Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Krakowie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 marca 2024 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie, I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSA Paweł Rygiel

Protokolant: Edyta Sieja

po rozpoznaniu w dniu 25 marca 2024 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa A. B. (1), A. B. (2) i A. B. (3)

przeciwko Skarbowi Państwa – Wojewodzie (...)

o zapłatę

na skutek apelacji powodów

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie

z dnia 22 czerwca 2021 r. sygn. akt I C 1966/19

1.  oddala apelację;

2.  zasądza solidarnie od powodów A. B. (1), A. B. (2) i A. B. (3) na rzecz strony pozwanej Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem kosztów postępowania apelacyjnego, kwotę 8 100 zł (osiem tysięcy sto złotych) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie za czas od uprawomocnienia się niniejszego postanowienia w przedmiocie kosztów postępowania apelacyjnego do dnia zapłaty.

sygn. akt I ACa 1125/21

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 25 marca 2024 r.

Powód A. B. (4) domagał się zasądzenia od pozwanego Skarbu Państwa – Prezydenta Miasta K. kwoty 711.462,50 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, a to tytułem odszkodowania za utratę prawa własności udziału w opisanej w pozwie nieruchomości. Na uzasadnienie żądania wskazał, iż przedmiotowa nieruchomość została wywłaszczona decyzją Prezydium Rady (...)w K. z dnia 30 maja 1960 r., a następnie decyzją z dnia 13 sierpnia 2015 r. Minister Infrastruktury stwierdził nieważność w/w decyzji z dnia 30 maja 1960 r.. Powód podniósł, że zwrot przedmiotowej nieruchomości jest niemożliwy.

Pozwany Skarb Państwa wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu.

W toku procesu powód A. B. (4) zmarł, a w jego miejsce do postępowania po stronie powodowej weszli jego spadkobiercy: A. B. (1), A. B. (2) i A. B. (3).

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy oddalił powództwo i zasądził od powodów na rzecz strony pozwanej koszty procesu.

Sąd I instancji ustalił, że:

1/ Orzeczeniem z dnia 30 maja 1960 r. o numerze (...) (...) Prezydium Rady (...) w K. orzekło o wywłaszczeniu m.in. nieruchomości położonej w K. gm. kat. (...), oznaczonej jako parcela (...) kat.(...)o powierzchni 1444 m2, objętej Lwh (...), stanowiącej własność J. B. (1) w ½ części i S. L. w ½ części.

2/ Spadek po J. B. (1) zmarłym w dniu (...) r. nabyła M. B. w ¼ części oraz A. B. (4) w ¾ częściach. Spadek po M. B. zmarłej w dniu 1 listopada 1988 r. nabył w całości A. B. (4). Spadek po A. B. (4) zmarłym w dniu 20 stycznia 2021 r. nabyli po 1/3 części A. B. (1), A. B. (2) i A. B. (3).

3/ Decyzją z dnia 6 listopada 2009 r. o numerze (...) (...) Minister Infrastruktury po rozpoznaniu wniosku A. B. (4) stwierdził nieważność orzeczenia Prezydium Rady (...) w K. z dnia 30 maja 1960 r. o numerze (...) (...) w części dotyczącej wywłaszczenia nieruchomości położonej w K. gm. kat. (...), oznaczonej jako parcela (...) kat. (...) o powierzchni 1444 m2, objętej Lwh(...), stanowiącej własność J. B. (1) w ½ części i S. L. w ½. W uzasadnieniu wskazał, że decyzja została skierowana do osoby nieżyjącej (J. B. (1) zmarł w (...) r.), co stanowiło rażące naruszenie prawa uzasadniające stwierdzenie jej nieważności. Decyzją z dnia 16 marca 2011 r. o numerze (...) (...), wydaną po rozpoznaniu wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy, Minister Infrastruktury uchylił decyzję z dnia 6 listopada 2009 r. i umorzył postępowanie w sprawie, wskazując brak właściwości do rozstrzygnięcia sprawy. Wyrokiem z dnia 21 lutego 2012 r., sygn. akt (...), Wojewódzki Sąd Administracyjny w W. po rozpatrzeniu skargi na decyzję nr (...) uchylił zaskarżoną decyzję i wskazał jako organ właściwy do rozpatrzenia sprawy Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej. Wyrokiem z dnia 6 lutego 2014 r., sygn. akt(...), Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną złożoną od w/w wyroku. Decyzją z dnia 13 sierpnia 2015 r. o numerze (...) (...) (...) Minister Infrastruktury po ponownym rozpoznaniu sprawy utrzymał w mocy decyzję z dnia 6 listopada 2009 r. o numerze (...) (...).

