Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Krakowie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 listopada 2024 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSA Grzegorz Krężołek

Protokolant: Julia Grabowska

po rozpoznaniu w dniu 27 listopada 2024r w Krakowie

na rozprawie

sprawy z powództwa M. D. i K. D. (1)

przeciwko (...) Banku (...) S.A z siedzibą
w W.

o ustalenie i zapłatę

na skutek apelacji strony pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 19 kwietnia 2022r., sygn. akt: I C 1376/20

1. uchyla zaskarżony wyrok w punkcie II jego sentencji , w części zasądzającej od strony pozwanej (...) Banku (...) S.A z siedzibą w W. na rzecz powodów M. D. i K. D. (1) łącznie kwotę 94 194, 31 zł
/ dziewięćdziesiąt cztery tysiące sto dziewięćdziesiąt cztery złote trzydzieści jeden groszy / oraz odsetki ustawowe od kwoty 191 353, 75 zł / sto dziewięćdziesiąt jeden tysięcy trzysta pięćdziesiąt trzy złote siedemdziesiąt pięć groszy / od dnia 3 grudnia 2021r do dnia zapłaty i w tym zakresie postępowanie umarza,

2. oddala apelację strony pozwanej w pozostałym zakresie ,

Sygn. akt : I ACa 1201/22

UZASADNIENIE

M. D. i K. D. (1) , w pozwie skierowanym przeciwko (...) Bankowi (...) S.A. z siedzibą w W., domagali się ustalenia, że umowa kredytu mieszkaniowego (...) (...) ,zawarta pomiędzy stronami w dniu 15 kwietnia 2008 r. jest nieważna oraz

zasądzenia od strony pozwanej na rzecz powodów kwoty 192.353,75 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 19 maja 2020 r. do dnia zapłaty a także obciążenia kredytodawcy kosztami procesu.

Uzasadniając żądania wskazali, że w dniu 15 kwietnia 2008 r. zawarli
z pozwanym bankiem umowę kredytu mieszkaniowego (...)
spłacanego w ratach kapitałowo – odsetkowych . Na podstawie umowy został im udzielony kredyt denominowany w walucie szwajcarskiej, na okres spłaty 360 miesięcy do dnia 10 kwietnia 2038 r.

Kapitał został im wypłacony w kwocie 230.686,78 zł .

Na dzień 15 stycznia 2020 r. zwrócili bankowi kwotę 192.353,75 zł

Kredytobiorcy twierdzili , że umowa jest nieważna jako sprzeczna z przepisami prawa oraz zasadami współżycia społecznego. Dodatkowo powołali się na abuzywność postanowień umowy ujętych w § 1 pkt 14, § 4, § 22 ust. 2 , § 32 ust. 1 części ogólnej umowy stron. [ COU].

Wobec jej nieważności , ich zdaniem , świadczenie zwrotne, dotąd przez nich spełnione, podlega zapłacie na ich rzecz przez bank , jako od początku kredytodawcy nienależne.

Strona pozwana (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. , odpowiadając na pozew, domagała się oddalenia żądań powodów oraz obciążenia ich kosztami postępowania.

Zdaniem banku , kredytobiorcy nie mają interesu prawnego w żądanym ustaleniu. Zakwestionował też , jako bezpodstawne, ich stanowisko w ramach którego podnosili niedozwolony charakter wskazanych wyżej postanowień umownych.

Pouczeni przez Sąd I instancji na rozprawie w dniu 3 grudnia 2021r , M. i K. D. (1) stanowczo odmówili potwierdzenia ,jako nadal obowiązujących, postanowień , które uznawali za niedozwolone , nie będąc zainteresowanymi w kontynuowaniu stosunku umownego z przeciwnikiem procesowym.

Wyrokiem z dnia 19 kwietnia 2022r Sąd Okręgowy w Krakowie :

-ustalił, że umowa kredytu mieszkaniowego (...) (...) , zawarta pomiędzy M. D., K. D. (1) , a (...) Bankiem (...) S.A. z siedzibą w W. w dniu 15 kwietnia 2008 r. - jest nieważna[ pkt I ];

- zasądził od strony pozwanej (...) Bank (...) S.A.
z siedzibą w W. na rzecz powodów M. D. i K. D. (1) łącznie kwotę 192.353,75 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 3 grudnia
2021 r. do dnia zapłaty[ pkt II];

-oddalił powództwo w pozostałej części[ pkt III] oraz

-zasądził od strony pozwanej na rzecz powodów łącznie kwotę 11.817 zł , tytułem zwrotu kosztów procesu z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty[ pkt IV sentencji orzeczenia ].

Sąd I Instancji ustalił następujące fakty istotne dla rozstrzygnięcia:

W dniu 11 kwietnia 2008 r. powodowie K. D. (1) i M. D. wnioskowali w (...) Banku (...) o udzielenie kredytu w kwocie 225.000 zł podwyższonego o koszty ubezpieczenia z tytułu utraty pracy w kwocie 9.450 zł, prowizji za udzielenie kredytu w kwocie 2.368,18 zł - na nabycie lokalu mieszkalnego i remont.

Strona pozwana miała wówczas w ofercie kredyty w zarówno w walucie polskiej jak i w innych walutach, w tym takie, w których wprowadzano ,dla celów rozliczeniowych, franka szwajcarskiego.

Pomimo zawarcia przez strony umowy kredytu denominowanego w walucie szwajcarskiej wypłata kapitału powodom następowała w złotym, gdyż dotyczyła finansowania zobowiązań krajowych. Oprocentowanie takiego kredytu było niższe niż kredytu złotowego.

Powodowie potrzebowali środków na zakup lokalu mieszkalnego i jego remont. Oczekiwali, iż że otrzymają kredyt złotowy w kwocie 225.000 zł, ale w banku przedstawiono im kredyt przede wszystkim we franku szwajcarskim z informacją, że to kredyt najkorzystniejszy , a oni nie mają zdolności kredytowej aby zaciągnąć kredyt w złotówce.

Nie zaprezentowano im , przed podpisaniem umowy , symulacji i wykresów, mających przedstawiać historyczne wahania kursu franka wobec złotego. Pracownica banku zapewniała powodów o stabilności kursu. Nie otrzymali też - podobnie jak i inni klienci strony pozwanej, informacji o zasadach ustalania kursów walut przez bank. Powodowie nie negocjowali postanowień umowy, otrzymali projekt umowy do zapoznania się, w dniu jej podpisania.

Po rekomendacji pracownika banku, że „kredyt we frankach jest korzystniejszy” M. i K. D. podali we wniosku kredytowym , iż ubiegają się o kredyt denominowany w walucie szwajcarskiej. Wskazali w nim , iż ma być udzielony w walucie szwajcarskiej.

Na dzień złożenia wniosku tj. 11 kwietnia 2008 r. , kwota kredytu w tej walucie została ustaloną na 110.875,12 CHF., po kursie 2,1359 zł. za franka.

W dniu 15 kwietnia 2008 r. strony zawarły umowę kredytu hipotecznego „(...)” nr (...). Kredytodawca zobowiązał się postawić do dyspozycji kredytobiorców kredyt w kwocie 110.875,13 CHF na nabycie i modernizację spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego położonego w O. przy ul. (...) (§ 2 umowy).

Całkowita wypłata kredytu miała być dokonana jednorazowo przelewem na rachunek zbywcy nieruchomości lokalowej i kredytobiorców do dnia 31 grudnia 2008 r. (§6 umowy).

Zgodnie z § 4ust. 1 pkt. 2 Części Ogólnej Umowy (COU), kredyt musiał być wypłacony w walucie polskiej, gdyż był przeznaczony na finansowanie zobowiązań w kraju.
W § 4 ust. 2 COU przewidziano, że kredyt będzie wypłacony w złotym, przy zastosowaniu kursu kupna dla dewiz obowiązującego w (...) S.A. w dniu realizacji zlecenia płatniczego, według aktualnej Tabeli Kursów.

Kredyt został udzielony powodom na okres 360 miesięcy do dnia 10 kwietnia 2038 r. (§ 2 ust. 4 umowy).

