Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Krakowie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 listopada 2024 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSA Zygmunt Drożdżejko

Protokolant: Madelaine Touahri

po rozpoznaniu w dniu 7 listopada 2024 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa M. Ł.

przeciwko M. H.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie

z dnia 14 lipca 2022 r. sygn. akt I C 667/19

uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę do Sądu Okręgowego w Krakowie do ponownego rozpoznania.

Sygn. akt I ACa 1522/22

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 7 listopada 2024r.

W pozwie z dnia 26 kwietnia 2019r., powód M. Ł. domagał się zasądzenia od M. H. kwoty 100 000 złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 2 czerwca 2009r. do dnia zapłaty. Ponadto powód wniósł o zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania. Na uzasadnienie swojego roszczenia powód wskazał, że jest wierzycielem spółki (...) SA z siedzibą w K., która w latach 2002 – 2009 przechodziła przez procedurę upadłościową. Postanowieniem z dnia 8 kwietnia 2002r. Sąd Rejonowy (...)w K. VIII Wydział Gospodarczy dla spraw upadłościowych i naprawczych ((...)) ogłosił upadłość ww. spółki i wyznaczył na osobę syndyka masy upadłości M. H.. Następnie postanowieniem z dnia 7 grudnia 2007r. Sąd umorzył postępowanie z uwagi na brak środków niezbędnych do zaspokojenia kosztów postępowania upadłościowego i należności zaliczonych do kategorii I. Postanowieniem z dnia 27 maja 2008r. w przedmiocie zatwierdzenia sprawozdania rachunkowego syndyka za okres od 1 stycznia 2007r. do dnia 31 marca 2007r. postępowanie zostało umorzone i w związku z zażaleniem uprawomocniło się w dniu 16 kwietnia 2008r. W toku postępowania upadłościowego roszczenie powoda nie zostało w żaden sposób zaspokojenie. W ocenie powoda pozwana jako syndyk pobrała z zaliczek uzyskanych z zarządzania masą upadłości łączną kwotę 140 000 zł. Postanowieniem Sądu Rejonowego (...)w K. VIII Wydział Gospodarczy dla spraw upadłościowych i naprawczych w postępowaniu o sygn. (...) z dnia 2 czerwca 2009r. wynagrodzenie syndyka ustalono na kwotę 40 000 zł. Sąd w osobie sędziego komisarza w postępowaniu upadłościowym negatywnie zaopiniował wniosek, a nadto sam podejrzewał przestępstwo syndyka w związku z pełnioną funkcją uznał, że pobrane przez syndyka wynagrodzenie jest zbyt wysokie i podlega ono zwrotowi. Przedmiotowe należności w kwocie ponad 100 000 zł wraz z odsetkami do dnia dzisiejszego nie zostały zwrócone do masy upadłości spółki. Obecnie pozwana nie jest już syndykiem, zamieszkuje w W. i posiada liczne udziały w wielu spółkach na terenie(...) W.. Powód wskazał również, że złożył zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa przez pozwaną do Prokuratury na zasadzie art. 300 k.k.

Wyrokiem zaocznym z dnia 22 marca 2021r. Sąd Okręgowy w K.I Wydział Cywilny w punkcie 1 zasądził od pozwanej M. H. na rzecz powoda M. Ł. kwotę 100 000 zł z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 2 czerwca 2009r. do dnia zapłaty w tym z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016r. oraz kwotę 500 zł tytułem zwrotu kosztów sądowych, 2. nakazuje pobrać od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w K. kwotę 4.500 zł tytułem uzupełnienia opłaty od pozwu od uiszczenia której powód został zwolniony, w punkcie 3 Sąd nadał wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności.

W sprzeciwie od wyroku zaocznego pozwana wniosła o uchylenie wyroku zaocznego, oddalenia powództwa w całości oraz zasądzenia od powoda kosztów postępowania. W uzasadnieniu wskazała, że roszczenie powoda jest przedawnione. Ponadto zaprzeczyła wszelkim twierdzeniom powoda co do zasadności roszczenia. Podała, że nie miała kontaktu z powodem od 2003r. Nie łączyły ją z powodem żadne interesy, umowy. Nie ma wobec niego żadnych zobowiązań.

