Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Krakowie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 grudnia 2024 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSA Grzegorz Krężołek

Protokolant: Iwona Mrazek

po rozpoznaniu w dniu 6 grudnia 2024 r. w Krakowie

na rozprawie

sprawy z powództwa R. S. (1)

przeciwko Bankowi (...) S.A. z siedziba w G.

o zapłatę i ustalenie

na skutek apelacji strony pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie

z dnia 12 maja 2022 r.

oraz apelacji powoda od wyroku uzupełniającego to orzeczenie

z dnia 16 lutego 2023 r.,

sygn. akt I C 1631/20

1.  w uwzględnieniu apelacji powoda R. S. (1) , zmienia wyrok Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 12 maja 2022r. , uzupełniony wyrokiem tego Sądu z dnia 16 lutego 2023r. , w ten sposób , że zmieniając punkt I a jego sentencji , punktowi I nadaje treść :

„ I zasądza od strony pozwanej Banku (...) S.A. z siedzibą w G. na rzecz powoda R. S. (1) kwotę 176 290, 42 zł / sto siedemdziesiąt sześć tysięcy dwieście dziewięćdziesiąt złotych , czterdzieści dwa grosze / z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwot :

- 93 049 , 54 zł/ dziewięćdziesiąt trzy tysiące czterdzieści dziewięć złotych, pięćdziesiąt cztery grosze /, od dnia 10 kwietnia 2019r. do dnia zapłaty ,

- 80 849, 88zł / osiemdziesiąt tysięcy osiemset czterdzieści dziewięć złotych , osiemdziesiąt osiem groszy / , od dnia 19 kwietnia 2019r., do dnia zapłaty oraz

- 2 391 zł / dwa tysiące trzysta dziewięćdziesiąt jeden złotych / , od dnia 2 kwietnia 2022r., do dnia zapłaty , „

2.  oddala apelację strony pozwanej ,

3.zasądza od strony pozwanej Banku (...) S.A. z siedzibą w G., na rzecz powoda R. S. (1) , kwotę 11800 zł / jedenaście tysięcy osiemset złotych / wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego , za czas, od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono do dnia zapłaty, tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt : I ACa 1120/22

UZASADNIENIE

W ostatecznie precyzowanym żądaniu pozwu skierowanego przeciwko Bankowi (...) S.A. z siedzibą w G. , powód R. S. (1) domagał się:

- zasądzenia od strony pozwanej na swoją rzecz kwoty 176.290,42 zł., tytułem zwrotu nienależnie pobranych świadczeń jako spłaty świadczenia kredytowego, za okres od 15 kwietnia 2008 r. do dnia 22 stycznia 2019 r- wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi:

- od kwoty 93.049,54 zł od dnia 10 kwietnia 2019 r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 80.849,88 zł od dnia 19 kwietnia 2019 r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 2.391zł od dnia następującego po dniu doręczenia odpisu pisma procesowego zawierającego to żądanie, do dnia zapłaty oraz

ustalenia nieistnienia pomiędzy stronami stosunku prawnego kredytu,wynikającego z umowy kredytu nr (...) ,zawartej w dniu 10 kwietnia 2008 r.

Wniósł także o obciążenie strony przeciwnej kosztami procesu.

Uzasadniając żądania wskazał , iż w dniu 11 kwietnia 2008 r. zawarł z poprzednikiem prawnym strony pozwanej (...) Bank S.A. z siedzibą w G. , umowę kredytu hipotecznego indeksowanego do franka szwajcarskiego nr (...), na pokrycie części kosztów zakupu nieruchomości oraz pokrycie części kosztów jej remontu.

Podpisując ją miał status konsumenta w rozumieniu art. 22 ¹ kc.

Umowa miała formę wzorca ,którą posługiwał się kredytodawca będący przedsiębiorcą.

Zdaniem R. S. (1), umowa jest nieważna , gdyż zawierała postanowienia stanowiące klauzule abuzywne. Jej zawarcie w takim kształcie było sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Jak argumentował dalej, ustalony w niej przez bank sposób ustalenia kursu przeliczenia złotych na franki szwajcarskie , w których był wyrażony udzielony mu kapitał, powodował, iż jako słabsza strona stosunku umownego nie wiedział, ani nie mógł przewidzieć , jaką w istocie kwotę będzie musiał zwrócić na rzecz strony pozwanej, co wynikało z braku określenia kryteriów ustalenia kursu wymiany walut stosowanych przez kredytodawcę.

Sposób w jaki poprzednik prawny strony przeciwnej przedstawił mu symulację dotyczącą zmian kursowych na przestrzeni czasu był nietransparentny , a przez to wykluczał po jego stronie obawę przed zaciągnięciem kredytu indeksowanego do franka szwajcarskiego. Co więcej, pracownik banku rekomendował mu zaciągniecie tylko takiego rodzaju kredytu twierdząc ,że nie ma zdolności kredytowej do zaciągnięcia kredytu w złotówkach. Warunki i koszt kredytu w złotych zostały przedstawione powodowi dopiero na jego wyraźną prośbę. (...) Bank S.A. zapewniał o stabilności kursu franka.

Odpowiadając na pozew strona pozwana domagała się oddalenia powództwa i obciążenia R. S. (1) kosztami postępowania.

W swoim stanowisku przyznała, że strony łączy umowa o kredyt hipoteczny indeksowany do waluty obcej, oraz że na jej podstawie oddała do dyspozycji kredytobiorcy wskazaną w niej kwotę.

Natomiast przeczyła aby przedstawiciel banku zapewniał powoda o stabilności kursu franka szwajcarskiego i nie poinformował o związanym z umową ryzyku kursowym. Przeczyło temu oświadczenie , które kredytobiorca podpisał . Bank zaprzeczył też aby kształtował kursy walut ujęte w „Tabeli Kursów” w sposób arbitralny, nieweryfikowalny i niejednoznaczny. Podnosił , iż postanowienia umowy mogły podlegać negocjacjom stron a powód miał wpływ na ich ostateczną treść.

Strona pozwana twierdziła też , iż jej zdaniem , postanowienia umowne kwestionowane przez powoda, nie maja charakteru niedozwolonego , a sama umowa kredytowa jest ważna. Broniła się także, w odniesieniu do roszczenia pieniężnego , zarzutem jego przedawnienia.

I.  Wyrokiem z dnia 12 maja 2022r , Sąd Okręgowy w Krakowie:

- zasądził od strony pozwanej Banku (...) S.A. z siedzibą w G. na rzecz powoda R. S. (1) kwotę 176.290,42zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 12 maja 2022 roku do dnia zapłaty[ pkt I]; ;

-ustalił nieistnienie stosunku prawnego wynikającego z umowy kredytu nr. (...) z dnia 10 kwietnia 2008 r., zawartej pomiędzy (...) Bank S.A. w G. , a R. S. (1)[ pkt II]; oraz

-zasądził od strony pozwanej na rzecz powoda kwotę 6.417 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania [ pkt III sentencji wyroku ].

Sąd Okręgowy ustalił następujące fakty istotne dla rozstrzygnięcia :

W dniu 10 kwietnia 2008 r. powód i poprzednik prawny strony pozwanej (...) Bank Spółka Akcyjna z siedzibą w G.- zawarli umowę kredytu nr (...), zgodnie z którą:

-kwota kredytu wynosiła 291.205,82 zł [§ 1 ust. 1 umowy];

-kredyt był indeksowany kursem franka szwajcarskiego. W dniu wypłaty saldo kredytu miało zostać wyrażone w walucie indeksacji, według kursu kupna waluty, do której indeksowany był kredyt, podanego w Tabeli Kursów banku (opisanej szczegółowo w § 17 umowy); następnie saldo walutowe miało być przeliczane dziennie na złote polskie,według kursu sprzedaży waluty szwajcarskiej , podanego w tabeli kursów banku (opisanej szczegółowo w § 17 umowy) [§ 1 ust. 1 umowy];

- przy wypłacie każdej transzy kredytu kwota wypłacana w złotych , miała być przeliczona na walutę indeksacji, według kursu kupna podanego w Tabeli Kursów banku, obowiązującej w dniu dokonania wypłaty przez bank ;

-spłata kredytu miała nastąpić w 360 równych ratach miesięcznych wyrażonych w złotówce [§ 1 ust. 5 umowy; § 10 ust. 2 umowy];

-rozliczenie każdej wpłaty dokonanej przez kredytobiorcę miało następować według kursu sprzedaży waluty indeksacji, podanego w Tabeli Kursów banku, obowiązującej w dniu wpływu środków do banku [§ 10 ust. 6 umowy];

- Tabela Kursów była tworzona z uwzględnieniem następujących zasad:

1.kursy kupna określa się jako średnie kursy złotego do danych walut ogłoszone w Tabeli Kursów średnich NBP, pomniejszone o marżę kupna;

2.kursy sprzedaży określa się jako średnie kursy złotego do danych walut ogłoszone w Tabeli Kursów średnich NBP, powiększone o marżę sprzedaży;

3.obowiązujące w danym dniu roboczym kursy kupna lub sprzedaży określane są po godz. 15:00, poprzedzającego dnia roboczego,a następnie wywieszane w siedzibie banku i publikowane na stronie internetowej [§ 17 umowy];

- na wniosek kredytobiorcy bank mógł dokonać zmiany waluty indeksacji kredytu [§ 10 ust. 11 umowy];

-przeznaczeniem kredytu było pokrycie kosztów zakupu nieruchomości mieszkalnej, pokrycie części kosztów jej remontu oraz refinansowanie poniesionych kosztów [§ 1 ust. 2 umowy].

Składając wniosek o udzielenie kredytu R. S. (1) złożył następujące oświadczenie: „Oświadczam niniejszym, że przedstawiono mi ofertę kredytu hipotecznego (...) Banku w złotych polskich, oraz że wybrałem kredyt w walucie obcej, będąc uprzednio poinformowany o ryzykach związanych z zaciągnięciem kredytu hipotecznego w walucie obcej. Ponadto oświadczam, że zostałem poinformowany przez (...) Bank o ryzyku stopy procentowej w przypadku kredytów o zmiennej stopie procentowej.”

Z dalszej części ustaleń wynika , iż :

powód chciał uzyskać kredyt na zakup mieszkania w K..

Kredyt zaciągnięty u strony pozwanej był jego pierwszym kredytem. Ubiegał się o kapitał w złotówkach , jednak jego zdolność kredytowa wynosiła maksymalnie 180.000 zł. Na kredyt indeksowany do franka szwajcarskiego zdolność ta została oceniona przez bank jako wyższa.

Doradca kredytowy zapewnił R. S. (1) o stabilności waluty szwajcarskiej, a w konsekwencji wysokości zobowiązania kredytowego. Przedstawił powodowi symulacje zmiany kursu franka szwajcarskiego na przestrzeni lat i na przyszłość. Powoda zapewniano również o możliwym minimalnym wahaniu kursu franka. Możliwośćnegocjowania postanowień umownych przez kredytobiorcę była wykluczona.

