Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Krakowie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 października 2023 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie, I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSA Andrzej Żelazowski

po rozpoznaniu w dniu 26 października 2023 r. w Krakowie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa R. K.

przeciwko W. S.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Okręgowego w Kielcach

z dnia 22 stycznia 2021 r., sygn. akt I C 1595/20

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 8.100,00 zł (osiem tysięcy sto złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego z odsetkami, w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas za czas po upływie tygodnia od dnia doręczenia wyroku do dnia zapłaty.

Sygn. akt I ACa 1563/21

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 26 października 2023 r.

W pozwie z dnia 22 marca 2019 r. doprecyzowanym w piśmie procesowym z dnia 21 czerwca 2019 r. powód R. K. wniósł o orzeczenie nakazem zapłaty w postępowaniu nakazowym aby pozwany W. S. zapłacił na jego rzecz kwotę 270 000 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od kwot: 100 000 zł od dnia 4 stycznia 2018 r. do dnia zapłaty, 150 000 zł od dnia 26 kwietnia 2018 r. do dnia zapłaty, 20 000 zł od dnia 6 sierpnia 2018 r. do dnia zapłaty oraz koszty procesu według norm przepisanych.

Na uzasadnienie powód podał, że pozwany jest dłużnikiem wekslowym powoda –w dniu 3 stycznia 2017 r. wystawił weksel własny zupełny na kwotę 100 000 zł z terminem płatności w dniu 3 stycznia 2018 r. Kolejno w dniu 25 kwietnia 2017 r. pozwany wystawił weksel własny na kwotę 150 000 zł z terminem płatności w dniu 25 kwietnia 2018 r., a w dniu 3 sierpnia 2017 r. - wystawił weksel własny na kwotę 20 000 zł z terminem płatności w dniu 3 sierpnia 2018 r. Pozwany nie uregulował długu wekslowego. Podał, iż roszczenia nie są przedawnione gdyż ma do nich zastosowanie 3 - letni okres przedawnienia w myśl przepisu art. 70 ust. 1 ustawy z dnia 18 kwietnia 1936 r. Prawo wekslowe.

Wywodził, iż domaga się zasądzenia należności wynikającej z w/w weksli z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia następującego po dniu płatności weksli. Jako podstawę żądania wskazał przepis art. 485§ 2 kpc. (k. 2-3, 27)

Nakazem zapłaty w postępowaniu nakazowym z dnia 5 lipca 2019 r. wydanym w sprawie sygn. (...) Sąd nakazał pozwanemu W. S. aby zapłacił na rzecz powoda R. K. kwotę 270 000 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od kwot: 100 000 złotych od dnia 4 stycznia 2018 roku do dnia zapłaty, 150 000 złotych od dnia 26 kwietnia 2018 roku do dnia zapłaty, 20 000 od dnia 6 sierpnia 2018 roku do dnia zapłaty oraz kwotę 8567 złotych tytułem kosztów procesu , w tym 7200 złotych tytułem zastępstwa procesowego , w terminie dwóch tygodni od doręczenia nakazu albo wniósł w tymże terminie zarzuty do tutejszego Sądu. (k. 30)

Pismem z dnia 5 listopada 2019 r. pozwany W. S. złożył sprzeciw od powyższego nakazu zapłaty i wniósł o uchylenie nakazu zapłaty i oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie na swoją rzecz kosztów procesu.

Uzasadniając podniósł, iż weksle, na które powołuje się powód nie zostały przedstawione do wykupu, pomimo kierowanego przez pozwanego do powoda wezwania do przedstawienia weksli. Kwestionował termin naliczania odsetek od należności głównej, utrzymując, iż odsetki nalicza się od przedstawienia weksla do zapłaty, ewentualnie od dnia złożenia weksli w sądzie. Utrzymywał, że Sąd nie dysponuje pełną dokumentacją dotyczącą przedstawionych weksli

Zarzucał również, że weksle, na które powołuje się powód zostały wypełnione niezgodnie z deklaracjami, jakie zostały złożone do umów pożyczek zawartych przez strony. Podniósł, że umowy te zawierały w swojej treści klauzule niedozwolone – zastrzegały oprocentowanie na poziomie 121,5 %. W dalszej kolejności zakwestionował kwotę dochodzoną pozwem jako zawyżoną, wobec dokonania przez pozwanego spłaty części rat pożyczek, tj. kwot: 28148,50 zł - z pożyczki w kwocie 150 000 zł, 2752 zł - z pożyczki w kwocie 20 000 zł, 22 425 zł z pożyczki w kwocie 100 000 zł.

