Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Krakowie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 stycznia 2021 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący:	SSA Regina Kurek
Sędziowie:	SSA Grzegorz Krężołek (spr.) SSO del. Krzysztof Lisek
Protokolant:	starszy sekretarz sądowy Marta Sekuła

po rozpoznaniu w dniu 26 stycznia 2021 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa B. L. i E. L. (1)

przeciwko (...) Bank S.A. w W.

o ustalenie

na skutek apelacji strony pozwanej (...) Bank S.A. w W.

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie

z dnia 28 lutego 2019 r. sygn. akt I C 607/18 i zażalenia powodów od zawartego w punkcie III tego wyroku rozstrzygnięcia o kosztach zastępstwa procesowego

1.  zmienia zaskarżony wyrok nadając mu treść:

„I. oddala powództwo;

II. odstępuje od obciążania powodów kosztami procesu należnymi stronie pozwanej.”;

2.  w pozostałym zakresie apelację oddala;

3.  oddala zażalenie;

4.  odstępuje od obciążania powodów kosztami postępowania odwoławczego należnymi stronie pozwanej.

SSO Krzysztof Lisek SSA Regina Kurek SSA Grzegorz Krężołek

Sygn. akt I ACa 1235/19

I ACz 1742/19

UZASADNIENIE

B. i E. L. (1) , w pozwie skierowanym przeciwko (...)Bank S.A. z siedzibą w W. domagali się ustalenia, że:

- wypowiedzenie umowy kredytu nr (...) dokonane przez stronę pozwaną w dniu 16 lipca 2014 r. oraz

- wypowiedzenie umowy pożyczki nr (...) dokonane przez stronę pozwaną w dniu 18 lipca 2014 r. były bezskuteczne, względnie nieważne.

Domagali się także obciążenia strony przeciwnej kosztami procesu

W uzasadnieniu swoich żądań wskazywali , iż umowy : kredytu nr (...) oraz pożyczki nr (...) zostały bezprawnie wypowiedziane przez pozwany bank z uwagi na rzekome zaległości w spłacie zobowiązań z nich wynikających.

Skutkiem tych niezasadnych wypowiedzeń było wystawienie przez stronę pozwaną bankowych tytułów egzekucyjnych , które zostały zaopatrzone przez Sąd w klauzule wykonalności .

Powodowie wystąpili na drogę sadową z powództwem o pozbawienie ich wykonalności w całości i wyrokiem z dnia 22 lutego 2016r , w sprawie oznaczonej sygnaturą (...) , Sąd Okręgowy ich powództwo opozycyjne uwzględnił. Orzeczenie to ma walor prawomocności.

W ich ocenie mają interes prawny w żądaniu ustalenia , które sformułowali w pozwie dlatego , albowiem fakt ten ma charakter prawotwórczy , a jego potwierdzenie doprowadzi do usunięcia niepewności w sferze ich praw i obowiązków , która wynika z wypowiedzeń obu umów dokonanych przez stronę przeciwną.

Pozostałą część argumentacji faktycznej poświęcili opisowi zdarzeń faktycznych dotyczących wzajemnych relacji stron , akcentując , że bank zachowywał się wobec nich nielojalnie , nie przesyłając na czas aktualnego harmonogramu spłat.

Podnosili , iż na ich rachunku, w czasie przed wypowiedzeniami , których skuteczność podważali , nie miała miejsca zaległość / za dwa miesięczne okresy płatności / , której skala uprawniałaby stronę pozwaną do dokonania wypowiedzenia. Jej przeciwne twierdzenia, zgodnie z którymi taka zaległość występowała , wynikały najprawdopodobniej z błędów rozliczeniowych po stronie banku.

Powoływali także okoliczność , że(...)Bank SA pomimo wypowiedzenia umowy kredytu sam nie zdawał się traktować tej czynności jako rzeczywiście wywołującej skutki w sferze relacji umownych pomiędzy stronami albowiem jeszcze w grudniu 2014 r. pobierał pieniądze z konta powodów na poczet spłaty kolejnych rat kredytu.

Natomiast w czerwcu 2015 r. otrzymali od strony pozwanej aneksy do wypowiedzianej umowy, zawierające stwierdzenia, że zmieniają się tylko postanowienia dotyczące terminów dostarczenia dokumentów do pozwanego Banku, a pozostałe jej postanowienia pozostają bez zmian.

Podkreślali, iż powodowie wielokrotnie podejmowali próby uzyskania od strony pozwanej jakichkolwiek rzetelnych informacji na temat stanu zaciągniętych zobowiązań kredytowego i pożyczkowego , nigdy ich nie uzyskując, jeżeli nie liczyć zdawkowych stwierdzeń w rodzaju” kredyt został już zamknięty „ .

Odpowiadając na pozew strona pozwana w pierwszej kolejności domagała się odrzucenia pozwu w całości , a w drugiej oddalenia powództwa jako pozbawionego usprawiedliwionych podstaw oraz obciążenia powodów solidarnym obowiązkiem zapłaty na jej rzecz kosztów procesu.

Motywując pierwsze z żądań Bank podnosił , że zachodzi negatywna przesłanka procesowa w postaci powagi rzeczy osądzonej.