Wyrokiem z dnia 14 lipca 2022 r. Sąd Okręgowy w Krakowie uchylił wyrok zaoczny Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 22.03.2021 r. sygn. IC 667/19 i powództwo oddala (1); zasądził od powoda M. Ł. na rzecz pozwanej M. H. kwotę 5417 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od prawomocności wyroku do dnia zapłaty (2); przyznał od Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Krakowie na rzecz adwokata R. P. wynagrodzenie w wysokości 6642 zł brutto (w tym 1242 zł podatku Vat ) za pomoc prawną udzieloną powodowi z urzędu (3).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W latach 2002 – 2009 w Sądzie Rejonowym (...)w K., VIII Wydziale Gospodarczym dla spraw upadłościowych i naprawczych, pod sygn. akt (...) toczyło się postępowanie upadłościowe spółki (...) SA z siedzibą w K., której wierzycielem m.in. był powód M. Ł.. Sąd Rejonowy w dniu 8 kwietnia 2002r. ogłosił upadłość Spółki i wyznaczył na osobę syndyka masy upadłości M. H.. Postępowanie to zakończyło się umorzeniem ogłoszonym dnia 7 grudnia 2007r – a to wobec braku środków niezbędnych do zaspokojenia w całości kosztów postępowania i należności zaliczonych do kategorii I . Postanowienie to uprawomocniło się 16 kwietnia 2008r. Postanowieniem z dnia 24 maja 2007r. Sędzia – Komisarz zatwierdził sprawozdanie rachunkowe syndyka za okres od dnia 1 stycznia 2007r. do dnia 31 marca 2007r. Powyższe postanowienia zostało zaskarżone przez powoda zażaleniem z dnia 24 maja 2007r. Postanowieniem z dnia 20 lutego 2008r Sąd upadłościowy uchylił powyższe postanowienie Sędziego - komisarza w części dotyczącej zatwierdzenia wydatków syndyka dokonanych w okresie sprawozdawczym od dnia 1 stycznia 2007r. do dnia 31 marca 2007r. na rzecz Kancelarii Adwokackiej adw. J. W. w wysokości 29.280 zł oraz na rzecz (...) Sp. z o.o. w G. w wysokości 14.957,20 zł i w tym zakresie przekazał sprawę do ponownego rozpoznania. Ponieważ w międzyczasie tj. 28 kwietnia 2008r uprawomocniło się postanowienie o umorzeniu postępowania upadłościowego - postanowieniem z dnia 27 maja 2008r. Sędzia – Komisarz upadłości (...) Spółka Akcyjna w K. działający w Sądzie Rejonowym (...) w K.Wydział VIII Gospodarczy dla spraw upadłościowych i naprawczych w sprawie o zatwierdzenie sprawozdania rachunkowego syndyka za okres od dnia 1 stycznia 2007r. do dnia 31 marca 2007r. postanowił umorzyć to postępowanie na podstawie art. 355 § 1 k.p.c. w zw. z art. 68 prawa upadłościowego. Postanowieniem z dnia 2 czerwca 2009r.w przedmiocie wynagrodzenia ostatecznego syndyka Sąd Rejonowy (...) w K., Wydział VIII Gospodarczy dla spraw upadłościowych i naprawczych - (...) postanowił przyznać syndykowi M. H. wynagrodzenie ostateczne w wysokości 40 000 zł brutto, stwierdzając, że w całości zostało ono pokryte pobranymi przez syndyka zaliczkami. W punkcie III Sąd oddalił wniosek pozwanej w pozostałej części (sygn. akt (...)). W uzasadnieniu postanowienia wskazano, że wysokość przyznanego wynagrodzenia jest niższa ze względu na podejrzenie popełnienia przestępstwa przez syndyka w związku z pełnioną funkcją. Pozwana nie wykonywała zarządzeń w terminach wyznaczonych przez sąd, zachodziła konieczność ponownego wzywania do dokonania określonych czynności. Kolejne postanowienie upominające Syndyka masy upadłości zostało wydane w dniu 19 maja 2006r., wobec niewykonania zarządzenia sędziego – komisarza, w którym Syndyk została zobowiązana do przedstawienia stanowiska w przedmiocie zarzutów stawianych jej przez syndyka z Niemiec. Pozwana również dwukrotnie ogłosiła przetargi na sprzedaż nieruchomości położonych w K. bez uprzedniej zgody sędziego – komisarza na sprzedaż tych składników majątku (...) SA z siedzibą w K. z wolnej ręki. Powyższe skutkowało skierowaniem przez Sędziego – komisarza do prokuratury zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przez pozwaną przestępstwa. Na roszczenie powoda składa się:

- 37 471,15 zł na podstawie wyroku zaocznego Sądu Okręgowego w K., Wydział IX Gospodarczy z dnia 18 stycznia 2002r. (sygn. (...)), któremu nadano klauzulę wykonalności w dniu 16 września 2008r. (sygn. akt (...));

- 21 185,34 zł na podstawie wyroku zaocznego Sądu Rejonowego (...) w K., Wydział IV Gospodarczy z dnia 11 lutego 2002r., sygn. akt (...), któremu nadano klauzulę wykonalności w dniu 29 października 2008r. (sygn. akt (...));

- 5 937,85 zł na podstawie postanowienia Sądu Okręgowego w K., Wydział XII Gospodarczy – Odwoławczy z dnia 28 kwietnia 2016r., sygn. akt (...), któremu nadano klauzulę wykonalności w dniu 11 maja 2016r.

Powód podejmował próby egzekucji, jednak postępowania komornicze okazały się bezskuteczne.

Ocena dowodów dokonana przez Sąd Okręgowy.

Stan faktyczny, Sąd Okręgowy ustalił na podstawie dowodów z dokumentów urzędowych i prywatnych, wyżej opisanych, które nie były kwestionowane przez żadną ze stron, a równocześnie w toku procesu nie ujawniły się jakiekolwiek okoliczności, które nakazywałyby podważyć ich wiarygodność.

Sąd Okręgowy zważył co następuje.

