Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Krakowie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 marca 2025 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSA Grzegorz Krężołek

Protokolant: Katarzyna Kluz

po rozpoznaniu w dniu 24 marca 2025 r. w Krakowie na rozprawie sprawy

z powództwa I. B. i D. B.

przeciwko Bankowi (...) S.A. z siedzibą w G.

o ustalenie i zapłatę

na skutek apelacji strony pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Tarnowie z dnia 20 czerwca 2022 r. sygn. akt I C 151/21

1.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie II jego sentencji w ten sposób , że punktowi temu nadaje mu treść :

„ II zasądza od strony pozwanej Banku (...) S.A. z siedzibą w G. na rzecz powodów I. B. i D. B. łącznie kwotę 208 367, 55 zł / dwieście osiem tysięcy trzysta sześćdziesiąt siedem złotych pięćdziesiąt pięć groszy / wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 20 marca 2021r do dnia zapłaty „

2.  w pozostałym zakresie apelację oddala,

3.  zasądza od strony pozwanej Banku (...) S.A. z siedzibą w G. na rzecz powodów I. B. i D. B. łącznie kwotę 8100zł /osiem tysięcy sto złotych z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia , którym je zasądzono do dnia zapłaty , tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt : I ACa 1242/22

UZASADNIENIE

Na wstępie należy wskazać , iż zgodnie z treścią art. 327 ¹ § 2 kpc w zw. z art. 391 §1kpc., pisemne motywy rozstrzygnięcia mają zachowywać zwięzłość.

Odwołując się do tej reguły, Sąd Apelacyjny uzasadniając wydany wyrok, przedstawi tylko kluczowe elementy faktyczne oraz dotyczące oceny prawnej roszeń powodów : niepieniężnego o ustalenie oraz pieniężnego o zwrot części dotąd spełnionych świadczeń; poddanych pod osąd Sądów obu instancji, które zdecydowały o jej treści.

Uwzględniając niemal w całości , zgłoszone przez powodów : I. B. i D. B. , w pozwie przeciwko Bankowi (...) S.A. siedzibą w G. - następcy prawnemu (...) Bank S.A z siedzibą w G. - roszenia : o ustalenie nieistnienia stosunku prawnego wynikającego z umowy umowy kredytu zawartej przez strony w dniu 29 lipca 2008r. oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów kwoty 208 367 , 55 zł , stanowiącej część spełnionego przez nich nienależnie świadczenia na rzecz banku w jej wykonaniu , wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia następnego po dniu doręczenia odpisu pozwu do dnia zapłaty oraz obciążenia przeciwnika procesowego kosztami sporu,

w warunkach , gdy strona przeciwna domagała się oddalenia powództwa w całości , wobec braku niedozwolonego charakteru kwestionowanych postanowień umownych i postulując przyznanie na swoją rzecz kosztów postępowania ;

Sąd Okręgowy w Tarnowie wyrokiem z dnia 20 czerwca 2022r :

- ustalił , że umowa kredytu hipotecznego nr (...), zawarta pomiędzy D. B. i I. B., a (...) Bank S.A., którego następcą prawnym jest pozwany (...) S.A. z siedzibą w G. z dnia 29 lipca 2008 r. jest nieważna[ pkt I ];

- zasądził od strony poznawanej (...) S.A. z siedzibą w G. na rzecz powodów D. B. i I. B. kwotę 208.367,55 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 20 marca 2021 r. do dnia zapłaty,

zaznaczając, że uiszczenie powyższych kwot przez stronę pozwaną do rąk jednego z powodów zaspakaja roszczenie drugiego powoda do wysokości zapłaconej kwoty[ pkt II] ;

- w pozostałym zakresie powództwo oddalił [ pkt III] oraz ;

-zasądził od strony pozwanej (...) S.A. z siedzibą w G. na rzecz powodów D. B. i I. B. kwotę 11.834 zł tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od uprawomocnienia się orzeczenia w niniejszej sprawie [ pkt IV sentencji wyroku ].

Sąd I instancji ustalił następujące fakty istotne dla rozstrzygnięcia :

Strona pozwana Bank (...) S.A. z siedzibą w G. jest następcą prawnym (...) Bank S.A. z siedzibą w G..

Powodowie D. B. i I. B. poszukiwali możliwości sfinansowania celu mieszkaniowego w postaci budowy i nabycia nieruchomości lokalowej położonej w T. przy, przy ul. (...).Wybór opcji kredytowych konsultowali u doradcy finansowego, a następnie korzystali z doradztwa pracownika pozwanego banku. Powodom została przedstawiona symulacja spłaty kredytu w złotówkach oraz kredytu indeksowanego do waluty szwajcarskiej. Z symulacji tych wynikało, że spłata kredytu we frankach przedstawia się dla powodów najbardziej korzystnie. Na etapie przygotowania do zawarcia umowy , uzyskali zapewnienie, iż jest to pieniądz stabilny , a jego wahania nie są znaczne.

W dniu 6 czerwca 2008 r. powodowie złożyli wniosek kredytowy do ówczesnego (...) Bank S.A. z siedzibą w G., w którym wnieśli o udzielenie kredytu w kwocie 266.850 zł , indeksowanego tą walutą.

Nie nie zostali poinformowani, ani przez doradcę finansowego, ani na etapie przygotowania do zawarcia umowy przez pracownika banku, jak historycznie kształtował się kurs franka szwajcarskiego na przestrzeni kilkunastu lat wstecz. Nie udzielono powodom informacji o wahaniach tego kursu. Samodzielnie też nie zasięgali takich informacji, działając w zaufaniu do kredytodawcy , jako instytucji godnej zaufania.

I. i D. B. z treścią umowy kredytowej zapoznali się dopiero w dniu jej podpisania. Nie mieli możliwości zapoznania się z projektem umowy wcześniej, nie byli świadomi, co do możliwości indywidulanego negocjowania jej poszczególnych postanowień, a zwłaszcza tego , w jaki sposób bank będzie przeliczał kwotę wypłaconego kredytu i kwotę rat na franki szwajcarskie. Mieli jedynie wpływ na wysokość kwoty, którą chcieli otrzymać jako kapitał kredytu , ale tylko do określonego pułapu z uwagi na ustaloną przez druga stronę ich zdolność kredytową.

Dla nich był pierwszy kredyt hipoteczny.

Przedstawiciel poprzednika prawnego strony pozwanej , zdecydowanie polecał im ten rodzaj kredytu, który ostatecznie zaciągnęli.

Powodom nie zostały jednak udzielone informacje na temat możliwych niekorzystnych skutków związanych z umową w walucie szwajcarskiej , w tym potencjalnej możliwości nieograniczonego wzrostu jej kursu oraz o tym , iż są w żaden sposób zabezpieczeni przed ryzykiem kursowym. Nie wskazano , im także, że marża którą pobiera bank , jest przezeń wykorzystywana jako element wyliczania kursów kupna i sprzedaży franka szwajcarskiego i nie jest przy tym ograniczona jakimikolwiek zewnętrznymi czynnikami. Taki stan rzeczy może prowadzić do możliwości potencjalnego ustalenia w sposób dowolny przez drugą stronę tych kursów, współwyznaczających wysokość kwoty , którą otrzymają jako udzielony kapitał oraz rozmiar ich zadłużenia kredytowego wobec banku.

Za namową doradcy bankowego małżonkowie B. zdecydowali się na podpisanie umowy na zaproponowanych przez bank warunkach. Wyłączona była możliwość zgłaszania do jej treści uwag podobnie jak prowadzenie negocjacji w odniesieniu do treści poszczególnych jej postanowień.

Zgodnie z umową podpisaną przez nich z poprzednikiem prawnym strony pozwanej w dniu 29 lipca 2008 r. został im udzielony kredyt, indeksowany walutą szwajcarską, w kwocie w wysokości 275.138,14 zł.

Na kwotę kredytu składały się kwota pozostawiona do dyspozycji powodów, w wysokości 266.850 zł., przeznaczona na realizację celu określonego w umowie; koszty z tytułu ubezpieczenia od ryzyka utraty pracy w wysokości 5.882,45 zł, koszty z tytułu ubezpieczenia na życie oraz na wypadek trwałej i całkowitej niezdolności do pracy, w wysokości 1.871,69 zł, koszty związane z ustanowieniem przez bank hipoteki w wysokości 234 zł, koszty z tytułu wyceny nieruchomości w wysokości 300 zł.

W umowie zastrzeżono, że w dniu wypłaty kapitału , saldo jest wyrażane w walucie do której indeksowany jest kredyt, według kursu kupna franka , podanego w Tabeli Kursów kupna/sprzedaży dla kredytów hipotecznych udzielanych przez (...) Bank S.A., opisanej szczegółowo w § 17 umowy.

Saldo walutowe przeliczane było, na złote polskie , według kursu sprzedaży waluty do której indeksowany jest kredyt, podanego w Tabeli Kursów kupna/sprzedaży dla kredytów hipotecznych udzielanych przez (...) Bank S.A.

Kredyt został udzielony na okres 360 miesięcy z przeznaczeniem na częściowe sfinansowanie budowy nieruchomości mieszkalnej, to jest lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w T. przy ul. (...) . Kapitał miał posłużyć powodom na spłatę, zaciągniętego na właśnie taki cel, kredytu w (...) S.A. , a także innych kredytów i zadłużenia na karatach kredytowych

Jego oprocentowanie, na dzień sporządzenia umowy, wynosiło 5,350 % w skali roku. Na oprocentowanie kredytu składały się: suma obowiązującego indeksu L3 i stałej marży banku w wysokości 1,330 % (§ 2 ust. 1 umowy).

Od momentu przedstawienia w banku odpisu z księgi wieczystej dla kredytowanej nieruchomości, zawierającego prawomocny wpis hipoteki na rzecz kredytodawcy, niezawierającego niezaakceptowanych przez bank obciążeń, oprocentowanie to zostało obniżone o 1,25 p.p. (§ 2 ust. 2 umowy).

Normy regulujące zmianę oprocentowania wskazane zostały w § 8 umowy. Zgodnie z jego ustępem 1, oprocentowanie kredytu jest zmienne i ulegało zmianie w tym samym dniu kalendarzowym, w jakim nastąpiła wypłata kredytu, najbliższego miesiąca następującego po ostatniej zmianie indeksu L3.

Stosownie do § 8 ust. 2 umowy, zasady zmiany indeksu L3 dla każdego kwartału kalendarzowego obliczane były jako arytmetyczna średnia stawek LIBOR 3m (dla lokat międzybankowych trzymiesięcznych), obowiązujących w dniach roboczych w okresie od 26 dnia miesiąca zamykającego kwartał, poprzedzający ostatni kwartał kalendarzowy do 25 dnia miesiąca kończącego kwartał poprzedni. Nadto Indeks L3 ulegał zmianie w okresach kwartalnych, w przypadku gdy bieżąca wartość indeksu była różna od obowiązującej poprzednio o przynajmniej 0,1 punktu procentowego , obowiązując od 1 dnia kalendarzowego kwartału.

