Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Krakowie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 kwietnia 2025 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSA Grzegorz Krężołek

Protokolant: Madelaine Touahri

po rozpoznaniu w dniu 9 kwietnia 2025r w Krakowie

na rozprawie

sprawy z powództwa B. S.

przeciwko (...) Bank (...) z siedzibą w W. działający przez Oddział w Polsce z siedzibą w W.

o zapłatę i ustalenie

na skutek apelacji strony pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 4 lipca 2022r.,

sygn. akt : I C 172/21

I.  oddala apelację ,

II. zasądza od strony pozwanej (...) Bank (...) z siedzibą w W., na rzecz powódki B. S. , kwotę 8100zł / osiem tysięcy sto złotych / z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia , którym je zasądzono do dnia zapłaty , tytułem kosztów postępowania apelacyjnego

Sygn. akt : I ACa 1430/22

UZASADNIENIE

Zgodnie z treścią art. 327 ¹ § 2 kpc w zw. z art. 391 §1kpc., pisemne motywy rozstrzygnięcia mają zachowywać zwięzłość.

Odwołując się do tej reguły, Sąd Apelacyjny uzasadniając wydany wyrok, przedstawi tylko kluczowe elementy faktyczne oraz dotyczące oceny prawnej roszczeń powódki o: ustalenie nieważności umowy kredytu zawartej przez nią z poprzednikiem prawnym strony pozwanej w dniu 10 stycznia 2008r oraz pieniężnego o zwrot części dotąd spełnionych świadczeń w jej wykonaniu, poddanych pod osąd Sądów obu instancji, które zdecydowały o jej treści.

Uwzględniając w całości , zgłoszone przez powódkę B. S. w pozwie przeciwko (...) Bank (...) w W. / działający przez Oddział w Polsce z siedzibą w W. – dodatek redakcyjny S.A. /, jako główne , roszczenia o zapłatę na jej rzecz kwoty 114 563, 91 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty , jako świadczenia spełnionego na rzecz kredytodawcy nienależnie oraz o ustalenie nieważności umowy kredytowej z dnia 10 stycznia 2008r z powodu abuzywności części jej postanowień oraz żądanie obciążenia przeciwnika procesowego kosztami sporu,

w warunkach , gdy strona przeciwna domagała się oddalenia powództwa w całości , wobec braku po stronie powódki interesu prawnego w żądanym ustaleniu oraz nie abuzywności kwestionowanych przez nią postanowień umownych , a także przedawnienia roszczenia pieniężnego poddanego pod osąd, a także postulując przyznanie na swoją rzecz kosztów postępowania ,

Sąd Okręgowy w Krakowie wyrokiem z dnia 4 lipca 2022r :

- zasądził od strony pozwanej (...) Bank (...) z siedzibą w W. , na rzecz powódki B. S. kwotę 114.563,91 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 12 stycznia 2021 r. do dnia zapłaty[ pkt I];

- ustalił , że umowa kredytu nr (...) z dnia 10 stycznia 2008 r., zawarta pomiędzy powódką a poprzednikiem prawnym strony pozwanej (...) S.A. jest nieważna [ pkt II] oraz ;

- zasądził od strony pozwanej na rzecz powódki kwotę 11.817 zł. , tytułem zwrotu kosztów postępowania z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia prawomocności wyroku do dnia zapłaty [ pkt III sentencji wyroku ].

Za niesporne pomiędzy stronami Sąd I instancji uznał następujące okoliczności:

W dniu 10 stycznia 2008 r. pomiędzy poprzednikiem prawnym strony pozwanej – (...) S.A. Oddział w Polsce a powódką, została zawarta umowa o kredyt hipoteczny nr (...) , indeksowany kursem franka szwajcarskiego, sporządzona w dniu 4 stycznia 2008 r., na podstawie której bank zobowiązał się oddać do dyspozycji kredytobiorczyni kwotę w wysokości 135.000 zł.

Celem umowy była spłata kredytu mieszkaniowego w innym banku oraz modernizacja, tj. remont lokalu (§ 2 ust. 2 zawartej wówczas umowy).

Spłata kredytu miała nastąpić w 360 miesięcznych ratach równych kapitałowo - odsetkowych (§ 6 ust. 1, 2 i 4 ).

Oprocentowanie kredytu było zmienne i na dzień sporządzenia umowy wynosiło 3,90500 % w skali roku, z zastrzeżeniem postanowień Regulaminu , w zakresie ustalania wysokości oprocentowania. Na powyższe oprocentowanie składała się stopa referencyjna LIBOR 3M (CHF) i stała marża banku w wysokości 1,15 punktów procentowych (p.p.), z tym, że do czasu ustanowienia wszystkich określonych w umowie zabezpieczeń, marża banku była większa o 1,00 p.p. Oprocentowanie kredytu ulegało zmianie w zależności od zmiany stopy referencyjnej LIBOR 3M (dla franka szwajcarskiego ) (§ 3 ust. 1-3 oraz § 7 ust. 1).

Jako zabezpieczenie spłaty kredytu ustanowiono m.in. hipotekę kaucyjną do kwoty 270.000 zł (§ 7 ust. 1 pkt 1 umowy).

Zgodnie z § 5 ust. 1 i 3 umowy, wypłata kredytu realizowana była jednorazowo lub w transzach, na podstawie pisemnej dyspozycji kredytobiorcy.

Stosownie do § 6 ust. 1 i 2 umowy powódka zobowiązała się do dokonania spłaty kredytu obejmujących część kapitałową oraz część odsetkową w terminach i wysokościach określonych w umowie.

Spłata kredytu miała nastąpić w równych ratach miesięcznych.

Zgodnie z treścią Regulaminu, stanowiącego integralną część umowy, kredyt indeksowany do waluty obcej jest to kredyt oprocentowany według stopy procentowej, opartej na stopie referencyjnej, dotyczącej waluty innej niż złote, którego wypłata oraz spłata odbywa się w złotych w oparciu o kurs waluty obcej do złotych, według Tabeli Kursów (§ 2 pkt 2 Regulaminu ).

Definicja Tabeli Kursowej zawarta została podana w § 2 pkt 12 , według którego jest to tabela walut obcych obowiązująca w banku.

Zgodnie z § 4 ust. 1, kredyt udzielany był w złotych, a w przypadku kredytu indeksowanego do waluty obcej, kredytobiorca wnioskował o kwotę kredytu wyrażoną w złotych z zaznaczeniem, iż wniosek dotyczy kredytu indeksowanego do waluty obcej (§ 4 ust. 1 Regulaminu).

W przypadku takich kredytów wypłata kapitału następowała w złotych, według kursu nie niższego niż kurs kupna , zgodnie z Tabelą obowiązującą w momencie wypłaty środków z kredytu. W przypadku wypłaty kredytu w transzach, stosowany był kurs nie niższy niż kurs kupna zgodnie z Tabelą obowiązująca w momencie wypłaty poszczególnych transz.

Saldo zadłużenia z tytułu kredytu wyrażone jest w walucie obcej i obliczane było według kursu stosowanego przy uruchomieniu kredytu. W przypadku wypłaty kredytu w transzach, saldo zadłużenia z tytułu kredytu obliczane było według kursów stosowanych przy wypłacie poszczególnych transz. Aktualne saldo zadłużenia w walucie kredytu kredytobiorca otrzymywał listownie , na podstawie postanowień §11 (§ 7 ust. 4 Regulaminu).

Zgodnie z § 9 ust. 2 pkt 1 i 2 Regulaminu , w przypadku kredytów indeksowanych do waluty obcej:

1) raty kredytu podlegające spłacie wyrażone są w walucie obcej i w dniu wymagalności raty kredytu pobierane były z rachunku bankowego, o którym mowa w ust. l, według kursu sprzedaży zgodnie z Tabelą obowiązującą w banku , na koniec dnia roboczego poprzedzającego dzień wymagalności raty spłaty kredytu;

2) jeśli dzień wymagalności raty kredytu przypada na dzień wolny od pracy, stosowany był kurs sprzedaży zgodnie z Tabelą obowiązującą w banku na koniec ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień wymagalności raty spłaty kredytu.

W § 13 ust. 7 Regulaminu wskazano natomiast, iż w przypadku kredytów indeksowanych do waluty obcej, wcześniejsza spłata dokonywana jest w oparciu o kurs sprzedaży zgodnie z Tabelą obowiązującą w banku w momencie realizacji dyspozycji.

Regulamin wskazywał także, iż zmienna stopa procentowa w pierwszym okresie bazowym przyjmuje wartość ustaloną jako suma:

1) stopy referencyjnej, o której mowa w § 2 pkt 17, wymienionej z nazwy w umowie stron, w wysokości obowiązującej w banku w momencie uruchomienia kredytu i

2) marży banku określonej w umowie, na podstawie decyzji kredytowej, celu kredytu, ryzyka transakcji oraz aktualnej Taryfy (§ 5 ust. 4 Regulaminu).

