Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Krakowie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 stycznia 2025 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSA Grzegorz Krężołek

Protokolant: Grzegorz Polak

po rozpoznaniu w dniu 10 stycznia 2025 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa M. F. (1)

przeciwko (...) Bank (...) w W. prowadzącemu działalność w Polsce za pośrednictwem (...) Bank (...) Spółka Akcyjna Oddział w Polsce z siedzibą w W.

o ustalenie i zapłatę

na skutek apelacji strony pozwanej od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie
z dnia 26 maja 2022 r., sygn. akt I C 208/20

1.  odrzuca apelację w zakresie w jakim obejmuje ona rozstrzygnięcie zawarte w punkcie IV sentencji zaskarżonego wyroku;

2.  oddala apelację w pozostałym zakresie;

3.  zasądza od strony pozwanej (...) Bank (...)
w W. prowadzącemu działalność w Polsce za pośrednictwem (...) Bank (...) Spółka Akcyjna Oddział w Polsce z siedzibą w W. na rzecz powoda M. F. (1) kwotę 8100 (osiem tysięcy sto złotych) z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia prawomocności orzeczenia którym je zasądzono do dnia zapłaty, tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt : I ACa 1204/22

UZASADNIENIE

Na wstępie należy wskazać , iż zgodnie z treścią art. 327 ¹2 kpc w zw. z art. 391 §1kpc., pisemne motywy rozstrzygnięcia mają zachowywać zwięzłość.

Odwołując się do tej reguły, Sąd Apelacyjny uzasadniając wydany wyrok, przedstawi tylko kluczowe elementy faktyczne oraz dotyczące oceny prawnej roszczeń powoda poddanych pod osąd Sądów obu instancji, które zdecydowały o ich treści.

Uwzględniając niemal w całości , zgłoszone w ostatecznej wersji , jako główne , roszczenia M. F. (1) skierowane przeciwko (...) Bank (...) w W. , prowadzącemu działalność przez Oddział w Polsce z siedzibą w W. [który domagał się oddalenia powództwa a podniósł także zarzut zatrzymania wobec roszczenia pieniężnego uwzględniony przez Sąd Okręgowy w zaskarżonym wyroku ], domagającego się ustalenia , z powodu abuzywności części postanowień , nieważności umowy kredytowej zawartej przez niego z poprzednikiem prawnym strony przeciwnej (...) SA - Oddział w Polsce oraz zasądzenia , jako świadczonych nienależnie bankowi kwot 85 620, 35 zł oraz 64 081, 61 CHF wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od daty doręczenia pozwu do dnia zapłaty oraz obciążenia przeciwnika procesowego kosztami postępowania ,

Sąd Okręgowy w Krakowie , wyrokiem z dnia 26 maja 2022r:

- ustalił , że umowa o kredyt hipoteczny numer (...)
z dnia 9 stycznia 2008r. , zawarta pomiędzy M. F. (1) a (...) S.A. Spółka Akcyjna Oddział w Polsce – jest nieważna[ pkt I ];

- zasądził od strony pozwanej na rzecz powoda kwoty 85.620,35 zł oraz 64.081,61 CHF[ pkt II ];

-oddalił powództwo w zakresie odsetek[III];

-zastrzegł dla strony pozwanej prawo wstrzymania się ze spełnieniem świadczenia opisanego w punkcie II wyroku, w zakresie kwoty 370.000 zł do czasu zaoferowania zapłaty kwoty 370.000 zł na jej rzecz przez powoda – tytułem prawa zatrzymania[ pkt IV oraz ;

-zasądził od strony pozwanej na rzecz powoda kwotę 11.817 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od prawomocności wyroku do dnia zapłaty[ pkt V sentencji wyroku ].

Sąd Okręgowy ustalił następujące fakty istotne dla rozstrzygnięcia :

Wniosek o kredyt złożony przez powoda w dniu 20 listopada 2007r. obejmował łącznie kwotę 370 000 zł. Jako walutę kredytu powód wskazał Franka szwajcarskiego CHF.

W dniu 9 stycznia 2008r. pomiędzy poprzednikiem prawnym strony pozwanej – (...) S.A. Spółka Akcyjna Oddział w Polsce z siedzibą w W., a powodem , została zawarta umowa o kredyt hipoteczny

nr. (...),na podstawie której bank zobowiązał się oddać do dyspozycji kredytobiorcy kwotę w wysokości 370 000 zł, indeksowanej kursem waluty szwajcarskiej.

Celem umowy był zakup przez kredytodawcę lokalu mieszkalnego na rynku pierwotnym (§ 2 ust. 2 umowy).

Spłata kredytu miała nastąpić w 360 miesięcznych ratach równych kapitałowo - odsetkowych (§ 6 ust. 1, 2 i 4 umowy).

Oprocentowanie kredytu było zmienne i na dzień sporządzenia umowy wynosiło 3,95500 % w skali roku, z zastrzeżeniem postanowień Regulaminu w zakresie ustalania wysokości oprocentowania. Na powyższe oprocentowanie składała się stopa referencyjna LIBOR 3M (CHF) i stała marża banku w wysokości 1,20 punktu procentowego (§3 ust. 1, 2 umowy).

Jako zabezpieczenie spłaty kredytu ustanowiono:

1)  hipotekę kaucyjną do kwoty 740 000, 00 zł (§ 7 ust. 1 pkt 1 umowy),

2)  cesję na rzecz kredytodawcy praw z polisy ubezpieczenia nieruchomości/budowy od ognia i innych zdarzeń losowych.

Do czasu ustanowienia wszystkich zabezpieczeń, a w szczególności hipoteki, bank miał prawo stosować podwyższoną o 1,20 p.p. marżę.

Zgodnie z § 5 ust. 1 i 3 umowy,wypłata kredytu realizowana była jednorazowo. Stosownie do § 6 kredytobiorca zobowiązał się do dokonania spłaty kredytu obejmujących część kapitałową oraz część odsetkową w terminach i wysokościach określonych w umowie. Spłata kredytu miała nastąpić w miesięcznych, równych ratach.

Zgodnie z treścią Regulaminu, stanowiącego integralną część umowy, kredyt indeksowany kursem waluty obcej jest to kredyt oprocentowany według stopy procentowej, opartej na stopie referencyjnej, dotyczącej waluty innej niż złote, którego wypłata oraz spłata odbywa się w złotych , w oparciu o kurs waluty obcej do złotych, według Tabeli Kursowej (§ 2 pkt 2). Definicja Tabeli Kursowej zawarta została w § 2 pkt 12 Regulaminu według, którego jest to tabela walut obcych obowiązująca w banku- kredytodawcy.

Zgodnie z § 4 ust. 1 Regulaminu kredyt udzielany był w złotych, a w przypadku kredytu indeksowanego do waluty obcej wnioskodawca wnioskował o kwotę kredytu wyrażoną w złotych z zaznaczeniem, iż wniosek dotyczy kredytu indeksowanego do waluty obcej (§ 4 ust. 1 Regulaminu). W przypadku kredytów indeksowanych , wypłata kredytu następuje w złotych według kursu nie niższego niż kurs kupna zgodnie z Tabelą Kursową, obowiązującą w momencie wypłaty środków z kredytu. Saldo zadłużenia z tytułu kredytu wyrażone jest w walucie obcej i obliczane jest według kursu stosowanego przy uruchomieniu kredytu.

Aktualne saldo zadłużenia w walucie kredytu kredytobiorca otrzymuje listownie na podstawie postanowień §11 (§ 7 ust. 4 Regulaminu).

Zgodnie z § 9 ust. 2 pkt 1 i 2 Regulaminu w przypadku kredytów indeksowanych do waluty obcej:

1) raty kredytu podlegające spłacie wyrażone są w walucie obcej i w dniu wymagalności raty kredytu pobierane są z rachunku bankowego, o którym mowa w ust.l,według kursu sprzedaży zgodnie z Tabelą Kursową obowiązującą w banku na koniec dnia roboczego poprzedzającego dzień wymagalności raty spłaty kredytu;

2) jeśli dzień wymagalności raty kredytu przypada na dzień wolny od pracy, stosuje się kurs sprzedaży zgodnie z Tabelą obowiązującą w banku , na koniec ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień wymagalności raty spłaty kredytu.