Całkowity koszt kredytu , na dzień sporządzenia umowy ,wynosił 213.689,78 zł, a rzeczywista roczna stopa oprocentowania- 4,560% (§ 6 ust. 1 umowy).

Bank uzależniał wypłatę środków od wskazanych w umowie warunków, w tym m.in. przedstawienie cesji praw z polisy ubezpieczeniowej, umowy ubezpieczenia na życie oraz na wypadek trwalej niezdolności do pracy przez kredytobiorcę z (...) Company (...) z siedzibą w Gibraltarze oraz (...) Company (...) z siedzibą w Gibraltarze, złożenie oświadczenia o ustanowienia hipoteki na rzecz banku, podpisanie oświadczenia o poddaniu się egzekucji, (§ 4 ust. 1 pkt a-j, § 13 ust. 1 umowy kredytowej)

W umowie ustalono także , iż każdorazowo wypłacona kwota złotych polskich zostanie przeliczona na walutę do której indeksowany jest kredyt, według kursu kupna waluty kredytu podanego w Tabeli Kursów kupna/sprzedaży dla kredytów hipotecznych udzielanych przez (...) Bank S.A., obowiązującego w dniu dokonania wypłaty przez bank (§ 7 ust. 2 umowy).

Kredyt został wypłacony w dwóch transzach w złotych polskich - w dniu 8 sierpnia 2008 r. w kwocie 248.800 zł, co stanowiło równowartość kwoty 128.771,80 CHF oraz w dniu 24 sierpnia 2008 r. w kwocie 18.049,99 zł co stanowiło równowartość 8.917,54 CHF.

Rozliczenie każdej wpłaty dokonywanej przez powodów, następować miało z datą wpływu środków do banku, według kursu sprzedaży franka szwajcarskiego, podanego w Tabeli kursów kupna/sprzedaży dla kredytów hipotecznych udzielanych przez (...) Bank S.A. obowiązującego w dniu wpływu środków do banku (§ 10 ust. 6 umowy).

W umowie zawarto zapis, zgodnie z którym I. i D. B. potwierdzili , iż postanowienia niniejszej umowy zostały z nimi indywidualnie uzgodnione (§ 11 ust. 3 umowy).

Kredyt został zabezpieczony hipoteką kaucyjną w złotówkach do sumy odpowiadającej 170% kwoty kredytu, na własnościowym prawie do lokalu mieszkalnego położonego w T., przy ul. (...) , ustanowionej dla zabezpieczenia spłaty kapitału kredytu , odsetek, opłat, prowizji, i innych należności mogących powstać w wykonaniu umowy, (§ 12 ust. 1 umowy).

Wszystkie wpłaty dokonywane przez powodów wykonaniu umowy, miały być, bez względu na odmienne wskazanie kredytobiorców, zaliczane przez bank w następującej kolejności:

1)  spłata najdalej wymagalnej raty;

2)  spłata kolejnej wymagalnej raty.

Spłata każdej raty miała być zaliczana przez kredytodawcę w następującej kolejności:

1)  prowizje i inne należności banku;

2)  odsetki za opóźnienie;

3)  odsetki wymagalne;

4)  spłata kredytu (§ 16 ust. 1 i 2 umowy).

Z dalszej części ustaleń wynika , iż :

do rozliczania transakcji wypłat i spłat kredytów stosowane były odpowiednio: kursy kupna/sprzedaży dla kredytów hipotecznych udzielanych przez (...) Bank S.A. walut zawartych w ofercie banku,obowiązujące w dniu dokonania transakcji. Kursy kupna określone zostały jako średnie kursy złotego do danych walut ogłoszone w tabeli kursów średnich NBP minus marża kupna.

Kursy sprzedaży miały odpowiadać średnim kursom złotego do danych walut ogłoszone w tabeli kursów średnich NBP plus marża sprzedaży.

Przy tym wskazano w umowie , iż do wyliczenia kursów kupna/sprzedaży dla kredytów hipotecznych udzielanych przez (...) Bank S.A., stosuje się kursy złotego do danych walut ogłoszone w tabeli kursów średnich NBP w danym dniu roboczym, skorygowane o marżę (...) Banku S.A.

Obowiązujące w danym dniu roboczym kursy kupna/sprzedaży dla kredytów hipotecznych udzielanych przez (...) Bank S.A. walut zawartych w ofercie banku określane były przez bank po godz. 15:00 poprzedniego dnia roboczego i wywieszane są w jego siedzibie oraz publikowane na jego stronie internetowej. (§ 17 ust. 1 – 5 umowy).

Umowa przewidywała, że razie stwierdzenia przez bank, że warunki udzielenia kredytu zostały naruszone lub istnieje zagrożenie terminowej spłaty kredytu może on żądać dodatkowego zabezpieczenia spłaty kredytu lub wypowiedzieć umowę w całości lub w części (§ 18 ust. 1 umowy).

Okres wypowiedzenia umowy wynosił 30 dni. Jeżeli bank wypowiedział umowę po wypłaceniu kredytu w całości lub w części, wówczas po upływie okresu wypowiedzenia umowy, kredytobiorcy byli zobowiązani do niezwłocznego zwrotu wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami należnymi bankowi za okres korzystania z kredytu i do zapłaty wszelkich innych wymagalnych już należności banku, w tym ewentualnych odsetek za opóźnienie (§ 18 ust. 1 - 7 umowy).

W dniu 21 stycznia 2009 r. strony zawarły aneks nr (...) do umowy kredytu w której dokonały zmiany treści § 2 umowy w zakresie oznaczenia miejsca położenia kupionej za środki kredytowe nieruchomości. Następnie w dniu 27 lutego 2009 r. podpisały sprostowanie do aneksu, w którym ostatecznie określili , iż adres nieruchomości lokalowej to: T. ul. (...).

Sąd I instancji ustalił także , że :

pismem z dnia 10 września 2020 r. powodowie skierowali do pozwanego banku reklamację do umowy kredytowej, kwestionując zasadność dokonanych przez nich wpłat w tym z tytułu: uiszczonych rat kapitałowo-odsetkowych w kwocie 100.496,32 zł oraz kosztów opłaty manipulacyjnej.

Odpowiadając na nią, strona pozwana, w dniu 18 września 2020r., odmówiła jej uwzględnienia.

I. i D. B., w okresie pomiędzy zawarciem spornej umowy, do lipca 2020r., świadczyli poprzednikowi prawnemu , a następnie pozwanemu bankowi, łącznie kwotę 259.035,34 zł.

Ocenę prawną roszczeń powodów , które uznał za uzasadnione niemal w całości , Sąd I instancji oparł na stwierdzeniach i wnioskach , które można podsumować w następujący sposób :

a/ powodowie zawarli z poprzednikiem prawnym strony pozwanej umowę kredytu indeksowanego walutą szwajcarską. Zakwestionowali , z punktu widzenia abuzywności, jej postanowienia zawarte w §1 ust. 1 , § 7 ust.2 , §10 ust.6 i § 17.

Zdaniem Sądu I instancji umowa , jakkolwiek dopuszczalna, w zakresie rodzaju , także w dniu 29 lipca 2008r ,wobec ówczesnego brzmieniu art. 69 ust. 1 ustawy Prawo bankowe ,ukształtowana przez jej treść, w tym w szczególności poprzez zakwestionowane przez kredytobiorców , wymienione wyżej postanowienia , jest nieważna w całości.

Realizuje bowiem niezależnie od siebie dwie normatywne podstawy takiej jej oceny. Jest niezgodna z art. 58 §1 kc w zw. z art. 353 ¹ kc oraz art. 385 §1 kc.

Powodowie z relacji umownej z poprzednikiem prawnym strony pozwanej (...) Bank S.A. z siedzibą w G. i następnie Bankiem (...) S.A. z siedzibą w G., mieli status konsumentów w rozumieniu art. 22 ¹ kc , a przy ich stanowczym stanowisku , iż w warunkach abuzywności postanowień składających się na mechanizm przeliczeniowy / klauzulę waloryzacyjną / , zawarty w umowie , nie są zainteresowani w dalszym utrzymaniu umowy z dnia 29 lipca 2008r jako obowiązującej pomiędzy stronami; umowa , także na tej, ostatnio wymienionej podstawie, musi być uznana przez Sąd za nieważną,

b/ niedozwolony charakter wskazanych postanowień jest konsekwencją przyznania wyłącznie bankowi , jako silniejszej stronie umowy kredytu, uprawnienia do jednostronnego kształtowania wysokości zobowiązania kredytobiorcy (zarówno wysokości kredytu przeliczonego na franki szwajcarskie, jak i rat kredytu waloryzowanych kursem franka szwajcarskiego).

Wysokość tych zobowiązań - jak wynika z postanowień umowy objętej sporem , miała być określana wedle kursu franka szwajcarskiego ustalanego w Tabelach Kursowych poprzednika prawnego strony pozwanej , przy czym w umowie nie zostały określone zasady ustalania kursu tej waluty wobec złotego.

Taka ich treść faktycznie pozostawiła bankowi dowolność w zakresie wyboru kryteriów ustalania kursu franka szwajcarskiego w swoich Tabelach Kursowych, a przez to, kształtowania wysokości zobowiązań klientów, których kredyt waloryzowany był walutą szwajcarską,

c/ takie postanowienia umowy kredytu, które uprawniają bank do jednostronnego ustalenia kursów walut, są nietransparentne i naruszają równorzędność stron, albowiem pozostawiają pole do arbitralnego działania banku i obarczają kredytobiorcę nieprzewidywalnym ryzykiem kursowym.

Sprzeczność z dobrymi obyczajami i naruszenie interesów konsumenta polega w tym przypadku na uzależnieniu wysokości świadczenia banku oraz wysokości świadczenia konsumenta od swobodnej decyzji banku. Zarówno przeliczenie kwoty kredytu na złotówki w chwili jego wypłaty, jak i przeliczenie odwrotne, w chwili spłaty poszczególnych rat, służy bowiem określeniu wysokości świadczenia konsumenta.

Postanowienia waloryzacyjne zamieszczone w umowie kredytu zawartej w dniu 29 lipca 2008r nie odpowiadały warunkom transparentności i czytelności albowiem kredytobiorcy nie byli w stanie ustalić kursu wymiany waluty stosowanego przez przedsiębiorcę dla braku wskazania , w kwestionowanych postanowieniach , jasnych kryteriów jego oznaczania,

d/ postanowienia zamieszczone w umowie nie były przedmiotem indywidualnych uzgodnień stron.

Umowa została zawarta z zastosowaniem wzorca umownego przygotowanego przez bank a małżonkowie B. nie mieli wpływu na ich treść.