W warunkach , gdy prawomocnie została zakończona pomiędzy stronami sprawa oznaczona sygnaturą (...) Sądu Okręgowego w K. , powodowie ponownie chcą doprowadzić do ustalenia nieskuteczności wypowiedzenia obu umów kredytu i pożyczki dokonanych przez bank w lipcu 2014r . Ta nieskuteczność została prawomocnie przesądzona wskazanym orzeczeniem .

Zdaniem strony pozwanej nawet przy nie podzieleniu tego zarzutu , prowadzącego do odrzucenia pozwu , żądanie małżonków L. powinno ulec oddaleniu dlatego , iż nie mają interesu prawnego w ustaleniu , którego domagają się.

Wydanie wyroku zgodnego z nim nie zmieni niczego w ich sytuacji , w szczególności nie zniesie stanu niepewnością w ich sytuacji prawnej , którą argumentują legitymowanie się tym interesem.

Bank podnosił także , iż zbył wierzytelność wynikającą z umowy kredytowej nr (...) na rzecz Sekurytyzacyjnego Funduszu (...)

Z uwagi na treść wyroku Sądu Okręgowego w K. w sprawie (...)podejmuje czynności związane z dalszą realizacją umowy , która została uznana za niewypowiedzianą , celem dalszej, bieżącej obsługi umowy kredytu zawartej przez strony.

Na rozprawie dnia 5 listopada 2018r (k. 158 akt ) powodowie cofnęli - za zgodą strony pozwanej- pozew w zakresie żądania ustalenia ,że wypowiedzenie umowy pożyczki nr (...) dokonane przez stronę pozwaną w dniu 18 lipca 2014 r. było bezskuteczne, względnie nieważne.

Sąd I instancji umorzył w tym zakresie postępowanie , na podstawie art. 355 kpc.

Wyrokiem z dnia 28 lutego 2019r Sąd Okręgowy w Krakowie :

- ustalił , że wypowiedzenie umowy kredytu numer (...) , dokonane przez (...) Bank S.A. z siedzibą w W. w dniu 16 lipca 2014 roku jest bezskuteczne[ pkt I ],

- zasądził od strony pozwanej na rzecz powodów kwotę 250 zł tytułem zwrotu kosztów sądowych[ pkt II] ,

- koszty zastępstwa procesowego między stronami wzajemnie zniósł [ pkt III], oraz

- nakazał pobrać na rzecz Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Krakowie od strony pozwanej kwotę 9.165 złotych tytułem opłaty od pozwu od której uiszczenia powodowie byli częściowo zwolnieni. [ pkt IV orzeczenia ].

Sąd I instancji ustalił następujące fakty istotne dla rozstrzygnięcia :

B. i E. L. (1) zawarli w dniu 11 lipca 2012 r. z (...) Bank S.A. w W. umowę kredytu hipotecznego w ramach programu(...) nr (...)

Całkowita kwota kredytu, który miał być przeznaczony na zakup lokalu mieszkalnego na rynku pierwotnym od dewelopera, wyniosła 313 030 zł. Jako adres do korespondencji powodowie podali: (...) (...).

Kredyt został wypłacony w 5 transzach bezpośrednio deweloperowi.

Ostatni harmonogram spłat powodowie otrzymali za okres do czerwca 2013 r.

Gdy kolejne harmonogramy nie nadchodziły dokonywali spłat według rat w wysokości określonej w ostatnim , który otrzymał, gdyż nie wiedzieli jaka jest aktualna wysokość raty.

W 2014 r. na wskazany w umowach rachunek bankowy przeznaczony do dokonywania spłat[ traktowanych łącznie zobowiązań kredytowego i pożyczkowego ] zostały wpłacone przez małżonków L. powodów następujące kwoty: - 1789,26 zł. (2 stycznia 2015 r.); - 702 zł. (20 marca 2014 r.); - 1800 zł. (1 kwietnia 2014 r.); - 1500 zł. (25 kwietnia 2014 r.); - 1900 zł. (4 czerwca 2014 r.);

- 2100 zł. (20 czerwca 2014 r.); - 2000 zł. (21 lipca 2014 r.); - 2300 zł. (19 sierpnia 2014 r.); - 1800 zł. (2 października 2014 r.); - 2100 zł. (31 października 2014 r.); - 2100 zł. (1 grudnia 2014 r.).

W dniu 20 czerwca 2014 r. z rachunku bankowego zostały pobrane środki na spłatę rat: - z umowy (...) – w kwocie 111,47 zł; - z umowy (...) – w kwocie 514,78 zł; - z umowy (...) – w kwocie 1473,75 zł.

Na skutek tych operacji saldo rachunku stało się ujemne na kwotę 300 zł. Następnie w dniu 30 czerwca 2014 r. zaległość ta powiększyła się o kwoty 3,42 zł. tytułem kapitalizacji odsetek i kwotę 0,40 zł. tytułem przeksięgowania odsetek karnych, tak, że na dzień 16 lipca 2014 r. wynosiła 303,82 zł.

Pismami z dnia 16 lipca 2014 r. (...) Bank S.A. skierował do powodów - na adres- ul. (...) (...) oświadczenia o wypowiedzeniu umowy kredytu hipotecznego nr (...) z uwagi na nieuregulowanie zaległości w jego spłacie, na podstawie § 18 Regulaminu kredytowania hipotecznego.

Poinformował, że wypowiedzenie umowy nastąpiło z zachowaniem 30 -dniowego okresu wypowiedzenia liczonego od dnia doręczenia wypowiedzenia, a po upływie tego okresu całość środków kredytowych wraz z ostatkami i kosztami staje się wymagalna i podlega natychmiastowemu zwrotowi na wskazany rachunek bankowy.

