Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Krakowie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 marca 2025 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSA Marek Boniecki

Protokolant: Katarzyna Mitan

po rozpoznaniu w dniu 4 marca 2025 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa P. K. i B. K.

przeciwko (...) Bank (...) S.A. w W.

o ustalenie i zapłatę

na skutek apelacji strony pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie

z dnia 9 czerwca 2022 r. sygn. akt I C 57/21 oraz zażalenia powodów na zawarte w tym wyroku rozstrzygnięcie o kosztach procesu

I.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie 4 w ten sposób, że zasądza od

strony pozwanej na rzecz powodów tytułem kosztów procesu łącznie kwotę 6.434 zł (sześć tysięcy czterysta trzydzieści cztery złote)
z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym koszty te zasądzono, do dnia zapłaty;

II.  oddala apelację;

III.  zasądza od strony pozwanej na rzecz powodów tytułem kosztów postępowania odwoławczego łącznie kwotę 5.050 zł (pięć tysięcy pięćdziesiąt złotych) z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym koszty
te zasądzono, do dnia zapłaty.

Sygn. akt I ACa 1408/22¸ ACz 445/22

Uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie

z 4 marca 2025 r.

Wyrokiem z 9 czerwca 2022 r. Sąd Okręgowy w Krakowie: stwierdził, że umowa kredytu na cele mieszkaniowe (...) nr (...) z dnia 24 lipca 2006 roku jest nieważna; zasadził od strony pozwanej (...) Bank (...) S.A.
w W. na rzecz powodów P. K. i B. K. łącznie do ich niepodzielnej ręki kwotę 12.631,70 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 16 maja 2022 r. do dnia zapłaty; oddalił powództwo w pozostałym zakresie oraz zniósł koszty postępowania miedzy stronami.

Sąd pierwszej instancji poczynił ustalenia faktyczne zaprezentowane w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, które Sąd Apelacyjny podzielił i przyjął za własne.

Wyrok powyższy w części uwzględniającej powództwo i rozstrzygającej o kosztach procesu zaskarżył apelacją pozwany, wnosząc o jego zmianę poprzez oddalenie powództwa, ewentualnie uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji.

