Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Krakowie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 czerwca 2024 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSA Paweł Czepiel

Protokolant: Iwona Mrazek

po rozpoznaniu w dniu 19 czerwca 2024 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa A. T.

przeciwko K. (1) Sp. z o.o. (...) Sp.k. w Z., K. (...) Sp. z o.o. w Z. i Z. (1) Sp. z o.o. w Z.

o zapłatę

na skutek apelacji powódki od wyroku Sądu Okręgowego w Nowym Sączu z dnia 1 lipca 2022 r., sygn. akt I C 1453/21 i zażaleń pozwanych ad. 1 - 3 na orzeczenie o kosztach procesu zawarte w tym wyroku;

1. zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że nadaje mu treść:

„I. zasądza solidarnie od pozwanych K. (1)Sp. z o.o. (...) Sp.k. w Z., K. (...) Sp. z o.o. wZ. i Z. (1) Sp. z o.o. w Z. na rzecz A. T. kwotę 3165,72 zł (trzy tysiące sto sześćdziesiąt pięć 72/100 złotych) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 12 lutego 2022 r. do dnia zapłaty;

II. oddala powództwo w pozostałej części;

III. zasądza solidarnie od pozwanych K. (1) Sp. z o.o. (...) Sp.k. w Z. i K. (...) Sp. z o.o. w Z. na rzecz powódki kwotę 22 270 zł (dwadzieścia dwa tysiące dwieście siedemdziesiąt złotych) tytułem kosztów procesu z ustawowymi odsetkami za czas po upływie tygodnia od dnia ogłoszenia wyroku Sądu Apelacyjnego do dnia zapłaty;

IV. zasądza od powódki A. T. na rzecz strony pozwanej Z. (1) w Z. kwotę 3600 zł (trzy tysiące sześćset złotych) tytułem kosztów procesu z ustawowymi odsetkami za czas po upływie tygodnia od dnia ogłoszenia wyroku Sądu Apelacyjnego do dnia zapłaty;

V. nakazuje ściągnąć solidarnie od pozwanych K. (1) Sp. z o.o. (...) Sp.k. w Z., K. (...)Sp. z o.o. w Z., Z. (1) w Z. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Nowym Sączu kwotę 771,60 zł (siedemset siedemdziesiąt jeden 60/100 złotych) tytułem wydatków poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa.”;

2. oddala apelację powódki w pozostałej części;

3. oddala zażalenie pozwanych K. (1)Sp. z o.o. (...) Sp.k. w Zakopanem i K. (...)Sp. z o.o. w Z.;

4. zasądza od powódki na rzecz pozwanych K. (1)Sp. z o.o. (...) Sp.k. w Z. i K. (...) Sp. z o.o. w Z. łącznie kwotę 2700 zł (dwa tysiące siedemset złotych) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia o kosztach postępowania apelacyjnego do dnia zapłaty;

5. zasądza od powódki na rzecz strony pozwanej Z. (1) w Z. kwotę 4702 zł (cztery tysiące siedemset dwa złote) tytułem kosztów postępowania odwoławczego z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia o kosztach postępowania apelacyjnego do dnia zapłaty.

I ACa 1404/22

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie

z dnia 19 czerwca 2024 r.

Powódka A. T. wniosła przeciwko pozwanym K. (1) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością (...) spółce komandytowej w Z. oraz K. (...)spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w Z. pozew o zapłatę solidarnie na jej rzecz kwoty 229 400 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 23 czerwca 2018 r. i kosztami procesu.

W sprawie został wydany nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym.

PozwaniK. (1) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (...) spółka komandytowa w Z. orazK. (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w Z. wnieśli sprzeciw od nakazu zapłaty, w którym uznali żądanie pozwu co do kwoty 229 400 zł, a w pozostałym zakresie, to jest co do żądania odsetek od ww. kwoty wnieśli o oddalenie powództwa. Nadto wnieśli o zasądzenie od powoda kosztów procesu z uwagi na to, że nie dali powodu do wytoczenia sprawy.

Przelewem z 10 lutego 2022 r. pozwani zapłacili powódce uznaną kwotę 229 400 zł, a przelewem z 11 lutego 2022 r. zapłacili kwotę 3717,54 zł tytułem odsetek za opóźnienie, przyjmując jako dzień wymagalności 22 listopada 2021r. i wyliczając w związku z tym odsetki za okres od ww. dnia do 10 lutego 2022r. (dzień zwrotu należności głównej). Zwrotu opłaty rezerwacyjnej na rzecz powódki dokonała Z. (1) spółka z o.o.

Na wniosek powódki Sąd Okręgowy wezwał do udziału w sprawie w charakterze pozwanego Z. (1)spółkę z o.o. w Z. , ponieważ – jak wskazała powódka - w czasie rozprawy o zapłatę w sprawie (...) prezes spółki B. K. (1) złożył oświadczenie, że Z. (1) sp. z o.o. przejęła wszystkie zobowiązania pozwanej ad.1.

Powódka w piśmie z 1 marca 2022 r. zmodyfikowała żądanie pozwu w ten sposób, że domagała się zapłaty od wszystkich pozwanych solidarnie kwoty 49 995,71 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 12 lutego 2022 r.

Powódka podniosła, że spełnione świadczenie zaliczyła na poczet odsetek ustawowych od opłaty rezerwacyjnej, które według niej wyniosły 53 713,25 zł, a w pozostałej części na poczet roszczenia – to jest w zakresie kwoty 179 404,29 zł.

Strona pozwanaZ. (1) sp. z o.o. w Z. wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu.

W uzasadnieniu przyznała, że dokonała na rzecz powoda zwrotu opłaty rezerwacyjnej z odsetkami, ale ww. zwrot zostanie rozliczony pomiędzy pozwanymi w ramach wykonania jej obowiązku w zakresie zapłaty ceny sprzedaży. Dokonanie zwrotu opłaty rezerwacyjnej nie nastąpiło w ramach wykonania obowiązku pozwanego ad.3 wobec powódki – bowiem żadnego węzła obligacyjnego pomiędzy tymi podmiotami nie ma i nie było.