Wywodził, iż powód sam wypełnił weksle, a pozwany jako wystawca nie udzielił zgody na wypełnienie weksli. Zarzucał podrobienie weksli przez powoda.

Powołał się na wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie C-176/17. (k. 46-49, k. 239)

Sąd Okręgowy w Kielcach ustalił następujący stan faktyczny.

W. S. zawarł z R. K. kolejno trzy umowy pożyczki – w dniu 3 stycznia 2017 r. na kwotę 100 000 zł , 25 kwietnia 2017 r. na kwotę 150 000 zł i w dniu 3 sierpnia 2017r. na kwotę 20000 zł. Termin spłaty każdej z pożyczek został określony na jeden rok, przy czym umowa z dnia 3 stycznia 2017 r. , zgodnie z zawartym aneksem nr (...) (k. 171) i umowa z dnia 25 kwietnia 2017 r., zgodnie z zawartym aneksem nr (...) (k. 176) zostały przedłużone o rok. Zgodnie z punktem 3. Każdej z umów zabezpieczeniem pożyczki były weksle wystawione przez Pożyczkobiorcę i tak w dniu 3 stycznia 2017 r. pozwany wystawił weksel własny zupełny na kwotę 100 000 zł z terminem płatności na dzień 3 stycznia 2018 r., w dniu 25 kwietnia 2017 r. pozwany wystawił weksel własny na kwotę 150 000 zł z terminem płatności w dniu 25 kwietnia 2018 r., a w dniu 3 sierpnia 2017r. pozwany wystawił weksel własny na kwotę 20 000 zł z terminem płatności na dzień 3 sierpnia 2018 r. Weksle zostały w całości wypełnione i podpisane przez wystawcę – pozwanego przy zawieraniu w/w umów pożyczek. Weksle zawierały pełną treść w momencie ich podpisywania.

Powód pismami z dnia 4 stycznia 2019 r. wysłanymi na adres pracodawcy pozwanego wypowiedział zawarte z pozwanym umowy pożyczki kwot 100 000 zł i 20 000 zł, wezwał pozwanego do zapłaty i wezwał do wykupienia weksli zabezpieczających powyższe pożyczki, zaś co do pożyczki w kwocie 150 000 zł – powód powołanym pismem z dnia 4 stycznia 2019 r. wypowiedział pożyczkę pozwanemu i wezwał go do zapłaty, a odrębnie – pismem z dnia 12 lutego 2019 r. wezwał pozwanego do wykupienia weksla zabezpieczającego udzieloną pożyczkę. Pozwany nie uregulował długu wekslowego. Przeciwko pozwanemu toczyło się w Prokuraturze Okręgowej w K. pod sygn. (...) śledztwo przeciwko W. S. podejrzanemu o ciąg przestępstw z art. 286 § 1 kk w zw. z art. 91 § 1 kk w tym min. że w dniach 3 stycznia 2017 r., 25 kwietnia 2017 r., 3 sierpnia 2017 r. w K. w celu osiągniecia korzyści majątkowej doprowadził R. K. do niekorzystnego rozporządzenia własnym mieniem w postaci pieniędzy w łącznej kwocie 270 000zł za pomocą wprowadzenia go w błąd co do zamiaru wywiązania się ze zobowiązania zwrotu w/w sumy powstałego w związku z zawarciem z nim umów pożyczki. W sprawie tej został skierowany do tut. Sądu akt oskarżenia.