Apelujący zarzucił naruszenie: 1) art. 58 § 2 k.c. - poprzez błędną wykładnię i przyjęcie, że umowa kredytu jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego wobec rzekomego braku należytego poinformowania powoda o ryzyku związanym z zawarciem umowy i przerzucenia całego ryzyka na kredytobiorcę, podczas, gdy umowie kredytu nie można przypisać takiej sprzeczności, w tym z tego powodu, że z umowy jednoznacznie wynika fakt stosowania dwóch różnych kursów CHF oraz powiązanie wysokości zobowiązania powoda z wartością waluty CHF, a ponadto umowa z tej przyczyny nie może zostać uznana za nieważną, gdyż jest okolicznością powszechnie znaną, że ryzyko kursowe ma ze swej natury charakter nieograniczony; 2) art. 385 ^{( 1)} § 1 k.c. - poprzez jego błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że przedmiotem oceny abuzywności są postanowienia umowy kredytu indeksowanego do CHF rozumiane jako jednostki redakcyjne, podczas gdy zgodnie z art. 385 ^{( 1)} § 1 i 2 k.c. przedmiotem tej oceny powinny być postanowienia rozumiane jako poszczególne normy wynikające z tych jednostek redakcyjnych i należy odróżnić normę wprowadzającą mechanizm indeksacji,
z którego wynika ryzyko walutowe (klauzula ryzyka walutowego) oraz normy określającej
w jaki sposób ustalany będzie kurs waluty obcej na potrzeby operacji związanych
z indeksowaniem przy wypłacie i przy spłacie kredytu (klauzula kursowa); 3) art. 385 ^{( 1)} § 1 k.c. - poprzez uznanie za abuzywne norm wynikających z postanowień umowy dotyczących indeksacji, w tym klauzuli ryzyka walutowego oraz klauzuli kursowej, podczas gdy klauzula ryzyka walutowego nie może zostać uznana za abuzywną, gdyż określa ona główny przedmiot świadczenia i została sformułowana w sposób jednoznaczny; 4) art. 385 ^{( 1)} § 1 k.c. - poprzez uznanie za abuzywną zarówno klauzuli ryzyka walutowego, jak i klauzuli kursowej, przy przyjęciu, że są one sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco naruszają interes konsumenta
z uwagi na nieokreślony i nieobiektywny miernik, podług którego następuje ostatecznie określenie wysokości zobowiązania kredytobiorcy, podczas gdy normy te nie są sprzeczne
z dobrymi obyczajami i nie naruszają rażąco interesów konsumenta, a nawet gdyby przyjąć, że wskazane powyżej okoliczności są sprzeczne z dobrymi obyczajami i naruszają interesy konsumenta, to uzasadnia to co najwyżej stwierdzenie abuzywności wyłącznie klauzuli kursowej, a nie klauzuli kursowej i klauzuli ryzyka walutowego łącznie; 5) art. 385 ^{( 1)} § 1 k.c. -poprzez uznanie okoliczności rzekomo nienależytego poinformowania powoda o ryzyku kursowym za przesądzającą o abuzywności klauzuli ryzyka walutowego i klauzuli kursowej, podczas gdy z umowy jednoznacznie wynika fakt stosowania dwóch różnych kursów CHF oraz powiązanie wysokości zobowiązania powoda z wartością waluty CHF, a ponadto klauzule te
z tej przyczyny nie mogą zostać uznana za abuzywne, gdyż jest okolicznością powszechnie znaną, że ryzyko kursowe ma ze swej natury charakter nieograniczony; 6) art. 385 ^{( 1)} § 1 i 2 k.c. - poprzez dokonanie oceny możliwości dalszego obowiązywania umowy bez wszystkich postanowień określających indeksację kredytu do franka szwajcarskiego, w tym bez klauzuli ryzyka walutowego oraz klauzuli kursowej, podczas gdy przedmiotem oceny możliwości dalszego obowiązywania powinna być umowa bez postanowień abuzywnych, tj. umowa kredytu bez klauzuli kursowej; 7) art. 385 ^{( 1)} § 1 i 2 k.c. - poprzez uznanie klauzuli kursowej za określającą główny przedmiot świadczenia (podczas