Sąd Okręgowy w Nowym Sączu wydał wyrok, w którym oddalił powództwo i zasądził od pozwanych Kiszela Development Sp. z o.o. (...) Sp.K. w Z., K. (...) Sp. z o.o w Z.i Z. (1) Sp. z o.o. w Z. solidarnie na rzecz powódki kwotę 20 110 zł tytułem kosztów postępowania. Ponadto Sąd Okręgowy nakazał na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Nowym Sączu od powódki kwotę 2500 zł tytułem opłaty sądowej, a od pozwanych ad.1-3 solidarnie kwotę 771,60 zł tytułem wydatków tymczasowo poniesionych przez Skarb Państwa.

Sąd Okręgowy ustalił, że pozwany ad.1 -K. (1)spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (...) spółka komandytowa w Z. prowadzi działalność gospodarczą w zakresie budownictwa i sprzedaży nieruchomości, a pozwany ad.2 - K. (...) spółka z o.o. w Z. jest jej komplementariuszem.

Pozwana ad.1 w ramach prowadzonej działalności realizowała inwestycję polegającą na budowie budynku wielorodzinnego z garażem podziemnym i infrastrukturą towarzyszącą przy ul. (...) w Z..

W dniu 26 września 2017 r. powódka zawarła z pozwaną ad.1 umowę rezerwacyjną nr (...). Na jej na mocy strony postanowiły, że przedmiotem rezerwacji jest lokal mieszkalny oznaczony nr budowlanym(...) o przewidywalnej powierzchni 39,82 m ^{( 2 )}, usytuowany w przyziemiu budynku (...), udział w parkingu zewnętrznym z którym związane będzie prawo do wyłącznego korzystania i rozporządzania 1 miejscem parkingowym – wielkość udziału miejsca parkingowego nastąpi w końcowej umowie. Strony postanowiły, że cena brutto przedmiotu rezerwacji na dzień zawarcia umowy to 547 750 zł. W § 3 umowy strony postanowiły, że umowa przenosząca własność zostanie zawarta w formie aktu notarialnego w terminie do 31 maja 2018 r., po uprzednim uzyskaniu przez spółkę prawomocnej decyzji o pozwoleniu na użytkowanie inwestycji. Powódka zobowiązała się wpłacić na rzecz pozwanej ad.1 opłatę rezerwacyjną w kwocie 229 400 zł w dwóch ratach tytułem wstrzymania sprzedaży przedmiotu rezerwacji przez okres od dnia podpisania umowy rezerwacyjnej do dnia podpisania umowy przenoszącej własność, nie później niż 31 maja 2018 r. Ostatecznie powódka tytułem opłaty rezerwacyjnej wpłaciła na rzecz pozwanej spółki kwotę 229 400 zł.

W wypadku niewykonania umowy przez spółkę wpłacona przez powódkę opłata miała zostać zwrócona na jej rachunek bankowy w terminie 21 dni od dnia otrzymania wezwania do jej zwrotu (§ 4 ust. 10 umowy).

W umowie wskazano również, że spółka ma możliwość rozwiązania umowy w całym okresie obowiązywania umowy, a wówczas kwoty wpłacone podlegają zwrotowi na rachunek bankowy klienta w terminie 3 dni od dnia rozwiązania umowy (§ 4 ust. 11).

Powódka po upływie terminu do zawarcia umowy przenoszącej własność nadal współpracowała z pozwaną ad.1, miała dostęp do mieszkania, założyła alarm, chciała po przekazaniu kluczy wynajmować to mieszkanie. Jeszcze w czerwcu 2021r. proponowała pozwanej ad.1 akt notarialny sprzedaży. Oddanie się przeciągało, dlatego w lipcu 2021r.straciła nadzieję i skontaktowała się z prawnikiem. W terminie wskazanym w umowie rezerwacyjnej nie doszło do zawarcia umowy przenoszącej własność. B. K. (1) ustanowił pełnomocnikiem w tej sprawie pracownika P. K. (1). W I połowie sierpnia 2021 r. odbyło się spotkanie, na które został zaproszony D. D., krewny powódki, który dla niej załatwiał sprawy z mieszkaniem. Wtedy była rozmowa na temat przeniesienia umowy rezerwacyjnej na nową spółkę, która stała się właścicielem inwestycji. Świadek P. K. (1) miał przygotować porozumienie. Świadek sporządził porozumienie z dnia 17 sierpnia 2021r. wysłał go mailem do powódki, ale powódka go nie podpisała, w związku z czym Prezes pozwanej ad.1 B. K. (1) w piśmie z dnia 18 sierpnia 2021r. rozwiązał umowę rezerwacyjną.

W dniu 25 sierpnia 2021r. powódka mailem wezwała o zwrot opłaty rezerwacyjnej i podała nr konta. W odpowiedzi świadek P. K. (1) sporządził wzór pisma o własnoręczne potwierdzenie numeru rachunku i przesłał go powódce celem podpisania Powódka odpisała, że w tej sprawie ma się kontaktować z jej pełnomocnikiem adw. D. W.. W dniu 30 sierpnia 2021r. K. R., przesłała wiadomością mailową numer konta wskazując, że działa w imieniu adw. D. W. i że rachunek ten jest rachunkiem powódki. Po tym mailu od osoby obcej pozwana ad.1 tym bardziej nie miał nadal pewności co do numeru rachunku bankowego powódki. Dopiero po otrzymaniu odpisu pozwu pełnomocnik pozwanej ad.3 ustalił nr konta z pełnomocnikiem powódki i opłata została przelana.

