Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Krakowie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 lutego 2022 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący:	SSA Sławomir Jamróg
Protokolant:	starszy sekretarz sądowy Beata Zaczyk

po rozpoznaniu w dniu 4 lutego 2022 r. w Krakowie na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa M. D. (1)

przeciwko (...) Bank S.A. w W.

o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności

oraz sprawy z powództwa M. D. (2)

przeciwko (...) Bank S.A. w W.

o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności

na skutek apelacji powodów

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie

z dnia 25 czerwca 2019 r. sygn. akt I C 474/17

1.  zamyka rozprawę;

2.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że nadaje mu treść:

„I. pozbawia w całości wykonalności bankowy tytuł egzekucyjny (...) Bank S.A. w W. z dnia 23 grudnia 2011 r. nr (...), któremu Sąd Rejonowy w C. nadał klauzulę wykonalności postanowieniem z dnia 5 stycznia 2012 r., sygn. akt (...)

II. nie obciąża strony pozwanej kosztami procesu.”;

3.  zasądza od strony pozwanej na rzecz każdego z powodów kwoty po 8.100 zł tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

SSA Sławomir Jamróg

Sygn. akt I ACa 1237/19

UZASADNIENIE

Powodowie M. D. (1) oraz M. D. (2) w pozwach skierowanych przeciwko (...) Bank Spółka Akcyjna w W. wnieśli o pozbawienie w całości tytułu wykonawczego stanowiącego Bankowy Tytuł Egzekucyjny (...) z dnia 23 grudnia 2011 r., któremu Sąd Rejonowy w C. I Wydział Cywilny nadał klauzulę wykonalności postanowieniem z dnia 5 stycznia 2012 r. (sygn. akt (...) oraz o zasądzenie od strony pozwanej na rzecz powodów kosztów postępowania według norm przepisanych. Swoje roszczenie powodowie oparli na przepisie art. 840 § 1 pkt 1 k.p.c.

W odpowiedzi na pozew strona pozwana (...) Bank Spółka Akcyjna z siedzibą w W. wniosła o oddalenie powództwa oraz zasądzenie od powodów na rzecz pozwanej kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Wyrokiem z dnia 25 czerwca 2019 r. sygn. akt I C 474/17 Sąd Okręgowy w Krakowie oddalił powództwa (pkt I) i zasądził od powodów na rzecz strony pozwanej kwotę 5.417 zł tytułem częściowego zwrotu kosztów procesu (pkt II), a w pozostałym zakresie nie obciążył powodów kosztami procesu (pkt III(.

Podstawę tego rozstrzygnięcia stanowił następujący stan faktyczny:

W dniu 22 października 2009 roku powodowie złożyli wniosek w siedzibie strony pozwanej w przedmiocie zawarcia kredytu hipotecznego nr 128 630 w kwocie 290 000,00 zł. W dniu 20 listopada 2009 roku powodowie zawarli z (...) Bank S.A z siedzibą w K. umowę kredytu hipotecznego nr (...) w wysokości 267 360,70 zł. Zgodnie z umową spłata kredytu miała nastąpić w 360 miesięcznych ratach równych kapitałowo – odsetkowych. Oprocentowanie kredytu było zmienne i na dzień sporządzenia umowy wynosiło 9,50 % w skali roku, na które składała się suma obowiązującej stawki DBPLN i marży Banku, która wynosiła 5,34 %. Kredytobiorca oświadczył, iż jest świadomy ryzyka wynikającego ze zmiennego oprocentowania, w całym okresie kredytowania i akceptował to ryzyko. Zmiana stopy procentowej miała mieć wpływ na wartość ekspozycji kredytowej oraz a wysokość rat kapitałowo – odsetkowych lub odsetkowych. Całkowity koszt kredytu na dzień sporządzenia umowy kredytu wynosił 563 299,10 zł. W umowie wskazano, że umowa nie podlega rygorowi ustawy o kredycie konsumenckim z dnia 20 lipca 2001 roku. Zabezpieczeniem spłaty kredytu miały być : 1. Hipoteka zwykła na rzecz Banku w wysokości kwoty Kredytu określonej w § 1 ust. 1 oraz hipoteka kaucyjna na rzecz Banku w złotych polskich do kwoty stanowiącej 70 % kwoty Kredytu określonej w § 1 ust. I na nieruchomości: dz. ew. nr (...), (...), o pow. 1 046,00 m. kw. położonej M. przy ul. (...) nr KW: (...), stanowiącej współwłasność M. D. (2) i M. D. (1) po 1/2 części. Zgodnie z §21 pkt 1 w razie stwierdzenia przez Bank, że warunki udzielenia kredytu nie zostały dotrzymane, lub w razie zagrożenia terminowej spłaty kredytu z powodu złego stanu majątkowego kredytobiorcy, a w szczególności w przypadku niespłacenia dwóch rat odsetkowych lub odsetkowo – kapitałowych lub skierowania egzekucji do nieruchomości stanowiącej zabezpieczenie spłaty kredytu, Bank mógł: a) wypowiedzieć umowę kredytu w całości lub części, b) zażądać dodatkowego zabezpieczenia spłaty kredytu bądź przedstawienia w określonym terminie programu naprawczego i jego realizacji po zatwierdzeniu przez Bank. Pkt 2 Okres wypowiedzenia wynosi 30 dni, a w razie zagrożenia upadłością kredytobiorcy - 7 dni. Pkt 3 Po upływie okresu wypowiedzenia umowy kredytu Kredytobiorca był obowiązany do niezwłocznego zwrotu wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami należnymi bankowi za okres korzystania z kredytu. W dniu 17 lutego 2010 roku strony zawarły aneks nr (...) do przedmiotowej umowy kredytu hipotecznego, w którym powodowie przystąpili do programu M. (...). Zgodnie z §2 pkt 1 pozwany Bank wyraził zgodę na odroczenie płatności rat kredytu. W okresie 18 miesięcy do dnia wejścia przedmiotowego aneksu kredytobiorca zobowiązany był do zapłaty rat kredytowych w stałej wysokości 1.124,06 zł. Natomiast zgodnie z § 2 pkt 2 Bank po upływie 18 miesięcy od dnia wejścia w życie aneksu wyliczył sumę kwot wszystkich odroczonych części rat kredytu naliczonych przez Bank zgodnie z § 1 ust. 1, przy jednoczesnym podwyższeniu marży Banku przez okres 18 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszego aneksu o 2,95 punktu procentowego w skali roku i doliczał ją do salda Kredytu pozostającego do spłaty, z zastrzeżeniem ust. 4, przy czym saldo Kredytu pozostające do spłaty na dzień poprzedzający dodanie odroczonych części rat kredytu jest równe saldu kredytu pomniejszonemu o częściowe płatności rat opisane w §2 ust. 1, chyba że Bank dokona, zgodnie z postanowieniami Umowy wznowień ubezpieczeń w trybie podwyższenia salda, na co Kredytobiorca wyraził zgodę. Bank miał przesłać do Kredytobiorcy nowy harmonogram spłat. Pkt 3 Wysokość należnych rat kredytu w okresie 18 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszego Aneksu wyliczana była od aktualnego salda zadłużenia pomniejszanego o zapłacone raty kredytowe zgodnie z § 2 ust. 1 zaliczane w całości na poczet spłaty kapitału, przy jednoczesnym podwyższeniu marży Banku o 2,95 punktu procentowego w skali roku. Stosownie do § 10 Postanowienia aneksu obowiązywać miały przez okres 18 miesięcy. Po upływie ww. okresu strony pozostawały związane postanowieniami umowy, według stanu na dzień poprzedzający wejście w życie aneksu M. (...).