Bank wypłacił powodowi kredyt w wysokości 280.000 zł w pięciu transzach . Do kosztów kredytu zaliczone zostały także opłaty: ubezpieczenie , prowizja opłata sądowa od hipoteki i koszt wyceny nieruchomości w łącznej wysokości 11.205,82 zł , oraz pierwsza opłata manipulacyjna w wysokości 2.391 zł ., wpłacona dnia 15 kwietnia 2008r.

Jak ustala Sąd, okresie pomiędzy 15 kwietnia 2008 r. a 22 stycznia 2019 r. , w wykonaniu umowy , R. S. (1) świadczył na rzecz strony pozwanej , a wcześniej także jej poprzednika prawnego pozwanego, łączną kwotę 176.290,42 zł. w tym raty kapitałowo odsetkowe w wysokości 173899,45 zł i opłatę manipulacyjną w wysokości 2391 zł

Kredytobiorca złożył pozwanemu bankowi reklamację, powołując się na wadliwość umowy kredytu i w jej ramach wezwał do dokonania wzajemnych rozliczeń finansowych. Żądanie to strona pozwana – w odpowiedzi- uznała za nieuzasadnione.

Z dalszej części ustaleń wynika , iż powód zawezwał w dniu 7 lutego 2019r stronę pozwana do próby ugodowej , domagając się zapłaty 195.958 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia złożenia wniosku do dnia zapłaty – tytułem zwrotu otrzymanych przez bank , jego zdaniem nienależnie, świadczeń spełnionych w wykonaniu umowy kredytowej, w okresie od 7 lutego 2009 r. do 7 lutego 2019 r. Do zawarcia ugody nie doszło.

Ponadto ustalił , że:

w latach 2004-2009r ,najpopularniejszym rodzajem kredytów hipotecznych wśród kredytobiorców,były kredytu indeksowane (waloryzowane) w walucie szwajcarskiej. Ustalanie kursów u poprzednika prawnego strony pozwanej oraz w Banku (...) S.A, opisują procedury wewnętrzne , a pracownicy banku mają dostęp do wszelkiego typu procedur zarówno archiwalnych, jak i bieżących.

Przy sprzedaży waluty stosuje się kurs inny niż przy jej zakupie . Jednocześnie w umowie pojawiał się zapis, iż kwota kredytu zostanie określona według kursu kupna CHF, zgodnie z Tabelą Kursów obowiązującą w banku w dniu wykorzystania (uruchomienia) kredytu/transzy kredytu.

Nie było praktyki informowania klientów o warunkach i podstawach dotyczących ustalania przez bank kursu kupna i sprzedaży franka szwajcarskiego.

Obowiązek przekazywania klientom informacji na temat zasad ustalania kursów walut powstał w związku z zaleceniami KNF. W latach 2007-2008 i w latach wcześniejszych powszechną praktyką było ograniczanie się w treści klauzul indeksacyjnych do odsyłania do kursów tabelarycznych banku z danego dnia.

W dacie zawarcia umowy z powodem nie było w umowie informacji dotyczących zasad ustalania kursów.

Kredyt frankowy było łatwiej uzyskać niż kredyt złotówkowy. Klienci mieli świadomość ryzyka kursowego. Kredytobiorcy decydując się na kredyt frankowy mieli na uwadze, że rata będzie niższa niż przy kredycie złotowym.

Decyzja co do wyboru kredytu należała do klientów banku. Przed zawarciem umowy kredytobiorców udostępniony był wzór umowy. Nie było możliwości negocjowania innych postanowień, niż dotyczących wysokości marży. W 2008 r. nie było ustalonego zakresu informacji, jakie były przekazywane kredytobiorcom.

Ocenę prawną roszczeń powoda , które uznał prawie w całości za uzasadnione ,Sąd Okręgowy oparł na stwierdzeniach i wnioskach , które można podsumować w następujący sposób :

a/ uzasadnione jest żądanie ustalające.

doradca kredytowy u poprzednika strony pozwanej , zaproponował mu zawarcie umowy w walucie franka szwajcarskiego , zapewniając o stabilności jego kursu do złotówki. Powód nie został poinformowany o ryzykach w zakresie zmienności kursu walut, nie przedstawiono mu wyliczeń jak będzie wyglądała główna kwota zadłużenia i raty w przypadku wzrostu kursu CHF, czy też wzrostu oprocentowania.

Na podstawie postanowień umowy z 10 kwietnia 2008r nie było niemożliwe określenie całkowitej kwoty, jaką powód miał spłacić. Nie poinformowano go przy tym o możliwości negocjacji kursu kupna franka, stosowanego przy przeliczaniu wypłacanej kwoty kredytu z waluty szwajcarskiej na polską . Powód nie zdawał sobie sprawy ,że saldo kredytu zależeć będzie od kursu franka , ani że kurs ten może wzrosnąć do obecnego poziomu,

b/ umowa zawarta przez R. S. (1) z (...) Bank S.A. była umową kredytu złotowego a nie walutowego.

Jej podważane przez powoda postanowienia skutkują tym , iż jest niezgodna z ustawą , w szczególności z normą art. 353 ¹ kc i regułą swobody umów oraz zasadami współżycia społecznego, a przez to nieważna w całości ,

c/ postanowienia zawarte w § 1 ust. 1 , par.7 , par.10 ust.6 oraz § 17 ust. 1- 4 umowy stron mają również charakter niedozwolony , w rozumieniu art. 385 ¹ §1 kc.

Sąd cytując przepisy art. 385 ¹ §1 i 2 kc , po wskazaniu źródła prawa europejskiego , które było podstawą włączenia ich do polskiego porządku prawnego argumentował, iż wypełniają one wymienione w tych normach przesłanki uznania ich za abuzywne dlatego , że :

-zgodnie z treścią umowy z 10 kwietnia 2008r wysokość zobowiązania powoda - konsumenta- była przeliczana z zastosowaniem dwóch rodzajów kursu waluty indeksacyjnej – kredyt wg kursu kupna, natomiast raty wg. kursu sprzedaży. W obu przypadkach chodzić miało o kursy banku publikowane w Tabeli Kursów stosowanych przez bank i jednostronnie kształtowanych przez stronę pozwaną,

-umowa została zawarta na podstawie wzorca opracowanego i stosowanego przez bank. Z pewnością powód mógł wybrać rodzaj kredytu, który najbardziej mu odpowiadał, uzgodnić kwotę kredytu w walucie polskiej, czy marżę i wysokość prowizji, natomiast nie miał możliwości uzgadniania z bankiem wszystkich pozostałych postanowień. Nie można wobec tego przyjąć , iż postanowienia te były pomiędzy stronami przyszłej umowy indywidualnie uzgadniane ,

- kurs waluty do której dokonywane były przeliczenia , wpływał bezpośrednio na wysokość rat kredytu obciążających R. S. (1) i saldo jego zobowiązania . Kształtuje on zatem główne świadczenia stron, a mianowicie wysokości wierzytelności banku określonej w złotówkach oraz rozmiar ilościowy zobowiązania kredytobiorcy / jego długu umownego wobec drugiej strony /,

- w umowie nie wskazano, w jaki konkretnie sposób dane ujmowane potem w Tabeli Kursów stosowanych przez bank , są ustalane. To nie pozwala na jednoznaczne określenie konsekwencji sięgania po nie dla dokonywanych przeliczeń , w ramach zastosowania klauzuli waloryzacyjnej dla kredytobiorcy.Stąd nie można potwierdzić w tych postanowieniach ,które zakwestionował powód , dostatecznej jasności i jednoznaczności.

Przy tym, strona pozwana / jej poprzednik prawny / nadał sobie jednostronną kompetencję umowną do swobodnego ustalania kursów przyjmowanych do wykonania umowy w połączeniu z efektem nieograniczonego ryzyka nadmiernego wzrostu kursu franka, obciążającego tylko powoda.

Z tego powodu postanowienia prowadzące do takich następstw należy , zdaniem Sądu Okręgowego uznać za sprzeczne z dobrymi obyczajami i naruszające ,w sposób rażący interesy R. S. (1) jako konsumenta.

Sąd I instancji zwrócił przy tym uwagę , iż umowa z dnia 10 kwietnia 2008r., została napisana zawiłym językiem specjalistycznym.

Kluczowe elementy klauzuli indeksacyjnej zawarto w § 17 umowy. Ich brzmienie jest skomplikowane, a także niejasne i mylące, gdyż co prawda odwołano się w nich do średnich kursów przeliczenia franka szwajcarskiego na złotówki , publikowanych przez Narodowy Bank Polski, jednak z zastrzeżeniem „minus marża”, „plus marża”, bez żadnych dodatkowych informacji na temat jej wysokości. Tak więc, na podstawie umowy, nie sposób , w dalszym ciągu ustalić, ile będzie wynosić saldo kredytu i wysokość zobowiązania kredytobiorcy,

d/ potwierdzenie niedozwolonego charakteru tych postanowień powoduje , iż nie wiążą one R. S. (1) jako konsumenta. Ich usunięcie z umowy i pozostawienie jej jako umowy o kredyt złotówkowy z oprocentowaniem jak przy kredycie indeksowanym do waluty szwajcarskiej , byłoby zmianą treści umowy na jaką bank nie wyraża zgody.

Byłaby to też nieuprawniona ingerencja sądu w treść stosunku prawnego, co jest wykluczone w świetle powołanych przez Sąd I instancji orzeczeń TSUE , służących w szczególności wykładni Dyrektywy 93/13 / EWG.

Skutek ich eliminacji jest taki , iż brak w umowie zasadniczych , głównych jej elementów, dotyczących wysokości wierzytelność banku i zobowiązania powoda. A to prowadzi do oceny , iż żądanie ustalające powoda , odwołujące się do nieważności umowy z dnia 10 kwietnia 2008r jako całości jest uzasadnione,

e/ nieważność prowadzi do uznania , że świadczenia pieniężne, dotąd spełnione w jej wykonaniu przez kredytobiorcę na rzecz banku były nienależne w rozumieniu art. 410 §1 kc.

R. S. (1) zapłacił stronie pozwanej , w okresie oznaczonym w żądaniu zapłaty , pomiędzy 15 kwietnia 2008 i 22 stycznia 2019r , ogółem kwotę 176.290,42 zł , którą potwierdza zaświadczenie Banku (...) S.A.,złożone do akt postępowania , niekwestionowane wzajemnie przez strony sporu.

Kwotę tę Sąd I instancji zasądził na jego rzecz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 12 maja 2022r tj. od daty złożenia przez powoda oświadczenia ,że nie wyraża zgody na wsteczne przywrócenie skuteczności postanowień ocenianych jako niedozwolone oraz dalsze utrzymanie pomiędzy stronami umowy z 10 kwietnia 2008r jako obowiązującej,

f/ Sąd I instancji ocenił podniesiony przez bank zarzut przedawnienia roszczenia pieniężnego jako nietrafny argumentując , że R. S., jako konsument jest uprawniony do podjęcia ostatecznej decyzji co do sanowania niedozwolonej klauzuli umownej albo powołania się na całkowitą nieważność umowy. W konsekwencji , termin przedawnienia roszczenia o zwrot nienależnie spełnionego świadczenia może rozpocząć bieg dopiero po jej podjęciu.