4/ W latach 2015-2016 A. B. (4) zwracał się do Wojewody (...), Urzędu Miasta K. i Prezydenta Miasta K. w sprawie odszkodowania za szkodę spowodowaną wydaniem decyzji o wywłaszczeniu nieruchomości z dnia 30 maja 1960 r. W piśmie z dnia 19 października 2015 r. Wydział Skarbu Miasta Urzędu Miasta K. wskazał, że kwestia uregulowania stanu prawnego nieruchomości oznaczonej jako parcela(...) kt (...)gm. kat. (...) będzie możliwa po uzyskaniu ostatecznego rozstrzygnięcia w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji wywłaszczeniowej i odszkodowawczej.

5/ Wyrokiem z dnia 9 września 2016 r., sygn. akt (...)Wojewódzki Sąd Administracyjny w W. oddalił skargę Skarbu Państwa – Prezydenta Miasta K. oraz Gminy Miejskiej K. reprezentowanej przez Prezydenta Miasta K. na decyzję Ministra Infrastruktury z dnia 13 sierpnia 2015 r. o numerze (...). Wyrokiem z dnia 27 lutego 2019 r., sygn. akt (...) Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną od w/w wyroku.

6/ Od dnia 23 kwietnia 1990 r. toczy się postępowanie z wniosku A. B. (4) o zwrot nieruchomości wywłaszczonej na mocy orzeczenia Prezydium Rady Narodowej (...) Spraw Wewnętrznych w K. z dnia 30 maja 1960 r. o numerze (...) (...). Postępowanie w dalszym ciągu jest w toku, nie wydano decyzji ostatecznie rozstrzygającej sprawę.

Sąd poczynił także ustalenia dotyczące aktualnego oznaczenia geodezyjnego spornej nieruchomości. Wskazał, że aktualnie na nieruchomości położona jest część kompleksu Zespołu Szkół (...) (...)w K..

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy uznał zgłoszone roszczenie za nieuzasadnione.

W pierwszej kolejności Sąd wskazał, że do roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej ostateczną decyzją administracyjną wydaną przed dniem 1 września 2004 r., której nieważność lub wydanie z naruszeniem art. 156 § 1 k.p.a. stwierdzono po tym dniu, ma zastosowanie art. 160 § 1, 2, 3 i 6 k.p.a. Zgodnie z art. 160 § 1 k.p.a. stronie, która poniosła szkodę na skutek wydania decyzji z naruszeniem przepisu art. 156 § 1 albo stwierdzenia nieważności takiej decyzji, służy roszczenie o odszkodowanie za poniesioną rzeczywistą szkodę, chyba że ponosi ona winę za powstanie okoliczności wymienionych w tym przepisie. Do odszkodowania stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego, z wyłączeniem art. 418 tego kodeksu (art. 160 § 2 k.p.a.). Przedawnienie roszczenia odszkodowawczego z art. 160 § 1 k.p.a. zostało jednak uregulowane odmiennie niż w kodeksie cywilnym. Stosownie bowiem do art. 160 § 6 k.p.a. roszczenie o odszkodowanie przedawnia się z upływem trzech lat od dnia, w którym stała się ostateczna decyzja stwierdzająca nieważność decyzji wydanej z naruszeniem przepisu art. 156 § 1 albo decyzja, w której organ stwierdził, w myśl art. 158 § 2, że zaskarżona decyzja została wydana z naruszeniem przepisu art. 156 § 1.