W umowie ustalono, że (...) S.A. pobiera odsetki od kredytu w walucie kredytu , według zmiennej stopy procentowej, w stosunku rocznym, której wysokość jest ustalana w dniu rozpoczynającym pierwszy i kolejne trzymiesięczne okresy obowiązywania stawki referencyjnej, jako suma stawki referencyjnej i marży (...) S.A.

Zmiany stawki referencyjnej następują w dniu wymagalności raty spłaty kredytu i odsetek. Ustalenie stawki referencyjnej następuje w oparciu o stawkę LIBOR lub EURIBOR ( § 6 ust. 1-2; § 7 ust. 1).

W dniu zawarcia umowy, stawka referencyjna wynosiła 2,8133 punktu procentowego , marża 1,6 p.p., a oprocentowanie kredytu 5,3133 % w stosunku rocznym. Przy czym zmiana wysokości stawki referencyjnej powodowała zmianę wysokości oprocentowania kredytu o taką samą liczbę punktów procentowych ( § 7 ust. 1-2).

Spłata zadłużenia miała nastąpić w drodze potrącenia wierzytelności z tytułu udzielonego kredytu z rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowego kredytobiorcy i potrącanie to następowało w wysokości stanowiącej równowartość kwoty kredytu lub raty w walucie wymienialnej , w której został udzielony kredyt, według obowiązującego w (...) SA w dniu wymagalności kursu sprzedaży dla dewiz (aktualna Tabela kursów) (§ 21 w zw. z § 22 ust. 2).

Zmiana kursu waluty kredytu miała wpływać na wypłacane w złotych przez bank kwoty transz kredytu oraz na spłacane w złotych przez kredytobiorców raty kapitałowo – odsetkowe. Ryzyko związane ze zmianą kursu waluty mieli ponosić kredytobiorcy , którzy złożyli oświadczenie, iż zostali o takim ryzyku poinformowani (§ 11 ust. 2 umowy).

Jako (...) zdefiniowano „tabelę kursów (...) S.A. , obowiązującą w chwili dokonywania przez (...) S.A. określonych w umowie przeliczeń kursowych, dostępną w (...) S.A. oraz na stronie internetowej (...) S.A.” (§ 1 pkt. 14 COU).

Część Ogólna Umowy (COU) nie podlegała negocjacjom stron – nie można było zmieniać jej zapisów , ujętych we wzorcu umowy.

Z dalszej części ustaleń wynika , iż :

w dniu podpisania umowy kredytowej powodowie nie wiedzieli jaką kwotę w polskich złotych otrzymają, gdyż nie mieli możliwości ustalenia , jaki kurs franka szwajcarskiego przyjmie bank , w dniu wypłaty kredytu. O wysokości wypłaty powodowie mieli się dowiedzieć dopiero w tym dniu. Powodowie nie mieli żadnego wpływu na ustalenie kursu franka szwajcarskiego dla celów realizacji umowy , która podpisali.

Nie było w niej żadnego ograniczenia dla drugiej strony w procesie ustalania kursu waluty szwajcarskiej wobec złotego dla celów realizacji umowy z powodami.

W (...) S.A. w 2008 r. funkcjonowała broszura informacyjna o ryzyku walutowym, lecz dokumentu tego nie włączono do umowy stron jako załącznika.

W dniu 23 kwietnia 2008 r. bank kredytodawca dokonał przelewu kwoty 210.000 zł (stanowiącej równowartość 100.923,43 CHF, przy zastosowaniu kursu 2,0806) na rachunek zbywcy działki,która kupili powodowie , kwoty 9.174,59 zł -stanowiącej równowartość 4.409,59 CHF- na rachunek M. i K. D. (1) po potrąceniu prowizji banku w wysokości 1.108,75 CHF i składki ubezpieczeniowej w wysokości 4.424,36 CHF ; co stanowiło równowartość 9.205,32 zł ).

Na dzień wypłaty kwoty kredytu tj. 23 kwietnia 2008 r., bank nie przyjął kursu franka szwajcarskiego z dnia złożenia wniosku kredytowego (2,1359 zł za franka ), lecz 2,0806 zł za franka.
W rezultacie powodowie otrzymali łącznie kwotę 230.686,78 zł po kursie kupna 2,0806 CHF co dało kwotę salda kredytu w wysokości 110.875,13 CHF.

Aneksem nr (...) z dnia 12 czerwca 2013 r. strony dokonały zmiany zabezpieczenia hipotecznego kredytu.

Do dnia 15 stycznia 2020 r. powodowie zwrócili bankowi, w ratach, łączną kwotę
192.353,75 zł.

Pismem z dnia 5 maja 2020 r. kredytobiorcy wezwali pozwany bank do zapłaty kwoty 196.881,73 zł., powołując się na nieważność umowy i zakreślając stronie pozwanej siedmiodniowy termin na spełnienie świadczenia.

Bank w dniu 4 czerwca 2020 r. odmówił zapłaty.

Ocenę prawną roszczeń powodów , które uznał za usprawiedliwione niemal w całości, Sąd I instancji oparł na stwierdzeniach i wnioskach, które przedstawił w niezwykle a przy tym zupełnie zbędnie, nadmiernie , ponad rzeczywistą potrzebę rozbudowanej formie redakcyjnej./ chociaż na wstępie uzasadnienia odwołał się[ nieco paradoksalnie ] do art. 327 ²§2kpc.

Znalazły się w tych motywach niejednokrotnie zbędne dla poznania istoty stanowiska Sądu stwierdzenia , przytoczenia orzecznicze i fragmenty poglądów teoretycznych , które w ten sposób nagromadzone , wręcz utrudniają identyfikację tego stanowiska.

W ten sposób utrudniona jest także ocena apelacyjna zarzutów postawionych w ramach środka odwoławczego strony pozwanej.

Dlatego pamiętając , iż motywy orzeczenia po myśli art. 327 ¹§2 kpc , mają cechować się zwięzłością , Sąd Odwoławczy przedstawi stanowisko prawne Sądu I instancji właśnie w taki, skrótowy sposób , odwołując się jedynie do kluczowych jego elementów składowych, wyłowionych z nadmiaru treści. ;

a/ umowa z dnia 15 kwietnia 2008r była umową kredytu denominowanego w walucie franka szwajcarskiego. Taka umowa , również w dacie jej podpisywania przez strony sporu , nie naruszała art. 69 ust. 1 ustawy Prawo bankowe , a podstawą także ówczesnej możliwości sięgnięcia po jej konstrukcję w ramach stosunku kredytowego , było odwołanie się do zasady swobody umów,

b/ umowa stron umowa wskazywała tak istotne elementy przynależne do essentialia negotii jak m.in. kwotę i walutę kredytu, wysokość odsetek i terminy spłaty. W myśl jej postanowień kredyt był denominowany (waloryzowany), co oznaczało, że kwota kredytu w walucie szwajcarskiej miała zostać określona według kursu kupna dla wymienionej waluty, zgodnie z Tabelą Kursów obowiązującą w banku w dniu wykorzystania kredytu lub transzy kredytu. Dopiero po obliczeniu wysokości rat kapitałowo-odsetkowych z waluty szwajcarskiej na polską, każda z nich miała być spłacana w złotych, po ponownym przeliczeniu według kursu sprzedaży z dnia wymagalności raty określonego w Tabeli Kursów banku.Wszystko to prowadzi do konkluzji , zgodnie z którą , na podstawie postanowień umowy podpisanej przez strony sporu , możliwe jest ustalenie sposobu obliczania kwoty, którą zobowiązani byli spłacać kredytobiorcy.

Dlatego nieuzasadnione jest , wyrażone w postępowaniu stanowisko M. i K. D. (1) , upatrujących podstawy nieważności umowy z dnia 15 kwietnia 2008r., w jej niezgodności z przepisami prawa bankowego czy normą art. 353 ¹ kc.,

c/ powodowie, w dacie jej zawierania , mieli status konsumentów, w rozumieniu art. 22 ¹ kc a kwestionowane przez nich w procesie postanowienia Części Ogólnej Umowy / COU/ mają charakter niedozwolony, tak jak to pojęcie definiuje art. 385 ¹ §1 kc Postanowienia umowy określające zarówno zasady przeliczenia kwoty udzielonego kredytu na złotówki przy wypłacie kredytu, jak i spłacanych rat na walutę obcą, pozwalające bankowi swobodnie kształtować kurs waluty obcej wobec złotego , noszą charakter niedozwolonych postanowień umownych albowiem kształtują prawa i obowiązki konsumentów - kredytobiorców w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami przez uzależnienie warunków waloryzacji świadczenia od kompetencji silniejszej strony umowy, którą jest bank, występujący w relacji do powodów , w stosunku kredytowym, jako przedsiębiorca.