Najwcześniejszą wobec tego datą, od której termin ten mógłby być liczony w rozstrzyganej sprawie to 20 kwietnia 2020 r., w której powód złożył pozew, doprowadzając do przerwy biegu tego terminu. Stąd zarzut banku nie może zostać podzielony.

Podstawą rozstrzygnięcia o kosztach postępowania była norma art. 98 §1 i 3 kpc oraz wynikająca z niej zasada odpowiedzialności za wynik sprawy. Sąd I instancji wskazał jakie elementy składowe tworzą sumę , którą z tego tytułu , na rzecz wygrywającego powoda, został obciążony , przegrywający spór, bank.

Wyrok Sądu I instancji nie zawierał rozstrzygnięcia o pozostałej części roszczenia odsetkowego od należności głównej , które głosił powód.

Tę część orzeczenia z dnia 12 maja 2022r zakwestionował R. S. (1) apelacją , która została odrzucona , postanowieniem Sądu Apelacyjnego z dnia 15 listopada 2022r , przy przejęciu , iż jest wymierzona w nieistniejącą część wyroku Sądu Okręgowego.

W konsekwencji tego orzeczenia powód złożył do Sądu I instancji wniosek o uzupełnienie wyroku.

W uwzględnieniu tego wniosku , Sąd Okręgowy w Krakowie , wyrokiem uzupełniającym z dnia 16 lutego 2023r, uzupełnił wydany przez siebie wyrok z dnia 12 maja 2022r,, w ten sposób , że dodał do dotychczasowej jego treści punkt I a , którym oddalił żądanie R. S. zasądzenia odsetek ustawowych za wcześniejszy [ niż zapoczątkowany datą wskazaną w uzupełnianym wyroku - uwaga redakcyjna S.A. ], okres. / por. k. 758-759 i 772 akt/.

Apelacje od orzeczenia Sądu Okręgowego złożyły obydwie strony , przy czym apelacja R. S. (1) , skierowana przeciwko wyrokowi uzupełniającemu z dnia 16 lutego 2023r. , zostanie ona oceniona w drugiej kolejności.

Bank (...) S.A. z siedzibą w G. , zaskarżył swoim środkiem odwoławczym wyrok Sądu I instancji/ czynić to przed uzupełnieniem orzeczeniem z dnia 16 lutego 2023r /, w całości , w jego wniosku postulując wydania przez Sąd II instancji orzeczenia reformatoryjnego , którym powództwo R. S. (1) zostanie oddalone w całości , a kredytobiorca obciążony na rzecz banku kosztami procesu i postępowania apelacyjnego.

Środek odwoławczy banku został oparty na zarzutach :

1/błędu w ustaleniach faktycznych poprzez :

pominięcie , że bank stosował w Tabeli Kursów przeliczenie franka szwajcarskiego na złote i odwrotnie w wysokości skorelowanej ze średnim kursem tych walut publikowanym przez Narodowy Bank Polski , a w konsekwencji nie można było ocenić postanowień umowy stron dotyczących sposobu przeliczenia wysokości świadczeń wzajemnych stron za abuzywne,

nie wzięcie pod uwagę , iż powód miał możliwość złożenia wniosku o przewalutowanie kredytu z czego nie skorzystał, a wpłynąć to mogło ograniczająco na skalę ryzyka walutowego po stronie kredytobiorcy.

Fakt ten powinien być uwzględniony w ramach kontroli abuzywności postanowień umowy z 10 kwietnia 2008r r., gdyż kontroli takiej w odniesieniu do indywidualnie określonego postanowienia, należy dokonywać na podstawie konkretnych okoliczności danego wypadku i w szerszym jego kontekście (art. 385 ² k.c.). Kontekst ten nie ogranicza się przy tym do treści samej zakwestionowanej klauzuli, ale wymaga uwzględnienia wszystkich postanowień umowy,

2/ podnoszona wada natury faktycznej, polegała dotyczyła także niezgodności ustaleń z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego, którą strona pozwana utożsamiła z zarzutem naruszenia art. 233§1 kpc , widząc dla niej podstawę w tym , że Sąd przekroczył granicę swobodnej oceny zgromadzonych dowodów, zastępując ją oceną dowolną.

Ta nieprawidłowość polegała , zdaniem apelującego banku, na :

- uznaniu , że umowa zawarta w dniu 10 kwietnia 2008r była umową kredytu złotowego a nie walutowego ,

- to doradca kredytowy nakłonił R. S. do zawarcia umowy kredytu indeksowanego do waluty szwajcarskiej , zapewniając o stabilności kursu mimo , że ten pracownik poprzednika prawnego strony skarżącej przedstawił mu symulację wzrostu kursu i w konsekwencji rozmiaru zobowiązania kredytowego, a R. S. (1) podpisał oświadczenie , że zapoznał się z ryzykiem walutowym i jego ewentualne następstwa aprobuje,

(...) Bank S.A., a później Bank (...) S.A. miał jednostronną, w relacji do powoda, swobodę w ustalaniu kursu walut polskiej i szwajcarskiej mimo , że sposób jego określania był ściśle limitowany m. in. obowiązującymi w banku przepisami wewnętrznymi , a nadto, po myśli § 17 umowy stron, został powiązany ściśle ze średnim kursem tych walut , publikowanym przez Narodowy Bank Polski. ,

przyjęciu przez Sad niższej instancji , iż :

- kredytobiorca nie miał możliwości negocjowania treści postanowień umowy , którą zamierzał podpisać mimo , że taką R. S. (1) dysponował i z niej nie skorzystał. Strony strony mogły także, odmiennie od wzorca umownego , ustalić sposób dokonywania przeliczeń pomiędzy obydwiema walutami ; polską i szwajcarską. Także do tego, z inicjatywy klienta banku, nie doszło.

- umowa zawarta przez powoda z poprzednikiem prawnym apelującego banku nie określała kryteriów według których świadczenie kredytobiorcy mogło zostać ściśle oznaczone mimo ,iż analiza materiału procesowego zgromadzonego w postępowaniu uzasadnia wniosek odmienny , tym bardziej , że powód miał dostęp do danych obrazujących każdoczesny kurs po którym bank dokonywał tych przeliczeń ,

- postanowienia umowne , zakwestionowane przez R. S. (1) powodowały nierównomierne obciążenie stron kontraktu kredytowego ryzykiem kursowym mimo , że powód mógł spłacać swoje zobowiązanie bezpośrednio w walucie szwajcarskiej , co zdaniem strony pozwanej , niweczyło takie ryzyko po stronie konsumenta, a nadal także może on doprowadzić do przewalutowania kredytu,

3/ art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 299 kpc i 247 kpc , poprzez oparcie ustaleń dotyczących okoliczności towarzyszących zwarciu umowy kredytowej przede wszystkim na relacji R. S. (1) , złożonej w charakterze strony, mimo , że jego depozycje są subiektywne, nakierowane na pozytywny dla siebie wynik procesu i już przez to mało wiarygodne. Poza tym były one sprzeczne z treścią dokumentów zgromadzonych w postępowaniu w tym udokumentowanych oświadczeń samego kredytobiorcy,

4/ art. 235 ²§1 pkt 2 kpc oraz 227 kpc , wobec nieuzasadnionego uznania przez Sąd I instancji relacji wnioskowanego przez bank świadka W. K. za niedoniosłe dla ustaleń relewantnych dla rozstrzygnięcia,

5/ art. 235 ² §1 pkt 2 kpc w z art. 227 kpc i 278 §1 kpc , jako następstwa nieuzasadnionego uznania , że objęta wnioskiem dowodowym banku opinia biegłego z zakresu bankowości i rachunkowości , jest nieprzydatna dla oceny roszczeń poddanych pod osąd w rozpoznawanej sprawie . Zdaniem strony skarżącej usprawiedliwiona jest ocena przeciwna , szczególnie gdy zważyć , że ustalony w umowie sposób ustalenia kursu przeliczania walut , odwoływał się do obiektywnego miernika jakim był średni kurs złotego i franka szwajcarskiego , publikowany przez NBP,

6/ art. 316 §1 wobec nie wzięcia przez Sąd I instancji przy orzekaniu pod uwagę stanu rzeczy na dzień zamknięcia rozprawy, a odniesienie oceny wpływu postanowień umowy z dnia 10 kwietnia 2008r uznanych / nietrafnie zdaniem banku / za abuzywne na ważność umowy , na dzień jej zawierania.

7/ art. 233§1 kpc w zw. z art. 227 kpc i 327 ¹ §1 pkt 1 i 2 kpc , wobec wybiórczości w ocenie zgromadzonego materiału dowodowego , a przez to nie wzięcie pod rozwagę przy ocenie roszczeń powoda treści dokumentów wskazanych przez apelanta w podstawie zarzutu,

- naruszenia prawa materialnego przez błędną wykładnię lub nieprawidłowe zastosowanie:
1/ art. 189 k.p.c., poprzez jego błędną wykładnię i uznanie ,iż powód ma interes prawny w żądaniu uznania umowy kredytowej za nieważną, mimo , że tak nie jest albowiem przysługuje mu dalej idące roszczenie o zapłatę; Zaskarżony wyrok w żaden sposób nie prowadzi do ostatecznego usunięcia niepewności prawnej w odniesieniu do relacji stron wynikających z umowy,

2/ art. 58 § 1 i §2 kc poprzez przyjęcie, iż:

w okolicznościach niniejszej sprawy, zostały spełnione przesłanki do stwierdzenia nieważności umowy kredytowej stron oraz możliwe jest równoczesne przyjęcie nieważności i bezskuteczności postanowień umownych;

3/ art. 58 kc w zw z art. 353 ¹kc , wobec nieuzasadnionego przyjęcia , iż sporna umowa kredytowa jest nieważna wobec nieokreślenia w niej sposobu obliczania wysokości rat kredytowych oraz zasad spłat kredytu mimo , iż zostały one jednoznacznie oznaczone, a przy tym bank , wbrew stanowisku Sądu niższej instancji , nie mógł jednostronnie wpływać na wysokość zobowiązania R. S. (1) ,

4/ art. 385 ¹ § 1 k.c. w zw. z art. 65 § 1 i 2 k.c., wobec uznania , iż postanowienia stron umowy mogą zostać uznane za abuzywne, podczas gdy sposób wypłaty i spłaty kredytu uzgodniony przez strony , wyklucza taką możliwość.

Strona pozwana zwracała przy tym uwagę , iż wyróżniała się na tle innych banków udzielających w latach 2006 - 2008 kredytów w walutach obcych, albowiem jako jedyny z działających w tamtym czasie na rynku, wskazywał konsumentom bezpośrednio w umowach kredytu, że podstawą ustalania kursów kupna i sprzedaży franka szwajcarskiego jest średni kurs NBP, a kurs ten był od (...) SA i jego poprzednika prawnego , niezależny.

