Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Krakowie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 listopada 2024 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSA Grzegorz Krężołek

Protokolant: Iwona Mrazek

po rozpoznaniu w dniu 19 listopada 2024r w Krakowie

na rozprawie

sprawy z powództwa B. W. i A. W.

przeciwko Bankowi (...) S.A. z siedzibą w W.

o ustalenie i zapłatę

na skutek apelacji strony pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 6 maja 2022r.,

sygn. akt : I C 1231/20

I.  oddala apelację ,

II.  zasądza od strony pozwanej Banku (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz powodów B. W.

i A. W. łącznie kwotę 4050 zł / cztery tysiące pięćdziesiąt złotych / z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego , za czas , od dnia uprawomocnienia się orzeczenia którym je zasądzono do dnia zapłaty , tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt : I ACa 1121/22

UZASADNIENIE

Powodowie A. W. i B. W. , w pozwie skierowanym przeciwko Bankowi (...) S.A. w W., ostatecznie domagali się:

- zasądzenia kwoty 131.010,96 zł. z odsetkami w wysokości ustawowej za opóźnienie od kwoty 112.969,42 zł. od dnia 13 marca 2020 r. do dnia zapłaty i od kwoty 18.041,54 zł. z od dnia 21 grudnia 2021 r. do dnia zapłaty, tytułem zwrotu świadczeń spełnionych na rzecz banku , które uznawali za nienależne stronie pozwanej oraz

- ustalenia , że umowa kredytu budowlano-hipotecznego nr (...)- (...) zawarta przez strony dnia 28 lipca 2006 r. jest nieważna z powodu niedozwolonego charakteru części jej postanowień.

Jako ewentualne formułowali żądania :

- ustalenia, że postanowienia umowy kredytu budowlano-hipotecznego nr (...)- (...) z dnia 28 lipca 2006 r. odnoszące się do denominowania kredytu są bezskuteczne w stosunku do powodów oraz

zasądzenia kwoty 131.010,96 zł. z odsetkami w wysokości ustawowej za opóźnienie od kwoty 112.969,42 zł. od dnia 13 marca 2020 r. do dnia zapłaty i od kwoty 18.041,54 zł. z od dnia 21 grudnia 2021 r. do dnia zapłaty.

Domagali się również obciążenia banku kosztami procesu.

Uzasadniając żądania podnieśli , iż:

w dniu 28 lipca 2006 r. zawarli z poprzednikiem prawnym strony pozwanej - Bankiem (...) S.A. w K. - umowę kredytu budowlano-hipotecznego nr (...)- (...) denominowanego w walucie franka szwajcarskiego. Jej postanowienia składające się na mechanizm przeliczeniowy walut polskiej i szwajcarskiej mają niedozwolony charakter i dlatego są wobec nich, jako konsumentów , nieskuteczne. To powoduje , że umowa w całości jest nieważna. Powodowie twierdzili , że zdaja sobie sprawę z ewentualnych konsekwencji ustalenia tej nieważności w zakresie rozliczenia z bankiem wzajemnych świadczeń. Żądanie zapłaty, ich zdaniem , jest następstwem takiego ustalenia powodującego , że świadczenia , które dotąd spełnili na rzecz kredytodawcy, są nienależne stronie przeciwnej. Dochodzona kwota odpowiada świadczeniom,które spełnili w okresie pomiędzy 28 lipca 2006 r. do dnia 14 grudnia 2021 r.

Odpowiadając na pozew , strona pozwana domagała się oddalenia powództwa oraz obciążenia oponentów procesowych kosztami postępowania.

W swoim stanowisku bank przeczył temu aby umowa kredytowa zawierała abuzywne postanowienia , a te , które powodowie tak kwalifikują, były objęte indywidualnymi negocjacjami z kredytobiorcami. Ich treść jest precyzyjna i jednoznaczna. Bank wskazał także , iż jego zdaniem , małżonkowie W. nie mają interesu prawnego w żądanym ustaleniu , a formułowane przez nich roszczenie pieniężne jest przedawnione.

Wyrokiem z dnia 6 maja 2022r , Sąd Okręgowy w Krakowie :

- ustalił , że umowa kredytu budowlano-hipotecznego nr (...)- (...) z dnia 28 lipca 2006 r. jest nieważna[ pkt I];

-zasądził od strony pozwanej Banku (...) S.A. w W. na rzecz powodów A. W. i B. W. łącznie kwotę 131.010,96 zł. wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 6 maja 2022 r. do dnia zapłaty[ pkt II];

-oddalił powództwo w pozostałej części [ pkt III] oraz ;

-zasądził od strony pozwanej na rzecz powodów łącznie kwotę 6.434 zł., tytułem zwrotu kosztów postępowania [ pkt IV sentencji orzeczenia ].

Sąd I instancji ustalił następujące fakty istotne dla rozstrzygnięcia :

We wniosku kredytowym . A. W. i B. W. wskazali, że wnioskują o kredyt na zakup lokalu mieszkalnego w M. przy ul. (...). Wnioskowana kwota kredytu to 152.768 zł., waluta kredytu to CHF, kurs kupna waluty z dnia złożenia wniosku to 2,5418. Złotego za franka.

Cena zakupu nieruchomości to kwota 152.768 zł. W oparciu o ten wniosek , w dniu 28 lipca 2006 r. zawarli z Bankiem (...) Spółka Akcyjna w K. umowę kredytu budowlano-hipotecznego nr (...)- (...),denominowanego w walucie szwajcarskiej , zgodnie z którą bank udzielił kredytobiorcom, na warunkach określonych w umowie oraz Regulaminie kredytowania osób fizycznych w Banku (...) S.A. , kredytu w wysokości 60.102,29 CHF a kredytobiorcy zobowiązali się do wykorzystania i zwrotu kredytu wraz z odsetkami zgodnie z warunkami umowy (§ 2 ust. 1).

Kredyt został udzielony na okres do dnia 13 lipca 2037 r. (§ 2 ust. 3).

Został przeznaczony został na finansowanie zaliczek na poczet zakupu lokalu mieszkalnego od dewelopera, położonego w M., ul. (...) (§ 2 ust. 6).

Na całkowity koszt kredytu złożyły się: prowizja bankowa w wysokości 601,02 CHF., odsetki w wysokości 42.753,87 CHF (§ 4 ust. 1).

Koszt ten , na datę sporządzenia umowy wynosił 113.642,34 CHF (§ 4 ust. 2).

Kredytobiorcy zostali zobowiązani do ponoszenia dodatkowych kosztów wynikających z różnic kursowych. (§ 4 ust. 3) i dalszych kosztów enumeratywnie wymienionych w umowie (§ 4 ust. 4).

Kredyt został oprocentowany w sposób zmienny, przy uwzględnieniu rocznej stopy oprocentowania kredytu stanowiącej sumę stawki LIBOR i marży banku (§ 5).

Wypłata kredytu miała nastąpić na wniosek kredytobiorców, zgodnie z harmonogramem wypłat , stanowiącym załącznik nr (...) do umowy kredytu (§ 6).

Zabezpieczeniem kredytu były hipoteki : zwykła w wysokości 60.102,29 CHF i kaucyjna do wysokości 32.500 CHF z tytułu odsetek umownych i kosztów kredytu oraz cesja praw z polisy ubezpieczenia nieruchomości (§ 8).

Małżonkowie W. zobowiązali się do spłaty rat kredytu i odsetek w terminach i w wysokości określonej w harmonogramie spłat ,stanowiącym integralną część umowy (§ 10 ust. 4).

Zobowiązanie kredytowe miało być spłacane w równych ratach kapitałowo-odsetkowych poprzez obciążenie rachunku kredytobiorców. Powodowie otrzymali sumę w złotych i zobowiązali się do spłaty kredytu w walucie polskiej (§ 10).

Zgodnie z załącznikiem nr (...) do umowy o nazwie „Harmonogram wypłaty kredytu oraz warunki uruchomienia”.Kredyt miał być wypłacony w pięciu transzach, a ich wysokość , w walucie kredytu, oznaczono na kwoty: 15.025, 12.020, 12.020, 12.020, 9.017,29 franków szwajcarskich

Zgodnie z załącznikiem nr (...) do umowy, kredytobiorcy zostali pouczeni o wpływie zmiany kursu walutowego na raty spłacanego kredytu walutowego.

W tabelarycznym zestawieniu wskazano m.in., że osłabienie złotego o 60 % spowoduje wzrost raty kredytu do kwoty 887 zł. (kurs CHF 4 złote za franka ) podczas gdy ,przy kursie 2,50 zł./CHF, wysokość raty to kwota 555 zł.

Zmiana kursu waluty wpłynie też na wysokość zadłużenia w walucie polskiej np. przy kursie 2,50 zł./CHF zadłużenie w CHF = 40.000 CHF i 100.000 zł , a przy kursie 4 zł./CHF zadłużenie w CHF = 40.000 zł. i 160.000 CHF.

W załączniku nr (...) ust. 2 pkt 2 wskazano, że kwota kredytu lub transzy kredytu, wypłacana jest w złotych polskich, po przeliczeniu wg. kursu kupna waluty kredytu obowiązującego w banku , w dniu wypłaty kwoty kredytu lub transzy kredytu, zgodnie z tabelą kursów walut Banku (...) S.A. ogłaszaną w siedzibie banku, z zastosowaniem zasad ustalania kursów walut obwiązujących w nim. Ewentualna nadwyżka wynikająca z różnic kursowych zostanie wypłacona przelewem na rachunek bankowy kredytobiorców (ust. 2 pkt 3).

