Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Krakowie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 lutego 2025 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie, I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSA Grzegorz Krężołek

Protokolant: Edyta Sieja

po rozpoznaniu w dniu 26 lutego 2025 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa D. W. i P. W. (1)

przeciwko Bankowi (...) S.A. z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji obu stron

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 12 maja 2022 r.,

sygn. akt I C 2113/20

W częściowym uwzględnieniu apelacji powodów;

1.  zmienia zaskarżony wyrok w punktach I i II w ten sposób, że nadaje im treść:

„I. zasądza od strony pozwanej Banku (...) S.A.
z siedzibą w W. na rzecz powodów D. W.
i P. W. (1) łącznie kwoty:

- 180 000 zł (sto osiemdziesiąt tysięcy złotych) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 7 listopada 2020 r. do dnia zapłaty oraz

- 30 000 franków szwajcarskich (trzydzieści tysięcy franków szwajcarskich) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 28 października 2021 r. do dnia zapłaty,

II. oddala powództwo w pozostałym zakresie.” ;

2.  oddala apelację powodów w pozostałej części, a apelację strony pozwanej w całości;

3.  zasądza od strony pozwanej Banku (...) S.A.
z siedzibą w W. na rzecz powodów D. W.
i P. W. (1) łącznie kwotę 9 100 zł (dziewięć tysięcy sto złotych), z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono do dnia zapłaty, tytułem części kosztów postępowania apelacyjnego, a w pozostałym zakresie koszty te pomiędzy stronami wzajemnie znosi.

Sygn. akt : I ACa 1251/22

UZASADNIENIE

Na wstępie należy wskazać , iż zgodnie z treścią art. 327 ¹2 kpc w zw. z art. 391 §1kpc., pisemne motywy rozstrzygnięcia mają zachowywać zwięzłość.

Odwołując się do tej reguły, Sąd Apelacyjny uzasadniając wydany wyrok, przedstawi tylko kluczowe elementy faktyczne oraz dotyczące oceny prawnej roszczenia pieniężnego powodów z tytułu zwrotu części dotąd spełnionych świadczeń, poddanego pod osąd Sądów obu instancji, które zdecydowały o treści tej oceny.

D. i P. W. (1) , w ostatecznie określonym żądaniu pozwu / por. k. 290 akt /, skierowanego przeciwko (...) S.A. w W. , domagali się zasądzenia od strony pozwanej na swoją rzecz łącznie kwoty 180.000 zł. z odsetkami w wysokości ustawowej za opóźnienie od dnia 8 września 2020 r. do dnia zapłaty i kwoty 30.000 CHF z odsetkami w wysokości ustawowej za opóźnienie od dnia 18 października 2021 r. do dnia zapłaty, a także obciążenia przeciwnika procesowego kosztami postępowania.

W uzasadnieniu żądania wskazali , iż zawarli z poprzednikiem prawnym strony przeciwnej , Bankiem (...) SA z siedzibą w K. , umowę o kredyt hipoteczny denominowany w walucie szwajcarskiej.

Wypłata środków z kredytu nastąpiła w złotówkach i do końca lutego 2013r powodowie spłacali kredyt w tej walucie, później realizując swoje zobowiązanie zwrotne we franku szwajcarskim.

Ponieważ ich zdaniem umowa kredytowa , zawierając niedozwolone, w rozumieniu art. 385 ¹ kc , postanowienia , jest od początku nieważna , dotąd spełnione świadczenia , tak w złotówkach jak we franku szwajcarskim , jako nienależne , następcy prawnemu kredytodawcy , podlegają zwrotowi na ich rzecz.

Przy tym pokreślili , iż w tym postępowaniu dochodzą tylko części świadczenia zwrotnego , odpowiadającemu temu co zapłacili drugiej stronie sporu , a wcześniej jej poprzednikowi prawnemu w okresie pomiędzy 17 października 2005r i 15 kwietnia 2020r

Strona pozwana w swoim stanowisku procesowym domagała się oddalenia powództwa i obciążenia powodów kosztami postępowania.

Zaprzeczyła abuzywności postanowień umownych , wskazywanych przez kredytobiorców, podkreślając prawidłowe wykonanie przez bank wszystkich obowiązków informacyjnych wobec powodów przed podpisaniem umowy.

Bank bronił się także zarzutem przedawnienia roszczenia dochodzonego pozwem, stając na stanowisku , iż sposób zapłaty świadczeń zwrotnych przez kredytobiorców wskazuje na ich okresowy charakter.

Wyrokiem z dnia 12 maja 2022r. , Sąd Okręgowy w Krakowie :

-zasądził od strony pozwanej Banku (...) S.A. w W. na rzecz powodów D. W. i P. W. (1) łącznie kwotę 180.000 zł. i kwotę 30.000 CHF z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 12 maja 2022 r. do dnia zapłaty[pkt I ];

-oddalił powództwo w pozostałej części [ pkt II] oraz ;

-zasądził a od strony pozwanej na rzecz powodów łącznie kwotę 6.434 zł. , tytułem zwrotu koszów postępowania[ pkt III sentencji wyroku].

Sąd I instancji ustalił następujące fakty istotne dla rozstrzygnięcia :

Powodowie, posiadający rachunki osobiste i firmowy w (...) S.A. w 2005r. , zwrócili się do „swojego banku” o udzielenie kredytu na zakup domu. Podczas wstępnych rozmów pracownicy (...) SA stwierdzili , iż małżonkowie W. nie mają zdolności aby uzyskać kredyt złotówkowy na sumę , którą wskazywali i jedyną możliwością uzyskania przez nich środków finansowych na wskazany cel jest zaciągniecie kredytu denominowanego we franku szwajcarskim.

Sama umowa, jak ich poinformowano, miała charakter umowy standardowej – w formie wzorca stosowanego przez bank , który zostanie wypełniony ich danymi osobowymi. Pracownik kredytobiorcy zapewniał , iż frank szwajcarski to bardzo stabilna waluta Okazano im nawet wykres zmian jej kursu z którego taka stabilność miała wynikać

Powodowie nie mieli możliwości negocjowania treści poszczególnych postanowień przyszłej umowy.

D. W. , już w trakcie trwania umowy , zwracając się o wydłużenie czasu spłaty zobowiązania kredytowego, dopytywała o przewalutowanie kredytu. Usłyszała, że nie ma takiej możliwości. Przed skierowaniem sprawy na drogę sądową proponowała zawarcie ugody ale bank nie był jej zawarciem zainteresowany.

Z dalszej części ustaleń wynika , że:

Małżonkowie W. chcieli otrzymać kredyt w wysokości 930.000 zł. ,w walucie denominacji z przeznaczeniem , na zakup nieruchomości o wartości 676.000 zł. (cena zakupu) i na wykończenie budowy – 215.000 zł.

W dniu 29 września 2005 r. zawarli z Bankiem (...) S.A. w K., którego następcą prawnym jest (...) S.A. w W., umowę kredytu hipotecznego nr (...)- (...).

Zgodnie z umową, bank udzielił kredytobiorcom, na warunkach określonych w umowie, oraz stanowiącym jej integralna część , Regulaminie kredytowania osób fizycznych w Banku (...) S.A. , kredytu w wysokości 380.134,89 CHF, a powodowie zobowiązali się do wykorzystania i zwrotu kredytu wraz z odsetkami, na warunkach określonych w umowie (§ 2 pkt 1).

Kredyt został udzielony na okres od dnia 29 września 2005 r. do dnia 15 września 2021 r. (§ 2 pkt 2).

Kredyt był przeznaczony na zakup domu jednorodzinnego -na rynku wtórnym - położonego w K. przy ul. (...) i jego wykończenie oraz refinansowanie wniesionej zaliczki i sfinansowanie kosztów transakcji (§ 2 pkt 4).

Kredytobiorcy zobowiązali się zapłacić prowizję bankową od udzielonego kredytu (§ 3)

Kredyt został oprocentowany przy uwzględnieniu stawki Libor i marży banku (§ 4)

Wypłata kredytu lub transzy miała nastąpić na wniosek, którego wzór stanowił załącznik nr (...) do umowy, zgodnie z harmonogramem stanowiącym załącznik nr (...) do umowy (§ 5)

Jako zabezpieczenie spłaty kredytu strony przewidziały ustanowienie hipoteki zwykłej w kwocie 380.134,89 CHF z tytułu udzielonego kredytu i kaucyjnej do kwoty 222.800 CHF z tytułu odsetek i kosztów kredytu oraz cesję praw z umowy ubezpieczenia nieruchomości od ognia i innych zdarzeń losowych (§ 7).

Strony ustaliły, że kredyt będzie spłacany w ratach malejących poprzez obciążenie rachunku kredytobiorców, w złotych , zgodnie z zasadami określonymi w załączniku nr (...) do umowy kredytu (§ 9).

Zgodnie z załącznikiem nr (...) do umowy o nazwie „harmonogram wypłaty kredytu oraz warunki uruchomienia” kredyt miał zostać wypłacony w dwóch transzach. Kwota 292.254,24 CHF po spełnieniu warunków do wypłaty i 87.880,56 CHF do dnia 31 października 2005 r. z przeznaczeniem wykończenie nieruchomości.

W załączniku nr (...) , w związku z zaciągnięciem kredytu , kredytobiorcy oświadczyli, że jest im znane oraz zostało wyjaśnione przez bank ryzyko zmiany kursu waluty, w której zaciągnięto zobowiązanie kredytowe i że są świadomi ponoszenia przez siebie tego ryzyka.

Kwota kredytu lub transzy kredytu wypłacana została w złotówkach , po przeliczeniu wg. kursu kupna waluty kredytu obowiązującego w banku , w dniu wypłaty kwoty kredytu lub jej transzy , zgodnie z tabelą kursów walut Banku (...) S.A. ogłaszaną w siedzibie kredytodawcy, z zastosowaniem zasad ustalania kursów walut obowiązujących w banku. Ewentualna nadwyżka, wynikająca z różnic kursowych , miała zostać wypłacona przelewem na rachunek bankowy kredytobiorców.

Kwota spłaty wyrażona w złotym podlegała przeliczeniu , po kursie sprzedaży waluty kredytu obowiązującym w banku, w dniu dokonywania spłaty, zgodnie z Tabelą Kursów walut Banku (...) S.A. ogłaszaną w jego siedzibie, z zastosowaniem zasad ustalania kursów walut obowiązujących u poprzednika strony pozwanej.

Strony zawarły aneksy do umowy z dnia 29 września 2005 r., m. in. aneksem nr (...) z dnia 9 listopada 2011 r. wydłużono okres kredytowania do dnia 15 maja 2025 r. Aneksem nr (...) postanowiono, że kredytobiorcy mogą spłacać raty kredytu bezpośrednio w walucie franka szwajcarskiego .

Na datę zawarcia umowy przez strony , obowiązywał w banku Regulamin kredytowania osób fizycznych Banku (...) S.A. nie objętych ustawą o kredycie konsumenckim.

Z dalszej części ustaleń wynikało , iż:

faktycznie do wypłaty kredytu doszło w dniu 29 września 2005 r. – 750.000 zł.. i w dniu 28 października 2005 r. – 204.019,68 zł.

Do miesiąca marca 2013 r. kredytobiorcy uiszczali kolejne raty kapitałowo-odsetkowe w złotych. Łącznie zwrócili w ten sposób 611.452 zł.