Stwierdził w nich , iż rozważy możliwość cofnięcia oświadczenia o wypowiedzeniu, w przypadku uregulowania w okresie wypowiedzenia całości zaległości obejmujących następujące kwoty dotyczącej umowy kredytowej nr (...) - 1 876,51 zł , tytułem należności kapitałowej, 6 348,17 zł tytułem odsetek umownych, 19,64 zł tytułem odsetek podwyższonych za opóźnienie w spłacie kapitału.

Pisma zawierające oświadczenia o wypowiedzeniu umowy powróciły do strony pozwanej po dwukrotnym awizowaniu , jako nie podjęte przez powodów w terminie.

W lipcu 2014 r. małżonkowie L. zamieszkiwali pod adresem przy ul. (...) w K. i o zmianie adresu nie poinformowali strony pozwanej. Złożenie oświadczenia o wypowiedzeniu nie zostało poprzedzone żadnym wezwaniem do zapłaty kwot zaległości wskazanych w oświadczeniach o wypowiedzeniu.

W dniu 19 listopada 2014 r. strona pozwana wystawiła przeciwko powodom jako dłużnikom kredytowym , Bankowy Tytuł Egzekucyjny nr (...), stwierdzający obowiązek zapłaty należności głównej 303 030 zł, odsetek umownych 6703 zł. i odsetek za opóźnienie w kwocie 5435,22 zł. oraz dalszych odsetek, z tytułu umowy kredytu hipotecznego z dnia 11 lipca 2012 r. (...)

Postanowieniem z tej samej daty, w spawie (...)Sąd Rejonowy dla K. w K., nadał klauzulę wykonalności BTE nr (...) z dnia 19.11.2014 r. do kwoty nie wyższej niż 626 060 zł.

Powodowie wystąpili do Sądu z powództwem o pozbawienie wykonalności dwóch tytułów wykonawczych w tym BTE nr (...) .

Wyrokiem z dnia 22 lutego 2016 r tut. Sąd Okręgowy w K. w sprawie o sygnaturze(...) orzekł o pozbawieniu w całości wykonalności dwóch tytułów wykonawczych , w tym tytułu BTE nr (...) . Wyrok ten jest prawomocny.

W motywach tego orzeczenia Sąd Okręgowy ocenił ,że nie zaistniały podstawy do wypowiedzenia umowy kredytowej , a nadto , iż samo wypowiedzenie nie zostało powodom doręczone w sposób zgodny z art. 61 §1 kc gdyż wysłano je nie na adres zamieszkiwania powodów.

Z dalszej części ustaleń Sądu I instancji wynika , że w dniu 30 grudnia 2015 r. wierzytelność mająca podstawę w umowie kredytu zawartej z powodami , została sprzedana przez Bank na rzecz (...)Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego.

Strona pozwana złożyła wniosek o dokonanie cesji zwrotnej.

Poinformowała małżonków L. , że po dokonaniu tej cesji dojdzie do ponownego określenia wysokości zobowiązania kredytowego obciążającego powodów .

Na dzień udzielenia tej informacji - 26 marca 2018 r.- pozwany bank była w trakcie ustalenia warunków umowy dotyczącej tego przelewu. Sytuacja ta nie uległa zmianie w okresie późniejszym.

W ramach oceny prawnej Sąd Okręgowy, powołując się na treść art. 189 kpc , uznał , że powodowie mają interes prawny w żądaniu ustalenia bezskuteczności wypowiedzenia umowy kredytowej zawartej przez strony .

Odwołując się do ukształtowanej przez orzecznictwo Sądu Najwyższego i Sądów powszechnych wykładni pojęcia interesu prawnego w takim ustaleniu zaakcentował , iż jego granice należy oznaczać w sposób elastyczny z uwzględnieniem celowościowej wykładni, konkretnych okoliczności danej sprawy i tego, czy w drodze innego powództwa strona może uzyskać pełną ochronę.

Odnosząc te uwagi do okoliczności faktycznych rozstrzyganej sprawy argumentował , że małżonkowie L. takim interesem legitymują się , na co wskazał Sąd Apelacyjny w motywach orzeczenia w przedmiocie ich zażalenia , które było rozstrzygane w trakcie trwania postępowania rozpoznawczego.

Odwołując się do tego stanowiska zawrócił uwagę , iż prawomocnie zakończony poprzedni spór pomiędzy stronami w którym zapadło orzeczenie pozbawiające wykonalności tytuły wykonawcze m. in ten , którego podstawą była umowa kredytowa, takiego interesu w postulowanym obecnie ustaleniu nie wyłącza albowiem wynik tamtego postępowania nie może doprowadzić do , jak to określił Sąd I instancji „przywrócenia umowy kredytu”. Tym samym nie rozstrzyga definitywnie o [dalszym] istnieniu stosunku prawnego między stronami.

Kolejną część rozważań Sąd Okręgowy poświęcił zarzutowi powagi rzeczy osądzonej , który powoływała strona pozwana .

Oceniając go jako nietrafny , wskazał , powołując się podane w motywach rozstrzygnięcia judykaty Sądu Najwyższego na to , iż z powagi rzeczy osądzonej korzysta jedynie sentencja wyroku, a jego motywy tylko w takich granicach, w jakich stanowią konieczne uzupełnienie rozstrzygnięcia , niezbędne do wyjaśnienia jej zakresu, zwłaszcza wtedy, gdy powództwo zostało w całości lub w części oddalone.

