Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Krakowie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 października 2023 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSA Paweł Rygiel

Protokolant: Edyta Sieja

po rozpoznaniu w dniu 28 września 2023 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa D. A.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w W.

o zapłatę

na skutek apelacji obu stron

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie

z dnia 30 czerwca 2021 r. sygn. akt I C 1724/17

I.  zmienia zaskarżony wyrok:

a/ w pkt 6 w ten sposób, że

- zasądzoną w pkt 1 wyroku kwotę 250.000 zł podwyższa do kwoty 471.952,06 zł (czterysta siedemdziesiąt jeden tysięcy dziewięćset pięćdziesiąt dwa złote 06/100) a wskazaną w pkt 1c) kwotę 22.047,94 zastępuje kwotą 244.000 zł;

- w pkt 4.c. słowa: „od dnia 1-04-2019 na przyszłość” zastępuje słowami: „od dnia 1-04-2019 do 31-12-2019”

- dotychczasowemu pkt 4.d. nadaje oznaczenie 4.f. oraz dodaje pkt 4.d. i 4.e o treści:

„4.d. 3.618 zł tytułem renty płatnej miesięcznie do 10-do dnia każdego miesiąca od dnia 1-01-2020 do 31-12-2020 z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w stosunku do każdej raty renty od dnia wymagalności każdej raty do dnia zapłaty;”

„4.e. 3.642 zł tytułem renty płatnej miesięcznie do 10-do dnia każdego miesiąca od dnia 1-01-2021 na przyszłość z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w stosunku do każdej raty renty od dnia wymagalności każdej raty do dnia zapłaty;”

b/ w pkt 7 zasądzoną kwotę 2.321,33 zł podwyższa do kwoty 17.293,60 zł (siedemnaście tysięcy dwieście dziewięćdziesiąt trzy złote 60/100);

c/ w pkt 8 wskazaną tam kwotę 22.728,93 zł podwyższa do kwoty
33.683,58 zł (trzydzieści trzy tysiące sześćset osiemdziesiąt trzy złote 58/100;

II.  w pozostałej części apelację powódki oddala;

III.  oddala apelację strony pozwanej;

IV.  zasądza od strony pozwanej na rzecz powódki kwotę 5.557,80 zł tytułem kosztów postępowania apelacyjnego;

V.  nakazuje ściągnąć od strony pozwanej (...) S.A. w W. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Krakowie kwotę 11.766,60 zł (jedenaście tysięcy siedemset sześćdziesiąt sześć złotych 60/100) tytułem części brakującej opłaty od apelacji powódki, odstępując od obciążenia powódki pozostałą częścią tych kosztów sądowych.

sygn. akt I ACa 1127/21

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 5 października 2023 r.

Powódka D. A., w pozwie skierowanym przeciwko (...) S.A. w W., domagała się:

- zapłaty kwoty 477 952,06 zł. tytułem zadośćuczynienia z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od wskazanych w pozwie kwot, za oznaczony okres;

- zapłaty kwoty 2245,29 zł. tytułem odszkodowania z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od wskazanych w pozwie kwot, za oznaczony okres;

- zapłaty renty w kwotach: a/ 4.706,92 zł. płatnej miesięcznie do 10 maja każdego miesiąca począwszy od 1 października 2017 r. do 31 marca 2018 r. z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w stosunku do każdej raty, od wskazanych kwot; b/ 5.988,07 zł płatnej miesięcznie do 10 dnia każdego miesiąca od dnia 1 kwietnia 2018 r. do 30 marca 2019 r. z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w stosunku do każdej raty, od wskazanych kwot; c/ 5 946,29 zł płatnej miesięcznie do 10 dnia każdego miesiąca od dnia 1 kwietnia 2018 r. do 30 marca 2019 r. z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w stosunku do każdej raty, od wskazanych kwot;

- zapłaty kwoty 38.863,44 zł. tytułem skapitalizowanej renty za okres od września 2016 r. do września 2017 r. wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia następnego pod dniu doręczenia odpisu pisma do dnia zapłaty;

- zapłaty odsetek ustawowych od kwoty 3.020,44 zł. tytułem skapitalizowanej renty za okres od marca 2017 r. do września 2017 r. od dnia następnego po dniu doręczenia pozwu do dnia zapłaty;

- ustalenia, że strona pozwana będzie odpowiedzialna za dalsze szkody, które mogą wyniknąć u powódki w przyszłości jako następstwa wypadku komunikacyjnego.

Na uzasadnienie żądania powódka wskazała, że w dniu 27 września 2016 r., na skutek wypadku komunikacyjnego spowodowanego przez sprawcę, za którego odpowiedzialność ponosi strona pozwana, doznała obrażeń ciała i rozstroju zdrowia.

Strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa.

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy:

1/ zasądził od strony pozwanej powódki kwotę 250.000 tytułem zadośćuczynienia, z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi:

a/ od dnia 6 lutego 2017 r. do dnia zapłaty w stosunku do kwoty 77.952,06 zł.

b/ od dnia 10 listopada 2017 r. do dnia zapłaty w stosunku do kwoty 150.000 zł.

c/ od dnia 24 października 2019 r. do dnia zapłaty w stosunku do kwoty
22.047,94 zł.;

2/ umorzył postępowanie w zakresie roszczenia o zapłatę odszkodowania ponad kwotę 2.245,29 zł.;

3/ zasądził od strony pozwanej na rzecz powódki kwotę 2.086,51 tytułem odszkodowania , z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi:

a/ od kwoty 250,60 zł. od dnia 6 lutego 2017 r. do dnia zapłaty

b/ od kwoty 1.635,91 zł. od dnia 10 listopada 2017 r. do dnia zapłaty

c/ od kwoty 200 zł. od dnia 24 października 2019 r. do dnia zapłaty

d/ od kwoty 3.321,59 zł. od dnia 10 listopada 2017 r. do dnia 6 grudnia 2017 r.;

4/ zasądził od strony pozwanej na rzecz powódki kwoty:

a/ 2.347,35 zł. tytułem renty płatnej miesięcznie do 10 maja każdego miesiąca począwszy od 1 października 2017 r. do 31 marca 2018 r. z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w stosunku do każdej raty liczonymi od kwoty 2.260,90 zł. od dnia wymagalności każdej raty do dnia zapłaty , a od kwoty 86,45 zł. w stosunku do każdej raty renty od dnia 24 października 2019 r. do dnia zapłaty,

b/ 3.628,50 zł tytułem renty płatnej miesięcznie do 10 dnia każdego miesiąca od dnia 1 kwietnia 2018 r. do 30 marca 2019 r. z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od kwoty 2.260,90 zł. w stosunku do każdej raty renty od dnia wymagalności każdej raty do dnia zapłaty, od kwoty 1.281,15 zł. w stosunku do każdej raty renty od dnia 5 czerwca 2018 r. do dnia zapłaty, a od kwoty 86,45 zł. w stosunku do każdej raty renty od dnia 24 października 2019 r. do dnia zapłaty

c/ 3.586,72 zł tytułem renty płatnej miesięcznie do 10 dnia każdego miesiąca od dnia 1 kwietnia 2019 r. na przyszłość z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od kwoty 2.260,90 zł. w stosunku do każdej raty renty od dnia wymagalności każdej raty do dnia zapłaty, od kwoty 1281,15 zł. w stosunku do każdej raty renty od 5 czerwca 2018 r. do dnia zapłaty, a od kwoty 44,67 zł. w stosunku do każdej raty renty od dnia 24 października 2019 r. do dnia zapłaty

d/ 6.087,84 zł. tytułem skapitalizowanej renty wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od kwoty 3.020,44 zł. od dnia 10 listopada 2017 r. do dnia zapłaty, a od kwoty 3.067,40 zł. od dnia 24 października 2019 r. do dnia zapłaty;

5/ ustalił, że strona pozwana (...) SA w W. będzie odpowiedzialna za dalsze szkody, które mogą wyniknąć u powódki D. A. w przyszłości ze zdarzenia z dnia 27 września 2016 r.;

6/ w pozostałej części powództwo oddalił;

7/ rozliczył koszty procesu i koszty sądowe.