Pismem z dnia 10 czerwca 2011 roku strona pozwana wypowiedziała powodom umowę kredytową. W przedmiotowym wypowiedzeniu wskazano, że zadłużenie z tytułu umowy kredytu i wynosi: równowartość w złotych 8 683,21 zł tytułem należności kapitałowej, 350,35 zł tytułem odsetek podwyższonych za opóźnienie, 100 zł tytułem kosztów ubezpieczenia od ognia i innych zdarzeń losowych. W ww. wypowiedzeniu wskazano, że kwota odsetek podwyższonych zawiera wymagalne odsetki naliczone do dnia 09 czerwca 2011r., naliczone według podwyższonej stopy procentowe oraz, że odsetki podwyższone są naliczane do dnia spłaty zaległości według oprocentowania 19,42 % p.a.

W dniu 23 grudnia 2011 roku pozwany bank wystawił Bankowy Tytuł Egzekucyjny nr (...) na kwotę 333 404,54 zł, na która składają się: należność główna (kapitał ) w kwocie 312 508,22 zł, odsetki za opóźnienie naliczane od kwoty niespłacanego kapitału w wysokości 20,08 % od dnia 1 lipca 2011 do dnia 23 grudnia 2011 roku w wysokości 20 832,11 zł, opłaty i inne prowizje w wysokości 64,21 zł. Postanowieniem z dnia 5 stycznia 2012 Sąd Rejonowy w C. Wydział I Cywilny (...) nadał ww. tytułowi klauzule wykonalności ograniczając go do kwoty 534.721,40 zł.

W dniu 13.10.2016r. wierzyciel skierował do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w C. wniosek o wszczęcie przeciwko dłużnikom egzekucji na podstawie b.t.e. z dnia 23 grudnia 2011r. W dniu 24 października 2016 roku Komornik Sądowy zawiadomił powodów o wszczęciu egzekucji z nieruchomości oznaczonej jako działka nr (...) oraz działka nr (...) należącej do dłużników w udziale po ½ położonej w M. oraz wezwał do zapłaty długu.

Sąd Okręgowy nadto ustalił, że prawidłowo obliczona suma zadłużenia na dzień 23 grudnia 2011 roku wynosiła 333.293,97 zł na którą składała się należność główna w wysokości 308.505,87 zł oraz odsetki od nieterminowej spłaty wymagalnej kwoty kredytu w wysokości 25 098,10 zł. Z rozliczenia kredytu wynikało, że suma kapitału niewymagalnego na dzień 29 lipca 2011 roku wynosiła 252 148,36 zł. Natomiast odsetki karne i monity były na bieżąco uwzględniane w kwocie wykazanych zaległości. Z przeprowadzonych obliczeń wynika, że na dzień 29 lipca 2011 roku suma niewymagalnego kapitału (uwzględniająca monity i odsetki karne) wynosiła 10 370,76 zł, natomiast suma odroczonych (zawieszonych) odsetek z tytułu aneksu M. (...) wyniosła 445 676,67 zł. W rozliczeniu odsetek zawieszonych w czasie okresie obowiązywania aneksu nr (...) popełniono błąd polegający na tym, że naliczono dwa razy odsetki za dzień 28 luty 2011 roku. Składka z tytułu wznowienia ubezpieczenia nie została uwzględniona w przeprowadzonych opinii obliczeniach z uwagi na to, że została naliczona już po wystawieniu kredytu w stan wymagalności. Natomiast na dzień wypowiedzenia kredytu tj. 10.06.2011 rok istniała zaległość w spłacie w kwocie 9 033,58 zł.