W związku z tym Sąd Okręgowy wskazał, że decyzja z dnia 6 listopada 2009 r. stwierdzająca nieważność orzeczenia wywłaszczającego zyskała walor ostateczności w dniu 13 sierpnia 2015 r. Tym samym roszczenie o odszkodowanie za szkodę poniesioną przez powodów w wyniku wydania decyzji, która została później uznana za nieważną, przedawniło się z upływem dnia 13 sierpnia 2018 r. Pozew w niniejszej sprawie został zaś złożony w dniu 5 listopada 2019 r., a więc już po upływie terminu przedawnienia roszczenia. Skoro tak, to – z uwagi na to przedawnienie – roszczenie powodów musiało lec oddaleniu.

Odnosząc się do twierdzeń powodów Sąd uznał, iż dla biegu przedawnienia nie ma znaczenia fakt, iż od 1990 r. do chwili obecnej toczy się postępowanie z wniosku A. B. (4) o zwrot nieruchomości wywłaszczonej. Podkreślił, że roszczenie o zwrot wywłaszczonej nieruchomości jest dochodzone w postępowaniu administracyjnym na wniosek poprzedniego właściciela nieruchomości bądź jego następcy prawnego w sytuacji, gdy nieruchomość stała się zbędna na cele określone w decyzji o wywłaszczeniu (art. 69 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości (t.j. Dz. U. z 1991 r. Nr 30, poz. 127 z późn. zm.); art. 136 ust. 3 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1990 z późn. zm.)). Przy tym roszczeniu mamy więc do czynienia z sytuacją, gdy decyzją o wywłaszczeniu nieruchomości była ważna i skuteczna, lecz odpadły przyczyny, dla której nieruchomość została wywłaszczona. Z kolei roszczenie o odszkodowanie obejmujące własność wywłaszczonej nieruchomości, dochodzone na podstawie art. 160 § 1 k.p.a. powstaje w sytuacji, gdy decyzja o wywłaszczeniu nieruchomości została uznana za nieważną i może przybrać formę alba żądania zwrotu nieruchomości, albo żądania zapłaty sumy pieniężnej odpowiadającej wartości nieruchomości.

W rezultacie oba wskazane wyżej roszczenia są dochodzone w odmiennych sytuacjach prawnych i mają różne cele. W związku z tym złożenie wniosku o zwrot wywłaszczonej nieruchomości nie może zostać uznane za czynność przed właściwym organem powziętą bezpośrednio w celu dochodzenia roszczenia odszkodowawczego z art. 160 § 1 k.p.a.

Dodatkowo Sąd zaznaczył, że pisma kierowane przez A. B. (4) w latach 2015-2016 do Wojewody (...), Urzędu Miasta K. i Prezydenta Miasta K. w sprawie odszkodowania za szkodę poniesioną w wyniku wydania decyzji o wywłaszczeniu nieruchomości, nie mogą być postrzegane jako którakolwiek z czynności skutkujących przerwaniem bieg terminu przedawnienia. Z kolei pismo Wydział Skarbu Miasta Urzędu Miasta K. z dnia 19 października 2015 r. nie zawiera żadnych sformułowań, które mogłyby być traktowane jako uznaniu długu, właściwe bądź niewłaściwe.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c.