Sąd I instancji ustalił, że w dniu 27 września 2016 r. powódka, jadąc rowerem do pracy, została potrącona przez samochód, którego kierowca nie zachował szczególnej ostrożności oraz należytego i bezpiecznego odstępu od roweru powódki. W stosunku do sprawcy zdarzenia został wydany wyrok karny warunkowo umarzający postępowanie oraz orzekający rzecz powódki nawiązkę w kwocie 6.000 zł.

Sąd wskazał dane z postępowania likwidacyjnego prowadzonego przez pozwanego Ubezpieczyciela, w tym daty wezwań do zapłaty oznaczonych kwot. W toku postepowania likwidacyjnego na rzecz powódki pozwany wypłacił kwoty:

- w dniu 27 stycznia 2017 r. - 636,97 zł. tytułem naprawienia szkody związanej z uszkodzeniem roweru i odzieży;

- w dniu 30 stycznia 2017 r. - 16.092,54 zł., w tym kwotę 16.044,60 zł. tytułem zadośćuczynienia i 47,94 zł. tytułem kosztów leczenia;

- w dniu 28 marca 2017 r. - 525,03 zł. tytułem uzupełnienia kosztów naprawy roweru;

- w dniu 21 kwietnia 2017 r. - 6.899,07 zł., w tym kwotę 5.955,40 zł. tytułem zadośćuczynienia oraz w pozostałej kwocie tytułem kosztów leczenia;

- w dniu 28 listopada 2017 r. - 6.236,66 zł., w tym kwotę 2.853,74 zł. tytułem kosztów leczenia, 467,85 zł. tytułem kosztów dojazdów i 2.915,07 zł. tytułem kosztów utraconego zarobku.

Sąd ustalił, że przed wypadkiem D. A. była osoba aktywną; uprawiała sport. W ramach wolontariatu pomagała przy hipoterapii, w dziele (...) oraz w hospicjum (...). Ukończyła Akademię (...) kierunek fizyka medyczna i dezymetria i w chwili zdarzenia była w trakcie studiów doktoranckich; otrzymywała stypendia; uczyła się języków włoskiego i angielskiego. Pracowała w Centrum (...) Instytucie(...) Oddział w K.; jednocześnie była w trakcie odbywania specjalizacji w zakresie fizyki – medycznej. Przed wypadkiem powódka zaadoptowała psa z schroniska. Po wypadku w związku z brakiem możliwości opieki nad psem, został on oddany do schroniska, za co powódka uiściła kwotę 530 zł.

W wyniku wypadku D. A. doznała urazu czaszkowo – mózgowego z utratą przytomności, następowym krwiakiem płata czołowego lewego, wodogłowiem pourazowym oraz uszkodzeniem nerwu odwodzącego lewego. Sąd odnotował przebieg jej leczenia i rehabilitacji. Wskazał, że przebywając w szpitalu po wypadku powódka cierpiała na duży ból głowy, w związku z czym musiała zażywać leki przeciwbólowe. Musiała również ściąć włosy do długości 3 mm.

Wskutek zdarzenia powódka odczuwała dolegliwości bólowe związane początkowo z samym urazem głowy, następnie wskutek przebytego zabiegu wentikulostomii. Powódka wymaga stałego przyjmowania leków przeciwbólowych, Ma przepisane plastry (...) – jest to środek przeciwbólowy oparty na leku narkotycznym jakim jest morfina.

Powódka doznała także trwałych deficytów w zakresie funkcji poznawczo emocjonalnych, skutkujących znacznym ograniczeniem możliwości adaptacyjnych, zmianami charakterologicznymi przyjmującymi postać charakteropatii. Utraciła możliwość wykonywania wyuczonego zawodu. Musiała zrezygnować z pasji i zainteresowań. Ma problem z poruszaniem się komunikacją publiczną; nie uprawia żadnej aktywności sportowej; wymaga pomocy w codziennym funkcjonowaniu (sprzątanie, większe zakupy); sama nie podróżuje. Zawroty głowy i deficyty widzenia nie pozwalają na uprawianie sportów.

Na skutek wypadku u powódki doszło także do porażenia n VI po stronie lewej, śladowego zaburzenia unoszenia gałki ocznej lewej (co sugeruje częściowe uszkodzenie gałęzi n III) czego następstwem były i są zaburzenia widzenia: dwojenie, przesuwanie obrazu, brak możliwości wykonywania długotrwałej pracy wzrokowej. Stan okulistyczny powódki nie rokuje wyleczenia. Dolegliwość dwojenia może powodować zawroty głowy, nudności, szybkie męczenie się przy pracy wzrokowej i konieczność częstego odpoczynku. We wczesnym okresie po wypadku powódka mogła mieć istotne problemy z poruszaniem się i z tego powodu mogła potrzebować pomocy innych.

U powódki rozpoznano nadto organiczne zaburzenia zachowania i emocji. W wyniku skutków wypadku doszło u niej do znaczących zmian w zakresie ogólnego jej funkcjonowania emocjonalnego, społecznego, psychicznego. Stała się niewydolna zawodowo, w życiu codziennym jest częściowo zdana na pomoc otoczenia. Uszkodzenie OUN skutkowało zaburzeniami w zakresie procesów pamięci, koncentracji, uwagi, uczenia się oraz pamięci świeżej i długotrwałej. Trudności w zapamiętywaniu, upośledzenie uczenia się i rozpoznawania materiału werbalnego, swobodne odtwarzanie z pamięci utrzymują się u powódki do chwili obecnej i są wynikiem doznanego urazu. Występują również zaburzenia emocjonalne na tle organicznego uszkodzenia OUN. Wobec trudności radzenia sobie w zwykłych sytuacjach codziennych zmieniło się także funkcjonowanie społeczne powódki, co wtórnie powoduje występowanie zaburzeń przygnębiennych z poczuciem rezygnacji, beznadziejności, frustracji. Powódka utraciła poczucie dobrostanu psychicznego zdecydowanie pogorszyła się jej jakość życia, wymaga wsparcia i pomocy osób trzecich. Zaburzenia te mają charakter trwały i w znacznym stopniu ograniczają podjęcie pracy w zawodzie.

Z punktu widzenia neuropsychologicznego powódka doznała uszczerbku na zdrowia w wysokości 60 %; z punktu widzenia neurologicznego – w wysokości 32 %; w zakresie choroby oczy – 15 %.; uszkodzenia OUN – 30 %

Sąd poczynił także szczegółowe ustalenia dotyczące funkcjonowania powódki po wyjściu ze szpitala oraz aktualnego. Wskazał m.in. na niemożność jej samodzielnego funkcjonowania i to, że powódka nadal potrzebuje pomocy osób trzecich. D. A. przez większą część dnia śpi. Budzi się rano, wychodzi na spacer z psem, potem śpi, następnie się wybudza około 11. Idzie na kolejny spacer z psem, potem znowu śpi. Około 17 wybudza się idzie na spacer z psem, potem idzie spać do rana. Nie jest w stanie oglądać telewizji, czytać książek. Nie prowadzi życia towarzyskiego.