W dacie zawarcia umowy obowiązywał w Banku (...) S.A. Regulamin kredytowania osób fizycznych Banku (...) S.A. nie objętych ustawą o kredycie konsumenckim, stanowiący integralną część umowy (§ 25 ust. 2 umowy).

Faktycznie, kredyt został uruchomiony i wypłacony w pięciu transzach w walucie polskiej, wg kursów obowiązujących na datę wypłaty środków: 2,4489; 2,4563; 2,3452; 2,3629; 2,3652.zł za franka.

Z dalszej części ustaleń wynika , że :

Powodowie, spłacając kolejne raty kapitałowo – odsetkowe [ w złotym ] do grudnia 2021 r. zapłacili bankowi łącznie kwotę 131.010,96 zł. Do dnia 19 lutego 2020 r. była to suma 112.969,42 zł. , a do dnia 14 grudnia 2021 r. – dalsza kwota 18.041,54 zł.

Pismem z dnia 2 marca 2020 r. pełnomocnik powodów złożył wobec strony pozwanej reklamację dotyczącą umowy kredytowej z dnia 28 lipca 2006 r.

W jej treści wskazał, iż w umowie znajdują się klauzule abuzywne, powołał orzecznictwo SN i wniósł o utrzymanie umowy bez klauzul abuzywnych (bez waloryzacji) lub ewentualnie uznanie , że umowa jest w całości nieważna, gdyby druga strona nie wyrażała zgody na kontynuowanie umowy, po wyeliminowaniu postanowień składających się na klauzulę waloryzacyjną , które kredytobiorcy uznawali za niedozwolone.

Bank nie wyraził zgody na taka zmianę , negując abuzywność postanowień wskazywanych przez powodów .

Ponadto Sąd Okręgowy ustalił , iż :

zawierając umowę kredytu powodowie chcieli uzyskać środki na zakup mieszkania, w którym mieszkają do dnia dzisiejszego. Zaproponowano im konkretną umowę na co przystali. Oboje wówczas pracowali. Powódka jako pielęgniarka, a powód jako operator. Samą umowę przedstawiono im jako najkorzystniejszą, wskazując że kurs franka szwajcarskiego jest stabilny, może ulec zmianie o 10 – 20 %.

Zagadnienie jak będzie ustalona kwota do wypłaty i wysokość rat kredytu , nie była w ogóle omawiana.

Bank przygotował do podpisu gotowy dokument – wypełnioną umowę. Same raty powodowie uiszczają w złotówkach. . W oparciu o wyciągi jakie otrzymują z banku wiedzą jaką kwotę muszą mieć na koncie. Kilka lat przed złożeniem pozwu, z mediów zaczęli pozyskiwać wiadomości o tym, że umowa którą podpisali, że może zawierać klauzule abuzywne.

B. i A. W. złożyli wobec Sądu I instancji , w piśmie z dnia 25 marca 2022r oświadczenia z których wynika, że zdają sobie sprawę z konsekwencji uznania umowy za nieważną, nie akceptują postanowień dla nich niekorzystnych i są świadomi konieczności rozliczenia umowy – świadczeń w oparciu o umowę uiszczonych przez każdą ze stron, co może być dla nich niekorzystne. Z treścią tych oświadczeń strona przeciwna miała możliwość zapoznać się , zostały one bowiem jej przesłane.

Ocenę prawną roszczeń powodów , które uznał za usprawiedliwione niemal w całości , Sąd I instancji oparł na stwierdzeniach i wnioskach , które można podsumować w następujący sposób :

a/ uzasadnione jest sformułowane przez powodów roszczenie ustalające albowiem wbrew zarzutowi banku po stronie kredytobiorców należy potwierdzić istnienie interesu prawnego w takim ustaleniu - w rozumieniu tego pojęcia , którym posługuje się przepis art. 189 kpc

Interesem takim powód legitymuje się gdy samo uprawomocnienie się wyroku ustalającego zapewni mu ochronę w tym znaczeniu, że zakończy spór istniejący pomiędzy stronami lub zapobiegnie powstaniu takiego sporu w przyszłości.

W przypadku małżonków W. tylko wyrok ustalający może trwale i ostatecznie usunąć stan niepewności prawnej istniejący pomiędzy nimi i bankiem na tle umowy kredytowej podpisanej w dniu 28 lipca 2006r.

Sąd I instancji wskazał m.in. że podstawą wykreślenia hipotek stanowiących zabezpieczenie spłaty kredytu, będzie tylko prawomocne ustalenie tej treści , którego domagają się kredytobiorcy,

b/ przechodząc do oceny ważności umowy kredytowej objętej sporem , w pierwszej kolejności Sąd wskazał , iż jej zawarcie - umowy kredytu denominowanego w walucie szwajcarskiej , było , co do zasady możliwe także w czasie kiedy doszło do jej podpisania przez powodów z bankiem , w odwołaniu się do zasady swobody umów.

Umowa spełnia wymagania art. 69 ustawy Prawo bankowe . Określone były strony umowy, kwota i waluta kredytu - podana w walucie szwajcarskiej - cel na jaki kredyt został zaciągnięty , zasady i termin jego spłaty, wysokość oprocentowania i zasady jego zmiany.

Takiej oceny nie zmienia postanowienie, że kwota udzielonego kredytu wyrażona w walucie obcej, miała być faktycznie wypłacona w złotówkach , co wynika wprost z załącznika nr (...)do umowy, stanowiącego jej integralną część.

Nie można uznać, aby konstrukcja umowy kredytu denominowanego była sprzeczna z prawem -zwłaszcza, że art. 69 Prawa bankowego w brzmieniu obowiązującym od 26 sierpnia 2011 r.- wprost wspomina o tego rodzaju kredytach - lub zasadami współżycia społecznego, skoro ryzyko takiego ukształtowania stosunku prawnego obciąża obie strony.

Jak argumentował dalej Sąd Okręgowy, sam mechanizm waloryzacji wynikający z istoty umowy o kredyt denominowany, a także związana z nim zasada oprocentowania (Libor i marża), nie są sprzeczne z naturą stosunku kredytu, a wręcz przeciwnie – zawarcie umowy kredytu denominowanego- stanowi możliwy wariant konstrukcji ogólnej umowy kredytu bankowego.

Ryzyko zmiany kursu waluty przyjętej jako miernik wartości świadczenia, przerzucone w całości na kredytobiorców, z zasady może wywoływać konsekwencje dla obu stron – w przypadku podwyższenia kursu zwiększając wartość zobowiązania kredytobiorcy w stosunku do pierwotnej kwoty wyrażonej w walucie wypłaty, a w przypadku obniżenia kursu – ograniczając jego zadłużenie w tej walucie, co powoduje zmniejszenie świadczenia należnego kredytodawcy,

c/ ustalony stan faktyczny daje podstawę do potwierdzenia tego , iż postanowienia umowy kredytowej objętej sporem , składające się na klauzulę przeliczeniową /waloryzacyjną / , mają charakter abuzywny w rozumieniu art. 385 ¹§1 i 2 kc i wobec powodów , jako konsumentów w relacji umownej ze strona przeciwną , nie są wiążące.

Zgodnie z tymi ustaleniami jedynie z załącznika 7 do umowy wynika w jaki sposób bank będzie ustalał wysokość kwoty wypłaconej kredytobiorcom w złotych. Ani w umowie ani w Regulaminie nie ma mowy o tym w jaki sposób kredytodawca dokonuje przeliczenia spłat dokonywanych przez kredytobiorców w złotych na walutę kredytu wyrażoną we franku szwajcarskim.

Sąd powołując treść art. 385 ¹ i 385 ² kc wskazał , iż z ustaleń dokonanych w sprawie wynikało, iż bank udzieli kredytobiorcom kredytu w kwocie 60.102,29 CHF, przy czym wypłata kredytu nastąpi w złotówkach.

Faktyczna wysokość wypłaconej małżonkom W. kwoty wynikała z wyliczenia dokonanego w oparciu o Tabelę Kursów kupna walut Banku (...) S.A. , ogłaszaną w jego siedzibie z zastosowaniem zasad ustalania kursów walut obowiązujących w mim. Wobec tego mimo, że kredytobiorcy wnioskowali o udzielenie konkretnej kwoty kredytu w walucie polskiej, nie wiedzieli jaka faktycznie kwota zostanie im wypłacona, bo jej wysokość była ustala w dniu wypłaty w oparciu o tabele obowiązujące w banku i wynikający z nich kurs kupna.

Jeżeli chodzi o spłatę kredytu, raty wynikające z harmonogramu , miały być uiszczane przez kredytobiorców w złotówkach ale dopiero ich przeliczenie przez druga stronę na walutę szwajcarską, po cenie sprzedaży,ustalanej przez kredytodawcę,określało rzeczywistą skalę , w jakiej dług kredytobiorców ulegał poprzez wpłatę , ograniczeniu.

Tym samym strona pozwana miała jednostronną swobodę w zakresie ustalania kursu waluty. Sama umowa z dnia 28 lipca 2006 r. została zawarta na podstawie wzoru opracowanego i stosowanego przez bank.