Odwołanie do kursów walut zawartych w Tabeli Kursów obowiązującej w (...) S.A., oznacza naruszenie równorzędności stron umowy przez nierównomierne rozłożenie uprawnień i obowiązków między partnerami stosunku obligacyjnego. Jednocześnie prawo banku do ustalania kursu waluty nie doznawało żadnych umownych ograniczeń , w postaci skonkretyzowanych, obiektywnych kryteriów zmian stosowanych kursów walutowych.

d/ Zastosowanie w umowie mechanizmu wynikającego z klauzuli waloryzacyjnej doprowadziło do rażącego naruszenia interesów powodów ponieważ skutkowało zwiększeniem , na przestrzeni lat , skali ich zobowiązania do zwrotu kapitału pomimo, że w międzyczasie dokonywali systematycznie spłat kapitału kredytowego.

Takie ukształtowanie praw i obowiązków stron należy w ocenie Sądu I instancji, uznać za sprzeczne z dobrymi obyczajami, albowiem rozmiar zwiększonego zobowiązania kredytobiorcy – konsumenta nie pozostaje w jakiejkolwiek proporcji do faktycznej utraty siły nabywczej złotówki w tym okresie. Natomiast skala ryzyka, w szczególności gdy chodzi o zmianę kursu pomiędzy złotym i frankiem szwajcarskim i jej następstwa dla obowiązków umownych po stronie banku , była nieporównanie niższa.

Kwestionowane przez powodów postanowienia umowy z dnia 15 kwietnia 2008r., uprawniają bank do jednostronnego ustalenia kursów walut, polskiej i szwajcarskiej są nietransparentne i pozostawiają pole do arbitralnego jego działania jako przedsiębiorcy
W ten sposób kredytobiorcy zostali obarczeni nieprzewidywalnym ryzykiem i zniesiona została równorzędność stron stosunku umownego,

e/ powodowie nie mieli możliwości negocjowania treści postanowień zawartych w umowie , a ich rola sprowadziła się aprobaty i podpisania, przygotowanego przez bank wzorca umownego. Sposób w jaki kwestionowane w sporze postanowienia Ogólnej Części Umowy, składające się na mechanizm przeliczeniowy , decydujący o kształcie klauzuli waloryzacyjnej , były wyrażone , pozwala na przyjęcie , iż nie cechowała ich jasność i czytelność. Były wobec tego niejednoznaczne , a przy tym dotyczyły głównych świadczeń stron.

Złożone przez powodów oświadczenie o świadomości ryzyka kursowego (§ 11 ust. 2 pkt 1,2 umowy) jest oświadczeniem o charakterze blankietowym. Natomiast obowiązkiem przedsiębiorcy dokonującego czynności z konsumentem jest podjąć takie działania, aby w sposób jasny, przystępny, zrozumiały i wszechstronny wyjaśnić mu wszelkie wątpliwości i przekazać niezbędne informacje, mające istotne znaczenie dla przyszłej umowy.

Tych obowiązków, wobec M. i K. D. (1), strona pozwana w prawidłowy sposób nie wykonała. W szczególności dotyczy to zaniechania rzetelnego uświadomienia im , jako przyszłym kredytobiorcom, w ramach umowy denominowanej w walucie obcej , skali ryzyka kursowego , które wynikało z faktu ,iż powodowie mieli - nota bene za sugestia pracowników banku - zaciągnąć taki rodzaj zobowiązania kredytowego na trzydzieści lat,

f/ uznanie , że wskazane postanowienia umowy z dnia 15 kwietnia 2008r., mają niedozwolony charakter i jako takie nie wiążą powodów jako konsumentów , ma zdaniem Sądu I instancji to następstwo , iż jest ona w całości , od początku, nieważna.

Oto bowiem odnoszą się one do denominacji (klauzula ryzyka walutowego) i ustalania kursów walut dla potrzeb wykonania umowy – kurs kupna CHF i kurs sprzedaży CHF ustalany w Tabeli Kursów banku (klauzula spreadowa – kursowa) łącznie składające się na klauzulę waloryzacyjną.

Bez nich , przy braku uprawnienia Sądu do zastępowania ich innymi postanowieniami wynikającymi z przepisów w prawie krajowym o charakterze powszechnym obowiązującym , umowa nie może nadal funkcjonować .

Tym bardziej , iż zgodnie z oświadczeniem kredytobiorców na rozprawie z dnia 3 grudnia 2021r., nie są zainteresowani dalszym związaniem umową z bankiem , ani nie wyrażają zgody na wsteczne przywrócenie do funkcjonowania postanowień , którym zarzucali niedozwolony charakter.

Sąd I instancji przy tym stanął na stanowisku , iż wbrew zarzutowi banku, kredytobiorcy legitymują się interesem prawnym w żądanym ustaleniu albowiem tylko ono zapewni kompleksową ochronę ich sfery prawnej , w relacji ze stroną pozwaną, u których podstawy znalazła się umowa z 15 kwietnia 2008r.,

g/ ustalenie , iż umowa stron jest nieważna od momentu jej podpisania , daje powodom podstawę do skutecznego dochodzenia świadczeń zwrotnych , które spełnili w jej wykonaniu. Podstawą obowiązku świadczenia ze strony banku jest, w tym przypadku, norma art. 410 §2 kc i kwalifikacja świadczeń powodów jako kredytodawcy nienależnych.

To, zdaniem Sądu I instancji, uzasadnia roszczenie pieniężne M. i K. D. (1) w zakresie kwoty 192.353,75 zł., wskazanej w punkcie II sentencji wyroku,

h/ oceniając zgłoszone przez powodów roszczenie odsetkowe , Sąd stanął na stanowisku , iż odsetki są im należne od wskazanej wyżej sumy od dnia 3 grudnia 2021r czyli od dnia w którym złożyli stanowcze i uwiadomione - wobec pouczenia Sądu Okręgowego - oświadczenie co do braku zainteresowania w dalszym utrzymaniu umowy kredytowej, jako wiążącej obydwie strony. Dlatego , w pozostałym zakresie, żądanie odsetkowe , jako nieuzasadnione , Sąd Okręgowy oddalił.

Podstawą rozstrzygnięcia o kosztach procesu była norma art. 100 kpc, w ramach zastosowania której , ich całością został obciążony pozwany bank .

Szczegółowo przy tym Sąd wskazywał jakie elementy składowe złożyły się na sumę zasądzona z tego tytułu od kredytodawcy na rzecz powodów. Po myśli art. 98 §1 ¹kpc, została ona przyznana im wraz z odsetkami.

Apelację od tego orzeczenia złożyła strona pozwana i obejmując jej zakresem punkty I , II i IV jego sentencji, we wniosku środka odwoławczego w pierwszej kolejności wniosła o wydanie przez Sąd II instancji orzeczenia reformatoryjnego ,którym powództwo zostanie oddalone w całości , a powodowie obciążeni kosztami procesu i postępowania apelacyjnego.

Jako wniosek ewentualny bank sformułował żądanie uchylenia wyroku z dnia 19 kwietnia 2022r., w zaskarżonej części i przekazania sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania.

Środek odwoławczy został oparty na zarzutach :

1/ naruszenia prawa procesowego, w sposób mający dla treści orzeczenia istotne znaczenie , a to :

a/ art. 233 §1 kpc , poprzez zastąpienie swobodnej oceny zgromadzonych dowodów ocena dowolną , która doprowadziła w swoich konsekwencjach do błędów w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę kwestionowanego wyroku.