Za indywidualnie uzgodnione, w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 kc, można uznać jedynie te postanowienia, które były przedmiotem negocjacji, bądź są wynikiem porozumienia lub świadomej zgody drugiej strony co do ich zastosowania, której - w okolicznościach tej sprawy - w odniesieniu do klauzuli waloryzacyjnej / indeksacyjnej / , nie można , w sposób uzasadniony , mówić .

Dostosowanie umowy kredytowej do ich potrzeb dotyczyło jedynie ustalenia wysokości kredytu oraz okresu spłaty, a to nie świadczy o indywidualnym negocjowaniu klauzul składających się na mechanizm waloryzacji .

Wobec tego, a tym bardziej z faktu podpisania przez kredytobiorców blankietowego oświadczenia, iż takie negocjacje były prowadzone, nie można wywieść, że I. B. i D. B. taką , realną możliwość wpływu na treść umowy rzeczywiście mieli,

e/ kwestionowane postanowienia umowy kredytu dotyczą głównych świadczeń stron. Odnosząc się do indeksacji , nie ograniczają się do posiłkowego określenia sposobu zmiany wysokości świadczenia kredytobiorcy w przyszłości, ale wprost świadczenie to określają. Bez przeprowadzenia przeliczeń wynikających z indeksacji, nie doszłoby do ustalenia wysokości kapitału podlegającego spłacie (wyrażonego w walucie obcej) ani też do ustalenia wysokości rat , które służyły do ograniczenia zobowiązania zawrotnego kredytobiorców,

f/ sądowa kontrola postanowień określających główne świadczenia stron pod kątem abuzywności jest w rozpoznawanej sprawie dopuszczalna, albowiem sporne postanowienia nie zostały sformułowane jednoznacznie; prostym i zrozumiałym językiem.

Zastosowanie dwóch różnych kursów waluty przy przeliczaniu świadczeń wypłacanych przez poprzednika prawnego strony pozwanej na rzecz konsumentów (kurs kupna) i świadczeń spełnianych przez nich na rzecz banku (kurs sprzedaży) , skutkowało możliwością jednostronnej zmiany wysokości zobowiązania kredytobiorców . Silniejsza strona stosunku kredytowego , mogła kształtować wysokość zobowiązania strony słabszej.

Możliwość zmiany wysokości zobowiązania kredytobiorców umożliwił również mechanizm przeliczeń przewidziany w umowie w odniesieniu do spłat poszczególnych rat tj. przeliczania wpłat uiszczonych w złotówkach, wedle kursu sprzedaży z Tabeli Kursowej banku.

Do takiej sytuacji doszło w umowie zawartej pomiędzy stronami, albowiem kredytodawca mógł kształtować kurs waluty w sposób dowolny, bez możliwości chociażby szczątkowej jego weryfikacji przez I. i D. B..

Z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie - w ocenie Sądu I instancji - nie wynika, aby strona pozwana/ jej poprzednik prawny/ spełniła wobec kredytobiorców obowiązek informacyjny w sposób właściwy.

Pozwany bank nie udowodnił w postępowaniu aby informacje przekazane im przed zawarciem umowy , były na tyle obszerne i jasne, iż jako konsumenci, na ich podstawie, mogli się zorientować o skali ryzyka związanego z możliwą zmianą kursu walut i wpływu tej zmiany na wysokość całego zobowiązania kredytowego i poszczególnych rat.

Prawidłowe wypełnienie obowiązku informacyjnego wymagało przekazania zaciągającym kredyt pełnej informacji o ryzyku zarówno w odniesieniu do wysokości raty, jak i kapitału pozostałego do spłaty, jaka była możliwa do uzyskania w dacie zawarcia umowy.

g/ skutkiem uznania za niedozwolone postanowień umownych dotyczących zasad ustalania kursów walut, jest konieczność ich pominięcia przy ustalaniu treści stosunku prawnego wiążącego konsumenta. Postanowienia takie przestają wiązać już od chwili zawarcia umowy, na którą to datę ocena ewentualnej abuzywności jest dokonywana.

Oznacza to, że nie stanowią elementu treści stosunku prawnego i nie mogą być uwzględniane przy rozpoznawaniu roszczeń związanych z jego realizacją.

W rezultacie konieczne jest przyjęcie, że łączący strony stosunek umowny nie przewiduje zastosowania mechanizmu indeksacji, w kształcie określonym pierwotną umową. Wyeliminowanie ryzyka kursowego, charakterystycznego dla umowy kredytu indeksowanego do waluty obcej i uzasadniającego powiązanie stawki oprocentowania ze wskaźnikiem referencyjnym LIBOR, jest równoznaczne z tak daleko idącym przekształceniem umowy, że należy ją uznać za umowę o odmiennej istocie i charakterze. Nie można przy tym klauzuli umownej , która jest niedozwolona uznawać za bezskuteczną wobec konsumenta w części.

Taka bezskuteczność powoduje , iż utrzymanie umowy o charakterze zamierzonym przez strony nie jest możliwe, co przemawia za uznaniem jej za nieważną w całości .

Brak jest również podstaw do zmiany treści niedozwolonych postanowień umownych przez Sąd, czy zastąpienia go treścią przepisu dyspozytywnego. Na gruncie prawa polskiego takie rozwiązanie jest wykluczone.

Tym bardziej , że analiza całokształtu zachowania powodów w niniejszym postępowaniu prowadzi do wniosku, że odmówili oni zgody na dalsze jej obowiązywanie,

h/ powodowie mają interes prawny w rozumieniu art. 189 k.p.c. w ustaleniu nieważności umowy, albowiem dopiero stwierdzenie jej w wyroku Sądu, daje stronom umowy pełne zakończenie sporu, powstałego na tle zawartej umowy kredytowej. Postulowane przez małżonków B. ustalenie, rozstrzyga w sposób ostateczny o braku obowiązku spełniania na rzecz banku świadczeń w przyszłości, a więc o zezwoleniu na zaprzestanie spłaty kolejnych rat kredytu. Ustalające orzeczenie Sądu znosi więc wątpliwości stron i zapobiega dalszej podstawie sporu stron na tym tle,

i/ uzasadnione jest także , roszczenie pieniężne zgłoszone przez powodów.

Jego podstawą normatywną jest norma art. 410 §1 kc

Małżonkowie B. , jak wynika z ustaleń faktycznych dokonanych w postępowaniu, , w wykonaniu umowy z dnia 29 lipca 2008r, spełnili na rzecz strony pozwanej świadczenie zwrotne w łącznej kwocie 259 035,34 zł., z którego w obecnie rozpoznawanej sprawie , dochodzą jego części w wysokości 208 367, 55 zł , które jest , na podstawie dokonanych w sprawie ustaleń faktycznych oraz przedstawionych wyżej wniosków prawnych , usprawiedliwione,

j/ Sąd Okręgowy pomimo , nawet nadmiernie , ponad rzeczywista potrzebę rozbudowanej treści motywacyjnej instancyjnie kontrolowanego orzeczenia , nie przedstawił uzasadnienia dla przyjętego rozstrzygnięcia w zakresie roszczenia odsetkowego.

Tym nie mniej analiza akt sprawy pozwala na przyjęcie , że stosując w tym zakresie art. 481 §1 kc ocenił , że jest ono należne powodom – zgodnie z ich żądaniem - od dnia następnego po dniu doręczenia odpisu pozwu [którym był 19 marca 2021r – k. 63 akt ].

Podstawą rozstrzygnięcia o kosztach procesu był przepis art. 98 kpc , w ramach zastosowania którego Sąd I instancji uznał stronę pozwaną za przerywającą spór z powodami w całości wraz z odsetkami o których orzekł na podstawie art. 98 §1 ¹ kpc.

Apelację od tego orzeczenia złożyła tylko strona pozwana , obejmując jej zakresem punkty I, II i IV jego sentencji.

We wniosku środka odwoławczego domagała się zmiany zaskarżonych części wyroku z dnia 20 czerwca 2022r ., w następstwie której powództwo zostanie oddalone w całości , a powodowie obciążeni kosztami procesu i postępowania apelacyjnego.

Jako wniosek ewentualny bank sformułował żądanie uchylenia kwestionowanego orzeczenia i przekazania sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Środek odwoławczy został oparty na zarzutach :

- naruszenia prawa procesowego , w sposób mający dla treści wyroku istotne znaczenie , a to:

1/ art. 233 §1kpc poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny zgromadzonych dowodów i zastąpienie jej oceną dowolną .

Jego konsekwencją były wady ustaleń faktycznych , które szczegółowo zostały wskazane na stronach 2 i 3 apelacji / k. 306-307 akt / . Można je zwięźle podsumować w następujący sposób :

a/ pominięcie przez Sąd I instancji , że bank informował kredytobiorców o ryzyku walutowym w razie zawarcia umowy kredytu indeksowanego walutą szwajcarską. Wiedza o takim ryzyku po stronie małżonków B. wynikała także z postanowienia §11 ust. 6 i 7 umowy kredytu,

b/ nie uwzględnienie ,iż to powodowie we wniosku kredytowym do poprzednika prawnego strony pozwanej , określili termin wypłaty kredytu , a w dniu wypłaty , także bank, nie znał ceny kursu kupna waluty do której indeksowany był kredyt . Zatem wykluczonym jest aby w następstwie korzystania z kursów sprzedaży CHF oferowanych przez bank , doszło do naruszenia interesów powodów , a tym bardziej aby naruszenie to miało charakter rażący.

c/ Sąd I instancji całkowicie pominął to , iż poprzednik prawny, a następnie strona pozwana stosowała kursy kupna i sprzedaży waluty szwajcarskiej wobec złotego , skorelowane ze średnimi kursami NBP o czym wyraźnie stanowił §17 umowy oraz Regulamin ustalania kursu kupna / sprzedaży , a w konsekwencji nie można było ocenić postanowień umowy stron dotyczących sposobu przeliczenia wysokości świadczeń wzajemnych stron , jako abuzywne.

Co więcej , nietrafnie Sąd Okręgowy ustalił , że bank miał swobodę w kształtowaniu danych kursowych decydujących o wysokości zobowiązania strony skarżącej wobec powodów i skali ich obowiązku zwrotnego.

Niepoprawnie też skonstatował – zważywszy na treść §17 umowy stron , że w warunkach /nieuzasadnionego zdaniem banku / zakwestionowania jedynie części tego postanowienia, musi dojść do ustalenia nieważności umowy jako całości.

W ocenie strony apelującej umowa powinna nadal obowiązywać, a wyeliminowanie zapisów dotyczących ustalania marży banku / przy ukształtowaniu pozostałej części oprocentowania , odsetek oraz mechanizmu waloryzacyjnego , w odwołaniu się do obiektywnego ich wyznacznika jakim są dane kursowe publikowane przez Narodowy Bank Polski , na to pozwala.