Oprocentowanie kredytu ulegało zmianie w zależności od zmian stopy referencyjnej, zgodnie z postanowieniami ust. 6-9. Częstotliwość zmian oprocentowania zależała od rodzaju stopy referencyjnej, tzn. wartości indeksu przy nazwie stopy, o którym mowa w § 2 pkt 17. Wartość oznaczała długość okresu bazowego wyrażoną w miesiącach (§ 5 ust. 5 i 6 Regulaminu).

Stosownie do § 14 ust. 1 Regulaminu bank, na wniosek kredytobiorczyni ,mógł wyrazić zgodę na zmianę waluty kredytu, z zastrzeżeniem ust. 2 – 4.

Z dalszej części niespornych okoliczności faktycznych wynika , iż :

Pismem z dnia 7 sierpnia 2020 r. skierowanym do strony pozwanej, powódka złożyła reklamację dotyczącą przedmiotowej umowy, w zakresie nienależnie pobranych od nich świadczeń w wysokości 107.435,67 zł wraz z wezwaniem do ich zwrotu z uwagi na nieważność umowy; ewentualnie o zwrot tej kwoty z uwagi na zawarcie w umowie abuzywnych klauzul umownych dotyczących ustalania w dowolny sposób przez bank kursu franka szwajcarskiego i wobec tego nie związania nimi powódki .

W odpowiedzi strona pozwana wskazała, że nie widzi podstaw do uznania żądań B. S. , jako pozbawionych podstaw faktycznej i prawnej .

W okresie od 14 lutego 2008 r. do 14 października 2020 r. powódka zwróciła bankowi w formie rat kapitałowo – odsetkowych łącznie kwotę 114.563,91 zł.

W zakresie okoliczności spornych , Sąd Okręgowy ustalił , że:

zarówno przed zawarciem umowy kredytowej, jak i na etapie jej podpisywania powódka podpisała oświadczenie zgodnie z którym , w związku z ubieganiem się o kredyt hipoteczny , indeksowany kursem waluty obcej oświadczyła , że została zapoznana przez pracownika banku z kwestią ryzyka kursowego w przypadku udzielenia takiego rodzaju kredytu oraz, iż będąc w pełni świadoma ryzyka kursowego, rezygnuje z możliwości zaciągnięcia kredytu w złotych i dokonuje wyboru zaciągnięcia kredytu indeksowanego do waluty obcej.

Ponadto oświadczyła, że znane są jej postanowienia „Regulaminu kredytu hipotecznego udzielanego przez (...) , w odniesieniu do kredytów indeksowanych do waluty obcej oraz, iż została poinformowana, że aktualna wysokość kursów waluty obcej dostępna jest w placówkach banku – kredytodawcy . Wynikało z tego oświadczenia również , że kredytobiorczyni jest świadoma ponoszenia ryzyka kursowego , związanego z wahaniem kursów waluty, do której indeksowany jest kredyt, a ryzyko kursowe ma wpływ na wysokość zobowiązania względem banku, wynikającego z umowy oraz na wysokość rat spłaty kredytu; kredyt zostanie wypłacony w złotych na zasadach opisanych w ww. Regulaminach oraz, że saldo zadłużenia kredytu wyrażone jest w walucie obcej, raty kredytu wyrażone są w walucie obcej i podlegają spłacie w złotych na zasadach opisanych w w.w. Regulaminie.

Sąd I instancji ustalił ponadto , iż :

głównym argumentem stojącym za wyborem kredytów indeksowanych do waluty szwajcarskiej była niższa rata kredytowa w stosunku do kredytu złotowego, która np. w roku 2007 była aż o blisko 30-40% niższa. Kursy walut obowiązujące w pozwanym banku ściśle korelują z kursami NBP.

Klienci strony pozwanej / jej poprzednika prawnego / , mieli możliwość składania dodatkowych wniosków o indywidualne negocjacje warunków finansowania umowy. Dotyczyło to przede wszystkim marży czy opłat za uruchomienie kredytu lub , w ograniczonym zakresie, kursu uruchomienia kredytu. Bank nie definiował katalogu parametrów do negocjacji. Inicjatywa w tym zakresie leżała po stronie klienta. Bank jednak nie wyrażał zgody na usunięcie z umowy klauzul indeksacyjnych, gdyż skutkowałoby to zmianą konstrukcji udzielanego produktu.

W ramach oferowania produktu, pracownicy kredytodawcy byli zobowiązani w pierwszej kolejności zaprezentować klientom kredyt w złotówkach , dopiero później we franku szwajcarskim . Ostateczna decyzja w tym zakresie należała do klienta. W tamtym okresie symulacje obrazujące zmianę wysokości raty w przypadku zmiany kursu obejmowały zarówno raty kredytu złotówkowego jak i indeksowanego do waluty obcej.

Wzór umowy i Regulaminu do niej, klienci mogli otrzymać dopiero po wydaniu decyzji kredytowej.

Kredytobiorcy , w dniu podpisywania umowy , nie mogli wiedzieć na jaką dokładnie kwotę franków szwajcarskich będzie przeliczona kwota udzielonego kredytu, gdyż bank nie znał dokładnej daty uruchomienia kredytu. O saldzie zadłużenia kredytobiorca mógł się dowiedzieć najwcześniej w dniu uruchomienia kredytu. Miał on natomiast wpływ na określenie daty uruchomienia kredytu.

Od drugiej połowy 2009 r. klienci banku mieli możliwość spłaty kredytu bezpośrednio w walucie waloryzacji kredytu.

B. S. została poinformowana przez doradcę finansowego, że celowe i korzystne dla niej będzie spłacenie wcześniej zaciągniętego kredytu złotowego kredytem frankowym. Podczas rozmów w banku nie została poinformowana o zasadach przeliczania złotówek na franki, sposobie tworzenia bankowych Tabel Kursów, ani jak można się z nimi zapoznać. Bank nie proponował żadnej formy zabezpieczenia przed ryzykiem kursowym. Powódce nie wyjaśniono, że wzrost kursu franka spowoduje nie tylko wzrost raty, ale także wzrost całego zobowiązania.

Żadna część kredytu nie została przeznaczona na działalność zawodową lub gospodarczą powódki. Powódka spłaciła około 150.000 zł, a do spłaty pozostało około 30.000 franków szwajcarskich.

Ocenę prawną , w ramach której obydwa roszczenia powódki uznał za usprawiedliwione w całości , Sąd Okręgowy oparł na stwierdzeniach i wnioskach , które zważywszy na wskazane wyżej zachowanie zwięzłości pisemnych motywów orzeczenia, można podsumować w następujący sposób :

a/ powódka , wbrew zarzutowi strony przeciwnej, legitymuje się interesem prawnym w rozumieniu tego pojęcia, którym posługuje się art. 189 kpc w dochodzonym ustaleniu,

b/ zawarcie przez B. S. z poprzednikiem prawnym strony pozwanej (...) S.A. , umowy kredytu indeksowanego waluta szwajcarską było , także w dniu 10 stycznia 2008r , możliwe albowiem umowa ta zawierała wszystkie elementy konstrukcyjne takiego kontraktu, wskazane w treści art. 69 ust. 1 także ówcześnie obowiązującej ustawy Prawo bankowe. Możliwość taka wynikała pośrednio także z zasady swobody umów, statuowanej przez art. 353 ¹ kc.,

c/ umowa objęta sporem zawiera w szczególności w §7 ust 4 oraz w §9 ust.2 stanowiącego jej integralną część Regulaminu, postanowienia , które wypełniają wszystkie przesłanki normatywne uznania ich za abuzywne w rozumieniu art. 385 ¹ §1 kc.

Niedozwolony ich charakter jest konsekwencją przyznania wyłącznie bankowi , jako stronie umowy kredytu, uprawnienia do jednostronnego kształtowania wysokości zobowiązania kredytobiorcy (zarówno wysokości kredytu przeliczonego na franki szwajcarskie, jak i rat kredytu waloryzowanych kursem franka szwajcarskiego).

Wysokość tych zobowiązań - jak wynika z postanowień umowy kredytu -miała być określana wedle kursu franka szwajcarskiego ustalanego w Tabelach Kursowych strony pozwanej/ jej poprzednika prawnego/ , przy czym ani w samej umowie ani w Regulaminie , nie zostały określone zasady ustalania kursu tej waluty wobec złotego.

Taka ich treść faktycznie pozostawiła bankowi dowolność w zakresie wyboru kryteriów ustalania kursu franka szwajcarskiego w swoich Tabelach Kursowych, a przez to kształtowania wysokości zobowiązań klientów, których kredyt był waloryzowany walutą szwajcarską,

d/ takie postanowienia umowy kredytu, które uprawniają bank do jednostronnego ustalenia kursów walut, są nietransparentne i naruszają równorzędność stron, albowiem pozostawiają pole do arbitralnego działania banku i obarczają kredytobiorcę nieprzewidywalnym ryzykiem kursowym.