Zatem rażącego naruszenia interesów R. S. (1) nie można wyprowadzić wyłącznie z faktu, że w spornej umowie nie opisano algorytmu ustalania przez bank marży doliczanej do kursów średnich NBP . Nie było do tego odpowiednich przepisów , które wprowadzono dopiero tzw. ustawą antyspreadową z 2011r.

Poza tym bank , zawierając umowę na tak długi okres czasu , musiał dysponować pewną swobodą w ramach wzorca umownego , który stosował przy zawieraniu kredytów hipotecznych , indeksowanych do waluty obecnej, w określaniu kursowego mechanizmu przeliczeniowego.

Ponadto, zdaniem skarżącego, zakwestionowane przez Sąd I instancji klauzule umowne – [ zawarte w § 1 ust. 1 , par.7 , par.10 ust.6 oraz § 17 ust. 1- 4 umowy ] nazywane przez bank „przeliczeniowymi „ mają tylko charakter techniczny, wtórny wobec zaciągnięcia przez konsumenta zobowiązania, obarczonego ryzykiem walutowym,

5/ art 385 ¹ § 1 i 2 k.c.w zw 58 §1 i 3 kc w zw. z art. 358 §1 i 2 kc , poprzez jego błędną wykładnię i przyjęcie, że postanowienia umowne dotyczące kursów wymiany waluty powinny być z umowy wyeliminowane w całości , prowadząc do ustalenia jej nieważności , chociaż może ona nadal strony obowiązywać.

W ocenie apelującego postanowienie §17 umowy zawiera dwa autonomiczne i nawzajem oddzielne postanowienia (warunki), które spełniają inne funkcje i powinny być przedmiotem indywidualnej analizy w zakresie ich uczciwości. Marża banku może być badana oddzielnie od obiektywnie wyliczonej wartości waluty obcej, wyznaczonej kursami Narodowego Banku Polskiego,

6/ art. 385 ¹ §1 i 2 kc w zw z art. 6 ust. 1 Dyrektywy nr 93/13 / EWG , wobec uznania całej umowy z 10 kwietnia 2008r za nieważną mimo , iż za niedozwolone można by potencjalnie uznać tylko postanowienie dotyczące marży , a w pozostałym zakresie nadal powinna wiązać strony sporu,

7/ art. 410 § 1 k.c. oraz art 411 pkt 2 k.c., poprzez ich błędną wykładnię i przyjęcie, że w okolicznościach niniejszej sprawy strona pozwana była bezpodstawnie wzbogacona, podczas sporna umowa była zgodna z powszechnie obowiązującymi przepisami prawa i nie zawierała postanowień abuzywnych;

Strona pozwana , powołując się na art. 380 kpc, wniosła o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z zakresu bankowości i rachunkowości dla ustalenia okoliczności ściśle i szczegółowo przez skarżącą oznaczonych / zbieżnych z tymi , które określiła we wniosku skierowanym do Sądu niższej instancji / , przez Sąd Odwoławczy.

Każdy ze zrelacjonowanych zarzutów został szczegółowo umotywowany przy czym Sąd II instancji nie będzie tej argumentacji przedstawiał albowiem została ona redakcyjnie rozbudowana w sposób całkowicie zbędny , ponad rzeczywistą potrzebę , a cały środek odwoławczy liczy 77 stron . Przy tym w wielu fragmentach jest powtórzeniem stanowiska banku zaprezentowanego w odpowiedzi na pozew.

Odpowiadając na apelację strony przeciwnej , powód domagał się jej oddalenia jako pozbawionej uzasadnionych podstaw oraz obciążenia Banku (...) S.A. kosztami postępowania apelacyjnego.

W uzasadnieniu odpowiedzi R. S. (1) odniósł się polemicznie do wszystkich zarzutów apelacyjnych przeciwnika procesowego.

Kredytobiorca , w swojej apelacji , wniesionej od wyroku uzupełniającego z dnia 16 lutego 2023r , zaskarżając go w zakresie rozstrzygnięcia zawartego w dodanym punkcie I a , domagał się wydania przez Sąd Odwoławczy orzeczenia reformatoryjnego , którym , w ramach roszczenia pieniężnego skierowanego wobec banku , obok należności głównej zostaną zasądzone od strony przeciwnej na jego rzecz odsetki ustawowe od kwot cząstkowych i dat początkowych do dnia zapłaty , wskazanych szczegółowo we wniosku apelacji.

R. S. (1) domagał się również obciążenia strony przeciwnej kosztami postępowania apelacyjnego wraz z odsetkami.

Apelacja została oparta na zarzutach :

- naruszenia prawa procesowego , w sposób mający dla treści zaskarżonego wyroku istotne znaczenie ,a to art. 233 §1 kpc, poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów, w tym w szczególności oświadczenia kredytobiorcy co do tego, jak kwalifikuje zawartą umowę kredytową.

Apelujący uważał ją za nieważną z powodu abuzywności części jej postanowień już dużo wcześniej , niż przyjął to Sąd I instancji , uznając , że była to data pouczenia na rozprawie o następstwach ewentualnego potwierdzenia tej nieważności. Zdaniem R. S. (1) na tę nieważność powołał się wobec banku już w dniu 7 lutego 2019r kiedy złożył wniosek o zawezwanie strony pozwanej do próby ugodowej , mającej za przedmiot pieniężne roszczenie zwrotne , służące mu właśnie wobec takiej oceny umowy z dnia 10 kwietnia 2008r.,

- naruszenia prawa materialnego poprzez niewłaściwe zastosowanie art. 455 i 481 §1 kc , którą to wadę skarżący motywował bardzo podobnie jak zarzut procesowy.

W uzasadnieniu swojego stanowiska podał szczegółowo powody , a także zdarzenia i ich daty z którymi łączy stan opóźnienia banku w zapłacie wyróżnionych przez niego kwot cząstkowych składających się na sumę pieniężnego żądania głównego , a w konsekwencji także początkowe terminy płatności od nich odsetek ustawowych.

Odpowiadając na apelację R. S. (1) ,bank domagał się jej oddalenia oraz obciążenia powoda na swoją rzecz kosztów postępowania przed Sądem II instancji.

Rozpoznając apelacje Sąd Apelacyjny rozważył :

Apelacja strony pozwanej nie jest uzasadniona i podlega oddaleniu , natomiast apelacja R. S. (1) , jako usprawiedliwiona, prowadzi do zmiany zaskarżonego orzeczenia w sposób wskazany w punkcie 1 I sentencji rozstrzygnięcia zmieniającego.

Rozpoczynając ocenę środków odwoławczych stron od apelacji banku i postawionych w niej zarzutów procesowych oraz podnoszonych nieprawidłowości w zakresie ustaleń faktycznych , wskazać na wstępie należy , iż :

zarzut procesowy jest uzasadniony jedynie wówczas , gdy spełnione zostaną równocześnie dwa warunki.

Strona odwołująca się do niego wykaże , że rzeczywiście sposób postępowania Sądu naruszał indywidualnie oznaczoną normę [ normy ] formalne. Jednocześnie nieprawidłowości te prowadziły do następstw , które miały istotny wpływ na treść wydanego orzeczenia.

Nieco inaczej kwestię tę ujmując , zarzut procesowy jest usprawiedliwiony jedynie wówczas, jeżeli zostanie dowiedzione , że gdyby nie potwierdzone błędy proceduralne Sądu niższej instancji , orzeczenie kończące spór stron miałoby inną treść.

Z kolei skuteczne podniesienie zarzutu naruszenia art. 233 §1 kpc i funkcjonalnie z nim powiązanego zarzutu / zarzutów / faktycznych , wymaga od strony wykazania na czym, w odniesieniu do zindywidualizowanych dowodów, polegała nieprawidłowość postępowania Sądu, w zakresie ich oceny i poczynionych na jej podstawie ustaleń.

W szczególności strona ma wykazać dlaczego obdarzenie jednych dowodów wiarygodnością czy uznanie, w odróżnieniu od innych, szczególnego ich znaczenia dla dokonanych ustaleń , nie da się pogodzić z regułami doświadczenia życiowego i [lub ] zasadami logicznego rozumowania , czy też przewidzianymi przez procedurę regułami dowodzenia.

Nie oparcie stawianego zarzutu na tych zasadach ,wyklucza uznanie go za usprawiedliwiony, pozostając dowolną , nie doniosłą z tego punktu widzenia , polemiką z oceną i ustaleniami Sądu niższej instancji.

/ por. w tej materii , wyrażające podobne stanowisko , powołane tylko przykładowo, orzeczenia Sądu Najwyższego z 23 stycznia 2001, sygn. IV CKN 970/00 i z 6 lipca 2005, sygn. III CK 3/05 , obydwa powołane za zbiorem Lex/

Dopóty , dopóki ocena przeprowadzona przez Sąd ocena mieści się w granicach wyznaczonych przez tę normę procesową i nie doznały naruszenia wskazane tam jej kryteria , Sąd Odwoławczy obowiązany jest ocenę tę , a co za tym idzie także wnioski z niej wynikające dla ustaleń faktycznych , aprobować .

Zważywszy na przedstawione generalia i przez ich pryzmat analizując ponad rzeczywistą potrzebę rozbudowaną redakcyjnie formę weryfikowanych zarzutów [ nie tylko formalnych i faktycznych ale także materialnych ] jak również uwzględniając, powołane dla ich uzasadnienia , także zbędnie rozbudowane motywy ,uznać należy ,iż motywacja apelacyjna pozwanego banku, wyklucza uznanie ich za uzasadnione .

W miejsce rzeczowej, opartej na wskazanych wyżej kryteriach , odniesionej do indywidualnie oznaczonych dowodów [ i opartych na wnioskach z tej oceny ustaleń faktycznych , które przez to miałyby być dotknięte podnoszonymi nieprawidłowościami ] , polemiki ze sposobem postępowania Sądu Okręgowego , Bank (...) S.A. ogranicza się do przeciwstawienia jego stanowisku własnej wersji tak oceny dowodów jak i faktów doniosłych dla rozstrzygnięcia , zdaniem banku, poprawnej.

Nieprawidłowość postępowania Sądu , zgodnie z argumentacją apelanta - sprawdza się do tego ,że nie przyjął on wersji zdarzeń towarzyszących zawarciu umowy kredytowej , interpretacji jej postanowień w tym w szczególności §17 , którą skarżący uznaje za prawidłową. A w jej w świetle nie ma podstaw do uznania umowy dnia 10 kwietnia 2008r za nieważną dla braku niedozwolonego charakteru tej części postanowień, , które tak kwalifikuje powód , a za nim Sąd I instancji.

Już stwierdzenie takiego sposobu motywowania stawianych zarzutów wystarcza dla odparcia ich obu.

Jedynie na marginesie i dla porządku należy dostrzec , że zarzucając pominięcie Sąd Okręgowy niektórych spośród okoliczności faktycznych, wskazanych szczegółowo w punkcie I na stronie 2 apelacji / k. 666 v akt / albo też ustalenie niezgodnie z rzeczywistym stanem rzeczy tych , które bank wskazał w punkcie II1 , na kolejnych stronach środka odwoławczego / k. 667-669 akt / , strona pozwana opiera swoje stanowisko na własnej interpretacji wskazanych tam postanowień umowy stron albo też wyciąga korzystne dla swojego stanowiska procesowego wnioski , ze sposobu postępowania kredytobiorcy przy czynnościach poprzedzających podpisanie umowy i z tego , że przez wiele lat ją realizował.