Zarzucana wada miała polegać także na nie objęciu oceną Sądu Okręgowego okoliczności , iż w czasie trwania umowy powodowie akceptowali korzystanie przez bank z obowiązującej u niego Tabeli Kursów, a przed podpisaniem umowy mieli możliwość przenalizowania proponowanej im umowy także z punktu widzenia sposobu przeliczania na walutę obcą tak wypłaconego kapitału jak i ratalnych wpłat na poczet zobowiązania.

Podpisując umowę na przyjętych warunkach, podjęli zatem świadomą decyzję zaciągnięcia zobowiązania kredytowego w tym kształcie, będąc przy tym wcześniej poinformowanymi o ryzyku kursowym. Co więcej , jak wynika z treści podpisanego przez nich oświadczenia, a także postanowienia §11 ust.3 oraz §3 ust.3 potwierdzili , że treść postanowień dotyczących indeksacji kredytu były przez obydwie strony indywidualnie negocjowane.

d/ zarzucany błąd polegał ,wypełniając tym samym także zarzut naruszenia art. 299 kpc w zw. z art. 233 §1kpc , na tym , iż ustalenia przyjęte za podstawę orzeczenia Sąd Okręgowy oparł na uznanych za wiarygodne zeznaniach powodów , którzy niezgodnie z rzeczywistym stanem rzeczy i podpisanymi przez siebie oświadczeniami o których mowa wyżej, zeznali , iż nie byli informowani w sposób wystarczający o ryzyku kursowym związanym z zawarciem tego typu umowy kredytowej oraz , że negocjacje dotyczące treści poszczególnych postanowień przed jej podpisaniem , były niemożliwe

2/ art.235 ² §1 pkt 2 w zw. z art. 227 kpc oraz 278 §1 kpc wobec nieuzasadnionego pominięcia przez Sąd wniosku strony skarżącej o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z zakresu bankowości i rachunkowości mimo , iż wnioski z tego opracowania, odpowiadające na zagadnienia z tezy dowodowej sformułowanej przez bank w odpowiedzi na pozew, były doniosłe dla oceny roszczeń powodów,

3/ art. 235 ² §1 pkt 2 kpc w zw. z art. 227 i 271§1 kpc poprzez nieuzasadnione pominięcie przez Sąd I instancji wnioskowanego przez stronę skarżącą dowodu z zeznań świadka G. C. mimo , że jego wiadomości , dotycząc okoliczności towarzyszących zawarciu umowy kredytowej z powodami , były relewantne z punktu widzenia rozstrzygnięcia.,

- naruszenia prawa materialnego przez błędną wykładnię lub nieprawidłowe zastosowanie:

I. art. 189 k.p.c.,i uznanie ,iż powodowie mają interes prawny w żądaniu uznania umowy kredytowej za nieważną, mimo , że zaskarżony wyrok w żaden sposób nie prowadzi do ostatecznego usunięcia niepewności prawnej w odniesieniu do relacji stron wynikających z umowy,

II. art. 58 §3 kc w zw. z art. 65 §1 i 2 kc oraz 353 ¹ kc , wobec wyrażenia nieuzasadnionej oceny , iż umowa z dnia 29 lipca 2008r jest w całości nieważna , na skutek abuzywności części jej postanowień w warunkach , gdy ewentualnie taką cechę niedozwoloności może mieć – chociaż tylko potencjalnie jedynie część §17 umowy dotycząca ukształtowania marży banku ,

II. art. 385 ¹ § 1 k.c. w zw. z §17 umowy stron, wobec oceny zgodnie z którą postanowienia umowy mogą zostać uznane za abuzywne, podczas gdy brak było ku temu wystarczających podstaw w sytuacji gdy :

- sposób dokonywania przeliczeń kursowych był , w zakwestionowanych przez powodów postanowieniach , jednoznacznie oznaczony ,

- kursy walutowe zamieszczone w Tabeli Kursów, wynikały z danych rynkowych , a przy tym nawiązywały do średniego kursu franka szwajcarskiego wobec złotówki , publikowanego przez NBP [ § 17 umowy],

- powodowie byli , w sposób dostateczny , poinformowani o ryzyku kursowym związanym z zawarciem umowy kredytu indeksowanego walutą obcą.

Zatem rażącego naruszenia interesów małżonków B. nie można wyprowadzić wyłącznie z faktu, że w spornej umowie nie opisano algorytmu ustalania przez bank marży doliczanej do kursów średnich NBP,

III. art. 65 kc w zw. z art. 353 ¹ kc i §17 umowy stron wobec niezasadnego uznania przez Sąd , iż postanowienia tej części umowy dotyczą tylko indeksacji kredytu a nie dwóch niezależnych od siebie obowiązków : przeliczenia walut polskiej i szwajcarskiej według średniego kursu NBP oraz ustalenia marży należnej bankowi,

IV. art. 358 §2 kc w zw. z art. 3 kc i 6 ust. 1 Dyrektywy nr 93/13/EWG jako konsekwencji oceny , iż wykluczone jest zastąpienie przepisami prawa polskiego powstałych luk w umowie stron [ w oparciu o uregulowanie z art. 358 § 2 kc] , przy uznaniu , iż umowa kredytowa objęta sporem może nadal obowiązywać ,

V. art. 56 kc w zw. z art. 65 §2 kc oraz art. 111 ust. 1 pkt 4 ustawy Prawo bankowe wobec sformułowania nieuzasadnionego wniosku zgodnie z którym , już w umowie kredytowej powinien zostać określony / w zakresie stosowanej metodologii / sposób ustalania kursu przeliczenia waluty szwajcarskiej na polską ,

VI. art. 4 w zw. z art. 1 ust. 1 lit a/ i b/ ustawy z dnia 29 lipca 2011r o zmianie ustawy Prawo bankowe w zw. z art. 316 §1 kpc wobec nieuzasadnionego przyjęcia przez Sąd I instancji , że dla oceny roszczenia ustalającego powodów bez znaczenia jest sposób jej wykonywania, w tym zakres obowiązków umownych stron , wynikający ze zmienionego wskazaną ustawą stanu prawnego.

VII. art. 410 § 1 k.c. w zw. z art. 405 kc oraz art 411 pkt 2 i 4 k.c., poprzez przyjęcie, iż w okolicznościach rozstrzyganej sprawy , strona pozwana była bezpodstawnie wzbogacona świadczeniem zwrotnym powodów , podczas sporna umowa była zgodna z powszechnie obowiązującymi przepisami prawa i nie zawierała postanowień abuzywnych. Ponadto powodowie, spełniając kredytowe świadczenia zwrotne, realizowali swój obowiązek , zgodnie z zasadami współżycia społecznego,
VIII. art. 481 §1 kc jako następstwa niepoprawnego oznaczenia przez Sąd Okręgowy początkowego terminu płatności odsetek od zasądzonego świadczenia pieniężnego. Zdaniem strony skarżącej, odsetki mogłyby zostać potencjalnie naliczone dopiero od daty prawomocności orzeczenia , którym zostanie potwierdzony niedozwolony charakter postanowień , które powodowie zakwestionowali w rozstrzyganej sprawie,

W bardzo obszernej - rozbudowanej ponad rzeczywistą potrzebę motywacji apelacji , która , z przyczyn teleologicznych, nie będzie przez Sąd Apelacyjny relacjonowana , bank w istocie powtórzył te samą argumentację , która przedstawił w motywach odpowiedzi na pozew.

Na podstawie art. 380 kpc , strona skarżąca wniosła o przeprowadzenie przez Sąd Odwoławczy kontroli poprawności decyzji procesowych o nie uwzględnieniu wniosków o przeprowadzenie dowodów z zeznania wskazanego wyżej świadka oraz opinii biegłego z zakresu bankowości i rachunkowości , a w wyniku tej kontroli , o przeprowadzenie tych dowodów w postępowaniu odwoławczym.

Na rozprawie apelacyjnej w dniu 18 lutego 2025r wniosek o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadka został cofnięty / por. zapis dźwiękowy minuty 12-15 , zapis skrócony k. 446 akt /.

Odpowiadając na apelację powodowie domagali się jej oddalenia , jako pozbawionej uzasadnionych podstaw oraz obciążenia oponenta procesowego kosztami postępowania apelacyjnego.

W motywach swojego stanowiska odnieśli się polemicznie do wszystkich zarzutów podniesionych przez bank , sprzeciwiając się także prowadzeniu dowodów wskazywanych przez byłego kredytodawcę w postępowaniu przed Sądem II instancji.

Przed wyznaczeniem terminu rozprawy apelacyjnej, bank złożył w piśmie procesowym z dnia 5 września 2022r , wobec świadczenia zasądzonego na rzecz kredytobiorców przez Sąd I instancji, podniósł procesowy zarzut zatrzymania, do kwoty udzielonego powodom kapitału [ 266 849,99zł ] dołączając do niego materialne oświadczenie strony pozwanej obejmujące ten zarzut, datowane na 19 sierpnia 2022r . Strona pozwana podkreśliła przy tym , iż obydwa te zarzuty są podnoszone tylko na wypadek , gdyby środek odwoławczy banku został oceniony przez Sąd Odwoławczy jako nieuzasadniony. /por. k. 341-350 akt /

Natomiast później , pismem z dnia 15 października 2024r /por. k. 383-385 akt/ , sformułował kolejny wniosek dowodowy ; z oświadczenia powodów z dnia 23 września 2024r , którym I. B. i D. B. złożyli materialne oświadczenie o potraceniu m. in. wierzytelności pieniężnej objętej rozstrzyganym w niniejszej sprawie sporem, stwierdzonej nieprawomocnie przez Sąd I instancji w punkcie II sentencji wyroku z dnia 20 czerwca 2022r [ kwota 208 367, 55 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 20 marca 2021r do dnia zapłaty ] z wierzytelnością strony przeciwnej z tytułu udzielonego im kapitału kredytu w kwocie 266 850 zł.

Pełnomocnik banku, na rozprawie apelacyjnej w dniu 18 lutego 2025r przyznał , iż strona pozwana otrzymała materialne oświadczenie małżonków B. o potrąceniu w dniu 30 września 2025r / por. zapis dźwiękowy minuty 21-28 , zapis skrócony k. 446 v akt/

Wobec tej czynności powodów , którą bank oceniał jako skutecznie prowadzącą do skutku umorzenia do wysokości wierzytelności niższej twierdził, iż tym samym, wyrok Sądu Okręgowego w Tarnowie powinien zostać , we wskazanej wyżej części zmieniony także z tej przyczyny , iż korzystającym z zarzutu potrącenia kredytobiorcom, wierzytelność na podstawie której dochodzili w postępowaniu świadczenia pieniężnego nie przysługuje albowiem wygasła. W tym zakresie powództwo powinno zostać zatem oddalone , a powodowie obciążeni kosztami procesu i postępowania apelacyjnego. / por k. 383-384 oraz k.452-454 akt/

Odpowiadając na to stanowisko , nie przecząc , że złożyli takie oświadczenie, powodowie , podtrzymując żądanie zapłaty podnosili [ szeroko swój pogląd uzasadniając w piśmie z dnia 5 listopada 2024r wraz z załącznikami – k. 387-426 akt ] , iż oświadczenie to jest dla oceny ich roszczeń w niniejszej sprawie pozbawione znaczenia prawnego.

