Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Krakowie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 stycznia 2023 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący:	SSA Andrzej Żelazowski
Protokolant:	Katarzyna Mitan

po rozpoznaniu w dniu 15 grudnia 2022 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa A. N. reprezentowanej przez przedstawicieli ustawowych M. N. (1) i M. N. (2), M. N. (1) i M. N. (2)

przy uczestnictwie Prokuratury Okręgowej w Krakowie

przeciwko Samodzielnemu Publicznemu Zakładowi Opieki Zdrowotnej - Szpitalowi (...) w K.

o zapłatę, rentę i ustalenie

na skutek apelacji strony pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie

z dnia 28 września 2021 r. sygn. akt I C 2534/11

1.  zmienia częściowo zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

a)  w punkcie I. a. kwotę 220.000 złotych zastępuje kwotą 200.000 zł (dwieście tysięcy złotych)

b)  w punkcie II. kwotę 70.000 złotych zastępuje kwotą 20.000 zł (dwadzieścia tysięcy złotych)

c)  uchyla punkt III.

d)  punktowi VII. nadaje brzmienie „koszty procesu pomiędzy stronami wzajemnie znosi”

2.  w pozostałej części apelację oddala;

3.  odstępuje od obciążania powodów kosztami postepowania apelacyjnego.

Sygn. akt I ACa 1416/21

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 9 stycznia 2023 r.

Powodowie - małoletnia A. N. reprezentowana przez przedstawicieli ustawowych M. N. (1) oraz M. N. (2) - w pozwie przeciwko Samodzielnemu Publicznemu Zakładowi Opieki Zdrowotnej - Szpitalowi (...) w K. wnieśli o zasądzenie:

1. na rzecz małoletniej A. N.:

a. kwoty 1878,15 zł tytułem odszkodowania wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia następnego po dniu doręczenia stronie pozwanej pozwu do dnia zapłaty,

b. kwoty 450 000,00 zł tytułem zadośćuczynienia wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia następnego po dniu doręczenia pozwanemu pozwu do dnia faktycznej zapłaty,

c. kwoty 1 400,00 zł tytułem renty za okres od 1 listopada 2011 roku włącznie, płatnej do dnia 10-ego każdego miesiąca wraz z odsetkami ustawowymi w razie opóźnienia w płatności;

d. ustalenia odpowiedzialności strony pozwanej za działania w stosunku do małoletniej A. N. i skutki tych działań na przyszłość;

2. na rzecz M. N. (1) kwoty 140 000,00 zł tytułem zadośćuczynienia wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia następnego po dniu doręczenia pozwanemu odpisu pozwu do dnia faktycznej zapłaty;

3. na rzecz M. N. (2) kwoty 100 000,00 tytułem zadośćuczynienia wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia następnego po dniu doręczenia pozwanemu odpisu pozwu do dnia faktycznej zapłaty.

Ponadto, powodowie wnieśli o ustalenie, że strona pozwana będzie odpowiedzialna za dalsze szkody, które mogą ujawnić się w przyszłości jako następstwa porodu A. N. oraz o zasądzenie od strony pozwanej na rzecz wszystkich powodów kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Na uzasadnienie żądania pozwu powodowie wskazali, iż że w związku z niewłaściwie przeprowadzonym w dniu (...) roku porodem, z którego urodziła się powódka A. N. doszło do nieprawidłowości, które spowodowały, że małoletnia ma niesprawną prawą rękę, wobec czego zasadnym było dochodzenie odszkodowania, zadośćuczynienia oraz renty i ustalenia odpowiedzialności strony pozwanej za skutki tego zdarzenia na przyszłość. Ponadto powodowie uzasadniając swoje roszczenia podnieśli, iż w związku z wadliwie przeprowadzonym porodem powódka M. N. (1) doznała krzywdy w postaci rozstroju jej zdrowia, a personel szpitala naruszył wobec niej prawo do otrzymywania świadczeń zdrowotnych odpowiadających współczesnej wiedzy medycznej, poprzez naruszenie reguł postępowania w zakresie podejmowania decyzji o przeprowadzeniu porodu siłami natury w sytuacji, gdy występowały liczne czynniki wskazujące na niebezpieczeństwo wystąpienia u dziecka dystocji barkowej. Nadto roszczenia powodów M. N. (1) oraz M. N. (2) oparte zostały na art. 448 k.c. przyznającym prawo dochodzenia zadośćuczynienia pieniężnego za krzywdę doznaną w wyniku naruszenia dóbr osobistych: prawa do posiadania zdrowego dziecka, prawo do życia rodzinnego niezakłóconego chorobą dziecka, prawo do niezmąconego stanu życia psychicznego.