W dniu 29 kwietnia 2021 r. w Kancelarii Notarialnej w Z. przed notariuszem E. M. doszło do podpisania umowy sprzedaży niezakończonej inwestycji budowalnej wraz z cesją praw i obowiązków wynikających z umów deweloperskich pomiędzy pozwanymi ad.1 jako sprzedającą i ad.3 jako kupującą – obydwie ww. spółki reprezentowane były przez tego samego przedstawiciela w osobie B. K. (1), na mocy której pozwana ad.1 sprzedała pozwanej ad.3 własność nieruchomości, w którym znajdował się lokal objęty umową rezerwacyjną na rzecz powódki.

W ramach ceny sprzedający przeniósł na rzecz kupującego prawa i obowiązki z umów deweloperskich przysługujące sprzedającemu. Strona kupująca nabywała obowiązki z umów deweloperskich pod warunkiem uzyskania odpowiedniej zgody na przeniesienie obowiązków wyrażonej przez strony umów deweloperskich. Zgodnie z umową kupujący zobowiązał się zapłacić sprzedającemu całą cenę sprzedaży w kwocie 8 910 000 zł w sposób wskazany w § 8 umowy, w którym wskazano osoby na rzecz których kupujący ma przelać cenę, na rzecz sprzedającego była to kwota 3 655 997,47 zł płatna, podobnie jak w przypadku pozostałych osób, w terminie do 30 dni od doręczenia sprzedającemu prawomocnej decyzji (...) bądź organu wyższej instancji w przedmiocie udzielenia pozwolenia na użytkowanie budynków znajdujących się na tej nieruchomości.

Pozwana ad.1 ma problemy finansowe, w K.W. prowadzonej dla tej nieruchomości istnieją ostrzeżenia o prowadzonych postępowaniach egzekucyjnych, a także wpisane są roszczenia o ustanowienie odrębnej własności lokalu i przeniesienia jego własności.

Prezes Zarządu pozwanych ad.1 i 3 B. K. (1) w związku ze sprzedażą nieruchomości przez pozwaną ad.1 na rzecz pozwanej ad.3 podjął decyzję, że skoro pozwana ad.3 przejęła nieruchomość wraz z zobowiązaniami i należnościami od pozwanej ad.1,to opłata rezerwacyjna zostaje zwrócona przez pozwaną ad.3.

Z tego tytułu w dniu 9 lutego 2022r. pozwana ad.3 zwróciła powódce kwotę 229 400 zł jako zwrot opłaty rezerwacyjnej a w dniu 10 lutego 2022 r. kwotę 3717,54 zł jako odsetki za opóźnienie za okres od 22 listopada 2021 r. do 10 lutego 2022 r. Decyzje o przelewie tych należności podjął Prezes Zarządu B. K. (1), przyjmując, że skoro pozwana ad.3 kupiła nieruchomość od pozwanej ad.1 to opłata rezerwacyjna zostaje zwrócona przez pozwaną ad.3. Z konta pozwanej ad.3 zostały pokryte zobowiązania z tytułu umów rezerwacyjnych także w stosunku od innych osób.

Sąd Okręgowy stan faktyczny ustalił na podstawie dokumentów, których treść nie budziła wątpliwości i nie była kwestionowana przez strony, a także na podstawie zeznań świadka, zeznań informacyjnych powódki i prezesa pozwanych.

Sąd Okręgowy dał wiarę zeznaniom świadka P. K. (1) co do okoliczności związanych ze zwrotem opłaty rezerwacyjnej, perturbacji z podaniem numeru rachunku bankowego powódki. Zeznania świadka znajdują potwierdzenie w korespondencji mailowej. Sąd Okręgowy nie dał wiary twierdzeniom, aby powódka wzywała pozwaną ad.1 o zwrot opłaty rezerwacyjnej przed rozwiązaniem umowy wobec upływu terminu do zawarcia umowy przenoszącej własność i aby miało to miejsce 1 czerwca 2018r. Jak wynika z materiału dowodowego, pomimo upływu terminu do zawarcia umowy przenoszącej własność lokalu objętego umową rezerwacyjną powódka nadal była zainteresowana kupnem lokalu, były prowadzone rozmowy na temat zawarcia umowy deweloperskiej. Powódka poczyniła starania do wynajmu lokalu, założyła nawet alarm w mieszkaniu, które miało stać się jej własnością. Słuchana informacyjnie przyznała, że wciąż dążyła raczej do zawarcia umowy własnościowej niż zwrotu opłaty. Sąd Okręgowy nie dał wiary twierdzeniom B. K. (1), że pozwana ad.3 nie przejęła wobec powódki obowiązku zwrotu opłaty rezerwacyjnej, bowiem słuchany wcześniej w sprawie (...) zeznał co innego. Zdaniem Sądu Okręgowego zeznania w tej sprawie były obliczone na uzyskanie dla pozwanych korzystnego wyniku postępowania. Sama umowa z 29 kwietnia 2022r. już w nazwie ma cesję praw i obowiązków wynikających z umów deweloperskich. Fakt, że w § 8 tej umowy rozdysponowano całą kwotę kupna na rzecz innych podmiotów, nie świadczy o tym, że już w cenę nie były wkalkulowane obowiązki zwrotu opłat rezerwacyjnych i była ona niższa. W sytuacji gdy kupującego i sprzedającego reprezentował B. K. (1) i do dzisiaj jest prezesem wszystkich pozwanych bez innych dowodów na tę samą okoliczność, zeznania B. K. (1) nie są wystarczające, w dodatku są ze sobą sprzeczne.