Za niewiarygodne uznał Sąd zeznania pozwanego o przekazywanych powodowi za pośrednictwem osoby trzeciej pieniądzach na poczet spłaty udzielonych mu przez powoda pożyczek. Nielogiczne i nieracjonalne bowiem zdaniem Sądu były twierdzenia o przekazywaniu obcej osobie (pośrednikowi) pieniędzy bez otrzymania żadnego pokwitowania. Pozwany jest osobą doświadczoną w transakcjach finansowych (pracował w min. w biurze maklerskim) trudno przyjąć za wiarygodne, że nie domagał się pokwitowania zwrotu poszczególnych rat pożyczek, które opiewały na wysokie kwoty. Sąd ocenił również jako niewiarygodne przedstawione przez pozwanego wyliczenia ujęte w tabelach zatytułowane „Rozliczenie spłaty pożyczki wg. odsetek maksymalnych” (k. 232-237).

Nie znalazły potwierdzenia w wiarygodnych dowodach w sprawie także twierdzenia pozwanego, że powód odmawiał mu okazania oryginałów weksli. W piśmie zatytułowanym „Wezwanie do wykupu weksla” z dnia 4 stycznia 2019 r. powód wskazał adres, pod którym znajdowały się oryginały weksli, z którymi pozwany mógł się zapoznać (k. 179,182).

Sąd oddalił wniosek pozwanego o przesłuchanie w charakterze świadka M. M. (1) albowiem był spóźniony (art. 493§ 2 kpc), nadto zdaniem Sądu nie był przydatny dla rozstrzygnięcia sprawy. (art. 217§ 3 kpc w zw. z art. 13 §2 kpc).

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd zważył, że powództwo zasługuje na uwzględnienie niemal w całości.

Sąd wskazał, że poza sporem pozostawała okoliczność, że powód udzielił pozwanemu trzech pożyczek na łączną kwotę 270 000 zł, z których każda zabezpieczona była wekslem własnym wystawionym przez pozwanego. Weksle były wekslami zupełnymi w chwili wystawienia.

Zgodnie z pkt 3 umowy z dnia 3 stycznia 2017 r. zabezpieczeniem roszczeń z tytułu spłaty zobowiązania pozwanego był weksel własny zupełny wystawiony na kwotę 1 00 000 zł na rzecz powoda, z terminem płatności w dniu 3 stycznia 2018 r., stanowiący załącznik do umowy.

Zgodnie z pkt 3 umowy z dnia 25 kwietnia 2017 r. zabezpieczeniem roszczeń z tytułu spłaty zobowiązania pozwanego był weksel własny zupełny wystawiony na kwotę 150 000 zł na rzecz powoda, z terminem płatności w dniu w dniu 25 kwietnia 2018 r., stanowiący załącznik do umowy.

Zgodnie z pkt 3 umowy z dnia 3 sierpnia 2017 r. zabezpieczeniem roszczeń z tytułu spłaty zobowiązania pozwanego był weksel własny zupełny wystawiony na kwotę 20 000 zł na rzecz powoda, z terminem płatności w dniu w dniu 3 sierpnia 2018 r., stanowiący załącznik do umowy.

Sąd nie miał wątpliwości, że dokumenty, na które powoływał się powód i na podstawie których Sąd wydał nakaz zapłaty są wekslami własnymi wypełnionymi i podpisanymi przez pozwanego oraz to, że istnieje ważne zobowiązanie wekslowe.

Weksle wystawione przez pozwanego na zabezpieczenie roszczeń powoda wynikających z zawartych przez strony umów pożyczki były od początku wekslami zupełnymi. Nie towarzyszyło im podpisanie porozumienia wekslowego regulującego sposób wypełnienia weksla, gdyż takie porozumienie towarzyszy wyłącznie wekslowi in blanco. Jego treścią jest uzgodnienie co do sposobu wypełnienia weksla.