Odwołując się do przedmiotu rozstrzygnięcia w sprawie (...) Sądu Okręgowego w K. argumentował , że Sąd nie orzekł w kończącym to postępowanie wyroku z 22 lutego 2016r o bezskuteczności umowy kredytowej z dnia 11 lipca 2012 r. (...)

Wniosek taki wyklucza zasadność zarzutu formalnego , który sformułował pozwany bank.

Brak takiego orzeczenia powoduje , iż powodowie mają interes prawny w ustaleniu bezskuteczności wypowiedzenia , którego domagali się w pozwie .

Motywując taką ocenę Sąd I instancji wprost odwołał się do ustaleń dokonanych w prawomocnie zakończonym postępowaniu (...) zgodnie z którymi oświadczenia strony pozwanej o wypowiedzeniu umowy kredytu skierowane do obydwojga kredytobiorców , jako wysłane pod niewłaściwy adres ich zamieszkania, nie wywołały skutku prawnego albowiem B. i E. L. (1) nie mogli zapoznać się z treścią tego oświadczenia.

Podstawą rozstrzygnięcia o kosztach postepowania była norma art. 98 kpc.

Uwzględniając to , że powodowie zostali zwolnieni od kosztów sądowych ponad kwotę 500 zł, a także , iż pozew został przez v nich w toku postępowania w części cofnięty , Sąd zniósł wzajemnie pomiędzy stronami koszty zastępstwa procesowego.]

W uznaniu Banku za podmiot przerywający spór , na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, nakazał ściągnąć od niego na rzecz Skarbu Państwa tę część opłaty sądowej od pozwu , której dotyczyło udzielone zwolnienie.

Apelację od tego orzeczenia złożył (...) Bank SA w W. , obejmując jej zakresem punkt I jego sentencji oraz [ jak wskazał ] rozstrzygniecie o kosztach postępowania , stosownie do zakresu zaskarżenia.

Środek odwoławczy został oparty na następujących zarzutach naruszenia prawa procesowego , w sposób mający, zdaniem skarżącego znaczenie dla treści orzeczenia istotne znaczenie :

a/ art. 199 §1 pkt 2 kpc w zw. z art.366 i 379 pkt 3 kpc, poprzez nie uwzględnienie zarzutu powagi rzeczy osądzonej , a wynikającej z treści , wydanego uprzednio przez Sąd Okręgowy w K. , prawomocnego wyroku w postępowaniu oznaczonym sygnaturą(...), prowadzonym pomiędzy tymi samymi stronami . Wyrokiem tym przesądził , iż wypowiedzenie umowy kredytowej z dnia 11 lipca 2012 r. (...) , dokonane przez Bank w dniu 16 lipca 2014r lipcu było bezskuteczne.

Motywując ten zarzut strona pozwana powtórzyła dotąd powoływaną dla poparcia tego zarzutu argumentację dodatkowo zaznaczając , że bank nigdy nie składał wobec powodów innego oświadczenia o wypowiedzeniu tej umowy aniżeli to , które Sąd Okręgowy w K. wyrokiem z dnia 22 lutego 2016r , w sprawie (...), ocenił jako nieskuteczne.

Zatem , w obecnie ocenianym odwoławczo wyroku , Sąd I instancji w istocie orzekł o tym samym przedmiocie , co czyni stawiany zarzut uzasadnionym.

Zaznaczyła także , iż , jej zdaniem, okoliczność , że orzeczeniem tym pozbawił w całości wykonalności dwa tytuły wykonawcze , w tym mający swoją podstawę w umowie kredytowej nr (...) , nie ma dla rozważanego zagadnienia istotnego znaczenia albowiem nieskuteczność wypowiedzenia jej uczynił przesadzającą o wyniku prawomocnie zakończonego sporu,

b/ art. 189 kpc , jako następstwa nietrafnej oceny , iż małżonkowie L. mają interes prawny w uwzględnionym przez Sąd I instancji żądaniu ustalenia,

Odwołując się do wskazanych w uzasadnieniu tego zarzutu orzeczeń Sądu Najwyższego oraz wypowiedzi przedstawicieli literatury przedmiotu, braku tego interesu , który powinien prowadzić do oddalenia powództwa , strona skarżąca upatrywała w tym , że ustalenie o treści określonej w żądaniu powodów , nie doprowadzi do wyjaśnienia ich sytuacji prawnej.

Ta została już wyjaśniona poprzez wynik prawomocnie zakończonego postępowania w sprawie oznaczonej sygnaturą (...), który wiąże także inne Sądy na podstawie art. 365 §1 kpc.

Ich ocena w zakresie tego , czy wypowiedzenie umowy kredytowej dokonane przez bank 16 lipca 2014r nie może być inna aniżeli wskazał w tej sprawie Sąd Okręgowy w K..

Zatem , sfera prawna kredytobiorców nie wymaga , jak to niezasadnie twierdzili, postulowanego ustalenia. Nie ma miejsca po ich stronie , w zakresie skuteczności wypowiedzenia umowy , żadna niepewność.