Sprzeczność z dobrymi obyczajami i naruszenie interesów konsumenta polega w tym przypadku na uzależnieniu wysokości świadczenia banku oraz wysokości świadczenia konsumenta od swobodnej decyzji przedsiębiorcy.

Zarówno przeliczenie kwoty kredytu na złotówki, w chwili jego wypłaty, jak i przeliczenie odwrotne w chwili wymagalności poszczególnych spłacanych rat, służy bowiem określeniu

wysokości świadczenia konsumenta. Takie uregulowanie umowne należy uznać za niedopuszczalne.

Postanowienia waloryzacyjne zamieszczone w umowie kredytu zawartej w dniu 10 stycznia 2008r ,nie odpowiadały warunkom transparentności i czytelności albowiem kredytobiorczyni nie była w stanie ustalić kursu wymiany waluty stosowanego przez przedsiębiorcę dla braku wskazania , w kwestionowanych postanowieniach , jasnych kryteriów jego oznaczania.

Ocena niedozwolonego charakteru postanowień umowy następuje według stanu na dzień zawarcia umowy. Okoliczności, które zaistniały po tej dacie są, z tego punktu widzenia, niedoniosłe,

e/ po myśli wskazanej wyżej normy kodeksowej , postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy . Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.

Zawierając umowę objętą sporem , B. S. miała status konsumenta w rozumieniu art. 22 ¹kc , a takiej kwalifikacji jej pozycji w ramach stosunku umownego z bankiem strona pozwana w postępowaniu nie kwestionowała.

Postanowienia zamieszczone w umowie nie były przedmiotem indywidualnych uzgodnień stron.

Umowa została zawarta z zastosowaniem wzorca umownego. Powódka nie miała wpływu na ich treść.

Za indywidualnie uzgodnione można uznać jedynie te postanowienia, które były przedmiotem negocjacji, bądź są wynikiem porozumienia lub świadomej zgody co do ich zastosowania, o której - w okolicznościach tej sprawy - w odniesieniu do klauzul waloryzacyjnych nie można, w sposób uzasadniony , mówić .

Dostosowanie umowy kredytowej z dnia 10 stycznia 2008r do potrzeb kredytobiorczyni dotyczyło jedynie ustalenia wysokości kredytu oraz okresu spłaty, a zatem podstawowych jego parametrów, co jednak bynajmniej nie świadczy o indywidualnym negocjowaniu klauzul składających się na mechanizm waloryzacji .

Również z faktu podpisania przez B. S. blankietowego oświadczenia o możliwości wzrostu kursu waluty i oprocentowania oraz z wyrażenia woli zawarcia umowy kredytu indeksowanego do waluty szwajcarskiej , nie można wywieść, że została należycie poinformowana o ryzyku walutowym / kursowym/,

f/ kwestionowane postanowienia umowy kredytu dotyczą głównych świadczeń stron. Dotycząc indeksacji , nie ograniczają się do posiłkowego określenia sposobu zmiany wysokości świadczenia kredytobiorcy w przyszłości, ale wprost świadczenie to określają. Bez przeprowadzenia przeliczeń wynikających z niej , nie doszłoby do ustalenia wysokości

kapitału podlegającego spłacie (wyrażonego w walucie obcej) ani też do ustalenia wysokości rat , które służyły do ograniczenia zobowiązania zawrotnego powódki ,

g/ sądowa kontrola postanowień określających główne świadczenia stron pod kątem abuzywności jest dopuszczalna, albowiem sporne postanowienia nie zostały sformułowane jednoznacznie; prostym i zrozumiałym językiem.

Zastosowanie dwóch różnych kursów waluty przy przeliczaniu świadczeń wypłacanych przez pozwany bank / jego poprzednika prawnego / na rzecz konsumentki (kurs kupna) i świadczeń spełnianych przez nią na rzecz banku (kurs sprzedaży) , skutkowało możliwością jednostronnej zmiany wysokości jej zobowiązania kredytowego wobec banku – przedsiębiorcy . Silniejsza strona stosunku umownego mogła w ten właśnie sposób kształtować wysokość zobowiązania strony słabszej.

Do takiej sytuacji doszło w umowie zawartej dniu 10 stycznia 2008r., albowiem kredytodawca mógł kształtować kurs waluty w sposób dowolny, bez możliwości chociażby szczątkowej jego weryfikacji przez B. S. , a nawet zapoznania się z kryteriami kształtowania tego kursu.

Z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie - w ocenie Sądu I instancji - nie wynika, aby strona pozwana spełniła wobec kredytobiorczyni obowiązek informacyjny w sposób właściwy.

Pozwany bank nie udowodnił w postępowaniu aby informacje przekazane jej przed zawarciem umowy , były na tyle obszerne i jasne, iż na ich podstawie, mogła się zorientować o skali ryzyka związanego z możliwą zmianą kursu walut i wpływu tej zmiany na wysokość całego zobowiązania kredytowego i poszczególnych rat.

Sąd zaakcentował , iż poinformowanie konsumentki o warunkach umowy i skutkach zaciągnięcia zobowiązania kredytowego przed zawarciem samej umowy miało dla niej zasadnicze znaczenie. To na podstawie tych informacji podejmuje bowiem klient banku decyzję, czy zamierza związać się warunkami sformułowanymi uprzednio przez przedsiębiorcę.

Prawidłowe wypełnienie obowiązku informacyjnego wymagało przekazania zaciągającej kredyt , pełnej informacji o ryzyku zarówno w odniesieniu do wysokości raty, jak i kapitału pozostałego do spłaty jaka była możliwa do uzyskania w dacie zawarcia umowy.

Dopiero podanie tych informacji - w ocenie Sądu - jest na tyle jasne i precyzyjne, że pozwala przeciętnemu konsumentowi na podjęcie racjonalnej decyzji odnośnie ewentualnej opłacalności kredytu i płynącego stąd dla niego ryzyka finansowego,

h/ skutkiem uznania za niedozwolone postanowień umownych dotyczących zasad ustalania kursów walut, jest konieczność ich pominięcia przy ustalaniu treści stosunku prawnego wiążącego konsumenta.

Postanowienia takie przestają wiązać już od chwili zawarcia umowy. Oznacza to, że nie stanowią elementu treści stosunku prawnego i nie mogą być uwzględniane przy rozpoznawaniu roszczeń związanych z jego realizacją.

W rezultacie konieczne jest przyjęcie, że łączący strony rozstrzyganego sporu , stosunek umowny nie przewiduje zastosowania mechanizmu denominacji , w kształcie określonym zawartą umową. Wyeliminowanie ryzyka kursowego, charakterystycznego dla umowy kredytu indeksowanego do waluty obcej i uzasadniającego powiązanie stawki oprocentowania ze wskaźnikiem LIBOR, jest równoznaczne z tak daleko idącym przekształceniem umowy, że należy ją uznać za umowę o odmiennej istocie i charakterze.

Rodzi to takie następstwo , iż utrzymanie umowy o charakterze zamierzonym przez strony nie jest możliwe, co przemawia za uznaniem jej za nieważną w całości.

Brak jest przy tym również podstaw do zmiany treści niedozwolonych postanowień umownych przez Sąd orzekający , czy też zastąpienia ich treścią przepisu dyspozytywnego. Na gruncie prawa polskiego takie rozwiązanie jest wykluczone.

Tym bardziej , że analiza całokształtu zachowania powódki w niniejszym postępowaniu prowadzi do wniosku, w powiązaniu z treścią pisma reklamacyjnego, złożonego wobec strony przeciwnej jeszcze przed wszczęciem procesu przekonuje , iż odmówiła zgody na dalsze obowiązywanie umowy.

Zatem, z podanych wyżej powodów, żądanie ustalenia nieważności umowy z kredytowej z dnia 10 stycznia 2008r należało, zdaniem Sądu I instancji , uznać za uzasadnione,

i/ ustalenie , nieznaności umowy spowodowało , że Sąd I instancji w całości uwzględnił także pieniężne roszczenie zwrotne B. S.