Pozwany SP ZOZ Szpital (...) w K. w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Wyrokiem z dnia 28 września 2021 r., sygn. akt I C 2534/11, Sąd Okręgowy w Krakowie:

I. zasądził od strony pozwanej Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej - Szpital (...) w K. na rzecz małoletniej powódki A. N. kwotę:

a. 220 000 złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 28 września 2021r. do dnia zapłaty;

b. 1 878 złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 28 grudnia 2011r. do dnia zapłaty;

c. 25 380 złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 28 września 2021r. do dnia zapłaty;

d. rentę w kwocie po 500 złotych płatną miesięcznie do dnia 5 każdego kolejnego miesiąca z góry począwszy od miesiąca października 2021r. z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w razie zwłoki w zapłacie którejkolwiek z rat;

II. zasądził od strony pozwanej Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej - Szpital (...) w K. na rzecz powódki M. N. (1) kwotę 70 000 złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 28 września 2021r. do dnia zapłaty;

III. zasądził od strony pozwanej Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej - Szpital (...) w K. na rzecz powoda M. N. (2) kwotę 50 000 złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 28 września 2021r. do dnia zapłaty;

IV. ustalił, ze strona pozwana będzie odpowiedzialna za dalsze szkody u małoletniej powódki, które mogą ujawnić się w przyszłości jako następstwa przebiegu porodu;

V. oddalił powództwo powodów małoletniej A. N., M. N. (1) i M. N. (2) w pozostałym zakresie;

VI. nakazał ściągnąć od powodów małoletniej A. N., M. N. (1) i M. N. (2) solidarnie na rzecz Skarbu Państwa – Sąd Okręgowy w Krakowie kwotę 10 775 złotych;

VII. zasądził od strony pozwanej Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej - Szpital (...) w K. na rzecz powodów:

a. małoletniej A. N. kwotę 7 200 złotych tytułem kosztów zastępstwa procesowego płatne do rąk przedstawicieli ustawowych M. N. (1) i M. N. (2);

b. M. N. (1) i M. N. (2) kwoty po 3 600 złotych tytułem kosztów zastępstwa procesowego;

VIII. odstąpił od obciążenia powodów dalszymi kosztami procesu.

Uzasadniając swoją decyzję Sąd Okręgowy w ramach ustaleń faktycznych ustalił, że w trakcie porodu małoletniej A. N. siłami natury, wobec braku rotacji barków, rozpoznano dystocję barkową, jednak nie wykonano cesarskiego cięcia. Po urodzeniu stwierdzono, iż małoletnia powódka cierpi na wiotkie porażenie kończyny górnej prawej, ma całkowicie uszkodzony splot barkowy prawy. Powódkę zakwalifikowano do zabiegu operacyjnego splotu barkowego. Sąd Okręgowy stwierdził, że ręka dziecka nigdy nie będzie sprawna w 100 %, maksymalne zwiększenie sprawności ręki - dzięki interwencji chirurgicznej — szacowane jest w granicach 60/90 %. Powódka wymaga rehabilitacji.

Sąd I instancji wskazał, że na potrzeby związane ze stanem zdrowia małoletniej powódki powodowie do dnia wniesienia pozwu ponieśli wydatki z tytułu lekarstw, dojazdów na wizyty lekarskie oraz rehabilitację w kwocie 1878,15 zł. Rodzice dziecka zapewniają mu stałą opiekę oraz wszystkie niezbędne działania medyczne, rehabilitacyjne, którego wymaga ich córka. Wożą dziecko na rehabilitację do K., początkowo raz w tygodniu, następnie trzy razy w tygodniu. Powodowie również często umawiają się na konsultację z lekarzami, którzy zalecają większą ilość rehabilitacji, na którą powodów nie stać. Przebyta rehabilitacja i zabiegi prowadzone były na koszt NFZ. Prowadzona intensywnie od małego rehabilitacja dała pozytywne efekty. Dziecko jest pod stałą kontrolę neurologiczną i w poradni rehabilitacyjnej. Rehabilitację i wszystkie kontrole lekarskie finansowane są przez NFZ. Jak wskazał Sąd Okręgowy, rodzice nie korzystali z płatnej rehabilitacji z uwagi na koszty, a powódka powinna uczęszczać cztery razy w roku na rehabilitację ambulatoryjną obejmującą serię 10 dniowych cykli, raz do roku na 21 dniowy turnus rehabilitacji stacjonarnej wykonywany w ramach NFZ. Ponadto powinna wykonywać samodzielną rehabilitację na podstawie instruktarzu od fizjoterapeuty prowadzącego.

Sąd Okręgowy ustalił stan faktyczny w oparciu o wskazane w jego uzasadnieniu dokumenty prywatne i urzędowe, których autentyczność i wiarygodność nie budziła wątpliwości Sądu i nie była kwestionowana przez żadną ze stron, a także w oparciu o miarodajne opinie biegłych i zeznania świadków, które Sąd ocenił jako wiarygodne.