Powództwo jest niezasadne i podlega oddaleniu w całości. Syndyk na podstawie art. 160 ust. 3 prawa upadłościowego ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną na skutek nienależytego wykonywania obowiązków. W przedmiotowej sprawie podstawą roszczenia powoda był przepis art. 415 k.c., który stanowi, że kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia . Przesłankami odpowiedzialności odszkodowawczej są: zaistnienie szkody, czyn niedozwolony noszący znamiona winy oraz związek przyczynowy pomiędzy czynem niedozwolonym, a szkodą w tej postaci, że szkoda jest jego zwykłym następstwem. Zgodnie z art. 6 k.c. ciężar dowodu co do tych wszystkich okoliczności obciąża poszkodowanego, w tym również co do tego, że szkoda w rzeczywistości zaistniała. Rozważania, należy zacząć od kluczowej przesłanki dla badania odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanego, to jest zaistnienia samej szkody. W doktrynie przyjmuje się, że pojęcie szkody obejmuje uszczerbek, jakiego w swoich dobrach lub interesach doznała określona osoba, jeżeli są to interesy prawnie chronione. Uściślając, szkoda winna być rozumiana jako powstała wbrew woli poszkodowanego różnica pomiędzy jego obecnym stanem majątkowym, a stanem, który by zaistniał, gdyby nie nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę, przy czym celem wynagrodzenia szkody jest wyrównanie tej różnicy (por. wyrok SN z 11 lipca 1957 r., II CR 304/57, OSNCK 1958/3/76 i uchwała SN z 22 listopada 1963 r., III PO 31/63, OSNC 1964/7-8/128). Szkoda może obejmować straty, które poszkodowany poniósł ( damnum emergens), albo też utratę korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono ( lucrum cessans). Odnosząc się do najdalej wysuniętego zarzutu zgłoszonego przez pozwaną tj. zarzutu przedawnienia wskazać należy, że w ustawie z dnia 28 lutego 2003r. Prawo upadłościowe nie przewidziano przepisu szczególnego precyzującego termin przedawnienia dla roszczenia z art. 160 § 3 Prawo upadłościowe. W konsekwencji, należy odpowiednio stosować przepisy kodeksu cywilnego. W niniejszej sprawie roszczenie powoda ma charakter odszkodowawczy, dlatego też stosuje się trzyletni termin przedawnienia. Zgodnie z art. 442 (1) § 1 roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem trzech lat od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się albo przy zachowaniu należytej staranności mógł się dowiedzieć o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jednakże termin ten nie może być dłuższy niż dziesięć lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę. O „dowiedzeniu się o szkodzie” można mówić wtedy, gdy poszkodowany „zdaje sobie sprawę z ujemnych następstw zdarzenia wskazujących na fakt powstania szkody”; inaczej rzecz ujmując, gdy ma „świadomość doznanej szkody”. Szkoda przyszła powstaje nie jednocześnie, lecz dopiero za jakiś czas po zdarzeniu powodującym powstanie szkody, jako jego konieczna konsekwencja. Dopóki tak rozumiane dowiedzenie się o szkodzie nie nastąpi, dopóty bieg przedawnienia w ogóle nie może się rozpocząć (wyrok SN z 21.10.2011 r., IV CSK 46/11, LEX nr 1084557). W niniejszej sprawie w ocenie Sądu powód dowiedział się o szkodzie wraz z wydaniem postanowienia o umorzeniu postępowania upadłościowego, a najpóźniej w dniu 2 czerwca 2009r. wraz z postanowieniem Sądu Rejonowego (...) w K., Wydział VIII Gospodarczy o przyznaniu pozwanej jako syndykowi wynagrodzenia ostatecznego w wysokości 40 000 zł brutto. (sygn. (...)). Wskazać należy dodatkowo , że powód w sposób czynny brał udział w postępowaniu upadłościowym, znał treść wydawanych w tym postępowaniu postanowień . W uzasadnieniu cytowanego tu postanowienia z 2 czerwca 2009r w przedmiocie przyznania wynagrodzenia syndykowi wskazano, że w toku postępowania upadłościowego dochodziło do uchybień, że pozwana nie wykonywała zarządzeń w terminach wyznaczonych przez sąd, zachodziła konieczność ponownego wzywania do dokonania określonych czynności. Nie zawsze w sposób prawidłowy, pełny i wyczerpujący przedstawiała dane, informacje i wyjaśnienia w wykonaniu zarządzeń Sędziego – komisarza. Tak więc, wskazać należy, że powód o szkodzie którą łączy li tylko z działaniem syndyka dowiedział się najpóźniej w dniu 2 czerwca 2009r. Natomiast pozew został złożony dopiero w 2019r., tak więc mając na uwadze art. 442 (1) § 1 k.c. i 3 – letni termin przedawnienia roszczeń odszkodowawczych – roszczenie powoda uległo przedawnieniu. Powód twierdzi ,że ten 3 letni termin należy liczyć od daty 16 kwietnia 2016r tj. od daty wydania prawomocnego postanowienia w przedmiocie przyznania wynagrodzenia kuratorowi T. J. (1) – bo wtedy powód przekonał się ,że nie może egzekwować należności od upadłej spółki . Z poglądem tym nie można się zgodzić . To wskazane postanowienie wydane zostało na skutek apelacji powoda od postanowienia Sądu Rejonowego (...)w K. z dnia 18 sierpnia 2015r sygn.. (...) Ns Rej KRS (...) w sprawie przyznania wynagrodzenia kuratorowi . Tenże kurator w osobie T. J. (1) został ustanowiony postanowieniem Sądu Rejonowego(...)w K. z dnia 17 maja 2012r na wniosek powoda M. Ł. a to celem podjęcia przez kuratora działań mających na celu powołanie zarządu spółki (...) lub likwidacji tej spółki ( wobec umorzenia względem niej postępowania upadłościowego ) Prawomocnym postanowieniem