Wystawienie weksla i następnie dochodzenie należności na jego podstawie ma ten skutek procesowy, iż roszczenie wekslowe objęte jest domniemaniem istnienia wierzytelności, które powstało na skutek wystawienia i wydania weksla, a tym samym w procesie wekslowym dowód nieistnienia wierzytelności w całości lub w części zostaje przerzucony na dłużnika (wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 29 lipca 2016 r., I ACa 126/16).

Pozwany w toku procesu przyznał istnienie zadłużenia po jego stronie, zawarcie umów pożyczek i wystawienie weksli zabezpieczających ich spłatę. Zarzucił zarazem, że spłacał zadłużenie w umówionych terminach, nie przedstawił jednak żadnych dowodów na potwierdzenie tego, że jego zobowiązanie względem powoda zostało choćby w części spłacone. Niewiarygodne i wręcz nielogiczne zdaniem Sądu były twierdzenia o przekazywaniu powodowi pieniędzy za pośrednictwem bliżej nie określonej osoby pośrednika, bez otrzymania jakiegokolwiek pokwitowania dokonania częściowej spłaty. Pozwany nie zaoferował żadnego dowodu obiektywnego potwierdzającego faktyczne dokonanie spłaty pożyczek w części.

Pozwany w zarzutach od nakazu zapłaty powoływał się również na to, że weksel nie został przedstawiony mu do zapłaty.

Przedstawienia weksla do zapłaty (art. 38 ustawy prawo wekslowe) dokonuje się w miejscowości wskazanej na wekslu jako miejsce płatności (por. wyrok SN z 2 października 2003 r., V CK 241/2002, LexisNexis nr 364049, MoP 2006, nr 18, s. 993), w lokalu wskazanym na wekslu bądź - w braku jego wskazania - w lokalu przedsiębiorstwa albo zamieszkania prezentata (wyrok SN z 12 maja 2005 r., V CK 588/2004, LexisNexis nr 391418, OSNC 2006, nr 4, poz. 7) Przedstawienie do zapłaty polega na stawieniu się z oryginałem weksla w miejscu płatności i gotowości wydania weksla wraz z pokwitowaniem pochodzącym od posiadacza za równoczesną zapłatą sumy wekslowej (por. wyrok SN z 21 marca 2001 r., III CKN 322/2000, LexisNexis nr 351459, OSNC 2001, nr 11, poz. 164). Polega na umożliwieniu trasatowi (wystawcy weksla własnego) przez posiadacza weksla zapoznania się z oryginałem weksla w miejscu płatności.

W okolicznościach niniejszej sprawy powód skierował do pozwanego pismo datowane na dzień 4 stycznia 2019 r. wzywające do zapłaty i do wykupienia weksli w terminie 3 dni. Poinformował zarazem wystawcę weksla własnego o możliwości zapoznania się z oryginałem weksla pod wskazanym w wezwaniu adresem (tożsamym z miejscem zamieszania powoda). Powyższe może być uznane za spełniające wymaganie określone w art. 38 prawa wekslowego. W takim przypadku przedstawienie weksla do zapłaty następuje nie z chwilą wystosowania do wystawcy stosownego zawiadomienia, ale w dniu, w którym mógł on faktycznie dokonać oględzin weksla i ustalić, czy jest zobowiązany do jego zapłaty (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 31 marca 2006 r. IV CSK 132/05). W niniejszej sprawie pozwany mógł się zapoznać z oryginałem weksla w dniu, w którym otrzymał wezwanie do wykupienia weksla i zapoznał się z treścią tego pisma. Sąd przyjął, iż w pismo z dnia 4 stycznia 2019 r. zostało pozwanemu doręczone nie później niż 7 dni po jego nadaniu (na obieg korespondencji), tj. w dniu 11 stycznia 2019 r. Po upływie kolejnych 3 dni zakreślonych przez powoda na wykupienie weksla, tj. od 15 stycznia 2019 r. pozwany pozostawał w zwłoce ze spełnieniem świadczenia.