W jego ocenie jego podstawą normatywną jest przepis art. 410 §1 i 2 kc w zw. z art. 405 kc

Jak wynika z ustaleń faktycznych dokonanych w postępowaniu , powódka , w okresie pomiędzy14 lutego 2008r i 14 października 2020r spłaciła bankowi łącznie dochodzoną pozwem kwotę 114 563, 91 zł. [ a jej wąskość nie była kwestionowana przez stronę obecnie skarżącą - dodatek redakcyjny S.A.] Suma ta, jako spełniona nienależnie , podlega na jej rzecz zwrotowi.

j/ podstawę prawną rozstrzygnięcia o odsetkach stanowi art. 481 §1 k.c. W odniesieniu początkowego terminu ich naliczania, Sąd Okręgowy wskazał , iż datą od której pozwany bank może być uznany za pozostający w opóźnieniu w spełnieniu świadczenia należnego powódce jest data wniesienia pozwu albowiem już wcześniej, strona pozwana była wzywana o jego zwrot w formie wskazanego wyżej pisma reklamacyjnego, w którym kredytobiorczyni powołał się jednoznacznie na abuzywność części postanowień umowy kredytowej z dnia 10 stycznia 2008r.

Pozew został wniesiony ze skutkiem na dzień 12 stycznia 2021 r / por. k. 353 akt / ,

k/ jako nieuzasadniony Sąd niższej instancji ocenił sformułowany przez bank zarzut przedawnienia tego roszczenia.

Wskazał w tym zakresie m. in. na stanowisko SN zawarte w uchwale z dnia 7 maja 2021r sygn. III CZP 6/21 oraz odwołując się do daty w której powódka stanowczo wypowiedziała się przeciwko dalszemu utrzymywaniu umowy uznał , iż biorąc pod rozwagę to, kiedy pozew w rozstrzyganej sprawie został wniesiony , zarzut banku nie mógł zostać podzielony.

Podstawą rozstrzygnięcia o kosztach procesu była norma art. 98 kpc i zasada odpowiedzialności za wynik sprawy. Sąd I instancji przy tym wskazał jakie elementy składowe złożyły się na sumę zasądzoną na tej podstawie na rzecz powódki od przegrywającego banku. Nie podzielił przy tym , uznając go za nieuzasadniony , zważywszy na charakter sprawy , postulat pełnomocnika powódki o zwielokrotnienie należnego mu wynagrodzenia za zastępstwo procesowe B. S..

W apelacji od tego wyroku strona pozwana , kwestionując go w całości , we wniosku środka odwoławczego domagała się wydania przez Sąd Odwoławczy orzeczenia reformatoryjnego , którym obydwa żądania B. S. zostaną oddalone w całości, a powódka obciążona kosztami procesu i postępowania apelacyjnego.

Środek odwoławczy został oparty na zarzutach :

- naruszenia prawa procesowego , w sposób mający dla treści wyroku doniosłe znaczenie , a to :

a/ art. 233 §1 kpc , poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i zastąpienie jej oceną dowolną czego następstwem były niepoprawne ustalenia faktyczne Sądu Okręgowego , zgodnie z którymi

1/ postanowienia umowy podpisanej przez powódkę z poprzednikiem prawnym strony pozwanej w dniu 10 stycznia 2008r. nie były z nią indywidualnie uzgadnianie chociaż z treści materiału procesowego wynika wniosek przeciwny ,

2/ B. S. nie była prawidłowo poinformowana przez poprzednika prawnego strony skarżącej o ryzyku kursowym związanym zawarciem umowy kredytu indeksowanego do waluty obcej mimo że kredytobiorczyni takie informacje miała , była świadoma tego ryzyka, a mimo to sama wybrała taki rodzaj umowy kredytowej,

3/ nie potwierdzenie w ustaleniach przyjętych za podstawę orzeczenia mimo , że były ku temu dostateczne podstawy w zgromadzonym materiale dowodowym , szczególnie w treści relacji świadka A. S., jak wyglądała procedura informacyjna wobec klientów banku , przed podpisaniem przez nich umów kredytu waloryzowanego walutą szwajcarską ,

4/ bank mógł swobodne ustalać kursy walut na potrzeby ich przeliczenia w ramach umowy z powódką mimo , że takiej swobody nie miał , a obligowały go kursy średnie , ukształtowane przez rynek walutowy,

- naruszenia prawa materialnego poprzez nieprawidłowe zastosowanie norm :

1/ art. 189 kpc i uznanie , iż powódka ma interes prawny w żądanym ustaleniu,

2/ art. 65 kc i art. 69 ustawy Prawo bankowe wobec wyrażenia wadliwej oceny , zgodnie z którą klauzule umowne odsyłające do stosowanych przez bank kursów waluty szwajcarskiej do złotego / klauzule spreadowe / dotyczą głównych świadczeń stron,

2/ art. 385 ¹§1 kc w zw. z art. 4 ust. 2 Dyrektywy w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich - dalej jako dyrektywa 93/13 /EWG poprzez to , że Sąd nietrafnie uznał , iż postanowienia umowy stron składające się na tzw. klauzulę kursową [ sreadu walutowego ] określają [ wespół] z klauzulą ryzyka walutowego główne świadczenia stron , chociaż tak zdaniem skarżącego nie jest , a pierwsza z wymienionych klauzul takiego znaczenia nie ma. Tym samym, wyrażając odmienne stanowisko, Sąd I instancji naruszył także art. 65 kc i art. 69 ustawy Prawo bankowe,

3/ art. 385 ¹§1 zd 2 kc , jako następstwa nieuzasadnionego uznania , iż postanowienia indeksacyjne , zwarte w umowie kredytowej z dnia 10 stycznia 2008r., nie zostały sformułowane w sposób jednoznaczny i transparentny,

4/ art. 385 ¹ § 1 i 2 kc w zw. z art. 58 §1 kc wobec przyjęcia , iż postanowienia umowy stron dotyczące indeksacji mają charakter niedozwolony,

5/ art. 56 kc w zw. z art. 58 §1 kc oraz 358 §2 kc oraz 69 ust. 3 ustawy Prawo bankowe a także art. 385 ¹ §1 w zw z art. 6 Dyrektywy nr 93/13 /EWG , poprzez wyrażenie oceny, iż umowa stron jest w całości nieważna i nie ma w polskim systemie prawnym norm , które mogłyby zastąpić te postanowienia podpisanej w dniu 10 stycznia 2008 r umowy, które Sąd I instancji / błędnie / ocenił jako abuzywne.

Z tym zarzutem został połączony ściśle zarzut naruszenia art. 358 §2 kc w zw z art. 6 ust. 1 Dyrektywy 93/13 EWG , którego realizacji strona skarżąca upatrywała w tym , iż Sąd niepoprawnie nie przyjął , że umowa nadal może obowiązywać pomiędzy stronami jako kredyt złotowy , oprocentowany według stawki referencyjnej WIBOR oraz marży banku.

6 / art. 405 kc w z art. 410 §1 i 2 kc poprzez uznanie , że roszczenie pieniężne powódki powinno być kwalifikowane jako wywodzone z przepisów o zwrocie bezpodstawnego wzbogacenia ,

7/ art. 411pkt 2 i 4 kc i zasądzenie na rzecz kredytobiorczyni roszczenia pieniężnego mimo , że spłacanie przez nią poszczególnych rat kredytowych było zgodne z zasadami współżycia społecznego , a płaciła je przed nadejściem terminu ich wymagalności,

8/ art. 4 ustawy z dnia 29 lipca 2011r o zmianie ustawy Prawo bankowe w zw z art. 69 ust.3 i 75 b tej ustawy , w ten sposób , że Sąd I instancji nie wziął pod rozwagę ,przy ocenie roszczeń B. S. tego , iż miała możliwość , już w trakcie trwania umowy, od drugiej połowy 2009r., podpisania aneksu do niej i na jego podstawie spłacania swojego zobowiązania wobec banku w walucie indeksacji . Z takiej możliwości nie skorzystała,

9/ art. 481 §1 kc w zw. z art. 455 kc poprzez wadliwe określenie początkowego terminu płatności odsetek za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego przez bank. Data ta , jego zdaniem , powinna być datą w której umowa z 10 stycznia 2008r., stała się trwale bezskuteczna.

Odpowiadając na apelację B. S. domagała się jej oddalenia jako pozbawionej uzasadnionych podstaw oraz obciążenia strony skarżącej kosztami postępowania apelacyjnego .

Rozpoznając apelację Sąd Apelacyjny rozważył :

Środek odwoławczy strony pozwanej nie jest uzasadniony i podlega oddaleniu.

Rozpoczynając ocenę sformułowanych przez stronę skarżącą zarzutów apelacyjnych od tych , które mają charakter procesowy wskazać należy , iż zarzut tego rodzaju jest uzasadniony jedynie wówczas , gdy spełnione zostaną równocześnie dwa warunki.

Strona odwołująca się do niego wykaże , że rzeczywiście sposób postępowania Sądu naruszał indywidualnie oznaczoną normę [ normy ] formalne.

Jednocześnie nieprawidłowości te prowadziły do następstw , które miały istotny wpływ na treść wydanego orzeczenia. Nieco inaczej kwestię tę ujmując , zarzut procesowy jest usprawiedliwiony jedynie wówczas, jeżeli zostanie dowiedzione , że gdyby nie potwierdzone błędy proceduralne Sądu niższej instancji , orzeczenie kończące spór stron miałoby inną treść.