gdy za taką może zostać uznana jedynie klauzula ryzyka walutowego), w konsekwencji czego błędne przyjęcie, że po eliminacji klauzuli kursowej (jako abuzywnej) umowa nie może dalej obowiązywać; 8) art. 385 ^{( 1)} § 1 i 2 k.c. - poprzez przyjęcie, że nie jest dopuszczalne zastąpienie postanowień abuzywnych jakimikolwiek uregulowaniami wynikającymi z przepisów prawa, a w konsekwencji błędne niezastosowanie: art. 65 § 1 i 2 k.c., art. 56 k.c. w zw. z art 41 prawa wekslowego stosowanego na zasadzie analogii legis, art. 56 k.c. w zw. z art. 358 § 2 k.c. oraz art. 56 k.c. w zw. ze wskazanymi w przypisie do tego punktu kilkudziesięcioma przepisami, z których na zasadzie analogii iuris lub analogii legis wynika, że w polskim prawie obowiązuje generalna norma, zgodnie z którą wartość waluty obcej określa się według kursu średniego NBP, podczas gdy ani art. 385 ^{( 1)} § 1 i 2 k.c., ani orzecznictwo TSUE nie stoją na przeszkodzie stosowaniu wyżej wskazanych przepisów na etapie oceny możliwości obowiązywania umowy po usunięciu postanowienia abuzywnego, tj. na etapie poprzedzającym etap zastąpienia postanowienia abuzywnego przepisem dyspozytywnym na warunkach wskazanych w orzeczeniach TSUE C- 26/13 Kasler i C-260/18 Dziubak; 9) art. 69 ust. 3 Prawa Bankowego w zw. art. 385 ^{( 1)} § 1 i 2 k.c. - poprzez pominięcie na etapie oceny możliwości dalszego obowiązywania umowy po usunięciu normy abuzywnej, że umowa może być wykonywana na podstawie art. 69 ust. 3 Prawa Bankowego; 10) art. 385 ^{( 1)} § 1 i 2 k.c. - przez brak rozważenia, czy unieważnienie umowy w całości narażałoby konsumenta na niekorzystne konsekwencje, gdy tymczasem w świetle orzecznictwa TSUE (C-26/13 Kasler i C-260/18 Dziubak) taka analiza winna poprzedzać decyzję Sądu Okręgowego o tym, czy umowę kredytu unieważnić czy uzupełnić szczegółowym przepisem dyspozytywnym, zaś stwierdzenie, iż unieważnienie umowy jest dla powoda niekorzystne stanowić winno przesłankę zastosowania przepisu dyspozytywnego prawa krajowego; 11) art. 385 § 1 i 2 k.c. - przez przyjęcie, że postanowienie abuzywne nie może zostać zastąpione przez sąd krajowy, gdy tymczasem zgodnie z orzeczeniem TSUE z dnia 2 września 2021 r., OTP Jelzdlogbank Zrt., C-932/19, jeżeli bez abuzywnego postanowienia umowa nie może obowiązywać, to dochodzi do automatycznej jego substytucji normą dyspozytywną, o ile tylko zastosowanie środków krajowych zapewnia doprowadzenie do sytuacji jaka miałaby miejsce, gdyby umowa nie zawierała abuzywnego postanowienia; 12) art. 358 § 2 k.c. w zw. z art. 385 ^{( 1)} § 1 i 2 k.c. - przez brak zastąpienia postanowienia abuzywnego, tj. klauzuli kursowej przepisem dyspozytywnym art. 358 § 2 k.c., podczas gdy zgodnie
z orzeczeniem TSUE z dnia 2 września 2021 i., OTP Jelzdlogbattk Zit., C-932/19, przepis ten stanowi szczegółowy przepis dyspozytywny, który znajduje zastosowanie z mocy prawa (automatycznie) w miejsce abuzywnej klauzuli kursowej w umowie kredytu; 13) art. 410 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 405 k.c. - poprzez przyjęcie, że pozwany jest zobowiązany do zwrotu otrzymanych świadczeń; 14) art. 410 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 405 k.c. w zw. z 406 k.c. - poprzez przyjęcie, że w przypadku orzekania w przedmiocie zwrotu wzajemnych świadczeń stron na skutek unieważnienia umowy kredytu, brak jest podstaw do uwzględnienia w tych rozliczeniach konieczności zwrotu przez powoda kwoty 47.428,61 zł, stanowiącej korzyść osiągniętą przez powoda na skutek korzystania z nienależnej mu usługi finansowej, odpowiadającą wartości średniego rynkowego wynagrodzenia za korzystanie z kapitału, które konsument musiałby zapłacić, gdyby zawarł ważną umowę kredytu; 15) art. 498 § 1 k.c. -poprzez jego niezastosowanie i zaniechanie zbadania materialnej podstawy żądania oraz nieprzeprowadzenie postępowania dowodowego na okoliczność ustalenia zasadności