Rozpoznając apelację , Sąd Apelacyjny rozważył :

Objęty środkiem odwoławczym Banku (...) S.A. wyrok Sądu Okręgowego w Tarnowie z dnia 20 czerwca 2022r podlega zmianie ale nie z powodów , które strona skarżąca czyni podstawą postawionych temu rozstrzygnięciu zarzutów.

O przyczynie wydania przez Sad II instancji orzeczenia w części reformującego ten wyrok, będzie mowa w końcowym fragmencie przedstawionych motywów.

Środek odwoławczy banku mimo , że jeden ze sformułowanych przezeń zarzutów materialnych jest części uzasadniony , nie może zostać ostatecznie uznany za taki , który uzasadnić by mógł postulowaną przez skarżący bank , zmianę wyroku Sądu niższej instancji.

Rozpoczynając ocenę zarzutów apelacyjnych od tych , które mają charakter procesowy , przypomnieć na wstępie należy , iż zarzut procesowy jest uzasadniony jedynie wówczas , gdy spełnione zostaną równocześnie dwa warunki.

Strona odwołująca się do niego wykaże , że rzeczywiście sposób postępowania Sądu naruszał indywidualnie oznaczoną normę [ normy ] formalne. Jednocześnie nieprawidłowości te prowadziły do następstw , które miały istotny wpływ na treść wydanego orzeczenia. Nieco inaczej kwestię tę ujmując , zarzut procesowy jest usprawiedliwiony jedynie wówczas, jeżeli zostanie dowiedzione , że gdyby nie potwierdzone błędy proceduralne Sądu niższej instancji , orzeczenie kończące spór stron miałoby inną treść.

Biorąc pod rozwagę to generialium powiedzieć trzeba , że nie ma racji strona pozwana formułując zarzut naruszenia art. 235 ²§1 pkt 2 i 5 w zw. z art. 227 i 278 §1 kpc wobec pominięcia przez Sąd Okręgowy wniosku o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z zakresu bankowości i rachunkowości.

Sąd Odwoławczy ocenił , iż decyzja procesowa o jego oddaleniu była poprawna.

Oto bowiem , przy przyjętym stanowisku prawnym służącym ocenie obu poddanych pod osąd roszczeń , które należy uznać za prawidłowe , prowadzenie tego dowodu dla weryfikacji tez sformułowanych przez bank w odpowiedzi na pozew jest zbędne.

Przy takiej ocenie , ponowienie tego dowodu, czyni ów wniosek nieuzasadnionym w rozumieniu art. 381 kpc.

Nietrafny również zarzut naruszenia art. 235 ² §1 pkt 2 w zw. z art. 227 kpc i art. 271 §1 kpc poprzez pominiecie dowodu z przesłuchania w charakterze świadka G. C. , w sytuacji gdy ponowiony w apelacji wniosek o takie przesłuchanie został przez bank cofnięty

Odeprzeć należy także zarzut naruszenia art. 316 §1 kpc w zw. z art. 4 w zw. z art. 1 ust. 1 lit. a/ i b/ ustawy z dnia 29 lipca 2011r o zmianie ustawy Prawo bankowe i w konsekwencji także te wszystkie zarzuty materialne motywowane w sposób , który bank wskazuje w jego motywach, które kwestionują nie uwzględnienie przez Sąd zdarzeń , w tym zmiany staniu prawne , które miały miejsce po dniu zawarcia przez strony umowy. Tym samym chybione są także te zarzuty, które wymienione w punktach IV i VI apelacji [ według oznaczeń przyjętych w motywach wyroku].

Ocena abuzywności postanowień umowy z udziałem konsumentów jest prowadzona według stanu na datę jej zawierania. Zatem wszystko to , co towarzyszy jej wykonywaniu oraz w jaki sposób wówczas zmienia się jej treść jest, z tego punktu widzenia, pozbawione znaczenia prawnego . Odmienne zapatrywanie strony skarżącej , na którym zbudowała wskazane wyżej zarzuty , czyni je nieusprawiedliwionymi.

Przechodząc do oceny ostatniego , /w przyjętej przez Sad II instancji kolejności weryfikacyjnej / z zarzutów procesowych - naruszenia art. 233 §1 kpc i funkcjonalnie z nim powiązanych zarzutów faktycznych , Sąd Odwoławczy także i one uznaje za nieuzasadnione.

Podzielenie ich bowiem wymaga od strony wykazania na czym, w odniesieniu do zindywidualizowanych dowodów, polegała nieprawidłowość postępowania Sądu, w zakresie oceny dowodów i poczynionych na jej podstawie ustaleń.

W szczególności strona ma wykazać dlaczego obdarzenie jednych dowodów wiarygodnością czy uznanie, w odróżnieniu od innych, szczególnego ich znaczenia dla dokonanych ustaleń , nie da się pogodzić z regułami doświadczenia życiowego i [lub] zasadami logicznego rozumowania , czy też przewidzianymi przez procedurę regułami dowodzenia.

Nie oparcie zarzutów ; procesowego[ naruszenia art. 233 §1 kpc ] i faktycznych na tych zasadach , wyklucza uznanie ich za trafne , pozostając dowolną , nie doniosłą z tego punktu widzenia , polemiką oceną i ustaleniami Sądu niższej instancji.

/ por. w tej materii , wyrażające podobne stanowisko , powołane tylko przykładowo, orzeczenia Sądu Najwyższego z 23 stycznia 2001, sygn. IV CKN 970/00 i z 6 lipca 2005, sygn. III CK 3/05 , obydwa powołane za zbiorem Lex/

Dopóty , dopóki ocena przeprowadzona przez Sąd ocena mieści się w granicach wyznaczonych przez tę normę procesową i nie doznały naruszenia wskazane tam jej kryteria , Sąd Odwoławczy obowiązany jest ocenę tę , a co za tym idzie także wnioski z niej wynikające dla ustaleń faktycznych , aprobować .

Uwzględniając powyższe, zważywszy na to, w czym bank upatrywał błędów oceny i ustaleń Sądu niższej instancji , zarzuty te nie mogą być uznane za trafne.

W miejsce rzeczowej, opartej na wskazanych wyżej kryteriach , odniesionej do indywidualnie oznaczonych dowodów [ i opartych na wnioskach z tej oceny wynikających ustaleń faktycznych , które przez to miałyby być dotknięte podnoszonymi nieprawidłowościami ] , polemiki ze sposobem postępowania Sądu Okręgowego , skarżący bank ogranicza się do przeciwstawienia jego stanowisku własnej wersji tak oceny dowodów jak i faktów doniosłych dla rozstrzygnięcia , jego zdaniem poprawnej.

Nieprawidłowość Sądu na której zarzuty te zostały oparte , zgodnie z argumentacją apelanta - sprawdza się do tego ,że nie przyjął on wersji zdarzeń towarzyszących zawarciu umowy kredytowej z 29 lipca 2008r. i interpretacji prawnej jej postanowień , którą skarżący uznaje za prawidłową.

A według przebiegu zdarzeń afirmowanego przez bank , małżonkowie B. zostali w sposób dostateczny dla oceny jego skali , poinformowani, przy podpisywaniu umowy, o ryzyku walutowym wynikającym z umowy kredytowej indeksowanej do waluty obcej , a rzeczywisty rozmiar ich zobowiązania kredytowego był oznaczony od samego początku w sposób prawidłowy i dla klientów banku czytelny , nie budzący ich wątpliwości.

Ponadto strona pozwana nie mogła tego ich obowiązku kształtować jednostronnie , w sposób dowolny , będąc związana wysokością kursów waluty szwajcarskiej określanej przez obiektywne siły panujące na rynku wymiany walut.

Już stwierdzenie takiego sposobu motywowania stawianych zarzutów wystarcza dla ich odparcia.

Dlatego jedynie na marginesie dostrzegając , że w istocie argumenty powołane dla ich potwierdzenia [ w rozbudowanej ponad rzeczywistą potrzebę formie redakcyjnej ] , nie dotyczą wprost oceny dowodów i okoliczności faktycznych ale prawnej weryfikacji okoliczności towarzyszących zawarciu umowy oraz kształtowania danych w Tabeli Kursów walut , które dla dokonywanych przeliczeń /stosowania klauzul przeliczeniowej - spreadau walutowego- i kursowej / , stosował najpierw jego poprzednik prawny, a później pozwany bank , z punktu widzenia przesłanek oceny postanowień umowy stron jako mających / bądź nie / cechy niedozwolonych.

Sąd II instancji dodaje jeszcze , iż podziela , wbrew argumentacji strony pozwanej, stanowisko Sądu Okręgowego zgodnie z którym informacja przekazana I. i D. B. przy zawieraniu spornej umowy , o ryzyku walutowym była - z punktu widzenia ich interesów- możliwości racjonalnej oceny swojej sytuacji finansowej w warunkach wzrostu kursu waluty szwajcarskiej , w czasie jej obowiązywania przez wiele lat , niedostateczna i nietransparentna.

Uznaje także za trafną tę jego część , w której wskazywał , że skoro doniosła dla oceny ważności umowy jest chwila jej podpisania, to niezależnie od tego jakie dane kursowe zamieszczał bank / jego poprzednik prawny / w obowiązującej u siebie Tabeli Kursów , istotne było to , że ta część postanowień umownych , która dotyczyła waloryzacji kredytu kursem CHF , nawet potencjalnie , dawała możliwość silniejszej stronie stosunku zobowiązaniowego - przedsiębiorcy- dowolnego / nieograniczonego / ustalania kursu przeliczenia złotówek na franka i odwrotnie , a nie to, czy bank stosował kusy przeliczeniowe wynikające z danych rynkowych, w tym , że odwoływał się w tym zakresie , zgodnie z §17 umowy, do średniego kursu franka wobec złotówki publikowanego przez Narodowy Bank Polski.

Z podanych powodów, uznając , iż zarzuty procesowe , w tym w szczególności zarzut przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów i wynikających stąd błędów ustaleń , nie są zasadne , fakty uczynione przez Sąd I instancji podstawą kontrolowanego instancyjnie orzeczenia , jako poprawne i kompletne , Sąd Apelacyjny przyjmuje za własne.

