Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Krakowie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 marca 2025 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSA Marek Boniecki

Protokolant: Madelaine Touahri

po rozpoznaniu w dniu 4 marca 2025 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa P. R. i J. R.

przeciwko Bank (...) S.A. w G.

o zapłatę

na skutek apelacji obu stron

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie

z dnia 6 lipca 2022 r. sygn. akt I C 2230/19

1.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że punktom I, II i III nadaje treść:

I.  „zasądza od strony pozwanej Bank (...) S.A. w G. na rzecz powodów P. R. i J. R. łącznie kwotę 3.652,63 zł (trzy tysiące sześćset pięćdziesiąt dwa złote 63/100)
z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 27 listopada 2019 r. do dnia zapłaty;

II.  zasądza od strony pozwanej Bank (...) S.A. w G. na rzecz powodów P. R. i J. R. łącznie kwotę 35.047,92 CHF (trzydzieści pięć tysięcy czterdzieści siedem franków szwajcarskich 92/100) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie: od kwoty 33.873,14 CHF od 27 listopada 2019 r., a od kwoty 1174,78 CHF od 25 stycznia 2020 r. - do dnia zapłaty;

III.  oddala powództwo w pozostałej części;”;

2.  oddala apelację powodów w pozostałej części;

3.  oddala apelację strony pozwanej;

4.  zasądza od strony pozwanej na rzecz powodów tytułem kosztów postępowania apelacyjnego łącznie kwotę 4050 zł (cztery tysiące pięćdziesiąt złotych) wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia spieniężanego, za czas od uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty.

Sygn. akt I ACa 1465/22

Uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie

z 18 marca 2025 r.

Wyrokiem z 6 lipca 2022 r. Sąd Okręgowy w Krakowie: zasądził od Bank (...) S.A.
w G. na rzecz P. R. i J. R. łącznie kwoty 3.652,63 zł. oraz 35.047,92 CHF - z odsetkami w wysokości ustawowej za opóźnienie od 6 lipca 2022 r. do dnia zapłaty (pkt. I i II); oddalił powództwo w dalej idącej części (pkt III) oraz orzekł o kosztach procesu (pkt IV).

Sąd pierwszej instancji poczynił ustalenia faktyczne zaprezentowane w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, które Sąd Apelacyjny podzielił i przyjął za własne.

Od powyższego orzeczenia apelacje wywiodły obie strony.

Powodowie zaskarżyli wyrok w części oddalającej powództwo, zarzucając naruszenie: 1) art. 455 k.c. w zw. z art. 481 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 6 ust. 1 i 7 ust. 1 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich, poprzez niewłaściwe ich zastosowanie i uznanie, że wymagalność roszczenia strony powodowej nastąpiła dopiero w dniu 6 lipca 2022 r., po złożeniu przez powodów oświadczeń, że nie wnoszą o utrzymanie umowy w mocy, a wnoszą o stwierdzenie jej nieważności, podczas gdy roszczenie strony powodowej, w zakresie kwoty 3.652,63 zł i kwoty 33.873,14 CHF, stało się wymagalne po upływie terminu zapłaty wyznaczonego
w przedsądowym wezwaniu do zapłaty z 5 listopada 2019 r., skierowanym do strony pozwanej, natomiast w zakresie kwoty 1.174,78 CHF roszczenie stało się wymagalne w dniu doręczenia odpisu pozwu pozwanemu, tj. dnia 24 stycznia 2020 r., ewentualnie wymagalność roszczenia strony powodowej nastąpiła nie później, niż 23 września 2021 r., kiedy to powodowie podczas rozprawy, w obecności pełnomocnika pozwanego banku, potwierdzili, że są świadomi skutków uznania umowy za nieważną i akceptują konsekwencje stwierdzenia nieważności umowy;
2) art. 455 k.c. w zw. z art. 481 § 1 i 2 k.c. - poprzez niewłaściwe ich zastosowanie
i stwierdzenie, że wymagalność roszczeń pozwanego banku o zwrot świadczeń nienależnych nastąpiła w dniu 6 lipca 2022 r., kiedy to powodowie podczas rozprawy, w obecności pełnomocnika pozwanego, złożyli oświadczenia w zakresie tego, że nie wnoszą o utrzymanie umowy w mocy, a wnoszą o stwierdzenie jej nieważności, podczas gdy bank nie wezwał strony powodowej do zapłaty i oświadczenie strony powodowej nie może zastąpić takiego wezwania, a więc roszczenie banku nie zostało postawione w stan wymagalności; 3) błąd w ustaleniach faktycznych, polegający na przyjęciu, dopiero w dniu 6 lipca 2022 r., powodowie podczas rozprawy, w obecności pełnomocnika pozwanego, złożyli oświadczenia w zakresie tego, że nie wnoszą o utrzymanie umowy w mocy, a wnoszą o stwierdzenie jej nieważności, podczas gdy strona powodowa jasno powiadomiła bank, że nie zamierza kontraktu realizować, wykazując przy tym jej liczne wady, jednoznacznie podważając umowę, powołując się na jej nieważność (mając świadomość jej skutków) oraz odwołując się do przepisów o ochronie konsumenckiej, już w przedsądowym wezwaniu do zapłaty z dnia 5 listopada 2019 r., tak więc umowa stała się trwale bezskuteczna z dniem doręczenia pozwanemu bankowi wymienionego wezwania, tj.
12 listopada 2019 r. (a roszczenia nim objęte stały się wymagalne po upływie wyznaczonego terminu zapłaty), ewentualnie w dniu 23 września 2021 r., kiedy to powodowie podczas rozprawy, w obecności pełnomocnika pozwanego banku, potwierdzili, że są świadomi skutków uznania umowy za nieważną i akceptują konsekwencje stwierdzenia nieważności umowy.

