Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Krakowie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 lutego 2024 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSA Barbara Baran

Protokolant: Marta Sekuła

po rozpoznaniu w dniu 28 lutego 2024 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa M. B.- kuratora spadku nieobjętego poG. vel G. W. z d. S.

przeciwko (...) S.A. w K.

przy interwencji ubocznej A. O. po stronie pozwanej

o wydanie nieruchomości

na skutek apelacji strony powodowej

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie

z dnia 5 lipca 2021 r. sygn. akt I C 2705/20

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od strony powodowej na rzecz strony pozwanej, tytułem kosztów postępowania apelacyjnego kwotę 2.700 zł (dwa tysiące siedemset złotych) z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty;

3.  zasądza od strony powodowej na rzecz interwenientki ubocznej, tytułem kosztów postępowania apelacyjnego kwotę 2.700 zł (dwa tysiące siedemset złotych) z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty.

Sygn. akt I ACa 1165/21

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 28 lutego 2024 r.

Powódka M. B. - kurator spadku nieobjętego po G. vel G. W. z d. S. domagała się nakazania stronie pozwanej (...) S.A. z siedzibą w K. wydania nieruchomości położonej w K. przy ul. (...), składającej się z działek ewidencyjnych nr (...), objętych księgą wieczystą nr (...) wolnej od rzeczy i osób poprzez opuszczenie i opróżnienie tej nieruchomości oraz wydanie powódce kluczy do bramki wejściowej w ogrodzeniu i pilotów do bramy wjazdowej. Żądała też zasądzenia kosztów procesu. Powódka wywodziła, że G. vel G. W. z d. S. jest ujawniona w księdze wieczystej nr (...) jako współwłaścicielka w udziale wynoszącym ½ części oraz że udział ten należy do masy spadkowej, zaś strona pozwana zajmuje przedmiotową nieruchomość bez tytułu prawnego, prowadząc na niej działalność w postaci płatnego parkingu niestrzeżonego. Powódka podnosiła, że nie ma dostępu do nieruchomości a strona pozwana odmówiła okazania tytułu prawnego do korzystania z tej nieruchomości.

Strona pozwana - (...) S.A. z siedzibą w K. - wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu. Pozwana argumentowała, że posiada skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą, bowiem zawarła w dniu 27 stycznia 2014 r. umowę najmu nieruchomości oznaczonej jako działka nr (...), objętej księgą wieczystą nr (...) ze współwłaścicielką nieruchomości A. O., która nadto oświadczyła w umowie, iż jest posiadaczem całej nieruchomości i zapewniła, że przysługuje jej prawo do zawarcia przedmiotowej umowy.

Interwenient uboczny po stronie pozwanej A. O. wniosła o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu interwenient uboczny wywodziła, iż strona pozwana zawarła w dniu 27 stycznia 2014 r. umowę najmu nieruchomości oznaczonej jako działka nr (...), objętej księgą wieczystą nr (...) ze współwłaścicielką nieruchomości A. O., natomiast nieruchomość oznaczona jako działka nr (...) objęta księgą wieczystą nr (...) jest w posiadaniu Szpitala (...) w K. i mimo licznych interwencji ze strony interwenienta ubocznego nie została zwrócona (k.-26-27).

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy oddalił powództwo i zasądził od powódki na rzecz strony pozwanej oraz interwenientki ubocznej kwoty po 3617 zł tytułem kosztów procesu.

Sąd Okręgowy ustalił, że postanowieniem z dnia 1 kwietnia 2019 r. Sąd Rejonowy (...)w K.ustanowił kuratora spadku nieobjętego po G. vel G. W. z d. S. w osobie powódki M. B.. G. vel G. W. z d. S. i A. O. są ujawnione w księdze wieczystej nr (...) jako współwłaścicielki w udziale wynoszącym po ½ części nieruchomości oznaczonej jako działki nr (...) położonej przy ul. (...) w K..

Strona pozwana prowadzi na nieruchomości oznaczonej jako działka nr (...) położonej przy ul. (...) w K. działalność w postaci płatnego parkingu niestrzeżonego.