Powodowie nie mieli możliwości uzgadniania z nim postanowień umownych .

Nie byli dostatecznie poinformowani o samym mechanizmie waloryzacji, o ryzyku wiążącym się ze zmianą kursu waluty szwajcarskiej do złotówki, przy jednoczesnym przerzuceniu całego ryzyka zmiany jej wartości. Równocześnie kredytobiorcy byli zapewniani o stabilności franka szwajcarskiego,

d/ zdaniem Sądu, ocena niedozwolonego charakteru wskazywanych przez powodów postanowień umownych jest możliwa , gdyż określają one główny przedmiot umowy.

Cały mechanizm waloryzacji wiążący się z umową o kredyt denominowany dotyczący sposobu ustalania kursów waluty, w oparciu o który będzie ustalona wysokość zobowiązania kredytobiorców, nie był określony jednoznacznie.

Postanowienia te zostały ukształtowane jednostronnie przez bank, w sposób naruszający dobre obyczaje i prowadzący do rażącego naruszenia interesów powodów,jako konsumentów.

Przyznanie sobie przez kredytodawcę jednostronnej kompetencji do swobodnego ustalania kursów przyjmowanych do wykonania umowy prowadzi do wniosku, iż tak właśnie należy je ocenić.

Dla uznania postanowienia umownego za niedozwolone wystarczy taka jego konstrukcja, która prowadzi do obiektywnej możliwości rażącego naruszenia interesów konsumenta, przy czym bez znaczenia pozostaje sposób wykonania umowy stron w tym zakresie.

Oceny, czy postanowienie umowne jest niedozwolone , dokonuje się bowiem według stanu z chwili zawarcia umowy. Zatem nie ma dla niej znaczenia wejście w życie ustawy tzw. antyspreadowej z dnia 29 lipca 2011 r. o zmianie ustawy Prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw, czy też zmiany postanowień umowy stron po dacie jej zawarcia,

e/ postanowienia kwestionowane przez powodów jako abuzywne nie wiążą ich. W przypadku kredytu denominowanego w walucie szwajcarskiej nie ma możliwości dokonania eliminacji niektórych z postanowień umowy. W tego typu umowach dotyczy to całego mechanizmu przeliczeniowego / waloryzacji /. Nie ma też możliwości zastosowania ,w miejsce wyeliminowanych postanowień, żadnego innego kursu waluty[ szwajcarskiej wobec złotówki – dodatek redakcyjny SA].

Zgodnie z wiążącą wszystkie sądy Unii Europejskiej wykładnią Dyrektywy nr.93/13/EWG dokonaną przez TSUE wyroku z dnia 3 października 2019 r. tego rodzaju zabieg jest co do zasady wykluczony, a normy prawa polskiego nie zawierają uregulowań , które zgodnie ze stanowiskiem Trybunału , na takie uzupełnienie mogłyby pozwolić .

Brak możliwości , przy takim potencjalnym wypełnianiu luk w umowie stron, powstałych po potwierdzeniu niedozwolonego charakteru części jej postanowień, stosowania norm o charakterze ogólnym, nie pozwala, jak argumentował dalej Sąd Okręgowy, na sięgnięcie do domniemanej woli stron lub utrwalonych zwyczajów (art. 65 k.c. i art. 56 k.c.), które w odniesieniu do innych stosunków prawnych pozwalałyby na ustalenie wartości świadczenia określonego w walucie obcej, np. przez odniesienie się do tej waluty według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski lub innych kursów wskazywanych przez strony w umowie.

Nie ma zwłaszcza możliwości sięgnięcia po przepis art. 358 § 2 k.c., który posługuje się takim właśnie kursem, w przypadku możliwości spełnienia świadczenia wyrażonego w walucie obcej.

Po pierwsze, świadczenie kredytodawcy było wyrażone w walucie obcej, a wypłata kredytu nastąpiła w walucie polskiej, świadczenia kredytobiorców nie zostały w ogóle określone poza wskazaniem, że spłata będzie dokonywana w walucie polskiej , a wysokość spłat zostanie wskazana w Harmonogramie.

Po drugie, wspomniany przepis nie obowiązywał w dacie zawarcia umowy (wszedł w życie 24 stycznia 2009 r.), natomiast uznanie pewnych postanowień umownych za niedozwolone skutkuje ich wyeliminowaniem z umowy już od daty jej zawarcia, co czyni niemożliwym zastosowanie w ich miejsce przepisu, który w chwili zawarcia umowy jeszcze nie obowiązywał.

W sprawie zachodzi bowiem potrzeba wyeliminowania z umowy całego mechanizmu waloryzacji, jako w całości sprzecznego z dobrymi obyczajami i rażąco naruszającego interesy kredytobiorców – konsumentów,

f/ eliminacja postanowień składających się na mechanizm przeliczeniowy powoduje, że umowa jest w całości nieważna.

W umowie zastosowano stawkę LIBOR dlatego, że kwota zobowiązania wyrażona miała być we franku szwajcarskim. Stąd uzasadniony jest wniosek, że konstrukcja umowy przewidywała silne związanie postanowień odsetkowych z waloryzacją. Inaczej mówiąc, strony nigdy nie zawarłyby „umowy złotówkowej” przy odsetkach LIBOR. Operacja usunięcia waloryzacji z umowy, przy pozostawieniu odsetek w wysokości LIBOR, doprowadziłoby do przekształcenia przedmiotowej umowy w stopniu wykraczającym ponad uprawnienia wynikające z art. 385 ^{( 1)} § 1 i 2 k.

Dokonanie eliminacji klauzuli waloryzacyjnej prowadziłoby do wyeliminowania postanowień głównych umowy, a w konsekwencji do zmiany charakteru prawnego stosunku obligacyjnego, nie dając się pogodzić z istotą i naturą stosunku zobowiązaniowego, który strony chciały wykreować,

g/konsekwencją ustalenia nieważności umowy kredytowej, której dotyczy spór ,ze skutkiem wstecznym , jest potwierdzenie braku podstawy prawnej dla świadczeń wzajemnie spełnionych przez strony na jej podstawie .

Powinnością obu stron jest ich wzajemne rozliczenie. Na datę wydania motywowanego orzeczenia , wymagalność roszczeń związanych z nieważnością kredytu, może nastąpić dopiero z chwilą podjęcia przez kredytobiorcę/ kredytobiorców / wiążącej decyzji co do ewentualnego sanowania skutków uznania postanowień umownych za niedozwolone. Powodowie przy piśmie procesowym z dnia 25 marca 2022 r., po uzyskaniu pouczeń, złożyli oświadczenia dotyczące kwestionowanej przez nich umowy, wskazując , że zdają sobie sprawę z konsekwencji rozliczeniowych ewentualnego stwierdzenia jej nieważności,

h/ powodowie domagali się zasądzenia od strony pozwanej kwoty 131.010,96 zł., tytułem zwrotu świadczeń uiszczonych przez nich na rzecz strony pozwanej , w okresie od dnia 28 lipca 2006 r. do dnia 14 grudnia 2021 r. Roszczenie w tej części , zdaniem Sądu I instancji , w całości zasługiwało na uwzględnienie .

W warunkach , gdy o wymagalności dochodzonego w postępowaniu przez B. i A. W. roszczenia pieniężnego , można mówić najwcześniej w dniu 6 maja 2022 r., bowiem wówczas Sąd, wydając orzeczenie, rozstrzygnął spór między stronami co do ważności umowy, powodowie złożyli stanowcze oświadczania o tym, że umowa jest nieważna i należy dokonać jej rozliczenia. Zatem odsetki tytułem opóźnienia w spełnieniu świadczenia pieniężnego należą się powodom, w ocenie Sadu niższej instancji, najwcześniej od tej daty.

Wobec tego roszczenie odsetkowe od daty wcześniejszej , wskazywanej przez nich , podlegało oddaleniu.

Ale wskazana wyżej data wymagalności tego roszczenia powoduje , że sformułowany przez pozwany bank zarzut jego przedawnienia nie jest uzasadniony.

Podstawą rozstrzygnięcia o kosztach procesu była norma art. 100 kpc

Zdaniem Sądu Okręgowego powodów należy uznać za wygrywających spór nawet w w sytuacji , gdy część roszczenia o zapłatę odsetek ustawowych okazała się nieuzasadniona. Sąd przy tym szczegółowo wskazał jakie elementy składowe złożyły się na przyznaną im od przerywającego banku kwotę 6 434 złote.

Apelację od tego orzeczenia złożyła tylko strona pozwana i obejmując jej zakresem punkty I , II i IV jego sentencji , we wniosku środka odwoławczego w pierwszej kolejności domagała się zmiany objętego nim wyroku i oddalenia powództwa w całości oraz obciążenia powodów kosztami procesu i postępowania apelacyjnego.

Jako wniosek ewentualny bank sformułował żądanie uchylenia wyroku Sądu I instancji w zaskarżonej części i przekazania sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania.