W § 13 ust. 7 Regulaminu wskazano natomiast, iż w przypadku kredytów indeksowanych do waluty obcej, wcześniejsza spłata dokonywana jest w oparciu o kurs sprzedaży zgodnie z Tabelą obowiązującą w banku , w momencie realizacji dyspozycji.

Regulamin wskazywał także, iż zmienna stopa procentowa w pierwszym okresie bazowym przyjmuje wartość ustaloną jako suma:

1) stopy referencyjnej, o której mowa w § 2 pkt 17, wymienionej z nazwy w umowie kredytowej , w wysokości obowiązującej w banku w momencie uruchomienia kredytu i

2) marży banku określonej w umowie, na podstawie decyzji kredytowej, celu kredytu, ryzyka transakcji oraz aktualnej Taryfy (§ 5 ust. 4 Regulaminu).

Oprocentowanie kredytu ulega zmianie w zależności od zmian stopy referencyjnej, zgodnie z postanowieniami ust. 6-9. Częstotliwość zmian oprocentowania zależy od rodzaju stopy referencyjnej, tzn. wartości indeksu przy nazwie stopy, o którym mowa w § 2 pkt 17. Wartość oznacza długość okresu bazowego wyrażoną w miesiącach (§ 5 ust. 5 i 6 Regulaminu).

Stosownie do § 14 bank, na wniosek kredytobiorcy, może wyrazić zgodę na zmianę waluty kredytu, z zastrzeżeniem ust. 2 – 4 tego wewnętrznego aktu poprzednika strony pozwanej .

W dniu 14 listopada 2011r. do umowy strony zawarły aneks nr (...), w którym postanowiono, że spłata udzielonego kredytu następować będzie w walucie szwajcarskiej , do której kursu kredyt jest indeksowany oraz że kredytobiorca zobowiązuje się do posiadania rachunku bankowego w tej walucie , służącego do obsługi kredytu przez cały okres, w którym obowiązuje spłata rat kredytu w pieniądzu szwajcarskim.

W dniu 19 maja 2014 r. wprowadzone zostały zmiany do postanowień „Regulaminu kredytu hipotecznego udzielanego przez (...), w tym m. in. zmianie uległa treść postanowienia § 9 ust. 2. Zgodnie z nowym jego brzmieniem: „W przypadku kredytów indeksowanych do waluty obcej:

1)  raty kredytu podlegające spłacie wyrażone są w walucie obcej i w dniu wymagalności raty kredytu pobierane są z rachunku bankowego, o którym mowa w ust.1, według kursu sprzedaży zgodnie z Tabelą obowiązującą w banku w dniu wymagalności raty spłaty kredytu;

2)  jeśli dzień wymagalności raty kredytu przypada na dzień inny niż dzień roboczy, stosuje się kurs sprzedaży zgodnie z Tabelą obowiązującą w banku, ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień wymagalności raty spłaty kredytu”.

Z dalszej części ustaleń wynika , iż kredyt został wypłacony M. F. (1) zgodnie z dyspozycją wypłaty. Z materiału dowodowego zgromadzonego w aktach niniejszej sprawy wynika, że powód spłacił tytułem umowy kredytu:

- od dnia zawarcia umowy do dnia 4 stycznia 2012r. kwotę 85 620, 35 zł;

- od dnia 4 stycznia 2012r. do dnia 28 marca 2022r. kwotę w wysokości 64.081,61 CHF.

Zarówno przed zawarciem umowy kredytowej, jak i na etapie jej podpisywania powód podpisał oświadczenie, iż w związku z ubieganiem się o kredyt hipoteczny indeksowany kursem waluty obcej oświadcza, że został zapoznany przez pracownika banku z kwestią ryzyka kursowego w przypadku udzielenia kredytu indeksowanego do waluty obcej oraz,

że będąc w pełni świadomy ryzyka kursowego, rezygnuje z możliwości zaciągnięcia kredytu w złotych i dokonuje wyboru zaciągnięcia kredytu indeksowanego do waluty obcej. Ponadto oświadczył, że znane mu są postanowienia „Regulaminu kredytu hipotecznego udzielanego przez (...) , w odniesieniu do kredytów indeksowanych kursem waluty obcej oraz, iż został poinformowany, że aktualna wysokość kursów waluty obcej dostępna jest w placówkach kredytodawcy.

M. F. (1) oświadczył ponadto, iż jest świadomy, że ponosi ryzyko kursowe związane z wahaniem kursów waluty, do której indeksowany jest kredyt. Ryzyko to ma wpływ na wysokość zobowiązania względem banku, wynikającego z umowy o kredyt oraz na wysokość rat spłaty kredytu.

Kredyt zostanie wypłacony w złotych na zasadach opisanych Regulaminie , a saldo zadłużenia kredytu wyrażone jest w walucie obcej, raty kredytu wyrażone są w walucie obcej i podlegają spłacie w złotych na zasadach opisanych w tym Regulaminie.

Sąd I instancji ustalił ponadto , iż :

powód poszukiwał kredytu na kupno mieszkania. Mieszkanie miało być kupione w Polsce za złotówki. Kwota kredytu została wypłacona w złotówkach. Nie istniała możliwość wypłaty we frankach. Spłata następowała także w złotówkach, aż do podpisania aneksu, kiedy powód zaczął spłacać kredyt we frankach.

Przed podpisaniem umowy nie wyjaśniono kredytobiorcy według jakiego kryterium bank przeliczał złotówki na franki, a franki na złotówki; nie informowano go także kiedy stosowany jest kurs kupna, kiedy kurs sprzedaży i czym jest spread, ani też wedle jakich zasad są tworzone bankowe tabele kursów.

Nie wyjaśniono powodowi również , w jaki sposób można zapoznać się z tymi tabelami. M. F. (1) przedstawiono tabele kursu franka sprzed daty zawarcia umowy informując, że są to groszowe wahania i że jest to bardzo stabilna waluta. Nie wyjaśniono natomiast w jaki sposób zmiana kursu franka będzie miała wpływ na wysokość raty i wysokość całego zobowiązania. Powód nie otrzymał żadnych informacji dotyczących warunków ewentualnych negocjacji treści poszczególnych postanowień umownych.

Ocenę prawna roszczeń powoda , które uznał za uzasadnione w przeważającej części , Sąd Okręgowy oparł na stwierdzeniach i wnioskach , które można podsumować w następujący sposób :

a/ powód ma interes prawny w żądanym ustaleniu nieważności umowy kredytowej w rozumieniu art. 189 kpc.

Taki interes przysługuje wtedy, gdy powód nie może uzyskać ochrony w drodze dalej idącego roszczenia , w tym o spełnienie świadczenia ale tylko wówczas , gdy wyrok zasądzający świadczenie zapewni pełną (adekwatna do sytuacji prawnej powoda) ochronę prawną jego uzasadnionych interesów.

M. F. (1) nadal spłaca zaciągnięty kredyt. Nie można więc wykluczyć, że nawet po zasądzeniu od strony pozwanej na jego rzecz zwrotu wszystkich kwot, które świadczył , strona pozwana nadal będzie uważała powoda za swojego dłużnika i żądała od niej spłaty kolejnych rat, powołując się na to, że wyrok zasądzający świadczenie nie wiąże jej w zakresie znajdujących się w uzasadnieniu wyroku rozważań co do stwierdzenia nieważności umowy.

Nadto istnieją inne skutki zawartej między stronami umowy kredytu, których nie da się usunąć w drodze powództwa o świadczenie - np. hipoteka ustanowiona na nieruchomości powoda na zabezpieczenie roszczeń kredytowych strony przeciwnej z tytułu umowy kredytu, której wykreślenie bez jej zgody, będzie możliwe dopiero po uzyskaniu wyroku ustalającego nieważność umowy bądź spłacaniu przez powoda w całości zobowiązania dla którego jest podstawą.