Sąd odnotował dalej, że (...) Zespół (...)w dniu 30 stycznia 2018 r. postanowił zaliczyć powódkę do stopnia niepełnosprawności umiarkowanego, wskazując, że niepełnosprawność istnieje od (...) roku życia. Orzeczenie wydano na okres 3-cch lat. Wskazano, że powódka wymaga zatrudnienia w warunkach pracy chronionej.

Orzeczeniem z dnia 6 lutego 2019 r. powódka została uznana przez lekarza orzecznika ZUS za częściowo niezdolną do pracy do 31 marca 2022 r.

(...) Zespół (...) w dniu 25 lutego 2021 r. postanowił zaliczyć powódkę do stopnia niepełnosprawności umiarkowanego. , Orzeczenie wydano na okres kolejnych 30-ch lat. Wskazano, że powódka jest niezdolna do podejmowania aktywności zawodowej.

Powódka pobierała rentę z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w okresie od 23 marca 2018 r., przy czym Sąd odnotował kwoty pobieranego świadczenia w kolejnych miesiącach.

Przyznano powódce prawo do świadczenia rehabilitacyjnego w okresie: od 28 marca 2017 r. do dnia 25 czerwca 2017 r. w wysokości 90% podstawy wymiaru, a w okresie od 26 czerwca 2017 r. do dnia 23 września 2017 w wysokości 75% podstawy wymiaru oraz w okresie od 24 września 2017 r. do dnia 22 marca 2018 r. w wysokości 75% podstawy wymiaru.

Sąd ustalił, że wynagrodzenie netto na stanowisku fizyka medycznego ze specjalizacją zgodnie z taryfikatorem wynagradzania Regulaminu Pracy i Wynagradzania Pracowników Centrum (...) Instytutu (...)Oddział w K. z dnia 1 stycznia 2012 r. wynosiło: w roku 2017 – 2870 zł., w roku 2018 – 3500 zł., w roku 2019 – 3500 zł.

W okresie od czerwca 2016 do sierpnia 2016 powódka zatrudniona na etacie mł. Asystenta w zakresie fizyki medycznej; osiągała średnie wynagrodzenie w kwotach 4.251,00 zł. brutto (3.028,04 zł. netto). W okresie od lutego 2017 do kwietnia 2017 powódka zatrudniona na etacie mł. Asystenta w zakresie fizyki medycznej, osiągała średnie wynagrodzenie w kwotach 3.577,85 zł. brutto (3.000,18 zł. netto). Sąd ustalił wysokość wypłacanych powódce świadczeń w okresie od kwietnia 2017 r. do września 2017 r.

W trakcie leczenia powódka korzystała z odpłatnych usług medycznych z uwagi na długie terminy oczekiwania na zabiegi medyczne refundowane przez NFZ. W związku z tym poniosła koszty konsultacji lekarskiej w łącznej kwocie 400 zł. Musiała kupić okulary pryzmatyczne płacąc kwotę 1.204 zł. W związku z tym, że miała problemy z schylaniem się zakupiła tzw. odkurzacz stojący w kwocie 367,97 zł. (k. 192). Powódka również zakupiła leki i suplementy diety, udokumentowane fakturami.

Po odzyskaniu sprawności ruchowej pozwalającej na samodzielne przemieszczanie się powódka podjęła leczenie rehabilitacyjne. Sąd poczynił ustalenia co do poniesionych przez nią kosztów uzasadnionej rehabilitacji. Wskazał nadto, że aktualnie roczny plan jej rehabilitacji winien obejmować 4 dziesięciodniowe cykle rehabilitacji ambulatoryjnej oraz codzienną, systematyczną samorehabilitacja w oparciu o instruktaż od fizjoterapeuty. Aktualny proces rehabilitacji ma charakter podtrzymujący efekty rehabilitacji oraz łagodzący objawy bólowe powódki.

Sąd wskazał także, że bezpośrednio po zdarzeniu, przez ok. pół roku powódka wymagała pomocy osób trzecich w wymiarze 6 godzin dziennie, następnie w okresie 6-8 miesięcy od zdarzenia powódka – w wymiarze 2 godzin na dobę, a po tym okresie – 4 godziny tygodniowo. Potrzebna jej pomoc obejmuje takie czynności jak: pomoc w sprzątaniu mieszkania, robienie zakupów, przygotowanie posiłków, pomoc w załatwianiu spraw urzędowych poza domem, pomoc w przemieszczaniu się w miejsca daleko oddalone od miejsca zamieszkania na badania, pomoc w opiece nad psem.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy uznał zgłoszone roszczenie za usprawiedliwione co do zasady, jako znajdujące oparcie w treści art. 34 ust. 1 ustawy
z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (tj. Dz. U. z 2013 r. poz. 392 ze zm.) oraz art. 436 § 1 w zw. z art. 435 par 1 k.c.

Sąd wskazał, że roszczenie powódki o zasądzenie zadośćuczynienia znajduje uzasadnienie w treści art. 445 § 1 k.c. Uwzględniając okoliczności faktyczne sprawy, związane z zakresem doznanych przez powódkę obrażeń, cierpień związanych z procesem leczenia i rehabilitacji oraz wynikających z tych obrażeń zmian w funkcjonowaniu społeczno-zawodowym powódki, zasadne jest przyznanie jej zadośćuczynienia na poziomie 270.000 – 280.000 zł. Tak ustalona sumę należało obniżyć o świadczenia już wypłacone powódce tj. o kwotę 6.000 zł z tytułu nawiązki oraz 22.000 zł wypłaconą przez pozwanego. W rezultacie Sąd zasadził z tego tytułu na rzecz powódki kwotę 250.000 zł.

Odsetki od tej kwoty Sąd zasądził na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. Wskazał przy tym, że:

- pierwsze skierowane do pozwanego żądanie zapłaty w zakresie kwoty 100.000 zł. datowane jest na grudzień 2016 r.; przy wypłacie 22 000 zł. należy uznać, że pozwany w dniu 6 lutego 2017 r. był w opóźnieniu w zapłacie kwoty 77.952,06 zł.

- kolejne żądanie zostało zgłoszone w pozwie z określeniem w stosunku do kwoty 150 000 zł.; zasadne zatem było zasądzenie tej kwoty z terminu liczenia odsetek od dnia następnego po dniu doręczenia pozwu tj. 10 listopada 2017 r.;

- w zakresie pozostałej kwoty - kolejne żądanie zostało zgłoszone w piśmie z dnia 24 września 2019 r.; pozwany pozostawał w opóźnieniu z zapłatą tej części świadczenia od dnia następnego po dniu doręczenia w/w pisma tj. 24 października 2019 r.

Roszczenie o odszkodowanie znalazło podstawę w art. 444 § 1 k.c. W tej części Sąd uwzględnił roszczenie w łącznej wysokości 2.086,51 zł, na która składają się kwoty: 200 zł. i 200 zł. z tytułu konsultacji lekarskich, 25 zł. i 25,60 zł. - koszty dojazdów taksówkami, 530 zł. - koszty czasowego oddania psa do schroniska, 737,94 zł - zakup okularów pryzmatycznych, 367,97 zł. zakup odkurzacza pionowego.

O odsetkach od tej kwoty Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c.

Świadczenie rentowe z tytułu utraconych dochodów oraz zwiększonych potrzeb Sąd zasądził na podstawie art. 444 § 2 k.c.