Wpłaty były przez przeliczane przez bank na walutę kredytu. Od dnia 15 marca 2013 r. spłaty rat dokonywane są z rachunku walutowego powodów, obejmującego walutę szwajcarską Powodowie zapłacili w ten sposób , do września 2021r., 128.603 CHF i cały czas spłacają kolejne raty kredytu.

Pismem z dnia 1 września 2020 r. pełnomocnik powodów zwrócił się do pozwanego banku o zapłatę kwoty 180.000 zł. „w związku z abuzywnością i nieważnością klauzul” umowy kredytu hipotecznego z dnia 29 września 2005 r., tytułem nienależnego świadczenia, stanowiącej różnicę pomiędzy kwotą pobraną przez bank tytułem spłaty kredytu a wysokością kwot rzeczywiście należnych na podstawie umowy za okres od dnia 1 września 2010 r.

Wezwanie zostało przez stronę pozwaną uznane za nieuzasadnione. O stanowisku banku kredytobiorcy zostali poinformowani na piśmie.

Ocenę prawną roszczenia pieniężnego powodów , które uznał za niemal w całości uzasadnione , Sąd I instancji oparł na stwierdzeniach i wnioskach , które , nawiązując do zastrzeżenia uczynionego na wstępie , można podsumować w następujący sposób :

a/ dla oceny zasadności roszczenia małżonków W. konieczna jest przesłankowo dokonana weryfikacja ważności umowy kredytu denominowanego w walucie franka szwajcarskiego , zawartej w dniu 29 września 2005r, która była podstawą świadczeń ,których zwrotu , jako nienależnych, kredytobiorcy domagają się w postepowaniu ,

b/ umowa kredytowa podpisana przez powodów z poprzednikiem prawnym strony pozwanej – zważywszy na jej rodzaj- mogła zostać zawarta już 29 września 2005r albowiem także wówczas obowiązujący przepis art. 69 ustawy Prawo bankowe w w powiązaniu z wynikającą z art. 353 ¹ kc zasadą swobody umów , taką możliwość dopuszczał .

Sporna umowa określała jej strony , kwotę kapitału i walutę kredytu , jego cel oraz zasady i termin jego spłaty, wysokość oprocentowania i zasady jego zmiany.

Prawidłowości tej nie zmienia postanowienie, zgodnie z którym , suma kredytu wyrażona w walucie obcej, miała być faktycznie wypłacona w walucie złoty polski. Dopuszczalność prawna kredytów denominowanych wynika z wyraźnego wskazania tego rodzaju kredytów w treści art. 69 ust. 2 pkt 4a i ust. 3 Prawa bankowego oraz wprowadzenie art. 75 b Prawa bankowego, na podstawie nowelizacji tej ustawy, które to zmiany weszły w życie z dniem 26 sierpnia 2011 r. Trudno uznać, aby konstrukcja umowy kredytu denominowanego była sprzeczna z prawem lub zasadami współżycia społecznego w tych okolicznościach przed ta nowelą tym bardziej , że ryzyko takiego ukształtowania stosunku prawnego obciąża obie strony.

Sam mechanizm waloryzacji wynikający z istoty umowy o kredyt denominowany, a także związany z nim sposób kształtowania oprocentowania przez wskaźnik referencyjny Lilbor i marżę banku , nie jest sprzeczny z naturą stosunku kredytu.

Ryzyko zmiany kursu waluty przyjętej jako miernik wartości świadczenia, przerzucony w całości na kredytobiorców, z zasady może wywoływać konsekwencje dla obu stron;

w przypadku podwyższenia kursu, zwiększając rozmiar zobowiązania kredytobiorcy w stosunku do pierwotnej kwoty wyrażonej w walucie wypłaty. W przypadku zmniejszenia się kursu waluty obcej do złotego ; prowadząc do obniżenia wysokości jego zadłużenia w tej walucie i ograniczenia świadczenia należnego kredytodawcy,

c/ wskazane przez powodów postanowienia spornej umowy mają charakter niedozwolony w rozumieniu art. 385 ¹ §1 kc, a ich kontrola z tego punktu widzenia, jest dopuszczalna gdyż kredytobiorcy w chwili jej podpisywania , w relacji z bankiem , mieli status konsumentów , w rozumieniu art. 22 ¹ kc.

Jak argumentował dalej Sąd I instancji ;

w załączniku nr(...) do umowy wskazano m. in., że kwota kredytu lub transzy kredytu wypłacana jest w złotych, po przeliczeniu wg. kursu kupna waluty kredytu obowiązującego w banku w dniu wypłaty kwoty kredytu lub transzy kredytu, zgodnie z Tabelą Kursów walut Banku (...) S.A. ogłaszaną w jego siedzibie, z zastosowaniem zasad ustalania kursów walut obowiązujących w nim .

Ewentualna nadwyżka, wynikająca z różnic kursowych , zostanie wypłacona przelewem na rachunek bankowy kredytobiorców. Natomiast kwota spłaty podlega przeliczeniu na złote po kursie sprzedaży waluty kredytu obowiązującym u poprzednika prawnego strony pozwanej , w dniu dokonywania spłaty, zgodnie z Tabelą Kursów walut Banku (...) S.A. ogłaszaną w siedzibie Banku z zastosowaniem zasad ustalania kursów walut obowiązujących w banku.

Należy przy tym podkreślić, że wszelkie klauzule sporządzone z wyprzedzeniem, są klauzulami pozbawionymi cechy indywidualnego uzgodnienia i okoliczności tej nie niweczy fakt, że konsument mógł znać ich treść.

Uznanie, że treść danego postanowienia umownego została indywidualnie uzgodniona, wymagałoby wykazania, że konsument miał realny wpływ na konstrukcję niedozwolonego (abuzywnego) postanowienia wzorca umownego, zaś konkretne postanowienie było z nim negocjowane.

W umowie z dnia 29 września 2005 r. wskazano, że bank udzieli kredytobiorcom kredytu w kwocie 380.134,89 CHF, przy czym uruchomienie kredytu miało nastąpić i nastąpiło w walucie polskiej.

Faktyczna wysokość kwoty, która została wypłacona małżonkom W. , wynikała z wyliczenia dokonanego zgodnie z Tabelą Kursów, obowiązującą w banku w dniu uruchomienia środków, w momencie dokonywania przeliczeń kursowych.

W efekcie, mimo że kredytobiorcy wnioskowali o udzielenie konkretnej kwoty kredytu w walucie polskiej , nie wiedzieli jaka faktycznie kwota zostanie im wypłacona, bo jej wysokość była ustalana w dniu wypłaty w oparciu o tabele obowiązujące w banku i wynikający z nich kurs kupna waluty szwajcarskiej .

W sytuacji dokonywania przez kredytobiorców spłaty kredytu, do przeliczeń wysokości rat kapitałowo-odsetkowych poprzednik prawny, a potem strona pozwana stosowała kurs sprzedaży danej waluty wg. Tabeli Kursów obowiązującej w banku w dniu spłaty, w momencie dokonywania przeliczeń kursowych.

Wobec tego , w umowie wprawdzie wskazano kwotę kredytu w CHF, ale nie została określona została wartość kredytu wyrażona w pieniądzu polskim w którym kredyt uruchomiono. Wartość ta miała zostać określona dopiero przy uwzględnieniu kursu kupna walut określonego w Tabeli Kursów – obowiązującego w dniu przekazania kapitału kredytobiorcom. Zobowiązanie D. i P. W. miało być ustalane w harmonogramach spłat , bez podania w umowie wysokości rat.

Tym samym pozwany bank / jego poprzednik prawny / miał jednostronną swobodę w zakresie ustalania kursu waluty. Sama umowa z dnia 29 września 2005 r. została zawarta na podstawie wzorca opracowanego i stosowanego przez kredytodawcę. Powodowie nie mieli możliwości uzgadniania z nim treści poszczególnych postanowień umownych.

Powodowie nie byli dostatecznie poinformowani o samym mechanizmie waloryzacji, o ryzyku wiążącym się ze zmianą kursu przy jednoczesnym przerzuceniem na nich całego ryzyka zmiany wartości waluty w czasie, na który umowa została zawarta,

d/ postanowienia umowne zakwestionowane przez kredytobiorców określają główny przedmiot świadczeń stron

Ich kontrola sądowa z punktu widzenia abuzywności, jest jednak dopuszczalna albowiem nie były określone jednoznacznie.

Przyznanie sobie przez bank jednostronnej kompetencji do swobodnego ustalania kursów przyjmowanych do wykonania umowy prowadzi do wniosku, że były one sprzeczne z dobrymi obyczajami i naruszały rażąco interesy powodów w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c., oceniane na datę zawarcia umowy.

W świetle więc stanu z chwili, na którą ocenia się ich potencjalnie niedozwolony charakter, nie ma też znaczenia wejście w życie tzw. ustawy antyspreadowej z dnia 29 lipca 2011 r. o zmianie ustawy Prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw, czy też zmiany postanowień umowy po dacie zawarcia umowy kredytu,

e/ część postanowień umowy , składające się na mechanizm waloryzacji , jako niedozwolone w rozumieniu art. 385 ¹ kc nie wiążą powodów, co dotyczy w szczególności postanowień dotyczących stosowania kursów waluty szwajcarskiej. Jako , że umowa zawarta w dniu 29 września 2005r miała charakter kredytu denominowanego w pieniądzu obcym nie ma możliwości dokonania eliminacji niektórych z postanowień umowy, przy pozostawieniu jej , już bez nich , jako nadal obowiązującej pomiędzy stronami postępowania.

Brak możliwości stosowania norm o charakterze ogólnym nie pozwala na sięgnięcie do domniemanej woli stron lub utrwalonych zwyczajów (art. 65 k.c. i art. 56 k.c.), które w odniesieniu do innych stosunków prawnych, pozwalałyby na ustalenie wartości świadczenia określonego w walucie obcej, np. przez odniesienie się do tej waluty według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski lub innych kursów wskazywanych przez strony w umowie.

Nie ma zwłaszcza możliwości sięgnięcia po przepis art. 358 § 2 k.c., który posługuje się takim właśnie kursem przeliczenia złotówek na franka i odwrotnie.

Po pierwsze, świadczenie kredytodawcy było wyrażone w walucie obcej, a wypłata kredytu nastąpiła w walucie polskiej, świadczenia kredytobiorców miały następować w złotówce , a wysokość spłat miała zostać wskazana w harmonogramie.

Po drugie, wspomniany przepis nie obowiązywał w dacie zawarcia umowy (wszedł w życie 24 stycznia 2009 r.), zaś uznanie pewnych postanowień umownych za niedozwolone skutkuje ich wyeliminowaniem z umowy już od daty jej zawarcia, co czyni niemożliwym zastosowanie w ich miejsce konsekwencji wynikających z treści normy , która w chwili zawarcia umowy jeszcze nie obowiązywała,

f/ skutkiem uznania tych postanowień za abuzywne i nie wiążące powodów jako konsumentów , przy braku uprawnienia Sądu orzekającego w sprawie , do zastąpienia ich innymi , jest nieważność umowy w całości.

Oto bowiem , usuniecie klauzuli waloryzacyjnej w całości, prowadzi do wyeliminowania postanowień głównych umowy, a w konsekwencji do , w warunkach uznawania umowy z takimi lukami za nadal obowiązującą , zmiany charakteru prawnego stosunku obligacyjnego i naruszenia art. 353 ¹ k.c., wyrażającego zasadę swobody umów. Byłoby to sprzeczne z istotą i naturą stosunku zobowiązaniowego, który strony chciały wzajemnie ukształtować,

g/ następstwem ustalenia nieważności umowy z dnia 29 września 2005r ze skutkiem wstecznym , jest brak podstawy prawnej świadczeń , które powodowie spełnili w jej wykonaniu . W tej sytuacji obowiązkiem stron jest wzajemne rozliczenie finansowe.