Od powyższego orzeczenia apelację wnieśli powodowie, zarzucając naruszenie przepisów postępowania, tj.:

- art. 235 ² § 1 pkt 2 k.p.c. poprzez pominięcie dowodów z dokumentów, a to: 1/ pisma z dnia 12 stycznia 2016 r. skierowanego do Wojewody (...), 2/ pisma z dnia 6 października 2015 r. skierowanego do Urzędu Miasta K., 3/ pisma z dnia 28 września 2015 r. skierowanego do Urzędu Miasta K., 4/ pisma Wydziału Skarbu Miasta K. z dnia 19 października 2015 r. – w sytuacji, gdy z w/w pism wynika, iż bieg przedawnienia roszczenia o odszkodowanie został przerwany, albowiem Skarb Państwa uznał przez swoje statio fisci odpowiedzialność odszkodowawczą i tym samym swój dług względem powoda, odraczając w czasie spełnienie na jego rzecz świadczenia na okres po zakończeniu postępowania sądowoadministracyjnego, a takie zachowanie odpowiadało instytucji uznania długu;

- art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. poprzez brak oceny dowodów z powołanych wyżej dokumentów, co doprowadziło do błędnego uznania, iż w sprawie nie doszło do przerwania biegu przedawnienia roszczenia o odszkodowanie za wywłaszczoną nieruchomość;

- art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dowolną a nie swobodną ocenę zgromadzonego materiału dowodowego, a w szczególności dokumentacji, z której wynika, iż od 1990 r. toczy się cały czas postępowanie o zwrot wywłaszczonej nieruchomości i błędne przyjęcie, że to postępowanie nie przerywa biegu przedawnienia roszczenia o odszkodowanie za wywłaszczenie nieruchomości.

Apelujący zarzucili także naruszenie przepisów prawa materialnego:

- art. 123 § 1 pkt 1 k.c. w zw. z art. 160 § 6 k.p.a. poprzez nieprawidłowe zastosowanie i brak uznania, że w sprawie doszło do przerwania biegu przedawnienia roszczenia o odszkodowanie za wywłaszczoną nieruchomość na mocy czynności przedsiębranych przez A. B. (4) oraz organy administracji publicznej po 13 sierpnia 2015 r., wyrażone w opisanych wyżej pismach z dnia 12 stycznia 2016 r., z dnia 6 października 2015 r., z dnia 28 września 2015 r. i z dnia 19 października 2015 r.;

- art. 123 § 1 pkt 2 k.c. przez brak jego zastosowania do oceny stanowiska organu administracji publicznej zawartego w odpowiedzi Wydziału Skarbu Miasta K. z dnia 19 października 2015 r., w którym Urząd, mając wiedzę o wniesionych skargach do sądu administracyjnego wprost zapewnił A. B. (4) o tym, że „w świetle powyższego kwestia uregulowania stanu prawnego nieruchomości (…) będzie możliwa po uzyskaniu ostatecznego rozstrzygnięcia w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji wywłaszczeniowej i odszkodowawczej” – czym uznał dług w postaci konieczności zaspokojenia roszczenia odszkodowawczego poprzednika prawnego powodów, a tym samym doszło do przerwy biegu przedawnienia tego roszczenia;

- art. 5 k.c. w zw. z art. 118 k.c. poprzez brak jego zastosowania, podczas gdy uwzględnienie zarzutu przedawnienia roszczenia powodów pozostaje w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego takimi jak zasada zaufania obywateli do państwa i jego instytucji, zasada przyzwoitości w życiu publicznym, zasada nieosiągania przez organy administracji publicznej korzyści z własnych zaniedbań, zasada ochrony uzasadnionych oczekiwań obywateli, zasada spokojnego życia i korzystania z własnego mienia.

Apelujący podnieśli dalsze zarzuty kwestionujące ustalenia faktyczne Sądu I instancji, sprowadzające się do powtórzenia tez zawartych w już wcześniej przytoczonych zarzutach.

W konsekwencji powodowie wnieśli o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa w całości, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania – w obu przypadkach przy uwzględnieniu kosztów postępowania za obie instancje.

Pozwany Skarb Państwa wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja powodów nie może odnieść zamierzonego skutku.