Sąd wskazał, że porównanie dotychczasowych dochodów z dochodami uzyskiwanymi z tytułu świadczeń po wypadku przedstawiało się następująco:

Utracone dochody

Lp	okres	Tytuł dochodu	Wysokość dochodu	Dochód przed zdarzeniem	Utracone dochody
1	01.07.2017 – 31.03.2018	św. rehabilit.	2.309,90	3.028,04	718,14
2	01.04.2018 - 31.03.2019	renta	1.028,75	3.028,04	1.999,29
3	01.04.2019 na przyszłość	renta	1.070,53	3.028,04	1.957,51

Z kolei zwiększone potrzeby Sąd wyliczył następująco:

- 50 zł – koszty transportu

- 240 zł – koszty opieki (16 godzin miesięcznie po 15 zł za godzinę)

- 400 zł – psychoterapia

- 47,25 zł. – cykliczny zakup okularów pryzmatycznych

Zmniejszenie widoków na przyszłość obejmuje kwotę 471,96 zł stanowiącą utratę zarobku w związku z niemożnością uzyskania specjalizacji i uzyskania uprawnień

Łącznie, w poszczególnych okresach świadczenia rentowe przedstawiają się następująco:

Lp	okres	01.07.2017 – 31.03.2018	01.04.2018- 31-.03.2019	01.04.2019- na przyszłość
1	Utracone dochody	718,14	1.999,29	1957,51
2	Zwiększone potrzeby	1157,25	1157,25	1157,25
3	Zmniejszone widoki na prz.	471,96	471,96	471,96
4	SUMA	2.347,35	3.628,50	3.586,72

Odnośnie skapitalizowanej renty za dochodzony okres Sąd wskazał, że przyjmuje pomoc w wymiarze 4 godzin dziennie czyli 120 godzin miesięcznie przy stawce 15 zł. co łącznie daje kwotę 1.800 zł. Jeżeli chodzi o pozostały okres Sąd przyjmuje 4 godziny tygodniowo i 15 zł za godzinę, co miesięcznie daje średnio 240 zł. Odnośnie roszczenia z tytułu zmniejszonych widoków na przyszłość zasadne było przyjęcie kwoty 471,96 zł. przy założeniu, że od czerwca 2017 powódka w wyniku skończenia specjalizacji otrzymywałaby wyższe wynagrodzenie.

W rezultacie wyliczenie Sądu przedstawiało się następująco.

lp		01.11.2016- 30.11.2016	01.12.2016- 31.05.2017	01.06.2017- 30.09.2017
1	Zwiększone potrzeby	1800 zł.	240	240
2	Zmniejszone widoki	0	0	471,96
3	Suma msc	1800	240	711,96
4	Liczba miesięcy	1	6	4
5	SUMA	1800	1440	2847,84 zł.

Łącznie 6.087,84 zł.

Sąd, na podstawie art. 189 k.p.c., uwzględnił nadto roszczenie o ustalenie odpowiedzialności strony pozwanej na przyszłość.

Dalej idące roszczenie Sąd oddalił, o kosztach procesu orzekając na podstawie art. 100 k.p.c. przyjmując, że powódka wygrała sprawę w 60 %.

Od powyższego orzeczenia apelacje wniosły obie strony.

Powódka, zaskarżając wyrok w części oddalającej powództwo, zarzuciła naruszenie prawa procesowego tj. art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 278 k.p.c. poprzez dokonanie wybiórczej oceny materiału dowodowego polegającej na:

- pominięciu wniosków opinii biegłej z zakresu neuropsychologii M. G. dotyczących wystąpienia u powódki akalkulii, czyli braku zdolności przeprowadzenia podstawowych działań matematycznych;

- pominięciu wniosków opinii biegłego z zakresu rehabilitacji A. W. dotyczących wystąpienia u powódki deficytów w zakresie ruchów oraz siły mięśni kręgosłupa szyjnego powódki;

- pominięciu wniosków opinii biegłego z zakresu neurochirurgii i neurotraumatologii W. M. oraz z zakresu neuropsychologii M. G. dotyczących wystąpienia u powódki encefalopatii pourazowej ze zmianami charakterologicznymi.

Zarzuciła także naruszenie przepisów prawa procesowego tj. art. 233 k.p.c. poprzez:

- dokonanie wybiórczej i sprzecznej z zasadami doświadczenia życiowego oceny materiału dowodowego polegającej na odmowie wiarygodności dowodom z pism ze Szpitala (...) w K., z Centrum (...)– Instytutu(...)Oddział w G., z Centrum(...) Instytutu(...) w K. oraz z (...) Szpitala (...) z (...) w K. – podczas gdy dokumenty te stanowiły wiarygodny materiał dowodowy dla wykazania dochodów, które powódka mogłaby uzyskiwać po ukończeniu specjalizacji z zakresu fizyki medycznej;

- dokonanie sprzecznej wewnętrznie i wybiórczej oceny materiału dowodowego polegającej na odmowie wiarygodności dowodowi z pisma Centrum(...) Instytutu (...)w K., przy jednoczesnym przyjęciu, że jedynie wynagrodzenie fizyka medycznego ze specjalizacją z zakładu pracy, w którym powódka pracowała przed wypadkiem, stanowi wiarygodny dowód, podczas gdy przedstawione pismo pochodziło od wcześniejszego zakładu pracy powódki;

- dokonanie ustaleń sprzecznych z materiałem dowodowym przez przyjęcie, ze powódka nie zeznała, iż przyjmuje leki;

- dokonanie wybiórczej oceny materiału dowodowego i pominięcie wniosków opinii biegłych wskazujących na konieczność zażywania przez powódkę leków;

- dokonanie wybiórczej oceny materiału dowodowego i pominięcie dokumentów świadczących o koniczności przyjmowania przez powódkę leków, w tym takich jak: T., B., A. oraz A..

- dokonanie wybiórczej i sprzecznej z zasadami doświadczenia życiowego oceny materiału dowodowego i pominięcie treści ofert na opiekę nad osobą niepełnosprawną, jak również pominięcie wysokości stawek godzinowych minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalanych w rozporządzeniach rady Ministrów w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w latach 2020-2021;

- dokonanie wybiórczej oceny materiału dowodowego i pominięcie wniosków opinii biegłych w zakresie niezbędnego wymiaru pomocy powódce osób trzecich.

Apelująca zarzuciła naruszenie prawa materialnego tj.:

- art. 445 § 1 k.c. poprzez brak uwzględnienia lub ewentualnie niedostatecznego uwzględnienia przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia okoliczności sprawy mających wpływ na wielkość krzywdy powódki, a to wystąpienia u niej: encefalopatii pourazowej, akalkulii, deficytów w zakresie ruchów oraz siły mięśni kręgosłupa szyjnego, młodego wieku powódki, trwałości uszczerbku na zdrowiu;

art. 445 § 1 k.c. przez jego nieprawidłową wykładnię w zakresie pojęcia „odpowiedniej sumy” zadośćuczynienia;

- art. 444 § 2 k.c. poprzez jego nieprawidłowe zastosowanie i zasądzenie na rzecz powódki kwoty miesięcznej renty w wysokości niższej niż to wynika z uzasadnionych potrzeb powódki, jej utraconych widoków na przyszłość i utraconych dochodów;

Zarzuciła naruszenie prawa procesowego tj. art. 98 § 3 i 4 k.p.c. w z.w z art. 100 k.p.c. w zw. z § 15 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. poprzez zaliczenie w skład poniesionych kosztów procesu przez powódkę minimalnej stawki wynagrodzenia radcy prawnego, podczas gdy nakłada pracy pełnomocnika oraz jego przyczynienie się do wyjaśnienia sprawy uzasadniały zaliczenie dwukrotności stawki tego wynagrodzenia.