W konkluzji skarżący wnieśli o zmianę pkt. III. wyroku i zasądzenie od strony pozwanej na rzecz powodów R. łącznie (do ich niepodzielnej ręki), ponad zasądzoną kwotę 3.652,63 zł i 35.047,92 CHF wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od 6 lipca 2022 r. do dnia zapłaty, również odsetek ustawowych za opóźnienie, liczonych od zasądzonych przez Sąd I instancji kwot: 3.652,63 zł za okres od 27 listopada 2019 r. do 5 lipca 2022 r., 33.873,14 CHF za okres od 27 listopada 2019 r. do 5 lipca 2022 r., 1.174,78 CHF za okres od 24 stycznia 2020 r. do 5 lipca 2022 r.

Pozwany zaskarżył wyrok w części uwzględniającej powództwo i rozstrzygającej
o kosztach procesu, wnosząc o jego zmianę poprzez oddalenie powództwa, ewentualnie uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji.

Skarżący zarzucił naruszenie: 1) art. 233 §1 k.p.c. w związku z art. 245 k.p.c. oraz art. 271 k.p.c. poprzez błędne, sprzeczne z zasadami logiki formalnej oraz doświadczeniem życiowym, a przy tym niezgodne z zebranym w sprawie i wymienionym poniżej materiałem dowodowym: a) przyjęcie, że przed podpisaniem spornej umowy powodom nie przedstawiono symulacji wzrostu raty przy wzroście kursu franka szwajcarskiego, historii kursów; nie udzielono im żadnych dodatkowych pouczeń, nie zostali poinformowani szczegółowo
o ryzyku kursowym; byli zapewniani o stabilności waluty frank szwajcarski oraz informowani o możliwych jedynie niewielkich wahaniach kursu - podczas gdy ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika, że w momencie wnioskowania do Banku o kredyt każdy
z powodów potwierdził w osobnych pisemnych oświadczeniach z 12 grudnia 2007 r., że został uprzednio poinformowany o ryzykach związanych z zaciągnięciem kredytu hipotecznego
w walucie obcej, a dodatkowe, wyraźne i stanowcze oświadczenie o ryzyku kursowym zawarto w treści §6 ust. 4 umowy, co powoduje, że stronie pozwanej w realiach niniejszej sprawy nie sposób zarzucić jakiegokolwiek niedoinformowania powodów o ryzyku walutowym przy zawarciu spornej umowy; b) stwierdzenie w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku w odniesieniu do dowodu z pisemnych zeznań świadka E. C. (1), że „Sąd nie dał wiary zeznaniom tego świadka w części, w jakiej wskazywały one na szersze możliwości negocjacyjne umowy,
w tym w szczególności rezygnacji ze spreadu walutowego”, podczas gdy fakt udzielania przez pozwany Bank analogicznych jak udzielony powodom kredytów indeksowanych do CHF
z zastosowaniem jako przelicznika świadczeń stron wyłącznie kursu średniego NBP (tj. bez spreadu walutowego) potwierdza treść uzasadnienia prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie z 25 czerwca 2019 r., sygn. akt I C 848/18, a co więcej fakt oferowania przez pozwany Bank w relewantnym dla sprawy czasie kredytów indeksowanych do waluty obcej
z przeliczaniem świadczeń w oparciu o średni kurs NBP potwierdza również Tabela opłat
i prowizji bankowych dla kredytów hipotecznych (stanowiąca załącznik do umowy); c) stwierdzenie, że pomimo odwołania się wprost w treści §17 ust. 2-4 umowy do w pełni obiektywnego i całkowicie niezależnego od Banku parametru w postaci kursu średniego NBP dla CHF, postanowienia Umowy Kredytu obejmujące również jej §17 „umożliwiały pozwanemu Bankowi arbitralne ustalenie kursu wymiany waluty, a więc arbitralne ustalenie wysokości zobowiązania powodów, podczas gdy kursy kupna i sprzedaży walut obcych były na podstawie §17 ust. 2-4 umowy określane w oparciu o obiektywny miernik w postaci kursu średniego NBP dla CHF oraz o średnią arytmetyczną z kursów kupna/sprzedaży z dokładnie oznaczonych pięciu największych banków referencyjnych działających w Polsce, w związku
z czym wysokość marży kursowych pozwanego Banku była znana na dzień zawarcia umowy,
a w zakresie określania ich wysokości stronie pozwanej nie przysługiwała jakakolwiek arbitralność; 2) art. 235 ^{( 2)} §1 pkt 2 k.p.c. w związku z art. 227 k.p.c. oraz art. 278 §1 k.p.c. -poprzez bezzasadne pominięcie wniosku o dowód z opinii biegłego z zakresu ekonomii