Dokonując analizy prawnej roszczeń powodów Sąd I instancji stwierdził, iż w jego ocenie pomiędzy działaniem pozwanego a szkodą powodów zachodzi adekwatny związek przyczynowy, co oznacza, że powstała szkoda jest normalnym następstwem błędnej diagnostyki, co doprowadziło do decyzji o przeprowadzeniu porodu siłami natury przy występowaniu znacznego ryzyka dystocji barkowej. Analiza ciągu zdarzeń, które miały miejsce podczas porodu i jego konsekwencji w ocenie Sądu Okręgowego nie budzi wątpliwości, że obecne problemy małoletniej A. N. są wynikiem błędu diagnostycznego popełnionego przez personel medyczny strony pozwanej. Tym samym uznano, że żądanie pozwu w zakresie odszkodowania znajduje oparcie w przepisie art. 444 § 1 k.c.

Z kolei podstaw żądania małoletniej powódki zapłaty zadośćuczynienia Sąd Okręgowy upatrywał w art. 445 § 1 k.c. oraz art. 4 §1 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta z dnia 6 listopada 2008 roku w zw. z art. 448 k.c., uznając, iż odpowiednią kwotą zadośćuczynienia będzie kwota 200.000 zł, na podstawie art. 445 § 1 k.c. oraz kwota 20.000 zł na podstawie art. 4 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta z dnia 6 listopada 2008 roku w zw. z art. 448 k.c.

W ocenie Sądu I instancji roszczenie o rentę uzasadnia art. 444 § 2 k.c., bowiem przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało, że wskutek błędu diagnostycznego potrzeby małoletniej powódki zwiększyły się, jednak nie w zakresie żądanym w pozwie. Sąd tytułem skapitalizowanej renty na zwiększone potrzeby małoletniej powódki za okres od 1 stycznia 2012 roku do zamknięcia rozprawy postanowił przyznać kwotę 25 380 zł przyjmując miesięczną kwotę 235 zł z tego tytułu jako wykazaną przez powódkę, wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia następnego po dniu doręczenia pozwanemu pozwu do dnia faktycznej zapłaty. Sąd nie uwzględnił w zakresie zasądzenia renty roku 2011, ponieważ kwota odszkodowania zasądzona w punkcie 1 wyroku zawiera wydatki poniesione przez powodów w roku 2011 zgodnie z przedstawionym wykazem rachunków. Co do bieżącej renty Sąd oparł się na opinii biegłego ds. rehabilitacji, zgodnie z którą aktualny stan funkjconalny małoletniej powódki jest dobry, jednak powinna uczęszczać cztery razy w roku na rehabilitację ambulatoryjną obejmującą serię 10 dniowych cykli, raz do roku na 21 dniowy turnus rehabilitacji stacjonarnej wykonywany w ramach NFZ. Ponadto powinna wykonywać samodzielną rehabilitację na podstawie instruktarzu od fizjoterapeuty prowadzącego. W konsekwencji, Sąd postanowił w oparciu o przepis art. 322 k.p.c. zasądzić na rzecz małoletniej powódki tytułem bieżącej renty od października 2021r. kwotę po 500 zł miesięcznie do 5-tego dnia każdego miesiąca, z ustawowymi odsetkami na wypadek uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat.

Z kolei roszczenie M. N. (1), matki małoletniej powódki, w zakresie żądania łącznej kwoty 140.000,00 zł tytułem zadośćuczynienia, Sąd uznał, za wygórowane. Co do żądania w ramach powyższego kwoty 20.000 zł tytułem krzywdy doznanej w związku z wadliwie przeprowadzonym porodem w ocenie Sądu Okręgowego kwota ta była niezasadna, bowiem Sąd w oparciu o opinię biegłych nie dopatrzył się uchybienia personelu szpitala, w okolicznościach przebiegu porodu. Na uwzględnienie nie zasługiwało również roszczenie M. N. (1) o zadośćuczynienie na jej rzecz z tytułu uszkodzenia ciała i rozstroju zdrowia. Co do kwoty 20.000 zł żądanej zgodnie z art. 4 § 1 Ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta z dnia 6 listopada 2008 roku. Sąd stwierdził, że postępowanie dowodowe wykazało, iż doszło do błędu diagnostycznego poprzez zaniechania decyzji w przedmiocie cesarskiego cięcia, w konsekwencji kwota żądana przez powódkę jest zasadna.

Odnośnie żądania rodziców małoletniej powódki zasądzenia po 100.000 zł na podstawie art. 448 k.c. tytułem zadośćuczynienia za krzywdę doznaną w wyniku naruszenia dóbr osobistych, Sąd uznał, że w rozpoznawanej sprawie doszło do naruszenia dobra osobistego, zdefiniowanego jako naruszenie tych więzi w postaci prawa do niezakłóconego życia w pełnej rodzinie, prawo do posiadania zdrowego dziecka, mimo że więzy rodzinne faktycznie nie zostały zerwane, uznając jednak roszczenie za zawyżone i zasądzając na rzecz powódki M. N. (1) i M. N. (2) kwoty po 50 000 zł z ustawowymi odsetkami do dnia wydania wyroku do dnia zapłaty przyjmując, że dopiero w trakcie procesu Sąd zbadał podstawę faktyczną ich roszczeń w zakresie zadośćuczynienia, ustalając ją na dzień wydania wyroku.