Ta ostatnia części argumentacji tym bardziej nie potwierdza zasadności stawianych zarzutów gdy zważyć , że ocena abuzywności postanowień umownych i jej skutków dla ważności umowy , jest dokonywana na datę jej umowy. – co nota bene czyni chybionym także sformułowany przez stronę pozwaną zarzut naruszenia art 316 §1 kpc.

Natomiast to , że miało w niej miejsce powiązanie kursu przeliczenia świadczeń stron - kwoty udostępnionego R. S. (1) kapitału kredytu oraz wysokości poszczególnych rat kredytowo odsetkowych , w których spłacał to zobowiązanie , według Tabeli Kursów obowiązującej (...) Bank m. in. ze średnim kursem franka szwajcarskiego wobec złotego , publikowanym przez Narodowy Bank Polski samo przez się nie powodowało , że sposób ustalenia tego kursu był dla kredytobiorcy - konsumenta na tyle czytelny , iż wykluczał niedozwolony charakter tych postanowień .

Co więcej, nie miał on żadnego wpływu na to , w jaki sposób wielkości wskazane w Tabeli stosowanej przez bank, będą kształtowane. Tym samym to na R. S. (1) zostało przerzucone w całości , wynikające stąd ryzyko wzrostu kursu [ ryzyko walutowe ]. Ten brak wpływu wynikał także stąd , że współkształtująca ,na podstawie kwestionowanych postanowień w tym w szczególności §17 , ten kurs marża banku , była ustalana wyłącznie jednostronnie przez poprzednika prawnego strony pozwanej , zależąc li tylko od decyzji zarządu przedsiębiorcy , który stosował w relacji umownej z klientami wzorzec umowy.

Trzeba również zwrócić uwagę , że argumentacja strony pozwanej , wspierająca zarzut przekroczenia granic swobodnej oceny zgromadzonych dowodów , opiera się na krytyce oceny relacji powoda R. S. (1) , złożonej w charakterze strony , przy czym wspiera ją wyłącznie stwierdzenie , że jego zeznania są niewiarygodne dlatego , że jest osobiście zainteresowany w pozytywnym dla siebie wyniku sporu oraz, iż podpisał oświadczenia przy składaniu wniosku kredytowego , które były sformułowane w sposób czytelny , zrozumiałym językiem.

Samo potwierdzenie zapoznania się z dokumentami i uzyskania pewnych informacji nie oznacza , że tym samym kredytobiorca miał pełną , zapewniona przez bank, informację o skali ryzyka walutowego i związanego z nim , możliwym , przyszłym rozmiarem swojego świadczenia kredytowego.

Trzeba przy tym wskazać jeszcze , iż z ustaleń dokonanych w sprawie wynika , że kredytobiorcy nie przedstawiono przygotowanej, w graniach ówczesnych możliwości, a przy tym rzetelnej w zakresie danych i transparentnej; ani symulacji rozmiarów jego świadczenia w zależności od potencjalnej zmiany kursów waluty szwajcarskiej wobec złotówki w czasie mimo , iż miał się związać umownie z bankiem na trzydzieści lat się zobowiązać wobec banku na okres 30 lat , ani też informacji o tym jak potencjalna zmiana kursu wpłynie nie tylko na wymiar rat kapitałowo - odsetkowych, które będą go obciążać ale również jak ta zmiana wpływać będzie na ogólne saldo wzajemnych zobowiązań .

Mechanizm ustalania marży także znalazł się poza informacjami , których udzielił pracownik banku z którym powód prowadził rozmowy na temat warunków przyszłej umowy.

Nie ma też racji apelujący bank , gdy w ramach zarzutu procesowego kwestionuje sposób oceny przez Sąd I instancji, zeznań świadka W. K..

Sąd Okręgowy podał przyczyny dla których jego relacja została obdarzona wiarygodnością jedynie w części. Wskazane zostało też, iż świadek ten , podobnie jak świadek E. C., nie mieli żadnych własnych informacji o szczegółach faktycznych , które towarzyszyły zawieraniu umowy z powodem w dniu 10 kwietnia 2008r / por. k. 655 v akt/.

Bez znaczenia dla oceny poprawności dokonanych ustaleń i ich kompletności dla oceny roszczeń powoda oraz zachowania reguł swobodnej oceny zgromadzonych dowodów, pozostaje także zarzut faktyczny banku , iż Sąd I instancji wadliwie zakwalifikował kredyt zaciągnięty przez R. S. (1) jako złotowy.

Odwołując się do generaliów wskazanych na wstępie tej części uzasadnienia , powiedzieć należy , że nie ma to znaczenia dla rozstrzygnięcia , skoro nawet inna jego kwalifikacja nie wpływałaby na treść orzeczenia z dnia 12 maja 2022r.

Ale dla porządku i na marginesie przeprowadzanej oceny należy wskazać , że umowa podpisana w dniu 10 kwietnia 2008r była kredytem indeksowanym walutą szwajcarską , a zarówno kapitał otrzymany przez R. S. w jej wykonaniu był wyrażony w pieniądzu polskim , jak i w złotym spłacał on swój dług wobec banku. Charakterystyczna dla tej umowy była klauzula waloryzacyjna.

Powód zabiegał o otrzymanie złotówek na zakup nieruchomości w K. i taki był jego cel , który chciał zrealizować , podpisując umowę. Nie był zainteresowany otrzymaniem waluty szwajcarskiej , odniesienie do kursu której służyło rozliczeniom finansowym zobowiązania powoda tylko wewnątrz najpierw (...) Bank S.A. a potem Banku (...) S.A. Stad nie można , jak chce tego strona pozwana, oceniać kredytu zaciągniętego przez powoda jako mającego walutowy charakter.

Odeprzeć należy też zarzut procesowy za pomocą którego bank neguje nie uwzględnienie jego wniosku o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z zakresu bankowości i rachunkowości.

Przyjętej przez Sąd niższej instancji koncepcji prawnej rozstrzygnięcia , którą , co do zasady , Sad Odwoławczy podziela, przeprowadzenie takiego dowodu o zakresie wyznaczonym przez tezy dowodowe wskazane przez stronę pozwaną , nie mogło prowadzić do ustaleń istotnych z punktu widzenia oceny roszczeń powoda.

A skoro tak, to decyzja Sądu Okręgowego o nieuwzględnieniu tego wniosku banku była prawidłowa , a ponowiony na etapie odwoławczym sporu stron należało ocenić jako spóźniony, w rozumieniu art. 381 kpc.

Dlatego został on oddalony / por. zapis dźwiękowy rozprawy apelacyjnej z dnia 6 grudnia 2024r., minuty 18-19 , zapis skrócony k. 841 v akt /

Nieuzasadniony jest także zarzut faktyczny strony pozwanej oparty na tezie , iż powód mógł negocjować treść poszczególnych postanowień umowy z 10 kwietnia 2008r przed jej podpisaniem.

Nie wynika ona z materiału procesowego zgromadzonego w postępowaniu. Nie potwierdzają tego ani dokumenty ani relacje świadków zgłoszonych przez bank. Natomiast R. S. (1) stanowczo jej zaprzecza akcentując , że bank w relacjach z nim posługiwał się wzorcem umownym.

Trzeba także przypomnieć , że z niekwestionowanej części ustaleń wynika ,iż powodowi doradca finansowy od razu zaproponował kredyt indeksowany do waluty szwajcarskiej wskazując , że wykluczone jest aby uzyskał kredyt w złotówce z uwagi na swoją , zbyt niską, zdolność kredytową.

Uznanie , że żaden z zarzutów procesowych i dotyczących ustaleń , na których opiera się konstrukcja apelacji (...) S.A., nie są uzasadnione ma ten skutek , iż ustalenia te jako poprawne , Sąd Odwoławczy przyjmuje za własne.

W odwołaniu się do faktów ustalonych w sprawie nie można podzielić także żadnego ze sformułowanych przez stronę pozwaną zarzutów materialnych.

Nietrafny jest , postawiony w ich ramach zarzut naruszenia art. 189 kpc , wobec niezasadnego , zdaniem skarżącego, uznania przez Sąd , że powód ma interes prawny w ustaleniu nieważności umowy z 10 kwietnia 2008r. / ustalenia nieistnienia stosunku prawnego wynikającego z tej czynności prawnej /.

Nie można zgodzić się z apelującym, iż przysługujące R. S. (1) roszczenie o zwrot kwot uiszczonych na rzecz banku tytułem spłat rat kredytu, zapewnia mu , w relacji umownej z bankiem odpowiednią , a przy tym kompleksową i wystarczającą dla jego sfery prawnej , ochronę.

Zauważyć należy, że umowa kredytu zawarta została między stronami na okres trzydziestu lat. Ewentualne uwzględnienie powództwa o zapłatę nie usunęłoby stanu niepewności pomiędzy stronami co do dalszego obowiązywania umowy oraz istnienia praw akcesoryjnych jak chociażby hipoteki ustanowionej na zakupionej nieruchomości, która zgodnie z umową [ do wysokości 170 % udzielonego kapitału ] , miała służyć zabezpieczeniu spłaty kredytu. Bez uznania umowy za nieważną ze skutkiem ex tunc , strona pozwana mogłaby potencjalnie skorzystać z ustanowionych na swoją rzecz zabezpieczeń [ w tym hipoteki ].

W orzecznictwie zgodnie przyjmuje się, że powód zachowuje interes prawny do wytoczenia powództwa o ustalenie nieistnienia stosunku prawnego, mimo przysługującego mu powództwa o świadczenie lub mimo wytoczenia przeciwko niemu takiego powództwa przez stronę przeciwną na podstawie spornego stosunku prawnego, jeżeli z tego stosunku wynikają jeszcze inne lub dalej idące skutki, których dochodzenie w drodze takiego powództwa nie jest możliwe lub nie jest jeszcze aktualne.

W takim wypadku tylko powództwo o ustalenie nieistnienia tego stosunku prawnego może definitywnie rozstrzygnąć niepewną sytuację prawną powoda [ kredytobiorcy] i zapobiec, także na przyszłość , możliwym sporom, a tym samym sposób pełny zaspokoić jego interes prawny.

/ por bliżej wskazane jedynie przykładowo orzeczenia SN z dnia 30.10.1990 r. I CR 649/90, z 27.01.2004 r. II CK 387/02, z 2.07.2015 r. V CSK 640/14- wszystkie powołane za zbiorem Legalis/.

W związku ze sformułowanymi zarzutami naruszenia art. 58 §1 i 2 kc oraz 58 kc w z zw z art. 353 ¹ kc , zważywszy na to, w czym strona skarżąca upatruje jego realizacji / nietrafne uznanie , iż w okolicznościach ustalonych w postępowaniu część postanowień umowy ma niedozwolony charakter / powiedzieć należy , że taka kwalifikacja tych postanowień przez Sąd I instancji , nawet gdyby była niezasadną , nie stanowi naruszenia tych norm dlatego , że w rozstrzyganej sprawie , nie mają one zastosowania.