Dlatego usprawiedliwionym jest , w tych okolicznościach przyjęcie , iż wbrew stanowisku strony pozwanej ,M. F. (1) ma interes w dochodzeniu tej treści roszczenia niepieniężnego, gdyż tylko prawomocne ustalenie nieważności umowy z 9 stycznia 2008r ostatecznie zakończy spór stron,

b/ umowa kredytu indeksowanego kursem waluty szwajcarskiej , którą zawarli powód i poprzednik prawny strony pozwanej , jakkolwiek wprost nie przewidywana w czasie jej podpisywania przez ustawę Prawo bankowe , miała swoją podstawę w ogólnej zasadzie swobody umów, statuowanej przez art. 353 ¹ kc ,

c/ ocena czy umowa objęta sporem zawiera czy też nie postanowienia abuzywne, następuje na podstawie art. 385 ¹ §1 kc., a jest dokonywana według stanu rzeczy na dzień zawierania umowy .

Przeprowadzona w oparciu o ustalone w postępowaniu okoliczności faktyczne potwierdza , że ich część taki , niedozwolony charakter - w relacji umownej powoda - jako konsumenta i z bankiem- przedsiębiorcą – miała,

c/ kwestionowane przez powoda klauzule umowne określają główne świadczenia stron. Mechanizm waloryzacji świadczeń z umowy kredytu do waluty obcej ,wpływa na wysokość rat spłacanych przez M. F. (1) .

Poprzez przeliczenie kwoty kredytu wypłaconej powodowi w złotówkach , na walutę CHF po kursie wskazanym w umowie, dochodzi do ustalenia salda kredytu w walucie szwajcarskiej , które ma zostać przez powoda spłacone, stanowiąc podstawę do ustalenia wysokości poszczególnych rat kapitałowych , określanych także w tej walucie.

Po drugie, poprzez przeliczanie kwoty poszczególnych rat na walutę polską , po kursie wskazanym w umowie, dochodzi do ustalenia wysokości rat spłacanych finalnie przez powoda w złotym. Po trzecie, w przypadku przewalutowania kredytu na inną walutę według kursów wskazanych w umowie dochodzi do ponownego ustalenia zarówno wysokości pozostałego do spłaty kapitału kredytu, jak i wysokości rat. Nie można przy tym pominąć że zastosowanie mechanizmu indeksacji kredytu do waluty obcej pozwala na ustalenie oprocentowania kredytu w odniesieniu do stawki referencyjnej adekwatnej do tej waluty – w przypadku przedmiotowej umowy stawką tą jest LIBOR 3M (CHF). Kwota odsetek jest przy tym określana w walucie szwajcarskiej Mechanizm waloryzacji kredytu do waluty obcej kształtuje więc w sposób bezpośredni zasady, według których powód spełnia swoje podstawowe obowiązki wynikające z umowy kredytu,

d/ okoliczności ustalone w postępowaniu potwierdzają , iż postanowienia zakwestionowane przez powoda wypełniają wszystkie przesłanki normatywne uznania ich za niedozwolone .

Tę ocenę Sąd i Instancji oparł na bardzo szczegółowym wywodzie wspartym wybranymi judukatami tak SN jak TSUE , których Sąd Odwoławczy nie będzie, z przyczyn teleologicznych, powtarzał.

Zostały one przedstawione na kartach 377-381 akt ,

e/ ponieważ wskazane przez M. F. (1) postanowienia umowy oraz Regulaminu kredytu hipotecznego są niedozwolonymi postanowieniami umownymi w rozumieniu art. 385 ¹ k.c. to nie wiążą one powoda z mocy samego prawa od dnia jej zawarcia.

Skutkiem takiej ich oceny jest uznanie , że umowa jest od początku w całości nieważna dlatego , iż :

po usunięciu kwestionowanych postanowień umowa kredytu przybiera kształt umowy kredytu w walucie polskiej , bez indeksacji do waluty szwajcarskiej , z oprocentowaniem określonym według stawki referencyjnej LIBOR 3M. Postanowienia dotyczące mechanizmu indeksacji do franka szwajcarskiego dotyczą głównych świadczeń stron i ich wprowadzenie pozwoliło na zastosowanie w umowie oprocentowania według stawki referencyjnej odpowiedniej dla tej waluty, a tym samym obniżenie, w początkowym okresie obowiązywania umowy , wysokości rat kredytu w stosunku do rat kredytu nieindeksowanego. W tych okolicznościach przyjąć należy , iż bez tych postanowień strony nie miały zgodnego zamiaru zawarcia umowy na takich warunkach,

f / w sytuacji gdy umowa kredytu jest nieważna, wszystkie świadczenia zwrotne spełnione przez M. F. (1) na rzecz banku , w jej wykonaniu , są nienależne w rozumieniu art. 410 § 2 k.c., i podlegają na jego rzecz zwrotowi,

g/nieuzasadniony jest , podniesiony przez pozwany bank wobec roszczenia pieniężnego powoda, zarzut przedawnienia.

Termin przedawnienia roszczeń o zwrot nienależnie spełnionych świadczeń może rozpocząć bieg dopiero po podjęciu przez kredytobiorcę-konsumenta wiążącej -świadomej, wyraźnej i swobodnej- decyzji co do tego , że nie jest zainteresowany w kontynuacji , na skutek abuzywności niektórych spośród postanowień umownych , umowy z bankiem. Dopiero bowiem wtedy można przyjąć, że brak podstawy prawnej świadczenia stał się definitywny , a strony mogły zażądać skutecznie zwrotu wzajemnie spełnionych dotąd świadczeń .

Z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie wynika , iż powód spłacił z tytułu umowy kredytu:

od dnia jej zawarcia do 4 stycznia 2012r. kwotę 85 620, 35 zł;

od dnia 4 stycznia 2012r. do dnia 28 marca 2022r. kwotę w wysokości 64.081,61 CHF.

Obydwie kwoty Sąd I instancji zasądził od następcy prawnego kredytodawcy na rzecz kredytobiorcy , w częściowym uwzględnieniu roszczenia pieniężnego,

g/ ponieważ pozwany bank skutecznie , zdaniem Sądu Okręgowego , złożył oświadczenie o skorzystaniu z prawa zatrzymania do kwoty udzielonego kapitału [370 000zł ] , żądanie odsetkowe powoda zostało ocenione przez Sąd niższej instancji jako nieuzasadnione , w odwołaniu się do stanowiska SN , zawartego w judykacie z dnia 31 stycznia 2002 r., sygn. IV CKN 651/00 , powołanym za zbiorem Lex.

Podstawą rozstrzygnięcia o kosztach procesu była norma art. 98 kpc i zasada odpowiedzialności za wynik sprawy.

Stosując ją, Sąd uznał M. F. (1) za wygrywającego spór z pozwanym bankiem w całości . Wskazał przy tym szczegółowo jakie elementy składowe złożyły się na sumę, która z tego tytułu , wraz z odsetkami , obciąża stronę pozwaną.

Apelację od tego wyroku złożyła strona pozwana i obejmując jej zakresem punkty I, II, IV i V jego sentencji , we wniosku środka odwoławczego domagała się wydania przez Sąd Apelacyjny orzeczenia reformatoryjnego , którym powództwo zostanie oddalone w całości , a powód obciążony na rzecz skarżącego banku całością kosztów procesu i postępowania apelacyjnego.