Sąd Okręgowy podkreślił, że spór w sprawie dotyczył faktu, czy i kiedy strona pozwana została wezwana do zwrotu opłaty rezerwacyjnej i czy powódka skutecznie wskazała numer rachunku bankowego, na który można było bez obaw przelać ww. opłatę. Pomimo innych twierdzeń pozwu, powódka będąc słuchana informacyjnie nie wskazała konkretnej daty wezwania pozwanych do zwrotu ww. opłaty. Z maili ze świadkiem P. K. (1) wynika, że zrobiła to pocztą elektroniczną dopiero w dniu 25 sierpnia 2021r. gdzie wskazała nr rachunku bankowego. Jednak słusznie zauważa pozwana, że dokąd powódka nie potwierdziła numeru rachunku na piśmie z własnoręcznym podpisem wysłanie pieniędzy nie było możliwe, bo pozwana nie miała pewności czy numer rachunku jest prawidłowy. Pozwana poczyniła starania, sporządziła stosowne pismo, które powódka miała jedynie własnoręcznie podpisać ale nie zrobiła tego przed złożeniem pozwu.

Zgodnie z umową rezerwacyjną zawarcie umowy przenoszącej własność miało nastąpić do 31 maja 2018 r. W razie niewykonania umowy przez spółkę uiszczona zaliczka miała zostać zwrócona na rzecz powódki w terminie 21 dni od dnia otrzymania wezwania do jej zwrotu. Powódka nie wykazała też, aby ustnie wezwała pozwaną o zwrot tej należności. Z materiału dowodowego wynika, że powódka po upływie terminu do zawarcia umowy przenoszącej własność nadal była zainteresowana zawarciem umowy deweloperskiej czy rezerwacyjnej z nowym podmiotem w związku ze sprzedażą nieruchomości. Dopiero gdy w dniu 27 sierpnia 2021r. odmówiła zawarcia porozumienia stało się jasne, że nie chce zawierać umowy przenoszącej własność, dlatego ze swego uprawnienia skorzystała spółka i wypowiedziała umowę. Nie było jednak możliwości zwrotu opłaty, bo do dnia doręczenia pozwu w dniu 22 listopada 2022r. powódka nie potwierdziła numeru konta. Dopiero profesjonalni pełnomocnicy po doręczeniu odpisu pozwu działając w zaufaniu do wykonywanych profesji załatwili tę sprawę. Zatem od 22 listopada 2021 r., jak przyznaje strona pozwana, biegł termin do zwrotu opłaty. Opłata została zwrócona w dniu 10 lutego 2022r., więc odsetki powinny biec od 22 listopada 2021r. do 10 lutego 2022r. i pozwana ad.3 zapłaciła odsetki za ww. okres.

Zdaniem Sądu Okręgowego, pozwana ad.3 przystąpiła do długu pozwanej ad.1 z tytułu tej umowy i zapłaciła należność główną z odsetkami na rzecz powódki. Przystąpienie do długu lub inaczej kumulatywne przystąpienie do długu to przejęcie przez osoby trzecie odpowiedzialności za dotychczasowe zobowiązania dłużnika. Osoba ta nie zastępuje dłużnika lecz występuje z nim solidarnie jako współdłużnik. Sama umowa o kumulatywne przystąpienie do długu nie jest uregulowana przez prawo, lecz jest zawierana w ramach swobody umów. Umowa ta może być zawarta pomiędzy dotychczasowym dłużnikiem a przystępującym do długu albo pomiędzy przystępującym do długu a wierzycielem. Umowa ta nie wymaga formy szczególnej, aby wywołać skutki prawne. Dla dłużnika korzystna może być sytuacja, gdy oprócz niego są jeszcze inne osoby odpowiedzialne za spełnienie zobowiązania. Wówczas w przypadku problemów finansowych jednego z dłużników wierzyciel ściągnie należność od pozostałych. Z zeznań przedstawiciela pozwanych B. K. (1) wynika, że to pozwana ad.3 dokonała zwrotu opłaty rezerwacyjnej dla powódki i jeszcze innych osób, z tego tytułu, że spółka ta przejęła nieruchomość od pozwanej ad.1 łącznie z zobowiązaniami i należnościami. Prezes Zarządu pozwanych B. K. (1) zeznał, że mógł zapłacić te należności z rachunku pozwanej ad.3, bo wynika to z decyzji spółek, które reprezentuje. Z materiału dowodowego wynika, że pozwana ad.1 miała problemy finansowe, wobec niej są prowadzone postępowania komornicze, stąd decyzja prezesa obu spółek o przystąpieniu pozwanej ad.3 do długu i uregulowaniu wszystkich zobowiązań pozwanej ad.1 z tytułu zwrotu opłat rezerwacyjnych. Nie można podzielić stanowiska Prezesa pozwanych, że zapłata opłat rezerwacyjnych nastąpiła w ramach ceny, bo cena za sprzedaną nieruchomość nie była i nie jest wymagalna, bo zgodnie z umową cena zostanie zapłacona w terminie do 30 dni od doręczenia sprzedającemu prawomocnej decyzji (...) w Z. bądź organu wyższej instancji w przedmiocie udzielenia pozwolenia na użytkowanie budynków znajdujących się na tej nieruchomości. Do chwili obecnej brak takiej decyzji i nie wiadomo czy taka decyzja zostanie podjęta.

W tych okolicznościach pozwana ad.3 jako przystępująca do długu ponosi solidarną odpowiedzialność jako współdłużnik. Bezspornym w sprawie jest, że pozwani dopiero w trakcie postępowania zaspokoili powódkę w zakresie należności głównej i odsetek od tej kwoty za okres od 22 listopada 2021r. do 10 lutego 2022 r. Mimo, że w sprzeciwie uznali żądanie pozwu co do kwoty opłaty rezerwacyjnej, to ta kwota nie została zapłacona na rzecz powódki w terminie 3 dni od dnia doręczenia odpisu pozwu. Nie ma też znaczenia, że pozwana ad.3 została wezwana do udziału w sprawie dopiero po zapłacie opłaty rezerwacyjnej i odsetek, bowiem wszystkie spółki są reprezentowane przez tą samą osobę uprawnioną do podejmowania decyzji – B. K. (1), który w chwili otrzymania odpisu pozwu miał świadomość skutków tegoż dla każdej ze spółek, inaczej niż powódka, która postanowień umowy z 29 kwietnia 2021r nie znała.