Uzupełnia jej jedynie o okoliczności , które wynikają z powołanych wcześniej dokumentów i okoliczności opisujących fakty związane ze złożeniem przez bank materialnego zarzutu zatrzymania , a przez powodów materialnego zarzutu potrącenia m. in. wierzytelności pieniężnej , objętej rozstrzyganym sporem, wobec wierzytelności Banku (...) S.A. z tytułu udzielonego kredytobiorcom, przez jego poprzednika prawnego, kapitału.

Rozpoczynając, w oparciu wskazane wyżej ustalenia ocenę zarzutów materialnych i zaczynając ją od weryfikacji zarzutu naruszenia art. 189 kpc ,[ pkt I w przyjętym na potrzeby uzasadnienia oznaczeniu] Sąd Odwoławczy uznaje , iż nie jest on uzasadniony.

Nie można zgodzić się z apelującym, iż przysługujące powodom roszczenie o zwrot kwot uiszczonych na rzecz banku tytułem spłat rat kredytu, zapewni im , w relacji z nim odpowiednią , a przy tym kompleksową i wystarczającą dla ich sfery prawnej, ochronę. Zauważyć należy, że umowa kredytu zawarta została między stronami na okres trzydziestu lat.

Ewentualne uwzględnienie powództwa o zapłatę nie usunęłoby stanu niepewności pomiędzy stronami co do dalszego obowiązywania umowy oraz istnienia praw akcesoryjnych jak chociażby hipoteki ustanowionej na nieruchomości lokalowej położonej w T. przy ul. (...). Bez uznania umowy za nieważną, ze skutkiem ex tunc, strona pozwana mogłaby potencjalnie skorzystać z ustanowionych na swoją rzecz zabezpieczeń spłaty zobowiązania kredytowego.

W orzecznictwie zgodnie przyjmuje się, że powód zachowuje interes prawny do wytoczenia powództwa o ustalenie nieistnienia stosunku prawnego, mimo przysługującego mu powództwa o świadczenie lub mimo wytoczenia przeciwko niemu takiego powództwa przez stronę przeciwną, na podstawie spornego stosunku prawnego, jeżeli z tego stosunku wynikają jeszcze inne lub dalej idące skutki, których dochodzenie w drodze takiego powództwa nie jest możliwe lub nie jest jeszcze aktualne.

W takim wypadku tylko powództwo o ustalenie nieistnienia tego stosunku prawnego /nieważności umowy / , może definitywnie rozstrzygnąć niepewną sytuację prawną powoda i zapobiec także na przyszłość możliwym sporom, a tym samym w pełny sposób zaspokoić jego interes prawny.

/ por bliżej wskazane jedynie przykładowo orzeczenia SN z dnia 30.10.1990 r. I CR 649/90, z 27.01.2004 r. II CK 387/02, z 2.07.2015 r. V CSK 640/14- wszystkie powołane za zbiorem Legalis/.

Nie ma też racji strona pozwana formułując zarzuty naruszenia art. 385 ¹§1 kc w zw. z §17 umowy stron [ pkt II w oznaczeniu przyjętym przez S.A. ] w powiązaniu ze wskazanymi przez bank przepisami kodeksu cywilnego oraz ustawy Bankowe, a także art. 6 ust. 1 Dyrektywy nr 93/13/EWG.

Zostaną one omówione w sposób zbiorczy, skoro za ich pośrednictwem strona pozwana kwestionuje w istocie dwa elementy oceny Sądu Okręgowego

To , że postanowienia umowy kredytowej, w tym w szczególności postanowienia objęte jej § 1 ust. 1 ,§ 7 ust 2 § 10 ust.6 oraz §17 , wskazanymi przez powodów jako niedozwolone , mają taki charakter , mimo wypełnienia przez kredytodawcę obowiązków informacyjnych wobec kredytobiorców , w odniesieniu zwłaszcza do mechanizmu waloryzacji / zastosowania klauzul przeliczeniowych / i ich konsekwencji dla wysokości obciążającego ich zobowiązania oraz ryzyka walutowego.

Drugim elementem składającym się na tę apelacyjną krytykę są konsekwencje, które Sąd wyciągnął z potwierdzenia abuzywności części postanowień umowy z dnia 29 lipca 2008r., ustalając jej nieważność w całości.

Przepisy art. 385 ¹ i następnych k.c. dotyczące niedozwolonych postanowień umownych mają charakter szczególny , w stosunku do tych norm , które mają generalne zastosowanie do kształtowania przez kontrahentów treści umowy.

Stanowią one implementację w polskim prawie postanowień dyrektywy nr 93/13/ EWG, w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich.

Sądy krajowe, stosując prawo wewnętrzne, zobowiązane są tak dalece, jak jest to możliwe, dokonywać jego wykładni w świetle brzmienia i celu tej Dyrektywy, tak aby osiągnąć przewidziany w niej rezultat, a zatem zastosować się do art. 288 akapit trzeci Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej

/por. wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 13 VI 2016 r., C-377/14./.

Przewidziana przez art. 385 ¹kc sankcja bezskuteczności wobec konsumenta niedozwolonego postanowienia umownego ma dla jego interesu i pozycji wobec drugiej – silniejszej strony kontraktu - działanie ochronne i jest dla niego obiektywnie korzystniejsza, aniżeli sankcja nieważności wynikająca z normy ogólnej 58 kc oraz 353 ¹ kc.

W ten sposób konsument jest chroniony przed upadkiem całej umowy. To on może zrezygnować z przysługującej mu ochrony prawnej przed nieuczciwymi postanowieniami czynności prawnej co spowoduje , że od jego swobodnej i uświadomionej decyzji zależy, czy uznaje , iż jego interes przemawia dostatecznie za tym , że pomimo abuzywności niektórych spośród postanowień, umowa będzie nadal obwiązywać. Zatem normę 385 ¹ k.c. należy traktować jako lex specialis względem ogólnej regulacji kodeksowej jaką jest art. 58 §1- 3 kc oraz art. 353 ¹kc.

To powoduje , że możliwość zakwestionowania przez konsumenta , jako niedozwolonych postanowień umowy zawartej z przedsiębiorcą , którym niewątpliwie był (...) Bank S.A. w relacji umownej z powodami jest narzędziem za pomocą którego mogą oni potencjalnie doprowadzić nawet do / jak w rozstrzyganej sprawie / ustalenia nieważności umowy w oparciu o art. 385 ¹ §1 kc.

To na podstawie tej normy , jako bardziej korzystnej dla konsumentów, roszczenie ustalające powinno być przez Sąd oceniane .

Norma ta , jako szczególna , eliminuje możliwość takiej oceny postanowień umowy w oparciu o ogólne przepisy kodeksu cywilnego.

Dlatego Sąd II instancji , z podanej przyczyny , podziela jako uzasadniony zarzut strony pozwanej o naruszeniu art. 58 § 3 kc w zw z art. 65 §1 i 2 kc oraz 353 ¹ kc[ zarzut oznaczony jako I.] , przez Sąd I instancji , który dokonał oceny umowy z 29 lipca 2008r także na podstawie tych ogólnych przepisów.

Nie miało to jednak wpływu na ostateczną ocenę wyroku poddanego kontroli instancyjnej w warunkach ,gdy Sąd Okręgowy w Tarnowie zweryfikował ją także przez prymat przesłanek normatywnych art. 385 ¹ §1 kc i wnioski z niej wynikające należy uznać za niewadliwe.

Sąd I instancji nie popełnił zarzucanych mu błędów zastosowania art. 385 ¹ §1 i 2 kc ,w powiązaniu z innymi powołanymi przez stronę skarżącą , trafnie przyjmując abuzywność postanowień umowy stron , w szczególności tych , określających sposób waloryzacji /przeliczenia / waluty szwajcarskiej na polską i odwrotnie, według Tabeli Kursów obowiązujących u poprzednika prawnego strony pozwanej , a później w Banku (...) S.A.

To ten właśnie mechanizm , na zastosowanie którego kredytobiorcy jako klienci – konsumenci - nie mieli żadnego realnego wpływu,[ nawet mimo blankietowego potwierdzenia , że było przeciwnie] .

Ten bowiem był wprowadzony jednostronnie przez kredytodawcę , na podstawie wzorca umownego i ostatecznie decydował o tym ile pieniędzy zostało ówcześnie małżonkom B. , udostępnione przez bank oraz w jaki sposób poszczególne raty kapitałowo – kredytowe wpływały na rzeczywiste zmniejszenie ich zobowiązania kredytowego.

Taki ich charakter prowadził do nieważności umowy jako całości albowiem nie mogła ona nadal funkcjonować, w warunkach uznania tych klauzul za nie wiążące ich jako klientów banku.

Dodać jeszcze należy , iż jak wynika z ustaleń poczynionych w postępowaniu, żadne postanowienie umowne spośród tych , które składały się na mechanizm służący opisanym wyżej przeliczeniom ,nie zostało z kredytobiorcami indywidualnie uzgodnione.

W szczególności bank nie dowiódł- szczególnie w świetle stanowczych zeznań powodów, [ które kredytodawca nieskutecznie w ramach zarzutu naruszenia art. 299kpc w zw.- z art. 233 §1 kpc podważa co do wiarygodności]- faktów pozwalających na wniosek przeciwny. Powodowie dokonali jedynie wyboru gotowego produktu przygotowanego przez przedsiębiorcę. Elementem składowym tego produktu były także szablony podpisanych przez małżonków oświadczeń o możliwości prowadzenia wzajemnych negocjacji.

Trzeba także podkreślić , że dla zrealizowania wymogu rzeczywistego wpływu konsumenta na treść postanowień umownych nie wystarczy wykazanie, że dowiedział się o treści postanowień których niedozwolony charakter podnosi, w odpowiednim czasie, a nawet , iż strony prowadziły w tym przedmiocie negocjacje.

Konieczne jest udowodnienie przez przedsiębiorcę , szczególnie jeżeli posługuje się przygotowanym przez siebie wzorcem , wspólnego ustalenia ostatecznej ich treści , w wyniku rzetelnych negocjacji, w ramach których konsument miał realny wpływ na treść określonego postanowienia umownego, chyba że zostało ono sformułowane przez niego i włączone do umowy na jego żądanie.

/ por. w tej materii także judykat Sądu Najwyższego z dnia 10 grudnia 2019r , sygn.IV CSK 443/18 , powołany za zbiorem Legalis /.

Takich indywidualnych uzgodnień , przed podpisaniem umowy z małżonkami B. nie było , w tym w szczególności, w odniesieniu do postanowień określających sposób, w jaki kwota kredytu i sumy rat kapitałowo odsetkowych, będą przeliczane z waluty szwajcarskiej na polską i odwrotnie.

W ocenie Sądu II instancji , kwestionowane w postępowaniu postanowienia umowne dotyczyły świadczeń głównych stron.

W utrwalonym obecnie orzecznictwie sądowym , zostało zgodnie przyjęte zapatrywanie o takim charakterze mechanizmu przeliczeniowego, w kredytach indeksowanych do waluty obcej i szerzej, waloryzowanych walutą obcą.