Przepisy art. 385 ¹ i następnych k.c., dotyczące niedozwolonych postanowień umownych, mają charakter szczególny w stosunku do tych norm , które mają generalne zastosowanie do kształtowania przez kontrahentów treści umowy.

Stanowią one implementację w polskim prawie postanowień dyrektywy nr 93/13/ EWG w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich. Sądy krajowe, stosując prawo wewnętrzne, zobowiązane są tak dalece, jak jest to możliwe, dokonywać jego wykładni w świetle brzmienia i celu tej dyrektywy, tak by osiągnąć przewidziany w niej rezultat, a zatem zastosować się do art. 288 akapit trzeci Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej

/por. wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 13 VI 2016 r., C-377/14./.

Przewidziana przez art. 385 ¹kc sankcja bezskuteczności wobec konsumenta niedozwolonego postanowienia umownego ma dla jego interesu i pozycji wobec drugiej – silniejszej strony kontraktu - działanie ochronne i jest dla niego obiektywnie korzystniejsza, aniżeli sankcja nieważności wynikająca z norm ogólnych kodeksu cywilnego , w tym 58 kc. Co więcej , konsument może zrezygnować z przysługującej mu ochrony prawnej przed nieuczciwymi postanowieniami umowy, co spowoduje , że to on decydował będzie o tym czy jego interes przemawia dostatecznie za tym , że pomimo abuzywności niektórych spośród postanowień, umowa będzie nadal obwiązywać. Zatem normę 385 ¹ k.c. należy traktować jako lex specialis względem ogólnej regulacji kodeksowej do której przynależą art. 58 §1 i 2 kc.

W konsekwencji , zarzuty niedozwolonego charakteru postanowień umów zawartych z konsumentem [ a taki status miał R. S. (1) w relacji do (...) Bank S.A. w chwili zawierania umowy kredytowej] i ewentualne następstwa potwierdzenia takiego ich charakteru , mogą być oceniane jedynie z punktu widzenia tylko tego przepisu a nie art. 58 §1 i 2 kc.

Wbrew rozbudowanej argumentacji strony pozwanej, Sąd I instancji nie popełnił zarzucanych mu błędów zastosowania art. 385 ¹ §1 i 2 kc , trafnie przyjmując abuzywność postanowień umowy stron, w szczególności tych , określających sposób waloryzacji /przeliczenia / waluty szwajcarskiej na polską i odwrotnie według Tabeli Kursów obowiązujących u jego poprzednika prawnego (...) Bank SA, a później pozwanego banku.

To ten właśnie mechanizm , na zastosowanie którego powód jako klient – konsument nie miał żadnego wpływu , był bowiem wprowadzony jednostronnie przez kredytodawcę na podstawie wzorca, ostatecznie decydował o tym ile pieniędzy zostało ówcześnie powodowi udostępnione przez bank oraz w jaki sposób poszczególne raty kapitałowo – odsetkowe , także płacone przez R. S. (1) w złotych , wpływały na rzeczywiste zmniejszenie jego zobowiązania kredytowego.

Taki ich charakter prowadzi do nieważności umowy jako całości albowiem nie może ona nadal funkcjonować, w warunkach uznania tych klauzul za nie wiążące powoda.

Dodać jeszcze należy , iż jak wynika z ustaleń poczynionych w postępowaniu, żadne postanowienie umowne spośród tych , które składały się na mechanizm służący opisanym wyżej przeliczeniom , nie zostało z kredytobiorcą uzgodnione indywidualnie.

W szczególności bank nie dowiódł- mimo , że to na nim spoczywał obowiązek w tym zakresie- faktów pozwalających na wniosek przeciwny. Klient banku dokonał jedynie wyboru gotowego produktu przygotowanego przez przedsiębiorcę.

Dla zrealizowania przesłanki rzeczywistego wpływu konsumenta na treść postanowień umownych nie wystarczy wykazanie, że dowiedział się o treści klauzuli, której niedozwolony charakter podnosi, w odpowiednim czasie, a strony prowadziły w tym przedmiocie negocjacje.

Konieczne jest udowodnienie wspólnego ustalenia ostatecznego brzmienia klauzuli, w wyniku rzetelnych negocjacji, w ramach których konsument miał realny wpływ na treść określonego postanowienia umownego, chyba że zostało ono sformułowane przez niego i włączone do umowy na jego żądanie.

/ por. w tej materii także judykat Sądu Najwyższego z dnia 10 grudnia 2019r , sygn. akt IV CSK 443/18/.

Takich indywidualnych uzgodnień przed podpisaniem umowy z 10 kwietnia 2008r nie było, w tym w szczególności w odniesieniu do postanowień określających sposób, w jaki kwota kredytu i sumy rat kapitałowo - odsetkowych będą przeliczane z waluty szwajcarskiej na polską i odwrotnie.

W ocenie Sądu II instancji , kwestionowane przez powoda postanowienia umowne dotyczyły świadczenia głównego stron.

Po wahaniach w orzecznictwie sądowym ostatecznie zostało przyjęte zapatrywanie o takim charakterze mechanizmu przeliczeniowego w kredytach denominowanych i indeksowanych do waluty obcej .

/ por. powołane jedynie przykładowo wyroki Sądu Najwyższego: z 4 kwietnia 2019 r., sygn. III CSK 159/17, z 9 maja 2019 r., sygn. I CSK 242/18 i z 11 grudnia 2019 r., sygn. V CSK 382/18./

Obowiązek zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu w oznaczonych terminach spłaty , stanowi główne świadczenie kredytobiorcy. Natomiast klauzula według której dochodzi do przeliczenia dokonywanych przez niego wpłat rat na walutę obcą [ w tym przypadku na franka szwajcarskiego ] , wpływa na wysokość tego świadczenia. To z zastosowania tego mechanizmu wynika to , w jakiej wysokości świadczenie główne ma być spełnione, co tym bardziej upewnia poprawność takiej jej kwalifikacji.

Wobec powyższego poddanie ich kontroli pod kątem abuzywności było możliwe tylko pod warunkiem, że nie zostały sformułowane w sposób jednoznaczny ( art. 385 ¹ § 1 zd. drugie k.c.) , a zatem jeżeli nie zostały wyrażone prostym i zrozumiałym językiem , nie spełniając tym samym wymogu przejrzystości materialnej wynikającej z art. 4 ust. 2 oraz art. 5 dyrektywy nr 93/13.

Jak wyjaśnił TSUE w wyroku z dnia 20 września 2017 r. w sprawie o sygnaturze C - 186/16, wymóg wyrażenia warunku umownego prostym i zrozumiałym językiem oznacza, że warunek ten musi zostać zrozumiany przez konsumenta zarówno w aspekcie formalnym i gramatycznym, jak i w odniesieniu do jego konkretnego zakresu, tak aby właściwie poinformowany , przy tym jako osoba dostatecznie uważna i rozsądna , mógł nie tylko dowiedzieć się o możliwości wzrostu lub spadku wartości waluty obcej, ale również miał realną możliwość oszacowania konsekwencji ekonomicznych takiego potencjalnego następstwa dla swoich zobowiązań finansowych.

Zdaniem Sądu II instancji, ustalenia faktyczne poczynione w postępowaniu nie dają dostatecznych podstaw do uzasadnionego przyjęcia, iż w momencie zawierania umowy R. S. (1) miał możliwość uzyskania pełnego rozeznania co do wysokości świadczenia, które będzie miał obowiązek spełnić oraz co do ryzyka zmiany kursu waluty w przyszłości i wpływu tej zmiany na rzeczywiste saldo jego zobowiązania , przekładające się wprost na jego sytuację ekonomiczną , w dającym się przewidzieć realnie okresie , zważywszy , iż miał związać się z bankiem węzłem obligacyjnym na okres trzydziestu lat.

W szczególności brak było , w dniu zawierania umowy, możliwości ustalenia wysokości zobowiązania ratalnego zobowiązanego wobec banku , / rat kapitałowo - odsetkowych / albowiem wysokość ta zależna była od danych zamieszczonych w nieokreślonej w umowie Tabeli Kursów, stosowanej przez poprzednika prawnego strony pozwanej .Przy tym sposób zamieszczania w niej tych danych także był pozostawiony wyłącznej decyzji banku. Powód jako klient nie miał możliwości ich sprawdzenia ani , tym bardziej , jakiegokolwiek wpływu na ich rzeczywistą wysokość. Tym samym warunek jednoznaczności klauzuli kursowej nie został w umowie stron spełniony.

/ por. w tej materii także stanowisko SN zawarte w judykacie z 19 kwietnia 2021r., sygn. III CSK 159/17/.

Okoliczności ustalone w sprawie nie pozwalają na potwierdzenie , iż R. S. (1) został, przed podpisaniem umowy, w sposób jasny , możliwie pełny i zrozumiały poinformowany o ryzyku walutowym, związanym z możliwością niekorzystnych zmian kursu franka szwajcarskiego . Przy tym nie można uznać, że obowiązek ten został spełniony poprzez bank, który poprzestał na ogólnym pouczeniu o możliwości wzrostu kursu w czasie trwania umowy i wynikającym stąd wpływie na wzrost zakresu obowiązku finansowego powoda .

Dodać do tego należy , iż dla potwierdzenia wypełnienia przez bank obowiązków informacyjnych dotyczących ryzyka kursowego, nie jest wystarczające odebranie od konsumenta standardowego oświadczenia, że o takim ryzyku został poinformowany.

/ por. w tej materii także wyrok SN z 27 listopada 2019r., sygn. II CSK 483/18 /.

Zgodnie z aktualnie obowiązującą w judykaturze wykładnią art. 385 ¹ §1 k.c. nie budzi wątpliwości, że postanowienia umowy, które określają zasady przeliczenia kwoty udzielonego kredytu na złotówki przy wypłacie kredytu, a także spłacanych w złotym rat na walutę obcą, pozwalające bankowi swobodnie kształtować kurs tej waluty, mają charakter niedozwolonych postanowień umownych.

/ por. wskazane tylko ilustracyjnie orzeczenia SN z 27 lutego 2019 r. sygn. II CSK 19/18 i z 29 października 2019 r. sygn. V CSK 382/18/

Klauzule takie mają charakter abuzywny, gdyż kształtują prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco naruszają jego interesy. Przy czym sprzeczność z dobrymi obyczajami i naruszenie tych interesów polega w tym wypadku na uzależnieniu wysokości świadczenia banku i konsumenta od swobodnej decyzji silniejszej strony stosunku zobowiązaniowego / przedsiębiorcy/.

/ por. tylko ilustracyjnie wyroki SN z 13 grudnia 2018 r., sygn. V CSK 559/17 i z 11 grudnia 2019 r., sygn. akt V CSK 382/18/.