Podnoszonych nieprawidłowości strona skarżąca upatrywała w uznaniu , iż :

-umowa stron była umową kredytu denominowanego w walucie szwajcarskiej , a nie walutowego z opcją spłaty i wypłaty w tej walucie ,

- bank był uprawniony do jednostronnego określania wysokości częściowych świadczeń kredytobiorców- rat kredytowo odsetkowych - mimo , że kurs przeliczania franka ma złote i odwrotnie, nie miał wpływu na ich wysokość, a nadto nie uwzględnienia , że M. i K. D. (1) mogli w dowolnym czasie zdecydować o spłacaniu swojego zobowiązania w walucie szwajcarskiej.

Zarzucane błędy miały polegać także , zdaniem strony skarżącej , na :

- przyjęciu , że posługiwanie się danymi z Tabeli Kursów, stosowanej przez stronę pozwaną , było sprzeczne z dobrymi obyczajami , rażąco naruszając interesy powodów jako konsumentów mimo , że takiej kwalifikacji zakwestionowanych postanowień umowy klienci banku w postępowaniu nie dowiedli.

Sąd Okręgowy nie wziął też pod uwagę , iż bank , po myśli art. 111 ust.1 pkt 4 ustawy Prawo bankowe, był zobowiązany stosować takie tabele,

- skonstatowaniu przez Sąd , że postanowienia umowy zawartej przez strony nie były objęte indywidualnymi negocjacjami przed podpisaniem , mimo , iż było inaczej , w szczególności gdy chodzi o ustalenie przez strony sumy kredytu oraz sposobu spłaty kapitału , a kredytobiorcy mogli zaciągnąć zobowiązanie walutowe we franku szwajcarskim.

Podnoszona nieprawidłowość procesowa i ściśle z nim związany błąd ustaleń miał wynikać , zdaniem skarżącego banku , także stąd , że Sąd I instancji w sposób nieuzasadniony , obdarzył wiarygodnością zeznania kredytobiorców mimo , iż ich depozycje nie są zgodne z treścią pozostałego , zgromadzonego w postępowaniu , materiału procesowego,

b/ art. 278 §1 kpc w zw. z art. 227 i 235 §1 kpc , wobec niezasadnego oddalenia wniosku strony skarżącej o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z zakresu bankowości dla wykazania tez wskazanych we odpowiedzi na pozew,

2/ naruszenia prawa materialnego poprzez nieprawidłowe zastosowanie :

a/ art. 69 ust. 1 ustawy Prawo bankowe , jako konsekwencji błędnej kwalifikacji umowy stron jako umowy kredytu indeksowanego do waluty szwajcarskiej, a nie walutowego z dodatkowymi postanowieniami w zakresie sposobu wymiany waluty szwajcarskiej na złote,

b/ art. 65 kc we zw. z art. 69 ust.1 i 358 ¹ §1 kc , poprzez nieprawidłową kwalifikację postanowień zawartych w §1pkt14, §4 , § 22 ust.2 i §32 ust.1 Części Ogólnej Umowy [COU ] z 15 kwietnia 2008r zawartej przez strony, jako niedozwolonych ,

c/ art. 385 ¹§1 kc w zw. art. 3 ust.3 Dyrektywy nr 93/13/EWG oraz pkt 2 ppkt c/ załącznika do niej , wobec uznania przez Sąd niższej instancji , iż w każdym przypadku zamieszczenia w umowie kredytowej postanowień składających się na klauzulę waloryzacyjną , służącą określeniu wysokości kredytu i sposobu jego spłaty ,w odniesieniu do waluty innej niż złotówka, mają one charakter niedozwolony,

d/ art. 385 ¹ §2 , 58 §1 §2 i §3 kc wobec uznania , że postanowienia składające się na klauzulę waloryzacyjną jako abuzywne , powodują nieważność całej umowy stron mimo , iż może ona nadal strony obowiązywać jako umowa kredytu walutowego , po wypełnieniu luk , które/ na skutek- zdaniem strony skarżącej – nietrafnego uznania części postanowień za abuzywne/ - mogłyby uniemożliwić dalsze związanie nią stron ,

e/ art. 385 ¹ §1 i 3 w zw. z art. 385 ² kc wobec uznania , że postanowienia umowy nie były indywidualnie pomiędzy stronami negocjowane , dotycząc w zakresie tych , które zakwestionowali M. i K. D. (1) , głównych świadczeń stron. Zdaniem apelującego banku , o takich następstwach dla powodów umieszczenia ich w umowie , nie można w sposób uzasadniony mówić,

f/ art. 453 kc wobec nie uwzględnienia przez Sąd I instancji , iż przez wiele lat powodowie uznawali umowę za ważną, a strony realizowały wzajemne obowiązki , które z niej wynikały,

g/ art. 111 ustawy Prawo bankowe w następstwie nie wzięcia przy ocenie roszczeń powodów pod uwagę tego , iż bank musiał stosować Tabele Kursów i ustawa uprawniała go do tego aby samodzielnie je , w zakresie danych w nich ujętych, kształtował .

Strona pozwana domagała się przeprowadzenia, w postepowaniu odwoławczym dowodu z opinii biegłego z zakresu bankowości dla potwierdzenia tez ściśle w tym postulacie określonych / por. k. 479 akt/ nietrafnie, jej zdaniem, nie uwzględnionego przez Sąd Okręgowy.

Odpowiadając na apelację powodowie domagali się jej oddalenia jako pozbawionej uzasadnionych podstaw oraz obciążenia strony skarżącej kosztami postępowania apelacyjnego wraz z odsetkami.

W swoim stanowisku kredytobiorcy odnieśli się polemicznie do wszystkich zarzutów na których bank oparł środek odwoławczy.

Sprzeciwili się także prowadzeniu w postępowaniu apelacyjnym dowodu z opinii biegłego , o która wnosił bank .

Przed wyznaczeniem terminu rozprawy przez Sąd Apelacyjny , powodowie zawiadomili Sąd , przedkładając dokumenty , że w dniu 2 lipca 2024r wezwali bank do zapłaty kwot 74 704, 83 zł oraz 1108,75 CHF, odpowiadających sumom przez nich spłaconym bankowi w formie rat kapitałowo – odsetkowych oraz innych opłat około kredytowych z tytułu udzielonego im kapitału, za okres pomiędzy 10 lutego 2020r do 10 marca 2023r czyli w okresie , po dacie wskazanej jako graniczna w żądaniu pozwu dla żądania pieniężnego a datą udzielenia zabezpieczenia roszczenia niepieniężnego powodów postanowieniem Sadu II instancji z dnia 28 marca 2023r .

Wezwanie to obejmowało także żądanie zapłaty odsetek ustawowych za opóźnienie od tak zidentyfikowanej należności .

Następnie, pismem z dnia 4 września 2024r. kredytobiorcy złożyli bankowi oświadczenie o potrąceniu wierzytelności wzajemnej w łącznej wysokości 326 539 , 36 zł, / której elementy składowe i ich źródła , w tym oświadczeniu szczegółowo wskazali / z wierzytelnością banku wobec nich w kwocie 228 379, 92 zł , odpowiadającej

udzielonemu kapitałowi oraz skredytowanej prowizji należnej bankowi od udzielonego kredytu. / por. k. 541oraz 550 -554 akt/.

W konsekwencji tego oświadczenia o potrąceniu , już po wyznaczeniu terminu rozprawy przez Sąd Odwoławczy, w piśmie procesowym z dnia 18 października 2024r M. i K. D. (1) cofnęli powództwo w części dotyczącej roszczenia pieniężnego , w zakresie żądania zapłaty na ich rzecz przez pozwany bank łącznie kwoty 94 194 , 31 zł oraz [ także łącznie ] odsetek ustawowych za opóźnienie od zasądzonej przez Sąd I instancji [ łącznie ] kwoty 192 353, 75 zł , do dnia złożenia oświadczenia o potrąceniu i połączyli ten akt dyspozycji przedmiotem procesu , ze zrzeczeniem się roszczeń pieniężnych we wskazanym zakresie.