Wymagalność roszczeń związanych z nieważnością kredytu, następuje dopiero z chwilą podjęcia przez kredytobiorcę wiążącej decyzji co do ewentualnego sanowania niedozwolonej klauzuli i co do zaakceptowania konsekwencji całkowitej nieważności umowy oraz sprzeciwienia się udzieleniu mu ochrony przed tymi konsekwencjami przez wprowadzenie regulacji zastępczej.

Roszczenia obu stron sporu wynikające ze spornej umowy kredytowej stały się, zdaniem Sądu I instancji wymagalne w dniu wydania motywowanego wyroku tj. w dniu 12 maja 2022 r.,

h/ powodowie domagali się zasądzenia od strony pozwanej kwot: 180.000 zł. i 30.000 CHF tytułem zwrotu części świadczeń uiszczonych przez nich na rzecz pozwanego banku a wcześniej jego poprzednika prawnego, w trakcie wykonywania umowy.

Ze wskazanych wyżej powodów ich roszczenie pieniężne , w zakresie należności głównych [ 180 000zł oraz 30 000 franków szwajcarskich ] jest zdaniem Sądu I instancji , uzasadnione.

Tak nie jest w całości , gdy chodzi o dochodzone od nich należności odsetkowe gdyż o wymagalności roszczenia o zwrot zwróconych sum można mówić dopiero od daty wyrokowania.

W ocenie Sądu Okręgowego dopiero nim rozstrzygnął spór między stronami co do ważności umowy.

Przy przyjęciu tego stanowiska , Sąd I instancji jako nieuzasadniony, ocenił podniesiony przez bank zarzut przedawnienia roszczeń poddanych pod osad w sprawie.

Podstawą rozstrzygnięcia o kosztach procesu była norma art. 100 kpc, stosując którą , Sąd I instancji obciążył nimi na rzecz powodów stronę przeciwną w całości , uwzględniając to , że zakres oddalenia żądania poddanego pod osąd , był zakresowo nieznaczny. Wskazał też jakie elementy składowe złożyły się na kwotę , która z tego tytułu obciążyła pozwany bank.

Apelacje od tego orzeczenia złożyły obydwie strony sporu.

Powodowie , zaskarżając je w zakresie punktu II sentencji , we wniosku środka odwoławczego, domagali się wydania przez Sąd Apelacyjny wyroku reformatoryjnego , którym odsetki ustawowe za opóźnienie od zasądzonych w punkcie I wyroku z dnia 12 maja 2022r kwot zostaną przyznane :

- od kwoty 180 000 zł, począwszy od dnia 8 września 2020r do dnia zapłaty ,

- od kwoty 30 000 franków szwajcarskich od dnia 18 października 2021r do dnia zapłaty.

Domagali się także obciążenia strony przeciwnej kosztami postępowania apelacyjnego.

Środek odwoławczy kredytobiorców został oparty tylko na zarzucie materialnym naruszenia art. 455kc w zw z art. 481 §1 kc poprzez nieprawidłowe zastosowanie tej normy.

W jego motywach wskazywali , że strona pozwana została przez nich wezwana do zapłaty obu świadczeń odpowiednio w dniach 1 września 2020r oraz 18 września 2021r / w odniesieniu do tej części świadczenia wezwaniem takim było pismo procesowe zawierające rozszerzenie żądania pozwu o zasądzenie świadczenia wyrażonego we frankach szwajcarskich.

Wezwania te spowodowały wymagalność obu roszczeń , a w odniesieniu do ich obu, bank zaczął pozostawać w opóźnieniu w ich spełnieniu , co uzasadniało naliczenie odsetek ustawowych od nich , w ósmym dniu od dat wskazanych wezwań.

Bank (...) S.A. z siedzibą w W. , zakresem wniesionej apelacji, objęła punkty I i III jego sentencji , domagając się w jej wniosku , w pierwszej kolejności zmiany kwestionowanego orzeczenia i oddalenia powództwa w całości oraz obciążenia kredytobiorców kosztami procesu i postępowania apelacyjnego.

Jako wniosek ewentualny sformułował żądanie uchylenia wyroku w zaskarżonych częściach i przekazania sprawy w tym zakresie Sądowi Okręgowemu w Krakowie do ponownego rozpoznania.

Apelacja została oparta na zarzutach :

- naruszenia prawa procesowego , w sposób mający dla treści kwestionowanego orzeczenia istotne znaczenie , a to :

a/ art. 327 ¹§1 i 2 kpc poprzez sporządzenie pisemnych motywów wyroku w sposób nie odpowiadający wymaganiom tego przepisu , który wskazuje, zdaniem banku , na nierozpoznanie przez Sąd I instancji istoty sprawy. Wada ta miała polegać na posłużeniu się tymi samymi motywami w dwóch rozstrzygnięciach / obu doręczonych stronie skarżącej / różniących się pomiędzy sobą tylko detalami , a to uniemożliwia przeprowadzenie kontroli instancyjnej tak umotywowanego wyroku ,

b/ art. 233 §1 kpc , poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny zgromadzonych dowodów i zastąpienie jej przez Sąd niższej instancji ocena dowolną.

Zdaniem strony skarżącej , zarzucana wada , przekładająca się na błędy w zakresie ustaleń miała polegać na nieuzasadnionym przyjęciu przez Sąd , że :

- bank miał swobodę w ustaleniu kursów przeliczenia złotych na franki szwajcarskie mimo , że kursy te przyjęte w Tabeli stosowanej przez bank pochodziły z danych kształtowanych na rynku międzybankowym , przy zastosowaniu, wynikającego z tych danych , kursu średniego . Informacje o danych kursowych były dostępne na stronie internetowej strony pozwanej / jej poprzednika prawnego/ i małżonkowie W. mogli się z nimi zapoznawać. Co więcej , tak ustalane kursy , są stosowane przez stronę pozwaną nie tylko przy kredytach denominowanych w walucie obcej ale także w innych rozliczeniach walutowych realizowanych przez stronę pozwaną.

- postanowienia umowne składające się na zastosowany w umowie z powodami mechanizm denominacji , nie były z nimi indywidualnie uzgodnione chociaż to powodowie wybrali walutę kredytu, a negowany mechanizm był następstwem tego wyboru,

a także ,

poprzez obrażenie wiarygodnością zeznań powodów mimo, iż są bezpośrednio zainteresowani w pozytywnym dla siebie wyniku sporu , a ich twierdzenia o braku prawidłowego wykonania przez poprzednika prawnego skarżącego banku obowiązku informacyjnego , szczególnie co skali ryzyka walutowego , nie mogą być uznane, w świetle zgromadzonego materiału dowodowego, za mające walor wiarygodności.

Błąd ten miał polegać także na tym , iż Sąd nie uwzględnił faktu , że P. W. (1) potwierdził , że pod adresem nieruchomości, na zakup której były przeznaczone środki z kredytu prowadził działalność gospodarczą,

c/ art. 235 ²§1 pkt 2 kpc w zw. z art. 278 §1 i 227 kpc , wobec nieuzasadnionego pominięcia jako nieistotnego dla rozstrzygnięcia sprawy, wniosku banku o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z zakresu bankowości , finansów i rachunkowości dla potwierdzenia wniosków wskazanych w odpowiedzi na pozew,

d/ art. 278 §1 kpc w zw. z art. 233 §1 kpc , jako konsekwencji dokonania przez Sąd Okręgowy samodzielnych – nie opartych na opinii biegłego - mimo potrzeby posiadania wiadomości specjalnych - ocen w zakresie rozkładu ryzyka walutowego pomiędzy stronami umowy ,

- naruszenia prawa materialnego poprzez nieprawidłowe zastosowanie :

1/ art. 385 ¹ §1 kc w z zw. z art. 6 ust. 1 Dyrektywy nr 93/13 / EWG w zw. z art. 7 ust. 1 tego aktu , a także art. 385 ¹ §1 i 2 kc [ chociaż ten ostatni został sformułowany warunkowo – por k. 384 str. 9 apelacji] i wyrażenie przez Sąd niższej instancji nieuzasadnionego wniosku , że postanowienia umowy składające się na mechanizm denominacji mają charakter niedozwolony , w rozumieniu tych przepisów , kształtując obowiązki umowne powodów w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco naruszając ich interesy .

Zdaniem banku,/ na co wskazał motywując warunkowy zarzut, na wypadek nie podzielenia innych dotyczących abuzywnej kwalifikacji postanowień umowy z 29 września 2005r /, nawet gdyby przyjąć , że postanowienia te mają taki charakter , Sąd Okręgowy zupełnie nie uwzględnił tego , że tylko część klauzuli denominacyjnej- opisująca sposób przeliczenia obu walut , polskiej i szwajcarskiej, może potencjalnie mieć taki charakter a w pozostałym zakresie klauzula ta pozbawiona jest tej cechy i powinna nadal pomiędzy stronami , w ramach związania ich umową , obowiązywać.

2/ uznanie umowy za nieważną w całości , narusza także , zdaniem banku , art. 385 ¹ §1 i 2 kc w zw z art. 358 §2 w zw z art. 3 kc oraz art. 6 ust. 1 Dyrektywy albowiem w dacie podpisania umowy z 29 września 2005r., zaspokajała interesy małżonków W.. Wobec tego jej ocena dokonana przez Sąd Okręgowy, narusza zasady proporcjonalności i pewności obrotu.

3/ zdaniem skarżącego doszło do naruszenia art. 385 ¹ §2 kc przez to , że mimo , iż część postanowień została uznana za niedozwolone, umowa powinna nadal obowiązywać gdyż zawiera elementy składowe opisujące świadczenia stron . Powodowie , przy odpowiednim zastosowaniu art. 358 §2 kc [ obowiązującego od 24 stycznia 2009r ] mogą nadal realizować spłaty zobowiązania albo to w złotówkach, przy stosowaniu do przeliczeń średniego kursu franka do złotówki , publikowanego przez Narodowy Bank Polski albo bezpośrednio w walucie szwajcarskiej,

4/ art. 65 §2 kc wobec nie wzięcia pod uwagę , iż zgodnym zamiarem stron było zaciągniecie zobowiązania kredytowego przez małżonków W. we frankach szwajcarskich ,

5/ art. 69 ust. 1, 2 i 3 ustawy Prawo bankowe poprzez przyjęcie , iż umowa mimo niedozwolonego charakteru postanowień składających się na klauzulę denominacji nie może nadal funkcjonować, a równocześnie, iż kwota świadczenia umownego nie była właściwie oznaczona chociaż została oznaczona w walucie szwajcarskiej ,

6/ art. 358 ¹ §2 kc i art. 65 §1 ustawy Prawo bankowe wobec przyjęcia , iż sporna umowa zawiera klauzule waloryzacyjne chociaż tak nie jest , a przewidziano w niej nominalne rozliczenie w walucie franka szwajcarskiego ,

7/ art. 385 ² kc , jako następstwa dokonania oceny niedozwolonego charakteru postanowień umownych według stanu na dzień podpisania umowy , bez uwzględnienia tego , w jaki sposób umowa była wykonywana i jak zmieniała się w tym czasie , jej treść ,

8/ art. 24 ustawy o Narodowym Banku Polskim albo też art. 41 Prawa wekslowego poprzez ich niezastosowanie dla ustalenia sposobu określenia kursu walutowego franka do złotego w sytuacji uznania , iż część postanowień umownych jest abuzywna,

9 / art. 405 kc w zw. z art. 410 §1 i 2 kc , wobec nietrafnego przyjęcia , że spełnione przez powodów świadczenia zwrotne mają charakter nienależnych,

10/ art. 409 kc , jako następstwa nie wzięcia przez Sąd pod uwagę , że skarżący bank świadczenia te już zużył i nie jest nimi , w chwili orzekania , wzbogacony,

11/ art. 411pkt 1, 2 i 4 kc wobec tego , że Sąd Okręgowy nie uwzględnił , iż kredytobiorcy świadomie i dobrowolnie spełniali, w wykonaniu umowy , świadczenia zwrotne , co czyniło zadość zasadom współżycia społecznego , a ponadto czynili to z zamiarem spłaty zadłużenia. Zatem były kredytodawcy należne na innej podstawie prawnej – w sytuacji uznania umowy z 29 września 2005r za nieważną,

12/ art. 118 kc w zw. z art. 120 kc i w konsekwencji nie podzielenia zasadnie podniesionego przez bank zarzutu przedawnienia zgłoszonego przez powodów roszczenia pieniężnego mimo , że miało on okresowy charakter.