z dnia 14 marca 2014r sygn.. (...) KRS (...) rozwiązano tę spółkę i ustanowiono likwidatora . Pismem z dnia 8 kwietnia 2014r kurator T. J. wniosła o przyznanie wynagrodzenia . Takie zostało jej przyznane właśnie postanowieniem z dnia 5 listopada 2014r _ (...) KRS (...), które zostało zmienione postanowieniem z dnia 18 sierpnia 2015r (...) (...) (...) i które następnie zmienione zostało na skutek apelacji powoda – postanowieniem wcześniej cytowanym z 28 kwietnia 2016r w sprawie (...). W uzasadnieniu w/w postanowień mowa jest o wynagrodzenia kuratora ustanowionego nota bene już po prawomocności postanowienia o umorzeniu postępowania upadłościowego. Powód wnioskując o ustanowienie kuratora chciał uskutecznić dalsze działania wobec spółki (...) – co do której postępowanie upadłościowe umorzono, nie mniej roszczenie wobec pozwanej ma związek tylko i wyłącznie z jej udziałem w postępowaniu upadłościowym zakończonym prawomocnie w 2008r. Termin przedawnienia roszczeń względem niej biegnie więc od daty uzyskania wiedzy o szkodzie związanej z jej działaniem w postępowaniu upadłościowym, który to moment wyznacza postanowienie z 2 czerwca 2009r . Nie może on natomiast przesuwać się na późniejszy nieograniczony w czasie okres nie związany w ogóle z działaniem pozwanej a dotyczący w tym wypadku podjętych dalszych działań powoda względem dłużnej spółki. Powód o swej szkodzie czyli niezaspokojeniu wierzytelności z powodu umorzenia postępowania upadłościowego dowiedział się najpóźniej dnia 2 czerwca 2009r. Na marginesie należy wskazać również, że powód nie wykazał iżby pomiędzy działaniem pozwanej w postępowaniu upadłościowym , a szkodą zachodził adekwatny związek przyczynowo – skutkowy. Zgodnie z art. 361 § 1. zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. § 2. W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Związek przyczynowy jako zjawisko obiektywne jest determinowany okolicznościami faktycznymi konkretnej sprawy. Adekwatność następstw określonych zdarzeń powodujących odpowiedzialność odszkodowawczą jest powiązana z prawdopodobieństwem pojawienia się danych następstw, które w przypadku normalnego związku przyczynowego ma być każdorazowo zwiększone przy wystąpieniu przyczyny wskazanej jako źródło szkody. Badanie tej zależności następuje ex post na podstawie obiektywnych prawidłowości i faktów. W celu ustalenia związku przyczynowego stosuje się test dwustopniowy. Najpierw należy sprawdzić, czy dane zdarzenie stanowi warunek konieczny wystąpienia szkody (test conditio sine qua non), a następnie ocenić, czy szkoda jest normalnym następstwem tego zdarzenia (selekcja następstw). „Pierwszy test umożliwia stwierdzenie, czy między zdarzeniem a szkodą zachodzi obiektywna zależność, i wymaga badania, czy niewystąpienie zdarzenia w danej konkretnej sytuacji powodowałoby, że oznaczona szkoda także nie wystąpiłaby. Natomiast przy selekcji następstw konieczne jest ustalenie w sposób obiektywny, czy prawdopodobieństwo skutku zwiększa się każdorazowo wraz z wystąpieniem przyczyny danego rodzaju”. Kryterium normalnego następstwa określonego zdarzenia spełnia taki skutek, który zazwyczaj, typowo stanowi konsekwencję takiego zdarzenia. „W teorii adekwatnego związku przyczynowego prawną doniosłość, spośród wszystkich warunków nastąpienia szkody, przypisuje się tym, które zwiększają możliwość (prawdopodobieństwo) określonego skutku, a istnienie różnych przyczyn wyrządzenia szkody nie wyklucza ich powiązania w ramach normalnego związku przyczynowego”. Na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w niniejszej sprawie stwierdzić należy, że z postanowień, uzasadnień tudzież innych dokumentów załączonych do akt niniejszej sprawy nie wynika, aby w sprawie zachodził adekwatny związek przyczynowo – skutkowy. Po pierwsze powód nie wykazał pomimo obowiązku z art. 6 kc iż gdyby nie doszło do uchybień ze strony syndyka w postępowaniu upadłościowym to uzyskano by w nim taką kwotę, która wystarczyłaby na pokrycie również wierzytelności powoda . Potem zauważyć należy iż gdyby nawet syndyk zwróciła do masy pobraną nienależnie tytułem wynagrodzenia zaliczkę w wysokości 100000 zł, a o której była mowa w uzasadnieniu postanowienia z 2 czerwca 2009r to nie wiadomo czy podział tej kwoty pomiędzy licznych wierzycieli pozwoliłby na zaspokojenie wierzytelności powoda. Wszak postępowanie upadłościowe zostało umorzone z uwagi na to, że wyegzekwowane kwoty nie były wystarczające do zaspokojenia środków kategorii I i kosztów postępowania upadłościowego. Jako przykład niezasadności powództwa powoda należy również wskazać, iż część roszczenia powoda tj. kwota 5 937,85 zł zasądzona postanowieniem Sądu Okręgowego w K., Wydział XII Gospodarczy – Odwoławczy z dnia 28 kwietnia 2016r., sygn. akt (...) w przedmiocie przyznania wynagrodzenia kuratorowi T. J. nie ma żadnego związku z działaniem syndyka w postępowaniu upadłościowym. Mając na uwadze powyższe, Sąd w punkcie 1. uchylił wyrok zaoczny Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 22 marca 2021r. (sygn. akt I C 667/19) na mocy art.347 kpc i oddalił powództwo w niniejszej sprawie. O kosztach procesu sąd orzekł w oparciu o art. 98 § 1 i 99 k.p.c., zgodnie zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. Na zasądzoną kwotę 5 417 zł złożyły się następujące kwoty:

- 5 400 złotych wynagrodzenie dla profesjonalnego pełnomocnika pozwanej w osobie radcy prawnego w kwocie 5 400 zł (§ 2 pkt 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych);

- 17 zł tytułem opłaty za pełnomocnictwo.

W punkcie 3 Sąd przyznał od Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Krakowie na rzecz adwokata R. P. wynagrodzenie w wysokości 6 642 zł brutto ( w tym 1242 zł podatku VAT) za pomoc prawną udzieloną powodowi z urzędu (§ 2 pkt 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie).

Apelacja Powoda.

Wyrok został zaskarżony w całości. Powód wniósł o jego zmianę i zasądzenie kwoty 100 000 zł wraz ustawowymi odsetkami za opóźnienie.

Zarzuty:

błąd w ustaleniach faktycznych będący skutkiem dowolnej, a nie swobodnej

oceny dowodów, co miało istotny wpływ na treść wyroku, a to:

a.  przyjęcie przez Sąd, że nie zachodzi konieczny związek między zachowaniem M. H. (dalej: „Pozwana”) a powstaniem szkody po stronie Powoda, podczas gdy z materiału dowodowego w sprawie wynika, iż z uwagi na to, że Pozwana przywłaszczyła sobie kwotę 100.000,00 zł z majątku (...) S A. z siedzibą w K. (dalej: „Spółka”), Powód nie był w stanie uzyskać tej kwoty od Spółki, a szkoda została mu wyrządzona z wyłącznej winy Pozwanej;

b.  przyjęcie przez Sąd, że Powód dowiedział się o osobie odpowiedzialnej za wyrządzoną mu szkodę w dniu wydania postanowienia Sądu Rejonowego (...)w K.VIII Wydział Gospodarczy dla spraw upadłościowych i naprawczych z dnia 2 czerwca 2009 r., sygn. akt (...) (dalej: „Postanowienie z 2009 r.”), podczas gdy materiał dowodowy zgromadzony w sprawie jednoznacznie wskazuje na to, że Powód, jako osoba nieposiadająca specjalistycznej wiedzy prawniczej, zyskał świadomość, że osobą odpowiedzialną za szkodę była Pozwana dopiero w momencie, gdy po wieloletnim usiłowaniu odzyskania swoich wierzytelności od Spółki, po zapoznaniu się z aktami postępowania KRS Spółki uzyskał on informację, że nie było możliwe powołanie nowego zarządu, zaś postępowanie likwidacyjne nie przynosiło efektów;

c.  przyjęcie przez Sąd, że poniesienie przez Powoda kosztów wynagrodzenia kuratora, zgodnie z treścią Postanowienia z 2016 r. „nie ma żadnego związku z działaniem syndyka w postępowaniu upadłościowym” (zob. str. 9 uzasadnienia Wyroku), podczas gdy Powód poniósł koszty zastępstwa kuratora, jako skutek prób dochodzenia swoich należności od Spółki, która stałą się niewypłacalna w wyniku przywłaszczenia przez Pozwaną kwoty 100.000,00 zł z majątku Spółki;