Biorąc pod rozwagę to generialium , za chybiony należy uznać zarzut naruszenia art. 233 §1 kpc i funkcjonalnie z nim powiązane zarzuty faktyczne.

Uznanie go za usprawiedliwiony wymaga od strony wykazania na czym, , w odniesieniu do zindywidualizowanych dowodów, polegała nieprawidłowość postępowania Sądu, w zakresie ich oceny i poczynionych na jej podstawie ustaleń.

W szczególności strona ma wykazać dlaczego obdarzenie jednych dowodów wiarygodnością czy uznanie, w odróżnieniu od innych, szczególnego ich znaczenia dla dokonanych ustaleń , nie da się pogodzić z regułami doświadczenia życiowego i [lub ] zasadami logicznego rozumowania , czy też przewidzianymi przez procedurę regułami dowodzenia.

Nie oparcie stawianego zarzutu na tych zasadach , wyklucza uznanie go za trafny , pozostając dowolną , nie doniosłą z tego punktu widzenia , polemiką z oceną i ustaleniami Sądu niższej instancji.

/ por. w tej materii , wyrażające podobne stanowisko , powołane tylko przykładowo, orzeczenia Sądu Najwyższego z 23 stycznia 2001, sygn. IV CKN 970/00 i z 6 lipca 2005, sygn. III CK 3/05 , obydwa powołane za zbiorem Lex/ .

Dopóty , dopóki ocena przeprowadzona przez Sąd mieści się w granicach wyznaczonych przez tę normę procesową i nie doznały naruszenia wskazane tam jej kryteria , Sąd Odwoławczy obowiązany jest ocenę tę , a co za tym idzie także wnioski z niej wynikające dla ustaleń faktycznych , aprobować .

Uwzględniając powyższe, zważywszy na to, w czym bank upatrywał błędów oceny i ustaleń Sądu niższej instancji , zarzuty te nie mogą być uznane za trafne.

W miejsce rzeczowej, opartej na wskazanych wyżej kryteriach , odniesionej do indywidualnie oznaczonych dowodów [ i opartych na wnioskach z tej oceny wynikających ustaleń faktycznych , które przez to miałyby być dotknięte podnoszonymi nieprawidłowościami ] , polemiki ze sposobem postępowania Sądu Okręgowego , skarżący bank ogranicza się do przeciwstawienia jego stanowisku własnej wersji tak oceny dowodów jak i faktów doniosłych dla rozstrzygnięcia , jego zdaniem poprawnej.

Nieprawidłowość Sądu na której zarzuty te zostały oparte , zgodnie z argumentacją apelanta - sprawdza się do tego ,że nie przyjął on wersji zdarzeń towarzyszących zawarciu umowy kredytowej z 10 stycznia 2008r i interpretacji prawnej jej postanowień składających się na mechanizm przeliczeniowy – szerzej - klauzulę waloryzacyjną , którą skarżący uznaje za prawidłową.

A według przebiegu zdarzeń afirmowanego przez bank , B. S. została w sposób dostateczny dla oceny jego skali , poinformowana przy jej zawieraniu o ryzyku walutowym wynikającym z umowy kredytowej indeksowanej do waluty obcej , a rzeczywisty rozmiar zobowiązania kredytowego był oznaczony od samego początku w sposób prawidłowy i dla klientki banku czytelny , nie budzący jej wątpliwości.

Ponadto strona pozwana nie mogła tego obowiązku kredytobiorczyni kształtować jednostronnie w sposób dowolny , będąc związana wysokością kursów waluty szwajcarskiej określanej przez obiektywne siły panujące na rynku wymiany walut.

Już stwierdzenie takiego sposobu motywowania stawianych zarzutów wystarcza dla odparcia ich obu.

Dlatego jedynie na marginesie dostrzegając , że w istocie argumenty powołane dla wsparcia weryfikowanych zarzutów [ w rozbudowanej ponad rzeczywistą potrzebę formie redakcyjnej ] nie dotyczą wprost oceny dowodów i okoliczności faktycznych ale prawnej weryfikacji okoliczności towarzyszących zawarciu umowy oraz kształtowania danych w Tabeli Kursów walut , które dla dokonywanych przeliczeń /stosowania klauzul przeliczeniowej - spreadau walutowego- i kursowej / stosował pozwany bank/ a wcześniej jego poprzednik prawny / , z punktu widzenia przesłanek oceny postanowień umowy stron jako mających / bądź nie / cechy niedozwolonych.

Sąd II instancji dodaje jeszcze , iż podziela , wbrew argumentacji strony pozwanej, stanowisko Sądu Okręgowego zgodnie z którym informacja przekazana powódce przy zawieraniu umowy o ryzyku walutowym była - z punktu widzenia jej interesów- możliwości racjonalnej oceny swojej sytuacji finansowej w warunkach wzrostu kursu waluty szwajcarskiej , w czasie obowiązywanie umowy przez wiele lat , niedostateczna i nietransparentna.

Uznaje także za trafną tę jego część , w której Sąd niższej instancji wskazywał , że skoro doniosła dla oceny ważności umowy jest chwila jej podpisania, to niezależnie od tego jakie dane kursowe zamieszczał bank w obowiązującej u siebie Tabeli , istotne było to , że ta część postanowień umownych , która dotyczyła waloryzacji/ściślej indeksacji / kredytu kursem franka szwajcarskiego ,nawet potencjalnie, dawała możliwość silniejszej stronie stosunku zobowiązaniowego - przedsiębiorcy- dowolnego / nieograniczonego / ustalania kursu przeliczenia złotówek na franka i odwrotnie , a nie to, czy bank stosował kusy przeliczeniowe wynikające z danych rynkowych.

Stąd bez znaczenia było też to , jak kwestia ta mogła być regulowana później, np. w formie aneksu podpisanego przez strony na podstawie art. 4 ustawy z dnia 29 lipca 2011r zmieniającej ustawę Prawo bankowe , a także jak kształtowałoby się zobowiązanie powódki , gdyby w miejsce danych kursowych z Tabeli Kursów stosować średni kurs NBP a mierniki decydujące o oprocentowaniu kredytu byłyby charakterystyczne i stosowane przez stronę pozwaną przy udzielaniu kredytów wyrażonych w złotówkach.

Taki argument pada w motywach tezy skarżącego o tym , że umowa powinna nadal obowiązywać strony , nawet gdyby przyjąć , że w ujęciu generalnym , postanowienia składające się na mechanizm przeliczeniowy , w ramach klauzuli waloryzacyjnej , miałyby być uznane za nie wiążące B. S. , mającej status konsumenta w relacji umownej z bankiem.

Z podanych powodów, uznając , iż zarzuty procesowe , w tym w szczególności zarzut przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów i wynikających stąd błędów ustaleń , nie są zasadne , fakty uczynione przez Sąd I instancji podstawą kontrolowanego instancyjnie orzeczenia , jako poprawne i kompletne , Sąd Apelacyjny przyjmuje za własne.

Rozpoczynając ocenę zarzutów materialnych od zarzutu naruszenia art. 189 kpc , odpierając go , nie można zgodzić się z apelującym (...) Bank (...) , iż przysługujące powódce roszczenie o zwrot kwot uiszczonych na rzecz banku tytułem spłat rat kredytu, zapewniają jej , w relacji z bankiem odpowiednią , a przy tym kompleksową i wystarczającą dla jej sfery prawnej, ochronę.

Zauważyć należy, że umowa kredytu zawarta została między stronami na okres trzydziestu lat.

Ewentualne uwzględnienie powództwa o zapłatę nie usunęłoby stanu niepewności pomiędzy stronami co do dalszego obowiązywania umowy oraz istnienia praw akcesoryjnych jak chociażby hipoteki ustanowionej na nieruchomości lokalowej - m.in. na modernizację której powódka zaciągnęła zobowiązanie kredytowe – położonej w K. przy ul. (...). Bez uznania umowy za nieważną, ze skutkiem ex tunc, strona pozwana mogłaby potencjalnie skorzystać z ustanowionych na swoją rzecz zabezpieczeń spłaty zobowiązania kredytowego.

W orzecznictwie zgodnie przyjmuje się, że / w rozpoznawanej sprawie powódka / zachowuje interes prawny do wytoczenia powództwa o ustalenie nieistnienia stosunku prawnego, mimo przysługującego jej powództwa o świadczenie lub mimo wytoczenia przeciwko niej takiego powództwa przez stronę przeciwną , na podstawie spornego stosunku prawnego, jeżeli z tego stosunku wynikają jeszcze inne lub dalej idące skutki, których dochodzenie w drodze takiego powództwa nie jest możliwe lub nie jest jeszcze aktualne.