W ocenie Sądu Apelacyjnego postanowienia łączącej strony umowy z 10 kwietnia 2008r . w zakresie ryzyka walutowego oraz określających wskazany wyżej sposób dokonywania przeliczeń walut polskiej i szwajcarskiej , w odwołaniu się do danych kursowych kształtowanych jednostronnie przez bank, przybierających postać przygotowanych przezeń i obowiązujących w banku „ Tabel Kursów”, uznać należy, za niedozwolone.

Nie ma znaczenia dla tej oceny to, w jaki sposób umowa w rzeczywistości była wykonywana i jak , po jej podpisaniu, zmieniała się jej treść.

Ocena, czy postanowienie umowne jest niedozwolone dokonywana jest bowiem według stanu z chwili zawarcia umowy

/ por. także uchwalę[ 7] Sądu Najwyższego z dnia 20 czerwca 2018 r., sygn. III CZP 29/17/.

Przechodząc do oceny skutków niedozwolonego charakteru tych postanowień , wskazać na wstępie należy , iż zgodnie z treścią uchwały SN z dnia 7 maja 2021 sygn. III CZP 6/21 , której stanowisko Sąd II instancji, w składzie rozpoznającym sprawę podziela, niedozwolone postanowienie umowne jest od początku, z mocy samego prawa, dotknięte bezskutecznością na korzyść konsumenta, który ewentualnie może udzielić następczo świadomej i wolnej zgody na to postanowienie i w ten sposób przywrócić mu skuteczność z mocą wsteczną.

W rozpoznawanej sprawie , o czym była już uprzednio mowa , stanowisko powoda było jednoznaczne co do tego, iż nie jest zainteresowany , w warunkach abuzywności części postanowień, w utrzymaniu w dalszym ciągu umowy jako obowiązującej pomiędzy stronami. Potwierdził swoje stanowisko w sposób nie budzący wątpliwości , właściwie pouczony przez Sąd I instancji , na rozprawie w dniu 12 maja 2022r o skutkach rozliczeniowych uznania umowy za nieważną z podawanych przez niego przyczyn / por. k 638 akt /.

Eliminacja tych postanowień z umowy powoduje brak możliwości określenia mechanizmu oznaczenia wysokości świadczenia jakie konsument - kredytobiorca - ma otrzymać od drugiej strony- skoro jak w rozstrzyganej sprawie - otrzymał od banku złotówki po ich przeliczeniu według kursu / ceny / kupna waluty szwajcarskiej oraz spełnić na rzecz banku w ramach umowy kredytu indeksowanego walutą szwajcarską, w odwołaniu się do kursu sprzedaży tej waluty przez bank , wedle którego przeliczana miała być wpłata złotówkowa, mająca prowadzić do ograniczenia długu R. S. (1) wobec banku.

Zgodnie ze stanowiskiem TSUE wyrażonym w motywach wyroku z dnia 3 października 2019r sygn. C – 260/18 , postanowienie art. 6 ust. 1 Dyrektywy 93/13/ EWG , należy wykładać w ten sposób [a jest to wykładania, którą Sądy krajowe muszą stosować przy rozstrzyganiu indywidualnych spraw], iż stoi ono na przeszkodzie wypełnianiu luk w umowach spowodowanych eliminacją klauzul uznawanych za niedozwolone , wyłącznie na podstawie przepisów krajowych o charakterze ogólnym, nie będących przepisami dyspozytywnymi lub takimi , które będą mieć zastosowanie dlatego , że strony umowy wyrażą na to wolną i uświadomioną zgodę.

Takiej regulacji ,[ jak dotąd] w polskim porządku prawnym brak.

Nie można też, w sposób usprawiedliwiony przyjmować , że wolą stron w 2008 roku było zawarcie umowy kredytu indeksowanego do waluty obcej bez mechanizmu waloryzacji wzajemnych świadczeń na podstawie kursów waluty polskiej i szwajcarskiej, przy równoczesnym pozostawieniu wskaźnika LIBOR stosowanego tylko w kredytach walutowych oraz kredycie waloryzowanym / denominowanym i indeksowanym / do takiego zagranicznego pieniądza.

Analiza treści pozostałych postanowień umownych w tym w szczególności tych , które określały sposób wypłaty kwoty kredytu i warunki jej spłaty, takiemu zamiarowi w sposób nie budzący wątpliwości zaprzecza, by przypomnieć tylko sposób określenia wysokości należności odsetkowej i sposobu jej wyrażenia.

Skoro tak , to uzasadnionym jest wniosek ,iż tego rodzaju zabiegi , mające polegać na utrzymaniu umowy w mocy, przy wyeliminowaniu jedynie postanowień składających na mechanizm przeliczenia według danych dotyczących wzajemnych relacji kursowych na sięgniecie po które starała się wskazywać w czasie trwania postępowania rozpoznawczego strona pozwana, na nich także budując część zarzutów materialnych środka odwoławczego są - szczególnie przy stanowczym, zrelacjonowanym wyżej stanowisku procesowym powoda - niedopuszczalne - skoro prowadziłoby to , do tak znacznego przekształcenia umowy , iż wywołałoby skutek nie dający się pogodzić z charakterem stosunku prawnego nawiązanego przez strony.

Nie dałoby się takiego przekształcenia stosunku umownego pogodzić także z celem w jakim zobowiązanie kredytowe było przez konsumenta wówczas zaciągane. R. S. (1) chciał otrzymać od banku nie walutę obcą ale kwotę wyrażoną w złotych polskich z przeznaczeniem na zakup nieruchomości w K.. Cena jej nabycia , bez wątpliwości, także miała być przez niego świadczona w złotym.

Stąd tym bardziej, zawarte w motywach apelacji strony pozwanej twierdzenia o możliwości dalszego utrzymania umowy po eliminacji z nich postanowień ocenionych jako niedozwolone , a w szczególności tych , które kwalifikują marżę banku jako element współkształtujący określenie kursu pod której miałoby dojść do przeliczeń kursowych i pozostawienie jedynie tej jej części , która pozwala na ścisłe powiązanie kursu ze średnim kursem waluty szwajcarskiej względem złotego, publikowanym przez NBP. nie są usprawiedliwione.

Nie można w tym kontekście nie dostrzec , iż żaden bank nie wyraziłby zgody aby tego rodzaju umowa kredytowa nie zawierała postanowień gwarantujących kredytodawcy pobieranie marży.

Dodać jeszcze należy , że wbrew zapatrywaniu skarżącej strony pozwanej , nie można przyjąć , iż w warunkach, kiedy zastrzeżona w umowie marża stanowi element współtworzący mechanizm klauzuli przeliczenia kursowego, przy uznaniu za niedozwolone tylko tej części postanowienia umownego i jej eliminacji, umowa nadal mogłaby być utrzymana , jako obowiązująca.

Wedle stanowiska banku wówczas kurs przeliczenia kursowego byłby ustalany w odwołaniu się do średniego kursu waluty szwajcarskiej do złotówki , publikowanego przez NBP, a §17 umowy stron uzyskałby nowa treść.

Pogląd ten nie jest trafny gdy wziąć pod uwagę , że jak zasadnie uznał Sąd Okręgowy , poświęcając temu zagadnieniu część rozważań prawnych , eliminacja postanowienia umownego ocenionego jako niedozwolone może dotyczyć go w całości a nie jedynie w części , na którym to założeniu opiera się pogląd banku o możliwości utrzymania umowy jako nadal obowiązującej. /tzw. reguła blue pencil / .

Powtarzanie w tym miejscu stanowiska prawnego Sądu niższej instancji jest z przyczyn teleologicznych zbędne , przy jego aprobacie przez Sąd Odwoławczy.

Dodać jeszcze należy , iż eliminacja postanowień niedozwolonych o ile miałaby nie prowadzić do nieważności umowy jako całości , musi zapewniać to , że prawa i obowiązki stron są nadal ściśle oznaczone i w tym zakresie nie zachodzi skutek deformacji regulacji umownej, [także z punktu widzenia celu jaki strony chciały osiągnąć wyrażając wzajemny konsens poprzez zawarcie umowy kredytowej określonego rodzaju.- uwaga Sądu Apelacyjnego ].

W rozpoznawanej sprawie z powodów, na które trafnie zwrócił uwagę Sąd niższej instancji, tego rodzaju deformacja , zwłaszcza zaważywszy na charakterystyczne elementy kredytu indeksowanego do waluty obcej , miałaby przy jej potencjalnym utrzymaniu , miejsce.

Chybiony jest również zarzut naruszenia przez Sąd I instancji art. 410 §1 oraz 411 pkt 2 kc.

Zważywszy na treść uzasadnienia tego zarzutu z którego wynika w czym bank upatruje jego realizacji przez orzeczenie poddane kontroli instancyjnej , wystarczy wskazać , że materiał dowodowy zgromadzony w postępowaniu dał Sądowi Okręgowemu do oceny , iż kwestionowane przez kredytobiorcę postanowienia umowy z dnia 10 kwietnia 2008r mają niedozwolony charakter.

Sąd nie popełnił błędu uznając , że taka ich kwalifikacja prowadzi do nieważności umowy w całości , ze skutkiem wstecznym od daty jej podpisania.

Stąd wszystko to , co świadczył R. S. (1) bankowi w jej wykonaniu , jest świadczeniem nienależnym w rozumieniu art. 410 §1 kc , wobec zrealizowania condictio sine causa i podlega zwrotowi , a kredytodawca jest , dotąd zrealizowanymi świadczeniami kredytobiorcy , bezpodstawnie wzbogacony.

Bank (...) S.A. , w sposób nieuzasadniony, podnosi także zarzut naruszenia art. 411pkt 2 kc. Zauważając , iż jest on niespójny z zarzutem poprzednio omówionym , w ramach którego bank twierdził , iż nie jest bezpodstawnie wzbogacony świadczeniami powoda. Skoro tak , to nie powinien przy tym samych okolicznościach faktycznych równocześnie twierdzić , iż Sąd I instancji popełnił błąd niezastosowania , przy ocenie żądania zwrotnego R. S. art. 411pkt 2 kc albowiem bank jest wolny od obowiązku zwrotu, gdyż kredytobiorca wykonując swój obowiązek zapłaty , czynił to w zgodzie z zasadami współżycia społecznego.

Ale pomijając nawet tę niedoskonałość konstrukcyjną środka odwoławczego banku, wskazać należy, że Sąd nie popełnił podnoszonego przez stronę pozwaną błędu albowiem wyłączenie obowiązku zwrotu świadczenia nienależnego na tej podstawie może mieć miejsce tylko wówczas , gdyby uznać , że świadczenie kredytobiorcy nastąpiłoby mimo braku prawnego zobowiązania wobec banku ale świadczącemu można było przypisać moralny obowiązek zrealizowania go wobec kredytodawcy albo też , odpowiadałoby to powszechnie aprobowanym regułom słuszności.

W rozstrzyganej sprawie taka sytuacja , w sposób nie budzący wątpliwości nie zachodzi , niwecząc trafność omawianego zarzutu.

Dlatego w uznaniu , iż żaden z zarzutów na których opiera się konstrukcja apelacji banku nie jest uzasadniony, Sąd II instancji apelację tę oddalił , na podstawie art. 385 kpc.