Nie było tez potrzeby po wypowiedzeniu wzywania pozwanych do zapłaty bo termin 3 dniowy wynikał z umowy.

Wobec tego, że należność główna i odsetki od tej należności za okres opóźnienia zostały zapłacone przez pozwanych po upływie terminu 3 dni od daty otrzymania pozwu należy przyjąć, że pozwani są przegrywający w sprawie w tym zakresie, ale wobec zaspokojenia tego roszczenia na dzień orzekania roszczenie o zapłatę kwoty głównej i odsetek za ten okres opóźnienia należało oddalić, bowiem powódka w sprawie nie cofnęła żądania pomimo zapłaty tych należności na jej rzecz już po złożeniu pozwu.

Natomiast żądanie odsetek za pozostały okres jest niezasadne, bowiem pozwana była gotowa do zapłaty, ale powódka nie wykazała, że po upływie terminu do przeniesienia własności wzywała do zwrotu opłaty. Natomiast gdy po rozwiązaniu umowy obowiązek zwrotu opłaty rezerwacyjnej nie zależał już od wezwania powódki, a był obowiązkiem pozwanych. Powódka nie wskazała w sposób wiarygodny, pomimo starań pozwanych, nr rachunku bankowego. W tym zakresie Sąd Okręgowy przyznał rację pozwanym, że bez 100% pewności, że rachunek powódki wskazywany w korespondencji mailowej i to przez różne osoby rzeczywiście należy do niej, nie byli w stanie przelać tak dużej należności. Z uwagi na tajemnicę bankową tego numeru nie mogli potwierdzić tez w banku

O solidarnej odpowiedzialności pozwanych Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 103 § 1 k.s.h. w zw. z art. 31 § 2 k.s.h.

O kosztach procesu Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art.100 k.p.c. uznając, że pozwani są przegrywający w sprawie wobec zaspokojenia roszczenia głównego i odsetek za opóźnienie już w trakcie trwającego postępowania, po upływie terminu do zaspokojenia roszczenia. Jednak najistotniejszym jest fakt, że zgodnie z art.505 § 2 kpc pozwani mogli zaskarżyć sprzeciw tylko w nie uznanej części, a zaskarżyli go w całości. Zatem pozwani byli zobowiązani do zwrotu na rzez powódki kwot 11.470 zł tytułu opłaty od pozwu i 10.800 zł z tytułu kosztów adwokackich. Jednak powódka przegrała proces o skapitalizowane odsetki w kwocie 49 995,71 zł zatem od tej kwoty powinna zapłacić koszty adwokackie pozwanym w wysokości 3600 zł. W związku z tym Sąd Okręgowy pomniejszył stosunkowo koszty należne od pozwanych powódce zasądzając na jej rzecz 20.110 zł. Natomiast powódka nie opłaciła pozwu od rozszerzonej kwoty skapitalizowanych odsetek dlatego powinna tą brakującą opłatę w kwocie 2500 zł uiścić na rzecz Skarbu Państwa. Art.20 kpc nie ma zastosowania w przypadkach gdy następuje doliczenie skapitalizowanych odsetek do świadczenia głównego rozumiane w ten sposób, że nie muszą one być zsumowane, istotne jest aby zostały poddane oprocentowaniu ( czyli z żądaniem odsetek od skapitalizowanej kwoty odsetek), gdyż wówczas przestają być odsetkami, a stają się kapitałem. W ten sposób odsetki nie są już dochodzone obok świadczenia głównego, gdyż same stają się świadczeniem głównym. Stąd w świetle pisma powódki precyzującego żądanie z 1 marca 2022r. wartość przedmiotu postępowania się zwiększyła i od tej dalszej kwoty 49.995,71 zł powódka powinna uiścić opłatę sądową.

Sąd Okręgowy na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sprawach cywilnych nakazał pobrać solidarnie od pozwanych na rzecz Skarbu Państwa poniesione tymczasowe wydatki związane ze stawiennictwem świadka P. K. (1). Świadek został zgłoszony przez pozwanych, którzy mieli możliwość zawnioskowania jego słuchania online, z czego nie skorzystali, stąd powinni pokryć koszty jego stawiennictwa.

Apelację w sprawie wniosła powódka zaskarżając wyrok w punkcie I o ile oddala on powództwo do kwoty 49.995,71 zł i w punkcie II o ile nie uwzględnia on kwoty 2160 zł ponad zasądzoną kwotę 20.110 PLN tytułem zwrotu kosztów procesu oraz w punkcie III w całości zarzucając wyrokowi naruszenie prawa:

I. procesowego, a to:

1. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez:

a) uznanie za niewiarygodne zeznań strony powodowej w zakresie w jakim wzywała ona stronę pozwaną ad.l do zwrotu wpłaconej opłaty rezerwacyjnej, tylko i wyłącznie dlatego, że nadal była ona zainteresowana nabyciem nieruchomości;

b)uznanie za wiarygodne twierdzeń świadka P. K. (1), w sytuacji,gdy były one sprzeczne z materiałem dowodowym,w postaci korespondencji e-mail i projektów porozumień;

c) poczynienie dowolnych, sprzecznych z materiałem dowodowym ustaleń jakoby:

- projekt porozumienia sporządzony przez świadka P. K. (1) zakładać miał przeniesienie umowy rezerwacyj­nej na nową spółkę,

- świadek P. K. (1) miał wysłać treść ww. porozumienia mailem na adres powódki,

- przed wniesieniem pozwu, strona pozwana nie dysponowała numerem rachunku bankowego powódki, przez co strona pozwana nie mogła spełnić świadczenia,

- powódka nie wskazała daty wezwania pozwanych do zapłaty;

2. art. 100 k.p.c. w zw. 20 k.p.c. przez jego zastosowanie, a to wobec wadliwego uznania, że strona powodowa dokonując zaliczenia otrzy­manej wpłaty w pierwszej kolejności na rzecz odsetek (stosownie do art. 451 § 1 k.c.) rzekomo dokonała kapitalizacji odsetek, a na­stępnie przegrała proces o skapitalizowane odsetki w kwocie 49.995,71 zł zatem od tej kwoty powinna zapłacić pozwanym koszty pozwanym;

2. art. 20 k.p.c. w zw. z art. 13 ust 2 u.k.s.c. poprzez uznanie, że strona powodowa w piśmie z 1 marca 2022 r. dokonała w toku postę­powania rozszerzenia żądania pozwu - wartość postępowania się zwiększyła i od tej dal­szej kwoty 49.995,71 zł powódka powinna uiścić opłatę.