i finansów, podczas gdy dowód ten dotyczył następujących, istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy faktów: wysokości równych rat kapitałowo-odsetkowych, jakie powodowie zobowiązani byłby uiścić w spornym okresie na podstawie spornej umowy przy następujących założeniach: wyliczenie wysokości „salda walutowego” kredytu wyrażonego w CHF, o którym mowa w§1 ust. 1 zd. 3 umowy zostanie dokonane przy zastosowaniu kursu CHF „ogłoszonego w tabeli kursów średnich NBP w danym dniu roboczym”, o którym mowa w § 17 ust. 4 (Tabeli A kursów średnich NBP), obowiązującego w dniu dokonania przez Bank wypłaty poszczególnych transzy kredytu powodów; b) wyliczenie wysokości rat kredytu uiszczonych przez powodów na podstawie umowy zostanie dokonane przy zastosowaniu kursu CHF „ogłoszonego w tabeli kursów średnich NBP w danym dniu roboczym”, o którym mowa w §17 ust. 4 (Tabeli A kursów średnich NBP), obowiązującego w dniu wpływu środków do Banku (zgodnie z § 10 ust 6 in fine umowy); 3) art 58 § 1 k.c. w zw. z art. 353 ^{( 1)} k.c. i art 69 ust. 1 i 3 Prawa bankowego, poprzez ich niewłaściwe zastosowanie polegające na przyjęciu, że sporna umowa jest dotknięta sankcją bezwzględnej nieważności, podczas gdy umowa ta jest ważna gdyż zastosowano w niej konstrukcję umowy kredytu indeksowanego do waluty innej niż waluta polska, która jest w wyraźny i jednoznaczny sposób dopuszczana przez ustawodawcę
w art. 69 ust. 2 pkt 4a ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku Prawo bankowe (obowiązującym od dnia 26 sierpnia 2011 roku); 4) art. 385 ^{( 1)} § 1 i 2 k.c. oraz art. 385 ^{( 2)} k.c. w związku z art. 3 ust. 1 dyrektywy Rady 93/13/EWG z 5 kwietnia 1993 roku w sprawie nieuczciwych warunków
w umowach konsumenckich oraz w związku z art. 22 Konstytucji RP, poprzez niewłaściwe zastosowanie pierwszego z tych przepisów oraz niezastosowanie drugiego z nich, polegające na stwierdzeniu w odniesieniu do umowy, że sprzeczne z dobrymi obyczajami oraz rażąco naruszające interesy powodów jako konsumentów są postanowienia z § 1 ust. 1 zd. 1 i 3, § 7 ust 2 zd. 4, § 10 ust. 6 oraz z § 17, podczas gdy ocena ta nie znajduje jakiegokolwiek uzasadnienia w stanie faktycznym sprawy, gdyż na gruncie umowy nie doszło do jakiegokolwiek naruszenia dobrych obyczajów ani do rażącego naruszenia interesów powodów jako konsumentów, które na gruncie art 385 ^{( 1)} § 1 k.c. powinno być drastyczne i oczywiste;
5) art. 385 ^{( 1)} § 2 k.c. w zw. z art. 58 § 1 i 3 k.c. oraz w zw. z art. 354 § 1 k.c. i art. 69 ust. 3 prawa bankowego, a także art. 6 ust. 1 dyrektywy Rady 93/13/EWG z 5 kwietnia 1993 roku w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich, poprzez niewłaściwe zastosowanie pierwszego ze wskazanych przepisów i w konsekwencji błędne przyjęcie, że abuzywność postanowień z § 1 ust. 1 zd. 1 i 3, § 7 ust. 2 zd. 4, § 10 ust. 6 oraz z § 17 powoduje, że zachodzi w efekcie potrzeba wyeliminowania z umowy całego mechanizmu indeksacji, jako w całości sprzecznego z dobrymi obyczajami i rażąco naruszającego interesy kredytobiorcy, w związku z czym ma miejsce brak możliwości wykonywania umowy skutkujący jej nieważnością, podczas gdy z uwagi na specyficzną treść § 17 ust. 2-4 umowy, nie ma podstaw do przyjęcia braku możliwości utrzymania jej w mocy Umowy Kredytu, a ewentualna abuzywność §17 może dotyczyć wyłącznie zawartego w nim odwołania do marży kursowych Banku, w związku z czym umowa może być wykonywana z zachowaniem zawartego w niej mechanizmu indeksacji kredytu do waluty obcej, poprzez rozliczanie świadczeń stron w oparciu o kursy złotego do danych walut ogłoszone w tabeli kursów średnich NBP, o których mowa w§ 17 ust. 2-4, co jest zgodne ze stanowiskiem wyrażonym wyroku Sądu Najwyższego z 1 czerwca 2022 r., sygn. akt II CSKP 364/22.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja pozwanego nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd pierwszej instancji prawidłowo, z poszanowaniem reguł wyrażonych w przepisie art. 233 §1 k.p.c. ustalił stan faktyczny sprawy, co sprawiło, że Sąd Apelacyjny przyjął go za własny. Jakkolwiek w apelacji powodów znalazł się zarzut dotyczący podstawy faktycznej zaskarżonego wyroku, niemniej dotyczył on w istocie nie tyle faktów, ile wyciągniętych z nich wniosków.