Zarzucany błąd Sądu miał polegać także na tym , iż nie określił w jakiej dacie powodowie podjęli świadomą decyzję co do nie sanowania , z mocą wsteczną postanowień uznanych przez Sąd I instancji [ niezasadnie ] za mające charakter niedozwolony.

Skarżący bank , odwołując się do art. 380 kpc wniósł aby dowód z opinii biegłego z zakresu bankowości i finansów / rachunkowości / został przeprowadzony na etapie postępowania odwoławczego.

W rozbudowanej ponad rzeczywistą potrzebę części argumentacyjnej środka odwoławczego , która z przyczyn teleologicznych nie będzie przez Sąd II instancji relacjonowana , strona pozwana w istocie powtórzyła dotąd prezentowane w sprawie stanowisko.

Strony złożyły wzajemne odpowiedzi na apelacje oponentów procesowych , domagając się ich oddalenia jako pozbawionych uzasadnionych podstaw oraz przyznania na swoją rzecz kosztów postępowania apelacyjnego.

Strona pozwana, w piśmie procesowym z dnia 14 września 2022r.,złożyła zarzut zatrzymania świadczenia powodów do kwoty 954 019 , 68 zł odpowiadającej sumie udzielonego im kredytu. / por. k. 402-407 akt/.

Powodowie wraz z pismem procesowym z dnia 28 lutego 2023r., załączyli dokumenty potwierdzające to , że w dniu 24 stycznia 2023r wezwali pozwany bank do zapłaty świadczeń pieniężnych, spełnionych w wykonaniu umowy kredytowej ale tych , nie obejmujących sumy złotówkowej i wyrażanej walucie szwajcarskiej , które są w rozpoznawanej sprawie przedmiotem ich roszczenia pieniężnego.

Natomiast a w dniu 13 lutego 2023r złożyli materialnoprawne oświadczenie o potrąceniu tych wierzytelności z wzajemną wierzytelnością strony przeciwnej z tytułu udzielonego im kapitału./ kwota 954 019, 68 zł/ .

W tym oświadczeniu stanowczo stwierdzili , iż nie obejmują nim dochodzonego w rozstrzyganej sprawie świadczenia pieniężnego co do kwoty 180 000zł oraz 30 000 franków szwajcarskich ale inną część wierzytelności , która obejmuje sumy spłat wyrażanych tak w złotym dokonanych w okresie od 17 października 2005 do 15 marca 2020 a także w okresie od 15 kwietnia 2020r do 15 stycznia 2023r - spłaconych już tylko we franku szwajcarskim . Oświadczenie o potrąceniu zostało doręczone stronie przeciwnej w dniu 16 lutego 2023r

/ por . k. 435-448 akt. /

Oświadczenie to kredytobiorcy powtórzyli w piśmie skierowanym do banku w dniu 19 kwietnia 2024r , czyniąc to w reakcji na wytoczenie przez kredytodawcę przeciwko nim przed Sąd Okręgowy w K. powództwa o zwrot świadczenia z tytułu kapitału kredytu , które jest przedmiotem postępowania w sprawie oznaczonej sygnaturą (...)tego Sadu.

/ por. k. 465-468 akt /

W związku z tymi oświadczeniami bank , podtrzymując swój środek odwoławczy , twierdził , że roszczenie pieniężne powodów także z tej przyczyny powinno zostać oddalone w całości. Jednocześnie jednak na rozprawie apelacyjnej poprzedzającej wydanie motywowanego wyroku twierdził , iż oświadczenia te nie są skuteczne albowiem w dacie ich składania przez małżonków W. , nie została prawomocnie rozstrzygnięta kwestia ważności umowy kredytowej z 29 września 2005r

/ por. zapis dźwiękowy rozprawy apalacyjnej z dnia 26 lutego 2025r minuty 10-16 , zapis skrócony k. 482 v akt/.

D. i P. W. (1) , nie podzielając takiego stanowiska podkreślali , że oświadczenie o potrąceniu z 13 lutego 2023r , później tylko powtórzone na potrzeby obrony przed roszczeniem banku w procesie procesu o zwrot kapitału kredytu , nie obejmowało tej części ich wierzytelności pieniężnej , której dochodzą w rozpoznawanej sprawie.

Rozpoczynając ocenę środków odwoławczych od apelacji powodów , Sąd II instancji uznaje ją za uzasadnioną w części , która to ocena prowadzi do zmiany orzeczenia Sądu Okręgowego , w sposób wskazany w punkcie 1 sentencji wyroku zmieniającego.

Jak wskazano wyżej, kredytobiorcy w swoim środku odwoławczym nie podnoszą żadnych zarzutów procesowych ani odnoszących się do sposobu dokonania przez Sąd niższej instancji ustaleń faktycznych relewantnych dla oceny zgłoszonego przez nich pieniężnego roszczenia zwrotnego.

Przyjmując zatem, w ramach oceny odwoławczej wyroku z dnia 12 maja 2022r te ustalenia za prawidłowe , Sąd II instancji podziela w części zarzut materialny na którym oparta została oparta ich apelacja.

Zgodnie z mogącym być już uznanym za utrwalone , najbardziej aktualnym stanowiskiem orzeczniczym Sądu Najwyższego a w szczególności tym , które na tle wykładni art. 6 ust. 1 Dyrektywy nr 93/13/ EWG , zajmuje w zakresie określenia początkowego terminu płatności odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia zwrotnego spełnionego przez kredytobiorców – konsumentów w wykonaniu nieważnej, na skutek abuzywności części jej postanowień o których kształcie decydował bank – przedsiębiorcę - Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej,

/ por. powołane jedynie przykładowo : wyrok SN z dnia 30 lipca 2024r , sygn. II CSKP 296/24 oraz wyrok TSUE z dnia 14 grudnia 2023r , sygn. C- 28/22 , obydwa powołane za zbiorem Lex /

ten początkowy termin należy łączyć ze stanem opóźnienia po stronie kredytodawcy, wywołanego upływem terminu , oznaczonego w uprzednim wezwaniu kredytobiorcy do dobrowolnego spełnienia świadczenia albo też tego , który wynika z przepisu prawa krajowego - w rozstrzyganej sprawie art. 455 kc. - skoro świadczenie zwrotne strony pozwanej ma charakter bezterminowy.

Oczywiście tego rodzaju świadczenie jest powodom należne tylko w sytuacji, gdy przyjąć , w formie przesłanki jego zasadności to , że umowa kredytowa z 29 września 2005r jest ab initio nieważna ale taką jej cechę Sąd II instancji przyjmuje , a o przyczynach takiej jej kwalifikacji , będzie mowa bliżej w ramach oceny odwoławczej apelacji strony pozwanej , w dalszej części uzasadnienia.

Trzeba także dodać , że co do zasady , roszczenie pieniężne powodów jest uzasadnione skoro ani jego część wyrażona w złotówkach ani ta , która , która obejmuje franki szwajcarskie, nie były przez stronę pozwaną kwestionowane jako zwrócone przez małżonków W. , w wykonaniu umowy kredytowej w okresie oznaczonym w podstawie faktycznej powództwa- w jego ostatecznym – poddanym pod osąd - kształcie.

Takiej oceny nie zmienia przy tym okoliczność , że kredytobiorcy złożyli w dniu 13 lutego 2023r oświadczenie o potrąceniu swojej wierzytelności pieniężnej, z taką samą rodzajowo wierzytelnością strony przeciwnej , z tytułu zwrotu udzielonego im kapitału.

Jak bowiem wynikało z jednoznacznej treści tego oświadczenia , powtórzonego w ramach postępowania rozpoznawczego przed Sądem Apelacyjnym , nie objęli oni nim tej części swojej pretensji finansowej , której dochodzą w rozstrzyganej sprawie.

Takiej stanowczej i konsekwentnej dystynkcji , strona pozwana nie negowała , podnosząc - o czym także była już mowa - innego rodzaju zarzuty , dla ocenianego obecnie zagadnienia , niedoniosłe.

Rozważając kwestię określenia początkowego terminu od którego powodom należne są odsetki ustawowe za opóźnienie od dochodzonej kwoty złotówkowej -180 000zł - wskazać należy , że wprawdzie powodowie twierdzili , iż wezwali bank do spełnienia tego świadczenia odrębnym pismem ale nie zostało to wykazane w postępowaniu.

W tej sytuacji , jako takie wezwanie należy traktować żądanie zapłaty w/w kwoty, zawarte w pozwie. Jego odpis został stronie pozwanej doręczony w dniu 29 października 2020r. / por. k. 84 akt /.

Jakkolwiek Sąd I instancji zakreślił bankowi miesięczny termin do zajęcia stanowiska wobec żądań w nim zawartych / por. k. 79 akt / , tym nie mniej , w ocenie Sądu Apelacyjnego, uzasadnione jest przyjęcie , że stan opóźnienia po jego stronie w spełnieniu tej części świadczenia zwrotnego można potwierdzić w ósmym dniu od tej daty czyli od 7 listopada 2020r.

Z jednej strony nie można bowiem przyjąć , że termin „niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania „ , którym posługuje się norma art. 455 kc , należy utożsamić z którymkolwiek z dni wcześniejszych , w tym z pewnością z datą 8 września 2020r , którą wskazali w swoim żądaniu powodowie.

Trzeba uwzględnić , że bank jest strukturą organizacyjnie złożoną , a decyzja o ewentualnej zapłacie świadczenia w realizacji wezwania nie przynależy do szeregowych pracowników ale osób , które w tym zakresie są uprawnione je podjąć. Stąd usprawiedliwionym jest wniosek zgodnie z którym w takim przypadku termin „niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania „ należy wykładać jako „ bez nieuzasadnionej opieszałości „ a to uzasadnia ocenę , iż postępując w ten sposób, pozwany bank mógł zdecydować , w normalnym biegu spraw korporacyjnych , o dobrowolnym wykonaniu tego obowiązku w ciągu kolejnych 7 dni , od otrzymania wezwania, we wskazanej wyżej formie.

Stąd w dniu ósmym po nim , należy uznawać stronę pozwaną za pozostająca w stanie opóźnienia w wykonaniu tego zobowiązania.