Przy tym stanie faktycznym Sąd Okręgowy odwołując się do treści art. 840 § 1 pkt 1 k.p.c. i art. 69 Prawa bankowego uznał, że powództwo nie jest zasadne. Wskazał, ze umowa kredytowa została skutecznie zawarta. Bank także skutecznie wypowiedział przedmiotową umowę z zachowaniem 30 dniowego terminu wypowiedzenia, albowiem powodowie zaprzestali spłaty pożyczki. Oświadczenie woli w postaci wypowiedzenia umowy kredytu zostało skutecznie doręczone powodom zgodnie z art. 61 k.c. W konsekwencji roszczenie z umowy pożyczki stało się w całości wymagalne.

Sąd pierwszej instancji uznał, że umowa kredytowa została skutecznie zawarta. Została ona podpisana przez osoby upoważnione do składania oświadczeń w zakresie praw majątkowych banku – M. K. oraz S. K. . Aneks nr (...) został podpisany w imieniu strony pozwanej przez pełnomocników: M. C. oraz K. S., a wypowiedzenie umowy przez R. Z.. Strona pozwana przedłożyła wszystkie wymagane pełnomocnictwa. Wbrew więc twierdzeniom powodów pełnomocnictwa zostały udzielone przez osoby do tego uprawnione zgodnie z KRS.

Za niezasadny Sąd Okręgowy uznał zarzut, że strona pozwana zobowiązana była do skierowania powodom wezwania do zapłaty zgodnie z ustawą o kredycie konsumenckim pod rygorem wypowiedzenia umowy kredytu. Z uwagi na wysokość udzielonego kredytu umowa nie podlegała rygorowi ustawy o kredycie konsumenckim, co wynikało wprost z treści §1 ust. 8 umowy kredytu hipotecznego. Strona pozwana nie była więc zobowiązana do skierowania do powodów wezwania do zapłaty przed wypowiedzeniem umowy kredytu. Zgodnie zaś z §21 umowy kredytowej w razie stwierdzenia przez Bank, że warunki udzielenia kredytu nie zostały dotrzymane lub w razie zagrożenia terminowej spłaty kredytu z powodu złego stanu majątkowego kredytobiorcy, a w szczególności w przypadku niespłacenia dwóch rat odsetkowych lub odsetkowo – kapitałowych lub skierowania egzekucji do nieruchomości stanowiącej zabezpieczenie spłaty kredytu, Bank mógł wypowiedzieć umowę kredytu w całości lub w części.

W ocenie Sądu Okręgowego także niezasadny był zarzut wskazujący na warunkowość wypowiedzenia. Bank bowiem wypowiedział umowę, dając jednocześnie powodom możliwość spłaty. Wypowiedzenie to traciło moc, jeśli dłużnicy spłaciliby zadłużenie. Możliwość ta działała zatem na korzyść kredytobiorców .

Niezasadny ponadto zdaniem Sądu Okręgowego był zarzut abuzywności postanowień dotyczący stosowania zmiennego oprocentowania. W umowie kredytowej wskazano, w jaki sposób ustalany jest indeks i kiedy ulega zmianie. Powodowie w umowie kredytowej oświadczyli, że akceptują ryzyko zmiennego oprocentowania. Powodowie jako świadomi konsumenci nie mogą powoływać się na złożenie podpisu bez uprzedniego zapoznania się z treścią umowy. W konsekwencji, zakwestionowane przez powodów postanowienia umowne nie mogą być uznane za niedozwolone i jako zgodne z prawem pozostają wiążące dla obu stron.

Wysokość zadłużenia strona pozwana wykazała umową kredytową, wypowiedzeniem umowy kredytowej wraz z potwierdzeniem odbioru, tytułem wykonawczym oraz rozliczeniem kredytowym. Kwota kapitału wskazana w BTE przewyższa kwotę udzielonego kredytu ze względu na podpisanie przez strony aneksu nr (...), na mocy którego pozwany bank wyraził zgodę na odroczenie płatności rat kredytu. W okresie 18 miesięcy od dnia wejścia w życie aneksu powodowie zobowiązani byli do zapłaty rat kredytowych w stałej wysokości 1124,06 zł. Bank po upływie 18 miesięcy od dnia wejścia w życie aneksu wliczył sumę kwot wszystkich odroczonych części rat kredytu naliczonych zgodnie z § 1 ust. 1 przy jednoczesnym podwyższeniu marży banku przez okres 18 miesięcy od dnia wejścia w życie aneksu o 2,95 punktu procentowego w skali roku. Tym samym wzrost kapitału nastąpił na skutek powyższego zapisu aneksu potwierdzającego kapitalizację odsetek, na który to zapis powodowie wyrazili zgodę - podpisując go. Zdaniem Sądu Okręgowego pozwany Bank w sposób prawidłowy wskazał wysokość kapitału, co potwierdza również opinia biegłego z zakresu księgowości M. T.. Na zadłużenie powodów składają się odsetki za opóźnienie naliczone od kwoty niespłaconego kapitału. Odsetki zostały naliczone prawidłowo zgodnie z umową kredytu. Ponadto strona pozwana również prawidłowo oznaczyła wysokość dalszych odsetek karnych naliczanych od kapitału oznaczając z zastrzeżeniem, że w żadnym czasie nie może przekroczyć czterokrotności wysokości bieżącej stopy kredytu lombardowego NBP, które na dzień sporządzenia tytułu wynosiły 20,08 % w stosunku rocznym, począwszy od dnia 24 grudnia 2011 roku do dnia zapłaty. Powyższe oznaczenie odsetek w BTE jest tożsame z treścią art. 359 §1 k.c., a jako użyte przez ustawodawcę nie może budzić zastrzeżeń. Natomiast ostateczna wysokość całkowitego kosztu kredytu miała być uzależniona od zmian poziomu oprocentowania kredytu w całym okresie kredytowania. Wysokość zadłużenia wskazanego w BTE potwierdza opinia biegłego sporządzona na potrzebę niniejszego postępowania. W opinii biegły wskazał, że suma kapitału niewymagalnego na dzień 29 lipca 2011 roku wynosiła 252148,36 zł. Natomiast odsetki karne i monity były na bieżąco uwzględniane w kwocie wykazywanych zaległości. Na dzień 29 lipca 2011 roku suma niewymagalnego kapitału ( uwzględniająca monity i odsetki karne ) wynosiła 10 370,76 zł, natomiast suma odroczonych( zawieszonych ) odsetek z tytułu aneksu wynosiła 45 676,67 zł, co łącznie stanowi kwotę 308 195,87 zł. Na dzień wypowiedzenia kredytu tj. 10.06.2011r. istniała zaległość w spłacie w kwocie 9 033,58 zł ( w wypowiedzeniu kwota 9.133,58 zł, ) .