Środek odwoławczy został oparty na zarzutach :

- naruszenia prawa procesowego , w sposób mający dla treści wyroku doniosłe znaczenie, a to :

a/ art. 233 §1 kpc ,. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i zastąpienie jej oceną dowolną, wobec braku jej wszechstronności czego następstwem były błędy ustaleń faktycznych w zakresie tego , iż :

1/ postanowienia umowy zawartej przez strony w dniu 9 stycznia 2008r., dotyczące indeksacji, nie były indywidualnie uzgadnianie z kredytobiorcą , M. F. (1) nie był prawidłowo i w sposób wystarczający poinformowany przez kredytodawcę o ryzyku walutowym wiążącym się z zawarciem kredytu indeksowanego do waluty obcej , a także nie wzięcie przez Sąd i instancji pod uwagę , że powód świadomie wybrał taki rodzaj kredytu zamiast złotówkowego,

2/ nie potwierdzenie w ustaleniach przyjętych za podstawę orzeczenia mimo , że były ku temu dostateczne podstawy w zgromadzonym materiale dowodowym ,w tym w treści relacji wnioskowanego przez stronę skarżącą zeznań świadka A. S. , iż powód zapoznał się z umową przed jej podpisaniem , podobnie jak z Regulaminem, wiedział - właściwie poinformowany przez pracowników drugiej strony - o ryzyku walutowym oraz możliwości zmiany kursu waluty przy takiej umowie, którą wybrał,

- naruszenia prawa materialnego poprzez nieprawidłowe zastosowanie norm :

1/ art. 189 kpc i uznanie , iż M. F. (1) ma interes prawny w żądanym ustaleniu,

2/ art. 58 § 2 i 3 kc w zw. z art. 65 kc poprzez niezasadne przyjęcie , że postanowienia umowy zawartej przez strony opisujące mechanizm indeksacji powodują zachwianie równowagi kontraktowej pomiędzy nimi, wobec nierównomiernego rozkładu ryzyka kursowego ,

2/ art. 385 ¹§1 kc w zw. z art. 4 ust. 2 Dyrektywy z 5 kwietnia 1993r w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich - dalej jako Dyrektywa 93/13 /EWG-poprzez to , że Sąd nietrafnie uznał , iż postanowienia umowy stron składające się na tzw. klauzulę kursową [ sreadu walutowego ] określają [ wespół] z klauzulą ryzyka walutowego ] główne świadczenia stron , chociaż tak zdaniem skarżącego nie jest , a pierwsza z wymienionych klauzul takiego znaczenia nie ma. Tym samym, wyrażając odmienne stanowisko, Sąd I instancji naruszył także art. 65 kc i art. 69 ustawy Prawo bankowe,

3/ art. 385 ¹§1 zd 2 oraz art. 385 ¹kc w zw. z art. 58 §1 kc wobec przyjęcia , iż postanowienia umowy stron dotyczące indeksacji nie były sformułowane w sposób jasny oraz – w konsekwencji - mają charakter niedozwolony,

4/ art. 56 kc w zw. z art. 58 §1 kc oraz 358 §2 kc oraz 69 ust. 3 ustawy Prawo bankowe i art. 6 Dyrektywy nr 93/13 /EWG , poprzez wyrażenie oceny , że umowa stron jest w całości nieważna i nie ma w polskim systemie prawnym norm , które mogłyby zastąpić te postanowienia podpisanej w dniu 9 stycznia 2008 r umowy , które Sąd I instancji /błędnie / ocenił jako abuzywne.

Z tym zarzutem został połączony ściśle zarzut naruszenia art. 358 §2 kc w zw. z art. 6 ust. 1 Dyrektywy 93/13 EWG , którego realizacji strona skarżąca upatrywała w tym , iż Sąd niepoprawnie nie przyjął , że umowa nadal może obowiązywać pomiędzy stronami,

m5/ art. 385 ¹ §2 kc w zw. z art. 6 ust. 1 Dyrektywy nr 93/13, jako następstwa braku przyjęcia przez Sąd I instancji , iż w warunkach potwierdzenia abuzywności postanowień dotyczących klauzuli waloryzacyjnej , możliwe jest zastąpienie ich wskaźnikiem WIBOR i oceną , że umowa powinna obowiązywać jako kredyt złotowy a oprocentowanie będzie pochodną tak tego wskaźnika jak i marży banku,

6/ art. 4 ustawy z dnia 29 lipca 2011r o zmianie ustawy Prawo bankowe , w ten sposób , że Sąd I instancji nie wziął pod rozwagę ,przy ocenie roszczeń powoda tego , iż na podstawie tej normy strony zawarły aneks do umowy z 9 stycznia 2008r ,

7 / art. 405 kc w z art. 410 §1 i 2 kc poprzez uznanie , że roszczenie pieniężne powodów powinno być kwalifikowane jako wywodzone z przepisów o zwrocie bezpodstawnego wzbogacenia ,

5/ art. 411pkt 2 i 4 kc i zasądzenie na rzecz kredytobiorcy roszczenia pieniężnego mimo , iż spłacanie przez niego poszczególnych rat kredytowych było zgodne z zasadami współżycia społecznego a płacił je przed nadejściem terminu ich wymagalności,

W motywach apelacji , liczącej 67 stron , które zważywszy na ich redakcyjne rozbudowanie , nawet ponad rzeczywistą potrzebę uzasadniania zajmowanego stanowiska , nie będą z przyczyn celowości relacjonowane w tym miejscu , skarżący bank w istocie powołał te same argumenty , które formował w dotychczasowych wypowiedziach procesowych w tym w bardzo obszernej odpowiedzi na pozew.

Odpowiadając na apelację M. F. (1) domagał się jej oddalenia oraz obciążenia oponenta procesowego kosztami postępowania apelacyjnego.

Odniósł się w niej polemicznie do każdego z zarzutów powołanych przez stronę przeciwną.

Rozpoznając apelację Sąd Apelacyjny rozważył :

Środek odwoławczy strony pozwanej jest niedopuszczalny w tym w zakresie w którym kwestionuje rozstrzygnięcie Sądu Okręgowego zawarte w punkcie IV jego sentencji.

W tej części wyroku Sąd uwzględnił zarzut zatrzymania, podniesiony przez bank w trakcie postępowania rozpoznawczego.

Zatem , szczególnie w sytuacji , gdy w pozostałym zakresie apelacja strony pozwanej jako nieuzasadniona, podlega ona odrzuceniu albowiem bank nie ma gravaminis w zaskarżeniu tej części orzeczenia z dnia 26 maja 2022r.

Dla porządku należy dodać , iż w sytuacji gdy M. F. (1) nie złożył apelacji , Sąd Odwoławczy nie może wypowiedzieć się co zasadności rozstrzygnięcia Sądu Okręgowego, w odniesieniu do tego zarzutu kredytodawcy.

Dlatego , w ty zakresie, apelacja uległa odrzuceniu , na podstawie art. 373§1 kpc./ pkt 1 sentencji orzeczenia Sądu Apalacyjnego/.

W pozostałej części apelacja banku , jako nieuzasadniona , podlegała oddaleniu.

Rozpoczynając ocenę zarzutów apelacyjnych strony pozwanej od tych , które mają charakter procesowy wskazać należy , iż zarzut tego rodzaju jest uzasadniony jedynie wówczas , gdy spełnione zostaną równocześnie dwa warunki.

Strona odwołująca się do niego wykaże , że rzeczywiście sposób postępowania Sądu naruszał indywidualnie oznaczoną normę [ normy ] formalne. Jednocześnie nieprawidłowości te prowadziły do następstw , które miały istotny wpływ na treść wydanego orzeczenia. Nieco inaczej kwestię tę ujmując , zarzut procesowy jest usprawiedliwiony jedynie wówczas, jeżeli zostanie dowiedzione , że gdyby nie potwierdzone błędy proceduralne Sądu niższej instancji , orzeczenie kończące spór stron miałoby inną treść.

Biorąc pod rozwagę to generialium , za chybiony należy uznać ten , za pomocą którego pozwany bank neguje sposób oceny dowodu z zeznań świadka A. S../ por. k. 307 i n. akt /

W tej części motywów , które Sąd Okręgowy poświęcił ocenie jego relacji , wskazał dlaczego posłużyły one dokonanym ustaleniom jedynie w odniesieniu do opisu ogólnych reguł na których opierała się procedura udzielania kredytów klientom banku , a nie szczegółów towarzyszących zawarciu spornej umowy z M. F. (1). Tych bowiem świadek nie pamiętał./ nota bene jest on zastępcą dyrektora generalnego strony pozwanej /.