Przede wszytskim odnotować należy, że Sąd Apelacyjny określa, iż właściwym statto fisci reprezentującym pozwany Skarb Państwa w niniejszej sprawie jest Wojewoda (...), a nie – jak przyjął to Sąd Okręgowy w ślad za depozycją powodów – Prezydent Miasta K.. Powodowie domagają się zasądzenia odszkodowania za szkodę poniesioną wskutek wydania nieważnej decyzji administracyjnej. Rację ma zatem strona pozwana, iż jednostką organizacyjną, z którą wiąże się dochodzone roszczenie (art. 67 § 2 k.p.c. i art. 160 § 3 k.p.a.) jest Wojewoda (...). Co do zasady, odszkodowanie przysługuje od organu, który wydał decyzję administracyjną z naruszeniem art. 156 § 1 k.p.a. W sytuacji zatem, w której organ, który wydał w 1960 r. decyzję będącą źródłem zgłoszonego roszczenia (Prezydium Rady Narodowej (...) Spraw Wewnętrznych) nie istnieje, a zgodnie z art. 36 ust.3 ustawy z dnia 10 maja 1990 r. – Przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych, Skarb Państwa przejmuje wymienione tam zobowiązania rad narodowych i terenowych organów administracji państwowej stopnia podstawowego i wojewódzkiego, to właściwą jednostką reprezentującą Skarb Państwa jest wojewoda. Twierdzona szkoda nie wynika bowiem z działania z zakresu gospodarki nieruchomościami, lecz wadliwego sposobu działania administracji publicznej.

Dookreślenie właściwego statio fisci na etapie apelacyjnym nie miało znaczenia dla dalszego biegu postępowania, skoro nadal stroną procesu jest Skarb Państwa, a czynności procesowe wykonywane były przez Prokuratorię Generalną Rzeczypospolitej Polskiej. Nadto po wskazaniu właściwej jednostki reprezentującej Skarb Państwa Sąd Apelacyjny rozprawę odroczył, celem umożliwienia stronie pozwanej prawidłowo reprezentowanej zajęcia stanowiska procesowego.

Ustalenia dokonane w pierwszej instancji są prawidłowe i Sąd Apelacyjny przyjmuje je za własne. W rzeczywistości przywołane przez Sąd Okręgowy fakty są niesporne.

Nie mają racji apelujący powodowie o ile wskazują, iż Sąd I instancji całkowicie pominął w swojej ocenie treść eksponowanych w apelacji pism. Istotnie, treść przedmiotowych pism nie była przedmiotem szczegółowych ustaleń. Tym niemniej Sąd Okręgowy objął przedmiotowe okoliczności oceną wskazując, iż wbrew twierdzeniom powodów z treści powołanych pism nie wynika, by poprzez zawarte w nich oświadczenia doszło do przerwy biegu przedawnienia roszczenia odszkodowawczego.

Z uwagi na fakt, iż apelujący w swojej argumentacji bazują przede wszystkim na treści przedmiotowych pism, wywodząc z zawartych w nim oświadczeń daleko idące skutki, Sąd Apelacyjny uzupełnia ustalenia faktyczne poprzez odnotowanie następujących okoliczności.

W dniu 12 stycznia 2016 r. A. B. (4) skierował pismo do Wojewody (...), w którym – w kontekście decyzji stwierdzającej nieważność decyzji wywłaszczeniowej i zawieszenia postępowania w przedmiocie zwrotu wywłaszczonej nieruchomości – ponowił żądanie zapłaty przez Urząd Miasta K. za zabraną bezprawnie nieruchomość.

Wcześniej, pismem z dnia 6 października 2015 r. A. B. (4) zwrócił się do Urzędu Miasta K. z informacją, iż wobec stwierdzenia nieważności decyzji wywłaszczeniowej „chce uzyskać” parcelę zamienną lub zapłatę „w cenach rynkowych osiąganych w miejscu usytuowania” jego parceli.