Nieskutecznie pozwany zarzucił naruszenie art. 233 §1 k.p.c. w związku z art. 245 k.p.c. oraz art. 271 k.p.c. Na wstępie tej części rozważań zauważyć należy, że pozwany nie zakwestionował podstawy faktycznej rozstrzygnięcia w sposób wymagany art. 368 §1 ¹ k.p.c.

Nie było dowolnym przyjęcie, że przed podpisaniem spornej umowy powodom nie przedstawiono symulacji wzrostu raty przy wzroście kursu franka szwajcarskiego, historii kursów; nie udzielono im żadnych dodatkowych pouczeń, nie zostali poinformowani szczegółowo o ryzyku kursowym; byli zapewniani o stabilności waluty frank szwajcarski oraz informowani o możliwych jedynie niewielkich wahaniach kursu, albowiem fakty te wynikają
z zeznań powoda, które nie zostały skutecznie podważone. Zarzut powyższy pozwany wiąże
z faktem podpisania oświadczeń o zaznajomieniu z ryzykiem walutowym
i zawarciem tożsamego zapisu w umowie. Skarżący nie dostrzega jednak, że okoliczność podpisania stosownego oświadczenia Sąd Okręgowy przyjął w ustaleniach faktycznych, co nie zmienia faktu, że pouczenie o ryzyku kursowym w tym przypadku nie było wystarczające, albowiem kredytodawca nie przydał należytej wagi okoliczności prawdopodobieństwa nieograniczonej zmiany kursu waluty obcej, a uwypuklenie samych korzyści związanych ze sprzedawanym produktem przez przedstawiciela banku całkowicie wypaczało sens informacji o ryzyku kursowym.