Taki sposób oceny depozycji tego świadka nie wykroczył poza granice oceny swobodnej a odmienna ocena banku w tym zakresie nie może uzasadnić podzielenia jako trafnego stawianego zarzutu jej nieprawidłowości.

Już tylko uzupełniająco należy dodać, iż strona pozwana nie złożyła w apelacji wniosku o uzupełniające czy ponowne przesłuchanie tego świadka.

Nietrafne są też inne , podane w uzasadnieniu apelacji, argumenty mające wspierać zarzut naruszenia art. 233 §1 kpc oraz funkcjonalnie z nim powiązanych zarzutów faktycznych .

Uznanie ich za usprawiedliwione wymaga od strony wykazania na czym, , w odniesieniu do zindywidualizowanych dowodów, polegała nieprawidłowość postępowania Sądu, w zakresie ich oceny i poczynionych na jej podstawie ustaleń.

W szczególności strona ma wykazać dlaczego obdarzenie jednych dowodów wiarygodnością czy uznanie, w odróżnieniu od innych, szczególnego ich znaczenia dla dokonanych ustaleń , nie da się pogodzić z regułami doświadczenia życiowego i [lub ] zasadami logicznego rozumowania , czy też przewidzianymi przez procedurę regułami dowodzenia.

Nie oparcie tych zarzutów na wskazanych zasadach , wyklucza uznanie ich za trafne , pozostając dowolną , nie doniosłą z tego punktu widzenia , polemiką z oceną i ustaleniami Sądu niższej instancji.

/ por. w tej materii , wyrażające podobne stanowisko , powołane tylko przykładowo, orzeczenia Sądu Najwyższego z 23 stycznia 2001, sygn. IV CKN 970/00 i z 6 lipca 2005, sygn. III CK 3/05 , obydwa powołane za zbiorem Lex/

Dopóty , dopóki ocena przeprowadzona przez Sąd mieści się w granicach wyznaczonych przez tę normę procesową i nie doznały naruszenia wskazane tam jej kryteria , Sąd Odwoławczy obowiązany jest ocenę tę , a co za tym idzie także wnioski z niej wynikające dla ustaleń faktycznych , aprobować .

Uwzględniając powyższe, zważywszy na to, w czym apelujący bank upatrywał błędów oceny i ustaleń Sądu niższej instancji , zarzuty te nie mogą być uznane za usprawiedliwione .

W miejsce rzeczowej, opartej na wskazanych wyżej kryteriach , odniesionej do indywidualnie oznaczonych dowodów [ i opartych na wnioskach z tej oceny wynikających ustaleń faktycznych , które przez to miałyby być dotknięte podnoszonymi nieprawidłowościami ] , polemiki ze sposobem postępowania Sądu Okręgowego , skarżący ogranicza się do przeciwstawienia jego stanowisku własnej wersji tak oceny dowodów jak i faktów doniosłych dla rozstrzygnięcia , jego zdaniem poprawnej.

Nieprawidłowość Sądu na której zarzuty te zostały oparte , zgodnie z argumentacją apelanta - sprawdza się do tego ,że nie przyjął on wersji zdarzeń towarzyszących zawarciu umowy kredytowej z 9 stycznia 2008r. i interpretacji prawnej jej postanowień , którą skarżący uznaje za właściwą.

A według przebiegu zdarzeń afirmowanego przez stronę pozwaną ,powód został w sposób dostateczny dla oceny jego skali , poinformowany , przy podpisywaniu umowy , o ryzyku walutowym wynikającym z umowy kredytowej indeksowanej do waluty obcej, a rzeczywisty rozmiar zobowiązania kredytowego był oznaczony od samego początku w sposób prawidłowy i dla klienta banku czytelny , nie budzący jego wątpliwości . Ponadto strona pozwana nie mogła obowiązku spłaty – w odniesieniu do jego rozmiaru ilościowego - powoda jako kredytobiorcy - kształtować jednostronnie w sposób dowolny , będąc związana wysokością kursów waluty szwajcarskiej do złotego , określanej przez obiektywne siły panujące na rynku wymiany walut.

Już stwierdzenie takiego sposobu motywowania ocenianych zarzutów wystarcza dla odparcia ich obu.

Dlatego jedynie na marginesie dostrzegając , że w istocie argumenty powołane dla wsparcia weryfikowanych zarzutów [ w rozbudowanej ponad rzeczywistą potrzebę formie redakcyjnej ] nie dotyczą wprost oceny dowodów i okoliczności faktycznych ale prawnej weryfikacji okoliczności towarzyszących zawarciu umowy oraz kształtowania danych w Tabeli Kursów Walut , które dla dokonywanych przeliczeń /stosowania klauzul przeliczeniowej - spreadau walutowego- i kursowej / stosował pozwany bank , z punktu widzenia przesłanek oceny postanowień umowy stron jako mających / bądź nie / cechy niedozwolonych.

Sąd II instancji dodaje jeszcze , iż podziela , wbrew argumentacji strony pozwanej, stanowisko Sądu Okręgowego zgodnie z którym informacja przekazana M. F. (1) przy podpisywaniu umowy o ryzyku walutowym była z punktu widzenia jego interesów- możliwości racjonalnej oceny swojej sytuacji finansowej w warunkach wzrostu kursu waluty szwajcarskiej , w czasie obowiązywanie umowy przez wiele lat , niedostateczna i nietransparentna.

Uznaje także za trafną tę jego część , w której wskazywał , że skoro doniosła dla oceny ważności umowy jest chwila jej podpisania, to niezależnie od tego jakie dane kursowe zamieszczał bank w obowiązującej u siebie Tabeli , istotne było to , że ta część postanowień umownych , która dotyczyła waloryzacji kredytu kursem CHF , nawet potencjalnie , dawała możliwość silniejszej stronie stosunku zobowiązaniowego - przedsiębiorcy- dowolnego / nieograniczonego / ustalania kursu przeliczenia złotówek na franka i odwrotnie , a nie to, czy bank stosował kusy przeliczeniowe wynikające z danych rynkowych.

Stąd bez znaczenia było też to , jak kwestia ta była regulowana później, w formie aneksu podpisanego przez strony na podstawie art. 4 ustawy z dnia 29 lipca 2011r zmieniającej ustawę Prawo bankowe ,a także jak kształtowałoby się zobowiązanie zwrotne powoda , gdyby w miejsce danych kursowych z Tabeli Kursów, stosować średni kurs NBP , a mierniki decydujące o oprocentowaniu kredytu byłyby charakterystyczne i stosowane przez stronę pozwaną przy udzielaniu kredytów wyrażonych w złotówkach. Taki argument pada w motywach tezy skarżącego o tym , że umowa powinna nadal obowiązywać strony , nawet gdyby przyjąć , że w ujęciu generalnym , klauzula waloryzacyjna miała być uznana za nie wiążącą kredytobiorcę ,mającego status konsumenta w relacji umownej z bankiem.

Z podanych powodów, uznając , iż zarzuty procesowe , w tym w szczególności zarzut przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów i wynikających stąd błędów ustaleń , nie są zasadne , fakty uczynione przez Sąd I instancji podstawą kontrolowanego instancyjnie orzeczenia , jako poprawne i kompletne , Sąd Apelacyjny przyjmuje za własne.

Rozpoczynając ocenę zarzutów materialnych od zarzutu naruszenia art. 189 kpc , odpierając go , nie można zgodzić się z apelującym, iż przysługujące powodowi roszczenie o zwrot kwot uiszczonych na rzecz banku tytułem spłat rat kredytu, zapewni kredytobiorcy , w relacji z bankiem odpowiednią , a przy tym kompleksową i wystarczającą dla ochrony jego sfery prawnej, gwarancję .

Zauważyć należy, że umowa kredytu zawarta została między stronami na okres trzydziestu lat.