Apelująca powódka wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie na rzecz powódki dalszych kwot, tj.:

- 221.952,06 zł tytułem zadośćuczynienia z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 24 października 2019 r.;

- tytułem renty: a/ kwoty 1.614,85 zł miesięcznie ze wskazanymi odsetkami za okres od 1 października 2017 r. do 31 marca 2018 r., b/ kwoty 1.614,85 zł miesięcznie ze wskazanymi odsetkami za okres od 1 kwietnia 2018 r. do 31 marca 2019 r.; c/ kwoty 1.614,85 zł miesięcznie ze wskazanymi odsetkami za okres od 1 kwietnia 2019 r. na przyszłość;

- kwoty 20.139,60 zł tytułem skapitalizowanej renty z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 24 października 2019 r.

Wniosła o zasądzenie kosztów postępowania za obie instancje.

Strona pozwana - zaskarżając wyrok w części uwzględniając powództwo co do zasądzenia zadośćuczynienia w zakresie kwoty 98.000 zł z odsetkami, co do renty w zakresie kwoty 937,25 zł miesięcznie z tytułu zwiększonych potrzeb oraz co do kwot po 471,96 zł, 1.999,29 zł i 1.957,51 zł z odsetkami za poszczególne okresy wymienione w pkt 4 a/, 4b/ i 4/c z tytułu utraconego dochodu oraz co do kwoty 5.187,84 zł z odsetkami z tytułu skapitalizowanej renty – zarzuciła:

- naruszenie art. 235 ² § 1 k.p.c. pkt 2,3 i 5 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. i art. 278 § 1 k.p.c. poprzez oddalenie wniosku dowodowego o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu medycyny pracy na okoliczność ustalenia, czy powódka jest zdolna do podjęcia zatrudnienia, czy istnieją jakieś ograniczenia co do rodzaju zawodu i zakresu wykonywanej pracy, w jakich zawodach powódka może podjąć zatrudnienie oraz – ewentualnie - jaki jest przewidywany okres utrzymywania się niezdolności do pracy powódki i kiedy powódka odzyska całkowitą zdolność do pracy;

- naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 278 § 1 k.p.c. poprzez poczynienie ustaleń wymagających wiedzy specjalnej w oparciu o nieprecyzyjne dokumenty ZUS dotyczące ustalenia stopnia niepełnosprawności powódki oraz własne przekonania Sądu;

- naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 278 § 1 k.p.c. poprzez wybiórczą i niewszechstronną oraz sprzeczną z zasadami logiki i doświadczenia życiowego ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego polegającą na przyjęciu, iż od dnia 1 kwietnia 2018 r. powódka była całkowicie niezdolna do pracy, gdy: a/ od 1 kwietnia 2018 r. powódka otrzymywała rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy, b/ zgodnie z opinią biegłego sądowego z zakresu chorób oczu powódka może wykonywać pracę poniżej swoich kwalifikacji, c/ z orzeczenia (...) Zespołu (...)wynika, że powódka wymaga zatrudnienia w warunkach pracy chronionej oraz została zaliczona do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, d/ orzeczeniem lekarza orzecznika ZUS powódka została uznana za częściowo niezdolną do pracy do 31 marca 2022 r., e/ orzeczenie o stopniu niepełnosprawności jest irrelewantne dla ustalenia faktu i zakresu niezdolności do pracy, f/ ostateczne ustalenie faktu i zakresu niezdolności do pracy powinno nastąpić w oparciu o opinię biegłego z zakresu medycyny sądowej;

- naruszenie prawa materialnego tj. art. 444 § 2 k.c. przez jego błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie przejawiające się uznaniem, że powódce przysługuje renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy w sytuacji gdy nie zostało wykazane, by ta niezdolność miała miejsce;

- naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 444 § 2 k.p.c. poprzez uznanie, że powódce przysługuje renta z tytułu zwiększonych potrzeb w kwocie 1.157,25 zł miesięcznie w sytuacji, gdy jedynym uzasadnionym wydatkiem w tym zakresie jest koszt rehabilitacji w kwocie 220 zł miesięcznie;

- naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 444 § 2 k.p.c. poprzez uznanie, że powódce przysługuje renta z tytułu zmniejszonych widoków na przyszłość w kwocie 471,96 zł w okresie od 1 lipca 2017 r. do 31 grudnia 2017 r. w sytuacji, gdy renta ta została ustalona z powodu zaniechania przez powódkę kształcenia, które miało przynieść jej awans, a tym samym wyższe wynagrodzenie, a nadto gdy wyższe wynagrodzenie powódka mogła osiągnąć – zgodnie z ustaleniami zawartymi w uzasadnieniu wyroku – od stycznia 2018 r.;

- naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 444 § 2 k.p.c. poprzez uznanie, że powódce przysługuje skapitalizowana renta w kwocie 6.087,84 zł w sytuacji, gdy należne świadczenie w tym zakresie wynosi 900 zł;

- naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 278 § 1 k.p.c. poprzez niedokonanie wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego i nienależyte uwzględnienie dowodów, co skutkowało błędnym uznaniem, że zadośćuczynienie odpowiednie do krzywdy jakiej doznała powódka wynosi łącznie 280.000 zł;

- naruszenie przepisu prawa materialnego tj. art. 445 § 1 k.c. poprzez jego błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie polegające na uznaniu, że adekwatną do skutków wypadku powódki kwotą zadośćuczynienia jest suma 280.000 zł, podczas gdy prawidłowe zastosowanie tego przepisu winno prowadzić do wniosku, iż maksymalną, właściwą kwotą zadośćuczynienia jest suma 190.000 zł.

Apelujący ubezpieczyciel wniósł o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu medycyny pracy na okoliczność ustalenia, czy powódka jest zdolna do podjęcia zatrudnienia, czy istnieją jakieś ograniczenia co do rodzaju zawodu i zakresu wykonywanej pracy, w jakich zawodach powódka może podjąć zatrudnienie oraz – ewentualnie - jaki jest przewidywany okres utrzymywania się niezdolności do pracy powódki i kiedy powódka odzyska całkowitą zdolność do pracy.

Pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa także co do:

- kwoty 98.000 zł zadośćuczynienia z odsetkami ustawowymi za opóźnienie,

- renty w kwocie 937,25 zł miesięcznie z tytułu zwiększonych potrzeb za okres od
1 lipca 2017 r. do 31 grudnia 2017 r.,

- renty w kwocie 471,96 zł miesięcznie z tytułu utraconego dochodu za okres od
1 lipca 2017 r. do 31 grudnia 2017 r.,

- renty w kwocie 937,25 zł miesięcznie z tytułu zwiększonych potrzeb za okres od
1 kwietnia 2018 r. do 31 marca 2018 r.,

- renty w kwocie 1.999,29 zł miesięcznie z tytułu utraconego dochodu za okres od
1 kwietnia 2018 r. do 31 marca 2018 r.,

- renty w kwocie 937,25 zł miesięcznie z tytułu zwiększonych potrzeb za okres od
1 kwietnia 2019 r. na przyszłość,

- renty w kwocie 1.957,51 zł miesięcznie z tytułu utraconego dochodu za okres od
1 kwietnia 2019 r. na przyszłość,

- kwoty 5.187,84 zł z tytułu skapitalizowanej renty z odsetkami ustawowymi za opóźnienie.

Wniósł o zasądzenie kosztów postępowania za obie instancje.

Tak powódka jak i pozwany wnieśli o oddalenie apelacji przeciwnika procesowego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja powódki jest w części uzasadniona, natomiast apelacja pozwanego Ubezpieczyciela nie zasługuje na uwzględnienie.

Ustalenia faktyczne dokonane w pierwszej instancji są prawidłowe i Sąd Apelacyjny przyjmuje je za własne. Ustalenia te zostały oparte o wszystkie przeprowadzone dowody, których ocena mieści się w granicach wyznaczonych art. 233 § 1 k.p.c.