Środek odwoławczy banku został oparty na zarzutach :

- błędów w ustaleniach faktycznych poprzez :

a/ przyjęcie , iż strona pozwana miała jednostronną swobodę w ustaleniu kursów przeliczenia waluty szwajcarskiej na polską i odwrotnie ,

b/ ustalenie , że kredytobiorcy nie mieli możliwości negocjowania ze skarżącym treści postanowień umownych , a poszczególne punkty umowy nie były objęte indywidualnymi negocjacjami pomiędzy stronami ,

c/ przyjęcie , że kredytobiorcy nie byli informowani o ryzyku kursowym i funkcjonowaniu przewidzianego w umowie mechanizmu waloryzacji ,

d/ ustaleniu , że małżonkowie W. byli zapewniani przez pracowników banku o stabilności kursu waluty szwajcarskiej ,

e/nietrafne uznanie przez Sąd , iż postanowienia umowy podpisanej przez strony nie są dostatecznie jasne i nie pozwalają na określenie rodzaju obowiązków umownych , które kredytobiorcy na jej podstawie przyjęli na siebie, w relacji do banku , a w szczególności postanowienia waloryzacyjne nie były dostatecznie dla nich jasne,

- naruszenia prawa procesowego , w sposób mający dla treści kontrolowanego instancyjnie orzeczenia istotne znaczenie , a to :

a/ art. 233§1 kpc, poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i zastąpienie jej oceną dowolną , które spowodowało błąd ustaleń w zakresie tego , iż

- bank dowolnie ustalał kursy walut polskiej i franka szwajcarskiego w Tabeli Kursów Walut Obcych obowiązującej u strony skarżącej ,

- brak wszechstronności oceny zgromadzonego materiału doprowadził do nietrafnej konstatacji Sądu zgodnie z którą , świadczenie pieniężne ,zasądzone na rzecz małżonków W. , powinno być wyrażone w złotówkach , mimo , że kapitał udzielony powodom był określony we franku szwajcarskim ,

- niezasadne obdarzenie wiarygodnością zeznań powodów i w konsekwencji błędne skonstatowanie przez Sąd , iż pracownik banku zapewniał kredytobiorców, iż ryzyko zmiany kursu franka szwajcarskiego do złotówki jest minimalne , w warunkach gdy po tak długim okresie czasu od podpisania umowy , powodowie nie mogli dokładnie pamiętać rzeczywistej treści tych zapewnień,

- wybiórczą ocenę zgromadzonych dowodów , w następstwie której nietrafnie przyjął , że sposób ustalania kursów walut przez bank był dowolny ,

b/ art. 235 ² §1 pkt 2 kpc w zw z art.278 §1 kpc, wobec niezasadnego nieuwzględnienia przez Sąd Okręgowy wniosku strony skarżącej o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z zakresu bankowości mimo , że dowód ten, zważywszy na postulowany zakres zadania eksperckiego, był istotny dla rozstrzygnięcia sprawy ,

c/ art. 235 ² §1 pkt 2 w zw z art. 227 i 243 ² kpc poprzez nie uwzględnienie wniosków banku o przeprowadzenie dowodów z dokumentów, bliżej oznaczonych w tym zarzucie[ [„ Raportu dotyczącego spreadów „ oraz wydruku ze strony NBP z listą podmiotów pełniących funkcję Dealera Rynku Pieniężnego mimo , że miały doniosłe znaczenie dla oceny roszczeń zgłoszonych przez powodów,

d/ art. 316 §1 kpc w zw z art. 327 ¹ §1 pkt 2 i art. 405 kc poprzez brak w skazania w motywach zaskarżonego orzeczenia podstawy prawnej , w oparciu o którą uwzględnione zostało w części roszczenie pieniężne kredytobiorców,

- naruszenia prawa materialnego poprzez błędne zastosowanie lub niezastosowanie :

1/ art. 189 kpc i przyjęcie , iż powodowie mają interes prawny w dochodzonym ustaleniu nieważności umowy kredytowej ,

2/ art. 69 ust. 3 ustawy Prawo bankowe, w następstwie niezastosowania tego przepisu w sytuacji gdy Sąd Okręgowy uznał , że umowna klauzula waloryzacyjna ma charakter niedozwolony,

3/ art. 385 ¹ §1 kc w z z art. 6 ust. 1 Dyrektywy 93/13/ EWG w zw. z art. 7 ust 1 tego aktu, poprzez nieprawidłowe zastosowanie tych norm i przyjęcie , , iż postanowienia załącznika nr (...)do umowy kredytowej stron mają charakter niedozwolony mimo ,iż nie są niezgodne z dobrymi obyczajami i nie naruszają interesów powodów jako konsumentów w sposób rażący ,

4/ art. 385 ¹ §1 i 2 kc w zw. z art.3 i 6 ust. 1 Dyrektywy w zw. z art. 358 §2 kc , w brzmieniu obowiązującym od 24 stycznia 2009r poprzez nietrafne ich zastosowanie i uznanie umowy za nieważną mimo , że zaspokajała , w chwili podpisywania, interesy umowne obydwojga kredytobiorców. Podnoszona wada miała także polegać, zdaniem skarżącego na tym , iż Sąd uznał umowę za nieważną w całości mimo ,że niedozwolony charakter odnosił się potencjalnie tylko do niektórych elementów klauzuli waloryzacyjnej / przewidzianego w niej sposobu przeliczania walut polskiej i szwajcarskiej /

5/ art. 358 §2 kc , w następstwie nieprawidłowej wykładni tej normy poprzez uznanie , że oceny abuzywności postanowień takich umów jak zawarta przez skarżący bank z powodami, dokonuje się na datę jej zawarcia ,

6/ art. 358 §2 kc w zw z art. 56 kc i 65 kc jako konsekwencji niezastosowania przez Sąd Okręgowy tego przepisu dla oceny roszczeń B. i A. W.,

7/ art. 24 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r o Narodowym Banku Polskim w zw. z art. 32 tej ustawy albo też art. 41 Prawa wekslowego , wobec ich niezastosowania , w sytuacji oceny , że mechanizm waloryzacyjny przewidziany w umowie stron składa się z postanowień o niedozwolonym charakterze , w relacji bank – konsumenci,

8/ art. 405 kc w zw. z art. 410 §1 kc poprzez uznanie , że powodowie , w wykonaniu umowy zawartej przez strony, uiścili na rzecz banku kwotę 131 010, 96 zł ,

9/ art. 409kc w następstwie nie uwzględnienia tego że pieniądze zwrócone przez kredytobiorców bank już zużył i nie jest wzbogacony,

10/ art. 411 pkt 1 i 2 kc wobec uwzględnienie przez Sąd roszczenia pieniężnego powodów – [w zakresie należności głównej] mimo , że świadczenie powodów czyniło zadość zasadom współżycia społecznego , a kredytobiorcy świadczyli te środki dobrowolnie i świadomie ,

11/ art. 411 pkt 4 kc wobec niezastosowanie tego przepisu przy ocenie tego roszczenia mimo , że powodowie spłacali zobowiązanie kredytowe z zamiarem jego spłaty,

12/ art. 118 kc w zw z art. 120 kc w następstwie wadliwej oceny ,iż zarzut przedawnienia roszczenia pieniężnego kredytobiorców , nie jest uzasadniony mimo , iż dla jego oceny powinien mieć zastosowanie trzyletni okres przedawnienia , który upłynął przed wniesieniem pozwu,

Powołując się na art. 380 kpc , strona pozwana domagała się przeprowadzenia przez Sąd Odwoławczy kontroli decyzji procesowej Sądu niższej instancji o oddaleniu wniosku banku o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z zakresu bankowości i w jej następstwie , przeprowadzenie tego dowodu na apelacyjnym etapie postępowania

W bardzo redakcyjnie , rozbudowanych , ponad rzeczywistą potrzebę, motywach apelacji , które z uwagi na ich obszerność [ apelacja jako całość liczy trzydzieści siedem stron ] nie będą relacjonowane bank w istocie powtórzył te wszystkie argumenty, które prezentował w odpowiedzi na pozew i dalszej części postępowania rozpoznawczego przed Sądem niższej instancji.

Przed rozpoznaniem apelacji, strona pozwana, w piśmie z dnia 9 sierpnia 2022r. złożyła , wobec roszczenia pieniężnego powodów , uwzględnionego w zaskarżonym wyroku, zarzut zatrzymania, w zakresie kwoty 141 864, 94 zł , odpowiadającej sumie wypłaconego powodom kapitału / por. k. 424-431 akt/.

Odpowiadając na apelację powodowie wnieśli o jej oddalenie jako pozbawionej uzasadnionych podstaw oraz obciążenie banku kosztami postępowania apelacyjnego.

W swoim stanowisku odnieśli się polemicznie do argumentacji strony przeciwnej mającej wspierać stawiane zarzuty. Sprzeciwili się także przeprowadzaniu przed Sądem II instancji opinii biegłego z zakresu bankowości uznając , że nie służy on ustaleniom doniosłym z punktu widzenia rozstrzygnięcia. Domagali się także nieuwzględnienia zarzutu zatrzymania.

Rozpoznając apelacje Sąd Apelacyjny rozważył :

Środek odwoławczy strony pozwanej nie jest uzasadniony i podlega oddaleniu

Rozpoczynając jego ocenę od postawionych w nim zarzutów procesowych oraz podnoszonych nieprawidłowości w zakresie ustaleń faktycznych , wskazać na wstępie należy , iż zarzut procesowy jest uzasadniony jedynie wówczas , gdy spełnione zostaną równocześnie dwa warunki.