Odnośnie żądania ustalenia odpowiedzialności strony pozwanej na przyszłość Sąd Okręgowy stwierdził, że dla jego uwzględnienia należało wykazać wysokie prawdopodobieństwo wystąpienia dalszych, normalnych następstw błędnie przeprowadzonego zabiegu operacyjnego, a ustalony stan faktyczny sprawy pozwala na przyjęcie takiego prawdopodobieństwa, zwłaszcza w odniesieniu do opinii biegłego, zgodnie z którą w wyniku błędnego wyboru metody leczenia zastosowana przez stronę pozwaną istnieje duże prawdopodobieństwo, że powódka będzie musiała poddać się dalszej rehabilitacji. W tej sytuacji istniały podstawy do uwzględnienia takiego żądania.

W zakresie kosztów postępowania Sąd I instancji podniósł, że zostały one rozliczone na podstawie art. 100 k.p.c. uwzględniając fakt, że małoletnia powódka wygrała proces w 40% przegrywając w 60%, powódka M. N. (1) wygrała proces w 50%, a powód M. N. (2) wygrał proces w 50%. Jednocześnie Sąd odstąpił od obciążenia powodów dalszymi kosztami procesu kierując się zasadami słuszności z art. 102 k.p.c., mając na uwadze trudną sytuację majątkową i osobistą małoletniej powódki oraz jej rodziców i rodzeństwa. przy tym zasądził od strony pozwanej na rzecz małoletniej powódki kwotę 7 200 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego i na rzecz powodów M. N. (1) i M. N. (2) kwoty po 3 600 złotych tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

Pozwany Szpital w apelacji zaskarżył powołany wyrok w części, tj.: pkt. I a) w części dotyczącej zasądzenia kwoty 20 000 zł tytułem zadośćuczynienia za naruszenie praw pacjenta powódki A. N. wraz z odsetkami od dnia 28 września 2021 r., pkt I d), pkt II w części dotyczącej zasądzenia kwoty 50 000 zł tytułem naruszenia dóbr osobistych powódki M. N. (1) wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 28 września 2021 r., pkt III, pkt. IV, pkt VII, zarzucając:

I. naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy, a to:

1. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważanie materiału dowodowego, nieuwzględnienie wszystkich okoliczności i faktów co w konsekwencji doprowadziło do dokonania błędnych ustaleń faktycznych mających istotny wpływ na treść orzeczenia,

2. art. 232 k.p.c. i art. 233 § 1 k.p.c. polegające na niezgodności ustaleń faktycznych Sądu z materiałem dowodowym zebranym w sprawie, w szczególności z treścią opinii biegłego sądowego ds. rehabilitacji i wyjaśnień powódki M. N. (1), polegające na przyjęciu przez Sąd, iż zasądzona kwota 500 zł tytułem bieżącej renty na zwiększone potrzeby małoletniej powódki M. N. (1) jest odpowiednia podczas gdy z materiału dowodowego nie wynikało ażeby renta taka w ogóle była należna małoletniej powódce,

3. art. 322 k.p.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i w konsekwencji nieprawidłowe ustalenie wysokości renty bieżącej na rzecz powódki A. N. podczas gdy w niniejszej sprawie nie zachodziły podstawy do zastosowania tego przepisu,

4. art. 189 k.p.c. przez przyjęcie, że małoletnia powódka A. N. ma interes prawny w ustaleniu na przyszłości odpowiedzialności pozwanego za skutki przebiegu porodu, podczas gdy interesu takiego nie wykazała,

5. art. 102 k.p.c. poprzez niezastosowanie przepisu wobec pozwanego mimo, że pozwany złożył stosowny wniosek wraz z uzasadnieniem pismem z dnia 23 sierpnia 2021 r. oraz na rozprawie w dniu 28 września 2021 r. w konsekwencji czego Sąd obciążył pozwanego kosztami zastępstwa procesowego na rzecz powodów oraz art. 100 k.p.c. i art. 102 k.p.c. poprzez błędne zastosowanie w odniesieniu do kosztów zastępstwa procesowego i zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów kosztów zastępstwa procesowego w wysokości wskazanej w pkt. VII wyroku;

II. naruszenie przepisów prawa materialnego, a to:

1. art. 448 k.c. w zw. z art. 4 w zw. z art. 6 ust 1 ustawy z dnia 8 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta przez ich niewłaściwe zastosowanie, a w konsekwencji zasądzenie na rzecz strony powodowej A. N. kwoty 20 000 zł tytułem zadośćuczynienia za naruszenie prawa powódki jako pacjenta do świadczeń medycznych odpowiadających wymaganiom wiedzy medycznej podczas gdy do chwili porodu małoletnia powódka A. N. nie była pacjentem,