Przede wszystkim należy odnotować, że poza sporem pozostają okoliczności dotyczące zakresu obrażeń doznanych na skutek wypadku przez D. A., długotrwałości i przebiegu jej leczenia, związanych z tym cierpień, jak też rezultatu tego leczenia. W tym zakresie żadna z apelujących stron nie kwestionuje ustalonych faktów, znajdujących oparcie tak w dokumentacji medycznej jak i opiniach wszystkich biegłych.

W istocie apelujący nie kwestionują także opisu skutków wypadku na stan zdrowia powódki i w konsekwencji na jej życie zawodowe i społeczne. Zważyć należy, że w sprawie Sąd I instancji przeprowadzić dowody z opinii biegłych różnych specjalności: neurochirurga-neurotraumatologa, , neuropsychologa klinicznego, rehabilitanta, z zakresu choroby oczu, psychiatry i wreszcie psychologa. Każdy z biegłych zawarł opis skutków wypadku związanych ze swoją specjalizacją, których to suma składa się na ostateczny obraz obecnego funkcjonowania powódki. Tymczasem apelacje obu stron, w tym przede wszystkim pozwanego Ubezpieczyciela, zmierzają do wybiórczego eksponowania pojedynczych skutków jako mających przemawiać za powoływaną przez siebie argumentacją.

Zważyć przy tym należy, że opinie biegłych wszystkich specjalizacji są ze sobą spójne, wzajemnie się uzupełniają, a powoływane w każdej opinii tezy nie wykluczają się. Dają one łączny opis skutków doznanych przez D. A. w wyniku wypadku. Treść konkluzji biegłych znajduje uzasadnienie w ich częściach opisowych, zaś przyjęte w opiniach wnioski są przekonywujące.

Ostatecznie, na podstawie konkluzji biegłych nie budzi wątpliwości, że powódka doznała trwałych deficytów w zakresie funkcji poznawczo emocjonalnych, skutkujących znacznym ograniczeniem możliwości adaptacyjnych, zmianami charakterologicznymi przyjmującymi postać charakteropatii. Utraciła możliwość wykonywania wyuczonego zawodu. Musiała zrezygnować z pasji i zainteresowań. Ma problem z poruszaniem się komunikacją publiczną; nie uprawia żadnej aktywności, wymaga pomocy w codziennym funkcjonowaniu. Na skutek śladowego zaburzenia unoszenia gałki ocznej lewej występują u niej zaburzenia widzenia: dwojenie, przesuwanie obrazu, brak możliwości wykonywania długotrwałej pracy wzrokowej. To powoduje zawroty głowy, nudności, szybkie męczenie się przy pracy wzrokowej i konieczność częstego odpoczynku. Nadto występują u niej organiczne zaburzenia zachowania i emocji, czego konsekwencją są znaczące zmiany w zakresie ogólnego funkcjonowania emocjonalnego, społecznego, psychicznego. Uszkodzenie OUN skutkowało zaburzeniami w zakresie procesów pamięci, koncentracji uwagi, uczenia się oraz pamięci świeżej i długotrwałej. Występują u niej trudności w zapamiętywaniu, upośledzenie uczenia się i rozpoznawania materiału werbalnego. Ma trudności w radzeniu sobie w zwykłych sytuacjach codziennych, co wtórnie powoduje występowanie zaburzeń przygnębiennych z poczuciem rezygnacji, beznadziejności, frustracji. Powódka utraciła poczucie dobrostanu psychicznego, zdecydowanie pogorszyła się jej jakość życia, wymaga wsparcia i pomocy osób trzecich.

Żadna ze stron, w tym przede wszystkim pozwany, nie kwestionują wyżej przywołanych ustaleń.

W tym stanie rzeczy zarzuty każdej z apelujących stron, kwestionujące ustalenia faktyczne związane z konsekwencjami przywołanych wyżej okoliczności, nie mogą odnieść skutku.

Powódka zarzuca pominięcie przez Sąd I instancji stwierdzeń poszczególnych biegłych o występowaniu u niej akalkulii, deficytów w zakresie ruchów oraz siły mięśni, czy encefalopatii pourazowej ze zmianami charakterologicznymi. Tymczasem okoliczności te, jakkolwiek nie wprost, wynikają z ustaleń Sądu I instancji. Po pierwsze, Sąd Okręgowy wyraźnie wskazał, iż opinie każdego z biegłych w pełni zasługiwały na uwzględnienie. Tym samym przywołane w apelacji skutki, znajdujące wyraz w opiniach biegłych, były przedmiotem uwzględnienia przez Sąd I instancji, tyle, że nie zostały wprost precyzyjnie nazwane. Z ustaleń Sądu wynika przecież, że skutkiem wypadku była utrata możliwości wykonywania wyuczonego zawodu, a to wiąże się m.in. z upośledzeniem pamięci, uczenia się i zapamiętywania. W tym mieści się także wskazane przez biegłą O.-G. upośledzenie zdolności wykonywania najprostszych działań arytmetycznych (akalkulia). Z ustaleń Sądu wynika także, że u powódki doszło do utraty dotychczas posiadanych zdolności intelektualnych na skutek uszkodzenia mózgu (encefalopatia pourazowa), czego konsekwencją są zaburzenia zachowania i zmiany osobowości. Wreszcie, jakkolwiek nie zostało to wypowiedziane wprost w ustaleniach faktycznych, z opinii biegłego W. wynika, iż u powódki wystąpiły deficyty w zakresie ruchów oraz siły mięśni. Tym przecież podyktowana była konieczność rehabilitacji.

Zważyć zatem należy, że w tej części zarzuty apelującej powódki w istocie zmierzają do zakwestionowania oceny prawnej i sprowadzają się do twierdzenia, iż Sąd I instancji w niedostateczny sposób uwzględnił w/w skutki dla oceny przyznanej sumy zadośćuczynienia. Zarzuty te w rzeczywistości odnoszą się do sfery prawnej, a nie faktycznej.

Bezzasadne są wszelkie zarzuty pozwanego kwestionujące ustalenie, iż powódka utraciła możliwości podjęcia pracy. Przede wszystkim oczywiście nieuzasadnione jest twierdzenie Ubezpieczyciela, że ocena Sądu w tym zakresie ma charakter dowolny, oparty na własnym przekonaniu oraz nieprecyzyjnych dokumentach ZUS. Przeciwnie, ustalenie Sądu znajduje oparcie w opinii biegłych. Jeszcze raz wymaga zauważenia, że Sąd I instancji przeprowadził oddzielnie dowody z opinii biegłych różnych specjalności i każdy z nich wypowiadał się o konsekwencjach wypadku z uwzględnieniem własnej specjalizacji. Z faktu zatem, że z uwagi na skutki obrażeń powódki związanych z danym zakresem schorzeń wynika jedynie ograniczenie możliwości podjęcia zatrudnienia nie wynika, iż pozostały zakres konsekwencji zdrowotnych nie wskazuje na brak możliwości podjęcia pracy. I tak z punktu widzenia doznanych obrażeń gałki ocznej, według biegłej z zakresu choroby oczu, powódka jest niezdolna do wykonywania pracy zgodnie z jej kwalifikacjami, niemożliwe jest jej przekwalifikowanie, a jedynie w sytuacji gdyby dysfunkcja okulistyczna była jedyną dysfunkcją, mogłaby podjąć zatrudnienie poniżej kwalifikacji. Z ustaleń faktycznych Sądu wynika jednak, iż dysfunkcje występujące u powódki są daleko dalej idące.

Brak możliwości podjęcia pracy przez D. A. zgodnej z poziomem jej wykształcenia wynika z wniosków biegłych wszystkich specjalizacji.