d.  pominięcie przez Sąd, że na roszczenie Powoda, poza kwotami wskazanymi na s. 4 uzasadnienia Wyroku, składa się również kwota 35.405,66 zł z tytułu skapitalizowanych odsetek od dochodzonych pozwem roszczeń, liczonych za okres od daty wymagalności każdego z roszczeń, do dnia wniesienia pozwu, podczas gdy fakt dochodzenia przez Powoda również tego roszczenia wynika z oświadczenia pełnomocnika Powoda złożonego podczas rozprawy z dnia 14 lipca 2022 r., co zostało udokumentowane nagraniem audio z rozprawy, w zakresie czasowym 2:13-2:45.

Pozwana wniosła o oddalenie powództwa.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje

Apelacja jest uzasadniona.

Zarzuty apelacyjne odnoszą się do trzech kwestii. Po pierwsze do kwestii przedawnienia, po drugie do kwestii związku przyczynowego pomiędzy brakiem zwrotu 100 000 zł, a szkodą powoda, a po trzecie do samej szkody.

Odnosząc się do kwestii przedawnienia to należy wskazać, że zgodnie z art. 442 ¹ kc roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się albo przy zachowaniu należytej staranności mógł się dowiedzieć o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jednakże termin ten nie może być dłuższy niż dziesięć lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę (§1). Jeżeli szkoda wynikła ze zbrodni lub występku, roszczenie o naprawienie szkody ulega przedawnieniu z upływem lat dwudziestu od dnia popełnienia przestępstwa bez względu na to, kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia (§2).

Sąd Okręgowy w swoich rozważaniach odnosi się tylko do terminu 3 lat wynikającego z art. 442 ¹ § 1 kc. Pomija natomiast całkowicie kwestię dotyczącą termin lat dwudziestu z art.442 ¹ § 2 kc mimo, że powód wskazywał, że toczy się postępowanie karne k.4, k.289 (pkt.13). Sąd Okręgowy w ogóle nie doniósł się do tej kwestii. Na rozprawie apelacyjnej powód wskazał, że postępowanie zostało umorzone z uwagi na znikoma społeczną szkodliwość czynu i konsekwentnie twierdził, że doszło do przestępstwa. W tym kontekście należy podkreślić dwie kwestie. Po pierwsze sąd cywilny uprawniony jest do badania czy szkoda jest wynikiem przestępstwa i sąd nie jest związany faktem umorzenia postępowania (wynika to a contrario z art. 11 kpc – skoro sąd cywilny jest związany wyrokiem skazującym za przestępstwo to znaczy, że innymi orzeczeniami nie jest związany). Po drugie należy wskazać, że jeżeli szkoda jest wynikiem przestępstwa to termin przedawnienia roszczenia wynosi dwadzieścia lat bez względu na to, kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia.

Sąd popełnił również błąd w twierdzeniu, że powód najpóźniej dowiedział się o szkodzie wraz z wydaniem postanowienia o umorzeniu postępowania upadłościowego, a najpóźniej w dniu 2 czerwca 2009r. Jak wynika z uzasadnienia postanowienia z dnia 2 czerwca 2009r. (k.8-19) wstępnie przyznano syndykowi zaliczkę w wysokości 178 090 zł. Pobrał on zaliczkę w wysokości 140 000 zł, a zatem do czasu wydania postanowienia z 2.06.2009r. syndyk nie miał obowiązku zwracać kwoty 100 000 zł. Zatem szkoda nie powstała. Dopiero odmowa zwrotu daje podstawę do twierdzenia, że z tego powodu doszło do wyrządzenia szkody. Jest to więc nie najpóźniejszy termin dowiedzenia się o szkodzie, ale najwcześniejszy.

Zarzut dotyczący braku związku przyczynowego pomiędzy działaniem pozwanej, a szkodą powoda też jest uzasadniony. Sąd Okręgowy poprzestał na ogólnikowym sformułowaniu o braku związku przyczynowym i stwierdził, że powód nie wykazał jaką kwotę by uzyskał gdyby pozwana zwróciła 100 000 zł. Sąd wyciąga taki wniosek, ale nawet w ogóle nie wskazuje do której kategorii należała wierzytelność powoda oraz w jakiej wysokości w ogóle były wierzytelności z kategorii I.