Ewentualne uwzględnienie powództwa o zapłatę nie usunęłoby stanu niepewności pomiędzy stronami co do dalszego obowiązywania umowy oraz istnienia praw akcesoryjnych jak chociażby hipoteki ustanowionej na zakupionej nieruchomości lokalowej w K.. Bez uznania umowy za nieważną, ze skutkiem ex tunc, strona pozwana mogłaby potencjalnie skorzystać z ustanowionych na swoją rzecz zabezpieczeń spłaty zobowiązania kredytowego.

W orzecznictwie zgodnie przyjmuje się, że powód zachowuje interes prawny do wytoczenia powództwa o ustalenie nieistnienia stosunku prawnego/ nieważności umowy / mimo przysługującego mu powództwa o świadczenie lub mimo wytoczenia przeciwko niemu takiego powództwa przez stronę przeciwną na podstawie spornego stosunku prawnego, jeżeli z tego stosunku wynikają jeszcze inne lub dalej idące skutki, których dochodzenie w drodze takiego powództwa nie jest możliwe lub nie jest jeszcze aktualne.

W takim wypadku tylko powództwo o ustalenie nieistnienia tego stosunku prawnego może definitywnie rozstrzygnąć niepewną sytuację prawną powoda i zapobiec także na przyszłość możliwym sporom, a tym samym w pełny sposób zaspokoić jego interes prawny

/ por bliżej wskazane jedynie przykładowo orzeczenia SN z dnia 30.10.1990 r. I CR 649/90, z 27.01.2004 r. II CK 387/02, z 2.07.2015 r. V CSK 640/14- wszystkie powołane za zbiorem Legalis/.

Nie ma też racji strona pozwana formułując zarzuty naruszenia art. 385 ¹§1 i 2 kc w powiązaniu ze wskazanymi przez bank przepisami kodeksu cywilnego czy art. 6 ust. 1 Dyrektywy 93/13/ EWG oraz art. 56 kc w zw z art. 58 §1i 2 kc i art. 69 ust. 3 ustawy prawo bankowe oraz art. 6 ust. 1 Dyrektywy 13/93/EWG . Nietrafnie powołuje także zarzut naruszenia art. 4 ustawy z dnia 29 lipca 2011r o zmianie ustawy Prawo bankowe.

Zostaną one omówione w sposób zbiorczy, skoro za ich pośrednictwem strona pozwana kwestionuje w istocie trzy elementy oceny prawnej Sądu I instancji.

To , że postanowienia umowy kredytowej i Regulaminu wskazane przez powoda , a opisujące mechanizm indeksacji świadczeń umownych [ kwoty kredytu oraz rat ] w ogóle mogą podlegać ocenie Sądu z punktu widzenia abuzywności , skoro nie przynależą do elementów kształtujących główne świadczenia stron ,

to , że mają charakter niedozwolony , w warunkach wypełnienia w sposób właściwy przez bank obowiązków informacyjnych wobec M. F. (1), w odniesieniu w szczególności do mechanizmu waloryzacji / zastosowania klauzul przeliczeniowych / i ich konsekwencji dla wysokości obciążającego kredytobiorcę zobowiązania oraz ryzyka walutowego,

trzecim elementem składającym się na tę apelacyjną krytykę są konsekwencje, które Sąd wyciągnął z potwierdzenia abuzywności części postanowień umowy z dnia 9 stycznia 2008r , ustalając jej nieważność w całości.

Przepisy art. 385 ¹ i następnych k.c. dotyczące niedozwolonych postanowień umownych mają charakter szczególny , w stosunku do tych norm , które mają generalne zastosowanie do kształtowania przez kontrahentów treści umowy.

Stanowią one implementację w polskim prawie postanowień dyrektywy nr 93/13/ EWG, w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich. Sądy krajowe, stosując prawo wewnętrzne, zobowiązane są tak dalece, jak jest to możliwe, dokonywać jego wykładni w świetle brzmienia i celu tej dyrektywy, tak aby osiągnąć przewidziany w niej rezultat, a zatem zastosować się do art. 288 akapit trzeci Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej

/por. wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 13 VI 2016 r., C-377/14./.

Przewidziana przez art. 385 ¹kc sankcja bezskuteczności wobec konsumenta niedozwolonego postanowienia umownego ma dla jego interesu i pozycji wobec drugiej – silniejszej strony kontraktu - działanie ochronne i jest dla niego obiektywnie korzystniejsza, aniżeli sankcja nieważności wynikająca z normy ogólnej 58 kc oraz 353 ¹ kc.

Zatem normę 385 ¹ k.c. należy traktować jako lex specialis względem ogólnej regulacji kodeksowej jaką jest art. 58 §1 i 2 oraz 3 kc oraz art. 353 ¹kc.

W konsekwencji , zarzuty niedozwolonego charakteru postanowień umowy zawartej w dniu 9 stycznia 2008r , mogą być oceniane z punktu widzenia tylko tego przepisu, a nie ogólnych, wskazanych wyżej, norm kodeksowych.

Odeprzeć należy, jako nietrafny, zarzut naruszenia art. 4 ustawy o zmianie ustawy Prawo bankowe z dnia 29 lipca 2011r gdyż , jak już była o tym mowa, decydująca dla oceny niedozwolonego charakteru postanowień umownych jest data zawarcia umowy kredytowej oraz to, czy podmiot profesjonalny miał chociażby potencjalną możliwość, na ich podstawie , jednostronnego kształtowania zakresu obowiązków umownych konsumenta ,w tym poprzez mechanizm waloryzacji jego zobowiązania walutą franka szwajcarskiego.

Sąd I instancji nie popełnił zarzucanych mu błędów zastosowania art. 385 ¹ §1 i 2 kc ,w powiązaniu z innymi normami powołanymi przez stronę skarżącą , trafnie przyjmując abuzywność postanowień umowy stron, w szczególności tych , określających sposób waloryzacji /przeliczenia / waluty szwajcarskiej na polską i odwrotnie, według Tabeli Kursów Walut obowiązujących u poprzednika prawnego strony pozwanej.

To ten właśnie mechanizm , na zastosowanie którego M. F. (1) jako klient – konsument - nie miał żadnego wpływu , ten bowiem był wprowadzony jednostronnie przez kredytodawcę na podstawie wzorca umownego i ostatecznie decydował o tym ile pieniędzy zostało ówcześnie powodowi udostępnione przez bank oraz w jaki sposób poszczególne raty kapitałowo- odsetkowe wpływały na rzeczywiste zmniejszenie jego zobowiązania kredytowego.

Taki ich charakter prowadził do nieważności umowy jako całości albowiem nie mogła ona nadal funkcjonować, w warunkach uznania tych klauzul za nie wiążące kredytodawcy.

Dodać jeszcze należy , iż jak wynika z ustaleń poczynionych w postępowaniu, żadne postanowienie umowne spośród tych , które składały się na mechanizm służący opisanym wyżej przeliczeniom , nie zostało z powodem indywidualnie uzgodnione.

W szczególności bank nie dowiódł- mimo , że to na nim spoczywał obowiązek w tym zakresie- faktów pozwalających na wniosek przeciwny.

M. F. (1) dokonał jedynie wyboru gotowego produktu przygotowanego przez przedsiębiorcę, którego pracownicy wskazywali, że w jego sytuacji może zaciągnąć tylko taki / indeksowany walutą szwajcarską / kredyt , który jest korzystny z uwagi na stabilność CHF.

Dla zrealizowania przesłanki rzeczywistego wpływu konsumenta na treść postanowień umownych nie wystarczy wykazanie, że dowiedział się o treści postanowień których niedozwolony charakter podnosi, w odpowiednim czasie, a strony prowadziły w tym przedmiocie negocjacje.

Konieczne jest udowodnienie przez przedsiębiorcę , szczególnie jeżeli posługuje się przygotowanym przez siebie wzorcem , wspólnego ustalenia ostatecznej ich treści , w wyniku rzetelnych negocjacji, w ramach których konsument miał realny wpływ na treść określonego postanowienia umownego, chyba że zostało ono sformułowane przez niego i włączone do umowy na jego żądanie.

/ por. w tej materii także judykat Sądu Najwyższego z dnia 10 grudnia 2019r , sygn.IV CSK 443/18 , powołany za zbiorem Legalis /.