2. art. 444 § 2 k.c. w związku z art. 361 § 1 k.c. przez ich niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, iż odpowiednią bieżącą rentą na zwiększone potrzeby małoletniej powódki A. N. jest renta w wysokości 500 zł, podczas gdy ustalenie takie nie wynika ze zgromadzonego materiału dowodowego,

3. art. 448 k.c. w zw. z art. 23 k.c. i 24 § 1 k.c. oraz art. 362 k.c. przez jego niewłaściwe zastosowanie, a w konsekwencji zasądzenie na rzecz strony powodowej M. N. (1) i M. N. (2) kwot po 50 000 zł dla każdego z powodów tytułem zadośćuczynienia za naruszenie ich dóbr osobistych w postaci więzi rodzinnych, co w przypadku obu powodów było bezpodstawne a nadto w okolicznościach sprawy z uwagi na przyczynienie się powodów do powstania szkody stanowiło zadośćuczynienie w wysokości rażąco wygórowanej.

W konkluzji strona skarżąca wniosła o zmianę wyroku w zaskarżonej części tj. w:

1. pkt. I a. w zakresie w jakim na rzecz małoletniej powódki A. N. Sąd pierwszej instancji zasądził kwotę 20 000 zł na postawie art. 448 k.c. w zw. z art. 4 w zw. z art. 6 ust 1 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 28 września 2021 r.,

2. pkt. I d,

3. pkt. II w zakresie w jakim Sąd pierwszej instancji zasądził na rzecz M. N. (1) kwotę 50 000 zł w oparciu o art. 448 k.c. w zw. z art. 23 k.c. i 24 § 1 k.c. ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta wraz ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 28 września 2021 r.,

4. pkt. III,

5. pkt. IV,

i w powyższym zakresie orzeczenie co do istoty sprawy poprzez oddalenie powództwa w zaskarżonej części oraz zmianę wyroku w pkt. VII w zakresie rozliczenia kosztów zastępstwa procesowego i odstąpienie od zasądzania tych kosztów od pozwanego na rzecz powodów, a także zasądzenie od strony powodowej na rzecz pozwanego kosztów postępowania za drugą instancję, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych, a w przypadku nieuwzględnienia apelacji zastosowanie art. 102 k.p.c. i nieobciążanie pozwanego kosztami postępowania apelacyjnego.

W odpowiedzi na apelację strona powodowa postulowała jej oddalenie w całości oraz zasądzenie od strony pozwanej na rzecz powodów kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

W ocenie Sądu Apelacyjnego apelacja jest w znacznej części uzasadniona.

Wskazać jednakże w pierwszej kolejności należy, iż jako bezzasadne Sąd odwoławczy uznał podniesione w apelacji zarzuty odnoszące się do dokonania przez Sąd Okręgowy błędnych ustaleń na podstawie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego bądź błędnej jego oceny. Sąd Okręgowy przeprowadził postępowanie dowodowe prawidłowo, dokonując wszechstronnej oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, szczegółowo odnosząc się do każdego dowodu - zgodnie z regułą wyrażoną w art. 233 § 1 k.p.c. Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny aprobuje w całości ustalenia faktyczne Sądu I instancji i przyjmuje je za własne czyniąc podstawą orzeczenia w sprawie. Wobec powyższego brak konieczności ich ponownego, szczegółowego przytaczania.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, na tle materiału dowodowego zgromadzonego w niniejszej sprawie, podzielić należy wywody Sądu Okręgowego zawarte w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, dotyczące tego, iż obecne problemy małoletniej A. N. są wynikiem błędu diagnostycznego popełnionego przez personel medyczny strony pozwanej. Dla porządku stwierdzić należy, iż Sąd Apelacyjny związany jest granicami zaskarżenia, a apelacja nie zarzuca naruszenia prawa procesowego odnośnie ustaleń w tym zakresie, czy materialnego odnoszącego się do tego zagadnienia, nie ma zatem potrzeby szerzej odnosić się do tej kwestii.