Konkludując swoje stanowisko , ostatecznie ukształtowane także zrelacjonowaną wyżej treścią oświadczenia o potrąceniu wskazali jak , ich zdaniem , w następstwie opisanego wyżej co do jego zakresu , cofnięcia będzie [ poza uwzględnionym ustaleniem w punkcie I zaskarżonego wyroku ], kształtował się będzie obowiązek świadczenia na ich rzecz ze strony banku.

/ por. k. 560-586 akt /.

Rozpoznając apelację Sąd Apelacyjny rozważył :

Apelacja pozwanego banku prowadzi do zmiany objętego nią wyroku , ale podstaw do tej zmiany nie stanowią zarzuty środka odwoławczego kredytodawcy ale to , w jaki sposób i w jakim zakresie powodowie zdecydowali się zadysponować przedmiotem procesu , który zainicjowali , w związku z podniesionym skutecznie zarzutem potrącenia wierzytelności pieniężnej z wzajemna pretensją finansową banku wobec nich z tytułu udzielonego kredytobiorcom kapitału oraz należnej kredytodawcy prowizji. .

Bliżej na ten temat była mowa wyżej.

W warunkach, gdy to apelacja strony pozwanej dała formalną podstawę do tego aby Sąd Odwoławczy był uprawniony do ingerencji w treść orzeczenia Sądu I instancji z dnia 19 kwietnia 2022r, wobec częściowego cofnięcia powództwa przez M. i K. D. (1) połączonego ze zrzeczeniem się przez nich w tym zakresie roszczenia pieniężnego, konieczne było przyjęcie formuły reakcyjnej o oddaleniu apelacji strony pozwanej w pozostałym zakresie , chociaż , na co wskazywano wcześniej , żaden z zarzutów apelacyjnych banku nie jest trafny.

Przechodząc do szczegółów ich oceny i rozpoczynając ją od tych , które mają charakter procesowy, wskazać należy , iż zarzut tego rodzaju jest uzasadniony jedynie wówczas , gdy spełnione zostaną równocześnie dwa warunki.

Strona odwołująca się do niego wykaże , że rzeczywiście sposób postępowania Sądu naruszał indywidualnie oznaczoną normę [ normy ] formalne. Jednocześnie nieprawidłowości te prowadziły do następstw , które miały istotny wpływ na treść wydanego orzeczenia. Nieco inaczej kwestię tę ujmując , zarzut procesowy jest usprawiedliwiony jedynie wówczas, jeżeli zostanie dowiedzione , że gdyby nie potwierdzone błędy proceduralne Sądu niższej instancji , orzeczenie kończące spór stron miałoby inną treść.

Biorąc pod rozwagę to generialium , za chybiony należy uznać ten zarzut , za pomocą którego bank neguje poprawność decyzji dowodowej Sądu I instancji oddalającej wniosek kredytodawcy o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z zakresu bankowości.

Zważywszy na to , potwierdzeniu jakich wniosków , według tezy dowodowej strony pozwanej , miało posłużyć opracowanie biegłego z zakresu bankowości , przy przyjętej przez Sąd Okręgowy koncepcji prawnej rozstrzygnięcia , którą należy – wbrew zarzutom strony pozwanej - uznać za usprawiedliwioną - ocenić trzeba , że opinia nie służyłaby ustaleniom doniosłym dla rozstrzygnięcia .

Wobec tego złożenie wniosku o jej przeprowadzenie w postępowaniu apelacyjnym musiało zostać zweryfikowane jako spóźnione w rozumieniu art. 381 kpc, skoro równocześnie Sąd II instancji ocenia , iż decyzja procesowa Sadu niższej instancji o oddaleniu wniosku o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego tej specjalności , w ramach postępowania rozpoznawczego , była poprawna

Dlatego też wniosek dowodowy zawarty w środku odwoławczym został oddalony. /por.zapis dźwiękowy rozprawy apelacyjnej z dnia 27 listopada 2024r ; minuty 4-7 , zapis skrócony k. 594 akt/.

Dlatego też zarzut naruszenia art. 278 §1 kpc w zw z art. 227 i 235 §2 kpc , jako chybiony, należało odeprzeć.

Niezasadny jest także należy zarzut naruszenia art. 233 §1 kpc i funkcjonalnie z nim powiązane zarzuty faktyczne.

Uznanie go za usprawiedliwiony wymaga od strony wykazania na czym, w odniesieniu do zindywidualizowanych dowodów, polegała nieprawidłowość postępowania Sądu, w zakresie ich oceny i poczynionych na jej podstawie ustaleń.

W szczególności ma wykazać, dlaczego obdarzenie jednych dowodów wiarygodnością czy uznanie, w odróżnieniu od innych, szczególnego ich znaczenia dla dokonanych ustaleń , nie da się pogodzić z regułami doświadczenia życiowego i [lub ] zasadami logicznego rozumowania , czy też przewidzianymi przez procedurę regułami dowodzenia.

Nie oparcie stawianego zarzutu na tych zasadach , wyklucza uznanie go za trafny , pozostając dowolną , nie doniosłą z tego punktu widzenia , polemiką oceną i ustaleniami Sądu niższej instancji.

/ por. w tej materii , wyrażające podobne stanowisko , powołane tylko przykładowo, orzeczenia Sądu Najwyższego z 23 stycznia 2001, sygn. IV CKN 970/00 i z 6 lipca 2005, sygn. III CK 3/05 , obydwa powołane za zbiorem Lex/

Dopóty , dopóki ocena przeprowadzona przez Sąd mieści się w granicach wyznaczonych przez tę normę procesową i nie doznały naruszenia wskazane tam jej kryteria , Sąd Odwoławczy obowiązany jest ocenę tę , a co za tym idzie także wnioski z niej wynikające dla ustaleń faktycznych , aprobować .

Uwzględniając powyższe, zważywszy na to, w czym bank upatrywał błędów oceny i ustaleń Sądu niższej instancji , zarzuty te nie mogą być uznane za uzasadnione .

W miejsce rzeczowej, opartej na wskazanych wyżej kryteriach , odniesionej do indywidualnie oznaczonych dowodów [ i opartych na wnioskach z tej oceny wynikających ustaleń faktycznych , które przez to miałyby być dotknięte podnoszonymi błędami ] , polemiki ze sposobem postępowania Sądu Okręgowego , skarżący ogranicza się do przeciwstawienia jego stanowisku własnej wersji tak oceny dowodów jak i faktów doniosłych dla rozstrzygnięcia , jego zdaniem poprawnej.

Nieprawidłowość Sądu na której zarzuty te zostały oparte , zgodnie z argumentacją apelanta - sprawdza się do tego ,że nie przyjął on wersji zdarzeń towarzyszących zawarciu umowy kredytowej z 15 kwietnia 2008r i interpretacji prawnej jej postanowień z punktu widzenia zarzutów powodów o ich niedozwolonym charakterze , którą pozwany bank uznaje za prawidłową.

Trzeba też dostrzec , że wprawdzie strona skarżąca identyfikuje je jako zarzuty procesowy i faktyczne ale w istocie służą one nie podważeniu ustaleń ale właśnie negacji oceny prawnej skonstatowanych faktów, zaprezentowanej przez Sąd Okręgowy.

A według przebiegu zdarzeń afirmowanego przez stronę apelującą , M. i K. D. (1) zostali w sposób dostateczny , dla oceny jego skali , poinformowani przy podpisywaniu umowy, o ryzyku walutowym wynikającym z umowy kredytowej denominowanej w walucie franka szwajcarskiego , a rzeczywisty rozmiar zobowiązania kredytowego był oznaczony od samego początku w sposób prawidłowy i dla klientów banku czytelny , nie budzący ich wątpliwości.

Ponadto strona pozwana nie mogła tego obowiązku kredytobiorców kształtować jednostronnie w sposób dowolny , będąc związana wysokością kursów waluty szwajcarskiej do złotówki określanej przez obiektywne siły panujące na rynku wymiany walut, a samo korzystanie z Tabeli Kursów na potrzeby wzajemnych rozliczeń z klientami takich umów, zawarta z powodami , odpowiada prawu , wynikając z normy art. 111 ustawy Prawo bankowe.

Już stwierdzenie takiego sposobu motywowania stawianych zarzutów wystarcza dla uznania , że są niezasadne.