Zagadnienie oferowania klientom banku kredytów indeksowanych kursem waluty obcej, które były rozliczane przy zastosowaniu kursów z tabeli kursów średnich NBP nie miało istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia. Przede wszystkim nie zostało wykazane, aby powodowie mieli w ogóle świadomość negocjacji w tym zakresie, co wydaje się wysoce wątpliwe w świetle zasad doświadczenia życiowego oraz w zestawieniu ze znanym z urzędu
(z innych spraw, w których świadek E. C. zeznawała na temat umów zawieranych przez poprzednika prawnego pozwanego) faktem, że wg samego pozwanego jedynie 6% kredytobiorców umożliwiono zaciągnięcie kredytu na takich warunkach. Niezależnie od tego, nawet posłużenie się przez bank wyłącznie średnim kursem NBP nie niweczyło rażąco nierównomiernego rozkładu ryzyka kursowego.

Z punktu widzenia abuzywności zapisów umownych istotne było nie to, czy bank ustalał jednostronnie kursy walut, ale czy zawarta umowa stwarzała takie ryzyko
w momencie jej podpisywania. Trudno mówić przy tym o jednoznaczności zapisów dotyczących przeliczeń waluty, skoro nie wiadomo, której tabeli kursów średnich dotyczy §17 i jak dokładnie będzie obliczana marża banku.

Sąd pierwszej instancji nie dopuścił się obrazy wskazanych w apelacji przepisów procesowych, oddalając wniosek o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego, albowiem kwestia możności utrzymania umowy po eliminacji z niej postanowień abuzywnych,
w okolicznościach rozpoznawanej sprawy nie wymagała wiadomości specjalnych, a związana była z interpretacją przepisów prawa.

Nietrafiony okazał się także zarzut obrazy art 58 § 1 k.c. w zw. z art. 353 ¹ k.c. i art 69 ust. 1 i 3 prawa bankowego, w sytuacji gdy Sąd Okręgowy jednoznacznie stwierdził, że sporna umowa spełniała wszelkie wymogi określone w ostatnim z przywołanych przepisów oraz nie znalazł podstaw do zastosowania art. 58 §2 k.c.

Nie mogły odnieść zamierzonego skutku pozostałe zarzuty materialnoprawne.

W aktualnym orzecznictwie Sądu Najwyższego, klauzule dotyczące przeliczenia kwoty wypłaconego kredytu i spłacanych rat na walutę obcą, są kwalifikowane jako określające główne świadczenia stron (por. m.in. wyrok Sądu Najwyższego z 30 września 2020 r., I CSK 556/18). Treść umowy wskazuje jednoznacznie, że przedsiębiorca – bank posługiwał się wzorcem umowy (art. 384 §1 k.c.). W tych okolicznościach ciężar wykazania indywidualnego uzgodnienia postanowień umownych spoczywał na pozwanym, stosownie do art. 385 ¹ §4 k.c. w zw. z art. 385 ¹ §3 k.c. Ciężarowi temu strona ta nie sprostała. Sam fakt zaakceptowania warunków umowy, a nawet oświadczenia o wzięciu pod uwagę ryzyka kursowego nie oznacza, że relewantne postanowienia umowne były negocjowane czy nawet negocjowalne. Swoboda kredytobiorcy we wpływaniu na kształt umowy nie dotyczyła tych jej zapisów, które decydowały w danym przypadku o ważności umowy. Odesłanie do bliżej nieokreślonego kursu kupna czy sprzedaży obowiązującego w Banku świadczy o tym, że kredytodawca dysponował arbitralnością w kształtowaniu kursów walut. Pamiętać bowiem należy, że oceny, czy postanowienie umowne jest niedozwolone, dokonuje się wg stanu z chwili zawarcia umowy.
Z tego punktu widzenia nie ma znaczenia fakt, że pozwany stosował mechanizmy rynkowe,
a stosowane kursy miały ekonomiczne uzasadnienie. Kluczowe jest bowiem, że w samej umowie nie było wskazania, w jaki sposób ww. mechanizmy będą stosowane w odniesieniu do zobowiązania powodów. Istniała zatem możliwość naruszenia interesów konsumenta. Bez znaczenia w tej sytuacji pozostaje, że zgodnie z art. 5 ust. 2 pkt 7 prawa bankowego bank jest uprawniony do przeprowadzania określonych operacji walutowych oraz może stosować własne kursy walutowe, które obowiązany jest ogłaszać (art. 111 ust. 1 pkt 4 prawa bankowego). Żaden z powoływanych przepisów ani nie określał mechanizmu ustalania kursów walut, ani nie zwalniał z obowiązku jego precyzyjnego wskazania w umowach zawieranych z konsumentem. Nie sposób w tej sytuacji mówić o jednoznacznym sformułowaniu postanowień umowy.

