powodów do ich niepodzielnej ręki kwotę 6.417 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania (pkt IV).

Podstawę tego rozstrzygnięcia stanowił następujący stan faktyczny:

Powodowie M. K. (2) i M. K. (1) zawarli w dniu 7 listopada 2006r z Bankiem (...) SA w W. umowę o kredyt hipoteczny nr KH/ (...) na kwotę 353.500 zł indeksowany do CHF na zakup działki , domu, modernizacji i remontu domu w N..

Przed podpisaniem umowy powodowie konsultowali się w sprawie kredytu z doradcą finansowym z zewnętrznej firmy . Bank wybrali osobiście

Bank zaoferował im kredyt indeksowany do CHF, zapewniając o stabilności waluty CHF. Umowa nie była negocjowana. Został wykorzystany wzór umowy.

Kredyt miał być wypłacony w transzach. Spłata kredytu została rozłożona na 420 rat.

Wypłacono powodom 360.000 zł w 3 transzach . Była to równowartość 151.427,12 CHF

Powodowie spłacali kredyt regularnie w złotówkach. Wpłaty pochodziły z ich majątku wspólnego jako małżonków.

Do dnia 16 września 2020r powodowie spłacili w sumie kwotę 263.936,83 zł.

Na dzień 16 września 2020r saldo kredytu powodów wyrażone w CHF wyniosło 100.597,24 CHF.

Pismem z dnia 16 listopada 2020r. doręczonym stronie pozwanej w dniu 04 grudnia 2020r. pełnomocnik powodów złożył reklamację w sprawie kredytu. Wezwał pozwany Bank m.in. do zapłaty na rzecz powodów w terminie 14 dni kwoty 263.936,83 zł tytułem nienależnie pobranych środków w okresie od 16 grudnia 2006 do 16 września 2020r. w związku z nieważnością umowy kredytu

Przy tym stanie faktycznym Sąd Okręgowy uznał zasadność powództwa w przeważającej części.

Sąd przyjął istnienie interesu prawnego powodów w ustaleniu w rozumieniu art. 189 k.p.c. Samo istnienie możliwości wytoczenia powództwa o świadczenie nie zapewni w tym przypadku pełnej ochrony prawnej powodów. Nie można bowiem wykluczyć, że nawet po zasądzeniu od strony pozwanej na rzecz powodów zwrotu wszystkich kwot, które świadczyli dotąd z tytułu umowy kredytu, strona pozwana nadal mogłaby uważać ich za swojego dłużnika i żądać spłaty kolejnych rat, powołując się na to, że wyrok zasądzający świadczenie nie wiąże jej w zakresie znajdujących się jedynie w uzasadnieniu wyroku rozważań co do stwierdzenia nieważności umowy. Nadto istnieją inne skutki zawartej między stronami umowy kredytu, których nie da się usunąć w drodze powództwa o świadczenie - zwłaszcza hipoteka ustanowiona na nieruchomości powodów na zabezpieczenie roszczeń Banku z tytułu umowy kredytu, której wykreślenie bez zgody Banku będzie możliwe dopiero po uzyskaniu wyroku ustalającego nieważność umowy bądź spłacaniu przez powodów całego kredytu.

Sąd Okręgowy stwierdził , że treść wskazanych przez powodów postanowień umowy tj. § 2 ust.2,§7 umowy oraz §2 pkt.19 §3 ust.2 i § 8 ust.3 regulaminu dotyczą głównych świadczeń stron, jednak ich treść nie jest jednoznaczna. Odwołując się do art. 385 ¹§ 1 k.c. i treści Dyrektywy nr 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 roku uznał, że wymóg jednoznaczności nie został w tym przypadku spełniony. Wysokość każdej kolejnej raty kredytu była dla powodów niewiadoma albowiem zależała od kursu franka stosowanego przez pozwany bank, dla którego średni kurs NBP był punktem odniesienia do tworzenia własnych tabel . Jakkolwiek bank określał ten kurs w sposób oparty na parametrach rynkowych, to jednak sposób ustalania kursów był zależny jedynie od banku i nieweryfikowalny. Ponadto z uwagi na nieprzewidywalność rynkowego kursu franka nieprzewidywalne były również raty kredytu i saldo kredytu czyli określone były one de facto w sposób niejednoznaczny.

Zdaniem Sądu powołane wyżej postanowienia umowy zawierają klauzule niedozwolone, które kształtują obowiązki stron w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco naruszają interes kredytobiorców. Następuje to poprzez nierównomierne rozłożenie ryzyka związanego z kursem waluty tj. przerzucenie go w całości na kredytobiorcę bez żadnego ograniczenia co w efekcie przy wysokim kursie franka rażąco narusza jego interes bo podraża koszty kredytu do skali jaka nie była brana w ogóle pod uwagę przy zawieraniu umowy i która gdyby była wówczas do przewidzenia to powodowie tej umowy by nie zawarli. Skutki umowy w postaci niegraniczonego ryzyka wzrostu kursu franka pojawiają się dopiero w toku wykonywania umowy i dotykają wyłącznie powodów. Treść umowy tworzył bank i on winien również ponieść konsekwencję tych wadliwych, niedozwolonych postanowień. Zakwestionowane postanowienia nie były indywidulanie uzgadniane z kredytobiorcą i jako takie nie wiążą go. Klauzule zostały wzięte z gotowego wzorca umowy, przygotowane wcześniej przed okazaniem powodom projektu umowy nie były z nimi uzgadniane.

Wyeliminowanie tych, niewiążących powodów postanowień z umowy, bez których umowa nie może funkcjonować, skutkuje nieważnością czynności na podstawie art. 58§1 k.c. Eliminacja postanowień mechanizmu indeksacji i pozostawienie pozostałych postanowień w mocy stanowiłaby nieuprawnioną ingerencją sądu w treść stosunku prawnego.

Zdaniem Sadu Okręgowego nie ma możliwości zastosowania w miejsce wyeliminowanych postanowień żadnego innego kursu waluty.