Z drugiej strony określenie terminu sądowego nie może mieć decydującego znaczenia dla potwierdzenia stanu opóźnienia , tym bardziej , że w sprawie nie zostały ustalone żądane okoliczności wskazujące na to dlaczego - według kryterium obiektywnego - termin na odpowiedź na pozew ten w właśnie sposób został w rozstrzyganej sprawie określony , tym samym pozostając swobodną decyzją Sądu Okręgowego, której następstwa dla rozstrzyganej kwestii są irrelewantne.

Dlatego Sąd II instancji uznał , że kwota 180 000zl jest powodom należna wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie, począwszy od 7 listopada 2020r / do dnia zapłaty/

Wychodząc z tych samych założeń , Sąd II instancji ocenił , iż w odniesieniu świadczenia kwoty 30 000 fraków szwajcarskich odsetki takie należą się powodom począwszy od dnia 28 października 2021r / do dnia zapłaty/.

Żądanie zapłaty sumy we frankach znalazło się w piśmie procesowym małżonków W. , rozszerzającym żądanie pozwu o nią , datowanym na 18 października 2021r. Odpis tego pisma został doręczony pełnomocnikowi banku , bezpośrednio przez pełnomocnika powodów , na rozprawie przed Sądem Okręgowym w dniu 20 października 2021r / por. k. 296 v akt /

Od tego dnia zatem zaczął biec siedmiodniowy termin na dobrowolne spełnienie przez stronę pozwaną tego świadczenia i w konsekwencji od dnia następnego po jego upływie – czyli od 28 października 2021r bank zaczął pozostawać w opóźnieniu w wykonaniu tego obowiązku, które uzasadnia naliczanie odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty tego świadczenia do dnia zapłaty.

W konsekwencji roszczenie powodów o ile oparte zostało na tezie o wcześniejszych początkowych terminach naliczania należności odsetkowych od wskazanych wyżej kwot [ [odpowiednio od 8 września 2020r i 18 października 2021r ] należało jako nieuzasadnione i podlegające oddaleniu.

Stąd , w częściowym uwzględnieniu apelacji D. i P. W. (1) , Sąd Apelacyjny , na podstawie art. 386 §1 kpc w zw, z art. 455 i 481 §1 kc , orzekł reformatoryjnie w sposób określony w punkcie 1 I motywowanego wyroku , w pozostałym zakresie ich środek odwoławczy oddalając w oparciu o art. 385 kpc.

Apelacja strony pozwanej nie jest uzasadniona i podlega oddaleniu w całości.

Nie można bowiem podzielić , jako zasadnego, żadnego z zarzutów apelacyjnych na które powołuje się bank

Rozpoczynając ich ocenę od tych , które mają charakter procesowy , na wstępie należy wskazać , że zarzut tego rodzaju jest uzasadniony jedynie wówczas , gdy spełnione zostaną równocześnie dwa warunki.

Strona odwołująca się do niego wykaże , że rzeczywiście sposób postępowania Sądu naruszał indywidualnie oznaczoną normę [ normy ] formalne. Jednocześnie nieprawidłowości te prowadziły do następstw , które miały istotny wpływ na treść wydanego orzeczenia. Nieco inaczej kwestię tę ujmując , zarzut procesowy jest usprawiedliwiony jedynie wówczas, jeżeli zostanie dowiedzione , że gdyby nie potwierdzone błędy proceduralne Sądu niższej instancji , orzeczenie kończące spór stron miałoby inną treść.

Uwzględniając to generalium , odeprzeć należy narzut naruszenia art. 327 ¹ §1 i 2 kpc .

Jak wynika z ukształtowanego i jednolitego , podzielanego przez Sąd Apelacyjny, w składzie rozstrzygającym sprawę, orzecznictwa Sądu Najwyższego - ukształtowanego jeszcze na tle wykładni art. 328 §2 kpc , [ który zastąpiła- bez istotnych zmian merytorycznych - obecna norma art. 327 ¹ §1 i 2 kpc] zachowującego aktualność , zarzut taki może być uzasadniony jedynie wyjątkowo, gdy konstrukcja pisemnych motywów orzeczenia Sądu niższej instancji jest tak wadliwa, iż nie zawierają one danych pozwalających na przeprowadzenie na ich podstawie kontroli instancyjnej orzeczenia.

Inaczej mówiąc , zarzut naruszenia tego przepisu jest uzasadniony wtedy, gdy uzasadnienie wyroku nie pozwala na stwierdzenie czy Sąd prawidłowo zastosował przepisy prawa materialnego i [ lub ] procesowego.

/ por. także wskazane jedynie ilustracyjnie postanowienie SN z dnia 21 listopada 2001, sygn. I CKN 185/01 powołane za zbiorem Lex/

Tego rodzaju zasadniczymi / konstrukcyjnymi / wadami motywy wyroku z 12 maja 2022r. nie są dotknięte.

Wynika z nich z oparciu o jakie ustalenia i wnioski prawne , odwołane do mających w sprawie zastosowanie norm prawa materialnego, Sąd oparł swoje rozstrzygnięcie. Wiadomo jest z jego lektury także w jaki sposób- chociaż może opisany nadmiernie zwięźle - i dlaczego ocena zgromadzonych dowodów została przeprowadzona we wskazany w uzasadnieniu sposób.

Nie jest w związku z tym usprawiedliwiona argumentacja skarżącego wspierająca ten zarzut, tym bardziej , że Sąd rozpoznając sprawę i motywując wydane orzeczenie , nie ma obowiązku wskazywać w jaki sposób odnosi się do wszystkich twierdzeń i ocen stron . Jego obowiązek w tym zakresie ogranicza się tylko do tych , które z punktu widzenia przedmiotu uzasadnianego rozstrzygnięcia , uznaje za doniosłe.

Już tylko dodatkowo należy wskazać , że znajdujące się w aktach uzasadnienie orzeczenia nie jest obarczone nieprawidłowościami na które bank powołuje się w motywach zarzutu. W konsekwencji , tym bardziej, nieuzasadnione jest twierdzenie , że na skutek tych wad doszło do sytuacji w której Sądowi niższej instancji można zasadnie zarzucić , iż nie rozpoznał istoty sprawy.

Nieuzasadniony jest zarzut naruszenia art. 233§1 kpc

Skuteczne postawienie tego zarzutu- poza wskazanymi wyżej generaliami , wymaga od strony wykazania na czym , w odniesieniu do zindywidualizowanych dowodów , polegała nieprawidłowość postępowania Sądu, w zakresie ich oceny i poczynionych na jej podstawie ustaleń.

W szczególności strona ma wykazać dlaczego obdarzenie jednych dowodów wiarygodnością czy uznanie, w odróżnieniu od innych, szczególnego ich znaczenia dla dokonanych ustaleń , nie da się pogodzić z regułami doświadczenia życiowego i [lub ] zasadami logicznego rozumowania , czy też przewidzianymi przez procedurę regułami dowodzenia.

Nie dochowanie tych wymagań , wyklucza uznanie go za usprawiedliwiony, pozostając dowolną , nie doniosłą z tego punktu widzenia, polemiką oceną i ustaleniami Sądu niższej instancji.

/ por. w tej materii , wyrażające podobne stanowisko , powołane tylko przykładowo, orzeczenia Sądu Najwyższego z 23 stycznia 2001, sygn. IV CKN 970/00 i z 6 lipca 2005, sygn. III CK 3/05 , obydwa powołane za zbiorem Lex/

Ponadto nie można tracić z pola widzenia również , że swobodna ocena dowodów stanowi jeden z podstawowych elementów składających się na jurysdykcyjną kompetencję Sądu , który dowody bezpośrednio przeprowadza.

Ma to m. in. i takie następstwo , że nawet w sytuacji, w której z treści dowodów można , w zakresie ustaleń , wyprowadzić równie logiczne , chociaż przeciwne do przyjętych przez Sąd I instancji wnioski , to zarzut naruszenia normy art. 233 §1 kpc , pomimo to , nie zostanie uznany za usprawiedliwiony.

Dopóty , dopóki ocena przeprowadzona przez Sąd ocena mieści się w granicach wyznaczonych przez tę normę procesową i nie doznały naruszenia wskazane tam jej kryteria , Sąd Odwoławczy obowiązany jest ocenę tę , a co za tym idzie także wnioski z niej wynikające dla ustalań faktycznych , aprobować .

To, w jaki sposób strona pozwana motywuje realizację tak tego zarzutu procesowego jak i funkcjonalnie z nim związanych zarzutów faktycznych , wyklucza uznanie ich za uzasadnione.

W miejsce rzeczowej, opartej na wskazanych wyżej kryteriach , odniesionej do indywidualnie oznaczonych dowodów [ i opartych na wnioskach z tej oceny ustaleń faktycznych , które przez to miałyby być wytykanymi nieprawidłowościami ] polemiki ze sposobem postępowania Sądu Okręgowego , skarżący ogranicza się do przeciwstawienia jej własnej ich wersji , jego zdaniem poprawnej.

Nieprawidłowość Sądu na której oparty jest ten oraz zarzuty faktyczne - zgodnie z argumentacją tego apelanta - sprawdza się ją się do tego ,że nie przyjął on wersji oceny dowodów i faktów , które (...) SA uznaje za odpowiadające rzeczywistemu stanowi rzeczy, mającego miejsce w relacjach pomiędzy stronami sporu , ukształtowanymi na tle i w związku z zawarciem umowy z 29 września 2005r.

A według przebiegu zdarzeń afirmowanego przez bank , małżonkowie W. zostali w sposób dostateczny dla oceny jego skali , poinformowani, przy podpisywaniu umowy, o ryzyku walutowym wynikającym z umowy kredytowej denominowanej do waluty obcej , a rzeczywisty rozmiar ich zobowiązania kredytowego był oznaczony od samego początku w sposób prawidłowy i dla klientów banku czytelny , nie budzący ich wątpliwości . Ponadto strona pozwana nie mogła tego obowiązku swoich klientów kształtować jednostronnie w sposób dowolny , będąc związana wysokością kursów waluty szwajcarskiej, określanej przez obiektywne siły panujące na rynku wymiany walut.

postanowienia umowy były dla kredytobiorców czytelne i jasne , mogli negocjować ich treść , a formą realizacji tego uprawnienia było to , że sami zdecydowali o rodzaju kredytu jaki zaciągają a także o tym w jaki sposób będą go spłacać.

Już stwierdzenie takiego sposobu motywowania stawianych zarzutów wystarcza dla odparcia ich obu.

Dlatego jedynie na marginesie dostrzegając , że w istocie argumenty powołane dla wsparcia weryfikowanych zarzutów [ w rozbudowanej ponad rzeczywistą potrzebę formie redakcyjnej ] , nie dotyczą wprost oceny dowodów i okoliczności faktycznych ale prawnej weryfikacji okoliczności towarzyszących zawarciu umowy oraz kształtowania danych w Tabeli Kursów walut , które dla dokonywanych przeliczeń /stosowania klauzul przeliczeniowej - spreadau walutowego- i kursowej / , stosował najpierw jego poprzednik prawny, a później pozwany bank , z punktu widzenia przesłanek oceny postanowień umowy stron jako mających / bądź nie / cechy niedozwolonych.