Kolejnym zarzutem podniesionym przez pozwanego było podważanie treści umów pożyczek zawartych rzez strony, jako zawierające w swojej treści klauzule niedozwolone – zastrzegały oprocentowanie na poziomie 121,5 %. Zauważyć jednak należy że powód w niniejszym procesie domaga się jedynie zwrotu należności głównej – kwoty udzielonej pożyczki z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, nie domaga się natomiast odsetek umownych od pożyczonych pozwanemu kwot.

Podniesiony przez pozwanego zarzut podrobienia weksla przez powoda były całkowicie gołosłowny, bowiem pozwany sam przyznał, ze wystawił kolejno trzy weksle zabezpieczające udzielone mu przez powoda pożyczki. Weksle te od chwili ich wystawienia były wekslami zupełnymi.

Pozwany powoływał się na wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 13 września 2018 r. C-176/17, który jednak zapadł w odmiennych realiach faktycznych i prawnych, albowiem dotyczył umowy kredytu konsumenckiego.

Uwzględniając całokształt nakreślonej powyżej argumentacji Sąd przyjął, iż żądanie pozwu w zasadniczej części zasługuje na uwzględnienie. Zarazem Sąd na podstawie art. 496 kpc uchylił nakaz zapłaty wydany w dniu 5 lipca 2019 r. sygn. akt (...) co do odsetek ustawowych za opóźnienie i zasądził od kwot 150000 zł, 100 000 zł, 20 000 zł odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia 15 stycznia 2019 r. przyjmując - na mocy art. 38 prawa wekslowego oraz art. 481 kc i 455 kc, iż odsetki nalicza się od przedstawienia weksla do zapłaty. W pozostałej części Sąd utrzymał nakaz zapłaty w mocy, oddalił powództwo w pozostałej części.

O kosztach procesu orzekł Sąd na podstawie art. 98 k.p.c. w myśl zasady odpowiedzialności za wynik sprawy.

Pozwany na podstawie art. 368 § 1 pkt 2 zarzucił zaskarżonemu wyrokowi:

Naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na wynik sprawy, tj. :

1)  art. 379 pkt 2 K.P.C. w zw. z art. 65 § 1 K.P.C. w zw. z art. 199 § 1 pkt 3 K.P.C. poprzez zaniechanie odrzucenia pozwu z powodu braku zdolności procesowej po stronie pozwanego, za którego nie działał przedstawiciel ustawowy (wniosek pozwanego o przyznanie adwokata z urzędu został oddalony bez uzasadnienia) i który to brak nie został uzupełniony zgodnie z przepisami K.P.C., co w konsekwencji doprowadziło do nieważności postępowania,

2)  art. 379 pkt 2 K.P.C. w zw. z art. 86 i 87 K.P.C. poprzez rozpoznanie sprawy w sytuacji, gdy pozwany nie miał zdolności postulacyjnej (nie umożliwiono zadawania pytań powodowi), co w konsekwencji doprowadziło do nieważności postępowania,

3)  art. 192 pkt 1 K.P.C. w zw. z art. 199 § 1 pkt 2 K.P.C. poprzez zaniechanie odrzucenia pozwu i rozpoznanie sprawy, pomimo że o to samo roszczenie pomiędzy tymi samymi stronami jest w toku sprawa wcześniej wszczęta (zgłoszenie powoda na policji dnia 31.12.2018 r. - sprawa w Sądzie Okręgowym w K.o sygn.akt(...)), a w konsekwencji nieważność postępowania na podstawie art. 379 pkt 3 K.P.C.,

4)  art. 177 § 1 pkt 4 K.P.C. przez niezawieszenie postępowania z urzędu, pomimo ujawnienia się czynu, którego ustalenie w drodze karnej , będącej postępowaniem prejudycjalnym, mogłoby wywrzeć wpływ na rozstrzygnięcie sprawy cywilnej, gdyż stanowi element podstawy faktycznej rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie, (sprawa toczy się w Sądzie Okręgowym w Kielcach, pod sygn.akt III K 178/20 - nie została wyjaśniona kwestia ilości wydanych weksli z podejrzeniem przerobienia weksla o sumie 50.000,- na 150.000,- i zatajenia weksla o sumie 100.000,-)