Brak możliwości stosowania norm o charakterze ogólnym nie pozwala na sięgnięcie do domniemanej woli stron lub utrwalonych zwyczajów (art. 65 k.c. i art. 56 k.c.), które w odniesieniu do innych stosunków prawnych pozwalałyby na ustalenie wartości świadczenia określonego w walucie obcej np. przez odniesienie się do tej waluty według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski lub innych kursów wskazywanych przez strony w umowie. Nie ma zwłaszcza możliwości sięgnięcia do przepisu art. 358 § 2 k.c., Bezskuteczność niedozwolonych klauzul indeksacyjnych określających główne świadczenia stron prowadzi do naruszenia przepisu art. 69 prawa bankowego i czyni umowę nieważną w świetle art. 58 § 1 k.c.

Dla Sądu pierwszej instancji zasadne też były twierdzenia powodów o sprzeczności tak okrojonej umowy z treścią art. 353 ¹k.c.

Sąd dodatkowo wskazał , że sposób ukształtowania umowy, przerzucającej na konsumenta całe ryzyko wzrostu kursu franka zawiera pułapkę dla kredytobiorcy , który działał w zaufaniu do banku i wierzył w jego zapewnienia , że kupuje dobry , stabilny produkt. Bank winien jako profesjonalista nie zawarł też zabezpieczeń kontrahenta przed skutkami nadmiernego wzrostu . Mechanizm indeksacji połączony z brakiem górnej granicy ryzyka związanego ze wzrostem kursu waluty czyni ten mechanizm i przez to całą umowę sprzeczną z zasadami współżycia społecznego bo obciąża kredytobiorcę w sposób nieograniczony i w ogóle nieprzewidywany i nie brany pod uwagę przez żadną ze stron umowy w chwili jej zawierania. Prowadzi do nieekwiwalentności świadczeń. Sprzeczność umowy z zasadami współżycia społecznego czyni ją również nieważną w myśl zasady art. 58 §2 k.c.

Sąd podkreślił, że w chwili zawierania umowy czyli w roku 2006 kurs CHF kształtował się od dłuższego czasu na podobnym, stabilnym poziomie. Powodowie byli informowani, że wahania kursu są i będą niewielkie. Decyzja o wyborze produktu obarczonego ryzykiem kursowym należała jednak ostatecznie do powodów. Za niezasadny Sąd uznał podniesiony przez stronę pozwaną zarzut przedawnienia.

W ocenie Sądu najwcześniejszy możliwy termin, w którym powodowie mogli się domagać od strony pozwanej zwrotu świadczenia, nastąpił w momencie kiedy dowiedzieli się oni o tym, że umowa wiążąca ich z Bankiem jest nieważna. Dopiero wówczas mogli bowiem podjąć decyzję co do tego, czy zaakceptują niedozwolone klauzule w celu uniknięcie niekorzystnych dla nich skutków nieważności umowy albo czy będą się powoływać na całkowitą nieważność umowy w celu uniknięcia niekorzystnych dla nich skutków wykonywania umowy zawierającej klauzule abuzywne . Skutkiem nieważności umowy jest konieczność zwrotu spełnionych przez strony świadczeń zgodnie z art. 410 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 405 k.c.

Sąd zasądził dla powodów żądaną przez nich kwotę 80177,86 zł , jako część spłaconej przez nich kwoty kredytu w kresie od zawarcia umowy do dnia 16 września 2020r z ustawowymi odsetkami od dnia w którym powodowie świadomie złożyli przed bankiem oświadczenie iż nie godzą się na trwanie umowy ze wskazanymi klauzulami niedozwolonymi i mając świadomość ewentualnych roszczeń banku w stosunku do nich żądają stwierdzenia nieważności umowy tj. od dnia 11 kwietnia 22022r, bo w tej dacie ich roszczenie – oparte na założeniu istnienia niedozwolonych klauzul stało się wymagalne. Dlatego też żądanie zasądzenia odsetek za wcześniejszy okres oddalono.

Jako podstawę rozstrzygnięcia o kosztach powołano art. 98 k.p.c.

Apelację od tego wyroku wniosła strona pozwana zaskarżając orzeczenie w w punktach I,II i IV, zarzucając:

I.  Naruszenie przepisów postepowania, mające wpływ na wynika sprawy a to:

a)  art. 235 ¹§ 1 pkt 2 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. poprzez pominięcie postanowieniem z dnia 7 kwietnia 2022 roku z zeznań świadka H. C. i tych przepisów w zw. z art. 278 § 1 k.p.c. poprzez pominięcie dowodu z opinii biegłego z dziedziny bankowości oraz rachunkowości na okoliczności wskazane w odpowiedzi na pozew, pomimo że rozstrzygnięcie niniejszego sporu wymagało wiadomości specjalnych, w szczególności w zakresie obiegu środków finansowych, kosztów jakie bank ponosił w związku z finansowaniem akcji kredytowej dla kredytów indeksowanych do CHF, obowiązków, czynników wpływających na zmianę kursów i rynkowego charakteru kursów banku, co powodowało rozstrzygnięcie na niepełnym materiale dowodowy, i uniemożliwiło prawidłową ocenę charakteru stosunku prawnego łączącego strony,

b)  b) art. 233§1 k.p.c. w zw. z art. 299 k.p.c. poprzez uznanie wiarygodności zeznań powoda w sytuacji gdy był to dowód subsydiarny, sprzeczny z dowodami z dokumentów,

c)  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez:

- wadliwą ocenę zeznań świadka S. M.,

- dokonanie dowolnej, oceny dowodów, pozbawionej wszechstronnego i obiektywnego rozważenia całości materiału dowodowego i wyciągnięcie na tej wadliwej podstawie bezpodstawnych i niezgodnych z rzeczywistym stanem faktycznym wniosków leżących u podstaw wyroku, w szczególności poprzez:

- błędne ustalenie, że użycie wzorca umowy wyklucza możliwość indywidualnego uzgadniania postanowień umowy, kwestionowane przez Powoda postanowienia umowne nie zostały indywidualnie uzgodnione z klientem podczas gdy z zebranego w sprawie materiału dowodowego w sposób oczywisty wynika, iż klienci mieli wpływ na kształt umowy,