Zważyć zatem należy, że skutki zdrowotne wypadku występujące u powódki są wieloaspektowe, przekładają się w bezpośredni sposób na jej funkcjonowanie społeczne i w zakresie możliwości zapewnienia potrzeb życiowych; cały czas wymaga ona pomocy osób trzecich w opisanych w ustaleniach czynnościach takich jak sprzątanie, robienie zakupów, załatwianie spraw urzędowych, pomoc w przemieszczaniu się na dalsze odległości. W świetle opinii biegłych, przy opisanych deficytach, nie sposób przyjąć, że powódka ma możliwość przekwalifikowania się, czy też podjęcia zatrudnienia. Znajduje to potwierdzenie w ostatnim orzeczeniu(...) Zespołu (...), wydanego na okres do 29 lutego 2024 r., w którym zaliczając D. A. do stopnia niepełnosprawności umiarkowanego wskazano, iż jest ona niezdolna do podejmowania aktywności zawodowej.

Na marginesie zauważyć należy, że niezrozumiałe jest deprecjonowanie przez Ubezpieczyciela działalności i orzeczeń wydawanych przez przewidziane prawem organy – ZUS oraz (...)Zespół(...).

W tym stanie rzeczy oczywiście bezzasadny jest zarzut oddalenia przez Sąd wniosku o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego ds. medycyny pracy. Nie sposób przyjąć, jakie dalsze okoliczności byłby władny wyjaśnić biegły tej specjalności, skoro przyjęte przez Sąd wnioski znajdują oparcie w przeprowadzonych opiniach biegłych lekarzy, orzeczeniach ZUS oraz (...) Zespołu (...). Podkreślenia przy tym wymaga, że – wbrew sugestiom apelującego pozwanego – opinia biegłego medycyny pracy nie stanowi wyłącznego dowodu, który może służyć ustaleniu przedmiotowej okoliczności.

To wszystko w sytuacji, w której zakres stwierdzonych i niespornych deficytów występujących u powódki, u każdego rozsądnego oceniającego, musi prowadzić do wniosku, iż D. A. nie posiada zdolności podjęcia zatrudnienia. W tym kontekście zdziwienie budzą oferowane przez Ubezpieczyciela tezy dowodowe, w tym, czy powódka może podjąć zatrudnienie w wyuczonym zawodzie (skoro z opinii wynika oczywista utrata takich zdolności), czy też, przez jaki okres stan niezdolności do pracy się utrzyma oraz kiedy powódka odzyska całkowitą zdolność do pracy (skoro z opinii wynika, że stan powódki nie ulegnie poprawie).

Zasadnie zatem uznał Sąd I instancji, że przedmiotowy wniosek dowody pozwanego zmierza jedynie do przewłoki postępowania. Trafnie przy tym odwołuje się Sąd Okręgowy do tezy, że sam fakt stwierdzenia częściowej zdolności do pracy nie jest w tym zakresie przesadzający, skoro uwzględnić także należy rzeczywistą – z uwagi na rynek pracy – możliwość zatrudnienia. Tymczasem zakres deficytów występujących u powódki taką realną możliwość wyklucza.

Nie mogą odnieść skutku zarzuty obu apelujących stron kwestionujące ustalenia będące podstawą wyliczenia utraconego przez powódkę zarobku oraz utraconych korzyści.

Zgodzić się należy z Sądem I instancji, że powoływane przez powódkę kwoty możliwych do osiągnięcia dochodów po ukończeniu przez nią specjalizacji są czysto hipotetyczne. W tym zakresie zasadne było odwołanie się przez Sąd do wynagrodzenia w miejscu, w którym powódka pracowała w chwili zdarzenia wywołującego szkodę. Fakt, iż aktualnie w innych ośrodkach naukowych oferowane jest wyższe wynagrodzenia, nie może być uwzględniony, skoro ewentualna zmiana pracy przez powódkę byłaby zdarzeniem daleko niepewnym.

Bezzasadne są także twierdzenia pozwanego, jakoby powódce nie należało się wyrównanie utraconych zarobków za 2017 r. Teza tego apelującego zasadza się na założeniu, iż utrata widoków na przyszłość nastąpiło dopiero z początkiem 2018 r. Apelujący pomija ustalenia Sądu I instancji, z których wynika jakie rzeczywiście wynagrodzenie zostało powódce wypłacone w lipcu 2017 r. (2.373,03 zł), sierpniu 2017 r. (2.373,03 zł) i we wrześniu 2017 r. (2.309,90 zł).

Chybione jest także zakwestionowanie przez pozwanego ustaleń faktycznych dotyczących zakresu i kosztu rehabilitacji powódki. Ustalenia w tym zakresie znajdują w pełni potwierdzenie w zgromadzonych dowodach, w tym opinii biegłego rehabilitanta.

Wreszcie, trafne są ustalenia Sądu Okręgowego co do zakresu zwiększonych potrzeb powódki, w tym odnośnie zakupu leków oraz zakresu potrzebnej powódce pomocy osób trzecich. W szczególności Sąd Apelacyjny podziela zawartą w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku argumentację, że opinie biegłych nie dają podstaw do ustalenia potrzeby finansowania zakupu leków; trafne są także rozważania prowadzące do wniosku, iż powódka potrzebuje pomocy osób trzecich w wymiarze 4 godzin tygodniowo tj. 16 godzin miesięcznie.

Za trafny natomiast uznał Sąd Apelacyjny zarzut powódki odnoszący się do zaniżenia kosztów 1 godziny pracy. Brak jest jakichkolwiek podstaw do pominięcia wysokości minimalnego wynagrodzenia za 1 godzinę pracy wynikającej z przepisów powszechnie obowiązujących. W tym zakresie odnotować należy, że – stosownie do właściwych za dany okres rozporządzeń Rady Ministrów – minimalna stawka godzinowa od dnia 1 stycznia 2020 r. wynosiła 17 zł, a od dnia 1 stycznia 2021 r. – 18,30 zł. Za lata wcześniejsze stawka ta była niższa niż przyjęte przez Sąd 15 zł za godzinę.

W tym stanie rzeczy – co do zasady – Sąd Apelacyjny podziela rozważania prawne Sądu Okręgowego, tak co do podstawy odpowiedzialności pozwanego Ubezpieczyciela oraz wykładni mających w sprawie zastosowanie przepisów prawa materialnego.

Obie apelujące strony kwestionują wysokość przyznanego powódce zadośćuczynienia.

Zważyć zatem należy, że stosownie do art. 445 § 1 k.c. zadośćuczynienie, stanowiące formę rekompensaty pieniężnej z tytułu doznanej szkody niemajątkowej, ma być "odpowiednie" do doznanej krzywdy, którą określa się przy uwzględnieniu całokształtu okoliczności sprawy, w szczególności rozmiaru cierpień fizycznych i psychicznych oraz skutków uszczerbku zdrowia na przyszłość. Zespół tych okoliczności stanowi podstawę faktyczną określenia zadośćuczynienia, zarówno przy precyzowaniu żądania przez poszkodowanego, jak i przy wyrokowaniu. W odniesieniu do zadośćuczynienia pieniężnego z art. 445 § 1 k.c. funkcja kompensacyjna musi być rozumiana szeroko, albowiem obejmuje zarówno cierpienia fizyczne, jak i sferę psychiczną poszkodowanego. Wysokość zadośćuczynienia odpowiadająca doznanej krzywdzie powinna być odczuwalna dla poszkodowanego i przynosić mu równowagę emocjonalną, naruszoną przez doznane cierpienia psychiczne (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 lutego 2008r., sygn. akt II CSK 536/07 ,LEX nr 461725) Kryteria istotne przy ustalaniu "odpowiedniej" sumy zadośćuczynienia to: rodzaj naruszonego dobra, zakres i rodzaj rozstroju zdrowia, czas trwania cierpień, wiek pokrzywdzonego, intensywność ujemnych doznań fizycznych i psychicznych, rokowania na przyszłość, stopień winy sprawcy.