Takich indywidualnych uzgodnień przed podpisaniem umowy z powodem nie było, w tym w szczególności w odniesieniu do postanowień określających sposób, w jaki kwota kredytu i sumy rat kapitałowo - odsetkowych będą przeliczane z waluty szwajcarskiej na polską i odwrotnie.

W ocenie Sądu II instancji , kwestionowane przez oponeta procesowego banku postanowienia umowne dotyczyły świadczeń głównych stron, a taka ocena tym bardziej wyklucza zasadność postawionego przez kredytodawcę zarzutu naruszenia art. 65 kc i 69 ustawy Prawo bankowe.

W aktualnym , mogących być ocenionym jako ukształtowane, orzecznictwie sądowym przyjęte jest zapatrywanie o takim charakterze mechanizmu przeliczeniowego, w kredytach denominowanych i indeksowanych do waluty obcej [ waloryzowanych walutą obcą ] .

/ por. powołane jedynie przykładowo wyroki Sądu Najwyższego: z 4 kwietnia 2019 r., sygn. III CSK 159/17, z 9 maja 2019 r., sygn. I CSK 242/18 i z 11 grudnia 2019 r., sygn. V CSK 382/18., wskazane za zbiorem Legalis /.

Obowiązek zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu w oznaczonych terminach spłaty , stanowi główne świadczenie kredytobiorcy. Natomiast klauzula według której dochodzi do przeliczenia dokonywanych przez niego wpłat rat na walutę obcą [ w tym przypadku na franka szwajcarskiego ] wpływa na wysokość tego świadczenia. To z zastosowania tego mechanizmu wynika to , w jakiej wysokości świadczenie główne ma być spełnione, co tym bardziej upewnia poprawność takiej jej kwalifikacji.

Wobec powyższego poddanie tych postanowień umownych kontroli pod kątem abuzywności jest możliwe tylko pod warunkiem, że nie zostały sformułowane w sposób jednoznaczny ( art. 385 ¹ § 1 zd. drugie k.c.) a zatem jeżeli nie zostały wyrażone prostym i zrozumiałym językiem , nie spełniając tym samym wymogu przejrzystości materialnej wynikającej z art. 4 ust. 2 oraz art. 5 dyrektywy nr 93/13.

Jak wyjaśnił TSUE w wyroku z dnia 20 września 2017 r., w sprawie o sygnaturze C - 186/16, wymóg wyrażenia warunku umownego prostym i zrozumiałym językiem oznacza, że warunek ten musi zostać zrozumiany przez konsumenta zarówno w aspekcie formalnym i gramatycznym, jak i w odniesieniu do jego konkretnego zakresu, tak aby właściwie poinformowany , a przy tym jako osoba dostatecznie uważna i rozsądna , mógł nie tylko dowiedzieć się o możliwości wzrostu lub spadku wartości waluty obcej, ale również aby miał realną możliwość oszacowania konsekwencji ekonomicznych takiego potencjalnego następstwa dla swoich zobowiązań finansowych.

Zdaniem Sądu II instancji, ustalenia faktyczne poczynione w postępowaniu nie dają dostatecznych podstaw do uzasadnionego przyjęcia, iż w momencie zawierania umowy M. F. (1) miał możliwość uzyskania pełnego rozeznania co do wysokości świadczenia, które będzie miał obowiązek spełnić oraz i w szczególności , co do ryzyka zmiany kursu waluty w przyszłości i wpływu tej zmiany na rzeczywiste saldo zobowiązania , przekładające się wprost na jego sytuację ekonomiczną , w dającym się przewidzieć realnie okresie , zważywszy , iż miał związać się z bankiem węzłem obligacyjnym na okres trzydziestu lat.

W szczególności brak było , w dniu zawierania umowy , możliwości ustalenia wysokości zobowiązania ratalnego kredytobiorcy wobec banku , / rat kapitałowo - odsetkowych / albowiem wysokość ta zależna była od danych zamieszczonych w nieokreślonej w umowie Tabeli Kursów Walut , stosowanej przez poprzednika prawnego strony skarżącej. Przy tym sposób zamieszczania w niej tych danych także był pozostawiony wyłącznej jego decyzji. Klienci – konsumenci - nie mieli możliwości ich sprawdzenia ani tym bardziej jakiegokolwiek wpływu na ich rzeczywistą wysokość. Tym samym warunek jednoznaczności klauzuli waloryzacyjnej / przeliczeniowej i kursowej/ , nie został w umowie stron spełniony.

/ por. w tej materii także stanowisko SN zawarte w judykacie z 19 kwietnia 2021r., sygn. III CSK 159/17- powołanym za zbiorem Lex /.

Okoliczności ustalone w sprawie nie pozwalają na potwierdzenie , iż powód został, przed podpisaniem umowy , w sposób jasny , możliwie pełny i zrozumiały poinformowany o ryzyku walutowym/ kursowym / , związanym z możliwością niekorzystnych zmian kursu franka szwajcarskiego do złotówki w czasie.

Przy tym nie można uznać, że obowiązek ten został spełniony przez bank, który poprzestał na ogólnym pouczeniu o możliwości wzrostu kursu w czasie trwania umowy i wynikającym stąd wpływie na wzrost zakresu obowiązku finansowego kredytobiorcy. Dodać do tego należy , iż dla potwierdzenia wypełnienia przez bank obowiązków informacyjnych dotyczących ryzyka kursowego , nie jest wystarczające odebranie od konsumenta standardowego oświadczenia, że o takim ryzyku został poinformowany.

/ por. w tej materii także wyrok SN z 27 listopada 2019r., sygn. II CSK 483/18 powołany za zbiorem Lex /.

Zgodnie z aktualnie obowiązującą w judykaturze wykładnią art. 385 ¹ §1 k.c. nie budzi wątpliwości, iż postanowienia umowy, które określają zasady przeliczenia kwoty udzielonego kredytu na złotówki przy wypłacie kredytu, a także spłacanych rat na walutę obcą, pozwalające bankowi swobodnie kształtować kurs waluty obcej, mają charakter niedozwolonych postanowień umownych.

/ por. wskazane tylko ilustracyjnie orzeczenia SN z 27 lutego 2019 r. sygn. II CSK 19/18 i z 29 października 2019 r. sygn. V CSK 382/18 , powołane za zbiorem Legalis /

Klauzule takie mają charakter abuzywny, gdyż kształtują prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco naruszają jego interesy. Przy czym sprzeczność z dobrymi obyczajami i naruszenie tych interesów polega w tym wypadku na uzależnieniu wysokości świadczenia banku i konsumenta od swobodnej decyzji silniejszej strony stosunku zobowiązaniowego / przedsiębiorcy/.

/ por. tylko ilustracyjnie wyroki SN z 13 grudnia 2018 r., sygn. V CSK 559/17 i z 11 grudnia 2019 r., sygn. akt V CSK 382/18 powołane za zbiorem Legalis /.

W ocenie Sądu Apelacyjnego postanowienia łączącej strony umowy, zawartej w dniu 9 stycznia 2008 r w zakresie ryzyka walutowego oraz określające wskazany wyżej sposób dokonywania przeliczeń walut polskiej i szwajcarskiej , w odwołaniu się do danych kursowych kształtowanych jednostronnie przez bank, przybierających postać przygotowanych przezeń i obowiązujących w banku, Tabel Kursów Walutowych , uznać należy, za niedozwolone.

Nie ma znaczenia dla tej oceny to, w jaki sposób umowa w rzeczywistości była wykonywana i jak , po jej zawarciu , zmieniała się jej treść.

/ por. także uchwalę[ 7] Sądu Najwyższego z dnia 20 czerwca 2018 r., sygn. III CZP 29/17 powołaną za zbiorem Lex.