-wadliwe ustalenie , że postanowienia umowy nie mają jednoznacznej treści podczas gdy zapisy umowy i regulaminu są klarowne i jasne,

- wadliwe uznanie, że założenia umowy oparte są na przerzuceniu ryzyka kredytowego na powodów podczas gdy z dokumentów wynika, ze wskazywano klientom, że produkty kredytów hipotecznych oparte są na zmiennej stopie procentowej oraz wskazywano, ze kredytobiorcy narażeni są na ryzyko kursowe,

- sam powód we wniosku o kredyt hipoteczny określił podstawowe warunki kredytu (przedmiot i okres kredytowania, zabezpieczenie itp.), w tym jego walutę jako CHF, pomimo możliwości zaciągnięcia kredytu złotowego (a zatem to Powód wykluczył udzielenie kredytu w PLN - doszło do indywidualnego uzgodnienia waluty kredytu jako CHF), co jednoznacznie wynika z treści dokumentacji przedstawionej w sprawie;

- błędne uznanie, ze Bank przyznał sobie prawo do jednostronnego określania wysokości kursu w sytuacji gdy bank kształtował wysokość kursu o wskaźniki rynkowe i kurs ten nie odbiegał od wskazań rynkowych;

II. Naruszenie przepisów prawa materialnego, a to:

1. art. 58 §1 k.c. w zw. z art. 353 ¹ k.c. poprzez ich błędną wykładnię skutkującą uznaniem, że postanowienia umowy i regulaminu odnoszące się do zasad ustalania kursów wality indeksacyjnej i wysokości salda kredytu a następnie wysokości rat są sprzeczne z ustawą i z przekroczeniem granic swobody umowo z art. 353 ¹§k.c.,

2. art. 58§3 k.c. poprzez jego zastosowanie ,

3. art. 385 ¹§ 3k.c., poprzez jego błędną wykładnie i uznanie , ze postanowienia umowy nie zostały indywidualnie uzgodnione, w sytuacji gdy powód sam wybrał rodzaj kredytu i walutę kredytu i miał możliwość spłaty w CHF,

4.art. 385 ² §1 i2 k.c. w zw. z art. 6 ust. 1 Dyrektywy 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 roku w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich poprzez ich błędne zastosowanie z pominięciem tzw. „ustawy antyspreadowej” uznanie, że postanowienia Umowy kredytowej regulujące mechanizm indeksacji kredytu do CHF, nadal stanowią postanowienia abuzywne,

5. art. 385 ¹ § 2 k.c. w zw. z art. 65 § 2 k.c. oraz art. 358 § 2 k.c. i art. 69 Prawa bankowego w aktualnym brzmieniu poprzez ich niezastosowanie do rozliczeń stron umowy przy zastosowaniu art. 358 § 2 k.c. w jego aktualnym brzmieniu i poprzez niezastosowanie kursu średniego,

6. art. 189 k.p.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i uznanie, że powodowie posiadali interes prawny w wytoczeniu powództwa o ustalenie nieistnienia stosunku prawnego, podczas gdy powodowie mogli wytoczyć powództwo o świadczenie, w którym jedną z przesłanek rozstrzygnięcia byłoby ustalenie istnienia (ważności) Umowy Kredytu, co oznacza, że powodowie nie mieli w niniejszej sprawie interesu prawnego co do żądania ustalenia nieważności umowy;

7. art. 410 § 1 i § 2 k.c. w zw. z art. 405 k.c. poprzez ich niewłaściwe zastosowanie i błędne uznanie świadczeń spełnionych przez powoda jako nienależnych, pomimo tego, iż podstawą świadczenia powoda jest łącząca strony Umowa kredytu;

Strona pozwana wniosła o zmianę o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w zaskarżonym zakresie, i zasądzenie kosztów procesu za obie instancje, ewentualnie o uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy Sądowi Oręgowemu do ponownego rozpoznania. Na podstawie art. 380 k.p.c. wniosła także o zmianę postanowienia Sądu I instancji w przedmiocie pominięcia wniosku pozwanego o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z zakresu bankowości oraz rachunkowości jak też z zeznań świadka J. C. na okoliczności wskazane w odpowiedzi na pozew.

Powodowie wnieśli o oddalenie apelacji i o zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego oraz o pominięcie dowodów uznając, że Sąd Okręgowy dokonał prawidłowej oceny dowodów i podtrzymując stanowisko o istnieniu interesu prawnego powodów w ustaleniu. Powodowie podnieśli, że oceny abuzywności dokonuje się na chwilę zawarcia umowy i zakwestionowali stanowisko pozwanej o oraz uznali zarzuty pozwanej za niezasadne (k .390 i nast.).

Rozpoznając apelację Sąd Apelacyjny uznał za własne ustalenia Sądu Okręgowego i zaważył co następuje:

Wbrew zarzutom apelacji Sąd Okręgowy nie zakwestionował samej możliwości negocjowania umów natomiast uznał, że ta możliwość nie dotyczyła zakwestionowanych przez powoda postanowień umowy. Tej oceny nie mogły zmienić zeznania świadka J. C. i S. M., którzy nie uczestniczyli w procesie zawierania umów z powodami. Świadek M. (protokół z dnia 5 sierpnia 2021r).sam zeznał, że nie ma wiedzy na temat umów zawieranych z powodami i ich nie kojarzy, stąd jego depozycje, że informowali klientów , że kurs może wzrosnąć drastycznie nie mogą być odniesione do okoliczności zawarcia umowy z powodami. Jego zeznania w tej części są zresztą sprzeczne z symulacją z która zapoznawali się powodowie. To , że istniała teoretyczna możliwość negocjowania umów nie oznacza, że negocjacje były prowadzone. Teoretyczny przekaz świadka J. C. na temat sposobu księgowania kredytów indeksowanych czy denominowanych , rozkładu i systemu rozkładu ryzyka zasad i zwyczajów związanych z dostosowaniem stopy referencyjnej do waluty zobowiązania nie mógł zmienić oceny dowodów , w sytuacji , gdy nie zostały zakwestionowane twierdzenia powodów, że świadek nie miał z nimi kontaktów . To jaki kredyt udzielono powodom wynika z treści umowy. Zasady zaś udzielania kredytu w CHF, sposobu księgowania kredytów indeksowanych kursem CHF, przyczyn powiązania oprocentowana kredytu ze stawką LIBOR (CHF), systemu zabezpieczania ryzyka kredytowego ocenianych przez świadka w oderwaniu od umowy zawieranej z powodem są nieistotne dla rozstrzygnięcia.