Strona pozwana nie kwestionując bowiem w apelacji zasadności zasądzenia na rzecz małoletniej powódki przez Sąd odszkodowania w kwocie 1878 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie, kwoty 25.380 zł tytułem renty skapitalizowanej do września 2021r. z ustawowymi odsetkami oraz zadośćuczynienia w kwocie 200.000 zł, podważyła natomiast zasadność przyznania powódce A. N. kwoty 20.000 zł na postawie art. 448 k.c. w zw. z art. 4 w zw. z art. 6 ust 1 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 28 września 2021 r., argumentując, iż Sąd pierwszej instancji nieprawidłowo ustalił, że małoletnia powódka A. N. do chwili narodzin w pozwanym Szpitalu była pacjentem, a w konsekwencji błędnie zastosował ww. przepisy. Sąd odwoławczy w niniejszym składzie nie aprobuje poglądu wyrażonego przez Sąd I instancji jak chodzi o definicję pacjenta, przychylając się w tym zakresie do zarzutów podniesionych w apelacji i do poglądu wyrażonego w apelacji, iż ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta w obecnie obowiązującym kształcie nie pozwala na wysnucie wniosku, iż do czasu, kiedy następuje rozłączenie ciał matki i płodu, w stosunku do dziecka można mówić o osobnym podmiocie, któremu przysługiwałyby prawa pacjenta na równi z matką i mogłoby to uzasadniać zasądzenie zadośćuczynienia bezpośrednio na rzecz małoletniej z tego tytułu. Otóż bowiem rację ma strona pozwana, gdy dostrzega, że w art. 1 ww. ustawy stwierdzono, iż określa ona prawa pacjenta (pkt l) a także obowiązki podmiotów udzielających świadczeń zdrowotnych związanych z prawami pacjenta (pkt 3), jednocześnie w art. 3 ust. 1 pkt 4 ustawy definiując pojęcie pacjenta jako osobę zwracającą się o udzielenie świadczeń zdrowotnych lub korzystającą ze świadczeń zdrowotnych udzielanych przez podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych lub osobę wykonującą zawód medyczny i używając słowa „pacjent” w odniesieniu do różnych grup osób, w tym m.in. do „pacjentki w warunkach ciąży, porodu i połogu”. Natomiast ani definicja ustawowa pacjenta, ani też dalsze przepisy ustawy, nie dają podstaw do twierdzenia, że ustawa ta zastosowanie ma także do płodu/dziecka nienarodzonego, niezależnie od kwestii dotyczących szczególnej ochrony, jaka na gruncie czy to przepisów prawa cywilnego czy karnego przyznana została w określonych sytuacjach nasciturusowi. Wskazuje na to także wykładnia oparta na analizie przepisów projektu ustawy o ochronie indywidualnych i zbiorowych praw pacjenta oraz o Rzeczniku Praw Pacjenta, od których ostatecznie odstąpiono, a przebieg prac legislacyjny nad ustawą jednoznacznie wskazuje na doprecyzowanie, iż w trakcie porodu to pacjentka jest podmiotem praw wynikających z ustawy. Słusznie zauważa skarżący, iż okoliczność tę potwierdza także piśmiennictwo, w którym stwierdza się między innymi, że dziecko nabywa status pacjenta od chwili urodzenia żywego i nie ma znaczenia, w której fazie życia płodowego nastąpiło urodzenie, natomiast do chwili urodzenia, czyli w okresie połączenia dziecka z organizmem matki, mowa jest o dwóch w jednym, a status pacjenta ma matka (tak: Jaskowski Łukasz, Ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Komentarz, wyd. III). Tak zatem rację ma strona pozwana, iż niezasadnym było zasądzenie kwoty 20.000 zł na rzecz małoletniej powódki wobec uznania, iż jakkolwiek sam poród został przeprowadzony prawidłowo i zgodnie ze sztuką medyczną, to doszło do błędu diagnostycznego poprzez zaniechanie decyzji w przedmiocie wykonania cięcia cesarskiego. Tym samym doszło do naruszenia art. 448 k.c. w zw. z art. 4 w zw. z art. 6 ust 1 ustawy z dnia 8 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, zatem wyrok Sądu Okręgowego w tym zakresie musiał ulec stosownej zmianie, która została poczyniona w pkt 1 ppkt a) wyroku Sądu Apelacyjnego.

Odnosząc się w dalszej kolejności do zarzutów apelacji, dotyczących zasądzenia na rzecz M. N. (1) i M. N. (2) kwot po 50.000 zł zadośćuczynienia z tytułu naruszenia dóbr osobistych wskazać należy, iż Sąd Apelacyjny nie zgadza się z zaprezentowanym stanowiskiem Sądu Okręgowego w Krakowie, iżby zadośćuczynienie przysługiwać miało w przypadku każdorazowego, niezależnie od stopnia w jakim w danych okolicznościach konkretnego przypadku ma to miejsce, naruszenia czy zakłócenia więzi rodzinnej łączącej poszkodowanego z członkami jego najbliższej rodziny. W tym zakresie Sąd Apelacyjny przywołuje i w pełni aprobuje pogląd wyrażony w uchwale składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 27 marca 2018 r., III CZP 60/17, OSNC 2018/9/83, w której jednoznacznie wskazano iż tego rodzaju zadośćuczynienie może być orzeczone na podstawie art. 448 k.c. w zw. z art. 23 i 24 k.c., w wypadku ciężkiego uszkodzenia ciała skutkującego, jak to następnie zostało jednoznacznie wyrażone w przepisie art. 446 ² wprowadzonym do Kodeksu cywilnego z dniem 19 września 2021 r. ustawą z dnia 24 czerwca 2021 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny (Dz.U.2021.1509), takie których skutkiem jest niemożność nawiązania lub kontynuowania więzi rodzinnej przez najbliższych członków rodziny z poszkodowanym z powodu wyrządzenia u niego ciężkiego i trwałego uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia. Zasadniczo sprowadza się to stanów wegetatywnych lub do nich zbliżonych.