Sąd pierwszej instancji zwrócił uwagę, że uprawnienie banków do wystawiania bankowych tytułów egzekucyjnych zostało im przyznane na podstawie art. 96 prawa bankowego, kwestia nadawania klauzuli wykonalności przez Sąd uregulowana została zaś w art. 97 prawa bankowego. Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 26 stycznia 2005 roku (P 10/04) – stwierdził, że przepisy dające bankom uprawnienie do wystawiania bankowych tytułów egzekucyjnych są zgodne z Konstytucją również w stosunku do konsumentów. Przedmiotowy b.t.e. został wystawiony przed 27 listopada 2015r. kiedy to weszła w życie ustawa z dnia 25 września 2015r. o zmianie ustawy Prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw, a więc jest nadal tytułem wykonawczym i zachowuje swoją skuteczność .

Powodowie nie zgłosili do treści tych dokumentów żadnych konkretnych i umotywowanych zastrzeżeń, co do merytorycznej i formalnej prawidłowości wynikających z niej zapisów. Nie wskazali konkretnych operacji, które – ich zdaniem były niezgodne z rzeczywistym stanem rzeczy, jak również nie wskazali na błędy lub nieścisłości w wyliczeniu kwoty objętej żądaniem pozwu. W konsekwencji samo kwestionowanie wysokości dochodzonej kwoty, bez próby podważenia wiarygodności stwierdzającej ją dokumentacji bankowej jest niewystarczające.

Za niezasadny uznano zarzut przedawnienia roszczenia. Sąd Okręgowy odwołał się do art. 118 k.c. i wskazał, że termin przedawnienia wynosił 3 lata, ponieważ dotyczył roszczenia związanego z prowadzeniem działalności gospodarczej przez Bank. Pozew w sprawie I C 474/17 został wniesiony w dniu 14 marca 2017r. a w sprawie (...) w dniu 1 czerwca 2017r. natomiast dokumentami, które przerwały bieg przedawnienia są: wypowiedzenie umowy kredytu z dnia 10 czerwca 2011 roku, wniosek o nadanie klauzuli wykonalności z dnia 23 grudnia 2011 roku, postanowienie o nadaniu klauzuli wykonalności z dnia 5 stycznia 2012 roku sygn.akt (...) wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego z dnia 25 sierpnia 2014 roku, postanowienie komornika sądowego z dnia 31 grudnia 2015r. w przedmiocie bezskutecznej egzekucji w sprawie o sygn. (...)wniosek o wszczęcie egzekucji z dnia 5 października 2016 roku oraz zawiadomienie komornika z dnia z dnia 24 października 2016 roku. Pomiędzy żadną z powyższych czynności nie upłynął termin 3 letni, dlatego zarzut przedawnienia roszczenia okazał się bezzasadny.

Sąd Okręgowy zwrócił ponadto uwagę, że zabezpieczeniem udzielonego kredytu jest hipoteka umowna zwykła oraz hipoteka umowna kaucyjna, tym samym powodowie są zarówno dłużnikami osobistymi jak i rzeczowymi. Zgodnie z art. 77 ustawy o księgach wieczystych i hipotece przedawnienie wierzytelności zabezpieczonej hipoteką nie narusza uprawnienia wierzyciela hipotecznego do uzyskania zaspokojenia z nieruchomości obciążonej. W konsekwencji ww. przepis jest wyjątkiem od art. 118 k.c., który odmiennie reguluje skutki przedawnienia roszczeń. Dłużnik rzeczowy nie może podnosić skutecznie zarzutu przedawnienia odnośnie należności głównej w myśl art. 77, ponieważ hipoteka chroni wierzyciela przed negatywnymi skutkami przedawnienia wierzytelności zabezpieczonej hipoteką.

Powyższe skutkowało oddaleniem powództwa.

Oceniając całokształt okoliczności sprawy, jej charakter i sytuację materialną powodów Sąd uznał, że zachodzą podstawy do zastosowania art. 102 k.p.c. W pkt 2 wyroku sąd omyłkowo zasądził od powodów na rzecz strony pozwanej koszty procesu w kwocie 5.417 zł, przyjmując, że pozwany Bank był reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, gdy tymczasem pełnomocnikiem był pracownik Banku. W przypadku wniesienia przez powodów zażalenia na postanowienie o kosztach procesu zawarte w pkt 2 wyroku , zostanie ono uwzględnione w trybie art. 395§2 k.p.c.