Sąd II instancji dodaje jeszcze , iż podziela , wbrew argumentacji strony pozwanej, stanowisko Sądu Okręgowego zgodnie z którym informacja przekazana D. i P. W. (1) przy podpisywaniu umowy o ryzyku walutowym była, z punktu widzenia ich interesów- możliwości racjonalnej oceny swojej sytuacji finansowej . w warunkach wzrostu kursu waluty szwajcarskiej , w czasie obowiązywania umowy przez wiele lat , niedostateczna i nietransparentna.

W tym kontekście dodać jeszcze należy , że to pracownicy banku zapewniali powodów o stabilności waluty szwajcarskiej ale równocześnie twierdzili , że nie mają zdolności kredytowej do zaciągnięcia zobowiązania , w wysokości przez siebie zakładanej, w walucie innej niż frank szwajcarski.

Stąd nieuzasadnionym jest stanowisko banku , który wady ustaleń upatruje w przyjęciu ,że powodowie mieli wpływ na postanowienia umowy , skoro wybrali rodzaj kredytu. Wybór był następstwem wskazanej oceny personelu poprzednika prawnego strony skarżącej .

Przy tym poza sporem było , że bank stosował wzorzec umowny kredytu denominowanego w takiej walucie i nie było realnej możliwości negocjowania poszczególnych jego postanowień, a w każdym razie bank - przedsiębiorca - takiej rzeczywistej możliwości po stronie kredytobiorców w postępowaniu rozpoznawczym nie dowiódł .

Sąd Odwoławczy uznaje także za trafną , tę część faktycznego stanowiska Sądu niższej instancji / podważanego w ramach zarzutów faktycznych strony skarżącej / , w której wskazywał , że skoro doniosła dla oceny ważności umowy jest chwila jej podpisania, to niezależnie od tego jakie dane kursowe zamieszczał bank / jego poprzednik prawny/ w obowiązującej u siebie Tabeli Kursów , istotne było to , że ta część postanowień umownych , która dotyczyła waloryzacji kredytu kursem CHF , nawet potencjalnie , dawała możliwość silniejszej stronie stosunku zobowiązaniowego - przedsiębiorcy- dowolnego / nieograniczonego / ustalania kursu przeliczenia złotówek na franka i odwrotnie , a nie to, czy bank stosował kusy przeliczeniowe wynikające z danych rynkowych.

Stąd pozbawione znaczenia było też to , jak kwestia ta była regulowana później, a także jak kształtowałoby się zobowiązanie powodów , gdyby w miejsce danych kursowych z Tabeli Kursów stosować średni kurs NBP, a mierniki decydujące o oprocentowaniu kredytu byłyby charakterystyczne i stosowane przez stronę pozwaną, przy udzielaniu innych kredytów. Zupełnie bez znaczenia jest także , iż dane z Tabeli Kursów bank stosował i stosuje także do innych prowadzonych przez siebie operacji finansowych z udziałem innych walut niż złoty.

Niezasadnie również strona pozwana upatruje nieprawidłowości faktycznych, a także realizacji zarzutu naruszenia art. 233 §1 kpc w zw. z art. 299 kpc w tym , iż Sąd I instancji obdarzył wiarygodnością zeznania obydwojga powodów.

Brak było, zdaniem Sądu II instancji , obiektywnych - wynikających z treści innych dowodów zgromadzonych w postępowaniu - podstaw do odmiennej ich oceny - tym bardziej , że to właśnie z treści części tych innych dowodów wynika potwierdzenie dla wiarygodności relacji małżonków W. . Twierdzenie strony skarżącej o innym niż konsumenckie przeznaczeniu środków z zaciągniętego kredytu przez P. W. (3) jest całkowicie dowolne.

Z ustaleń poczynionych w sprawie wynika , że kapitał przekazany powodom przez (...) S.A. przeznaczyli oni na zakup nieruchomości przy ul. (...) w K.. Z treści §2 umowy z dnia 29 września 2005r jednoznacznie wynika , że została ona zawarta z powodami jako osobami fizycznymi na cele konsumenckie. Pozwany bank nie podejmował w postępowaniu żadnej inicjatywy dowodowej aby doprowadzić do ustalenia okoliczności przeciwnych co do charakteru kredytu , na których m. in. obecnie buduje apelacyjną krytykę oceny depozycji powodów przesłuchanych w charakterze stron.

Odeprzeć należy, jako nietrafny, zarzut naruszenia art. 235 ² §1 pkt 2 w zw. z art. 278 §1 kpc i art. 227 kpc oraz ściśle z nim powiązany zarzut naruszenia art. 278 §1 kpc w zw. z art. 233 §1 kpc , wobec nie uwzględnienia wniosku o przeprowadzenie w postępowaniu dowodu z opinii biegłego z zakresu bankowości i finansów oraz samodzielnego ustalenia przez Sąd Okręgowy iż powodowie zostali obciążeni ryzykiem kursowym.

Przy przyjętej koncepcji prawnej oceny roszczenia pieniężnego powodów dla weryfikacji którego przesłanką było ustalenie, iż umowa kredytowa jest nieważna od samego początku , którą Sąd Odwoławczy podziela , prowadzenie dowodu z opinii biegłego dla potwierdzenia wniosków banku wskazanych w jego tezie , jest zbędne nie prowadząc do ustaleń doniosłych dla rozstrzygnięcia.

Natomiast to , że przy takiej , jak przyjęta w umowie stron konstrukcji klauzuli denominacyjnej obciążenie powodów ryzykiem walutowym /zmiany kursu złotówki do franka szwajcarskiego w czasie / jest oczywiste. Nota bene o takim ryzyku powodowie , nawet według twierdzeń skarżącego banku mieli być informowani/ jego zdaniem w sposób dostateczny /

Dlatego też Sąd II instancji oddalił ponowiony w apelacji banku dowód z opinii biegłego , wskazanej wyżej specjalności, uznając go nie tylko za nie prowadzący do poczynienia doniosłych ustaleń ale także spóźniony w rozumieniu art.381 kpc.

Z podanych powodów, oceniając , iż zarzuty procesowe , w tym w szczególności zarzut przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów i wynikających stąd błędów ustaleń , nie są zasadne , fakty uczynione przez Sąd I instancji podstawą kontrolowanego instancyjnie orzeczenia , jako poprawne i kompletne , Sąd Apelacyjny przyjmuje za własne.

W świetle tych ustaleń nie można uznać za zasadny żadnego z zarzutów materialnych postawionych w apelacji strony pozwanej.

Nietrafnie (...) S.A. podnosi zarzut naruszenia art. 385 ^{( 1)} §1i 2 kc w związku z art. 358 §2 kc , oraz zarzuty zbudowane na odwołaniu się do normy art. 385 ^{( 1)} §1 kc w powiązaniu z innymi przepisami kc oraz wskazanymi przez skarżącego normami ustawy prawo bankowe a także art. 6 ust. 1 i 7 ust. 1 Dyrektywy nr 93/13 / EWG

Zarzuty ten sprowadzają się do stwierdzenia , iż Sąd niezasadnie uznał umowę zawartą przez strony za nieważną w całości z powodu abuzywności postanowień regulujących klauzulę denominacyjną [ w istocie składająca się z klauzuli przeliczeniowej [ spreadu walutowego] i klauzuli kursowej – [ §9 ust 4 umowy oraz stanowiący jej integralna część załącznik nr(...) - w szczególności treść jego ust. 2 ] , w warunkach , gdy brak było do tego podstaw albowiem :

a/ postanowienia te nie kształtują praw i obowiązków kredytobiorców w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, nie naruszając w sposób rażący interesów D. i P. W. (1) jako klientów banku – konsumentów ,

b/ Sąd I instancji nie uwzględnił , że nawet gdyby przyjąć niedozwolony charakter tych postanowień, to odnosiły się one nie do całości klauzul, przeliczeniowej i kursowej , a jedynie do elementów ustanowionego w umowie mechanizmu przeliczenia, nie obejmując pozostałych fragmentów tych klauzul.

W takim przypadku Sąd powinien był rozważyć zastąpienie tego mechanizmu, średnim kursem franka szwajcarskiego do waluty polskiej , publikowanym przez NBP /stąd m.in. skarżący powołał zarzuty niezastosowania norm art. 24 ustawy O Narodowym Banku Polskim oraz art. 41 Prawa wekslowego , które posługują się tym kryterium kursowym , a także zarzut nie uwzględnienia treści art. 358 §2 kc , który powinien był być przez Sąd I instancji zastosowany , a umowa uznana za nadal wiążącą strony /

W bardzo zbliżony sposób pozwany bank motywował zarzut naruszenia art. 65§1 i 2 kc twierdząc ,iż Sąd I instancji interpretując treść umowy stron, odwołał się jedynie do literalnego brzmienia jej postanowień , pomijając inne kryteria wykładnicze. A ich zastosowanie , w szczególności kryterium zgodnego zamiaru stron, doprowadziłoby do innych wniosków w zakresie treści oświadczeni woli kontrahentów. Zgodnie z nią , zamiarem zarówno banku jak i powodów było zawarcie umowy w której kapitał był wyrażony we franku szwajcarskim.Zatem wbrew takiej , poprawnej wykładni postanowień umownych , zgodnej przy tym także z zasadami współżycia społecznego , Sąd niezasadnie ocenił umowę z dnia 29 września 2005r. jako ab initio nieważną.

Rozpoczynając weryfikację tych zarzutów należy wskazać , że od samego początku postępowania powodowie stanowczo dali wyraz stanowisku, że z pewnością ich zamiarem nie było to aby kurs przeliczenia walut polskiej i szwajcarskiej zastąpić średnim kursem NBP. Przeciwnie , uważali ,iż postanowienia o których była mowa wyżej, są ukształtowane sprzecznie z ich usprawiedliwionymi interesami , naruszając je w sposób rażący.

Stąd twierdzenia banku , iż należało je wyłożyć tak aby, honorując rzeczywisty zamiar stron , utrzymać ją nadal jako obowiązującą / przy zastosowaniu średniego kursu CHF publikowanego przez Narodowy Bank Polski / są zupełnie dowolne , wykluczając podzielenie stanowiska apelującego banku opartego na tym założeniu.

Wbrew rozbudowanej argumentacji strony pozwanej , której nadmiar powoduje zatarcie się jasności tejże , Sąd I instancji nie popełnił zarzucanych mu błędów zastosowania art. 385 ¹ §1 i 2 kc , w powiazaniu z innymi normami kodeksowymi , ustawy Prawo bankowe oraz Dyrektywy nr 93/13/ EWG , trafnie przyjmując abuzywność postanowień umowy stron, w szczególności tych , określających sposób waloryzacji /przeliczenia / waluty szwajcarskiej na polską i odwrotnie, według Tabeli Kursów , obowiązujących u strony pozwanej./ jej poprzednika prawnego/.

To ten właśnie mechanizm , na zastosowanie którego powodowie jako klienci – konsumenci - nie mieli żadnego wpływu , ten bowiem był wprowadzony jednostronnie przez kredytodawcę na podstawie wzorca umownego , ostatecznie decydował o tym ile pieniędzy zostało ówcześnie D. i P. W. (1) udostępnione przez bank oraz w jaki sposób, poszczególne raty kapitałowo – kredytowe, wpływały na rzeczywiste zmniejszenie ich zobowiązania kredytowego.

Taki ich charakter prowadzi do nieważności umowy jako całości albowiem nie może ona nadal funkcjonować , w warunkach uznania tych klauzul , za nie wiążące powodów.

Dodać jeszcze należy , iż jak wynika z ustaleń poczynionych w postępowaniu, żadne postanowienie umowne spośród tych , które składały się na mechanizm służący opisanym wyżej przeliczeniom , nie zostało z kredytobiorcami uzgodnione indywidualnie.