II. materialnego, a to:

1. art. 385 ¹ § 1. k.c. poprzez jego niezastosowanie w sprawie, w sy­tuacji gdy § 4 ust.10 uzależniający zwrot kwoty wpła­conej na rzecz pozwanej ad. 1 przez powódkę w ciągu aż 21 dni i wyłącznie na wezwanie konsumenta jest typową klauzulą abuzywną;

2. art. 58 § 1 i 2 k.c. poprzez jego niezastosowanie, w sytuacji gdy umowa rezerwacyjna jest umową, która ma na celu obejście prawa, a to ustawy o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego, jak również jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego takimi jak zasady lojalności kontrakto­wej, zaufania czy równości stron,

3. art. 481 § 1. k.c. w związku z art. 475 k.c. poprzez oczywiście błędne przyjęcie, że wymagalność roszczenia strony powodowej powstała z upływem 3 dni od dnia doręczenia pozwanym pozwu, w sytuacji gdy umowa nie została wykonania przez pozwaną ad.1.do 31 maja 2018 r. i to od tego terminu należy liczyć wskazany w umowie termin zwrotu jako termin wymagalności roszczenia powódki,

4. art. 494 § 2 k.c. poprzez jego niezastosowanie w sprawie, w sy­tuacji gdy Sąd I instancji ustala, że umowa została zawarta przez powódkę i przedsiębiorcę jakim jest pozwana ad. 1. i wówczas zwrot świadczenia na rzecz konsumenta powinien na­stąpić niezwłocznie.

W rezultacie powódka wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku w pkt I oraz II poprzez zasądzenie od pozwanych ad.1-3 solidarnie na rzecz strony powodowej:

- w punkcie I wyroku kwoty 49.995,71 zł z należnymi odsetkami ustawo­wymi za opóźnienie liczonymi od 12 lutego 2022 r. i oddalenie dalej idącego żądania,

- w punkcie II kwoty 2160 zł ponad zasądzoną kwotę 22.270 zł tytu­łem zwrotu kosztów;

oraz o uchylenie zaskarżonego wyroku w punkcie III.

Powódka wniosła też o zasądzenie na jej rzecz od po­zwanych ad.1 - 3 solidarnie kosztów postępowania apelacyjnego.

Pozwani wnieśli zażalenie na zawarte w wyroku rozstrzygnięcie o kosztach procesu.

Pozwani ad.1 i 2 zarzucili naruszenie art.98 kpc w związku z art.101 kpc poprzez błędne uznanie ww. pozwanych za stronę przegrywającą, pomimo że pozwani nie dali powodu do wytoczenia powództwa, uznali przy pierwszej czynności procesowej żądanie pozwu i bez nieuzasadnionej zwłoki spełnili świadczenie na rzecz powódki.

W rezultacie pozwani ad.1 i 2 wnieśli o zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie od powódki na rzecz ww. pozwanych kwoty 10 800 zł tytułem kosztów procesu oraz zasądzenie od powódki na rzecz ww. pozwanych kosztów postępowania zażaleniowego.

Pozwana ad.3 zarzuciła naruszenie art.98 kpc w związku z art.101 kpc poprzez błędne uznanie jej za stronę przegrywającą, pomimo że w chwili dopozwania roszczenie dochodzone pozwem nie istniało, a niezależnie od tego brak jest podstaw do przyjęcia odpowiedzialności pozwanej ad.3 za dług pozwanych ad.1 i 2, bo pozwana ad.3 nie przystąpiła do długu.

W rezultacie pozwana wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie od powódki na jej rzecz kwoty 3600 zł tytułem kosztów procesu oraz zasądzenie od powódki na jej rzecz kosztów postępowania zażaleniowego.

Pozwani ad.1-3 wnieśli odpowiedzi na apelację, w których domagali się oddalenia apelacji i zasądzenia kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył:

Apelacja jest jedynie w niewielkim zakresie uzasadniona.

Zażalenie pozwanych ad.1 i 2 jest bezzasadne, a zażalenie pozwanej ad.3 jest uzasadnione.

Omówienie zarzutów apelacji rozpocząć należy od wskazania, że nie można zgodzić się z zarzutem naruszenia art.233 § 1 kpc, albowiem – co do zasady - Sąd Okręgowy dokonał prawidłowej, to jest zgodnej z zasadami logiki i doświadczenia życiowego oceny materiału dowodowego.

Skuteczne podniesienie zarzutu obrazy art. 233 §1 k.p.c. wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego. Nie jest natomiast wystarczające przekonanie strony o innej niż przyjął sąd wadze poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie niż ocena sądu (por. m.in. wyrok Sądu Najwyższego z 8 kwietnia 2009 r., II PK 261/08). Jeśli sądowi nie można wytknąć błędnego z punktu widzenia logiki i doświadczenia życiowego rozumowania, nie dochodzi do obrazy ww. przepisu, nawet jeśli z dowodu można wywieść wnioski inne niż przyjęte przez sąd.