Sama strona pozwana nie kwestionuje, że umowy zostały oparte na wzorcu. Z zasady zaś fakt posłużenia się przez kontrahenta wzorem umowy i regulaminem tworzy domniemanie, że konstrukcję umowy oparto na wzorcu, na którego brzmienie konsument nie miał rzeczywistego wpływu. Ciężar dowodu wynikający z art. 385 ^{( 1)}§4 k.c. spoczywał więc na pozwanej. Nie zostało zaś wykazane, ze w tym przypadku kwestionowane postanowienia umowy były przedmiotem negocjacji. Powód temu zaprzeczał i brak jest jakichkolwiek podstaw do zakwestionowania dowodów z zeznana strony. Okoliczność, że istniała teoretyczna możliwość negocjacji umów kredytowych nie oznacza, że taka możliwość negocjacji istniała w tym przypadku. Dowody przeprowadzone w sprawie nie wskazują by negocjowane były warunki przeliczania świadczenia wyrażonego w złotych do waluty obcej. Zeznania świadka M. jak tez okoliczności mające być przedmiotem dowodu z zeznań świadka C. nie odnoszą się do procesu negocjacyjnego przy zawieraniu umowy z powodami. Oparcie ustaleń także na zeznaniach powodów nie narusza zaś zasad swobodnej oceny dowodów. To, że w banku nie obowiązywał żaden formalny zakaz negocjowania postanowień umowy i klienci potencjalnie mogli negocjować treść umowy nie oznacza, że doszło do negocjacji przedmiotowej umowy z powodami. Istnienie procedur czy systemów zabezpieczenia ryzyka nie uchyla prawidłowości ustaleń, że w tym przypadku powodowie zostali na takie ryzyko walutowe narażeni. Okoliczność, że powszechna jest świadomość skutków ryzyka walutowego nie oznacza, że prawidłowo zrealizowano obowiązek informacyjny przy zawieraniu umów z powodami. Instytucje finansowe muszą zapewnić kredytobiorcom będącym konsumentami informacje wystarczające do podjęcia przez nich świadomych i rozważnych decyzji powodujących związanie warunkami sformułowanymi uprzednio przez przedsiębiorcę (zob. wyroki Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości z dnia 30 kwietnia 2014 r. C-26/13 Árpád Kásler, Hajnalka Káslerné Rábai, i z dnia 21 marca 2013 r. C-92/11 RWE Vertrieb).

Niewątpliwie powodowie podpisali umowę , w której wskazywano na wpływ zmian kursów na wysokość kredytu i wysokość raty( §2 ust. 2 k.189). Mieli oni możliwość zapoznania się z informacją dla osób ubiegających się o produkt hipoteczny indeksowany kursem waluty obcej (k.173, l178). Informacja ta wprawdzie wskazuje na zmienność kursów walutowych jednak odnosi się ona bardziej do konsekwencji do wzrostu stóp procentowych. Wzrost ten ma większe znaczenie przy kredytach zlotowych. Informacja ta natomiast nie obrazuje możliwego kształtowania się wysokości kredytu po dłuższym okresie spłaty w sytuacji znacznego osłabienia wartości złotego. Historyczne kursy do których zapoznania się wzywał bank w tej informacji nie mogły wskazywać na możliwość znacznego osłabienia waluty polskiej w skali, w której wzrost ten nastąpił. Symulacja zaś k 178 określająca wzrost raty kapitałowo-odsetkowej przy założeniu, że kurs wzrośnie o 9,21% wskazywała na ratę w wysokości 2294,26 PLN zł a więc niższą niż przy kredycie w złotych polskich. Powód mógł więc być przekonany o możliwych ruchach kilkuprocentowych. Istotne zaś jest, żeby konsument miał świadomość, że ryzyko ma charakter nieograniczony.

Podkreślić należy, że nie spełnia wymogu przejrzystości przekazywanie konsumentowi przy zawarciu umowy informacji, nawet licznych, jeżeli opierają się one na założeniu, że stosunek wymiany między walutą rozliczeniową a walutą spłaty pozostanie w miarę stabilny przez cały okres obowiązywania tej umowy. Zachwalanie kredytu jako dobrego i taniego (vide symulacja i zeznania powoda ) zaprzecza prawidłowemu pouczeniu w sytuacji , gdy powodowie nie mieli dochodów w walucie obcej. Dyrektywa Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich zakłada, że informacja przed zawarciem umowy o warunkach umownych i skutkach owego zawarcia ma fundamentalne znaczenie dla konsumenta. Założeniem ochrony konsumenta jest więc zasada jasnej, pełnej i zrozumiałej informacji handlowej. Symulacje liczbowe, mogą stanowić użyteczną informację, jeżeli są oparte na wystarczających i prawidłowych danych oraz jeśli zawierają obiektywne oceny, które są przekazywane konsumentowi w sposób jasny i zrozumiały. Symulacje liczbowe powinny więc pozwalać konsumentowi zrozumieć rzeczywiste znaczenie długoterminowego ryzyka związanego z możliwymi wahaniami kursów wymiany walut, a tym samym ryzyka związanego z zawarciem umowy kredytu wyrażonego w walucie obcej lub denominowanego do waluty obcej (por. wyrok Trybunału Sprawiedliwości U.E. z dnia 10 czerwca 2021 r. C-776/19 ,VB i in vs. BNP Paribas Personal Finance SA, Procureur de la République). Strona pozwana więc powinna wykazać, że informacja przedstawiona powodom dawała im jasne podstawy do uświadomienia sobie skutków znacznego osłabienia waluty polskiej względem CHF, tj co najmniej takiego jakie wystąpiło w rzeczywistości, lub mogło nastąpić w przypadku jeszcze większej deprecjacji wartości PLN, co w tym przypadku nie zostało wykazane. Trzeba podkreślić, że obowiązek informacyjny dotyczy nawet konsumentów, którzy w subiektywnym odczuciu posiadają odpowiednią wiedzę w dziedzinie wspomnianej umowy (por. wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE z dnia z dnia 21 września 2023 C‑139/22 AM i PM vs mBank S.A. ). Dokumenty podpisane przez powodów oczywiście wskazują, że powodowie powinni mieść świadomość konsekwencji zwiększenia kwoty rat na skutek zmiany kursu czy stóp procentowych. Informacje te jednak należy zestawić z treścią symulacji i zapewnieniem o taniości kredytu, a to zaburza ocenę ryzyka.