Dokonując wykładni art. 4 ust. 2 dyrektywy 93/13/EWG w podobnym kontekście, dotyczącym swobody określania kursu wymiany przez bank, Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej uznał, że „wymóg, zgodnie z którym warunek umowny musi być wyrażony prostym i zrozumiałym językiem, powinien być rozumiany jako nakazujący nie tylko, by dany warunek był zrozumiały dla konsumenta z gramatycznego punktu widzenia, ale także, by umowa przedstawiała w sposób przejrzysty konkretne działanie mechanizmu wymiany waluty obcej, do którego odnosi się ów warunek, a także związek między tym mechanizmem
a mechanizmem przewidzianym w innych warunkach dotyczących uruchomienia kredytu, tak by rzeczony konsument był w stanie oszacować, w oparciu o jednoznaczne i zrozumiałe kryteria, wypływające dla niego z tej umowy konsekwencje ekonomiczne”. W sytuacji,
w której dana klauzula zawarta w umowie kredytowej nie realizuje przytoczonych kryteriów,
a zatem jest niedozwolona (nieuczciwa), umowa nie pozwala na określenie rozmiarów świadczenia banku i kredytobiorcy w oparciu o obiektywne, niezależne od żadnej stron czynniki. Postanowienia uprawniające bank do jednostronnego ustalenia kursów walut są nietransparentne, pozostawiają bowiem pole do arbitralnego działania banku i w ten sposób obarczają kredytobiorcę nieprzewidywalnym ryzykiem oraz naruszają zasadę równości stron (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 lutego 2022 r., II CSKP 45/22 i orzecznictwo przywołane w uzasadnieniu wyroku). W świetle zaprezentowanej argumentacji oraz okoliczności sprawy uznać należało, że ww. postanowienia umowne kształtowały prawa powodów jako konsumentów w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco naruszały ich interesy.

Niezależnie od powyższego mieć należy na uwadze, że abuzywność umów kredytów indeksowanych i denominowanych w CHF nie wyczerpuje się w klauzulach kształtujących mechanizm indeksacji. Za abuzywne uznawane są też postanowienia odnoszące się do ustalonego w walucie obcej mechanizmu waloryzacji świadczeń (określane niekiedy jako „klauzule ryzyka walutowego”), które wiążą się z obciążeniem kredytobiorcy - konsumenta nieograniczonym ryzykiem zmiany kursu waluty i związanym z tym ryzykiem zwiększenia kosztu kredytu (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z 2 czerwca 2023 r., I CSK 4379/22). W tych okolicznościach, pomijając inne podniesione wyżej argumenty, nie mogły odnieść zamierzonego skutku zarzuty oparte na rzekomej transparentności §17 umowy.

Słusznie bowiem Sąd pierwszej instancji wskazał na brak możliwości utrzymania umowy po eliminacji z niej postanowień niedozwolonych. W razie stwierdzenia abuzywności postanowień umowy kredytu indeksowanego odnoszących się do sposobu określania kursu waluty obcej, umowa nie może obowiązywać w pozostałym zakresie (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 30 września 2022 r., I CSK 2071/22). Wiąże się to także z faktem, że zastąpienie niedozwolonego postanowienia poprzez wprowadzenie innego mechanizmu przeliczenia waluty stanowiłoby zbyt daleko idącą modyfikację umowy w celu ratowania sytuacji prawnej przedsiębiorcy, który abuzywną klauzulę zastosował.