W takim wypadku tylko powództwo o ustalenie nieistnienia tego stosunku prawnego może definitywnie rozstrzygnąć niepewną sytuację prawną powódki i zapobiec , także na przyszłość, możliwym sporom, a tym samym w pełny sposób zaspokoić jej interes prawny.

/ por bliżej wskazane jedynie przykładowo orzeczenia SN z dnia 30.10.1990 r. I CR 649/90, z 27.01.2004 r. II CK 387/02, z 2.07.2015 r. V CSK 640/14- wszystkie powołane za zbiorem Legalis/.

Nie ma też racji strona pozwana formułując zarzuty naruszenia art. 385 ¹§1 i 2 kc w powiązaniu ze wskazanymi przez bank przepisami kodeksu cywilnego czy art. 6 ust. 1 Dyrektywy 93/13/ EWG oraz art. 56 kc w zw z art. 58 §1i 2 kc i art. 69 ust. 3 ustawy prawo bankowe .

Zostaną one omówione w sposób zbiorczy, skoro za ich pośrednictwem strona pozwana kwestionuje w istocie trzy elementy oceny Sądu I instancji:

- to , że postanowienia umowy kredytowej, wskazane przez powódkę , a w szczególności § ust.4 i §9 ust. 2 stanowiącego jej integralna część Regulaminu , w ogóle mogą podlegać ocenie Sądu z punktu widzenia abuzywności skoro nie przynależą do elementów kształtujących główne świadczenia stron;

- to , że mają charakter niedozwolony , w warunkach wypełnienia przez bank obowiązków informacyjnych wobec kredytobiorczyni w odniesieniu w szczególności do mechanizmu waloryzacji / zastosowania klauzul przeliczeniowych / i ich konsekwencji dla wysokości obciążającego B. S. zobowiązania oraz ryzyka walutowego;

- trzecim elementem składającym się na tę apelacyjną krytykę są konsekwencje, które Sąd wyciągnął z potwierdzenia abuzywności części postanowień umowy z dnia 10 stycznia 2008r , ustalając jej nieważność w całości.

Przepisy art. 385 ¹ i następnych k.c. dotyczące niedozwolonych postanowień umownych mają charakter szczególny , w stosunku do tych norm , które mają generalne zastosowanie do kształtowania przez kontrahentów treści umowy.

Stanowią one implementację w polskim prawie postanowień dyrektywy nr 93/13/ EWG, w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich. Sądy krajowe, stosując prawo wewnętrzne, zobowiązane są tak dalece, jak jest to możliwe, dokonywać jego wykładni w świetle brzmienia i celu tej Dyrektywy, tak aby osiągnąć przewidziany w niej rezultat, a zatem zastosować się do art. 288 akapit trzeci Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej

/por. wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 13 VI 2016 r., C-377/14./.

Przewidziana przez art. 385 ¹kc sankcja bezskuteczności wobec konsumenta niedozwolonego postanowienia umownego ma dla jego interesu i pozycji wobec drugiej – silniejszej strony kontraktu - działanie ochronne i jest dla niego obiektywnie korzystniejsza, aniżeli sankcja nieważności wynikająca z normy ogólnej 58 kc oraz 353 ¹ kc.

W ten sposób konsument jest chroniony przed upadkiem całej umowy. To on może zrezygnować z przysługującej mu ochrony prawnej przed nieuczciwymi postanowieniami czynności prawnej co powoduje , że od jego swobodnej i uświadomionej decyzji zależy czy uznaje , iż jego interes przemawia dostatecznie za tym , że pomimo abuzywności niektórych spośród postanowień, umowa będzie nadal obwiązywać. Zatem normę 385 ¹ k.c. należy traktować jako lex specialis względem ogólnej regulacji kodeksowej jaką jest art. 58 §1 i 2 oraz 3 kc a także art. 353 ¹kc.

W konsekwencji , zarzuty niedozwolonego charakteru postanowień umowy zawartej w dniu 10 stycznia 2008r , mogą być oceniane z punktu widzenia tylko tego przepisu, a nie ogólnych, wskazanych wyżej, norm kodeksowych.

Przy weryfikacji tego, czy poszczególne postanowienie umowy z konsumentem ma niedozwolony charakter wobec wypełnienia normatywnych przesłanek jego abuzywności, oraz jaki jest tego skutek dla dalszego obowiązywania umowy pomiędzy stronami jako całości trzeba pamiętać , iż decydująca jest dla takiej oceny data podpisania umowy kredytowej oraz to, czy podmiot profesjonalny miał chociażby potencjalną możliwość, na jego / ich/ podstawie , jednostronnego kształtowania zakresu obowiązków umownych / konsumentki / ,w tym poprzez mechanizm indeksacji /waloryzacji/ jej zobowiązania kredytowego walutą franka szwajcarskiego.

Stąd dla niej prawnie irrelewantne jest - w rozstrzyganej sprawie to - do czego bank w swojej argumentacji apelacyjnej przywiązuje istotna wagę - iż powódka od połowy 2009r była uprawniona do spłaty zobowiązania kredytowego w walucie indeksacji z której to możliwości nie zdecydowała się skorzystać.

Tym samym nieuzasadnionym jest również materialny zarzut naruszenia art. 4 ustawy z dnia 29 lipca 2011r O zmianie ustawy prawo bankowe [ …] w zw . z art. 69 ust.3 i 75 tej ustawy , oparty właśnie na odwołaniu się do tego uprawnienia B. S..

Sąd I instancji nie popełnił zarzucanych mu błędów zastosowania art. 385 ¹ §1 i 2 kc ,w powiązaniu z innymi powołanymi przez stronę skarżącą przepisami materialnymi , trafnie przyjmując abuzywność postanowień umowy stron, w szczególności tych , określających sposób waloryzacji /przeliczenia / waluty szwajcarskiej na polską i odwrotnie, według tabeli kursów obowiązujących u poprzednika prawnego strony pozwanej.

To ten właśnie mechanizm , na zastosowanie którego powódka jako klientka – konsumentka - nie miała żadnego realnego wpływu , ten bowiem był wprowadzony jednostronnie przez kredytodawcę na podstawie wzorca umownego i ostatecznie decydował o tym ile pieniędzy zostało ówcześnie B. S. udostępnione przez bank oraz w jaki sposób poszczególne raty kapitałowo – kredytowe wpływały na rzeczywiste zmniejszenie jej zobowiązania kredytowego.

Taki ich charakter prowadził do nieważności umowy jako całości albowiem nie mogła ona nadal funkcjonować, w warunkach uznania tych klauzul za nie wiążące powódki.

Dodać jeszcze należy , iż jak wynika z ustaleń poczynionych w postępowaniu, żadne postanowienie umowne spośród tych , które składały się na mechanizm służący opisanym wyżej przeliczeniom , nie zostało z kredytobiorczynią indywidualnie uzgodnione.

W szczególności bank nie dowiódł- mimo , że to na nim spoczywał obowiązek w tym zakresie- faktów pozwalających na wniosek przeciwny. Powódka dokonała jedynie wyboru gotowego produktu przygotowanego przez przedsiębiorcę.

W tym kontekście podkreślić należy , iż dla zrealizowania przesłanki rzeczywistego wpływu konsumenta na treść postanowień umownych nie wystarczy wykazanie, że dowiedział się o treści postanowień których niedozwolony charakter podnosi, w odpowiednim czasie, a strony prowadziły w tym przedmiocie negocjacje.

Konieczne jest udowodnienie przez przedsiębiorcę , szczególnie jeżeli posługuje się przygotowanym przez siebie wzorcem , wspólnego ustalenia ostatecznej ich treści , w wyniku rzetelnych negocjacji, w ramach których konsument miał realny wpływ na treść określonego postanowienia umownego, chyba że zostało ono sformułowane przez niego i włączone do umowy na jego żądanie.

/ por. w tej materii także judykat Sądu Najwyższego z dnia 10 grudnia 2019r , sygn.IV CSK 443/18 , powołany za zbiorem Legalis /.

Takich indywidualnych uzgodnień przed podpisaniem umowy z B. S. nie było, w tym w szczególności w odniesieniu do postanowień określających sposób, w jaki kwota kredytu i sumy rat kapitałowo odsetkowych będą przeliczane z waluty szwajcarskiej na polską i odwrotnie.

W ocenie Sądu II instancji , kwestionowane przez powódkę postanowienia umowne , w tym Regulaminu , dotyczyły świadczeń głównych stron. Tym samym nieuzasadniony jest materialny zarzut banku , naruszenia przez Sąd I instancji art. 65 kc oraz 69 ustawy Prawo bankowe , oparty na odmiennej ocenie.