I tak, prawidłowo ustalił Sąd Okręgowy, że niewiarygodne były twierdzenia powódki, że wzywała stronę pozwaną ad.l do zwrotu wpłaconej opłaty rezerwacyjnej, z uwagi na jej dalsze zainteresowanie nabyciem nieruchomości.

Nie jest przecież kwestionowane przez powódkę, że była zainteresowana nabyciem lokalu, także po upływie terminu wskazanego w umowie rezerwacyjnej, w rezultacie czego logiczna jest ocena zeznań świadka P. K. (1), że powódka nie wzywała do zwrotu opłaty rezerwacyjnej przed 2021 r.

Również bezzasadne są zarzuty wadliwej oceny zeznań ww. świadka w zakresie propozycji przeniesienia umowy rezerwacyj­nej na nową spółkę i braku wskazania przez powódkę daty wezwania pozwanych do zapłaty.

Sąd Apelacyjny nie kwestionuje też okoliczności związanych z przekazaniem przez powódkę numeru rachunku, przy odmiennej ocenie kwestii należytej staranności pozwanej.

Uzasadnione są natomiast zarzuty naruszenia art. 100 k.p.c. w zw. 20 k.p.c., a to wobec wadliwego uznania, że strona powodowa dokonała kapitalizacji odsetek, a na­stępnie przegrała proces o skapitalizowane odsetki w kwocie 49.995,71 zł oraz art. 20 k.p.c. w zw. z art. 13 ust 2 u.k.s.c. poprzez uznanie, że strona powodowa dokonała w toku postę­powania rozszerzenia żądania pozwu o kwotę 49.995,71 zł i powinna uiścić opłatę od ww. kwoty.

Rację ma powódka, że podtrzymywana kwota stanowi konsekwencję zastosowania przez nią art.451 § 1 kc i zaliczenia wpłaconej kwoty w pierwszej kolejności na poczet odsetek. W rezultacie w sprawie nie dochodzi do sytuacji skapitalizowania odsetek, a co za tym idzie dodatkowej opłaty od pozwu, czy konieczności uwzględnienia podtrzymania ww. roszczenia przy rozliczaniu kosztów procesu.

Przechodząc do oceny zarzutów prawa materialnego, to nie można podzielić zarzutu naruszenia art. 385 ¹ § 1. k.c. poprzez jego niezastosowanie. Sąd Apelacyjny nie dostrzega, aby w okolicznościach sprawy występowały postanowienia o charakterze abuzywnym.

Analogicznie, Sąd Apelacyjny nie dostrzega, aby w sprawie występowały przesłanki do uznania umowy rezerwacyjnej za nieważną, ale nawet gdyby przyjąć, że taka okoliczność występuje, to i tak należałoby ustalić datę wymagalności roszczenia o zwrot zapłaconej pozwanej kwoty wywodzonego z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia. I o ile, można było co najmniej poddawać analizie z jaką datą roszczenie o zwrot wpłaconej kwoty jest wymagalne przy wywodzeniu ww. roszczenia z umowy – bo istotnie, co do zasady w umowie wskazana była data zawarcia umowy przyrzeczonej, to w razie uznania, że umowa jest nieważna i zasądzenia dochodzonej kwoty na podstawie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu brak jest możliwości ustalenia wcześniejszej daty wymagalności, bo powódka nie domagała się zapłaty ww. kwoty z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia. W rezultacie bezzasadny jest zarzut naruszenia art. 58 § 1 i 2 k.c. poprzez jego niezastosowanie.

Natomiast uzasadniony jest zarzut naruszenia art. 481 § 1. k.c. w związku z art. 475 k.c., przy czym z przyczyn innych, aniżeli wskazywane w apelacji.

Analogicznie uzasadniony jest zarzut naruszenia art. 494 § 2. k.c. poprzez jego niezastosowanie w sprawie, ale z przyczyn innych, aniżeli wskazane w uzasadnieniu.

Zmiana zaskarżonego wyroku poprzez częściowe uwzględnienie powództwa spowodowana została odmienną od Sądu Okręgowego oceną należytej staranności w związku z okolicznościami przekazania przez powódkę numeru konta.

Sąd Apelacyjny podziela ustalenia Sądu Okręgowego w tym zakresie, że powódka nie przekazała w sposób właściwy numeru konta. Sąd Apelacyjny podziela też obawy pozwanych co do zapłaty ww. kwoty na numer konta wskazany w korespondencji mailowej, a sam fakt, że pełnomocnik powódki potwierdził numer konta w korespondencji mailowej bez wykazania upoważnienia do reprezentowania powódki nie może być uznane za wystarczające potwierdzenie prawidłowości numeru konta.

Natomiast można czynić zarzut pozwanym, że poprzestali na ww. korespondencji. Nic bowiem nie stało na przeszkodzie – zakładając, że pozwani nie chcieli składać ww. kwoty do depozytu sądowego – aby umocowany pracownik pozwanych udał się osobiście do pełnomocnika powódki i ustalił numer konta weryfikując pełnomocnictwo. Tym bardziej, że dla pozwanych nie wywoływało wątpliwości, że są zobowiązani do zwrotu ww. kwoty i że wątpliwości dotyczące numeru rachunku to jedyna przeszkoda w realizacji przelewu.

Dlatego należało uznać, że pozwani pozostawali w opóźnieniu w zapłacie ww. kwoty już od 31 sierpnia 2021 r. i od tej daty do 10 lutego 2022 r. powódce należą się odsetki za opóźnienie od kwoty 229 400 zł, które wynoszą 6881,70 zł. Do ww. kwoty należy dodać odsetki za 11 lutego 2022 r. od kwoty 6881,70 zł, które wynoszą 1,56 zł.

Łącznie zatem powódce należą się odsetki w kwocie 6883,26 zł. Skoro pozwana ad.3 zapłaciła na rzecz powódki kwotę 3717,54 zł tytułem odsetek to do zasądzenia pozostała kwota 3165,72 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 12 lutego 2022 r.