Strona odwołująca się do niego wykaże , że rzeczywiście sposób postępowania Sądu naruszał indywidualnie oznaczoną normę [ normy ] formalne. Jednocześnie nieprawidłowości te prowadziły do następstw , które miały istotny wpływ na treść wydanego orzeczenia.

Nieco inaczej kwestię tę ujmując , zarzut procesowy jest usprawiedliwiony jedynie wówczas, jeżeli zostanie dowiedzione , że gdyby nie potwierdzone błędy proceduralne Sądu niższej instancji , orzeczenie kończące spór stron miałoby inną treść.

Sąd drugiej instancji, rozpoznający sprawę na skutek apelacji, jest związany zarzutami dotyczącymi naruszenia prawa procesowego.

Oznacza to, że bez podniesienia przez skarżącego takiego zarzutu - Sad Odwoławczy nie może rozważać z urzędu- uchybień prawu procesowemu popełnionych przez Sąd pierwszej instancji, choćby miały wpływ na wynik sprawy.

/ por. także , wskazany jedynie dla przykładu ,wyrażający również takie stanowisko, judykat Sądu Najwyższego z dnia 20 sierpnia 2020r , sygn. III UK 293/19 /.

Z kolei skuteczne podniesienie zarzutu naruszenia art. 233 §1 kpc i funkcjonalnie z nim powiązanego zarzutu / zarzutów / faktycznych , wymaga od strony wykazania na czym, w odniesieniu do zindywidualizowanych dowodów , polegała nieprawidłowość postępowania Sądu, w zakresie ich oceny i poczynionych na jej podstawie ustaleń.

W szczególności strona ma wykazać dlaczego obdarzenie jednych dowodów wiarygodnością czy uznanie, w odróżnieniu od innych, szczególnego ich znaczenia dla dokonanych ustaleń , nie da się pogodzić z regułami doświadczenia życiowego i [lub ] zasadami logicznego rozumowania , czy też przewidzianymi przez procedurę regułami dowodzenia.

Nie oparcie stawianego zarzutu na tych zasadach , wyklucza uznanie go za usprawiedliwiony, pozostając dowolną , nie doniosłą z tego punktu widzenia polemiką oceną i ustaleniami Sądu niższej instancji.

/ por. w tej materii , wyrażające podobne stanowisko , powołane tylko przykładowo, orzeczenia Sądu Najwyższego z 23 stycznia 2001, sygn. IV CKN 970/00 i z 6 lipca 2005, sygn. III CK 3/05 , obydwa powołane za zbiorem Lex/

Dopóty , dopóki ocena przeprowadzona przez Sąd ocena mieści się w granicach wyznaczonych przez tę normę procesową i nie doznały naruszenia wskazane tam jej kryteria , Sąd Odwoławczy obowiązany jest ocenę tę , a co za tym idzie także wnioski z niej wynikające dla ustaleń faktycznych , aprobować .

Uwzględniając przedstawione generalia i przez ich pryzmat analizując ponad rzeczywistą potrzebę rozbudowaną redakcyjnie formę weryfikowanych zarzutów [ nie tylko formalnych i faktycznych ale także materialnych ] jak również uwzględniając także powołane dla ich uzasadnienia , także zbędnie rozbudowane motywy , uznać należy , że powołana motywacja , wyklucza uznanie ich za uzasadnione .

W miejsce rzeczowej, opartej na wskazanych wyżej kryteriach , odniesionej do indywidualnie oznaczonych dowodów [ i opartych na wnioskach z tej oceny ustaleń faktycznych , które przez to miałyby być dotknięte podnoszonymi nieprawidłowościami ] , polemiki ze sposobem postępowania Sądu Okręgowego , skarżący bank ogranicza się do przeciwstawienia jego stanowisku własnej wersji tak oceny dowodów jak i faktów doniosłych dla rozstrzygnięcia , zdaniem strony apelującej, poprawnej.

Nieprawidłowość Sądu na której zarzuty te zostały oparte , zgodnie z argumentacją apelanta - sprawdza się do tego ,że nie przyjął on wersji zdarzeń towarzyszących zawarciu umowy kredytowej , interpretacji jej postanowień w tym także załącznika nr (...)do umowy z dnia 28 lipca 2006r , którą skarżący uznaje za prawidłową. A w jej w świetle nie ma podstaw do uznania umowy za nieważną dla braku niedozwolonego charakteru tej części postanowień , które tak kwalifikują powodowie , a za nimi Sąd I instancji.

Już stwierdzenie takiego sposobu motywowania stawianych zarzutów wystarcza dla oparcia ich obu.

Jedynie na marginesie i dla porządku należy dostrzec , że zarzucając błędne , niezgodnie z rzeczywistym stanem rzeczy, ustalenie faktów , które bank wskazał we wstępnej części apelacji poświęconej zarzutom faktycznym [ wyróżnione przez Sąd Odwoławczy punkty a/-e/ ] bank opiera swoje stanowisko na własnej interpretacji wskazanych tam postanowień umowy stron albo też wyciąga korzystne dla swojego stanowiska procesowego wnioski ze sposobu postępowania kredytobiorców.

W ramach tej argumentacji zupełnie pomija to , że decydująca dla oceny abuzywności postanowień umowy kredytowej oraz stanowiącego jej integralną część Regulaminu, jest data zawarcia umowy i bez znaczenia dla niej pozostaje to , jak faktycznie była wykonywana.

Nie uwzględnia także ,iż potwierdzeniem niedozwolonego charakteru postanowień składających się na mechanizm przeliczeniowy / klauzulę waloryzacyjną/, jest już to , iż bank zważywszy na treść zapisów umownych miał [ chociażby potencjalną] możliwość samodzielnego , jednostronnego , bez jakiegokolwiek realnego wpływu kredytobiorców – konsumentów , kształtowania kursów waluty polskiej i szwajcarskiej i wykorzystać to uprawnienie w relacji umownej z powodami. Nie doniosłym z tego punktu widzenia wobec tego było to, czy w ramach kształtowania danych z Tabeli Kursów , która stosował, obowiązywały rynkowe dane kursowe obowiązujące na rynku międzybankowym.

Nawet gdyby przyjąć ,że miało miejsce powiązanie kursu przeliczenia świadczeń stron - kwoty udostępnionego małżonkom W. kapitału kredytu oraz wysokości poszczególnych rat kredytowo odsetkowych , w których spłacali oni to zobowiązanie, ze średnim kursem franka szwajcarskiego publikowanym przez Narodowy Bank Polski samo przez się nie powodowało to , iż sposób ustalenia tego kursu był dla kredytobiorców - konsumentów na tyle czytelny , iż wykluczał niedozwolony charakter tego postanowienia .

Co więcej, nie mieli oni żadnego wpływu na to , w jaki sposób wielkości wskazane w Tabeli Kursów stosowanej przez bank będą kształtowane.

Tym samym to na nich zostało przerzucone w całości wynikające stąd ryzyko wzrostu kursu [ ryzyko walutowe ]. Ten brak wpływu wynikał także stąd , że współkształtująca, na podstawie kwestionowanych postanowień w tym w szczególności §5 umowy , ten kurs marża banku, była ustalana wyłącznie jednostronnie przez bank , zależąc li tylko od decyzji zarządu przedsiębiorcy , który stosował w relacji umownej z klientami wzorzec umowy kredytu denominowanego w walucie obcej / franku szwajcarskim/.

Trzeba również zwrócić uwagę , że argumentacja strony pozwanej wspierająca zarzut przekroczenia granic swobodnej oceny zgromadzonych dowodów opiera się, z jednej strony , właściwie na tych samych argumentach co zarzuty faktyczne , dotyczące sposobu ustalenia przez Sąd niższej instancji w jaki sposób bank mógł kształtować kursy walut umieszczane w Tabeli Kursów, braku po stronie powodów indywidualnych negocjacji dotyczących treści poszczególnych postanowień oraz nie udzielenia im przez pracowników kredytodawcy, odpowiednio jasnych i szczegółowych informacji o ryzyku walutowym i jego skali w dłuższym okresie czasu, a za drugiej na krytyce sposobu w jaki Sąd I instancji ocenił zeznania powodów , co do uzyskania rzetelnych pouczeń w tym przedmiocie.

Wskazując , iż argument banku , że powodowie, z uwagi na długi okres czasu, pomiędzy zeznaniami a datą podpisania umowy , nie mogli dobrze pamiętać tej części faktów , jest zupełnie nieprzekonujący , twierdzenie , że podpisali oświadczenie o zapoznaniu z ryzykiem walutowym [ załącznik nr (...) do umowy ] przy składaniu wniosku kredytowego , które było sformułowane w sposób czytelny , zrozumiałym językiem, jest niewystarczające dla potwierdzenia realizacji podnoszonego zarzutu.

Oto bowiem samo potwierdzenie zapoznania się z dokumentami i uzyskania pewnych informacji nie oznacza , że tym samym powodowie mieli pełną , zapewnioną przez bank wiedzę o skali ryzyka walutowego związanego z możliwym przyszłym rozmiarem ich świadczenia.

Trzeba przy tym jeszcze dodać , iż z ustaleń dokonanych w sprawie wynika , że kredytobiorcom nie przedstawiono , przygotowanej w graniach ówczesnych możliwości , a przy tym rzetelnej w zakresie danych i transparentnej; ani symulacji rozmiarów ich świadczenia w zależności od potencjalnej zmiany kursów waluty szwajcarskiej w dłuższym okresie czasu , mimo , że mieli się zobowiązać wobec banku na okres ponad 30 lat , ani też informacji o tym , jak potencjalna zmiana kursu wpłynie nie tylko na wymiar rat kapitałowo odsetkowych , które ich będą obciążać ale również jak ta zmiana wpływać będzie na ogólne saldo wzajemnych zobowiązań .