Apelujący bank podnosił również ,że za trafnością jego stanowiska przemawia to , iż o ile za pośrednictwem ustalenia tej treści , jaka została określona w roszczeniu procesowym powodów chcieli oni poznać dalsze losy ich umowy kredytowej , w warunkach gdy po uprawomocnieniu się wyroku Sądu Okręgowego w K. w prawie (...), Bank zbył wierzytelność kredytową na rzecz Sekurytyzacyjnego Funduszu (...), a oni nie mieli informacji o zwrotnej jej cesji na Bank powinni byli zupełnie inaczej sformułować żądanie pozwu.

Na podstawie tych zarzutów strona pozwana domagała się zmiany zaskarżonego wyroku i oddalenia powództwa w całości. Ewentualnie wnosiła o wydanie przez Sąd Apelacyjny wyroku kasatoryjnego i przekazania sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Wnioskowała także obciążenie powodów kosztami postępowania za obydwie instancje.

Powodowie wnieśli o oddalenie apelacji i obciążenie strony przeciwnej kosztami postępowania apelacyjnego uznając , że środek odwoławczy pozbawiony jest uzasadnionych podstaw.

Złożyli zażalenie na rozstrzygniecie o kosztach zastępstwa procesowego , zawarte w punkcie III wyroku z dnia 28 lutego 2019r .

Środek odwoławczy został oparty na zarzucie naruszenia art. 100 kpc , co , ich zdaniem, doprowadziło do nieuzasadnionego , w świetle treści podjętego przez Sąd I instancji rozstrzygnięcia co do żądania zgłoszonego przez powodów , zniesienia pomiędzy stronami kosztów zastępstwa procesowego. W motywach tego zarzutu małżonkowie L. akcentowali to , że jedynie postawa banku doprowadziła do konieczności wytoczenia tego powództwa , które Sad uznał za uzasadnione.

We wniosku zażalenia powodowie domagali się zmiany tej części wyroku i obciążenie także tą częścią kosztów strony pozwanej.

Rozpoznając apelację i zażalenie , Sąd Apelacyjny rozważył

Apelacja strony pozwanej jest w zasadniczej części uzasadniona , prowadząc do zmiany objętego nią wyroku w sposób wskazany w punkcie I rozstrzygnięcia Sądu Apelacyjnego.

Jej uwzględnienie w tym zakresie , zdecydowało o zmianie rozstrzygnięcia Sądu niższej instancji co do kosztów procesu , która doprowadziła do oceny o bezzasadności zażalenia powodów , które w tych warunkach, uległo oddaleniu na podstawie art. 385 kpc w zw z art. 397§2 kpc , w brzmieniu istotnym dla rozstrzygnięcia.

Ocenę środka odwoławczego (...) Banku SA rozpocząć należy od wskazania, iż został on oparty jedynie na zarzutach procesowych [ który w odniesieniu do normy art. 189 kpc jest w istocie zarzutem o charakterze materialnym.

W ich ramach Bank nie kwestionuje sposobu w jaki Sąd I instancji przeprowadził ocenę zgromadzonych w sprawie dowodów.

Gdy do tego dodać , że nie powołał także takich , które odnosiłyby się do sposobu poczynienia ustaleń faktycznych , uznać należy , że Sąd II instancji , w warunkach gdy samodzielnie nie prowadził postępowania dowodowego, jest zobligowany przyjąć te ustalenia za własne , czyniąc je podstawą wyroku reformatoryjnego.

Oceniając postanowione w apelacji zarzuty , za niezasadny należy uznać ten , w ramach którego pozwany Bank neguje nie odrzucenie przez Sąd Okręgowy pozwu z powodu negatywnej przesłanki procesowej , w postaci powagi rzeczy osądzonej.

Wbrew zapatrywaniu strony skarżącej, nie ma pomiędzy przedmiotami obu postępowań - obecnie prowadzonego oraz prawomocnie zakończonego, w sprawie oznaczonej sygnatura(...) , pomimo tożsamości stron w ich obu , takiej relacji , która uzasadniałaby potwierdzenie realizacji przesłanki skutkującej odrzucenie pozwu na podstawie art. 199 §1 pkt 2 zd. ostatnie kpc.

Wyklucza ją zupełnie inny rodzaj roszczeń . Tego , którego powodowie dochodzili w postępowaniu uprzednio zakończonym tego , którego dochodzą obecnie.

W sprawie oznaczonej sygnaturą(...)domagali się pozbawienia wykonalności tytułów wykonawczych. Było to zatem roszczenie o ukształtowanie stosunku prawnego pomiędzy stronami , którego podstawą były, podlegające egzekucji obowiązki świadczenia/ pieniężnego / na rzecz banku przez powodów - dłużników , w rozmiarach stwierdzonych tymi tytułami.

Powodowie podważali w jego ramach podstawy wykonalności tych obowiązków. Nie musieli wykazywać się w nim interesem prawnym , a ich uprawnienie do sformułowania roszczenia w znaczeniu procesowym [ legitymacja procesowa czynna ] wynikała z treści przepisów o charakterze materialnym . Wyrok wydany przez Sąd Okręgowy w K. w dniu 22 lutego 2016r kończący ten spór [ i uwzględniający żądanie małżonków L. ], miał charakter konstytutywny.

Orzeczenie to nie rozstrzygnęło jednak czy oświadczenie banku o wypowiedzeniu umowy kredytu z 11 lipca 2012r było, czy też nie było , skuteczne . Stwierdzenie takie nie znalazło się w sentencji tego orzeczenia.