Przepis art. 446 ² Kodeksu cywilnego, pozwalający przyznanie w takich wypadkach najbliższym członkom rodziny poszkodowanego odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę ma zastosowanie do zdarzeń, których skutkiem jest niemożność nawiązania lub kontynuowania więzi rodzinnej przez najbliższych członków rodziny z poszkodowanym z powodu wyrządzenia u niego ciężkiego i trwałego uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia, powstałych przed dniem wejścia w życie powołanej ustawy. Tym samym jednoznaczne brzmienie tych regulacji obowiązujących w dacie orzekania przez Sąd Apelacyjny oraz poglądy wyrażone w orzecznictwie Sądu Najwyższego prowadzą do uznania, iż tylko w przypadku ciężkiego i trwałego uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia, skutkującego niemożnością nawiązania lub kontynuowania więzi rodzinnej ze względu na stan, w jakim osoba poszkodowana się znajduje, możliwe jest przyznanie przez sąd najbliższym członkom rodziny poszkodowanego odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. W okolicznościach niniejszego przypadku taki stan nie wystąpił. Niewątpliwie nastąpiło zakłócenie możliwości pełnego przeżywania więzi rodzinnej i pewnej radości z tego powodu oraz pełnej satysfakcji ze względu na stan zdrowia małoletniej w początkowym okresie jej życia, po tym jak urodziła się z dystocją barkową, ale nie jest to stan tego rodzaju aby uzasadniał przyznanie zadośćuczynienia najbliższym członkom rodziny z tego tytułu, co sprawia, że apelacja w zakresie, w jakim dotyczy kwot zasądzonych na rzecz powodów – rodziców małoletniej przez Sąd Okręgowy w wysokości po 50.000 zł z tego tytułu jest uzasadniona wobec naruszenia art. 448 k.c. w zw. z art. 23 k.c. i 24 § 1 k.c. oraz art. 446 ² k.c., czego wyraz Sąd Apelacyjny dał w punkcie 1 ppkt b) i c) wyroku, ograniczając kwotę zadośćuczynienia należną M. N. (1) do 20.000 zł (zasądzonej na podstawie art. 4 § 1 ustawy z dnia 6 listopada 2008 roku o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta) oraz uchylając rozstrzygnięcie Sądu I instancji w odniesieniu do M. N. (2). Mając na względzie uwzględnienie zarzutu apelacji dalej idącego, nie ma potrzeby odnoszenie się do zarzutów skarżącego dotyczących przyczynienia się M. N. (1) i M. N. (2) do powstałej szkody.

Co się zaś tyczy pozostałych zarzutów apelacji dotyczących meritum sprawy, Sąd odwoławczy również ich nie podzielił.

Wskazać należy, iż apelacja nie jest zasadna w zakresie, w jakim dotyczy żądania zasądzenia renty. Sąd Apelacyjny aprobuje w pełni pogląd Sądu Okręgowego oraz wyrażony w odpowiedzi na apelację, że małoletnia ma prawo sięgać do usług powszechnie dostępnych na rynku i z całą pewnością usługi oferowane w ramach publicznej służby zdrowia mogą okazać się całkowicie niewystarczające dla poprawy komfortu jej życia związanego z określonym uszczerbkiem na zdrowiu, którego doznała. Dotyczy to zarówno niezbędnej rehabilitacji, jak i innych dostępnych metod poprawy jej stanu zdrowia. W tym kontekście, odnosząc się do zarzutu niezgodności ustaleń faktycznych Sądu I instancji z materiałem dowodowym zebranym w sprawie i niewskazania przez stronę powodową dowodów dla stwierdzenia faktów, z których wywodzi ona skutki prawne, stwierdzić należy, że biorąc pod uwagę stan zdrowia i potrzeby małoletniej powódki, która wymaga stałej rehabilitacji, wykazane w toku procesu na podstawie opinii biegłych i przedstawionych przez powodów rachunków, zasądzenie na rzecz małoletniej powódki renty jest uzasadnione. Niewątpliwie jak zasadnie wywiódł Sąd Okręgowy ścisłe udowodnienie wysokości żądania było nader utrudnione, wobec czego uzasadnione było określenie wysokości świadczenia należnego powódce z tego tytułu przy zastosowaniu art. 322 k.p.c. W ocenie Sądu Apelacyjnego kwota renty zasądzona przez Sąd I instancji w wyroku jest odpowiednia, ustalona według oceny opartej na rozważeniu wszystkich okoliczności sprawy, przy uwzględnieniu przede wszystkim wysokości dotychczasowych wydatków strony powodowej związanych z rehabilitacją i znajduje uzasadnienie na tle potrzeb małoletniej w tym zakresie określonych przez biegłego. Nie można przy tym uznać jej za nieuzasadnioną, czy rażąco wygórowaną.