Sąd II instancji dodaje jeszcze , iż podziela , wbrew argumentacji strony pozwanej, stanowisko Sądu Okręgowego zgodnie z którym umowa zawarta przez strony sporu w dniu 15 kwietnia 2008r nie była umową kredytu walutowego , jak kwalifikował ją w procesie (...) S.A. ale umową kredytu denominowanego w walucie franka szwajcarskiego .

Zatem z punktu widzenia kredytodawców z uwagi także na cel zawarcia tej czynności prawnej, był umową kredytu złotowego, skoro ubiegali się o kapitał w złotówce , tylko w tej walucie otrzymali środki na zakup i modernizację nieruchomości lokalowej w O. przy ul. (...) i także w tym pieniądzu spłacali swoje zobowiązanie wobec banku - przedsiębiorcy.

To , iż powodowie potencjalnie mogli spłacać swoje zobowiązanie we franku , nie ma dla tej kwalifikacji doniosłego znaczenia. Zauważając , że większość argumentacji powołanej przez bank dla wsparcia zarzutów procesowych i faktycznych w istocie ma służyć wzmocnieniu mocy przekonywania dla trafności zarzutów materialnych , które nota bene są uzasadniane w bardzo zbieżny merytorycznie sposób do tego jak motywowane są obecnie omawiane zarzuty , co opisany zabieg strony skarżącej jedynie potwierdza.

Zatem tylko w formie uwag uzupełniających generalną ocenę o niezasadności tych zarzutów , Sąd Odwoławczy wskazuje , iż informacja przekazana powodom przy podpisywaniu umowy o skali ryzyka walutowego była, z punktu widzenia ich interesów- możliwości racjonalnej oceny swojej sytuacji finansowej , w warunkach wzrostu kursu waluty szwajcarskiej , w czasie obowiązywania umowy przez wiele lat , niedostateczna i nietransparentna.

Skoro doniosła dla oceny ważności umowy jest chwila jej podpisania, to niezależnie od tego, jakie dane kursowe zamieszczał bank w obowiązującej u siebie Tabeli Kursów , istotne było to , że ta część postanowień umownych , która dotyczyła waloryzacji kredytu kursem franka szwajcarskiego , nawet potencjalnie ,dawała możliwość silniejszej stronie stosunku zobowiązaniowego - przedsiębiorcy- dowolnego / nieograniczonego / ustalania kursu przeliczenia złotówek na franka i odwrotnie , a nie to, czy bank stosował kusy przeliczeniowe wynikające z danych rynkowych. Z tego punktu widzenia bez znaczenia jest również , iż powodowie mieli możliwość przejścia w dowolnym czasie na spłacanie swojego zobowiązania wobec banku w walucie w której denominowany był zaciągnięty przez nich kredyt.

Nie ma tęż racji bank , gdy w ramach omawianego zarzutu procesowego , neguje sposób w jaki Sąd niższej instancji ocenił zeznania powodów / por. zapis skrócony rozprawy z dnia 3 grudnia 2021 k. 408-410 akt /

Uznając ich relacje o faktach za wiarygodne , Sąd niższej instancji nie przekroczył granic swobodnej oceny dowodów , a wbrew stanowisku banku , depozycje kredytobiorców nie mogą być uznane za sprzeczne z treścią dokumentów znajdujących się w aktach. a /O znaczeniu podpisania przez nich oświadczeń o zapoznaniu z ryzykiem kursowym będzie bliżej mowa w dalszej części uzasadnienia/ .

Z podanych powodów, uznając , iż zarzuty procesowe , w tym w szczególności zarzut przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów i wynikających stąd błędów ustaleń , nie są zasadne , fakty uczynione przez Sąd I instancji podstawą kontrolowanego instancyjnie orzeczenia , jako poprawne i kompletne , Sąd Apelacyjny przyjmuje za własne.

Sąd Odwoławczy uzupełnia je tylko o okoliczności mające miejsce już po zamknięciu rozprawy przez Sąd Okręgowy , a dotyczące wezwania banku przez powodów do zapłaty oraz późniejszych czynności stron w tym złożenia przez kredytobiorców oświadczenia o potrąceniu wierzytelności własnej z wierzytelnością kredytodawcy. Fakty te , przytoczone wcześniej, zostały oparte o treść dokumentów prywatnych złożonych do akt przez M. i K. D. (1) , które nie były kwestionowane z punktu wwiedzenia wiarygodności przez stronę przeciwną.

Nie ma też racji strona pozwana formułując zarzuty materialne naruszenia art. 385 ¹§1 i 2 kc w powiązaniu ze wskazanymi przez bank innymi przepisami kodeksu cywilnego oraz normami prawa bankowego.

Zostaną one omówione w sposób zbiorczy, skoro za ich pośrednictwem skarżący bank kwestionuje w istocie dwa elementy oceny Sądu I instancji;

to , że postanowienia Części Ogólnej Umowy z dnia 15 kwietnia 2008r, które zakwestionowali w postepowaniu powodowie , mający w relacji umownej z bankiem status konsumentów , mają charakter niedozwolony , w warunkach wypełnienia przez bank obowiązków informacyjnych wobec kredytobiorców , w odniesieniu w szczególności do mechanizmu waloryzacji / zastosowania klauzul przeliczeniowych / i ich konsekwencji dla wysokości obciążającego kredytobiorców zobowiązania oraz ryzyka walutowego, oraz

to , jakie konsekwencje Sąd Okręgowy wyciągnął z potwierdzenia abuzywności części postanowień umowy stron , ustalając jej nieważność w całości, co przyniosło konsekwencję w postaci uznania , że roszczenie zwrotne , obejmujące dotąd zapłacone bankowi kwoty jest usprawiedliwione w całości / oddalenie powództwa dotyczyło tylko części roszczenia w zakresie odsetek ustawowych za opóźnienie/.

Zdaniem strony skarżącej , w ramach tej oceny , postępując niezgodnie także z art. 453 kc., Sąd zupełnie nie wziął pod rozwagę tego , iż przez długi czas powodowie spłacali swoje - w ten / negowany obecnie w procesie / sposób - ukształtowane zobowiązanie, nie twierdząc , że część jej postanowień umowy ma niedozwolony charakter.

Przepisy art. 385 ¹ i następnych k.c. dotyczące niedozwolonych postanowień umownych mają charakter szczególny , w stosunku do tych norm , które mają generalne zastosowanie do kształtowania przez kontrahentów treści umowy.

Stanowią one implementację w polskim prawie postanowień dyrektywy nr 93/13/ EWG, w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich. Sądy krajowe, stosując prawo wewnętrzne, zobowiązane są tak dalece, jak jest to możliwe, dokonywać jego wykładni w świetle brzmienia i celu tej dyrektywy, tak aby osiągnąć przewidziany w niej rezultat, a zatem zastosować się do art. 288 akapit trzeci Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej

/por. wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 13 VI 2016 r., C-377/14./.

Przewidziana przez art. 385 ¹kc sankcja bezskuteczności wobec konsumenta niedozwolonego postanowienia umownego ma dla jego interesu i pozycji wobec drugiej – silniejszej strony kontraktu - działanie ochronne i jest dla niego obiektywnie korzystniejsza, aniżeli sankcja nieważności wynikająca z norm ogólnych kodeksu cywilnego.

Zatem normę 385 ¹ k.c. należy traktować jako lex specialis względem ogólnej regulacji kodeksowej .

W konsekwencji , zarzuty niedozwolonego charakteru wskazanej przez powodów części postanowień umowy zawartej w dniu 15 kwietnia 2008r. mogą być oceniane z punktu widzenia tylko tego przepisu.

Decydująca dla oceny niedozwolonego charakteru postanowień umownych jest data podpisania umowy kredytowej oraz to, czy podmiot profesjonalny miał chociażby potencjalną możliwość, na ich podstawie , jednostronnego kształtowania zakresu obowiązków umownych konsumentów ,w tym[ w rozstrzyganym sporze stron ] poprzez mechanizm waloryzacji ich zobowiązania walutą franka szwajcarskiego.