Nie ma też racji strona skarżąca gdy upatruje realizacji omawianego zarzutu w tym , iż Sąd nie zwrócił uwagi ani nie wyciągnął dla oceny roszczenia powodów wniosków z tego , iż bank postawił do dyspozycji małżonków W. kapitał w walucie szwajcarskiej a roszczenie zwrotne zostało zasądzone w pieniądzu polskim.

Pomijając już nawet to , że nie jest to zarzut natury procesowej ani dotyczący ustaleń , uznając go już z tej przyczyny za chybiony , wystarczy wskazać , iż powodom potrzebne były złotówki na zakup lokalu mieszkalnego w M.. Otrzymali od banku pieniądz polski i w tej tylko walucie spłacali na rzecz strony przeciwnej swoje zobowiązanie w formie rat kredytowo - odsetkowych . Toteż zwrotne świadczenie pieniężne Sąd niższej instancji prawidłowo określił w złotym ,a nie we franku szwajcarskim.

Nie ma racji bank gdy podnosi kolejny zarzut procesowy , naruszenia art. 316 §1 kpc w zw. z art. 327 ¹§1 pkt 2 oraz 405 kc i 410 kc.

Do naruszenia tej normy w sposób opisany przez bank nie doszło dlatego , że była oczywistą kwalifikacja tego świadczenia powodów spełnionego na rzecz strony przeciwnej w wykonaniu umowy ,jako nienależnego w warunkach , gdy Sąd I instancji ustalił , że jego podstawa - umowa kredytowa z dnia 28 lipca 2006r jest ab initio nieważna.

Chybione są też pozostałe zarzuty procesowe strony pozwanej, kwestionujące nie uwzględnienie przez Sąd I instancji jej wniosków o przeprowadzenie dowodów z opinii biegłego z zakresu bankowości oraz z dokumentów wskazanych bliżej przez bank w zarzucie.

Przy przyjętym stanowisku prawnym służącym merytorycznej ocenie roszczeń dochodzonych w postępowaniu przez kredytobiorców , która zdaniem Sądu Odwoławczego jest poprawna , prowadzenie tych dowodów było zbędne dla dokonania ustaleń doniosłych dla rozstrzygnięcia .

Dlatego też Sąd II instancji, podzielając ocenę Sądu niższej instancji w zakresie zbędności prowadzenia dowodu z opinii biegłego , ponowiony w postępowaniu odwoławczym wniosek o tę opinię oddalił , stając na stanowisku , iż , w tych okolicznościach , jest to żądanie spóźnione, w rozumieniu art. 381 kpc

Uznanie , że żaden z zarzutów procesowych i dotyczących ustaleń , na których opiera się konstrukcja apelacji (...) S.A. nie jest uzasadniony ma ten skutek , iż ustalenia te jako poprawne , Sąd Odwoławczy przyjmuje za własne.

W odwołaniu się do nich , nie można podzielić także żadnego ze sformułowanych przez stronę pozwaną zarzutów materialnych.

Chybiony jest , postawiony w ich ramach zarzut naruszenia art. 189 kpc, wobec niezasadnego , zdaniem skarżącego, uznania przez Sąd , że powodowie mają interes prawny w ustaleniu nieważności umowy z 28 lipca 2006r.

Nie można zgodzić się z apelującym, iż przysługujące małżonkom W. roszczenie o zwrot kwot uiszczonych na rzecz banku tytułem spłat rat kredytu, zapewnia im , w relacji umownej z bankiem, odpowiednią , a przy tym kompleksową i wystarczającą dla ich sfery prawnej , ochrony.

Zauważyć należy, że umowa kredytu zawarta została między stronami na ponad trzydzieści lat. Ewentualne uwzględnienie powództwa o zapłatę nie usunęłoby stanu niepewności pomiędzy stronami co do dalszego obowiązywania umowy oraz istnienia praw akcesoryjnych jak chociażby hipotek ustanowionych na zakupionej nieruchomości w M. . Bez uznania umowy za nieważną ze skutkiem ex tunc , strona pozwana mogłaby potencjalnie skorzystać z ustanowionych na swoją rzecz zabezpieczeń spłaty zobowiązania kredytowego.

W orzecznictwie zgodnie przyjmuje się, że powód zachowuje interes prawny do wytoczenia powództwa o ustalenie nieistnienia stosunku prawnego, mimo przysługującego mu powództwa o świadczenie lub mimo wytoczenia przeciwko niemu takiego powództwa przez stronę przeciwną, na podstawie spornego stosunku prawnego, jeżeli z tego stosunku wynikają jeszcze inne lub dalej idące skutki, których dochodzenie w drodze takiego powództwa nie jest możliwe lub nie jest jeszcze aktualne.

W takim wypadku tylko powództwo o ustalenie nieistnienia tego stosunku prawnego może definitywnie rozstrzygnąć niepewną sytuację prawną powoda i zapobiec także na przyszłość możliwym sporom, a tym samym w pełny sposób zaspokoić jego interes prawny.

/ por bliżej wskazane jedynie przykładowo orzeczenia SN z dnia 30.10.1990 r. I CR 649/90, z 27.01.2004 r. II CK 387/02, z 2.07.2015 r. V CSK 640/14- wszystkie powołane za zbiorem Legalis/.

Przepisy art. 385 ¹ i następnych k.c. dotyczące niedozwolonych postanowień umownych mają charakter szczególny w stosunku do tych norm , które mają generalne zastosowanie do kształtowania przez kontrahentów treści umowy.

Stanowią one implementację w polskim prawie postanowień Dyrektywy nr 93/13/ EWG , w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich. Sądy krajowe, stosując prawo wewnętrzne, zobowiązane są tak dalece, jak jest to możliwe, dokonywać jego wykładni w świetle brzmienia i celu Dyrektywy, tak by osiągnąć przewidziany w niej rezultat, a zatem zastosować się do art. 288 akapit trzeci Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej

/por. wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 13 VI 2016 r., C-377/14./.

Przewidziana przez art. 385 ¹ § 1 i 2 kc, sankcja bezskuteczności wobec konsumenta niedozwolonego postanowienia umownego ma dla jego interesu i pozycji wobec drugiej – silniejszej strony kontraktu - działanie ochronne i jest dla niego obiektywnie korzystniejsza, aniżeli sankcja nieważności wynikająca z normy ogólnej 58 kc.

Trzeba przy tym dodać że regulacja odnosząca się do umów z konsumentem nie przewiduje możliwości oceny, czy przedsiębiorca, bez niedozwolonych postanowień, zawarłby określoną umowę. Bezskuteczność klauzuli umownej oznacza, że , co do zasady, ma on obowiązek wykonania umowy pomimo tego, że została z niego usunięta niedozwolona klauzula.

W ten sposób konsument jest chroniony przed upadkiem całej umowy. Co więcej ,może również zrezygnować z przysługującej mu ochrony prawnej przed nieuczciwymi postanowieniami umowy, co spowoduje , że to on decydował będzie o tym, czy jego interes przemawia dostatecznie za tym , że pomimo abuzywności niektórych spośród postanowień, umowa będzie nadal obwiązywać. Zatem normę 385 ¹ k.c. należy traktować jako lex specialis względem ogólnej regulacji kodeksowej jaką jest art. 58 §1 i 2 kc.

Trzeba przy tym , już tylko dla porządku wskazać , iż Sąd I instancji nie stosował dla oceny prawnej roszczeń powodów normy art. 58 §1 kc w konsekwencji , tym bardziej , apelacyjny zarzut naruszenia tej normy , w związku z powołanymi przez bank przepisami prawa bankowego w sposób wskazywany w motywach zarzutu nie mógł zostać oceniony jak trafny.

Odpierając jako nieuzasadnione te zarzuty materialne strony pozwanej , które zbudowane są na różnych konfiguracjach normy art. 385 ¹ §1 i 2 kc w związku z innymi normami kodeksowymi oraz wskazywanymi przez apelanta przepisami Dyrektywy 93/13/ EWG powiedzieć należy , iż to ten właśnie mechanizm przeliczeniowy / klauzula waloryzacyjna / , na zastosowanie której powodowie jako klienci – konsumenci w relacji umownej ze stroną pozwaną – przedsiębiorcą - nie miał żadnego wpływu , ten bowiem był wprowadzony jednostronnie przez kredytodawcę na podstawie stosowanego przez siebie wzorca umownego, ostatecznie decydował o tym ile pieniędzy [w złotówkach ] , zostało ówcześnie małżonkom W. udostępnione przez bank. On także determinował to , w jaki sposób poszczególne raty kapitałowo – kredytowe, także płacone przez konsumentów w złotych , wpływały na rzeczywiste zmniejszenie ich zobowiązania kredytowego.

Taki charakter tych postanowień umowy z dnia 28 lipca 2006r , które złożyły się na klauzulę waloryzacyjną prowadzi do nieważności umowy jako całości albowiem nie może ona nadal funkcjonować , w warunkach uznania ich za nie wiążące powodów .