Po drugie, korekta w postępowaniu odwoławczym przyznanej przez sąd pierwszej instancji tytułem zadośćuczynienia sumy pieniężnej możliwa jest wtedy, gdy suma ta rażąco odbiega od tej, która byłaby adekwatna do rozmiarów doznanej krzywdy (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 7 maja 2008r., I ACa 199/08, lex nr 470056).

W ocenie Sądu Apelacyjnego, w niniejszej sprawie mamy do czynienia z takim wypadkiem – zasądzona na rzecz powódki suma zadośćuczynienia jest rażąco zaniżona. Uwzględnić należy, że na skutek wypadku doszło u D. A. do naruszenia dobra o szczególnej wartości - zdrowia, a zakres i rodzaj stwierdzonego u niej rozstroju zdrowia jest szczególnie dotkliwy. Na skutek doznanych obrażeń powódka, z osoby w pełni korzystającej ze swoich zdolności intelektualnych i aktywnej w wielu obszarach, stała się osobą z trwałym deficytem intelektualnym, co skutkuje istotnymi i daleko idącymi zmianami charakterologicznymi i osobowościowymi. Występują u niej deficyty w sferze funkcji poznawczo emocjonalnych ze zmianami charakterologicznymi przyjmującymi postać charakteropatii. Występują u niej organiczne zaburzenia zachowania i emocji, zmiany w zakresie ogólnego funkcjonowania emocjonalnego, społecznego i psychicznego, zaburzenia w zakresie procesów pamięci, koncentracji uwagi, uczenia się oraz pamięci świeżej i długotrwałej. Powódka w istotny sposób utraciła poczucie dobrostanu psychicznego. Konsekwencją tego staniu rzeczy jest całkowita utrata możliwości kontynuowania dotychczasowego stylu życia, a w rzeczywistości – korzystania z właściwych dla powódki przed wypadkiem możliwości intelektualnych, realizowania zainteresowań i aspiracji oraz korzystania z dostępnych jej do tej pory możliwości. Całkowicie utraciła kompetencje zawodowe. Stała się osobą apatyczną, bez zainteresowań, a jej aktualny sposób życia charakteryzuje się pełną biernością. Z ustaleń Sądu wynika, że jej codzienność sprowadza się do snu i spacerów z psem. W wykonywaniu szeregu czynności życiowych jest skazana na pomoc osób trzecich. W istocie zatem skutkiem wypadku jest całkowita i nieodwracalna zmiana osobowości powódki. To wszystko w sytuacji, gdy w chwili zdarzenia D. A. była osobą młodą, dopiero zaczynającą dorosłe życie. Te okoliczności należy uzupełnić znacznymi cierpieniami fizycznymi powódki oraz negatywnymi rokowaniami co do zdrowia powódki na przyszłość. Występujące u powódki skutki są nieodwracalne.

Wszystkie te okoliczności przemawiają za przyjęciem, iż właściwą sumę zadośćuczynienia należną powódce stanowi kwota 500.000 zł. Po uwzględnieniu zatem kwot wypłaconych już powódce, zasadne było podwyższenie zasądzonej na jej rzecz sumy zadośćuczynienia do wskazanej w apelacji kwoty 471.952,06 zł i w konsekwencji zasądzenie odsetek od tej kwoty według zasad wskazanych w zaskarżonym wyroku.

W świetle dokonanych ustaleń faktycznych zasadna okazała się apelacja powódki w tej części, w której kwestionuje zaniżenie stawki wynagrodzenia za godzinę pracy. Za lata 2017, 2018 i 2019 stawka ta kształtowała się poniżej przyjętej przez Sąd I instancji kwoty 15 zł. Od 2020 r. stawka ta wynosiła 17 zł i licząc miesięcznie 16 godzin pomocy świadczonej powódce daje to miesięcznie kwotę 272 zł. Z kolei od 1 stycznia 2021 r. minimalna stawka za godzinę pracy wynosiła 18,30 zł, co przy 16 godzinach miesięcznie daje kwotę 296 zł.

Przy niezmienionych stawkach składających się na pozostałe składniki zasądzonego świadczenia rentowego, od 1 stycznia 2020 r. renta należna powódce wynosi 3.618 zł (1.189,25 zł z tytułu zwiększonych potrzeb, 1957,51 zł z tytułu utraconych dochodów i 471,96 zł z tytułu zmniejszenia widoków na przyszłość), zaś od dnia 1 stycznia 2021 r. i na przyszłość – 3.642 zł (1.213,25 zł z tytułu zwiększonych potrzeb, 1957,51 zł z tytułu utraconych dochodów i 471,96 zł z tytułu zmniejszenia widoków na przyszłość). Z powyższych względów Sąd Apelacyjny zmienił rozstrzygnięcie w pkt 4 zaskarżonego wyroku.

Konsekwencją nieuwzględnienia zarzutów obu stron kwestionujących podstawę faktyczną wyroku była bezzasadność apelacji powódki i pozwanego co do pozostałych elementów rozstrzygnięcia w zakresie zasądzenia świadczeń rentowych i renty skapitalizowanej. W tym zakresie Sąd Apelacyjny w pełni podziela sposób zastosowania przez Sąd I instancji art. 444 § 2 k.c. i przyjętą przez ten Sąd ocenę prawną.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. i art. 385 k.p.c., orzekł jak w sentencji. Zmieniając zaskarżony wyrok Sąd skorygował rozstrzygnięcie o kosztach procesu i kosztach sądowych uwzględniając, że ostatecznie powódka wygrała sprawę w 90 %. W związku z tym, w oparciu o art. 100 k.p.c. rozdzielono w/w koszty we wskazanej proporcji. Nadto Sąd uwzględnił zarzut apelacyjny powódki uznając, iż opłatę od wynagrodzenia pełnomocników należało naliczyć w podwójnej wysokości stawki minimalnej.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd orzekł na podstawie art. 100 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. Wartość przedmiotu zaskarżenia apelacji powódki wynosiła 261.470 zł, zaś pozwanego – 184.430,45 zł. Łącznie zatem wartość zaskarżenia wynosiła 445.999,45 zł. Powódka wygrała własną apelację co do łącznej kwoty 222,642,06 zł oraz w całości w zakresie apelacji pozwanego (184.430,45 zł). Wygrała zatem sprawę co do kwoty 407.054,51 zł, a więc w 90 % w stosunku do łącznej wartości zaskarżenia. Zasadne zatem było obciążenie pozwanego kosztami postępowania apelacyjnego w 90 %, a powódki w 10 %.

Łącznie koszty na tym etapie postępowania wyniosły 25.442 zł, z czego powódka poniosła koszty w wysokości 8.100 zł (opłata z tytuły wynagrodzenia pełnomocnika), a pozwany – w wysokości 17.322 zł (8.100 – opłata z tytułu wynagrodzenia pełnomocnika; 9.222 – opłata od apelacji). Powódkę obciąża 10 % kosztów postępowania tj. kwota 2.542,20. Zasadne zatem było zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki z tytułu kosztów postępowania apelacyjnego kwoty 5.557,80 zł (8.100 minus 2.542,20).

O brakujących kosztach sądowych Sąd orzekł na podstawie art. 113 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, nakazując pobrać od pozwanego Ubezpieczyciela 90 % brakującej opłaty od apelacji (90 % z kwity 13.074 zł).