Wobec tego chybione są te wszystkie zarzuty materialne banku , które w swojej argumentacji odwołują się do okoliczności faktycznych , opisujących sposób w jaki umowa na przestrzeni lat była przez strony wzajemnie wykonywana oraz w jaki dochodziło do zmiany jej postanowień , w tym , czy powodowie mieli możliwość spłacania swojego zobowiązania w walucie denominacji kredytu.

Sąd I instancji nie popełnił zarzucanych mu błędów zastosowania art. 385 ¹ §1 i 2 kc ,w powiązaniu z innymi powołanymi przez stronę skarżącą , trafnie przyjmując abuzywność postanowień umowy stron, w szczególności tych , określających sposób waloryzacji /przeliczenia / waluty szwajcarskiej na polską i odwrotnie, według tabeli kursów obowiązujących w (...). S.A.

To ten właśnie mechanizm , na zastosowanie którego powodowie jako klienci banku nie miał żadnego wpływu decydował o wysokości ich zobowiązania / salda kredytu /.

Był wprowadzony jednostronnie przez kredytodawcę na podstawie wzorca umownego i ostatecznie decydował o tym ile pieniędzy zostało ówcześnie M. i K. D. (1) udostępnione przez udzielający kredytu podmiot oraz w jaki sposób poszczególne raty kapitałowo – kredytowe wpływały na rzeczywiste zmniejszenie ich zobowiązania kredytowego.

Taki , niedozwolony charakter postanowień §1 pkt 14 , §4 , §22 ust 2 i §32 ust. 1 COU, prowadził do nieważności umowy jako całości albowiem nie mogła ona nadal funkcjonować, w warunkach uznania ich za nie wiążące kredytobiorców .

Dodać jeszcze należy , iż jak wynika z ustaleń poczynionych w postępowaniu, żadne postanowienie umowne spośród tych , które składały się na mechanizm służący opisanym wyżej przeliczeniom , nie zostało z nimi indywidualnie uzgodnione.

Powodowie jedynie zaaprobowali gotowy produkt finansowy przygotowany przez przedsiębiorcę w formie wzorca, a mogli wypowiedzieć się tylko co do kwoty kredytu i czasokresu kredytowania. Na kluczową z rozważnego punktu widzenia konstrukcję mechanizmu przeliczenia / klauzulę waloryzacyjną /, nie mieli żadnego wpływu.

Trzeba jeszcze dodać w tym kontekście , iż dla zrealizowania przesłanki rzeczywistego wpływu konsumenta na treść postanowień umownych nie wystarczy wykazanie, że dowiedział się o treści postanowień których niedozwolony charakter podnosi, w odpowiednim czasie, a strony prowadziły w tym przedmiocie nawet negocjacje.

Konieczne jest udowodnienie przez przedsiębiorcę , szczególnie jeżeli posługuje się[ jak w rozstrzyganej sprawie ] przygotowanym przez siebie wzorcem , wspólnego ustalenia ostatecznej ich treści , w wyniku rzetelnych negocjacji, w ramach których konsument miał realny wpływ na treść określonego postanowienia umownego, chyba że zostało ono sformułowane przez niego i włączone do umowy na jego żądanie.

/ por. w tej materii także judykat Sądu Najwyższego z dnia 10 grudnia 2019r , sygn. IV CSK 443/18 , powołany za zbiorem Legalis /.

Takich indywidualnych uzgodnień przed podpisaniem umowy z powodami nie było.

Poddanie tych postanowień umownych , negowanych przez powodów , kontroli pod kątem abuzywności jest możliwe tylko pod warunkiem, że nie zostały sformułowane w sposób jednoznaczny ( art. 385 ¹ § 1 zd. drugie k.c.) a zatem jeżeli nie zostały wyrażone prostym i zrozumiałym językiem , nie spełniając tym samym wymogu przejrzystości materialnej wynikającej z art. 4 ust. 2 oraz art. 5 dyrektywy nr 93/13.

Jak wyjaśnił TSUE w wyroku z dnia 20 września 2017 r. w sprawie o sygnaturze C - 186/16, wymóg wyrażenia warunku umownego prostym i zrozumiałym językiem oznacza, że warunek ten musi zostać zrozumiany przez konsumenta zarówno w aspekcie formalnym i gramatycznym, jak i w odniesieniu do jego konkretnego zakresu, tak aby właściwie poinformowany , a przy tym, jako osoba dostatecznie uważna i rozsądna , mógł nie tylko dowiedzieć się o możliwości wzrostu lub spadku wartości waluty obcej, ale również miał realną możliwość oszacowania konsekwencji ekonomicznych takiego potencjalnego następstwa dla swoich zobowiązań finansowych.

Zdaniem Sądu II instancji, ustalenia faktyczne poczynione w postępowaniu nie dają dostatecznych podstaw do uzasadnionego przyjęcia, iż w momencie zawierania umowy M. i K. D. (1) mieli możliwość uzyskania pełnego rozeznania co do wysokości świadczenia, które będą musieli wobec banku spełnić oraz i w szczególności, co do ryzyka zmiany kursu waluty w przyszłości i wpływu tej zmiany na rzeczywiste saldo zobowiązania , przekładające się wprost na ich sytuację ekonomiczną, w dającym się przewidzieć realnie okresie , zważywszy , iż mieli związać się z bankiem węzłem obligacyjnym na okres trzydziestu lat.

W szczególności brak było , w dniu zawierania umowy , możliwości ustalenia wysokości zobowiązania ratalnego kredytobiorców wobec banku , / rat kapitałowo - odsetkowych / albowiem wysokość ta zależna była od danych zamieszczonych , w nieokreślonej w umowie, Tabeli Kursów, stosowanej przez bank . Przy tym sposób zamieszczania w niej tych danych także był pozostawiony wyłącznej jego decyzji. Klient – konsument - nie miał możliwości ich sprawdzenia ani, tym bardziej, jakiegokolwiek wpływu na ich rzeczywistą wysokość. Tym samym warunek jednoznaczności klauzuli waloryzacyjnej /przeliczeniowej i kursowej/ , nie został w umowie stron spełniony.

/ por. w tej materii także stanowisko SN zawarte w judykacie z 19 kwietnia 2021r., sygn. III CSK 159/17- powołanym za zbiorem Lex /.

Okoliczności ustalone w sprawie nie pozwalają na potwierdzenie , iż powodowie zostali , przed podpisaniem umowy, w sposób jasny , możliwie pełny i zrozumiały poinformowani o ryzyku walutowym, związanym z możliwością niekorzystnych zmian kursu franka szwajcarskiego w czasie. Przy tym nie można uznać, że obowiązek ten został spełniony przez bank, który poprzestał na ogólnym pouczeniu o możliwości wzrostu kursu w czasie trwania umowy i wynikającym stąd wpływie na wzrost zakresu obowiązku finansowego konsumentów . Dodać do tego należy , iż dla potwierdzenia wypełnienia przez bank obowiązków informacyjnych dotyczących ryzyka kursowego , nie jest wystarczające odebranie od konsumenta standardowego oświadczenia, iż o takim ryzyku został poinformowany.

/ por. w tej materii także wyrok SN z 27 listopada 2019r., sygn. II CSK 483/18 powołany za zbiorem Lex /.

Zgodnie z aktualnie obowiązującą w judykaturze wykładnią art. 385 ¹ §1 k.c. nie budzi wątpliwości, iż postanowienia umowy, które określają zasady przeliczenia kwoty udzielonego kredytu na złotówki przy wypłacie kredytu, a także spłacanych rat na walutę obcą, pozwalające bankowi swobodnie kształtować kurs waluty obcej, mają charakter niedozwolonych postanowień umownych.

/ por. wskazane tylko ilustracyjnie orzeczenia SN z 27 lutego 2019 r. sygn. II CSK 19/18 i z 29 października 2019 r. sygn. V CSK 382/18 , powołane za zbiorem Legalis /

Klauzule takie mają charakter abuzywny, gdyż kształtują prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco naruszają jego interesy. Przy czym sprzeczność z dobrymi obyczajami i naruszenie tych interesów polega w tym wypadku na uzależnieniu wysokości świadczenia banku i konsumenta od swobodnej decyzji silniejszej strony stosunku zobowiązaniowego / przedsiębiorcy/.