Przechodząc do oceny apelacji powoda, Sąd Odwoławczy uznaje ją za uzasadnioną i prowadzącą do wskazanej wyżej , zmiany objętej nią części orzeczenia Sądu Okręgowego.

Sąd I instancji , oceniając roszczenie odsetkowe R. S. (1) od pieniężnej należności głównej dochodzonej w sprawie [ kwota 176 290, 5452 zł] – którą uwzględnił w całości w ramach punktu I sentencji wyroku z dnia 12 maja 2022r ,

stanął na stanowisku , iż od niej odsetki ustawowe za opóźnienie, są należne kredytobiorcy od daty wyrokowania , w sytuacji , gdy dopiero w tym dniu R. S. (1) , po pouczeniu Sądu w sposób jednoznaczny nie wyraził uświadomionej zgody na to aby umowa kredytowa z dnia 10 kwietnia 2008r. nadal pomiędzy stronami obowiązywała.

Uznał , że dopiero od tej daty pieniężne roszczenie zwrotne powoda może być zakwalifikowane jako wymagalne , a bank uznany za pozostający w opóźnieniu z jego spełnieniem- w sytuacji gdy nie było sporne pomiędzy stronami , iż R. S. (1) już wcześniej wzywał stronę przeciwną do zwrotu spełnionych świadczeń pieniężnych.

Pogląd ten ,Sąd Okręgowy konsekwentnie podtrzymał, wydając wyrok uzupełniający w dniu 16 lutego 2023r , którym oddalił żądanie odsetkowe kredytobiorcy za okres wcześniejszy aniżeli 12 maja 2022r.

Stanowisko to Sądy w tzw. „ sprawach frankowych „ przyjmowały w sposób mogący być uznany za utrwalony , także konsekwentnym w tym zakresie stanowiskiem Sądu Najwyższego , wyrażanym w kolejnych stanowiskach orzeczniczych aby wymienić tylko ilustracyjnie wyrok z 11 grudnia 2019r , sygn. V CK 383/18 a w szczególności uchwałę z 16 lutego 2021r , sygn. III CZP 11/20 - obydwa orzeczenia powołane za zbiorem Lex / .

Tym nie mniej, na skutek wypowiedzi orzeczniczej Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, zawartej w wyroku z dnia 14 grudnia 2023r , sygn. C- 28/22 , (...) , którą Sąd Apelacyjny w składzie rozpoznającym apelację powoda jest związany, w zakresie sposobu wykładni art. 6 ust. 1 i art. 7 ust.1 Dyrektywy 93/13/EWG w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich, stanowisko to musi ulec korekcie.

Oto bowiem Trybunał , szczególnie w puntach 3 oraz 87 sentencji tego orzeczenia wyraził stanowisko , które z punktu widzenia doniosłego dla oceny środka odwoławczego R. S. (1) zagadnienia prawnego , sprawdza się do tezy , że :

prawidłowa wykładnia wskazanych wyżej norm Dyrektywy , sprzeciwia się temu aby wykładnia sądowa prawa krajowego była inna niż taka , zgodnie z którą kredytobiorca -konsument - przy potwierdzeniu nieważności umowy kredytowej z bankiem jako przedsiębiorcą , może skutecznie domagać się odsetek za opóźnienie w spełnieniu pieniężnego świadczenia zwrotnego o ile tylko uprzednio wezwał przedsiębiorcę do jego zwrotu w zakresie kwoty , którą poprzednio świadczył w wykonaniu [ nieważnej] umowy .

Bez znaczenia, przy tym, dla tego uprawnienia konsumenta , zdaniem Trybunału, jest to , czy i jakie działania dla zabezpieczenia własnych interesów finansowych , w tych warunkach, podjęła , w stosunku do kredytobiorcy, druga strona nieważnej ab initio umowy.

Wobec takiego stanowiska wykładniczego wskazanych wyżej postanowień Dyrektywy , Sąd II instancji zobowiązany jest uznać , że odsetki za opóźnienie od kwot cząstkowych, składających się na dochodzone w postępowaniu , zwrotne roszczenie pieniężne powoda , są mu należne od dat wezwania banku do ich zapłaty i upływu rozsądnego terminu w którym dłużnik- pozwany bank - w normalnym biegu czynności mógł się z tym wezwaniem zapoznać i dobrowolnie swój dług wobec wierzyciela – konsumenta , zaspokoić.

Przy takich – koniecznych - w świetle orzeczenia TSUE założeniach, Sąd II instancji ocenia , iż obydwa zarzuty ; zarówno procesowy jak i materialny , na których opiera się konstrukcja apelacji R. S. (1), są uzasadnione.

Podzielając zarzut procesowy , Sąd Odwoławczy , na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach , których wiarygodności nie podważała żadna ze stron , uzupełnia dotąd ustalone w postępowaniu fakty konstatując , że :

- powód po raz pierwszy zwrócił się do strony pozwanej o zwrot spełnionego w części ,w wykonaniu umowy kredytowej z dnia 10 kwietnia 2008r. świadczenia , pismem zatytułowanym Reklamacja z dnia 28 marca 2019r.

Powołał się w nim na niedozwolony charakter części postanowień umowy / które jako abuzywne identyfikował także w trakcie postępowania przed Sądem / i zażądał w nim zwrotu przez bank łącznej kwoty 93 049, 54 zł , jako świadczenia nienależnego.

Pozwany bank odpowiedział na to wezwanie odmownie , pismem datowanym na 9 kwietnia 2019r , przecząc aby istniała podstawa do takiego zwrotu , w warunkach gdy umowa kredytowa jest ważna i nadal wiąże obydwie strony.

/ dowód : pismo powoda zatytułowane Reklamacja k. 48-57 akt , odpowiedź strony pozwanej z dnia 9 kwietnia 2019r k. 58-69 akt/

Zatem od dnia następnego po dacie tej odpowiedzi, strona pozwana pozostawała w opóźnieniu w spełnieniu tego świadczenia.

W dniu 7 lutego 2019r powód zawezwał pozwany bank przed Sąd Rejonowy Gdańsk – Południe w Gdańsku do próby ugodowej obejmującej pieniężne roszczenie zwrotne , jednoznacznie powołując się na nieważność umowy kredytowej , zawartej przez strony i w niej upatrując podstawy zwrotu łącznej kwoty 195 958 zł zapłaconej bankowi przez R. S. w okresie od 7 lutego 2009r do 7 lutego 2019r.

Kwotą tego żądania objęta była druga z sum cząstkowych składających się na roszczenie pieniężne będące przedmiotem rozstrzyganej obecnie sprawy – 80 849,88 zł .

Posiedzenie Sądu Rejonowego odbyło się w dniu 18 kwietnia 2019r., o którym bank , którego reprezentant nie stawił się , został prawidłowo zawiadomiony. Do ugody nie doszło.

/ dowód : zawezwanie do próby ugodowej k. 79-87 akt , kopia protokołu posiedzenia Sądu Rejonowego k. 88 akt /

I w tym wypadku od dnia następnego po posiedzeniu Sądu strona pozwana zaczęła pozostawać w opóźnieniu w spełnieniu tego świadczenia na rzecz kredytobiorcy.

W piśmie procesowym z dnia 8 listopada 2021r., obejmującym przedmiotową zmianę powództwa, R. S. (1) zażądał od pozwanego banku m. in. odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 2 391 zł / odpowiadającej , jak wynika z ustaleń Sądu I instancji , zapłaconej przez niego bankowi pierwszej opłacie manipulacyjnej / liczonymi od dnia następnego po dacie doręczenia tego pisma stronie pozwanej.

W aktach sprawy brak jest w prawdzie dowodu, kiedy doręczenie to nastąpiło ale z odpowiedzi Banku (...) S.A. w sposób nie budzący wątpliwości wynika , iż otrzymał je w dniu 1 kwietnia 2022r / - datę tę wskazała sama strona pozwana.

/ dowód : pismo powoda z dnia 8 listopada 2021r /k. 556-562 akt/, odpowiedź banku z 15 kwietnia 2022r k. 572-591 akt/.

Te uzupełnione ustalenia dają podstawę do wniosku , że Bank (...) S.A. pozostał w opóźnieniu w spełnieniu świadczeń zwrotnych , wyrażonych kwotami cząstkowymi , składającymi się na dochodzoną przez powoda kwotę łączną 176 290, 42 zł;

- w zakresie kwoty 93 049,54 zł od dnia 10 kwietnia 2019r ,

- w zakresie kwoty 80 849, 88zł od dnia 19 kwietnia 2019r ,

- w zakresie kwoty 2 391zł od dnia 2 kwietnia 2022r , wszystkie należne do dnia zapłaty,

przy uwzględnieniu[ o czym była już wyżej mowa ] , iż stan opóźnienia powstał z dniem następnym po datach , w których bank, będąc w opisany sposób uprzednio wezwany przez powoda mógł dobrowolnie zaspokoić wskazane wierzytelności częściowe kredytodawcy.

Dlatego też za uzasadnione przyjmując także postawione w apelacji powoda zarzuty materialne naruszenia art. 455 kc i 481 §1 kc ,

Sąd Apelacyjny , uznając jego środek odwoławczy za uzasadniony w całości , orzekł reformatoryjnie w sposób wskazany w punkcie 1 I motywowanego wyroku , na podstawie art. 386 §1 kpc.

Zważywszy na ostateczny wynik postępowania apelacyjnego o jego kosztach, w relacji pomiędzy stronami sporu , Sąd II instancji orzekł na podstawie art.98 §1 i 3 kpc w zw. z art. 391 §1 kpc.

Uwzględnił przy tym, iż powód skutecznie obronił się w całości przed apelacją banku oraz wykazał zasadność swojego środka odwoławczego.

Zatem bank został obciążony całością poniesionych przez R. S. (1) w sposób celowy kosztów , tego etapu sporu stron , w warunkach gdy domagał się ich wzajemnego rozliczenia ze stroną przeciwną .

Na należną powodowi od Banku (...) S.A. z tego tytułu sumę złożyły się :

kwota 1000 złotych , tytułem opłaty sądowej od jego apelacji ,

kwota 2700 złotych, odpowiadająca wynagrodzeniu zawodowego pełnomocnika R. S. za zastępstwo procesowe , w ramach popierania jej , ustalona , zważywszy na wskazaną w niej wartość przedmiotu zaskarżenia,[34 854 zł ], na podstawie §2 pkt 5 w zw. z §10 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia MS, w sprawie opłat za czynności adwokackie z dnia 22 października 2015 [ DzU z 2015 poz. 1800] ,oraz

kwota 8100 zł , tytułem wynagrodzenia pełnomocnika procesowego , reprezentującego kredytobiorcę , w ramach obrony przed apelacją strony przeciwnej , ustalonego w oparciu o to samo kryterium , na podstawie §2 pkt 7 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 2 , powołanego wyżej Rozporządzenia.

Łącznie jest to suma 11 800 złotych.

Została ona przyznana wraz z odsetkami o których Sąd Odwoławczy był obowiązany orzec z urzędu , po myśli art. 98 §1 ¹ kpc. w zw z art. 391 §1 kpc.