Należy także uznać za Sądem I instancji, że zachodzą podstawy do ustalenia odpowiedzialności strony pozwanej za skutki zdarzenia na przyszłość, bowiem biorąc pod uwagę ewentualne możliwe trudności dowodowe z tym związane, tego rodzaju rozstrzygnięcie jest jak najbardziej uzasadnione tak aby ich uniknąć. Sąd Apelacyjny stoi na stanowisku, iż w tym przypadku dla oceny interesu prawnego powódki w żądaniu takiego ustalenia nie ma znaczenia, iż w razie wystąpienia „nowej” szkody, pozostającej w związku przyczynowym z zarzucanym zdarzeniem, poszkodowana może w terminie 3 lat od powzięcia wiadomości o jej wystąpieniu dochodzić jej naprawienia na drodze sądowej, co podnosiła strona pozwana. Jak słusznie bowiem zauważył Sąd Apelacyjny w Poznaniu w wyroku z dnia 20.10.2022 r., sygn. akt I ACa 1105/21 (LEX nr 3435720): W stanie prawnym wprowadzonym przez art. 442 ¹ k.c. można zasadnie twierdzić, że wyeliminowane zostało jedynie niebezpieczeństwo upływu terminu przedawnienia roszczenia o naprawienie szkody na osobie wcześniej niż szkoda ta się ujawniła. Wykładnia funkcjonalna art. 189 k.p.c. przemawia za przyjęciem interesu prawnego w ustaleniu, jeżeli istnieje jakaś obiektywna niepewność stanu prawnego; przykładowo, interes taki może istnieć, mimo możliwości dochodzenia świadczenia z danego stosunku prawnego, jeżeli z tego stosunku wynikają dalsze skutki, których dochodzenie w drodze powództwa o świadczenie nie jest możliwe lub nie jest na razie aktualne. Dotyczy to zwłaszcza szkód na osobie, gdyż szkody te nie zawsze powstają jednocześnie ze zdarzeniem, które wywołało uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia. Poszkodowany z reguły nie może w chwili wszczęcia procesu dochodzić wszystkich roszczeń, następstwa bowiem uszkodzenia ciała są najczęściej wielorakie i wywołują skutki, których dokładnie nie można określić ani przewidzieć”.

Za uzasadnioną natomiast uznać należy apelację odnoszącą się do kosztów procesu, aczkolwiek ostatecznie rozstrzygnięcie w tym zakresie nastąpiło z innych przyczyn. Istotnie bowiem Sąd Okręgowy koszty rozliczył z dwóch podstaw, zarówno z art. 100 zd 1 k.p.c. jak i art. 102 k.p.c. Uznać należało za uzasadnione, że skoro powództwo małoletniej powódki zostało uwzględnione w około 40 %, a M. N. (1) i M. N. (2) w 50%, to nie było podstaw do obciążania pozwanej pełnym obowiązkiem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Biorąc jednakże pod uwagę wyniki postępowania odwoławczego w ocenie Sądu Apelacyjnego zachodzą podstawy do wzajemnego zniesienia tych kosztów i to jest przyczyną rozstrzygnięcia, jakie Sąd odwoławczy zawarł w pkt 1 ppkt d) wyroku, przy uwględnieniu, iż ostatecznie ustalenie wysokości należnych powodom świadczeń należało do oceny Sądu.

Mając powyższe na względzie Sąd Apelacyjny zmienił częściowo zaskarżony wyrok w sposób wskazany w jego punkcie 1, zaś na zasadzie art. 385 k.p.c., w pozostałej części apelację oddalił.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzekł Sąd odwoławczy na podstawie art. 102 k.p.c., odstępując od obciążania nimi powodów, mając na względzie szczególną sytuację życiową, w jakiej znajdują się powodowie w związku ze stanem zdrowia małoletniej będącym następstwem zawinionego działania strony pozwanej oraz uwzględniając okoliczności sprawy, tj. iż apelacja w znacznej części odnosiła się do należności z tytułu zadośćuczynienia za naruszenie więzi rodzinnej będącego następstwem czynu niedozwolonego, których zasada budziła znaczne rozbieżności w orzecznictwie sądów (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 22 października 2019 roku Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych, sygn. akt: I NSNZP 2/19), a określenie zakresu roszczeń z tego tytułu i ich podstawy prawnej nastąpiło z chwilą wprowadzenia art. 446 ² k.c. pod dniu wydania zaskarżonego wyroku.