Apelacje od tego wyroku wnieśli powodowie zaskarżając orzeczenie w całości , podnosząc tożsame zarzuty dotyczące :

1) naruszenia:

- art. 89 k.c. w zw. z art. 5 k.c. i w z. z art. 58 k.c,

- art. 6 k.c.

poprzez błędną wykładnię tych przepisów ,

2) naruszenia przepisów:

- art. 2 ust. 2 pkt 3 w zw. z art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 20 lipca 2001r. o kredycie konsumenckim

- art. 14 ustawy o kredycie konsumenckim z dnia 20 lipca 2001 roku,

- art. 4-7 w zw. z przepisem art. 15 ustawy z dnia 20 lipca 2001 roku o kredycie konsumenckim ,

- art. 96 ustawy Prawo bankowego ,

- art. 385, 385 ¹, 385 ² 385 ³ kodeksu cywilnego

poprzez niezastosowanie tych przepisów,

3) nierozpoznania istoty sprawy poprzez nieustosunkowanie się do wszystkich zarzutów strony powodowej odnośnie możliwości naliczenia odsetek po wypowiedzeniu oraz wysokości odsetek, a także całej struktury zadłużenia w bankowym tytule wykonawczym,

4) naruszenia przepisu postępowania to jest art. 233§1 kodeksu postępowania cywilnego w ocenie opinii biegłego sądowego, podczas gdy biegły dokonał rachunkowego wyliczenia na dzień wypowiedzenia,

5) naruszenie przepisu art. 167 kodeksu postępowania cywilnego w zw. z przepisem art. 166 kodeksu postępowania cywilnego w związku z przepisem art. 164 kodeksu postępowania cywilnego poprzez uwzględnienie spóźnionych zarzutów strony pozwanej do opinii biegłego sądowego,

6) naruszenie przepisu art. 78 kodeksu cywilnego w zw. z przepisem art. 245 kodeksu

postępowania cywilnego,

7) sprzeczność ustaleń Sądu I instancji z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego.

Każdy z powodów wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa i zasądzenie na ich rzecz kosztów postępowania , w tym kosztów zastępstwa procesowego, ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego.

Strona pozwana wniosła o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów postepowania apelacyjnego

Rozpoznając obie apelacje Sąd Apelacyjny uznał za własne ustalenia Sadu Okręgowego, dodatkowo ustalając, że (...) Bank S.A. zbył wierzytelność objętą pozwem na rzecz (...) Niestandaryzowany Fundusz Inwestycyjny Zamknięty we W..

/dowód : Zawiadomienie o przelewie z dnia 17 marca 2021r. k. 458 i k.462, k 467,468/. Doszło do wpisu zmiany wierzyciela hipotecznego w księdze wieczystej nr (...) na rzecz cesjonariusza / dowód: zawiadomienie (...) informacja Sadu Rejonowego w C. V Wydział Ksiąg Wieczystych z dnia 8 września 2021r. i odpis z księgi wieczystej nr (...) k504/.

Strona pozwana nie kwestionowała dokonania przelewu. Podnosiła jedynie brak wpisu zmiany wierzyciela w księgach wieczystych. Skuteczność wpisu zaś nie budzi wątpliwości. Nie doszło przy tym do cofnięcia egzekucji wszczętej przez Bank /okoliczność uznana za przyznaną/.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Zarzuty kwestionujące źródło zobowiązania i wymagalność obowiązku jak też podstawy do wystawienia Bankowego Tytułu Egzekucyjnego nie są zasadne.

Umowa kredytowa zawierała wszystkie elementy przedmiotowo istotne umowy kredytu bankowego stąd na podstawie art. 69 ust. 1 Prawa bankowego po postawieniu w stan wymagalności całego kredytu powodowie byli zobowiązani do zwrotu wykorzystanej sumy kredytu i zapłacenia odsetek kapitałowych (zob. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 22 stycznia 2016 r., I CSK 1049/14, OSNC z 2016 r. nr 11 poz. 134). Niezasadnie powodowie kwestionowali fakt powstania długu, w tym fakt przekazania im środków z kredytu. Trzeba bowiem zwrócić uwagę, że zabezpieczeniem wierzytelności była hipoteka zwykła. Wpis hipoteki zwykłej rodził domniemanie istnienia wierzytelności (art.71 u.k.wih w brzmieniu sprzed nowelizacji). To powodowie więc powinni wykazać, że dług nie powstał albo, że wygasł w większym rozmiarze. To zaś nie zostało wykazane.

Umowa była ważna i została skutecznie wypowiedziana.