Dodać jeszcze należy , iż jak wynika z ustaleń poczynionych w postępowaniu, żadne postanowienie umowne spośród tych , które składały się na mechanizm służący opisanym wyżej przeliczeniom , nie zostało z kredytobiorcami uzgodnione indywidualnie.

W szczególności bank nie dowiódł- mimo , że to na nim spoczywał obowiązek w tym zakresie- faktów pozwalających na wniosek przeciwny. Powodowie dokonali jedynie wyboru gotowego produktu przygotowanego przez silniejszą stronę stosunku zobowiązaniowego.

Dla zrealizowania przesłanki rzeczywistego wpływu konsumenta na treść postanowień umownych nie wystarczy wykazanie, że dowiedział się o treści klauzuli, której niedozwolony charakter podnosi, w odpowiednim czasie, a strony prowadziły w tym przedmiocie negocjacje.

Konieczne jest udowodnienie wspólnego ustalenia ostatecznego brzmienia konkretnego postanowienia, w wyniku rzetelnych negocjacji, w ramach których konsument miał realny wpływ na jego treść , chyba że zostało ono sformułowane przez niego i włączone do umowy na jego żądanie.

/ por. w tej materii także judykat Sądu Najwyższego z dnia 10 grudnia 2019r , sygn. akt IV CSK 443/18/.

Takich indywidualnych uzgodnień przed podpisaniem umowy z 28 lipca 2006r nie było, w tym w szczególności w odniesieniu do postanowień określających sposób, w jaki kwota kredytu i sumy rat kapitałowo odsetkowych będą przeliczane z waluty szwajcarskiej na polską i odwrotnie.

W ocenie Sądu II instancji , kwestionowane przez B. i A. W. postanowienia umowne dotyczyły, wbrew stanowisku apelacyjnemu banku - świadczenia głównego stron.

Po wahaniach w orzecznictwie sądowym, ostatecznie zostało przyjęte zapatrywanie o takim charakterze mechanizmu przeliczeniowego w kredytach denominowanych/ i indeksowanych do waluty obcej/ .

/ por. powołane jedynie przykładowo wyroki Sądu Najwyższego: z 4 kwietnia 2019 r., sygn. III CSK 159/17, z 9 maja 2019 r., sygn. I CSK 242/18 i z 11 grudnia 2019 r., sygn. V CSK 382/18./

Obowiązek zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu w oznaczonych terminach spłaty , stanowi główne świadczenie kredytobiorcy Natomiast klauzula według której dochodzi do przeliczenia dokonywanych przez nich wpłat rat na walutę obcą [ w tym przypadku na franka szwajcarskiego ] wpływa na wysokość tego świadczenia. To z zastosowania tego mechanizmu wynika to , w jakiej wysokości świadczenie główne ma być spełnione, co tym bardziej upewnia poprawność takiej jej kwalifikacji.

Wobec powyższego poddanie ich kontroli pod kątem abuzywności było możliwe tylko pod warunkiem, że nie zostały sformułowane w sposób jednoznaczny ( art. 385 ¹ § 1 zd. drugie k.c.) a zatem jeżeli nie zostały wyrażone prostym i zrozumiałym językiem nie spełniając tym samym wymogu przejrzystości materialnej wynikającej z art. 4 ust. 2 oraz art. 5 dyrektywy nr 93/13/ EWG.

Jak wyjaśnił TSUE w wyroku z dnia 20 września 2017 r. w sprawie o sygnaturze C - 186/16, wymóg wyrażenia warunku umownego prostym i zrozumiałym językiem oznacza, że warunek ten musi zostać zrozumiany przez konsumenta zarówno w aspekcie formalnym i gramatycznym, jak i w odniesieniu do jego konkretnego zakresu, tak aby właściwie poinformowany oraz przy tym jako osoba dostatecznie uważna i rozsądna , mógł nie tylko dowiedzieć się o możliwości wzrostu lub spadku wartości waluty obcej, ale również miał realną możliwość oszacowania konsekwencji ekonomicznych takiego potencjalnego następstwa dla swoich zobowiązań finansowych.

Zdaniem Sądu II instancji, ustalenia faktyczne poczynione w postępowaniu nie dają dostatecznych podstaw do uzasadnionego przyjęcia, iż w momencie zawierania umowy kredytobiorcy mieli możliwość uzyskania pełnego rozeznania co do wysokości świadczenia, które będą mieli obowiązek spełnić oraz co do ryzyka zmiany kursu waluty w przyszłości i wpływu tej zmiany na ich rzeczywiste saldo zobowiązania , przekładające się wprost na ich sytuację ekonomiczną , w dającym się przewidzieć realnie okresie , zważywszy , iż mieli związać się z bankiem węzłem obligacyjnym na okres ponad trzydziestu lat.

W szczególności brak było , w dniu zawierania umowy, możliwości ustalenia wysokości zobowiązania ratalnego zobowiązanych wobec banku , / rat kapitałowo - odsetkowych / albowiem wysokość ta zależna była od danych zamieszczonych w nieokreślonej w umowie Tabeli Kursów , stosowanej przez poprzednika prawnego strony pozwanej .

Przy tym sposób zamieszczania w niej tych danych także był pozostawiony wyłącznej decyzji banku. Klienci nie mieli możliwości ich sprawdzenia ani tym bardziej jakiegokolwiek wpływu na ich rzeczywistą wysokość . Tym samym warunek jednoznaczności klauzuli waloryzacyjnej nie został w umowie stron spełniony.

/ por. w tej materii także stanowisko SN zawarte w judykacie z 19 kwietnia 2021r., sygn. III CSK 159/17/.

Okoliczności ustalone w postepowaniu nie pozwalają na potwierdzenie , iż kredytobiorcy zostali przed podpisaniem umowy w sposób jasny , możliwie pełny i zrozumiały poinformowani o ryzyku walutowym, związanym z możliwością niekorzystnych zmian kursu franka szwajcarskiego . Przy tym nie można uznać, że obowiązek ten został spełniony poprzez bank, który poprzestał na ogólnym pouczeniu o możliwości wzrostu kursu w czasie trwania umowy i wynikającym stąd wpływie na wzrost zakresu obowiązku finansowego kredytobiorców. Dodać do tego należy , iż dla potwierdzenia wypełnienia przez bank obowiązków informacyjnych dotyczących ryzyka kursowego, nie jest wystarczające odebranie od konsumenta standardowego oświadczenia, że o takim ryzyku został poinformowany.

/ por. w tej materii także wyrok SN z 27 listopada 2019r., sygn. II CSK 483/18 /.

Zgodnie z aktualnie obowiązującą w judykaturze wykładnią art. 385 ¹ §1 k.c. nie budzi wątpliwości, że postanowienia umowy, które określają zasady przeliczenia kwoty udzielonego kredytu na złotówki przy wypłacie kredytu, a także spłacanych rat na walutę obcą, pozwalające bankowi swobodnie kształtować kurs waluty obcej, mają charakter niedozwolonych postanowień umownych.

/ por. wskazane tylko ilustracyjnie orzeczenia SN z 27 lutego 2019 r. sygn. II CSK 19/18 i z 29 października 2019 r. sygn. V CSK 382/18/

Klauzule takie mają charakter abuzywny, gdyż kształtują prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco naruszają jego interesy. Przy czym sprzeczność z dobrymi obyczajami i naruszenie tych interesów polega w tym wypadku na uzależnieniu wysokości świadczenia banku i konsumenta od swobodnej, chociażby potencjalnej , według oceny na datę podpisywania umowy, decyzji silniejszej strony stosunku zobowiązaniowego / przedsiębiorcy/.

/ por. tylko ilustracyjnie wyroki SN z 13 grudnia 2018 r., sygn. V CSK 559/17 i z 11 grudnia 2019 r., sygn. akt V CSK 382/18/.

W ocenie Sądu Apelacyjnego postanowienia łączącej strony umowy z 28 lipca 2006r. w zakresie ryzyka walutowego oraz określających wskazany wyżej sposób dokonywania przeliczeń walut polskiej i szwajcarskiej , w odwołaniu się do danych kursowych kształtowanych jednostronnie przez bank, przybierających postać przygotowanych przezeń i obowiązujących w banku Tabel Kursów, uznać należy, za niedozwolone.

Nie ma znaczenia dla tej oceny to, w jaki sposób umowa w rzeczywistości była i jak długo wykonywana i jak , po jej podpisaniu, zmieniała się jej treść.

Ocena, czy postanowienie umowne jest niedozwolone dokonywana jest bowiem według stanu z chwili zawarcia umowy

/ por. także uchwalę[ 7] Sądu Najwyższego z dnia 20 czerwca 2018 r., sygn. III CZP 29/17/.

Przechodząc do oceny skutków niedozwolonego charakteru tych postanowień , wskazać na wstępie należy , iż zgodnie z treścią uchwały SN z dnia 7 maja 2021 sygn. III CZP 6/21 , której stanowisko Sąd II instancji, w składzie rozpoznającym sprawę podziela, niedozwolone postanowienie umowne jest od początku, z mocy samego prawa, dotknięte bezskutecznością na korzyść konsumenta, który ewentualnie może udzielić następczo świadomej i wolnej zgody na to postanowienie i w ten sposób przywrócić mu skuteczność z mocą wsteczną.