W szczególności bank nie dowiódł- mimo , że to na nim spoczywał obowiązek w tym zakresie- faktów pozwalających na wniosek przeciwny. Kredytobiorcy dokonali jedynie wyboru gotowego produktu przygotowanego przez przedsiębiorcę i to w sytuacji , gdy pracownicy (...) S.A. twierdzili , iż nie mają zdolności kredytowej na uzyskanie pieniędzy w zakładanej przez nich sumie poprzez zaciągniecie kredytu złotówkowego.

Dla zrealizowania przesłanki rzeczywistego wpływu konsumenta na treść postanowień umownych nie wystarczy wykazanie, że dowiedział się o treści postanowień których niedozwolony charakter podnosi, w odpowiednim czasie, a strony prowadziły w tym przedmiocie negocjacje.

Konieczne jest udowodnienie wspólnego ustalenia ostatecznej ich treści , w wyniku rzetelnych negocjacji, w ramach których konsument miał realny wpływ na treść określonego postanowienia umownego, chyba że zostało ono sformułowane przez niego i włączone do umowy na jego żądanie.

/ por. w tej materii także judykat Sądu Najwyższego z dnia 10 grudnia 2019r , sygn.IV CSK 443/18 , powołany za zbiorem Legalis /.

Takich indywidualnych uzgodnień przed podpisaniem umowy z 29 września 2005r nie było, w tym w szczególności w odniesieniu do postanowień określających sposób, w jaki kwota kredytu i sumy rat kapitałowo odsetkowych , będą przeliczane z waluty szwajcarskiej na polską i odwrotnie.

W ocenie Sądu II instancji , kwestionowane przez powodów postanowienia umowne dotyczyły świadczenia głównego stron.

W mogącym być obecnie uznane za ukształtowane stanowisku orzecznictwa sądowego, w szczególności Sądu Najwyższego, zostało przyjęte zapatrywanie o takim charakterze mechanizmu przeliczeniowego w kredytach denominowanych w walucie obcej .

/ por. powołane jedynie przykładowo wyroki Sądu Najwyższego: z 4 kwietnia 2019 r., sygn. III CSK 159/17, z 9 maja 2019 r., sygn. I CSK 242/18 i z 11 grudnia 2019 r., sygn. V CSK 382/18., powołane za zbiorem Legalis /.

Obowiązek zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu w oznaczonych terminach spłaty , stanowi główne świadczenie kredytobiorcy. Natomiast klauzula według której dochodzi do przeliczenia dokonywanych przez niego wpłat rat na walutę obcą [ w tym przypadku na franka szwajcarskiego ] , wpływa na wysokość tego świadczenia. To z zastosowania tego mechanizmu wynika to , w jakiej wysokości świadczenie główne ma być spełnione, co tym bardziej upewnia poprawność takiej jej kwalifikacji.

Wobec powyższego poddanie tych postanowień umownych kontroli pod kątem abuzywności jest możliwe tylko pod warunkiem, że nie zostały sformułowane w sposób jednoznaczny ( art. 385 ¹ § 1 zd. drugie k.c.) a zatem jeżeli nie zostały wyrażone prostym i zrozumiałym językiem , nie spełniając tym samym wymogu przejrzystości materialnej wynikającej z art. 4 ust. 2 oraz art. 5 dyrektywy nr 93/13/ EWG.

Jak wyjaśnił TSUE w wyroku z dnia 20 września 2017 r. w sprawie o sygnaturze C - 186/16, wymóg wyrażenia warunku umownego prostym i zrozumiałym językiem oznacza, że warunek ten musi zostać zrozumiany przez konsumenta zarówno w aspekcie formalnym i gramatycznym, jak i w odniesieniu do jego konkretnego zakresu, tak aby właściwie poinformowany , a przy tym jako osoba dostatecznie uważna i rozsądna , mógł nie tylko dowiedzieć się o możliwości wzrostu lub spadku wartości waluty obcej, ale również miał realną możliwość oszacowania konsekwencji ekonomicznych takiego potencjalnego następstwa dla swoich zobowiązań finansowych.

Zdaniem Sądu II instancji, ustalenia faktyczne poczynione w postępowaniu nie dają dostatecznych podstaw do uzasadnionego przyjęcia, iż w momencie zawierania umowy, powodowie mieli możliwość uzyskania pełnego rozeznania co do wysokości świadczenia, które będą mieli obowiązek spełnić oraz - i w szczególności- co do ryzyka zmiany kursu waluty w przyszłości i wpływu tej zmiany na rzeczywiste saldo zobowiązania , przekładające się wprost na ich sytuację ekonomiczną w dającym się przewidzieć realnie okresie , zważywszy , iż mieli związać się z bankiem węzłem obligacyjnym na okres /ostatecznie/ dwudziestu lat.

W szczególności brak było , w dniu zawierania umowy , możliwości ustalenia wysokości zobowiązania ratalnego wobec banku , / rat kapitałowo - odsetkowych / albowiem wysokość ta zależna była od danych zamieszczonych w nieokreślonej w umowie Tabeli Kursów, stosowanej przez stronę pozwaną/ jej poprzednika prawnego /. Przy tym sposób zamieszczania w niej tych danych także był pozostawiony wyłącznej decyzji banku. Klienci – konsumenci - nie mieli możliwości ich sprawdzenia ani, tym bardziej, jakiegokolwiek wpływu na ich rzeczywistą wysokość. Tym samym warunek jednoznaczności klauzuli denominacyjnej / przeliczeniowej i kursowej/ , nie został w umowie stron spełniony.

/ por. w tej materii także stanowisko SN zawarte w judykacie z 19 kwietnia 2021r., sygn. III CSK 159/17- powołanym za zbiorem Lex /.

Okoliczności ustalone w sprawie nie pozwalają na potwierdzenie , iż powodowie zostali, przed podpisaniem umowy w sposób jasny , możliwie pełny i zrozumiały poinformowani o ryzyku walutowym, związanym z możliwością niekorzystnych zmian kursu franka szwajcarskiego wobec złotego w czasie.

Przy tym nie można uznać, że obowiązek ten został spełniony poprzez bank, który poprzestał na ogólnym pouczeniu o możliwości wzrostu kursu podczas trwania umowy i wynikającym stąd wpływie na wzrost zakresu obowiązku finansowego powodów. Taki jedynie ogólny charakter pouczenia o ryzyku kursowym wynika z treści ust. 1 załącznika nr (...) do umowy .

Dodać do tego należy , iż dla potwierdzenia wypełnienia przez bank obowiązków informacyjnych dotyczących ryzyka kursowego nie jest wystarczające odebranie od konsumenta standardowego oświadczenia, że o takim ryzyku został poinformowany.

/ por. w tej materii także wyrok SN z 27 listopada 2019r., sygn. II CSK 483/18 powołany za zbiorem Lex /.

Zgodnie z aktualnie obowiązującą w judykaturze wykładnią art. 385 ¹ §1 k.c. nie budzi wątpliwości, iż postanowienia umowy, które określają zasady przeliczenia kwoty udzielonego kredytu na złotówki przy wypłacie kredytu, a także spłacanych rat na walutę obcą, pozwalające bankowi swobodnie kształtować kurs waluty obcej, mają charakter niedozwolonych postanowień umownych.

/ por. wskazane tylko ilustracyjnie orzeczenia SN z 27 lutego 2019 r. sygn. II CSK 19/18 i z 29 października 2019 r. sygn. V CSK 382/18 , powołane za zbiorem Legalis /

Klauzule takie mają charakter abuzywny, gdyż kształtują prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco naruszają jego interesy. Przy czym sprzeczność z dobrymi obyczajami i naruszenie tych interesów polega w tym wypadku na uzależnieniu wysokości świadczenia banku i konsumenta od swobodnej decyzji silniejszej strony stosunku zobowiązaniowego / przedsiębiorcy/.

/ por. tylko ilustracyjnie wyroki SN z 13 grudnia 2018 r., sygn. V CSK 559/17 i z 11 grudnia 2019 r., sygn. akt V CSK 382/18 powołany za zbiorem Legalis /.

W ocenie Sądu Apelacyjnego postanowienia łączącej strony umowy z 29 września 2005r r w zakresie ryzyka walutowego oraz określające wskazany wyżej sposób dokonywania przeliczeń walut polskiej i szwajcarskiej , w odwołaniu się do danych kursowych kształtowanych jednostronnie przez bank, przybierających postać przygotowanych przezeń i obowiązujących w banku Tabel Kursów, uznać należy, za niedozwolone.

Nie ma znaczenia dla tej oceny to, w jaki sposób umowa w rzeczywistości była wykonywana i jak , po jej podpisaniu, zmieniała się jej treść.

Ocena, czy postanowienie umowne jest niedozwolone dokonywana jest bowiem według stanu z chwili zawarcia umowy.

/ por. także uchwalę[ 7] Sądu Najwyższego z dnia 20 czerwca 2018 r., sygn. III CZP 29/17 powołaną za zbiorem Lex /.

Przechodząc do oceny skutków niedozwolonego charakteru tych postanowień , wskazać na wstępie należy , iż zgodnie z treścią uchwały SN z dnia 7 maja 2021 sygn. III CZP 6/21 , powołanej za zbiorem Lex /, której stanowisko Sąd II instancji, w składzie rozpoznającym sprawę podziela, niedozwolone postanowienie umowne jest od początku, z mocy samego prawa, dotknięte bezskutecznością na korzyść konsumenta, który ewentualnie może udzielić następczo świadomej i wolnej zgody na to postanowienie i w ten sposób przywrócić mu skuteczność z mocą wsteczną.

W rozpoznawanej sprawie , o czym była już uprzednio mowa , stanowisko powodów było jednoznaczne co do tego, iż nie są zainteresowani , w warunkach abuzywności części postanowień, w utrzymaniu w dalszym ciągu umowy jako obowiązującej pomiędzy stronami.

Eliminacja tych postanowień z umowy powoduje brak możliwości określenia mechanizmu oznaczenia wysokości świadczenia, które kredytobiorcy mają otrzymać od drugiej strony- / z ustaleń wynika , że kwota kapitału wskazana w umowie miała, jakkolwiek wyrażona we frankach , właściwie - z punktu widzenia klientów banku - tylko informacyjny charakter, skoro małżonkowie W. otrzymali od banku złotówki, po ich przeliczeniu według kursu / ceny / kupna waluty szwajcarskiej, oraz byli zobowiązani spełniać świadczenie zwrotne na rzecz banku ,także w złotym , odwołaniu się do kursu sprzedaży franka szwajcarskiego.

Dopiero wynik tego przeliczenia / dokonywanego jednostronnie przez bank /, decydował o tym jak taka wpłata rzeczywiście wpłynie na ograniczenie ich długu wobec strony pozwanej / jej poprzednika prawnego /.

Zgodnie ze stanowiskiem TSUE wyrażonym w motywach wyroku z dnia 3 października 2019r sygn. C – 260/18 , postanowienie art. 6 ust. 1 Dyrektywy 93/13/ EWG , należy wykładać w ten sposób [a jest to wykładania, którą Sądy krajowe muszą brać pod uwagę przy rozstrzyganiu indywidualnych spraw], iż stoi ono na przeszkodzie wypełnianiu luk w umowach spowodowanych eliminacją klauzul uznawanych za niedozwolone , wyłącznie na podstawie przepisów krajowych o charakterze ogólnym, nie będących przepisami dyspozytywnymi lub takimi , które będą mieć zastosowanie dlatego , że strony umowy wyrażą na to wolną i uświadomioną zgodę.