Zgodnie z art. 386 § 4 kpc poza wypadkami określonymi w § 2 i 3 sąd drugiej instancji może uchylić zaskarżony wyrok i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania tylko w razie nierozpoznania przez sąd pierwszej instancji istoty sprawy albo gdy wydanie wyroku wymaga przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości.

Sąd Apelacyjny uznał, że Sąd Okręgowy nie rozpoznał istoty sprawy. Pojęcie nierozpoznania istoty sprawy nie zostało zdefiniowane i do oceny czy w konkretnej sprawie doszło do nierozpoznania istoty sprawy dokonuje się na podstawie konkretnych okoliczności. Generalnie jednak przyjmuje się, że z nierozpoznaniem istoty sprawy mamy do czynienia wówczas gdy sąd zaniechał wyjaśnienia materialnoprawnej podstawy prawnej roszczenia. Do nierozpoznania istoty sprawy dochodzi również w sytuacji, gdy rozstrzygnięcie oparto na jednej przesłance i okazała się ona błędna, a nie dokonano oceny pozostałych przesłanek. W przedmiotowej sprawie sąd oparł rozstrzygniecie na przyjęciu, że doszło do przedawnienia wskutek upływu 3 lat – zgodnie z art. 442 ¹ § 1 kc. Rozpoznanie istoty sprawy w zakresie przedawnienia polega na analizie i ocenie wszystkich terminów. Dopuszczalne jest pominięcie analizy jakiegoś terminu w sytuacji, gdy z akt sprawy wynika, że jakaś sytuacja nie ma miejsca i tak jest w niniejszej sprawie w zakresie terminów dotyczących szkody na osobie lub małoletnich (art. 442 ¹ § 3 i 4 kc). Nie było jednak dopuszczalne pominięcie oceny i analizy instytucji przedawnienia z punktu widzenia art. 442 ² § 2 kc z uwagi na podejrzenie popełnienia przestępstwa przez pozwaną. Pominięcie tej analizy oznacza nierozpoznanie istoty sporu.

Sąd Apelacyjny nie miał również możliwości oceny powództwa na podstawie materialnoprawnych przesłanek roszczenia, pomijając zarzut przedawnienia, albowiem również i w tym zakresie sąd nie rozpoznał istoty sprawy. Sąd Okręgowy poprzestał na ogólnikowym sformułowaniu o braku związku przyczynowym i stwierdził, że powód nie wykazał jaką kwotę by uzyskał gdyby pozwana zwróciła 100 000 zł. Sąd wyciąga taki wniosek, ale nawet w ogóle nie wskazuje do której kategorii należała wierzytelność powoda oraz w jakiej wysokości w ogóle były wierzytelności z kategorii I.

Ocena tego które poniesione przez powoda koszty są szkodą, a które nie, na obecnym etapie jest przedwczesna.

Ponownie rozpoznając sprawę Sąd Okręgowy przeprowadzi postępowanie celem ustalenia czy czyn pozwanej stanowi przestępstwo i w zależności od ustaleń dokona oceny czy doszło do przedawnienia roszczenia. W przypadku, gdyby sąd doszedł do przekonania, że nie doszło do przedawnienia, to wówczas Sąd Okręgowy dokonana oceny odpowiedzialności pozwanej z punktu widzenia art. 160 ust. 3 prawa upadłościowego oraz art. 415 k.c. Dokonując jednak oceny związku przyczynowego miedzy szkodą i działaniem (zaniechaniem) syndyka należy dokładnie przeanalizować jaką realnie kwotę mógłby odzyskać powód, do której kategorii zaliczone jest jego roszczenie i jak w ogóle kształtowały się zobowiązania upadłego. Przy tej analizie należy również dokonać oceny czy obowiązuje kolejność zaspokojenia roszczenia wobec umorzenia postępowania upadłościowego.

Mając powyższe na uwadze orzec należało jak w sentencji wyroku.

SSA Zygmunt Drożdżejko