Tożsame żądania A. B. (4) sformułował w piśmie skierowanym do Prezydenta Miasta K. w dniu 28 września 2015 r.

Pismem z dnia 19 października 2015 r. Wydział Skarbu Urzędu Miasta K., po przypomnieniu historii prowadzonych postępowań administracyjnych i kierowanych do niego żądań, odpowiedział A. B. (4), że kwestia uregulowania stanu prawnego nieruchomości oznaczonej jako parcela(...).kat.(...) gm. Kat. (...) będzie możliwa po uzyskaniu ostatecznego rozstrzygnięcia w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji wywłaszczeniowej i odszkodowawczej.

W tym stanie rzeczy, w świetle ustalonego stanu faktycznego, w tym także przy uwzględnieniu treści w/w pism, Sąd Apelacyjny w pełni podziela dokonaną przez Sąd Okręgowy ocenę prawną.

W sprawie nie budzi wątpliwości, że kwestia oceny przedawnienia zgłoszonego przez powodów roszczenia odszkodowawczego winna być oceniona w świetle treści art. 160 § 6 k.p.a. Roszczenie odszkodowawcze powodów przedawnia się zatem z upływem trzech lat od dnia, w którym stała się ostateczna decyzja stwierdzająca nieważność decyzji wydanej z naruszeniem przepisu art. 156 § 1. Skoro zatem przedmiotowa decyzja stała się ostateczna z dniem 13 sierpnia 2015 r., to zasadnie Sąd Okręgowy uznał, iż roszczenie powodów przedawniło się w dniu 13 sierpnia 2018 r. Tym samym istniały podstawy do oddalenia powództwa, skoro roszczenie odszkodowawcze zostało zgłoszone w pozwie wniesionym po tej dacie, bo w dniu 5 listopada 2019 r.

Podzielić także należy ocenę Sądu I instancji, iż w świetle treści art. 123 § 1 pkt 1 k.c. nie doszło do przerwania biegu przedawnienia z uwagi na fakt, iż od 1990 r. w toku pozostaje postępowanie o zwrot wywłaszczonej, spornej nieruchomości na podstawie przepisów art. 69 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczeniu nieruchomości oraz art. 136 ust.l3 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami. Podkreślenia wymaga, że w świetle art. 123 § 1 pkt 1 k.p.c. aby czynność procesowa wywołała skutek przerwy biegu przedawniania oznaczonego roszczenia, czynność ta musi służyć dochodzeniu, ustaleniu, zaspokojeniu lub zabezpieczeniu tego roszczenia i zmierzać do tego bezpośrednio. Przerwanie biegu przedawnienia na skutek podjęcia określonej czynności procesowej dotyczy roszczeń tylko w zakresie objętym czynnością. Tym samym dochodzenie innego, jednego z roszczeń nie może oznaczać akceptacji poglądu, że także drugie z nich jest dochodzone, a w efekcie – prowadzić do przerwania biegu przedawnienia tego roszczenia.

Zasadnie zatem odnotował Sąd Okręgowy odmienność roszczeń o odszkodowanie za wydanie nieważnej decyzji wywłaszczeniowej od roszczenia o zwrot wywłaszczonej nieruchomości z uwagi na zbędność nieruchomości na cele określone w decyzji wywłaszczeniowej. Roszczenia te pozostają ze sobą w sprzeczności, a zatem – z istoty rzeczy – żądanie zwrotu wywłaszczonej nieruchomości nie mogło wywołać skutku przerwy biegu przedawnienia roszczenia odszkodowawczego za wydanie nieważnej decyzji wywłaszczeniowej.

Zważyć także należy, że bieg przedawnienia ulega przerwaniu jedynie w odniesieniu do osoby, przeciwko której skierowana jest czynność uprawnionego. Tymczasem żądanie zwrotu nieruchomości skierowane zostało do Gminy Miejskiej K., zaś roszczenie odszkodowawcze – do Skarbu Państwa.