Jak wynika wprost z jego motywów / por k. 22-24 akt / nieskuteczność wypowiedzenia tej umowy przez stronę pozwana była jedną z przesłanek oceny , która zdecydowała o treści wyroku , tym nie mniej , nie znalazła się ona w samej jego treści.

W odróżnieniu od powództwa o ukształtowanie stosunku prawnego lub prawa powództwo o ustalenie ma charakter deklaratoryjny , a powód musi dowieść swojego interesu prawnego w żądaniu ustalenia stosunku prawnego lub prawa o treści przez siebie bliżej określonej w pozwie.

/ por. bliżej w tej materii także , powołane jedynie dla przykładu, orzeczenia Sądu Najwyższego z 24 maja 2005 , sygn. V CSK 6445/04 oraz z 6 sierpnia 2014r , sygn. I CSK 559/13 , obydwa powołane za zbiorem Legalis/.

Już tylko wskazane wyżej argumenty wykluczają przyjęcie , iż obecnie sformułowane żądanie powodów , czyni przedmiot rozstrzygnięcia tożsamym z tym o którym orzekł prawomocnie Sąd Okręgowy w K., w sprawie (...)

Odpierając, z powołanych przyczyn , pierwszy z zarzutów apelacyjnych , podzielić należy drugi do którego odwołała się strona pozwana.

Wbrew stanowisku prawnemu Sądu Okręgowego , okoliczności ustalone w sprawie przekonują dostatecznie o tym , że małżonkowie L. nie wykazali aby legitymowali się interesem prawnym w ustaleniu , którego dochodzili w pozwie w odniesieniu do umowy kredytowej.

W pierwszej kolejności zauważyć należy , że jakkolwiek ich żądanie jest określone przy użyciu formuły sugerującej, dochodzenie żądań ustalających jako głównego i ewentualnego , to jednak w istocie , powodowie domagają się ustalenia bezskuteczności wypowiedzenia umowy kredytowej.

Oto bowiem na nim skoncentrowali swoja argumentację. Nie motywowali odrębnie jego kwalifikacji tego oświadczenia banku jako nieważnego, taktując wymienne oba te pojęcia.

Nawet jednak gdyby przyjąć , że ustalenie nieważności stanowiło przedmiot ich żądania to, podobnie jak żądanie ustalenia bezskuteczności / pomijając wzajemne wykluczanie się pomiędzy nimi / , także nie jest zasadne , dla braku interesu prawnego w jej ustaleniu , po stronie małżonków L..

Jak wynikało z podstawy faktycznej powództwa , powodowie upatrywali tego interesu w tym , iż bez postulowanego ustalenia bezskuteczności wypowiedzenia umowy kredytowej przez bank , nie będzie możliwe usunięcie stanu niepewności powstałego na skutek tego wypowiedzenia, w sferze prawnej powodów wynikającej z zawarcia umowy. / por. k. 7 akt /.

W motywach pozwu zagadnienia tego bliżej nie rozwinęli , powołując się jedynie na wybrane przez siebie , powszechnie znane orzeczenia Sądu Najwyższego dotyczące wykładni art. 189 kpc , w tym w szczególności to , w którym dopuścił , w ramach zastosowania tej normy ustalenie faktu o charakterze prawotwórczym. / judykat z 10 czerwca 2011, sygn.II CSK 568/10, powołany za zbiorem Legalis /

Podczas postępowania powodowie argumentowali , iż ustalenie to jest im niezbędne z uwagi na stanowisko Banku , który zbył wierzytelność , której są dłużnikami , wynikającej z niespłaconego dotąd zobowiązania kredytowego, na rzecz Niestandaryzowanego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego (...).

Fundusz, jak podnosili , podjął wobec nich kroki zmierzające do jej zaspokojenia/ co nie zostało w sporze wykazane i nie jest elementem ustaleń faktycznych na których Sad I instancji wydal zaskarżone orzeczenie /.

Odwoływali się także do zapewnień strony przeciwnej , że podjął czynności zmierzające do uzyskania statusu ponownego beneficjanta tej wierzytelności w drodze urnowy cesji zwrotnej , którą zamierzała zawrzeć z Funduszem.

To pozwoliłoby, jak podnosił Bank w korespondencji z powodami, na określenie nowych warunkach na jakich mieliby w dalszym ciągu spłacać wobec (...) Bank SA swoje zobowiązanie kredytowe [ w warunkach gdy Sąd Okręgowy w K. prawomocnym wyrokiem w sprawie(...)za przesłankę rozstrzygnięcia uznał bezskuteczność wypowiedzenia jej przez bank - kredytodawcę].

Powoływali się przy tym na korespondencje prowadzoną ze stroną pozwaną , w tym w szczególności na oświadczeniem zawarte w jej piśmie z dnia 26 marca 2018r / k. 26 akt /

Wynikało z niego , że oponent procesowy powodów nie kwestionuje tego , iż wypowiedzenie umowy kredytowej z dnia 11 lipca 2012 r. (...) , dokonane przez Bank w dniu 16 lipca 2014r lipcu było bezskuteczne i uznaje , że kredytobiorcy nadal są uprawnieni do spłaty zaciągniętego na jej podstawie zobowiązania [ chociaż na nowych , ustalonych obopólnie, warunkach].