W dniu 27 stycznia 2014 r. A. O. jako wynajmujący i (...) S.A. z siedzibą w K. jako najemca zawarli umowę najmu nieruchomości oznaczonej jako działka nr (...), objętej księgą wieczystą nr (...), a A. O. nadto oświadczyła, że jest posiadaczem całej przedmiotowej nieruchomości oraz zapewniła, że przysługuje jej prawo do zawarcia tej umowy. W dniu 16 stycznia 2017 r. strony umowy zawarły aneks do umowy, w myśl którego począwszy od dnia 1 lutego 2017 r. umowa przekształciła się w umowę na czas nieokreślony z trzymiesięcznym okresem wypowiedzenia przez każdą ze stron.

Powódka pismem z dnia 6 kwietnia 2020 r. wezwała stronę pozwaną do przedłożenia dokumentów stanowiących tytuł prawny do korzystania z przedmiotowej nieruchomości. W odpowiedzi strona pozwana pismem z dnia 20 kwietnia 2020 r. powołała się na fakt zawarcia umowy najmu z A. O..

Powódka otrzymała aneks z dnia 16 stycznia 2017 r. do umowy najmu z dnia 27 stycznia 2014 r. w toku postępowania przed tut. Sądem w sprawie sygn. akt (...) w dniu 12 maja 2021 r.

Sąd Okręgowy, uznając powództwo za niezasadne wskazał, że istotna jest treść art. 222 § 1 k.c., zgodnie z którym właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą. Z ustalonego stanu faktycznego wynika, że strona pozwana włada nieruchomością oznaczoną jako działka nr (...), objętą księgą wieczystą nr (...) na podstawie umowy najmu z dnia 27 stycznia 2014 r., aneksowanej w dniu 16 stycznia 2017 r. a zawartej z współwłaścicielką tej nieruchomości A. O.. Sąd podkreślił, że A. O. oświadczyła w umowie, iż jest posiadaczem całej przedmiotowej nieruchomości oraz zapewniła, że przysługuje jej prawo do zawarcia tej umowy. To oznacza, że strona pozwana wykazała, iż posiada skuteczne względem współwłaścicieli tej nieruchomości uprawnienie do władania nieruchomością oznaczoną jako działka nr (...).

Powódka nie wykazała, by nieruchomość oznaczona jako działka nr (...), objęta księgą wieczystą nr (...) znajdowała się w posiadaniu strony pozwanej, zaś interwenientka uboczna i strona pozwana zaprzeczyli powyższemu twierdzeniu. Interwenientka twierdziła nadto, że nieruchomość oznaczona jako działka nr (...) jest w posiadaniu Szpitala (...) w K., natomiast powódka temu twierdzeniu nie zaprzeczyła.

Rozstrzygnięcie o kosztach procesu wobec strony pozwanej sąd oparł o zasadę odpowiedzialności za wynik procesu (art. 98 k.p.c.), zaś wobec interwenienta ubocznego - o zasadę zawartą w art. 107 zd. 3 k.p.c.

Apelację od powyższego wyroku w zakresie, w jakim oddalono powództwo co do wydania działki nr (...) i zakazania pozwanej naruszania prawa własności tej nieruchomości, a także w zakresie rozstrzygnięcia o kosztach procesu wniosła powódka. Domagała się zmiany wyroku i uwzględnienia powództwa w zaskarżonej części oraz zasądzenia na jej rzecz kosztów postępowania za obie instancje.

Apelująca zarzuciła naruszenie art. 233 § 1 k.c. z w zw. z art. 199 k.c. i art. 201 k.c. poprzez niewłaściwą wykładnię tych przepisów i w konsekwencji błędne uznanie, że stronie pozwanej przysługuje względem właściciela skuteczne uprawnienie do władania rzeczą, podczas gdy umowa najmu dotycząca całej nieruchomości a zawarta na czas nieoznaczony, jako czynność przekraczająca zwykły zarząd została zawarta bez wymaganej zgody wszystkich współwłaścicieli, a zatem jest bezwzględnie nieważna. W uzasadnieniu apelacji podniesiono, że zgody współwłaścicieli na dokonanie czynności przekraczającej zwykły zarząd nie można domniemywać i musi ona być wyrażona przed dokonaniem czynności. Przedmiotowa umowa z pewnością przekracza zwykły zakres zarządu, nadto powódką niebędąca stroną umowy nie ma możliwości jej wypowiedzenia. Umowa rodzi dla pozostałych współwłaścicieli konsekwencje długookresowe, nie można jej też uznać za czynność zachowawczą. Całość pożytków pobiera interwenientka uboczna.