/ por. powołane jedynie przykładowo wyroki Sądu Najwyższego: z 4 kwietnia 2019 r., sygn. III CSK 159/17, z 9 maja 2019 r., sygn. I CSK 242/18 i z 11 grudnia 2019 r., sygn. V CSK 382/18., wskazane za zbiorem Legalis /.

Obowiązek zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu w oznaczonych terminach spłaty , stanowi główne świadczenie kredytobiorcy. Natomiast klauzula według której dochodzi do przeliczenia dokonywanych przez niego wpłat rat na walutę obcą [ w tym przypadku na franka szwajcarskiego ] , wpływa na wysokość tego świadczenia. To z zastosowania tego mechanizmu wynika to , w jakiej wysokości świadczenie główne ma być spełnione, co tym bardziej upewnia poprawność takiej jej kwalifikacji.

Wobec powyższego poddanie tych postanowień umownych kontroli pod kątem abuzywności jest możliwe tylko pod warunkiem, że nie zostały sformułowane w sposób jednoznaczny ( art. 385 ¹ § 1 zd. drugie k.c.) a zatem jeżeli nie zostały wyrażone prostym i zrozumiałym językiem , nie spełniając tym samym wymogu przejrzystości materialnej wynikającej z art. 4 ust. 2 oraz art. 5 dyrektywy nr 93/13/ EWG.

Jak wyjaśnił TSUE w wyroku z dnia 20 września 2017 r. , w sprawie o sygnaturze C - 186/16, wymóg wyrażenia warunku umownego prostym i zrozumiałym językiem oznacza, że warunek ten musi zostać zrozumiany przez konsumenta zarówno w aspekcie formalnym i gramatycznym, jak i w odniesieniu do jego konkretnego zakresu, tak aby właściwie poinformowany , a przy tym jako osoba dostatecznie uważna i rozsądna , mógł nie tylko dowiedzieć się o możliwości wzrostu lub spadku wartości waluty obcej, ale również miał realną możliwość oszacowania konsekwencji ekonomicznych takiego potencjalnego następstwa dla swoich zobowiązań finansowych.

Zdaniem Sądu II instancji, ustalenia faktyczne poczynione w postępowaniu , nie dają dostatecznych podstaw do uzasadnionego przyjęcia, iż w momencie zawierania umowy objętej sporem, I. i D. B. mieli możliwość uzyskania pełnego rozeznania co do wysokości świadczenia, które będą mieli obowiązek spełnić oraz i w szczególności , co do ryzyka zmiany kursu waluty w przyszłości , jak również wpływu tej zmiany na rzeczywiste saldo zobowiązania , przekładające się wprost na ich sytuację ekonomiczną , w dającym się przewidzieć realnie okresie , zważywszy , iż mieli związać się z bankiem węzłem obligacyjnym na okres trzydziestu lat.

W szczególności brak było , w dniu zawierania umowy , możliwości ustalenia wysokości zobowiązania ratalnego kredytobiorców wobec banku , / rat kapitałowo - odsetkowych / albowiem wysokość ta zależna była od danych zamieszczonych w nieokreślonej w umowie Tabeli Kursów, stosowanej przez bank . Przy tym sposób zamieszczania w niej tych danych także był pozostawiony wyłącznej jego decyzji. Klienci – konsumenci - nie mieli możliwości ich sprawdzenia ani tym bardziej jakiegokolwiek wpływu na ich rzeczywistą wysokość. Tym samym warunek jednoznaczności klauzuli waloryzacyjnej / przeliczeniowej i kursowej/ , nie został w umowie stron spełniony.

/ por. w tej materii także stanowisko SN zawarte w judykacie z 19 kwietnia 2021r., sygn. III CSK 159/17- powołanym za zbiorem Lex /.

Okoliczności ustalone w sprawie nie pozwalają na potwierdzenie , iż kredytobiorcy zostali przed podpisaniem umowy w sposób jasny , możliwie pełny i zrozumiały poinformowani o ryzyku walutowym, związanym z możliwością niekorzystnych zmian kursu franka szwajcarskiego w czasie.

Przy tym nie można uznać, że obowiązek ten został spełniony przez bank, który poprzestał na ogólnym pouczeniu o możliwości wzrostu kursu w czasie trwania umowy i wynikającym stąd wpływie na wzrost zakresu obowiązku finansowego jego kontrahentów. Dla potwierdzenia wypełnienia przez bank obowiązków informacyjnych dotyczących ryzyka kursowego nie jest wystarczające odebranie od konsumenta standardowego oświadczenia, że o takim ryzyku został poinformowany.

/ por. w tej materii także wyrok SN z 27 listopada 2019r., sygn. II CSK 483/18 powołany za zbiorem Lex /.

Zgodnie z aktualnie obowiązującą w judykaturze wykładnią art. 385 ¹ §1 k.c. nie budzi wątpliwości, iż postanowienia umowy, które określają zasady przeliczenia kwoty udzielonego kredytu na złotówki przy wypłacie kapitału kredytu, a także spłacanych rat na walutę obcą, pozwalające bankowi [ chociażby potencjalnie ] swobodnie kształtować kurs waluty obcej, mają charakter niedozwolonych postanowień umownych.

Dlatego też jako chybiony należy odeprzeć materialny naruszenia art. 56 kc w zw. z art. 65 §2 kc oraz art. 111 ust.4 ustawy Prawo bankowe [ pkt V w przyjętej przez Sąd Apelacyjny numeracji zarzutów materialnych ] szczególnie , gdy wziąć pod rozwagę w czym bank upatruje jego realizacji.

/ por. wskazane tylko ilustracyjnie orzeczenia SN z 27 lutego 2019 r. sygn. II CSK 19/18 i z 29 października 2019 r. sygn. V CSK 382/18 , powołane za zbiorem Legalis /

Klauzule takie mają charakter abuzywny, gdyż kształtują prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco naruszają jego interesy. Przy czym sprzeczność z dobrymi obyczajami i naruszenie tych interesów polega, w tym wypadku, na uzależnieniu wysokości świadczeń banku i konsumenta od swobodnej decyzji silniejszej strony stosunku zobowiązaniowego / przedsiębiorcy/.

/ por. tylko ilustracyjnie wyroki SN z 13 grudnia 2018 r., sygn. V CSK 559/17 i z 11 grudnia 2019 r., sygn. akt V CSK 382/18 powołany za zbiorem Legalis /.

W ocenie Sądu Apelacyjnego postanowienia łączącej strony umowy, w zakresie ryzyka walutowego oraz określające wskazany wyżej sposób dokonywania przeliczeń walut polskiej i szwajcarskiej , w odwołaniu się do danych kursowych kształtowanych jednostronnie przez bank, przybierających postać przygotowanych przezeń i obowiązujących w banku (...), uznać należy, za niedozwolone.

Nie ma znaczenia dla tej oceny to, w jaki sposób umowa w rzeczywistości była wykonywana i jak , po jej zawarciu , zmieniała się jej treść.

/ por. także uchwalę[ 7] Sądu Najwyższego z dnia 20 czerwca 2018 r., sygn. III CZP 29/17 powołaną za zbiorem Lex.

Przechodząc do oceny skutków niedozwolonego charakteru tych postanowień , wskazać na wstępie należy , iż zgodnie z treścią uchwały SN z dnia 7 maja 2021 sygn. III CZP 6/21 , powołanej za zbiorem Lex /, której stanowisko Sąd II instancji, w składzie rozpoznającym sprawę podziela, niedozwolone postanowienie umowne jest od początku, z mocy samego prawa, dotknięte bezskutecznością na korzyść konsumenta, który ewentualnie może udzielić następczo świadomej i wolnej zgody na to postanowienie i w ten sposób przywrócić mu skuteczność z mocą wsteczną.

W rozpoznawanej sprawie , o czym była już uprzednio mowa , stanowisko powodów , jeszcze przed wszczęciem procesu , o czym świadczy treść pisma reklamacyjnego skierowanego do banku , w ramach którego domagali się zwrotu świadczeń pieniężnych kwalifikowanych przezeń jako nienależnie przez nich spełnionych , było jednoznaczne co do tego, iż nie są zainteresowani , w warunkach abuzywności części postanowień, w utrzymaniu w dalszym ciągu umowy jako obowiązującej pomiędzy stronami.

Eliminacja tych postanowień z umowy powoduje brak możliwości określenia - mogącego być traktowany tylko jako całość , a nie , jak chce tego strona apelująca, w ramach zarzutu naruszenia art. 65 kc w zw. z art. 353 ¹ kc oraz §17 umowy [ pkt III według wskazanego wyżej oznaczenia ] , mechanizmu określania wysokości świadczenia jakie konsument - kredytobiorca - ma otrzymać od drugiej strony- skoro jak w rozstrzyganej sprawie - powodowie, otrzymali od banku złotówki po ich przeliczeniu według kursu / ceny / kupna waluty szwajcarskiej oraz byli zobowiązani spełniać na rzecz banku , w ramach umowy kredytu indeksowanego do waluty obcej, w odwołaniu się do kursu jej sprzedaży przez pozwany bank, wedle którego, [ w stanie faktycznym rozstrzyganej sprawy ] przeliczana miała być wpłata złotówkowa, mająca prowadzić do ograniczenia długu małżonków B..

Zgodnie ze stanowiskiem TSUE wyrażonym w motywach wyroku z dnia 3 października 2019r sygn. C – 260/18 , postanowienie art. 6 ust. 1 Dyrektywy 93/13/ EWG , należy wykładać w ten sposób [a jest to wykładania, którą Sądy krajowe muszą brać pod uwagę przy rozstrzyganiu indywidualnych spraw, będąc nią związanymi ], iż stoi ono na przeszkodzie wypełnianiu luk w umowach spowodowanych eliminacją klauzul uznawanych za niedozwolone , wyłącznie na podstawie przepisów krajowych o charakterze ogólnym, nie będących przepisami dyspozytywnymi lub takimi , które będą mieć zastosowanie dlatego , że strony umowy wyrażą na to wolną i uświadomioną zgodę.

Takiej regulacji ,[ jak dotąd] w polskim porządku prawnym brak.

Nie można też w sposób usprawiedliwiony przyjmować , że wolą stron w 2008r było zawarcie umowy kredytu waloryzowanego walutą obcą , bez mechanizmu waloryzacji wzajemnych świadczeń , na podstawie kursów waluty polskiej i szwajcarskiej, przy równoczesnym pozostawieniu wskaźnika LIBOR stosowanego tylko w kredytach walutowych oraz indeksowanych do lub denominowanych w takim zagranicznym pieniądzu.

Analiza treści pozostałych postanowień umownych w tym w szczególności tych , które określały sposób wypłaty kwoty kredytu i warunki jej spłaty, takiemu zamiarowi w sposób nie budzący wątpliwości zaprzecza , by przypomnieć tylko sposób określenia wysokości należności odsetkowej i sposobu jej wyrażenia.