i wysokości przysługującej pozwanemu wierzytelności w wysokości 47.428,61 zł stanowiącej roszczenie pozwanego w stosunku do powoda o zwrot bezpodstawnego wzbogacenia z tytułu bezumownego korzystania z udostępnionego kapitału (tzw. wynagrodzenia z tytułu korzystania z kapitału); 16) art. 498 § 2 k.c. w zw. z art. 499 k.c. - poprzez nieuwzględnienie w całości zgłoszonego przez pozwanego ewentualnego zarzutu potrącenia, w tym również w zakresie kwoty 47.428,61 zł, którego uwzględnienie powinno skutkować oceną Sądu, że na skutek potrącenia doszło do wzajemnego umorzenia dochodzonej przez powoda wierzytelności oraz wierzytelności pozwanego z tytułu tzw. wynagrodzenia z tytułu korzystania z kapitału
w wysokości 47.428,61 zł; 17) art 235 ^{( 2)} § 1 pkt 2 i 5 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. w zw. z art. 278 § 1 k.p.c. - poprzez bezpodstawne oddalenie wniosku dowodowego pozwanego
o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z zakresu bankowości, który to dowód został powołany na okoliczności faktyczne (fakty) istotne dla rozstrzygnięcia sprawy związane ze skutkami stwierdzenia abuzywnego charakteru postanowień umowy kredytu, a wymagające wiadomości specjalnych; 18) art. 233 § 1 k.p.c. - przez błędną ocenę umowy i przyjęcie, że powód nie został należycie poinformowany o ryzyku walutowym związanym
z wprowadzeniem do umowy kredytu mechanizmu indeksacji, podczas gdy z postanowień umowy jednoznacznie wynika, że kredytobiorca będzie ponosić ryzyko kursowe (walutowe), które ze swej natury ma nieograniczony charakter, a z § 11 ust. 4 wprost wynika, że powód
o tym ryzyku został poinformowany przy zawarciu umowy; 19) art. 233 § 1 k.p.c. - przez dowolną, sprzeczną z zasadami logiki i doświadczenia życiowego ocenę materiału dowodowego i przyjęcie, że pozwany nie poinformował należycie powoda o ryzyku walutowym związanym z wprowadzeniem do umowy kredytu mechanizmu indeksacji,
w sytuacji gdy: z umowy wprost wynika fakt ustalania rat kredytu i salda kredytu w oparciu
o kursy kupna i sprzedaży CHF z tabeli kursów pozwanego, a powód zaakceptował (§11 ust. 5) zasady funkcjonowania kredytu waloryzowanego w walucie wymienialnej, w szczególności zasady dotyczące określenia kwoty kredytu w walucie wskazane w § 2 umowy, sposobu uruchomienia i wykorzystania kredytu określone w § 4, warunków jego spłaty określone w § 9; 20) art. 233 § 1 k.p.c. - poprzez dowolną, sprzeczną z zasadami logiki i doświadczenia życiowego ocenę materiału dowodowego i danie wiary zeznaniom powoda w zakresie braku należytego pouczenia o ryzyku związanym z zawarciem umowy kredytu, kiedy powyższe wnioski wynikają jedynie z zeznań powoda (osoby bezpośrednio zainteresowanej w wygraniu procesu) i nie mają potwierdzenia w zgromadzonym materiale dowodowym; 21) art. 233 § 1 k.p.c. - poprzez błędną, sprzeczną z zasadami logiki i doświadczenia życiowego ocenę materiału dowodowego, polegającą na przyjęciu, że pozwany bank może dowolnie określać kursy waluty w tabeli kursów, a w konsekwencji uznanie, że ma możliwość dowolnego wpływania na wysokość zobowiązania powoda w sytuacji, gdy kryteria, które ostatecznie decydują o kursie ogłoszonym w tabeli, nie pozostają w gestii banku.