Tymczasem , po wahaniach w orzecznictwie sądowym ostatecznie zostało przyjęte, w sposób mogący być uznany za utrwalone, zapatrywanie o takim charakterze mechanizmu przeliczeniowego, w kredytach denominowanych i indeksowanych do waluty obcej [waloryzowanych walutą obcą ]

/ por. powołane jedynie przykładowo wyroki Sądu Najwyższego: z 4 kwietnia 2019 r., sygn. III CSK 159/17, z 9 maja 2019 r., sygn. I CSK 242/18 i z 11 grudnia 2019 r., sygn. V CSK 382/18., wskazane za zbiorem Legalis /.

Obowiązek zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu w oznaczonych terminach spłaty , stanowi główne świadczenie kredytobiorcy. Natomiast klauzula według której dochodzi do przeliczenia dokonywanych przez niego wpłat rat na walutę obcą [ w tym przypadku na franka szwajcarskiego ] wpływa na wysokość tego świadczenia. To z zastosowania tego mechanizmu wynika to , w jakiej wysokości świadczenie główne ma być spełnione, co tym bardziej upewnia poprawność takiej jej kwalifikacji.

Wobec powyższego poddanie tych postanowień umownych kontroli pod kątem abuzywności jest możliwe tylko pod warunkiem, że nie zostały sformułowane w sposób jednoznaczny , a zatem jeżeli nie zostały wyrażone prostym i zrozumiałym językiem , nie spełniając tym samym wymogu przejrzystości materialnej wynikającej z art. 4 ust. 2 oraz art. 5 dyrektywy nr 93/13.

Jak wyjaśnił TSUE w wyroku z dnia 20 września 2017 r. w sprawie o sygnaturze C - 186/16, wymóg wyrażenia warunku umownego prostym i zrozumiałym językiem oznacza, że warunek ten musi zostać zrozumiany przez konsumenta zarówno w aspekcie formalnym i gramatycznym, jak i w odniesieniu do jego konkretnego zakresu, tak aby właściwie poinformowany , a przy tym jako osoba dostatecznie uważna i rozsądna , mógł nie tylko dowiedzieć się o możliwości wzrostu lub spadku wartości waluty obcej, ale również miał realną możliwość oszacowania konsekwencji ekonomicznych takiego potencjalnego następstwa dla swoich zobowiązań finansowych.

Zdaniem Sądu II instancji, ustalenia faktyczne poczynione w postępowaniu nie dają dostatecznych podstaw do uzasadnionego przyjęcia, iż w momencie zawierania umowy kredytowej z poprzednikiem prawnym strony pozwanej B. S. miała możliwość uzyskania pełnego rozeznania co do wysokości świadczenia, które będzie miała obowiązek spełnić oraz i w szczególności , co do ryzyka zmiany kursu waluty w przyszłości i wpływu tej zmiany na rzeczywiste saldo zobowiązania , przekładające się wprost na jej sytuację ekonomiczną , w dającym się przewidzieć realnie okresie , zważywszy , iż miała związać się z bankiem węzłem obligacyjnym na okres trzydziestu lat.

W szczególności brak było , w dniu zawierania umowy , możliwości ustalenia wysokości zobowiązania ratalnego kredytobiorczyni wobec banku , / rat kapitałowo - odsetkowych / albowiem wysokość ta zależna była od danych zamieszczonych w nieokreślonej w umowie Tabeli Kursów, stosowanej przez bank . Przy tym sposób zamieszczania w niej tych danych także był pozostawiony wyłącznej jego decyzji. Klientka – konsumentka - nie miała możliwości ich sprawdzenia ani tym bardziej jakiegokolwiek wpływu na ich rzeczywistą wysokość. Tym samym warunek jednoznaczności klauzuli waloryzacyjnej / przeliczeniowej i kursowej/ , nie został w umowie stron spełniony.

/ por. w tej materii także stanowisko SN zawarte w judykacie z 19 kwietnia 2021r., sygn. III CSK 159/17- powołanym za zbiorem Lex /.

Okoliczności ustalone w sprawie nie pozwalają na potwierdzenie , iż powódka została , przed podpisaniem umowy, w sposób jasny , możliwie pełny i zrozumiały poinformowana o ryzyku walutowym, związanym z możliwością niekorzystnych zmian kursu franka szwajcarskiego w czasie.

Dostrzec w tym kontekście należy , że jedyny świadek powołany przez bank mający potwierdzić tezę przeciwną, A. S. , wypowiadał się jedynie w sposób generalny o obowiązującej w banku procedurze udzielania takich kredytów, który zaciągnęła powódka , nie mając informacji na temat szczegółów faktycznych w jakich doszło do podpisania umowy z B. S..

Wobec tego tym bardziej nie można uznać, że obowiązek ten został spełniony przez bank, który poprzestał na ogólnym pouczeniu o możliwości wzrostu kursu w czasie trwania umowy i wynikającym stąd wpływie na wzrost zakresu obowiązku finansowego powódki.

Dodać do tego należy , iż dla potwierdzenia wypełnienia przez bank obowiązków informacyjnych dotyczących ryzyka kursowego nie jest wystarczające odebranie od konsumenta standardowego oświadczenia, że o takim ryzyku został poinformowany.

A jak wynika z treści dokumentów znajdujących się w aktach tylko taki , blankietowy charakter, miały oświadczenia powódki złożone przy wniosku o kredyt / por. k. 419 akt / oraz przy zawieraniu samej umowy z 10 stycznia 2008r / por. k. 432 akt /

/ por. w tej materii także wyrok SN z 27 listopada 2019r., sygn. II CSK 483/18 powołany za zbiorem Lex /.

Zgodnie z aktualnie obowiązującą w judykaturze wykładnią art. 385 ¹ §1 k.c. nie budzi wątpliwości, iż postanowienia umowy, które określają zasady przeliczenia kwoty udzielonego kredytu na złotówki przy wypłacie kredytu, a także spłacanych rat na walutę obcą, pozwalające bankowi swobodnie kształtować kurs waluty obcej, mają charakter niedozwolonych postanowień umownych.

/ por. wskazane tylko ilustracyjnie orzeczenia SN z 27 lutego 2019 r. sygn. II CSK 19/18 i z 29 października 2019 r. sygn. V CSK 382/18 , powołane za zbiorem Legalis /

Klauzule takie mają charakter abuzywny, gdyż kształtują prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco naruszają jego interesy. Przy czym sprzeczność z dobrymi obyczajami i naruszenie tych interesów polega w tym wypadku na uzależnieniu wysokości świadczenia banku i konsumenta od swobodnej decyzji silniejszej strony stosunku zobowiązaniowego / przedsiębiorcy/.

/ por. tylko ilustracyjnie wyroki SN z 13 grudnia 2018 r., sygn. V CSK 559/17 i z 11 grudnia 2019 r., sygn. akt V CSK 382/18 powołany za zbiorem Legalis /.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, postanowienia łączącej strony umowy z dnia 10 stycznia 2008 r., w zakresie ryzyka walutowego oraz określające wskazany wyżej sposób dokonywania przeliczeń walut polskiej i szwajcarskiej , w odwołaniu się do danych kursowych kształtowanych jednostronnie przez bank, przybierających postać przygotowanych przezeń i obowiązujących w banku tabel kursów, uznać należy, za niedozwolone.

Nie ma znaczenia dla tej oceny to, w jaki sposób umowa w rzeczywistości była wykonywana i jak , po jej zawarciu , zmieniała się jej treść.

/ por. także uchwalę[ 7] Sądu Najwyższego z dnia 20 czerwca 2018 r., sygn. III CZP 29/17 powołaną za zbiorem Lex.

Przechodząc do oceny skutków niedozwolonego charakteru tych postanowień , wskazać na wstępie należy , iż zgodnie z treścią uchwały SN z dnia 7 maja 2021 sygn. III CZP 6/21 , powołanej za zbiorem Lex /, której stanowisko Sąd II instancji, w składzie rozpoznającym sprawę podziela, niedozwolone postanowienie umowne jest od początku, z mocy samego prawa, dotknięte bezskutecznością na korzyść konsumenta, który ewentualnie może udzielić następczo świadomej i wolnej zgody na to postanowienie i w ten sposób przywrócić mu skuteczność z mocą wsteczną.

W rozpoznawanej sprawie , o czym była już uprzednio mowa , stanowisko powódki wyrażone w treści pisma reklamacyjnego, skierowanego do (...) (...) Bank (...), jeszcze przed wniesieniem pozwu było jednoznaczne co do tego, iż nie jest zainteresowana , w warunkach abuzywności części postanowień, w utrzymaniu w dalszym ciągu umowy jako obowiązującej pomiędzy stronami. / por. k. 92-151 akt/.

Eliminacja tych postanowień z umowy powoduje brak możliwości określenia mechanizmu oznaczenia wysokości świadczenia jakie konsumentka - kredytobiorczyni - ma otrzymać od drugiej strony- skoro jak w rozstrzyganej sprawie - B. S. otrzymała od banku złotówki , po ich przeliczeniu według kursu / ceny / kupna waluty szwajcarskiej oraz jest zobowiązana spełniać na rzecz banku , w ramach umowy kredytu indeksowanego do waluty obcej, w odwołaniu się do kursu jej sprzedaży przez pozwany bank, wedle którego, [ w stanie faktycznym rozstrzyganej sprawy ] przeliczana miała być wpłata złotówkowa, mająca prowadzić do ograniczenia długu powódki.