Zgodnie z art. 840 § 1 pkt 1 k.p.c., dłużnik może żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości, jeżeli przeczy zdarzeniom, na których oparto wydanie klauzuli wykonalności, gdy kwestionuje istnienie obowiązku objętego tytułem wykonawczym. Przepis ten obejmuje także zaprzeczenie stanu wymagalności roszczenia stwierdzonego tytułem wykonawczym tj sytuację w której pozasądowy tytuł wykonawczy został wystawiony mimo braku wymagalności roszczenia stwierdzonego tym tytułem (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 kwietnia 2016 r. II CSK 522/15 LEX nr 2052524. Strona powodowa wykazała jednak, że złożyła oświadczenie o wypowiedzeniu kredytu (k.109-110 i 112-113). Treść pisma skierowanego do powodów zawiera oświadczenie o wypowiedzeniu w sposób bezwarunkowy ze wskazaniem, iż w następnym dniu po upływie terminu wypowiedzenia całość środków kredytowych wraz z odsetkami i kosztami staje się wymagalna. Warunkowy charakter miało natomiast jedynie oświadczenie o rozważeniu możliwości cofnięcia wypowiedzenia. Co do zasady nie jest niedopuszczalne zastrzeżenie warunku w jednostronnej czynności prawnej obejmującej wypowiedzenie umowy. W orzecznictwie przyjmuje się, że warunkiem może być także uzależnienia skutków oświadczenia woli od spełnienie świadczenia, ponieważ zapłata nie zawsze jest zdarzeniem całkowicie uzależnionym od dłużnika (wyroki z dnia 6 września 2007r., IV CSK 118/07 (OSP 2008 nr 12, poz. 125; z dnia 17 marca 2011 r., IV CSK 358/10, niepubl.). Zastrzeżenie takiego warunku podlega natomiast ocenie na podstawie art. 353 ¹ k.c. lub też art. 5 k.c. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 8 września 2016 r. II CSK 750/15 LEX nr 2182659 uznał, że zastosowaniu takiego sposobu rozwiązania umowy stron może sprzeciwiać się jej trwały charakter, treść umowy a przede wszystkim podjęcie decyzji w tym względzie bez wypełnienia wymaganych czynności upominawczych powodujące dotkliwe pozbawienie ochrony interesów kredytobiorcy. W wyroku z dnia 24 września 2015 r., V CSK 698/14 LEX nr 1805901 Sąd Najwyższy przyjął, że wypowiedzenie nie może być wykonane w sposób nagły, zaskakujący dla kredytobiorcy, a naruszenie tych zasad może spowodować uznanie wypowiedzenia za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, jednak tym orzeczeniem nie zakwestionował stanowiska, że wypowiedzenie może mieć charakter warunkowy, w tym kontekście, że jeżeli nastąpi pełna spłata zadłużenia, to umowa będzie kontynuowana na dotychczasowych warunkach. W przedmiotowym wypadku zaległość powodów nie dotyczyła niewielkiej ilości odsetek lecz braku płatności rat, które dodatkowo ukształtowane zostały w korzystnym systemie z tym zastrzeżeniem, że ta korzyść dotyczyły tylko sytuacji, w której spłata następowała regularnie. Zapowiedź zawarta w wypowiedzeniu, że w wypadku dokonania spłaty bank rozważy możliwość cofnięcia oświadczenia o wypowiedzeniu umowy nie narusza więc interesów powodów jako konsumentów.

Powoływanie się przez powodów na art. 14 ustawy z dnia 20 lipca 2001 r. o kredycie konsumenckim Dz.U.2001.100.1081 ze zm. jest nieadekwatne w sytuacji , gdy zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy tej nie stosowano do umów o kredyt konsumencki: m.in. o wysokości większej niż 80.000 zł. To zresztą wyraźnie wskazano w §1 pkt 8 umowy. Zgodnie zaś z art. 66 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim przepisy dotychczasowe miały zastosowanie do umów zawartych wcześniej. Kwota zaciągniętego przez kredytu przekraczała zresztą pułap określony także w kolejnej nowelizacji. W sprawie nie miały więc także zastosowania przepisy ustawy z dnia z dnia 23 marca 2017 r. o kredycie hipotecznym oraz o nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami Dz.U.2017.819. ( art. 85).

Aneks do umowy z dnia 17 lutego2010r. nie zmienił wysokości kredytu a jedynie zasady oprocentowania i podwyższenie marży. Nie zmieniał on wysokości kredytu i miał tylko czasowy charakter. Nie było to odnowienie. Nie można więc podzielić stanowiska skarżących, że aneks ten stanowił samodzielną umowę , do której należało stosować ustawę o kredycie konsumenckim.

Nie było też podstaw do uznania, że bank wypowiadając kredyt musiał dokonać uprzedzenia o jakim mowa w art. 75 c ust. 1 i 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe. Zgodnie z wypowiedzeniem w następnym dniu po upływie terminu wypowiedzenia (30 dni), całość środków stawała się wymagalna, co nastąpiło w dniu 29 lipca 2011r. Skutki więc wypowiedzenia nastąpiły jeszcze zanim weszła w życie ustawa z dnia 25 września 2015 r. o zmianie ustawy - Prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw Dz.U.2015.1854 nakazująca dokonać uprzedzenia.

W § 21 ust. 1 umowy kredytu strony przyjęły, że pozwany może ją wypowiedzieć w razie stwierdzenia, iż warunki udzielenia kredytu nie zostały dotrzymane, lub w razie zagrożenia terminowi spłaty kredytu z powodu złego stanu majątkowego kredytobiorcy, a w szczególności w przypadku niespłacenia dwóch rat odsetkowych lub odsetkowo-kapitałowych lub skierowania egzekucji do nieruchomości stanowiącej zabezpieczenie kredytu. W okresie obowiązywania aneksu rata miała jednak wynosić 1124,06zł(§2 aneksu k105) i miała mieć jedynie charakter kapitałowy. Trudno jednak przyjąć by udzielenie korzystniejszych warunków spłaty miało prowadzić do uczynienia bezprzedmiotowym zapisu §21 ust. 1 umowy. Wykładnia umowy zmodyfikowanej aneksem musi prowadzić do wniosku, że wypowiedzenie mogło nastąpić w wypadku zadłużenia odpowiadającego dwóm ratom kapitałowym. Zadłużenie w chwili wypowiedzenia wynosiło 8683, 23zł. Przekraczało więc dwukrotność raty. Wypowiedzenie kredytu nie mogło być więc dla powodów niespodziewane.