W odpowiedzi na apelację powodowie wnieśli o jej oddalenie i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

Od zawartego w punkcie 4 wyroku Sądu Okręgowego rozstrzygnięcia o kosztach procesu zażalenie wywiedli powodowie, zarzucając naruszenie art. 100 k.p.c., art. 98 §1 k.p.c. oraz art. 6 ust. 1 i art. 7 ust. 1 Dyrektywy 93/13 oraz wnosząc o zmianę zaskarżonego orzeczenia, poprzez zasądzenie na ich rzecz kwoty 6.434 zł.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd pierwszej instancji prawidłowo, z poszanowaniem reguł wyrażonych w przepisie art. 233 §1 k.p.c. ustalił stan faktyczny sprawy, co sprawiło, że Sąd Apelacyjny przyjął go za własny.

Sąd pierwszej instancji nie naruszył wymienionych w apelacji przepisów prawa procesowego, oddalając wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego. Przyjęcie nieważności łączącej strony umowy kredytu rodziło wyłącznie skutek w postaci obowiązku zwrotu wzajemnych świadczeń, do czego sięganie po wiadomości specjalne było zbędne.

Wykazana przez pozwanego stosownym dokumentem okoliczność, że kredytobiorcy zaakceptowali zapis umowny o poinformowaniu ich o ryzyku kursowym nie przekreśla wiarygodności zeznań powodów w tym zakresie, a jedynie wymaga doprecyzowania pojęcia „poinformowania o ryzyku kursowym”. Aby bowiem uznać, że takowe nastąpiło w sposób uniemożliwiający wykorzystanie tej przesłanki przeciwko kredytodawcy, należałoby wykazać, że udzielona informacja była pełna i rzetelna, a co za tym idzie pozwalała na uświadomienie sobie przez konsumenta rzeczywistego ryzyka związanego z wahaniami kursów wymiany waluty. W okolicznościach badanej sprawy brak jest dowodowych podstaw do przyjęcia, że
w taki właśnie sposób powodowie zostali pouczeni czy to na piśmie, czy to przez pracowników Banku. Kwestia dowolności w określaniu kursu wymiany, a w istocie niebezpieczeństwa wystąpienia ryzyka takiej dowolności w rozpoznawanej sprawie należała nie do sfery faktów, ale ich interpretacji poprzez pryzmat przepisów prawa materialnego, o czym niżej.

Nie zasługiwały także na uwzględnienie zarzuty natury materialnoprawnej.

Sąd pierwszej instancji prawidłowo uznał wskazane przez siebie zapisy umowy za abuzywne. W aktualnym orzecznictwie Sądu Najwyższego, klauzule dotyczące przeliczenia kwoty wypłaconego kredytu i spłacanych rat na walutę obcą, są kwalifikowane jako określające główne świadczenia stron (zob. m.in. wyrok Sądu Najwyższego z 30 września 2020 r., I CSK 556/18). Treść spornej umowy wskazuje jednoznacznie, że przedsiębiorca – bank posługiwał się wzorcem umowy (art. 384 §1 k.c.). W tych okolicznościach ciężar wykazania indywidualnego uzgodnienia postanowień umownych spoczywał na pozwanym, stosownie do art. 385 ¹ §4 k.c. w zw. z art. 385 ¹ §3 k.c. Ciężarowi temu strona ta nie sprostała. Sam fakt zaakceptowania warunków umowy, a nawet oświadczenia o wzięciu pod uwagę ryzyka kursowego nie oznacza, że relewantne postanowienia umowne były negocjowane czy nawet negocjowalne. Swoboda kredytobiorcy we wpływaniu na kształt umowy nie dotyczyła tych jej zapisów, które decydowały w danym przypadku o ważności umowy. Odesłanie do bliżej nieokreślonego kursu kupna czy sprzedaży obowiązującego w Banku świadczy o tym, że kredytodawca dysponował arbitralnością w kształtowaniu kursów walut. Pamiętać bowiem należy, że oceny, czy postanowienie umowne jest niedozwolone, dokonuje się wg stanu z chwili zawarcia umowy. Z tego punktu widzenia nie ma znaczenia fakt, że pozwany stosował mechanizmy rynkowe, a stosowane kursy miały ekonomiczne uzasadnienie. Kluczowe jest bowiem, że w samej umowie nie było wskazania, w jaki sposób ww. mechanizmy będą stosowane w odniesieniu do zobowiązania powodów. Istniała zatem możliwość naruszenia interesów konsumenta. Bez znaczenia w tej sytuacji pozostaje, że zgodnie z art. 5 ust. 2 pkt 7 prawa bankowego bank jest uprawniony do przeprowadzania określonych operacji walutowych oraz może stosować własne kursy walutowe, które obowiązany jest ogłaszać (art. 111 ust. 1 pkt 4 prawa bankowego). Żaden z powoływanych przepisów ani nie określał mechanizmu ustalania kursów walut, ani nie zwalniał z obowiązku jego precyzyjnego wskazania w umowach zawieranych z konsumentem. Nie sposób w tej sytuacji mówić o jednoznacznym sformułowaniu postanowień umowy.