Zgodnie ze stanowiskiem TSUE wyrażonym w motywach wyroku z dnia 3 października 2019r sygn. C – 260/18 , postanowienie art. 6 ust. 1 Dyrektywy 93/13 , należy wykładać w ten sposób [a jest to wykładania, którą Sądy krajowe muszą brać pod uwagę przy rozstrzyganiu indywidualnych spraw, są bowiem tą wykładnią związane ], iż stoi ono na przeszkodzie wypełnianiu luk w umowach spowodowanych eliminacją klauzul uznawanych za niedozwolone , wyłącznie na podstawie przepisów krajowych o charakterze ogólnym, nie będących przepisami dyspozytywnymi lub takimi , które będą mieć zastosowanie dlatego , że strony umowy wyrażą na to wolną i uświadomioną zgodę.

Takiej regulacji ,[ jak dotąd] w polskim porządku prawnym brak.

Nie można też w sposób usprawiedliwiony przyjmować , że wolą stron w styczniu 2008r było zawarcie umowy kredytu waloryzowanego walutą obcą , bez mechanizmu waloryzacji wzajemnych świadczeń , na podstawie kursów waluty polskiej i szwajcarskiej, przy równoczesnym pozostawieniu wskaźnika LIBOR stosowanego tylko w kredytach walutowych , oraz kredytach waloryzowanych kursem waluty obcej /indeksowanych i denominowanych w takim zagranicznym pieniądzu /.

Analiza treści pozostałych postanowień umownych w tym w szczególności tych , które określały sposób wypłaty kwoty kredytu i warunki jej spłaty, takiemu zamiarowi w sposób nie budzący wątpliwości zaprzecza , by przypomnieć tylko sposób określenia wysokości należności odsetkowej i sposobu jej wyrażenia.

Skoro tak , to uzasadnionym jest wniosek zgodnie z którym tego rodzaju zabiegi , jakie postuluje bank motywując weryfikowane zarzuty materialne w tym w pierwszej kolejności zarzut naruszenia art. 385 ¹§2 kc w zw z art. 6 ust. 1 Dyrektywy 93/13/EWG / str. 4 apelacji / , mające polegać na utrzymaniu umowy w mocy, jako kredytu złotówkowego , przy wykorzystaniu wskaźnika referencyjnego WIBOR , a przy wyeliminowaniu jedynie postanowień składających na mechanizm przeliczenia według danych dotyczących wzajemnych relacji kursowych, są - szczególnie przy stanowczym, zrelacjonowanym wyżej , stanowisku powódki - niedopuszczalne - skoro prowadziłoby to , do tak znacznego przekształcenia umowy, iż wywołałoby skutek nie dający się pogodzić z charakterem stosunku prawnego nawiązanego przez strony.

Trzeba także podkreślić , iż eliminacja postanowień niedozwolonych o ile nie miałoby prowadzić do nieważności umowy jako całości , musi zapewniać to , że prawa i obowiązki stron są nadal ściśle oznaczone i w tym zakresie nie zachodzi skutek deformacji regulacji umownej, [także z punktu widzenia celu jaki strony chciały osiągnąć, wyrażając wzajemny konsens poprzez zawarcie umowy kredytowej określonego rodzaju, na oznaczonych naówczas warunkach].

W rozpoznawanej sprawie tego rodzaju deformacja , przy aprobacie dla argumentacji apelacyjnej banku , zwłaszcza zaważywszy na charakterystyczne elementy kredytu indeksowanego kursem waluty obcej , miałaby przy jej potencjalnym utrzymaniu , miejsce.

Nietrafnie stawiając zarzut naruszenia art. 405 kc w zw. z art. 410 §2 kc i widząc jego realizację w tym , iż Sąd niższej instancji niezasadnie przyjął , iż powódka może , w sposób usprawiedliwiony, upatrywać podstawy dla roszczenia pieniężnego o zwrot spełnionych świadczeń w przepisach o bezpodstawnym wzbogaceniu , bank opiera go na tezie , iż nie jest wobec niej wzbogacony w ten sposób.

Tymczasem uznanie przez Sąd niższej instancji roszczenia zwrotnego powódki za uzasadnione jest wynikiem uznania , iż podstawa świadczeń wzajemnych od samego początku nie istniała, wobec nieważności umowy , która była dla spełnionego świadczenia kredytobiorców źródłem i racją prawną.

Już tylko na marginesie i dla porządku dodać należy , wobec dalszej argumentacji banku , że normy art. 411pkt 2 i 4 i kc, także nie zostały, przy ocenie roszczenia pieniężnego B. S. przez Sąd Okręgowy, naruszone.

Bank nawet nie twierdził , iż powódka spełniała swoje świadczenia - objęte obecnie żądaniem zwrotu , nie mając ku temu prawnego zobowiązania ale była zobligowana do niego moralnie , wobec przyjmującej te świadczenia strony pozwanej.

/ por. także uwagi W. Dubisa w komentarzu do kodeksu cywilnego pod redakcją E. Gniewka i P. Machnikowskiego k. 761 /

Niezasadnie także bank odwołuje się do art. 411 pkt 4 kc .

Zgodnie z utrwalonym i podzielanym przez Sąd II instancji stanowiskiem SN, do wzajemnych rozliczeń stron umowy kredytowej uznanej z powodu niedozwolonego charakteru części jej postanowień za nieważną, teoria salda / na której opiera się ta część zarzutu / , nie ma zastosowania.

Odeprzeć trzeba także, sformułowany jako ostatni w kolejności, zarzut materialny banku w ramach którego podnosi nieprawidłowe zastosowanie przez Sąd Okręgowy art. 481 §1 kc w zw. z art. 455 kc.

Jak już była mowa wcześniej , już w piśmie reklamacyjnym powódka nie tylko powołała się na nieważność umowy z powodu abuzywności części jej postanowień ale również wezwała bank do tego aby zwrócił jej - uznawane za nienależnie spełnione - świadczenia [ w skali ówcześnie spłaconych łącznie kwot. por k. 148 akt ].

Bank odmówił tym żądaniom za tam już wówczas , a także co do sum zapłaconych przez kredytobiorczynię później [do 14 października 2020r , na trzy miesiące przed wniesieniem pozwu, łączna kwota , odpowiadająca wysokości roszczenia pieniężnego powódki - 114 563, 91 zł ] , należy stronę pozwana traktować jako pozostającą w opóźnieniu w spełnieniu tego obowiązku , już w dacie wniesienia pisma procesowego poczatkującego postępowanie w sprawie , tak jak to poprawnie uznał , wbrew argumentacji banku , Sąd niższej instancji.

Z podanych powodów , nie podzielając jako trafnego , także żadnego z zarzutów materialnych banku , opartą na nich apelację , Sąd Apelacyjny oddalił , na podstawie art. 385 kpc w zw. z art. 385 ¹ §1 kc oraz art. 69 ust. 1 ustawy Prawo bankowe z dnia 29 sierpnia 1997r / pkt I sentencji motywowanego wyroku /

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd II instancji orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 kpc w zw. z art. 391 §1 kpc i wynikającej z niego , dla wzajemnego rozliczenia stron z tego tytułu , zasadzie odpowiedzialności za wynik sprawy.

Ich suma odpowiada wynagrodzeniu reprezentującego powódkę zawodowego pełnomocnika - adwokata , ustalonym , jako pochodna wartości przedmiotu zaskarżenia , na podstawie §2 pkt 7 w zw. z §10 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia MS w sprawie opłat za czynności adwokackie z dnia 22 października 2015 [ DzU z 2015 poz. 1800].

Trzeba przy tym dodać , iż wartość tę Sąd Odwoławczy ustalił na rozprawie bezpośrednio poprzedzającej wydanie wyroku, na kwotę 249 564 zł / zapis dźwiękowy rozprawy z dnia 9 kwietnia 2025r.; minuty 9-10 , zapis skrócony k. 717v akt /

Stanowiła ona sumę dochodzonego przez powódkę świadczenia pieniężnego oraz wartości jej interesu prawnego w żądanym przez nią ustaleniu, która równa była sumie udzielonego jej na podstawie uznanej za nieważną umowy , kapitału [135 000zł ]

Kwota należna z tytułu rozliczeń kosztowych została zasądzona , po myśli art. 98 §1 ¹kpc w zw. z art. 391 §1 kpc,. wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie , o których Sąd II instancji był obowiązany orzec z urzędu. / pkt II sentencji uzasadnianego wyroku/.