Brak stosowania norm szczególnych do umowy łączącej strony nie uchylał statusu powodów jako konsumentów a więc nie uchylał możliwości powoływania się przez powodów na abuzywność przepisów. Należy jednak wskazać, że sprawa niniejsza to powództwo przeciwegzekucyjne. Obowiązek wykazania podnoszonych podstaw takiego powództwa zgodnie z ogólną regułą dotyczącą rozkładu ciężaru dowodu ciążył na powodach (art. 6 k.c.). Powodowie zarzucali, że abuzywność dotyczy §19 II pkt 5 umowy zgodnie z którym wszelkie koszty i opłaty związane z programem (...)w trakcie uczestniczenia w programie były doliczane do kwoty kredytu w trybie podwyższania bieżącego salda kredytowego a w przypadku ubezpieczenia nieruchomości od ognia i innych zdarzeń losowych do rat kredytu. Powoływali się przy tym na wyrok Sądu Okręgowego w W. Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 11 października 2011r. sygn.. akt (...). Sąd Apelacyjny nie kwestionuje, że wskazane postanowienie umowne powoduje, że uboczne należności związane z zabezpieczeniem kredytu prowadzą do zwiększenia obciążenia kredytowego powodów, co automatycznie zwiększa podstawę do naliczania odsetek umownych. Zwiększenie bowiem salda powoduje sytuację jakby strona zaciągnęła dodatkowy kredyt. Może to także zaburzać wielkość pozaodsetkowych kosztów zawarcia umowy. Trzeba jednak zauważyć, że ocena czy tego typu postanowienie stanowi rażące naruszenie interesów konsumenta, kształtując jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami (art. 385 ^{( 1)}k.c.) należy dokonać in concreto. Wpisanie do rejestru klauzul niedozwolonych postanowienia w zakresie sposobu uiszczania składki w ramach programu (...) nie oznacza, iż w ramach incydentalnej kontroli przedsiębiorca nie może dowodzić, że takie postanowienie w przypadku konkretnego konsumenta nie ma charakteru niedozwolonego. W tym zaś wypadku treść umowy jednoznacznie wskazuje, że przystąpienie do programu (...) miało charakter dobrowolny a w trakcie ochrony kredytobiorca mógł zrezygnować z ochrony (k.17). W treści umowy jasno wskazano obciążenia z tym związane (§2 ust. 1 umowy). Ubezpieczenie dawało powodom ochronę ubezpieczeniową określoną w punkcie I Programu. Trudno więc uznać by udział w programie dawał jedynie korzyć stronie pozwanej. Przyjęcie na siebie przez powodów obowiązków związanych z ochroną ubezpieczeniową nastąpiło także w interesie powodów, przy jasno wskazanych konsekwencjach uczestniczenia w programie. Dopisanie ponadto należności do salda zadłużenia pozwalało powodom na skredytowanie kosztów tego ubezpieczenia (§2 pkt 1 lit. c i d (k13/2). Nie musieli więc oni angażować własnych środków na sfinansowanie ubezpieczenia we własnym zakresie. Przymusowy charakter miało jedynie ubezpieczenie kredytu do czasu wpisu hipoteki. Takie ubezpieczenie pomostowe chroni niewątpliwie interes banku do czasu ustanowienia docelowego zabezpieczenie, czyli hipoteki. Służy ono bowiem zabezpieczeniu ryzyka wystąpienia zdarzenia przyszłego w postaci braku wypłacalność kredytobiorcy, przy jednoczesnym braku możliwości skorzystania z zabezpieczenia rzeczowego, które mogło nie zostać wpisane. Właśnie to ryzyko wskazano w §2 pkt 2 umowy. Powodowie uzyskali korzyść polegającą na uruchomieniu pierwszej transzy kredytu jeszcze przed wpisem hipoteki . Oprocentowanie było uzależnione od zmian indeksu DPLM a ten był uzależniony od średnich stawek WIBOR 3 M. Zmiany procentowania nie było więc zależne od Banku. Ponadto zmiana tabeli opłat i prowizji uprawniała powodów do wypowiedzenia umowy. Nie można więc uznać, że doszło do rażącego naruszając interesów powodów jako konsumentów definiowanego w sposób wskazanych w wyroku Sądu Najwyższego z 13 sierpnia 2015 r., sygn. I CSK 611/14, LEX nr 1771389 . Wprawdzie wpis jest skuteczny od chwili złożenia wniosku, jednak brak jest pewności takiego wpisu, stąd ryzyko banku nie zostało wyeliminowane całkowicie. Uwzględnić bowiem trzeba, że środki z pierwszej transzy miały także służyć zwolnieniem nieruchomości z hipoteki ustanowionej na rzecz innego banku. Dalsza zaś kolejność zabezpieczenia zwiększała ryzyko banku. Także wypłata odszkodowania przez ubezpieczyciela nie jest całkowicie pewna i wolna od ryzyka . Zarzuty powodów w tym zakresie nie mogły zostać uwzględnione.

Wypowiedzenie umowy nie zwalnia kredytobiorcy z obowiązku zwrotu otrzymanego kredytu w wysokości określonej w umowie wraz z należnymi odsetkami, zmieniając jedynie termin wymagalności tego roszczenia, nie ma też podstaw do uznania, że określone w umowie odsetki związane z niedotrzymaniem przez kredytobiorcę terminu zwrotu świadczenia nie mogą dotyczyć obowiązku wymagalnego w terminie wynikającym z wypowiedzenia umowy. Z treści zawartej przez strony umowy jednoznacznie zaś wynika, że zadłużeniem przeterminowanym, z istnieniem którego wiąże się obowiązek zapłaty odsetek za opóźnienie w określonej wysokości, jest kredyt niespłacony w terminie - §14 / por. także wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 stycznia 2017 r. II CSK 209/16 LEX nr 225478/.