Na niepowodzenie skazana byłaby także próba zarzucania, że Sąd Okręgowy powinien był zastosować normy o charakterze dyspozytywnym przewidziane zarówno w kodeksie cywilnym, jak i przepisach ustawy o Narodowym Banku Polskim, prawa bankowego czy prawa wekslowego. Za w pełni przekonujący uznać należy pogląd, zgodnie z którym art. 385 ¹ §2 k.c. wyłącza stosowanie art. 58 §3 k.c., co uzasadnia stanowisko, że nieuczciwe postanowienia indeksacyjne nie powinny być zastępowane innym mechanizmem przeliczeniowym opartym na przepisach kodeksu cywilnego. Również Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej co do zasady wyklucza, aby sąd krajowy mógł zmieniać treść nieuczciwych warunków zawartych
w umowach. Zwraca się uwagę, że działania sądu w razie stwierdzenia klauzuli abuzywnej mają mieć charakter sankcyjny, co oznacza osiągnięcie swoistego skutku zniechęcającego profesjonalnych kontrahentów, zawierających umowy z konsumentami do przewidywania
w umowach z nimi nieuczciwych postanowień umownych. Skutek ten nie mógłby zostać osiągnięty gdyby umowa mogła zostać uzupełniona w niezbędnym zakresie przez sąd krajowy przez wprowadzenie do umowy warunków uczciwych. Kontrahent konsumenta niczym by bowiem nie ryzykował, narzucając nieuczciwe postanowienia umowne, skoro mógłby liczyć na to, że sąd uzupełni umowę przez wprowadzenie uczciwych warunków, które powinny być przez niego zaproponowane od razu (tak: wyrok Sądu Najwyższego z 27 listopada 2019 r., II CSK 483/18, LEX nr 2744159).

Apelacja powodów zasługiwała na uwzględnienie niemalże w całości.
Zaskarżony wyrok częściowo naruszał bowiem art. 481 k.c. w zw. z art. 455 k.c. W świetle aktualnego orzecznictwa opartego na judykaturze Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, wymagalności roszczenia nie można uzależniać od sformalizowanej odmowy utrzymania umowy zawierającej postanowienia niedozwolone (zob. także wyrok TS z 7.12.2023 r., C-140/22, SM I IN. PRZECIWKO MBANK S.A., LEX nr 3635006). Za wystarczające uznane być powinno wezwanie do zapłaty, szczególnie gdy konsument powołuje się w nim na nieważność łączącej strony umowy. W rozpoznawanej sprawie powodowie wezwali pozwanego do uiszczenia kwot 3625,63 zł oraz 35.047,92 CHF w terminie 14 dni od doręczenia wezwania, co nastąpiło 12 listopada 2019 r. (k. 48), co oznacza, że ich wierzytelność stała się wymagalna 26 listopada 2019 r. Z kolei kwota 1174,78 zł stała się wymagalna 24 stycznia 2020 r., tj. w dacie doręczenia odpisu pozwu. Odsetki za opóźnienie należało zatem liczyć od dnia następnego.

Sąd odwoławczy nie dostrzegł, aby Sąd pierwszej instancji uchybił prawu materialnemu w zakresie nie objętym zarzutami apelacji.

Biorąc pod uwagę powyższe okoliczności, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 §1 k.p.c. orzekł jak w sentencji.

Za podstawę rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego, które po stronie powodów ograniczyły się do wynagrodzenia adwokata przyjęto art. 100 zd. drugie k.p.c. w zw. z art. 391 §1 k.p.c. oraz §2 pkt 6 w zw. z §10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r., poz. 1800 ze zm). Powodowie ulegli w swoim stanowisku procesowym w nikłym zakresie, co uzasadniało zasądzenie na ich rzecz całości kosztów postępowania apelacyjnego. Z drugiej strony nie było normatywnych podstaw do przyznania tych kosztów odrębnie
w odniesieniu do każdej z apelacji, albowiem rozpoznawane one były w jednym postępowaniu.