Wbrew twierdzeniom apelujących powodów, nie zachodzą także przesłanki przerwy biegu przedawnienia z uwagi na rzekome uznanie powództwa (art. 123 § 1 pkt 2 k.c.). W żadnym wypadku na takie uznanie nie wskazuje treść pisma z dnia 19 października 2015 r. skierowanego do poprzednika prawnego powodów.

Przede wszystkim odnotować należy, iż ewentualne oświadczenie zawarte w w/w piśmie nie zostało złożone przez jednostkę organizacyjną reprezentującą Skarb Państwa. Przedmiotowe pismo zostało sporządzone przez Wydział Skarbu Urzędu Miasta K., zaś z okoliczności sprawy nie wynika w żaden sposób, by zawarte w nim oświadczenia były składane przez Prezydenta Miasta K. działającego jako jednostka organizacyjna Skarbu Państwa. Pismo to, w związku z żądaniami kierowanymi przez A. B. (4), sporządzone zostało z uwagi na fakt, iż właścicielem spornej nieruchomości jest Gmina M. K.. To z uwagi na uprawnienia właścicielskie Gminy, a nie ewentualne zaspokojenie zobowiązań Skarbu Państwa, poinformowano adresata o tym, iż kwestia uregulowania stanu prawnego spornej nieruchomości będzie możliwa dopiero w przyszłości, po rozpoznaniu wniesionych środków zaskarżenia.

Po drugie, z treści pisma nie wynika, by Gmina (Urząd Miasta K.) w ogóle odnosiła się do roszczenia odszkodowawczego powodów z tytułu wydania nieważnej decyzji wywłaszczeniowej. Wskazać należy, że pismo Urzędu Miasta z dnia 19 października 2015 r. stanowiło reakcję na żądania kierowane przez A. B. (4). To wszystko w sytuacji, w której przed organami gminy od 1990 r. toczyło się postępowanie w przedmiocie zwrotu wywłaszczonej nieruchomości. Wraz z uzyskaniem ostatecznej decyzji nadzorczej stwierdzającej nieważność decyzji wywłaszczeniowej A. B. (4) zwrócił się do Urzędu o wydanie nieruchomości zastępczej bądź o zapłatę za nieruchomość według cen rynkowych. Swoje żądania kierował do Gminy, jako podmiotu, któremu przysługiwał tytuł własności nieruchomości. W tej sytuacji odpowiedź, że „kwestia uregulowania stanu prawnego nieruchomości” będzie możliwa dopiero w przyszłości, po uzyskaniu ostatecznego rozstrzygnięcia w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji wywłaszczeniowej i odszkodowawczej, nie może być uznana jako akceptacja faktu przysługiwania A. B. (4) roszczenia odszkodowawczego za wydanie nieważnej decyzji wywłaszczeniowej i obietnicę spełnienia tego rodzaju roszczenia.

Przypomnieć zatem należy, że uznanie niewłaściwe jest oświadczeniem wiedzy dłużnika, obejmującym świadomość ciążącego na nim długu. Aby nastąpił skutek związany z tego rodzaju uznaniem niezbędne jest, by zachowanie zobowiązanego mogło uzasadniać przekonanie osoby uprawnionej, iż zobowiązany jest świadom swojego obowiązku, a w konsekwencji, by mogło uzasadniać oczekiwanie uprawnionego, że świadczenie na jego rzecz zostanie spełnione (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 25 marca 2010 r., I CSK 457/09, OSNC-ZD z 2010, z 4, poz. 112). Zważyć przy tym należy, że „określone zachowanie może być uznane za dorozumiane oświadczenie woli tylko wtedy, gdy zamiar wywołania przez nie określonych skutków prawnych jest niewątpliwy” (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 16 lutego 2012 r., III CSK 208/11, OSNC-ZD z 2013, z 3, poz. 51).