Nadanie klauzuli wykonalności było również prawidłowe. Podstawą egzekucji jest tytuł wykonawczy, czyli tytuł egzekucyjny zaopatrzony w klauzulę wykonalności. Zgodnie z przepisem art. 1 pkt 4 ustawy z dnia 25 września 2015r. o zmianie ustawy - Prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015r., poz. 1854) z dniem 27 listopada 2015r. uchylono wprawdzie przepisy art. 96-98 prawa bankowego, lecz stosownie do dyspozycji art. 11 ust. 3 tej ustawy bankowy tytuł egzekucyjny, któremu nadano klauzulę wykonalności na podstawie przepisów dotychczasowych (jak w niniejszej sprawie), zachowały moc tytułu wykonawczego także po dniu wejścia w życie tej ustawy.

Sąd Okręgowy prawidłowo więc ocenił niezasadność powództwa na chwilę orzekania (poza kwestią braku ograniczenia wysokości odsetek do wysokości maksymalnej).

Sąd Apelacyjny jednak uwzględnił, że doszło do zbycia wierzytelności przez pozwany bank na rzecz (...) Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny , przy jednoczesnym braku cofnięcia wniosku egzekucyjnego. Doszło także do złożenia wniosku o zmianę wierzyciela hipotecznego. Co do zasady na skutek cesji wierzytelności cesjonariusz nabywa wierzytelność w takim kształcie, w jakim przysługiwała ona zbywcy. Nawet jeżeli powodowie nie zgodzili się na wstąpienie do procesu zbywcy to zasadniczo cesja nie powinna wpływać na rozstrzygnięcie z uwagi na treść art. 192 pkt 3 k.p.c. W tym jednak wypadku cesjonariusz nie może jednak wstąpić w prawa wierzyciela egzekwującego na podstawie bankowego tytułu egzekucyjnego. W przypadku wierzytelności objętej bankowym tytułem wykonawczym sytuacja prawna cesjonariusza kształtuje się odmiennie od sytuacji prawnej nabywcy wierzytelności objętej innym tytułem wykonawczym. Uprawnienie do wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego przysługiwało jedynie bankom i tylko na ich rzecz mogła być nadana klauzula wykonalności. Nadanie klauzuli na rzecz cesjonariusza nie będącego bankiem nie jest dopuszczalne (uchwały Sądu Najwyższego z dnia 2 kwietnia 2004 r., III CZP 9/04, OSNC z 2005 r., nr 6, poz. 98, z dnia 22 lutego 2006 r., III CZP 129/05, OSNC z 2007 r., nr 1, poz. 4, z dnia 19 lutego 2015 r., III CZP 103/14). Cesjonariusz nie może kontynuować egzekucji wszczętej przez bank, a więc fundusz sekurytyzacyjny, który nie może się powołać na bankowy tytuł egzekucyjny , przejście uprawnień i uzyskać klauzuli wykonalności na podstawie art. 788 § 1 k.p.c., Musi on uzyskać nowy tytuł wykonawczy i dopiero na jego podstawie egzekwować roszczenie.

Należy podkreślić, że legitymowany biernie w procesie opozycyjnym jest wierzyciel, na którego rzecz nadano klauzulę wykonalności. Pozwany bank aktualnie nie jest już uprawnionym wierzycielem określonym w tytule egzekucyjnym , nabywca zaś nie może wstąpić w uprawnienie banku wynikające z tytułu egzekucyjnego.

Tym samym w tym przypadku po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie nie może być egzekwowane (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 stycznia 2015 r. IV CSK 133/14LEX nr 1591753).

Sąd Apelacyjny zwraca uwagę, że egzekucja nadal się toczy, strony nie podniosły żadnych okoliczności wskazujących na umorzenie egzekucji.( okoliczność uznana za przyznaną). Komornik nie jest uprawniony do badania czy wierzyciel, na którego opiewa tytuł wykonawczy, zachował materialne uprawnienie, to jest czy zachował status wierzyciela materialnie uprawnionego, mimo zatem takiego statusu nie mógłby odmówić kontynuowania egzekucji. Uzasadnia to uwzględnienie powództwa w oparciu o art. 840§1 pkt 2 k.p.c. Sprzedaż wierzytelności powoduje bowiem, że wystawiony wcześniej tytuł egzekucyjny traci podstawę prawną, a nadaną mu klauzulę wykonalności sąd powinien uchylić.

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny zmienił zaskarżone przeczenie na podstawie art. 386§1 k.p.c. w zw. z art. 15 zzs ¹ ust. 1 pkt 4 oraz 15 zzs ² ustawy dnia 2 marca 2020r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. poz. 1842, z późn. zm.), w zw. z art. 6 ust.1 i 2 ustawy z dnia 28 maja 2021 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2021.1090).

Jednocześnie Sąd drugiej instancji uznał, że zachodzi podstawa do odstąpienia od obciążenia strony powodowej kosztami procesu za I instancję. Uwzględnienie powództwa w całości na etapie apelacji jest wynikiem zmiany okoliczności a nie uwzględnienia zarzutów powodów. Powództwo na chwilę wszczęcia oraz na chwilę orzekania przez Sąd Okręgowy było w istotnej części bezzasadne. Zastosowano więc art. 102 k.p.c.

Nie dotyczy to jednak kosztów postępowania apelacyjnego, skoro strona pozwana mimo cesji i zmiany okoliczności nie zmieniła stanowiska prezentowanego na etapie postępowania przed Sądem Okręgowym.

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny orzekł o kosztach postępowania apelacyjnego według wynikającej z art. 98§1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 391§1 k.p.c. zasady odpowiedzialności za wynik sprawy. Zastosowano przy tym §2 pkt 7 i §10 ust.1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. 2015r. poz. 1800 ze zm.).

SSA Sławomir Jamróg