W rozpoznawanej sprawie , o czym była już uprzednio mowa , stanowisko powodów było jednoznaczne co do tego, iż nie są zainteresowani , w warunkach abuzywności części postanowień, w utrzymaniu w dalszym ciągu umowy jako obowiązującej pomiędzy stronami, na co wskazywał też Sąd I instancji , w motywach kontrolowanego instancyjnie orzeczenia.

Eliminacja tych postanowień z umowy powoduje brak możliwości określenia mechanizmu oznaczenia wysokości świadczenia jakie konsumenci - kredytobiorcy mieli otrzymać od drugiej strony- skoro jak w rozstrzyganej sprawie - uzyskali od banku złotówki po ich przeliczeniu według kursu / ceny / kupna waluty szwajcarskiej oraz spełnić na rzecz banku w ramach umowy kredytu denominowanego w walucie szwajcarskiej , w odwołaniu się do kursu sprzedaży tej waluty przez bank , wedle którego przeliczana miała być wpłata złotówkowa, mająca prowadzić do ograniczenia długu powodów wobec banku.

Zgodnie ze stanowiskiem TSUE wyrażonym w motywach wyroku z dnia 3 października 2019r sygn. C – 260/18 , postanowienie art. 6 ust. 1 Dyrektywy 93/13/EWG , należy wykładać w ten sposób [a jest to wykładania, którą Sądy krajowe muszą brać pod uwagę przy rozstrzyganiu indywidualnych spraw], iż stoi ono na przeszkodzie wypełnianiu luk w umowach spowodowanych eliminacją klauzul uznawanych za niedozwolone , wyłącznie na podstawie przepisów krajowych o charakterze ogólnym, nie będących przepisami dyspozytywnymi lub takimi , które będą mieć zastosowanie dlatego , że strony umowy wyrażą na to wolną i uświadomioną zgodę.

Takiej regulacji ,[ jak dotąd] w polskim porządku prawnym brak.

Nie można też w sposób usprawiedliwiony przyjmować , że wolą stron w 2006r było zawarcie umowy kredytu denominowanego w walucie obcej , bez mechanizmu waloryzacji wzajemnych świadczeń na podstawie kursów waluty polskiej i szwajcarskiej, przy równoczesnym pozostawieniu wskaźnika LIBOR stosowanego tylko w kredytach walutowych a także kredytach denominowanych lub indeksowanych do waluty obcej.

Analiza treści pozostałych postanowień umownych w tym w szczególności tych , które określały sposób wypłaty kwoty kredytu i warunki jej spłaty , takiemu zamiarowi , w sposób nie budzący wątpliwości zaprzecza , by przypomnieć ,że tylko sposób określenia wysokości należności odsetkowej i sposobu jej wyrażenia.

Skoro tak , to uzasadnionym jest wniosek ,iż tego rodzaju zabiegi , mające polegać na utrzymaniu umowy w mocy przy wyeliminowaniu jedynie postanowień składających na mechanizm przeliczenia według danych dotyczących wzajemnych relacji kursowych na sięgniecie po które starała się wskazywać w czasie trwania postępowania rozpoznawczego strona pozwana i na braku aprobaty dla nich przez Sąd Okręgowy , buduje część materialnych zarzutów apelacyjnych są - szczególnie przy stanowczym, zrelacjonowanym wyżej stanowisku procesowym powodów - niedopuszczalne , skoro prowadziłoby to , do tak znacznego przekształcenia umowy , iż wywołałoby skutek nie dający się pogodzić z charakterem stosunku prawnego nawiązanego przez strony.

Stąd też zarzuty materialne naruszenia art. 69 ust.3 ustawy Prawo bankowe , art. 24 w zw z art. 32 ustawy O Narodowym Banku Polskim czy art. 41 Prawa wekslowego , nie mogą zostać ocenione jako uzasadnione.

Dodać jeszcze należy , iż nie dałoby się takiego przekształcenia stosunku umownego pogodzić także z celem w jakim zobowiązanie kredytowe było przez konsumentów wówczas zaciągane. B. i A. W. chcieli otrzymać od banku nie walutę obcą ale kwotę wyrażoną w złotych polskich z przeznaczeniem na zakup nieruchomości w M..

Nie można też nie dostrzec , iż eliminacja postanowienia umownego ocenionego jako niedozwolone może dotyczyć go w całości, a nie jedynie w części [ jak zdaje się przyjmować strona skarżąca na którym to założeniu opiera się pogląd banku o możliwości utrzymania umowy jako nadal obowiązującej , przy potraktowaniu mechanizmu przeliczeniowego jako części klauzuli waloryzacyjnej.

Nietrafne są też pozostałe zarzuty materialne.

Sąd Odwoławczy podziela w tym zakresie argumentacje powodów zawartą w odpowiedzi na apelację i powtarzanie jej w tym miejscu nie jest celowe.

Wystarczy wskazać , że w warunkach gdy umowa stanowiąca podstawę świadczeń pieniężnych , spełnionych przez powodów , okazała się być od początku nieważna , od początku też świadczenia te nie miały podstawy prawnej. Były zatem nienależne w rozumieniu art. 410 kc. I jako takie podlegały zwrotowi na rzecz małżonków W..

/por. także , wskazane jedynie dla przykładu , judykaty SN z 16 lutego 2021r , sygn. III CZP 11/20 oraz z 4 kwietnia 2019, sygn. III CSK 159/17 , obydwa powołane za zbiorem Legalis / .

Bank nie dowiódł w postępowaniu , że zużył środki przekazane przez powodów w wykonaniu zobowiązania kredytowego , stąd jego twierdzenie , iż z tego powodu żądanie zapłaty powinno zostać oddalone jest dowolne .

Podobnie nieuzasadnionym jak zarzut naruszenia art. 411 pkt 2 kc poprzez jego niezastosowanie . Norma ta w odniesieniu do roszczenia zwrotnego powodów , z uwagi na zupełnie inny cel , który ma realizować , nie ma zastosowania. Podobnie rzecz się ma z zarzutami naruszenia art. 411pkt 1 oraz 411 pkt 4 kc albowiem dotyczą one zniesienia obowiązku zwrotu świadczenia nienależnego w innych sytuacjach niż ta , która ma miejsce w relacji kredytobiorca – konsument - bank , po ustaleniu , że podstawa świadczenia po jego stronie ab initio nie istniała.

Nie jest również uzasadnionym zarzut naruszenia art. 118 kc w zw z art. 120kc., w następstwie nie podzielenia przez Sąd I instancji zarzutu przedawnienia roszczeń pieniężnych powodów , podniesionego przez stronę skarżącą .

Odwołując się do, podzielanego przez Sąd Apelacyjny w składzie rozpoznającym sprawę , stanowiska SN , zawartego w uchwałach z 16 lutego 2021, sygn. III CZP 11/20 oraz z 7 maja 2021, sygn. III CZP 6/21 / powołane za zbiorem Lex / , Sąd Odwoławczy uznaje ,że w sytuacji , gdy wymagalność tego roszczenia kredytobiorców należy utożsamić z datą ich stanowczego – znanego drugiej stronie sporu- stanowiska co do dalszego obowiązywania umowy , w warunkach abuzywności części jej postanowień , zarzut banku trafnie nie został przez Sąd niższej instancji podzielony.

Nie ma też racji strona pozwana podnosząc zarzut zatrzymania.

Przyznając , że w tej materii stanowisko także Sądu Najwyższego , wypowiadane na tle rozstrzygania tzw. spraw frankowych było zmienne , to po ostatnich orzeczeniach TSUE , należy uznać za prawidłowe to, jakie SN wypowiedział w podzielanym przez Sąd II instancji judykacie z 31 lipca (...) , sygn. I CSK 1451/23 ,/ powołanym, za zbiorem Lex/ , a zgodnie z którym , w warunkach gdy bank ma możliwość dokonania z pretensją finansową powodów jako kredytobiorców , potracenia własnej wierzytelności o tym samym charakterze, zarzut zatrzymania nie może zostać przezeń skutecznie podniesiony. Nie wpływa zatem w żaden sposób na ocenę apelacyjną wyroku objętego kontrolą odwoławczą .

Z podanych przyczyn, w uznaniu apelacji banku za nieuzasadnioną , Sąd Apelacyjny orzekł o jej oddaleniu , na podstawie art. 385 kpc.

Rozstrzygając o kosztach postępowania apelacyjnego , Sąd II instancji, stosując art. 98 §1 i 3 kpc w zw z art. 391 §1 kpc i wynikającą z tej normy , dla wzajemnego rozliczenia stron z tego tytułu, zasadę odpowiedzialności za wynik sprawy , obciążył nimi przerywający bank.

Kwota należna wygrywającym powodom , biorąc pod uwagę wartość przedmiotu zaskarżenia wskazaną w apelacji , odpowiada wynagrodzeniu zastępującego ich pełnomocnika - adwokata. Jej wysokość została ustalona na podstawie §2 pkt 6 w zw. z §10 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia MS w sprawie opłat za czynności adwokackie z dnia 22 października 2015r [ DzU z 2015 poz. 1800]. Należność ta , zasądzona na rzecz powodów jako małżonków łącznie , została przyznana wraz z odsetkami o których Sąd Apelacyjny był obowiązany orzec z urzędu , na podstawie art. 98 §1 ¹ kpc w zw. z art. 391 §1 kpc.