Dokonując wykładni art. 4 ust. 2 dyrektywy 93/13/EWG w podobnym kontekście, dotyczącym swobody określania kursu wymiany przez bank, Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej uznał, że „wymóg, zgodnie z którym warunek umowny musi być wyrażony prostym i zrozumiałym językiem, powinien być rozumiany jako nakazujący nie tylko, by dany warunek był zrozumiały dla konsumenta z gramatycznego punktu widzenia, ale także, by umowa przedstawiała w sposób przejrzysty konkretne działanie mechanizmu wymiany waluty obcej, do którego odnosi się ów warunek, a także związek między tym mechanizmem
a mechanizmem przewidzianym w innych warunkach dotyczących uruchomienia kredytu, tak by rzeczony konsument był w stanie oszacować, w oparciu o jednoznaczne i zrozumiałe kryteria, wypływające dla niego z tej umowy konsekwencje ekonomiczne”. W sytuacji,
w której dana klauzula zawarta w umowie kredytowej nie realizuje przytoczonych kryteriów,
a zatem jest niedozwolona (nieuczciwa), umowa nie pozwala na określenie rozmiarów świadczenia banku i kredytobiorcy w oparciu o obiektywne, niezależne od żadnej stron czynniki. Postanowienia uprawniające bank do jednostronnego ustalenia kursów walut są nietransparentne, pozostawiają bowiem pole do arbitralnego działania banku i w ten sposób obarczają kredytobiorcę nieprzewidywalnym ryzykiem oraz naruszają zasadę równości stron (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 lutego 2022 r., II CSKP 45/22 i orzecznictwo przywołane w uzasadnieniu wyroku). W świetle zaprezentowanej argumentacji oraz okoliczności sprawy uznać należało, że ww. postanowienia umowne kształtowały prawa powodów jako konsumentów w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco naruszały ich interesy.

Niezależnie od powyższego mieć należy na uwadze, że abuzywność umów kredytów indeksowanych i denominowanych w CHF nie wyczerpuje się w klauzulach kształtujących mechanizm indeksacji. Za abuzywne uznawane są też postanowienia odnoszące się do ustalonego w walucie obcej mechanizmu waloryzacji świadczeń (określane niekiedy jako „klauzule ryzyka walutowego”), które wiążą się z obciążeniem kredytobiorcy - konsumenta nieograniczonym ryzykiem zmiany kursu waluty i związanym z tym ryzykiem zwiększenia kosztu kredytu (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z 2 czerwca 2023 r., I CSK 4379/22). Nietrafnie przy tym skarżący podnosi, że nieograniczoność ryzyka kursowego wynika z istoty mechanizmu wymiany. Problemem nie jest bowiem przede wszystkim nierównomierne rozłożenie tego ryzyka między stronami umowy oraz brak instrumentów zabezpieczających interes konsumenta w tym zakresie.

Niesłusznie zarzucił również pozwany brak rozważenia możliwości utrzymania umowy po eliminacji z niej postanowień niedozwolonych. W razie stwierdzenia abuzywności postanowień umowy kredytu indeksowanego odnoszących się do sposobu określania kursu waluty obcej, umowa nie może obowiązywać w pozostałym zakresie (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z 30 września 2022 r., I CSK 2071/22). Wiąże się to także z faktem, że zastąpienie niedozwolonego postanowienia poprzez wprowadzenie innego mechanizmu przeliczenia waluty stanowiłoby zbyt daleko idącą modyfikację umowy w celu ratowania sytuacji prawnej przedsiębiorcy, który abuzywną klauzulę zastosował. Pogląd powyższy należy zastosować również w przypadku kredytu denominowanego, gdyż pozostawienie zobowiązania kredytobiorcy we franku szwajcarskim w istocie w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami sanowałoby uchybienia banku w stosowaniu mechanizmu przeliczania walut, przerzucając negatywne następstwa zmiany kursu waluty wyłącznie na konsumenta.