W odpowiedzi na apelację strona pozwana wniosła o oddalenie apelacji i zasądzenie na jej rzecz kosztów postępowania apelacyjnego . Pozwana podtrzymała swoje dotychczasowe stanowisko i podniosła, że to, czy interwenientka powinna działać zgodnie z art. 199 i nast. k.c., nie dotyczy strony pozwanej, bowiem pozwana zawarła umowę najmu w dobrej wierze z posiadaczką całej nieruchomości, która zapewniła, że jest uprawniona do nawiązania stosunku najmu.

W odpowiedzi na apelację interwenientka uboczna wniosła o jej oddalenie i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego. Podniosła, że powódka zainicjowała postępowanie o dopuszczenie jej do współposiadania objętych pozwem działek. W chwili zawarcia umowy najmu ze stroną pozwaną kuratora spadku nie było (nie był ustanowiony), nie było też współwłaścicieli, zaś interwenientka jako posiadacz samoistny była uprawniona do zawarcia umowy.

Sąd Apelacyjny przyjął za własne ustalenia faktyczne, poczynione przez Sąd Okręgowy i zważył, co następuje:

Apelacja powódki jest bezzasadna.

Roszczenie windykacyjne ( rei vindicatio), inaczej roszczenie wydobywcze, powstaje w razie bezprawnego pozbawienia właściciela posiadania rzeczy, zaś jego treścią jest żądanie wydania rzeczy według jej aktualnego stanu. Takie żądanie zgłosiła powódka w odniesieniu do dwóch działek, ograniczając jednak w postępowaniu apelacyjnym żądanie jedynie do działki wynajętej przez interwenientkę uboczną stronie pozwanej (nr 192).

Niewątpliwa i nie budząca wątpliwości w niniejszej sprawie jest legitymacja czynna powódki. Nie budzi też wątpliwości (nie był kwestionowany) fakt zawarcia umowy najmu i późniejszego jej aneksowania pomiędzy stroną pozwaną a interwenientką uboczną, będącą współwłaścicielką i posiadaczem samoistnym nieruchomości, a w konsekwencji nie budzi też wątpliwości – wobec odwoływania się do tejże umowy – legitymacja bierna strony pozwanej, będącej posiadaczem zależnym działki nr (...).

Obrona pozwanego w procesie wydobywczym polega przede wszystkim na wykazaniu, że przysługuje mu skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą (zarzut hamujący) – taką właśnie obronę podjęła pozwana spółka. Przesłanką konieczną uwzględnienia żądania wydobywczego opartego na treści art. 222 § 1 k.c. jest brak uprawnienia do władania rzeczą, tymczasem pozwana – legitymując się umową najmu – zakwestionowała istnienie tej przesłanki. Wobec ustalonego w sprawie stanu faktycznego słuszne jest stanowisko Sądu I instancji, iż strona pozwana posiada skuteczne względem współwłaścicieli nieruchomości uprawnienie do władania nieruchomością. Zważyć przy tym należy, że spór pomiędzy powódką – kuratorem spadku, do którego należy prawo własności ½ nieruchomości a interwenientką uboczną – współwłaścicielką w zakresie drugiej połowy przedmiotowego prawa własności co do ważności umowy najmu zawartej ze stroną pozwaną nie może być rozstrzygany w niniejszym postępowaniu, tego zaś dotyczy zarzut naruszenia art. 199 i 201 k.c.

Reasumując – strona pozwana skutecznie podniosła zarzut, o jakim mowa w art. 222 § 2 in fine k.c. W rezultacie Sąd Okręgowy zasadnie oddalił powództwo.

Na marginesie należy zauważyć, że powódka nie wskazała, na czym polegać miało naruszenie art. 233 § 1 k.c. – nie sposób zatem do tego zarzutu się odnieść.

Z tych względów apelacja uległa oddaleniu na podstawie art. 385 k.c. O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. (co do strony pozwanej) i art. 107 k.p.c. (co do interwenienta ubocznego). Wysokość zasądzonych kwot wynika z wartości przedmiotu zaskarżenia oraz Rozporządzeń Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (co do strony pozwanej) i w sprawie opłat za czynności adwokackie (co do interwenientki).