Zmianie musiały ulec także rozstrzygnięcia o kosztach procesu, a to w związku z uznaniem za uzasadnione zarzutów w ww. zakresie.

Jak wyżej wskazano, nie można uznać, aby powódka rozszerzyła powództwo, które następnie częściowo przegrała. Inaczej rzecz ujmując, powódka przegrała proces w zakresie roszczenia odsetkowego, a wygrała w całości w zakresie dochodzonej kwoty. Taki wynik procesu uzasadnia przyjęcie, że powódka w całości wygrała proces i zasądzenia na jej rzecz całości poniesionych przez nią kosztów procesu, czyli kwoty 22 270 zł, a nie kwoty 20 110 zł.

Brak jest też podstaw do nakazania ściągnięcia od powódki na rzecz Skarbu Państwa kwoty 2500 zł tytułem opłaty od rozszerzonego powództwa, bo jak wyżej wskazano, powódka nie rozszerzyła powództwa w sprawie.

Przechodząc do oceny zażaleń pozwanych wskazać należy, że zażalenie pozwanych ad.1 i 2 były w całości bezzasadne. Nie można bowiem uznać, że w okolicznościach sprawy ziściły się przesłanki zastosowania art.101 kpc.

Natomiast uzasadnione jest zażalenie pozwanej ad.3. Przy jego ocenie przypomnieć należy, że powódka wniosła o dopozwanie pozwanej ad.3 w momencie, gdy kwota główna została już zapłacona, a powódka podtrzymała żądanie zapłaty kwoty 49 995 zł.

W rezultacie – o ile w relacjach powódki i pozwanych ad.1 i 2 kwestia ww. modyfikacji powództwa nie ma znaczenia, bo w momencie wniesienia pozwu uzasadnione było roszczenie o zapłatę 229 400 zł, o tyle w momencie dopozwania pozwanej ad.3 roszczenie o zapłatę kwoty powyżej 49 995 zł wygasło wskutek jego spełnienia i co najwyżej sporne było roszczenie o zapłatę 49 995 zł. Inaczej rzecz ujmując, w momencie dopozwania pozwanej ad.3 spór pomiędzy powódką i pozwaną ad.3 sprowadzał się do tego, czy pozwana ad.3 w ogóle ponosi odpowiedzialność wobec powódki oraz czy pozwani zwrócili całość opłaty rezerwacyjnej, czy tylko część i wciąż pozostaje do zwrotu kwota prawie 50 000 zł.

Sąd Apelacyjny uznał, że opłata rezerwacyjna została zwrócona prawie w całości, bo do zwrotu pozostała kwota 3165 zł i o ile ww. wniosek nie ma znaczenia w relacji pomiędzy powódką i pozwanymi ad.1 i 2, bo w momencie wniesienia pozwu żadna część opłaty rezerwacyjnej nie została powódce zwrócona, o tyle w relacji powódka – pozwana ad.3 ww. wniosek ma zasadnicze znaczenie, bo w rezultacie należy uznać, że pozwana ad.3 prawie w całości ostała się ze swoim stanowiskiem procesowym, że w momencie dopozwania jej do procesu roszczenie powódki była bezzasadne, co z kolei wywołało skutek zasądzenia na podstawie art.98 § 1 i 3 kpc od powódki na rzecz pozwanej ad.3 żądanej kwoty 3600 zł tytułem kosztów procesu.

Podsumowując, Sąd Apelacyjny na podstawie art.386 § 1 kpc oraz art.386 § 1 kpc w związku z art.397 § 3 kpc zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że w punkcie 1.I wyroku zasądził solidarnie od pozwanych ad.1-3 kwotę 3165,72 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 12 lutego 2022 r., a w punkcie 1.II oddalił powództwo w pozostałej części. Następnie w punkcie 1.III zasądził solidarnie od pozwanych ad.1 i 2 na rzecz powódki kwotę 22 270 zł tytułem kosztów procesu z ustawowymi odsetkami za opóźnienie, a w punkcie 1.IV zasądził od powódki na rzecz pozwanej ad.3 kwotę 3600 zł tytułem kosztów procesu z ustawowymi odsetkami za opóźnienie.

Przedstawiona powyżej postać wyroku Sądu Okręgowego w brzmieniu nadanym przez Sąd Apelacyjny oznacza uchylenie nałożonego na powódkę obowiązku uiszczenia dodatkowej opłaty od pozwu, przy czym uchylenie ww. obowiązku następuje w trybie art.386 § 1 kpc – jako zmiana orzeczenia, a nie w trybie art.386 § 2 – 4 kpc jako uchylenie orzeczenia.

W pozostałym zakresie Sąd Apelacyjny na podstawie art.385 kpc oddalił apelację powódki jako bezzasadną.

Również na podstawie art.385 kpc w związku z art.397 § 3 kpc Sąd Apelacyjny oddalił w całości zażalenie pozwanych ad.1 i 2 jako bezzasadne.

Sąd Apelacyjny w punktach 4 i 5 wyroku orzekł o kosztach postępowania odwoławczego na podstawie art.98 § 1 i 3 kpc i art.391 § 1 kpc oraz § 2 pkt 5 w związku z § 10 ust.1 pkt 2 i ust.2 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 r. (Dz.U. z 2015 r., poz.1804 ze zm.).

Na koszty postępowania apelacyjnego zasądzone na rzecz pozwanych ad.1 i 2 złożyła się kwota 2700 zł tytułem wynagrodzenia pełnomocnika.

Na koszty postępowania odwoławczego (apelacyjnego i zażaleniowego) zasądzone na rzecz pozwanych ad.1 i 2 złożyły się kwoty 2700 zł tytułem wynagrodzenia pełnomocnika za postępowania apelacyjne, 1800 zł tytułem wynagrodzenia pełnomocnika za postępowanie zażaleniowe i 202 zł tytułem opłaty od zażalenia.