Na niepowodzenie skazana była także próba zarzucania, że Sąd Okręgowy powinien był zastosować normy o charakterze dyspozytywnym przewidziane zarówno w kodeksie cywilnym, jak i przepisach ustawy o Narodowym Banku Polskim, prawa bankowego czy prawa wekslowego. Za w pełni przekonujący uznać należy pogląd, zgodnie z którym art. 385 ¹ §2 k.c. wyłącza stosowanie art. 58 §3 k.c., co uzasadnia stanowisko, że nieuczciwe postanowienia indeksacyjne nie powinny być zastępowane innym mechanizmem przeliczeniowym opartym na przepisach kodeksu cywilnego. Również Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej co do zasady wyklucza, aby sąd krajowy mógł zmieniać treść nieuczciwych warunków zawartych
w umowach. Zwraca się uwagę, że działania sądu w razie stwierdzenia klauzuli abuzywnej mają mieć charakter sankcyjny, co oznacza osiągnięcie swoistego skutku zniechęcającego profesjonalnych kontrahentów, zawierających umowy z konsumentami do przewidywania
w umowach z nimi nieuczciwych postanowień umownych. Skutek ten nie mógłby zostać osiągnięty gdyby umowa mogła zostać uzupełniona w niezbędnym zakresie przez sąd krajowy przez wprowadzenie do umowy warunków uczciwych. Kontrahent konsumenta niczym by bowiem nie ryzykował, narzucając nieuczciwe postanowienia umowne, skoro mógłby liczyć na to, że sąd uzupełni umowę przez wprowadzenie uczciwych warunków, które powinny być przez niego zaproponowane od razu (tak: wyrok Sądu Najwyższego z 27 listopada 2019 r., II CSK 483/18, LEX nr 2744159).

Nietrafione okazały się również zarzuty obrazy prawa materialnego związane
z rzekomo nieprawidłowym nieuwzględnieniem wierzytelności pozwanego z tytułu wynagrodzenia za korzystanie z powodów z udzielonego im kapitału. W świetle aktualnych poglądów judykatury nie może budzić żadnych wątpliwości fakt, że bankowi roszczenie takie względem kredytobiorców nie przysługuje (zob. wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 15 czerwca 2023 r., C-520/21). Z tego samego względu nie zasługiwał na uwzględnienie zarzut potrącenia zgłoszony w postępowaniu odwoławczym, podniesiony zresztą z uchybieniem art. 203 ¹ k.p.c.

Sąd odwoławczy nie dostrzegł, aby Sąd pierwszej instancji uchybił prawu materialnemu w zakresie nie objętym zarzutami apelacji. Z przyczyn wskazanych wyżej, Sąd Apelacyjny nie znalazł podstaw do uzupełnienia materiału dowodowego w kierunku oczekiwanym przez apelującego.

Na uwzględnienie zasługiwało natomiast zażalenie powodów. Wyłączną przyczyną częściowego oddalenia powództwa (poza niewielkim zakresem roszczenia odsetkowego) było podniesienie przez pozwanego skutecznego – w zakresie równowartości wypłaconego kapitału – zarzutu potrącenia. Zachowanie takie jest równoznaczne z dokonaniem zapłaty przez stronę pozwaną po wniesieniu pozwu, co w konsekwencji uznane być musi za przegranie sprawy.
W ostatecznym rozrachunku powodowie ulegli w swoim żądaniu jedynie w nieznacznym zakresie (co do odsetek), co nakazywało zastosowanie art. 100 zd. drugie k.p.c. Na koszty procesu poniesione przez powodów złożyły się: opłata od pozwu, wynagrodzenie adwokata oraz opłaty skarbowe od pełnomocnictw.

Biorąc pod uwagę powyższe okoliczności, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 §1 k.p.c. orzekł jak w sentencji.

Za podstawę rozstrzygnięcia o kosztach postępowania odwoławczego, które po stronie pozwanych ograniczyły się do opłaty od zażalenia oraz wynagrodzenia adwokata
w postępowaniu apelacyjnym i zażaleniowym przyjęto art. 98 §1 k.p.c. w zw. z art. 391 §1 k.p.c. oraz §2 pkt 6 w zw. z §10 ust. 1 pkt 2 i §10 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie
(t. jedn. Dz. U. z 2023 r. poz. 1964 ze zm.).