Przechodząc do oceny skutków niedozwolonego charakteru tych postanowień , wskazać na wstępie należy , iż zgodnie z treścią uchwały SN z dnia 7 maja 2021 sygn. III CZP 6/21 , powołanej za zbiorem Lex /, której stanowisko Sąd II instancji, w składzie rozpoznającym sprawę podziela, niedozwolone postanowienie umowne jest od początku, z mocy samego prawa, dotknięte bezskutecznością na korzyść konsumenta, który ewentualnie może udzielić następczo świadomej i wolnej zgody na to postanowienie i w ten sposób przywrócić mu skuteczność z mocą wsteczną.

W rozpoznawanej sprawie stanowisko powoda było jednoznaczne co do tego, iż nie jest zainteresowany , w warunkach abuzywności części postanowień, w utrzymaniu w dalszym ciągu umowy jako obowiązującej pomiędzy stronami.

Eliminacja tych postanowień z umowy powoduje brak możliwości określenia mechanizmu oznaczenia wysokości świadczenia jakie konsument - kredytobiorca - ma otrzymać od drugiej strony- skoro jak w rozstrzyganej sprawie - otrzymał od banku złotówki po ich przeliczeniu według kursu / ceny / kupna waluty szwajcarskiej oraz jest zobowiązany spełniać na rzecz banku , w ramach umowy kredytu indeksowanego do waluty obcej, w odwołaniu się do kursu jej sprzedaży przez pozwany bank/ wcześniej jego poprzednika prawnego /, wedle którego, [ w stanie faktycznym rozstrzyganej sprawy ] przeliczana miała być wpłata złotówkowa, mająca prowadzić do ograniczenia długu M. F. (1).

Zgodnie ze stanowiskiem TSUE ,wyrażonym w motywach wyroku z dnia 3 października 2019r sygn. C – 260/18 , postanowienie art. 6 ust. 1 Dyrektywy 93/13 , należy wykładać w ten sposób [a jest to wykładania, którą Sądy krajowe muszą brać pod uwagę przy rozstrzyganiu indywidualnych spraw], iż stoi ono na przeszkodzie wypełnianiu luk w umowach spowodowanych eliminacją klauzul uznawanych za niedozwolone , wyłącznie na podstawie przepisów krajowych o charakterze ogólnym, nie będących przepisami dyspozytywnymi lub takimi , które będą mieć zastosowanie dlatego , że strony umowy wyrażą na to wolną i uświadomioną zgodę.

Takiej regulacji ,[ jak dotąd] w polskim porządku prawnym brak.

Nie można też w sposób usprawiedliwiony przyjmować , że wolą stron w 2008r było zawarcie umowy kredytu waloryzowanego walutą obcą , bez mechanizmu waloryzacji wzajemnych świadczeń , na podstawie kursów waluty polskiej i szwajcarskiej, przy równoczesnym pozostawieniu wskaźnika LIBOR stosowanego tylko w kredytach walutowych , oraz , kredytach waloryzowanych do takiego zagranicznego pieniądza.

Analiza treści pozostałych postanowień umownych w tym w szczególności tych , które określały sposób wypłaty kwoty kredytu i warunki jej spłaty, takiemu zamiarowi w sposób nie budzący wątpliwości zaprzecza , by przypomnieć tylko sposób określenia wysokości należności odsetkowej i sposobu jej wyrażenia.

Skoro tak , to uzasadnionym jest wniosek zgodnie z którym tego rodzaju zabiegi , jakie postuluje bank motywując m. in. zarzuty materialne naruszenia art. 56 kc w zw. z art. 58 §1 kc w zw. z 358 §2 kc , 69 ust.3 ustawy Prawo bankowe i art. 6 ust. 1 Dyrektywy 93/13/EWG oraz naruszenia art. 385 ¹ §2 w zw. z art. 6 ust. 1 Dyrektywy 93/13 ,mające polegać na zaniechaniu utrzymania umowy w mocy, jako kredytu złotówkowego , przy wykorzystaniu wskaźnika referencyjnego WIBOR , a przy wyeliminowaniu jedynie postanowień składających na mechanizm przeliczenia według danych dotyczących wzajemnych relacji kursowych, są - szczególnie przy stanowczym, zrelacjonowanym wyżej , stanowisku procesowym powoda - niedopuszczalne - skoro prowadziłoby to , do tak znacznego przekształcenia umowy, iż wywołałoby skutek nie dający się pogodzić z charakterem stosunku prawnego nawiązanego przez strony począwszy od 9 stycznia 2008r.

Trzeba także podkreślić , iż eliminacja postanowień niedozwolonych o ile nie miałoby prowadzić do nieważności umowy jako całości , musi zapewniać to , że prawa i obowiązki stron są nadal ściśle oznaczone i w tym zakresie nie zachodzi skutek deformacji regulacji umownej, [także z punktu widzenia celu jaki strony chciały osiągnąć, wyrażając wzajemny konsens poprzez zawarcie umowy kredytowej określonego rodzaju, na oznaczonych naówczas warunkach].

W rozpoznawanej sprawie tego rodzaju deformacja , przy aprobacie dla argumentacji apelacyjnej banku , zwłaszcza zaważywszy na charakterystyczne elementy kredytu waloryzowanego walutą obcą , miałaby przy jej potencjalnym utrzymaniu , miejsce.

Stawiając zarzut naruszenia art. 405 kc w zw. z art. 410 §2 kc bank widzi jego realizację w tym , iż Sąd niższej instancji niezasadnie przyjął , iż powód może w sposób usprawiedliwiony upatrywać podstawy dla roszczenia pieniężnego o zwrot spełnionych świadczeń w przepisach o bezpodstawnym wzbogaceniu .

Już tylko to wyklucza zasadność stawianego zarzutu , że bank opiera go na tezie , iż nie jest wobec niego w ten sposób wzbogacony.

Tymczasem roszczenie zwrotne jest wynikiem uznania , iż podstawa świadczeń wzajemnych od samego początku nie istniała, wobec nieważności umowy, która była dla spełnionego świadczenia kredytobiorców źródłem i racją prawną.

Już tylko na marginesie i dla porządku dodać należy , wobec dalszej argumentacji banku , że orzeczeniem Sądu I instancji, uwzgledniającym roszczenie pieniężne M. F. (1) została naruszona norma art. 411pkt 2 kc., iż bank w postępowaniu nawet nie twierdził , iż powód spełniał swoje świadczenia - objęte obecnie żądaniem zwrotu- nie mając ku temu prawnego zobowiązania ale był zobligowany do niego moralnie wobec przyjmującej te świadczenia strony pozwanej.

Niezasadnie także bank odwołuje się do art. 411 pkt 4 kc .

Zgodnie z utrwalonym i podzielanym przez Sąd II instancji stanowiskiem SN, iż do wzajemnych rozliczeń stron umowy kredytowej uznanej z powodu niedozwolonego charakteru części jej postanowień za nieważną, teoria salda / na której opiera się ta część zarzutu / , nie ma zastosowania.

Z podanych powodów ta część apelacji banku nie jest uzasadniona i dlatego uległa oddaleniu o którym Sąd Apelacyjny orzekł na podstawie art. 385 kpc w zw. z art. 69 ust. 1 ustawy Prawo bankowe oraz art. 385 ¹ §1 i 410 §2 kc / pkt 2 sentencji motywowanego wyroku /.

Podstawą rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego była norma art. 98 §1 i 3 kpc w zw. z art. 391 §1 kpc i wynikająca z tego przepisu , dla wzajemnego rozliczenia stron z tego tytułu, zasada odpowiedzialności za wynik sprawy.

Suma należna wygrywającemu powodowi od przegrywającej strony pozwanej odpowiada wynagrodzeniu reprezentującego M. F. (1) zawodowego pełnomocnika - radcy prawnego - ustalonemu , jako pochodna wartości przedmiotu zaskarżenia , na podstawie §2 pkt 7 w zw. z §10 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia MS w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 [ jedn. tekst DzU z 2018 poz. 265].

Kwota należna z tytułu rozliczeń kosztowych została zasądzona , po myśli art. 98§1 ¹ kpc , wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie , o których Sąd II instancji był obowiązany orzec z urzędu. / pkt 3 sentencji motywowanego orzeczenia/.