W tych małżonkowie L. uznawali , iż ustalenie , jak to określali, faktu o charakterze prawotwórczym jest nadal im niezbędne dla „ przywrócenia umowy kredytowej „

Takim określeniem wprost posłużył się także Sąd I instancji w motywach zaskarżonego wyroku / por k. 199 v akt / , odwołując się w swoim stanowisku do części motywów orzeczenia w przedmiocie zażalenia powodów , wydanego przez Sąd Apelacyjny w K. w sprawie(...) , w dniu 7 września 2018r.

Jak wynikało z przebiegu rozprawy apelacyjnej w dniu 26 stycznia 2021r / nagranie dźwiękowe minuty 6 – 19 / k. 241 v akt/ do czasu zamknięcia rozprawy przed Sądem II instancji strona pozwana w dalszym ciągu nie nabyła zwrotnie tej wierzytelności. Natomiast pełnomocnik powodów wyjaśnił , iż uwzględnienie żądania i ustalenie bezskuteczności wypowiedzenia umowy z 11 lipca 2012r pozwoli w drodze egzekucji sądowej takiego tytułu , doprowadzić do sytuacji w której będą mogli w dalszym ciągu spłacać zaciągnięty kredyt. / nagranie: minuty 14-19 /

Zasadnicze znaczenie dla oceny roszczenia sformułowanego przez powodów ma odpowiedź na pytanie czy legitymują się oni interesem prawnym , w znaczeniu tego pojęcia powszechnie przez orzecznictwo sądowe na potrzeby wykładni art. 189 kpc, w ustaleniu stosunku prawnego o treści , którą określili w żądaniu pozwu.

Odpowiedź jest negatywna , która usprawiedliwia podzielenie drugiego z zarzutów apelacyjnych pozwanego Banku i prowadzi do zmiany zaskarżonego wyroku Sądu I instancji i oddalenie powództwa albowiem interes ten stanowi merytoryczną przesłankę takiego powództwa.

Interes prawny , w rozumieniu art. 189 kpc potwierdza rzeczywista , a nie tylko wynikająca z subiektywnego przekonania powoda potrzeba uzyskania przez niego ochrony ,zagrożonej lub już naruszonej przez drugą stronę procesu jego sfery prawnej , poprzez ustalenie stosunku prawnego lub prawa , którą w sposób rzeczywisty i w zupełności zapewni już takie orzeczenie ustalające , które określił w swoim żądaniu.

Ocena , czy powód takim interesom legitymuje się wymagania wykazania przez niego , że wyrok spowoduje wyjaśnienie sytuacji prawnej stron sporu w sposób jednoznaczny i nie budzący wątpliwości tak w relacjach bieżących jak i usuwając ryzyko naruszenia ich wzajemnych praw i obowiązków w przyszłości.

/ por. także stanowisko SN wyrażone w powołanym jedynie dla przekładu wyroku z 15 marca 2002 , sygn. II CKN 919/99 /.

To , jak powodowie motywowali legitymowanie się tym interesem , zarówno przed Sądem I instancji , jak i szczególnie przed Sądem Apelacyjnymi / której to argumentacji powiązanej przez profesjonalnego pełnomocnika małżonków L. z przymusowym wykonaniem tytułu w postaci wyroku ustalającego , w zupełności nie można podzielić/ , wyklucza uznanie ,że takim interesem, w uzyskaniu ustalenia , że wypowiedzenie umowy kredytowej z 11 lipca 2012r jest bezskuteczne , na datę zamknięcia rozprawy przed Sądem Odwoławczym, rzeczywiście dysponują.

Formułując taki wniosek, na wstępie należy wskazać , że wynik prawomocnie zakończonego postępowania w sprawie(...) Sądu Okręgowego w K. w którym Sąd , jako przesłankę rozstrzygnięcia ustalił bezskuteczność wypowiedzenia umowy kredytowej z dnia 11 lipca 2012 r. (...) , dokonane przez (...) Bank SA wobec powodów dniu 16 lipca 2014r , jest , na podstawie art. 365 §1 kpc , dla Sadu rozstrzygającego obecny spór wiążący.

Jak była już o tym mowa przedmioty obu postepowań są inne , tym nie mniej oceniając obecne zadanie powodów Sąd jest związany także ówczesnym sposobem rozstrzygnięcia kwestii prawnej , która zdecydowała , że tytuł wykonawczy dla którego podstawą była umowa kredytowa, został pozbawiony wykonalności.

Tym zagadnieniem było właśnie stwierdzenie , że wypowiedzenie tej umowy z przyczyn podanych przez Sąd Okręgowy nie wywołało skutków prawnych dla relacji stron wynikających z tej umowy.

Moc wiążąca wyroku w sprawie (...) , w znaczeniu materialnym, decyduje zatem o tym , że Sąd w obecnym postępowaniu nie może dokonywać ustaleń, które mogłyby doprowadzić do podważenia tej oceny. Co więcej , wnioski dowodowe stron o ile zmierzałyby do ustalenia takich faktów nie mogłyby być uwzględnione jako niedopuszczalne .

/ por. także wyrażający zbieżne z zaprezentowanym stanowisko , wyrok Sądu najwyższego z dnia 20 stycznia 2015, sygn. V CSK 210/14 - powołany za zbiorem Legalis/.

Zatem w warunkach także jakiegokolwiek kolejnego sporu sądowego pomiędzy stronami kwestia bezskuteczności wypowiedzenia tej umowy , nie może zostać inaczej oceniona przez pryzmat weryfikacji takiego żądania powoda , dla którego będzie ona doniosła, stanowiąc jego przesłankę .