Takiej regulacji ,[ jak dotąd] w polskim porządku prawnym brak.

Nie można też w sposób usprawiedliwiony przyjmować , że wolą stron w 2005 roku było zawarcie umowy kredytu denominowanego w walucie obcej , bez mechanizmu waloryzacji wzajemnych świadczeń na podstawie kursów waluty polskiej i szwajcarskiej, przy równoczesnym pozostawieniu wskaźnika LIBOR stosowanego tylko w kredytach walutowych oraz m. in. denominowanych w takim zagranicznym pieniądzu.

Analiza treści pozostałych postanowień umownych w tym w szczególności tych , które określały sposób wypłaty kwoty kredytu i warunki jej spłaty, takiemu zamiarowi w sposób nie budzący wątpliwości zaprzecza by przypomnieć tylko sposób określenia wysokości należności odsetkowej i sposobu jej wyrażenia.

Skoro tak , to uzasadnionym jest wniosek ,iż tego rodzaju zabiegi , jakie postuluje bank motywując także kolejne zarzuty materialne , wywodzone ze wskazywanych przezeń przepisów kodeksu cywilnego , przepisów ustawy Prawo bankowe , ustawy o Narodowym Banku Polskim czy prawa wekslowego , mające polegać na utrzymaniu umowy w mocy- a wyeliminowaniu jedynie postanowień składających na mechanizm przeliczenia według danych dotyczących wzajemnych relacji kursowych i zastąpienia ich średnim kursem franka szwajcarskiego do złotego , publikowanym przez NBP są - szczególnie przy stanowczym, zrelacjonowanym wyżej stanowisku procesowym powodów niedopuszczalne.

Prowadziłoby to do tak znacznego przekształcenia umowy , iż wywołałoby skutek nie dający się pogodzić z charakterem stosunku prawnego nawiązanego przez strony.

Nie dałoby się takiego przekształcenia stosunku umownego pogodzić także z celem w jakim zobowiązanie kredytowe było przez kredytobiorców w dniu 29 września 2005r zaciągane. Chcieli otrzymać od banku nie walutę obcą ale kwotę wyrażoną w złotych polskich z przeznaczeniem na własne cele inwestycyjne. Ich wolą wówczas było także to aby spłacać kredyt w złotówkach.

Trzeba także podkreślić , iż eliminacja postanowień niedozwolonych o ile nie miałyby prowadzić do nieważności umowy jako całości , musi zapewniać to , że prawa i obowiązki stron są nadal ściśle oznaczone i w tym zakresie nie zachodzi skutek deformacji regulacji umownej, [także z punktu widzenia celu jaki strony chciały osiągnąć, wyrażając wzajemny konsens poprzez zawarcie umowy kredytowej określonego rodzaju, na oznaczonych naówczas warunkach].

W rozpoznawanej sprawie tego rodzaju deformacja, zwłaszcza zaważywszy na charakterystyczne elementy kredytu denominowanego w walucie obcej , miałaby, przy jej potencjalnym utrzymaniu , miejsce.

Dodać stanowczo trzeba , iż wskazany wyżej brak regulacji w polskim prawie wewnętrznym , która zgodnie z powołanym wyżej orzeczeniem TSUE z 3 października 2019, sygn. C- 260/18, na warunkach wskazanych w tym orzeczeniu , pozwalałaby zastąpić niedozwolone postanowienia treścią elementów tej regulacji , na podstawie orzeczenia Sądu rozpoznającego tę indywidualną sprawę powoduje , iż bezzasadne są także kolejne zarzuty materialne banku , podnoszące niezastosowanie przez Sąd Okręgowy przepisów art. 69 ust.3 ustawy Prawo bankowe ,art. 24 i 32 ustawy o Narodowym Banku Polskim oraz art. 41 Prawa wekslowego., których powołanie , w zamiarze strony skarżącej, zmierzało właśnie do zastosowania tego mechanizmu zastąpienia .

Zasadne uznanie przez Sąd niższej instancji , jako przesłanki rozstrzygnięcia , iż umowa kredytowa z dnia 29 września 2005r jest nieważna, wymaga odniesienia się, w ramach kontroli instancyjnej wyroku z dnia 12 maja 2022r do pozostałych zarzutów materialnych sformułowanych przez apelujący bank, a dotyczących podstawy na jakiej może dojść do uwzględnienia roszczenia pieniężnego powodów w jego ostatecznym kształcie ilościowym i rodzajowym.

Nie ma racji strona pozwana , stawiając zarzut naruszenia art. 405 kc w zw. z art. 410 §2 kc i widząc jego realizację w tym , iż Sąd niższej instancji bezpodstawnie przyjął , iż świadczenia dochodzone pozwem mają charakter świadczeń nienależnych.

Strona skarżąca nie dostrzega , że to co D. i P. W. (1) objęli tym żądaniem stanowi część świadczenia pieniężnego , które spełnili na rzecz (...) S.A. / jego poprzednika prawnego/ ,w wykonaniu umowy kredytowej . Uwzględnione zaskarżonym wyrokiem roszczenie zwrotne jest wynikiem uznania , iż podstawa świadczeń wzajemnych stron od samego początku nie istniała, wobec nieważności umowy , która była dla nich źródłem i racją prawną./ condictio sine causa /.

Nieusprawiedliwiony jest zarzut naruszenia art. 409 kc w sposób opisany w jego motywach, skoro (...) S. A. nie podjął w postępowaniu rozpoznawczym żadnej inicjatywy dowodowej dla wykazania okoliczności , iż rzeczywiście korzyść uzyskaną od powodów zużył bezproduktywnie . Już tylko dla porządku Sąd Odwoławczy wskazuje , iż jak wynika z ustaleń , kredytobiorcy nadal spłacają zobowiązanie kredytowe a środki stąd pochodzące bank lokuje w sposób przez siebie wybrany.

Niezasadnie strona pozwana podnosi zarzut naruszenia art. 411pkt 1 kc . Norma ta nie może mieć dla oceny roszczenia pieniężnego powodów zastosowania skoro bank nawet nie starał się w sporze dowodzić faktów potwierdzających to , iż kredytobiorcy świadcząc obecnie dochodzone zwrotnie kwoty , wiedzieli , że nie są do zwrotu tej części udzielonego im kapitału , obowiązani.

Odeprzeć należy zarzut naruszenia art. 411 pkt 2 kc dlatego , iż norma ta dotyczy przypadków wyłączenia obowiązku zwrotu świadczenia nienależnego w zupełnie odmiennej , niż ustalona w rozstrzyganej sprawie sytuacji, kiedy tylko i wyłącznie wzgląd na szczególne wartości o charakterze moralnym usprawiedliwiają wyłączenie takiego zwrotu po stronie podmiotu znajdującego się wyjątkowej sytuacji. Taka po stronie (...) S.A. w sposób oczywisty nie ma miejsca.

Bezzasadnie skarżący bank odwołuje się także do zarzutu naruszenia art. 411 pkt 4 kc . Zważywszy na treść tej normy , motywacja mająca wskazywać na jego realizację jest nieuzasadniona już chociażby z tej przyczyny ,iż nie sposób odczytać rzeczywistej intencji skarżącego w tym zakresie. Przepis ten dotyczy tylko spełnienia świadczenia , które następuje wcześniej niż data wymagalności wierzytelności , która jest jego podstawą.

Nie ma racji strona pozwana także , kwestionując nie podzielenie przez Sąd I instancji, podnoszonego przez nią zarzutu przedawnienia roszczenia pieniężnego dochodzonego w sprawie przez powodów.

W tym zakresie wystarczy wskazać , że roszczenia pieniężne małżonków W. z tytułu zwrotu świadczenia nienależnego nie mają charakteru okresowego , nie mogą stać się wymagalnymi wcześniej aniżeli z data skutecznego wezwania o ich realizację ze strony wierzyciela.

Zważywszy na to kiedy powodowie takie wezwania - odniesieniu do obu dochodzonych sum , skierowali do banku i kiedy wytoczyli o ich zapłatę powództwo zarzut przedawnienia podniesiony przez byłego kredytodawcę musiał być oceniony jako nieuzasadniony.

Sąd II instancji uznał za niezasadny , podniesiony na apelacyjnym etapie sporu stron przez bank zarzut zatrzymania do kwoty udzielonego powodom kapitału.

Powołując się na mogące być uznane za ukształtowane najbardziej aktualne orzecznictwo SN , co do merytorycznej zasadności takiego zarzutu w tzw. „ sprawach frankowych „ / por. spośród kilku , stanowisko SN zawarte w judykacie z dnia 24 października 2024r , sygn. I CSK 2443/24 – powołanym za zbiorem Lex / , które Sąd Apelacyjny, w składzie rozpoznającym sprawę podziela ; przyjąć należy , iż w sytuacji gdy strona sporu , szczególnie bank – przedsiębiorca w relacji z konsumentem może skutecznie powołać zarzut potrącenia wierzytelności wzajemnej , wobec pretensji finansowej drugiej strony , nie jest uprawniona do korzystania z zarzutu zatrzymania w powołaniu się , jako na jego źródło , na taką wierzytelność własną.

Z taką właśnie sytuacją mamy do czynienia w rozstrzyganym sporze , a , jak dotąd bank z możliwości potrącenia nie zdecydował się skorzystać .

Z podanych powodów , w uznaniu apelacji Banku (...) S.A. w W. za nieuzasadnioną , Sąd II instancji orzekł o jej oddaleniu , na podstawie art. 385 kpc. /pkt 2 sentencji uzasadnianego wyroku /.

Podstawą rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego była norma art. 100 kpc w zw. z art. 391 §1 kpc i wynikająca także z niej, w okolicznościach faktycznych rozstrzyganej sprawy, dla wzajemnego rozliczenia stron z tego tytułu, zasada odpowiedzialności za wynik sprawy tylko z nieznacznym od niej , co do części tych kosztów, odstępstwem.

Sąd II instancji przyjął bowiem , iż zakres porażki procesowej powodów na odwoławczym etapie sporu z bankiem i to tylko w odniesieniu do ich własnej apelacji jest tak niewielki. Zatem to (...) S.A. ma być obciążony kosztami należnymi z tego tytułu powodom. Jednak był obowiązany także uwzględnić także , iż w części ich apelacja została jednak oddalona.

W konsekwencji, kwota należna w istocie wygrywającym także ten etap sporu powodom od przerywającego banku, odpowiada wynagrodzeniu zastępującego ich zawodowego pełnomocnika – adwokata, ustalonego , jako pochodna wartości przedmiotu zaskarżenia wskazanego w apelacji strony pozwanej , na podstawie §2 pkt 7 w zw. z §10 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia MS w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 [ jedn. tekst DzU z 2018 poz. 265 ]. Suma ta została powiększona o opłatę , która kredytobiorcy ponieśli, składając własny środek odwoławczy [ kwota 1 000zł ] .

W pozostałym zakresie koszty postępowania apelacyjnego zostały , z przyczyny wskazanej wyżej, wzajemnie zniesione .

Kwota należna małżonkom W. została zasądzona im łącznie , wraz z odsetkami o których , po myśli art. 98§1 ¹kpc w zw. z art. 391 §1 kpc , Sąd Odwoławczy był obowiązany orzec z urzędu. / pkt 3 sentencji motywowanego wyroku/.