/ por. tylko ilustracyjnie wyroki SN z 13 grudnia 2018 r., sygn. V CSK 559/17 i z 11 grudnia 2019 r., sygn. akt V CSK 382/18 powołany za zbiorem Legalis /.

Stad też oparty na odmiennym stanowisku zarzut apelacyjny naruszenia art. 385 ¹§1 i 3 kc w zw. z art. 385 ² kc nie jest usprawiedliwiony.

W ocenie Sądu Apelacyjnego postanowienia łączącej strony umowy, podpisanej w dniu 15 kwietnia 2008r. w zakresie ryzyka walutowego oraz określające wskazany wyżej sposób dokonywania przeliczeń walut polskiej i szwajcarskiej , w odwołaniu się do danych kursowych kształtowanych jednostronnie przez bank, przybierających postać przygotowanych przezeń i obowiązujących w banku Tabel Kursów, uznać należy, za niedozwolone

Przechodząc do oceny skutków niedozwolonego charakteru tych postanowień , i nie podzielając zapatrywania banku w tym zakresie ,na którym oparł on zarzut naruszenia art. 385 ¹ §1 w zw. z art. 385 ¹ §2 w zw z art. 58 §1 §1,2 i 3 kc,.

wskazać na wstępie należy , iż zgodnie z treścią uchwały SN z dnia 7 maja 2021 sygn. III CZP 6/21 , powołanej za zbiorem Lex /, której stanowisko Sąd II instancji, w składzie rozpoznającym sprawę podziela, niedozwolone postanowienie umowne jest od początku, z mocy samego prawa, dotknięte bezskutecznością na korzyść konsumenta, który ewentualnie może udzielić następczo świadomej i wolnej zgody na to postanowienie i w ten sposób przywrócić mu skuteczność z mocą wsteczną.

W rozpoznawanej sprawie stanowisko M. i K. D. (1) było jednoznaczne co do tego, iż[ żądając od początku sporu zwrotu dotąd spełnionych świadczeń] , nie są zainteresowani , w warunkach abuzywności części postanowień, w utrzymaniu w dalszym ciągu umowy jako obowiązującej pomiędzy stronami.

Eliminacja tych, skutecznie przez nich podważonych postanowień umownych , powoduje brak możliwości określenia mechanizmu oznaczenia wysokości świadczenia jakie konsumenci - kredytobiorcy - mają otrzymać od drugiej strony- skoro jak w rozstrzyganej sprawie - otrzymali od banku złotówki po ich przeliczeniu według kursu / ceny / kupna waluty szwajcarskiej oraz zostali zobowiązani je zwrócić na rzecz banku , w ramach umowy kredytu denominowanego w walucie obcej, w odwołaniu się do kursu jej sprzedaży przez pozwany bank, wedle którego, [ w stanie faktycznym rozstrzyganej sprawy ] przeliczana miała być każda wpłata złotówkowa raty kredytowo – odsetkowej , mająca prowadzić do ograniczenia długu M. i K. D..

Zgodnie ze stanowiskiem TSUE , wyrażonym w motywach wyroku z dnia 3 października 2019r sygn. C – 260/18 , postanowienie art. 6 ust. 1 Dyrektywy 93/13 , należy wykładać w ten sposób [a jest to wykładania, którą Sądy krajowe muszą brać pod uwagę przy rozstrzyganiu indywidualnych spraw], iż stoi ono na przeszkodzie wypełnianiu luk w umowach , spowodowanych eliminacją klauzul uznawanych za niedozwolone , wyłącznie na podstawie przepisów krajowych o charakterze ogólnym, nie będących przepisami dyspozytywnymi lub takimi , które będą mieć zastosowanie dlatego , że strony umowy wyrażą na to wolną i uświadomioną zgodę.

Takiej regulacji ,[ jak dotąd] w polskim porządku prawnym brak.

Nie można też w sposób usprawiedliwiony przyjmować , że wolą stron w kwietniu 2008r było zawarcie umowy kredytu denominowanego w walucie obcej , bez mechanizmu waloryzacji wzajemnych świadczeń , na podstawie kursów waluty polskiej i szwajcarskiej, przy równoczesnym pozostawieniu wskaźnika LIBOR stosowanego tylko w kredytach walutowych , oraz kredytach indeksowanych do, oraz denominowanych w takim zagranicznym pieniądzu .

Analiza treści pozostałych postanowień umownych w tym w szczególności tych , które określały sposób wypłaty kwoty kredytu i warunki jej spłaty, takiemu zamiarowi w sposób nie budzący wątpliwości zaprzecza , by przypomnieć tylko sposób określenia wysokości należności odsetkowej i sposobu jej wyrażenia.

Skoro tak , to uzasadnionym jest wniosek zgodnie z którym tego rodzaju zabiegi , jakie postuluje bank, motywując omawiany zarzut materialny i wskazując na walutowy ab initio charakter kredytu , mające polegać na utrzymaniu umowy w mocy, są - szczególnie przy stanowczym, zrelacjonowanym wyżej , stanowisku procesowym powodów - niedopuszczalne - skoro prowadziłoby to , do tak znacznego przekształcenia umowy, iż wywołałoby skutek nie dający się pogodzić z charakterem stosunku prawnego nawiązanego przez strony.

Trzeba także podkreślić , iż eliminacja postanowień niedozwolonych, o ile nie miałoby to prowadzić do nieważności umowy jako całości , musi zapewniać to , że prawa i obowiązki stron są nadal ściśle oznaczone i w tym zakresie nie zachodzi skutek deformacji regulacji umownej, [także z punktu widzenia celu jaki strony chciały osiągnąć, wyrażając wzajemny konsens poprzez zawarcie umowy kredytowej określonego rodzaju, na oznaczonych naówczas warunkach].

W rozpoznawanej sprawie tego rodzaju deformacja , przy aprobacie dla argumentacji apelacyjnej banku , zwłaszcza zaważywszy na charakterystyczne elementy kredytu denominowanego w walucie obcej , miałaby , przy jej potencjalnym utrzymaniu , miejsce.

W sytuacji, gdy strona skarżąca nie stawia zarzutów materialnych dotyczących podstawy na której powodowie opierają swoje pieniężne świadczenie zwrotne , w warunkach nieważności całości umowy od chwili jej zawarcia , wystarczy wskazać , że Sąd Okręgowy nie popełnił błędu zastosowania relatywnych norm uznając , iż podstawą materialną dla tego roszczenia kredytobiorców , są przepisy o nienależnym świadczeniu , którego podstawa/ umowna / nie istniała.

Z podanych powodów uwzględniając apelację/ przy zastrzeżeniach powołanych wcześniej / , na podstawie art. 386 §3 kpc , Sąd Odwoławczy orzekł jak w punkcie 1 sentencji motywowanego wyroku , w konsekwencji , oddalając środek odwoławczy banku w pozostałym zakresie , w oparciu o art. 385 kpc.

Podstawą rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego była norma art. 100 kpc w zw. z art. 391 §1 kpc, w ramach zastosowania której ,Sąd uwzględnił ostateczny wynik sporu na jego odwoławczym etapie.

Ocenił , że w warunkach, gdy apelacja strony pozwanej została uwzględniona tylko w konsekwencji uznania za usprawiedliwiony zarzutu potrącenia zgłoszonego przez kredytobiorców , jest ona zobowiązana zwrócić w całości koszty postępowania apelacyjnego, celowo przez nich poniesione.

Ich suma odpowiada wynagrodzeniu reprezentującego ich zawodowego pełnomocnika - adwokata , ustalonym , jako pochodna wartości przedmiotu zaskarżenia , na podstawie §2 pkt 7 w zw. z §10 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia MS w sprawie opłat za czynności adwokackie z dnia 22 października 2015 [ DzU z 2015 poz. 1800 ].

Kwota należna z tytułu rozliczeń kosztowych została zasądzona kredytobiorcom , po myśli art. 98 §1 ¹kpc , wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie , o których Sąd II instancji był obowiązany orzec z urzędu. / pkt 3 sentencji motywowanego orzeczenia /