Zdaniem więc Sądu Apelacyjnego prawidłowo Sąd Okręgowy ocenił, że informacja przedstawiona przez bank nie była w tym przypadku wystarczająca. Obciążający przedsiębiorcę brak przejrzystości przy określeniu warunków umowy w zakresie konsekwencji istotnej zmiany kursu walut spowodował, że powodowie zawarli umowę bez odpowiedniej świadomości możliwości nieograniczonego wzrostu zwaloryzowanej wysokości zadłużenia wynikającej ze zwiększonego możliwego poziomu indeksacji w związku ze znacznym wzrostem kursy CHF. Przede wszystkim informacja przedkładana przez zawarciem umowy nie dawała świadomości, że powiązany ze wzrostem kursu wzrost kwoty zadłużenia może mieć charakter nielimitowany. Przy stosunkowo słabej walucie krajowej wrażliwej także na pozaekonomiczne czynniki, bank wypłacając świadczenie w złotych nie jest narażony na odwrotne, analogiczne, istotne dla strony pozwanej, ruchy kursowe wynikające ze znacznego osłabienia CHF względem złotego. Ewentualne zmiany na niekorzyść pozwanej, w istocie nie są istotne dla sytuacji ekonomicznej banku. Na istotne ryzyko kursowe w toku wykonywania długotrwałej umowy w nieporównywalny sposób narażeni byli powodowie i to nawet gdyby strona powodowa musiała ponosić koszty obsługi takich kredytów, o czym miał zeznawać świadek C.. Postanowienie umowne jest sprzeczne z dobrymi obyczajami, jeżeli może stworzyć podstawy znaczącej nierównowagi kontraktowej na niekorzyść konsumenta w sposób jednostronny, jeżeli przedsiębiorca, który traktuje kontrahenta w sposób słuszny nie mógłby racjonalnie się spodziewać, że konsument zaakceptowałby w ramach negocjacji taką klauzulę gdyby odpowiednio poinformował konsumenta (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 20 czerwca 2018 r. III CZP 29/17 OSNC 2019/1/2). Taka sprzeczność z dobrymi obyczajami zachodzi więc w tym przypadku.

Rażące naruszenie interesów konsumenta oznacza nieusprawiedliwioną dysproporcję praw i obowiązków wynikających z umowy na jego niekorzyść, skutkującą niekorzystnym ukształtowaniem sytuacji ekonomicznej konsumenta oraz jego nierzetelnym traktowaniem (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 3 lutego 2006 r., I CK 297/05, nie publ., z dnia 15 stycznia 2016 r., I CSK 125/15, OSNC - ZD 2017). Zgodnie z art. 3 ust. 3 Dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich, uznaje się za nieuczciwe te warunki umowy, które nie były indywidualnie negocjowane, jeśli stojąc w sprzeczności z wymogami dobrej wiary, powodują znaczącą nierównowagę wynikających z umowy praw i obowiązków stron ze szkodą dla konsumenta (por. także wyrok Trybunału Sprawiedliwości U.E. z dnia 10 czerwca 2021 r. C-609/19 BNP Paribas Personal Finance SA przeciwko VE). Taka nierównowaga i niekorzystne ukształtowanie sytuacji ekonomicznej powodów nastąpiła. Przedmiotowa umowa określała bowiem, że kredyt udzielony jest w walucie polskiej i jest on indeksowany do waluty obcej. Kwota kredytu była podana w walucie krajowej i w tej walucie zostaje wypłacona, ale miała być przeliczona na walutę obcą według klauzuli umownej opartej również na kursie kupna tej waluty obowiązującym w dniu wypłaty środków (§2 ust. 2 k.18 i k23), przy czym spłata kredytu miała nastąpić w walucie krajowej po przeliczeniu według cen sprzedaży CHF ( § 7 ust. 1 i ust.3). Był to więc kredyt indeksowany do waluty obcej definiowany w sposób określony w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 30 września 2020 r. I CSK 556/18.