Nie sposób zatem uznać, że oświadczenie zawarte w piśmie, na które powołują się apelujący spełniało wyżej określone kryteria tj. by oświadczenie to zostało złożone imieniem Skarbu Państwa, a nadto - by zawierało nie budzące wątpliwości co do woli wywołania określonych skutków oświadczenie, mogące uzasadniać przekonanie u uprawnionego spełnienia na jego rzecz świadczenia z tytułu odszkodowania za wydanie nieważnej decyzji uwłaszczeniowej.

Bezzasadny jest zarzut apelujących powodów naruszenia art. 5 k.c.

Po pierwsze, nie można uznać, że składając pozew w dniu 5 listopada 2019 r. A. B. (4) jedynie w nieznaczny w sposób przekroczył termin przedawnienia. Uwzględniając, iż dla roszczenia powodów przewidziany jest 3-letni termin przedawnienia, to jego przekroczenie wyniosło 1 rok i 3 miesiące.

Po drugie, w sprawie nie zostały wykazane jakiekolwiek okoliczności, które mogłyby wskazywać na przyczyny nie zgłoszenia roszczenia przed upływem terminu przedawnienia. W szczególności, w świetle przytoczonych wyżej rozważań, nie może być usprawiedliwieniem fakt prowadzenia postępowania administracyjnego w przedmiocie zwrotu wywłaszczonej nieruchomości, jak też okoliczność, że uprawniony zgłaszał swoje żądania Gminie M. K.. Podkreślić należy, że A. B. (4) korzystał z pomocy zawodowych pełnomocników.

Po trzecie, roszczenie powodów nie ma waloru oczywistego, o ile zważyć przyczyny, dla których decyzją nadzorczą stwierdzono nieważność decyzji wywłaszczeniowej. Przypomnieć należy, iż nieważność decyzji o wywłaszczeniu spornej nieruchomości wynikała z jej skierowania do osoby nieżyjącej. Nie przesądzając o zasadności zarzutu strony pozwanej, iż ta przyczyna nieważności skutkuje dopuszczalnością powołania się przez sprawcę działania wywołującego szkodę na tzw. przyczynę rezerwową (o ile wykaże, że w przypadku braku uchybień przepisom prawa, stanowiącym podstawę nieważności decyzji lub stwierdzenia jej wydania z rażącym naruszeniem prawa, zostałaby wydana inna decyzja na tej samej podstawie prawnej, w tym samym terminie i tej samej treści) – co wyklucza uwzględnienie roszczenia odszkodowawczego – to tego rodzaju okoliczności powodują, iż nie sposób przyjąć, że powołanie się przez pozwany Skarb Państwa na przedawnienie roszczenia stanowi nadużycie prawa podmiotowego. W sprawie nie zostało bowiem przesądzone, że roszczenie odszkodowawcze rzeczywiście powodowi przysługuje, a okoliczności faktyczne sprawy rodzą w tym zakresie uzasadnione wątpliwości. Tym samym powołanie się przez stronę pozwaną na przedawnienie roszczenia stanowi adekwatny środek obrony.

Po czwarte wreszcie, podniesienie przez stronę pozwaną zarzutu przedawnienia nie niweczy uprawnienia powodów do skorzystania z innych środków dla dochodzenia swych praw. Stwierdzenie nieważności decyzji wywłaszczeniowej nadal otwiera powodom drogę do uregulowania stanu prawnego nieruchomości. Z okoliczności faktycznych sprawy nie wynika, że nie jest możliwe uzyskanie przez powodów własności spornej nieruchomości, jak też jej zwrot.

W tych okolicznościach nie można uznać, iż poprzez powołanie się przez Skarb Państwa na zarzut przedawnienia doszło do naruszenia zasad, o których mowa w apelacji powodów.

Biorąc to pod uwagę Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 385 k.p.c., orzekł jak w sentencji. O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd orzekł zgodnie z zasadą odpowiedzialności za jego wynik (art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c.).