Skoro tak , to uzasadnionym jest wniosek zgodnie z którym tego rodzaju zabiegi , jakie postuluje bank w ramach zarzutu materialnego naruszenia art. 358 §2 kc w zw z art. 3 kc oraz art. 6 ust. 1 Dyrektywy nr 93/13, mające polegać , przy zastosowaniu tej normy, na wypełnieniu powstałych w niej luk treściowych są - szczególnie przy stanowczym, zrelacjonowanym wyżej , stanowisku procesowym powodów - niedopuszczalne - skoro prowadziłoby to , do tak znacznego przekształcenia umowy, iż wywołałoby skutek nie dający się pogodzić z charakterem stosunku prawnego nawiązanego przez strony czynności prawnej z 29 lipca 2008r.

Trzeba także podkreślić , iż eliminacja postanowień niedozwolonych o ile nie miałoby prowadzić do nieważności umowy jako całości , musi zapewniać to , że prawa i obowiązki stron są nadal ściśle oznaczone i w tym zakresie nie zachodzi skutek deformacji regulacji umownej, [także z punktu widzenia celu jaki strony chciały osiągnąć, wyrażając wzajemny konsens poprzez zawarcie umowy kredytowej określonego rodzaju, na oznaczonych naówczas warunkach].

W rozpoznawanej sprawie tego rodzaju deformacja , przy aprobacie dla argumentacji apelacyjnej banku , zwłaszcza zaważywszy na charakterystyczne elementy kredytu waloryzowanego walutą obcą , miałaby, przy jej potencjalnym utrzymaniu umowy , miejsce.

Nie ma racji bank także podnosząc zarzut naruszenia art. 481 §1 kc

Możliwość dochodzenia świadczenia odsetkowego od zwrotnego roszczenia pieniężnego przez kredytobiorców – konsumentów, w warunkach potwierdzenia nieważności umowy w następstwie niedozwolonego charakteru części jej postanowień , zależy tylko, w świetle aktualnej wykładni przez TSUE normy art. 6 ust. 1 Dyrektywy nr 93/13/ EWG od uprzedniego wezwania ze strony wierzycieli do spełnienia tego świadczenia i stwierdzenia stanu opóźnienia realizacji tego obowiązku po stronie banku - dłużnika.

Taki stan powstał w relacji pomiędzy stronami sporu , co najmniej w dacie od której Sąd I instancji przyznał to świadczenie powodom. Szerzej na ten temat Sąd II instancji nie musi się wypowiadać , w sytuacji gdy tylko bank kwestionuje orzeczenie Sądu Okręgowego.

Stawiając, także oceniany przez Sąd Odwoławczy jako chybiony , zarzut naruszenia art. 410 §1 kc w zw. z art. 405 kc, i art. 411 pkt 1 i 2 kc i widząc jego realizację w tym , iż Sąd niższej instancji niezasadnie przyjął , iż bank jest bezpodstawnie wzbogacony kosztem kredytobiorców , strona skarżąca nie dostrzega , że pieniężne roszczenie zwrotne jest wynikiem uznania , iż podstawa świadczeń wzajemnych pomiędzy stronami od samego początku nie istniała, wobec nieważności umowy , która była dla spełnionych świadczeń kredytobiorców źródłem i racją prawną.

Już tylko na marginesie i dla porządku dodać należy , że bank nie dowiódł w postępowaniu , a nawet nie starał się tego czynić [ czy chociażby uprawdopodobnić ], iż rzeczywiście kwotą uzyskaną od małżonków B. nie jest już wzbogacony.

Nie ma też racji bank twierdząc , że podstawą na której jest wolny od obowiązku jego zwrotu jest to , że powodowie spłacając kredyt , realizowali swój obowiązek w zgodzie z zasadami współżycia społecznego.

Ta podstawa normatywna wyłączenia obowiązku zwrotu świadczenia ,dotyczy zupełnie innych sytuacji , gdy za jego brakiem przemawiają szczególne przyczyny o podłożu moralnym , które można potwierdzić po stronie podmiotu , na którym taki obowiązek spoczywa. Z pewnością bank do kręgu takich podmiotów , w relacji do powodów , nie przynależy.

Już tylko na marginesie i dla zapewnienia kompletności wywodu należy wskazać , że Sąd I instancji oddalił w części powództwo powodów. Jak można sądzić [ gdyż zakresu oraz przyczyn oddalenia w motywach kontrolowanego wyroku Sąd niższej instancji nie wyjaśnił ] jest ono spowodowane innym treściowo ujęciem żądania ustalającego , które uwzględnił w punkcie I sentencji, w porównaniu do brzmieniem roszczenia niepieniężnego małżonków B. wskazanym w pozwie.

W warunkach, gdy powodowie orzeczenia z dnia 20 czerwca 2022r nie zaskarżyli , a ramach zarzutów apelacyjnych strona pozwana zagadnienia tego nie podnosi , Sąd II instancji jest wolny od przedstawiania w tym zakresie własnej oceny.

Uznać zatem należy , iż – poza jednym -którego podzielenie nie ma jednak wpływu na ocenę apelacyjną wyroku z dnia 20 czerwca 2022r- pozostałe z podniesionych zarzutów materialnych nie mogą być uznane za uzasadnione.

Nie prowadzącym do zmiany wyroku Sądu I instancji jest podniesiony przez stronę pozwaną w piśmie procesowym z dnia 5 września 2022r procesowy zarzut zatrzymania , będący następstwem wcześniejszego materialnego zarzutu tego rodzaju, sformułowanego wobec oponentów procesowych.

Odwołując się do mogącego być uznanym za utrwalone i aprobowanym przez Sąd Apelacyjny , w składzie rozpoznającym sprawę stanowiskiem SN , zarzut tego rodzaju nie może zostać uznany za skuteczny w sytuacji , gdy strona , która chce z niego skorzystać, może wierzytelności drugiej strony, przeciwstawić materialny zarzut potrącenia wierzytelności wzajemnej.

/por. wskazane jedynie ilustracyjnie judykaty SN z 12 września 2024, sygn. I CSK 4015/23 oraz z 24 października 2024, sygn. I CSK 2443/24 – obydwa powołane za zabiorem Lex /.

Taka sytuacja ma miejsce w relacji pomiędzy Bankiem (...) SA a powodami. Strona pozwana podnosząc oceniany zarzut, nawet nie formułuje twierdzeń przeciwnych , w tym w szczególności o tym , że uprawnienie takie jej nie służy.

Nie podniesienie przez stronę skarżącą zarzutu potrącenia wierzytelności wzajemnej z tytułu udzielonego kapitału , jest jednym z elementów faktycznych decydujących także o tym , że nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia fakt , iż powodowie złożyli oświadczenie materialne z dnia 23 września 2024r o potrąceniu wierzytelności wzajemnej wobec wierzytelności banku z tytułu kapitału / opisane szczegółowo wyżej /

Pełnomocnik banku w piśmie procesowym z dnia 27 lutego 2025r / por. k.452-453 akt / przyznał fakt , że strona pozwana z takiego zarzutu jak dotąd nie skorzystała , natomiast na rozprawie w dniu 18 lutego 2025r - o czym była wcześniej mowa - przyznał , iż oświadczenie o potrąceniu złożone przez powodów bank otrzymał w dniu 30 września 2024r.

W sytuacji gdy strona pozwana , pomimo opisanych faktów nie formułuje procesowego zarzutu potrącenia, czyniąc to w wymaganym przez art. 203 ¹ § 2 in fine kpc , terminie , przy równoczesnym braku dowiedzenia tego, czy i w jakiej dacie jej wierzytelność wzajemna z tytułu udzielonego kapitału, uzyskała cechę wymagalności poprzez wezwanie małżonków B. do spełnienia świadczenia dla którego jest podstawą/ sam fakt złożenia oświadczenia materialnego przez kredytobiorców w odniesieniu do ich pretensji finansowej wobec banku , wynikającej z rozliczenia umowy z dnia 29 lipca 2008r nie może wpływać - w tej sprawie - na ocenę zasadności roszczenia pieniężnego powodów małżonków B..

/ por. także w tej kwestii stanowisko SN zawarte w postanowieniu z dnia 9 stycznia 2025, sygn. I CSK 2280/24 , powołane za zbiorem Lex/

Oczywiście taka ocena nie wyklucza możliwości podniesienia tego zarzutu przez bank w innym postępowaniu albo też odwoływania się przezeń wówczas się do podnoszonego skutku materialnego oświadczenia powodów z dnia 23 września 2024r.

Apelacja strony pozwanej prowadzi jednak do zmiany punktu II sentencji zaskarżanego wyroku w sposób wskazany w punkcie 1 sentencji motywowanego orzeczenia zmieniającego.

Trzeba bowiem dostrzec , że zawierając umowę kredytową powodowie byli małżeństwem związanym ustrojem wspólności majątkowej małżeńskiej. W ramach postępowań przed Sądami obu instancji, żadna ze stron nie podnosiła twierdzeń , iż ta sytuacja uległa zmianie do daty zamknięcia rozprawy przez Sąd Apelacyjny. Skoro tak , to zasądzona kwota świadczenia pieniężnego jest należna im łącznie / do niepodzielnej ręki/, a nie w sposób określony przez Sąd Okręgowy.

Tylko z tego powodu i jedynie w takim zakresie uwzględniając apelację , Sąd Apelacyjny orzekł reformatoryjnie , w sposób w skazany w punkcie 1 sentencji , na podstawie art. 386 §1 kpc.

W pozostałej części , jako nieuzasadniona , apelacja banku została oddalona , w oparciu o art. 385 kpc / pkt 2 sentencji motywowanego wyroku /

Orzekając o kosztach postępowania apelacyjnego, Sąd Odwoławczy zastosował art. 100 w zw. z art. 391 §1 kpc uznając , że w okolicznościach faktycznych rozstrzyganej sprawy, pomimo częściowego uwzględnienia apelacji, bank jest zobowiązany ponieść całość kosztów tego etapu sporu stron.

Ich suma odpowiada wynagrodzeniu reprezentującego powodów zawodowego pełnomocnika - radcy prawnego , ustalonemu , jako pochodna wartości przedmiotu zaskarżenia , na podstawie §2 pkt 7 w zw. z §10 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia MS w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 [ jedn. tekst DzU z 2018 poz.265].

Przy czym ,w warunkach, gdy powodowie są małżeństwem, kwota ta została przyznana jako świadczenie należne im łącznie.

Kwota należna powodom z tytułu rozliczeń kosztowych została zasądzona , po myśli art. 98 §1 ¹kpc , wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie , o których Sąd II instancji był obowiązany orzec z urzędu. / pkt 3 sentencji uzasadnianego wyroku/.