Zarówno wartość kredytu jak i wypłata kredytu oraz kwoty spłacane przez kredytobiorcę w PLN miały być więc przeliczane do CHF. Klauzula walutowa, czyli klauzula zawierająca postanowienia przewidujące przeliczenie oddawanej do dyspozycji kwoty kredytu oraz spłacanych rat na inną walutę mieści w sobie ryzyko kursowe, wiążące się z obciążeniem kredytobiorcy-konsumenta ryzykiem zmiany kursu waluty i związanym z tym ryzykiem zwiększenia kosztu kredytu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 maja 2022 r. II CSKP 285/22 LEX nr 3350106 ). Należy podkreślić, że mechanizm indeksacji musi być określony w taki sposób, by konsument był w stanie oszacować, w oparciu o jednoznaczne i zrozumiałe kryteria, wypływające dla niego z tej umowy konsekwencje ekonomiczne (zob. podobnie wyrok z dnia 27 stycznia 2021 r., Dexia Nederland, C-229/19 i C-289/19, EU:C:2021:68, pkt 50 i przytoczone tam orzecznictwo). Niewątpliwie w tym przypadku umowa i to nawet w połączeniu z regulaminem (k. 194 i nast. ) nie dawała takiej możliwości. Powodowie na podstawie umowy i regulaminu nie mogli w sposób pewny określić wysokości zobowiązania. Zasady ustalania kursów wymiany walut w tabelach kursów walutowych stosowanych u kredytodawcy nie zostały określone w umowie. Treść umów nie dawała konsumentom możliwości obiektywnej weryfikacji sposobu ustalania kursu przez bank. W oczywisty więc sposób treść umowy nie daje podstaw do jasnego określenia kwoty jaką bank zobowiązał się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie i jaką kwotę kredytobiorca może wykorzystać a w konsekwencji w jakiej wysokości zobowiązany jest do zwrotu. Główne więc świadczenia stron nie zostały sformowane w umowie w sposób jednoznaczny co pozwala na poddanie postanowień ich dotyczących ocenie z punktu widzenia przesłanej abuzywności wynikających z art. 385 ^{( 1)}§1 k.c. Tu dodatkowo można wskazać, że §5 pkt 17 regulaminu chronił bank w przypadku stwierdzenia przy uruchomieniu kredytu zwiększenia ryzyka banku.

Powodowie nie mieli żadnych praw w procesie określania przelicznika waluty, a prawa te miał wyłącznie kontrahent będący przedsiębiorcą. Tej oceny nie uchyla to, że Bank spełniał obowiązek informacyjny z art. 111 Prawa bankowego i wskazywał w miejscach dostępnych informacje o aktualnych kursach wynikających z tabeli. Tylko bowiem od banku bowiem zależało jak ten kurs określi. Przepis art 111 ust. 1 pkt 4 pr. bank. przewiduje jedynie ogólny obowiązek informacyjny banków i nie daje on żadnych podstaw do przyjęcia, że jego obowiązywanie w wystraczający sposób obiektywizuje proces określania kursów (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 listopada 2022r. I CSK 3356/22).

W tym przypadku nastąpiło więc nierównomierne rozłożenie uprawnień i obowiązków między partnerami stosunku obligacyjnego w zakresie kształtowanie wielkości świadczeń wypłaconych i określania wysokości zobowiązania w toku umowy, co stanowi klauzulę niedozwoloną. Prawo z banku do ustalania kursu waluty nie doznawało żadnych umownych ograniczeń w postaci skonkretyzowanych, obiektywnych kryteriów zmian stosowanych kursów walutowych. Kształtowanie tego kursu nie doznawało te ograniczeń maksymalnych i nie wprowadzało zabezpieczeń kredytobiorcy przed gwałtownymi zmianami kursów. W orzecznictwie uznawano już takie rozwiązanie za prowadzące do naruszenia interesów konsumenta, w tym przede wszystkim interesu ekonomicznego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 października 2019r. IV CSK 309/18). Wbrew zarzutom apelacji możliwość przewalutowania nie chroni dostatecznie kredytobiorców albowiem także kurs przewalutowania zależał od banku (§11Regulaminu).

Świadczenie banku było ponadto wypłacane po kursie kupna waluty CHF Tabeli Kursów Walut Obcych obowiązującej w dniu uruchomienia kredytu, co nie miało wpływu ma wysokość zobowiązania kredytowego. Spłata zaś była przeliczana według kursy sprzedaży. W orzecznictwie wskazywano ponadto, iż tego typu uregulowanie umożliwia uzyskiwanie przez instytucję kredytową dodatkowego dochodu bez świadczenia w zamian za „spread” żadnej rzeczywistej usługi (por. wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE z dnia 30 kwietnia 2014 r. w sprawie C-26/13, Kásler przeciwko Jelzálogbank, pkt 5–58). Także w orzecznictwie Sądu Najwyższego uznawano, że jeżeli klauzula indeksacyjna nie zawiera jednoznacznej treści i pozwala na ustalanie kursów waluty w sposób pozostawiający bankowi swobodę, to jest ona w sposób oczywisty sprzeczna z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interesy konsumenta (zob. np. wyroki SN z dnia 14 lipca 2017 r. II CSK 803/16 OSNC 2018/7-8/79 i z dnia 27 listopada 2019 r., II CSK 483/18 ). Nawet więc ewentualna możliwość spłacania rat w walucie obcej nie uchyla ww negatywnej oceny treści umów. Tu jednak trzeba nadmienić, że §7 ust. 1 umowy (k181) wskazywał na obowiązek spłaty w złotych. Powyższa ocena jest dokonywana na chwilą zawarcia umowy, stąd nie ma decydującego znaczenia czy do ewentualnej korzyści banku rzeczywiście doszło. Nawet więc gdyby strona pozwana nie nadużyła faktycznie swojej pozycji to i tak nie ma to decydującego znaczenia w sprawie. Bezprzedmiotowy jest więc dowód z opinii biegłego czy też z zeznań świadka J. C. zmierzające do ustalenia faktycznego sposobu kształtowania kursu wymiany przez (...)Bank i porównania go z kursem średnim NBP. Przy ocenie nieuczciwego charakteru warunku umownego sąd krajowy musi się odnieść wyłącznie do daty zawarcia danej umowy i ocenić w szczególności w świetle wszystkich okoliczności towarzyszących temu zawarciu umowy, czy warunek ten sam w sobie zawierał nierównowagę praw i obowiązków stron z korzyścią dla danego przedsiębiorcy, i to nawet wówczas, gdy wspomniana nierównowaga mogłaby wystąpić tylko wtedy, gdyby zaistniały pewne okoliczności, lub gdy w innych okolicznościach wspomniany warunek mógłby nawet przynieść korzyść danemu konsumentowi (zob. wyrok TS UE z dnia 27 stycznia 2021 r., C‑229/19 i C‑289/19, Dexia Nederland, ). Przepis art. 235 ^{( 2)}§1 pkt 2 k.p.c. nie został wiec naruszony.

Sąd pierwszej instancji prawidłowo więc ocenił postanowienia umowy dotyczące możliwości swobodnego kształtowania przez bank kursów przeliczania świadczeń.