Po wtóre, zdaniem Sądu II instancji , powodowie nie dowiedli , że sfera ich praw i obowiązków jest , pomimo prawomocnego orzeczenia w sprawie(...) , nadal przez działanie drugiej strony potencjalnie zagrożona lub [ tym bardziej ] naruszona także dlatego , że jak jednoznacznie wynika ze stanowiska pozwanego Banku , wyrażonego w szczególności w piśmie z dnia 26 marca 2018r / k. 26 akt / , nie neguję on , iż wypowiedzenie umowy kredytowej jest bezskuteczne, węzeł obligacyjny z niej wynikający pomiędzy stronami nadal istnieje , a realizacja zobowiązania powodów będzie kontynuowana na nowych warunkach . Będzie to miało miejsce kiedy strona pozwana na nowo stanie się beneficjentem wierzytelności wynikającej z tej czynności prawnej z małżonkami L..

Warunkiem podjęcia przez stronę pozwaną czynności związanych ze wznowieniem realizacji umowy , jest jednak dokonanie cesji zwrotnej w drodze przelewu z Funduszem (...) - ocenie uprawnionym z tej wierzytelności.

Przy takim stanowisku Banku nie można zasadnie mówić , że sytuacja prawna powodów jest co najmniej zagrożona niepewnością , a tym bardziej , że jedynym , a przy tym skutecznym środkiem jej trwałego usunięcia jest ustalenie stosunku prawnego o treści , która jest przez nich postulowana w konsekwentnie podtrzymywanym w odniesieniu do umowy kredytowej , żądaniu.

Trzecią , niezależną od wyżej wskazanych przyczyną uznania , że powodowie nie legitymują się inwersem prawnym w takim ustaleniu jest ocena iż uwzględnienie tak określonego żądania nie usunie niepewności w której małżonkowie L. tego interesu upatrują .

Biorąc pod rozwagę okoliczności ustalone w sprawie , a w szczególności to , iż strona pozwana , na datę zamknięcia rozprawy przód Sądem II instancji , nadal nie dysponował na powrót wierzytelnością wynikającą z umowy z dnia 11 lipca 2012r przekonują , że nawet ustalenie zgodne żądaniem powodów nie zmieni nic w ich sytuacji w relacji umownej ze stroną pozwaną w porównaniu z tą w której znajdowali się w dacie wnoszenia pozwu.

Wbrew ich zapatrywaniu , a także stanowisku prawnemu Sądu Okręgowego , które zdecydowało o uwzględnieniu żądania kredytobiorców , orzeczenie ustalające nie doprowadzi do „ przywrócenia umowy kredytowej „ do której to sytuacji powodowie , dochodząc ocenianego instancyjnie roszczenia, w istocie zmierzają.

Nie jest przy tym rzeczą Sądu Apelacyjnego wskazywać jakimi środkami prawnymi powodowie dysponują aby nadal realizować swoje obowiązki umowne i skłonić stronę pozwaną do określenia nowych warunków wykonywania ich , w sytuacji gdy także i ona uznaje , się za związaną umową z 11 lipca 2012r.

Stąd , wobec nie udowodnienia przez powodów , że mają interes prawny w ustaleniu , którego domagali się w zadaniu pozwu , podzielając drugi z zarzutów zawartych w smrodku odwoławczym Banku , Sąd Apelacyjny orzekł jak w punkcie 1I wyroku , na podstawie art. 386 §1 kpc w zw z art. 189 kpc.

Ponieważ, jak wynika z ustaleń dokonanych w sprawie , które zostały potwierdzone w trakcie rozprawy apelacyjnej , albowiem z wówczas złożonego oświadczenia pełnomocnika banku wynikało , iż nadal , mimo upływu bez mała trzech lat nie doszło do ustalenia warunków na jakich powodowie mają kontynuować spłacanie zaciągniętego kredytu , chociaż we wskazywanym już poprzednio piśmie z 26 marca 2018r Bank zapewniał o swoim zaangażowaniu w sprawę odzyskania wierzytelności kredytowej od Funduszu (...)/ por. zapis dźwiękowy rozprawy z 26 stycznia 2021r / , Sąd Apelacyjny uznał , że powodowie mogli w swoim subiektywnym przekonaniu uznawać, że wytaczając powództwo doprowadzą do sytuacji w której umowa będzie mogła być nadal wykonywana.

Tylko opieszałość strony przeciwnej powodowała , że uznawali powództwo za środek który do takiego efektu doprowadzi.

Zatem wglądy słuszności i sprawiedliwości nakazały odstąpić, na podstawie art. 102 kpc od obciążania ich kosztami należnymi wygrywającej spór stronie przeciwnej.

Stąd apelacja , o ile postulowała obciążenie ich nimi , podlegała oddaleniu , na podstawie art. 385 kpc / pkt 1 II i 2 orzeczenia/.

Te same powody zdecydowały , iż Sąd II instancji nie obciążył małżonków L. kosztami postępowania apelacyjnego / pkt 4 wyroku/.

Ostateczny wynik postępowania pomiędzy stronami zdecydował także o oddaleniu zażalenia powodów , ocenionego jako, w tych okolicznościach , za pozbawione uzasadnionych podstaw.

SSO /del / Krzysztof Lisek SSA Regina Kurek SSA Grzegorz Krężołek