Niewątpliwie zawarcie umowy kredytu bankowego w złotych indeksowanego do waluty obcej było na gruncie w art. 353 ¹k.c. co do zasady dopuszczalne. Przepis art. 69 ust. 2 pkt 4a i ust. 3 prawa bankowego w zw. z art. 7b w aktualnym brzmieniu w powiązaniu z art. 5 ust. 2 ustawy dnia 29 lipca 2011 r. o zmianie ustawy - Prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw wskazują, że konstrukcja umowy kredytu indeksowanego nie była sprzeczna z prawem także w chwili zawarcia umowy, tym bardziej, że z przepisu art. 353 ¹ k.c. wynika, że strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Do nieważności umów może prowadzić jednak wprowadzenie do umowy postanowień niedozwolonych i brak potwierdzenia przez konsumenta abuzywnych postanowień umownych.

Abuzywne klauzule są od początku, z mocy samego prawa, dotknięte bezskutecznością na korzyść kredytobiorcy, chyba że następczo udzieli on świadomej i wolnej zgody na te klauzule i w ten sposób przywróci ich skuteczność z mocą wsteczną. Niedozwolone postanowienie umowne (art. 385 ^{( 1)} § 1 KC.) są więc od początku, z mocy samego prawa, dotknięte bezskutecznością na korzyść konsumenta, który może udzielić następczo świadomej i wolnej zgody na to postanowienie i w ten sposób przywrócić mu skuteczność z mocą wsteczną (por. Wyroki Sądu Najwyższego z dnia 27 lipca 2021 r. V CSKP 49/21 LEX nr 3207798 i z dnia 2 czerwca 2021 r., I CSKP 55/21). Powodowie nie przywrócili tej skuteczności.

Jak słusznie wskazał Sąd pierwszej instancji w aktualnym orzecznictwie przyjmuje się, że obowiązek zwrotu kwoty kredytu korygowanej klauzulami przeliczeniowymi do waluty obcej stanowi świadczenie główne w rozumieniu art. 385 ^{( 1)} § 1 k.c. (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 9 maja 2019r., I CSK 242/18, LEX nr 2690299, z dnia 30 września 2020 r., I CSK 556/18 , z dnia 27 lipca 2021 r. V CSKP 49/21 i z dnia 28 września 2021 r. I CSKP 74/21 ). Niejednoznaczność określenia takiego świadczenia nie wyklucza jednak uznania braku związania takim postanowieniem. Jak wyżej wskazano kwestionowane przez powodów postanowienia odwołujące się do tabeli kursowej Banku (...) S.A. miały charakter niedozwolony. Należy dodać, że nie ma także znaczenia możliwość alternatywnej spłaty kredytu w walucie obcej (§8 regulaminu). Nie wykazano zresztą by powodowie mogli dokonywać w ten sposób spłaty zgodnie z umową. Powodowie spłat dokonywali w złotych polskich i ich rachunek wskazany w umowie nie był rachunkiem walutowym. Nawet zaś oparcie wyliczeń przez bank na kursie średnim na rynku międzybankowym nie oznacza, że takie wyliczenie ma charakter obiektywny, szczególnie jeżeli także inne banki określają taki kurs w sposób uznaniowy. Połączenie przez przedsiębiorcę w ramach mechanizmu spłaty elementów dotyczących wykonania tego samego obowiązku ciążącego na konsumencie, z których jeden jest nieuczciwy, a drugi zgodny z prawem np. średni kurs NBP, pozwala danemu przedsiębiorcy na spekulowanie, że poprzez brak informacji, nieuwagę lub niezrozumienie konsument wykona dane zobowiązanie zgodnie z warunkiem, który powoduje znaczącą nierównowagę praw i obowiązków stron ze szkodą dla konsumenta. W związku z tym taki mechanizm umowny może sam w sobie mieć nieuczciwy charakter (por. wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE z dnia z dnia 21 września 2023 C‑139/22 AM i PM vs mBank S.A. ).

Powodowie świadomi, że przedmiotowe postanowienia umowne nie wiążą ich, jak i świadomi, że przedmiotowe postanowienia umowne odnoszą się do istotnych elementów obu umów nie potwierdzili postanowień, stąd w konsekwencji postanowienia te nie mogą ich wiązać a bez nich umowy nie są ważne.

Sąd nie jest uprawniony do uzupełniania umowy kredytu indeksowanego czy denominowanego treścią nieuzgodnioną przez strony, choćby zmierzała do wyrównania ich pozycji na gruncie łączącego je stosunku prawnego. Nie jest też uprawniony do tego, by umowę tę przekształcić w inny rodzaj umowy (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 26 kwietnia 2022 r. II CSKP 550/22 i z dnia 20 maja 2022r. II CSKP 943/22). Nie ma w tym przypadku możliwości wypełnienia luki co do określenia przeliczenia wartości zobowiązania ani też sposobu spełnienia świadczenia przez obie strony.

Nie ma podstaw do odwołania do tabeli kursów sprzedaży NBP. W chwili zawierania umowy nie obowiązywał jeszcze art. 358§2 k.c., ponadto przepis ten ma znaczenie dla umów określających świadczenie w walucie obcej i nie odnosi się do klauzul waloryzacyjnych (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 maja 2022 r II CSKP 797/22 ). Ani art. 358§2, ani też art. 41 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 r. prawo wekslowe nie stanowią norm dyspozytywnych dla określenia obiektywnych mechanizmów indeksacji wprowadzonej na wypadek braku związania stron mechanizmem określonym w umowie. Strony nie przewidziały też w umowie klauzul salwacyjnych. Nie istnieje żaden zwyczaj stosowania kursów średnich tym bardziej, że praktyka banków wskazywała na stosowanie kursów korzystniejszych dla banków.

Konsekwencją stwierdzenia abuzywności klauzuli umownej spełniającej wymagania art. 385 ^{( 1)}§ 1 k.c. jest działająca ex lege sankcja bezskuteczności niedozwolonego postanowienia, połączona z przewidzianą w art. 385 ^{( 1)} § 2 k.c. zasadą związania stron umową w pozostałym zakresie (por. także wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 października 2018 r. II CSK 632/17). Ta zasada jednak nie ma charakteru bezwzględnego. W wyroku TSUE z 8 września 2022r. C-81/21, dotyczącym Deutsche Bank Polska i Bank Millennium wskazano, że art. 6 ust. 1 i art. 7 ust. 1 dyrektywy 93/13 należy interpretować w ten sposób, iż stoją one na przeszkodzie orzecznictwu krajowemu, zgodnie z którym sąd krajowy może stwierdzić nieuczciwy charakter nie całości warunku umowy zawartej między konsumentem a przedsiębiorcą, lecz jedynie elementów tego warunku, które nadają mu nieuczciwy charakter. Nie można więc dzielić takiego warunku. W sytuacji więc wyeliminowania w oparciu o art. 385 ^{( 1)}§1k.c. skutku związania powodów wskazanymi postanowieniami abuzywnymi dotyczącymi klauzul przeliczeniowych brak jest umownego określenia mechanizmu kształtowania wysokości wypłaty świadczenia jak i określenia zobowiązania powodów. Trudno zaś przyjąć by wolą stron było zawarcie kredytu bez takiego mechanizmu szczególnie, że oprocentowanie kredytu powiązano ze zmienną stopy referencyjnej Libor 3M (§6 umów). Wyeliminowanie ryzyka kursowego, charakterystycznego dla umowy kredytu indeksowanego do waluty obcej i uzasadniającego powiązanie stawki oprocentowania ze stawką LIBOR, jest równoznaczne z tak daleko idącym przekształceniem umowy, że należy ją uznać za umowę o odmiennej istocie i charakterze, choćby nadal chodziło tu tylko o inny podtyp czy wariant umowy kredytu. Powyższe oznacza to z kolei, że po wyeliminowaniu tego rodzaju klauzul utrzymanie umowy o charakterze zamierzonym przez strony nie jest możliwe, co przemawia za jej całkowitą nieważnością (por. wyrok Sądu Najwyższego z 13 maja 2022 r., II CSKP 293/22 i postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 24 listopada 2022 r. I CSK 3200/22).

Prawidłowo więc oceniono skutki abuzywności prowadzące do stwierdzenia nieważności umowy z zastrzeżeniem, że nie chodzi o nieważność o jakiej mowa w art. 58§1 k.c. lecz o brak możliwości uznania, że tak okrojona umowa, która nie odpowiada rzeczywistej woli stron spełnia wymogi z art. 353 ¹§1 k.c. Nie był także wykluczone uznanie, że umowa zawarta w okolicznościach wskazanych powyżej była sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Nie ma jednak podstaw do odwoływania się do treści art. 58§2 k.c. wobec szczególnej regulacji wynikającej z z norm dotyczących ochrony konsumenckiej.

Powodowie posiadają interes prawny w ustaleniu 189k.p.c. Wbrew stanowisku pozwanej uwzględnienie powództwa o świadczenie nie usunie w pełni niepewności prawnej w tym także w odniesieniu do ważności i skuteczności zabezpieczeń wynikających z umowy.

W konsekwencji przyjęcia skutku nieważności konsumentowi i kredytodawcy przysługują odrębne roszczenia o zwrot świadczeń pieniężnych spełnionych w wykonaniu tej umowy (art. 410 § 1 w związku z art. 405 k.c. zob. uchwałę siedmiu sędziów Sądu Najwyższego - zasada prawna - z 7 maja 2021 r., III CZP 6/21, OSNC 2021, Nr 9, poz. 56).

Kredytodawca może żądać zwrotu świadczenia od chwili, w której umowa kredytu stała się trwale bezskuteczna. W wyroku z dnia 7 grudnia 2023 r C‑140/22 ECLI:EU:C:2023:965 Europejski Trybunał Sprawiedliwości stwierdził, że Artykuł 6 ust. 1 i art. 7 ust. 1 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich należy interpretować w ten sposób, że w kontekście uznania nieważności w całości umowy kredytu hipotecznego, stoją one na przeszkodzie wykładni sądowej prawa krajowego, zgodnie z którą wykonywanie praw, które konsument wywodzi z tej dyrektywy, jest uzależnione od złożenia przez tego konsumenta przed sądem oświadczenia, w którym twierdzi on, po pierwsze, że nie wyraża zgody na utrzymanie w mocy tego warunku, po drugie, że jest świadomy z jednej strony faktu, że nieważność wspomnianego warunku pociąga za sobą nieważność wspomnianej umowy, a z drugiej – konsekwencji tego uznania nieważności, i po trzecie, że wyraża zgodę na uznanie tej umowy za nieważną. Jak wynika z orzecznictwa TSUE nie ma żadnego automatyzmu nieważności umowy a ponadto to od stanowiska konsumenta zależy czy abuzywne postanowienia umowy zostaną utrzymane czy też nie. W ustalonych więc przez Sąd Okręgowy okolicznościach tj gdy powodowie świadomie odmówili potwierdzenia postanowień umów, strona pozwana nie mogła przyjmować, że wykonywana umowa jest ważna , co rodzi wymagalność obowiązku i po tej dacie pozwana pozostaje w opóźnieniu.

Stronie pozwanej nie przysługiwało jej prawo zatrzymania . W uchwale składu 7 sędziów z dnia 19 czerwca 2024 r. III CZP 31/23 Sąd Najwyższy wyjaśnił bowiem , że ​prawo zatrzymania (art. 496 k.c.) nie przysługuje stronie, która może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony.

Obu stronom przysługiwało prawo potrącenia wierzytelności wzajemnych.

Apelacja strony pozwanej jako niezasadna została oddalona na podstawie art. 385 k.p.c. O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98§1,§1 ¹i §3 k.p.c. w zw. z art. 391§1 k.p.c. oraz w zw. z §2 pkt 6 i §10 ust.1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U.2023.1964 t.j.), przy uwzględnieniu materialnoprawnego współuczestnictwa powodów i podzielności kwoty 4050zł.