5)  art. 246 K.P.C. poprzez przyjęcie, że dowód z zeznań świadka (powołania M. M. (1)) zgłoszony na okoliczność faktu dokonywania spłat jest niedopuszczalny, pomimo że ograniczenia dowodowe wynikające z tego przepisu dotyczą wyłącznie okoliczności faktu dokonania czynności prawnej,

6)  art. 214 § li art. 241 K.P.C. poprzez nieodroczenie rozprawy w dniu 13 stycznia 2021 r., pomimo wniosku o powołanie i przesłuchanie świadka - M. M. (1) i oddalenie tego wniosku , co uniemożliwiło mi zadawanie pytań temu świadkowi oraz powodowi, co miało wpływ na wynik sprawy, z uwagi na oparcie się przez sąd o niepełny materiał dowodowy,

7)  art. 217 § 2 K.P.C. przez niedopuszczenie dowodu z zeznań świadka - M. M. (1), na okoliczność pośredniczenia w przekazywaniu pieniędzy powodowi , pomimo że powód wyjawił jego dane dopiero na pierwszej rozprawie, co stanowi o braku winy pozwanego o wcześniejszym niezgłoszeniu tego dowodu, a przez to nie jest wnioskiem spóźnionym,

8)  art. 217 § 2 K.P.C. poprzez pominięcie dowodu z zeznań powoływanego świadka z powodu prekluzji, mimo iż potrzeba powołania tego dowodu powstała dopiero wskutek wątpliwości wynikających z niewiarygodnych i nieprecyzyjnych twierdzeń powoda przez ukrywanie tożsamości tego świadka,

9)  art. 217 § 3 w zw. z art. 227 K.P.C. przez uznanie, że wniosek dowodowy (o powołanie na świadka M. M. (1) ) nie dotyczy faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie, (pomimo że przedmiotem dowodu był fakt co do poświadczenia przez M. M. (1) przekazywania regularnie powodowi pieniędzy...), co skutkowało oddaleniem tego wniosku, mimo że okoliczności sporne pomiędzy stronami nie zostały dostatecznie wyjaśnione,

10)  art. 217 § 1 i 3 w zw. z art. 227 K.P.C. przez niedopuszczenie zgłoszonego prawidłowo dowodu z zestawienia rozliczeń spłacanych kwot na okoliczność ustalenia sum przekazanych powodowi, podczas gdy dowód ten dotyczy okoliczności mających dla sprawy istotne znaczenie, a sporne okoliczności nie zostały jeszcze dostatecznie wyjaśnione,

11)  art. 217 § 2 K.P.C. oraz art. 240 § 1 K.P.C. poprzez pominięcie dowodu z dokumentów w postaci zestawień prywatnych rozliczeń i księgowań przekazywanych powodowi pieniędzy pomimo iż z dokumentu tego wynika, że zarówno powód jak i jego pośrednik otrzymywali umówione pieniądze, co stanowi okoliczność sporną, mającą istotne znaczenie w sprawie,

12)  art. 224 § 1 i art. 232 zd. 2 K.P.C. poprzez brak dopuszczenia z urzędu dowodu z deklaracji wekslowych, mimo iż w świetle ustalonych okoliczności faktycznych konieczność przeprowadzenia dowodu na okoliczność pochodzenia weksli i niezgodności ilości sum wekslowych z deklaracjami do nich wystawionymi jest oczywista z punktu widzenia wyjaśnienia sprawy, a pozwany działający bez profesjonalnego pełnomocnika był nieporadny, co w konsekwencji doprowadziło do nie rozpoznania istoty sprawy,

13)  art. 228 K.P.C. polegające na nieuwzględnieniu, że na deklaracji wekslowej wystarczający jest podpis wystawcy, podczas gdy fakt ten jest powszechnie znany, a w konsekwencji błędne ustalenia faktyczne i w konsekwencji pominięcie rozbieżności,

14)  art. 229 K.P.C. poprzez uznanie faktu wystawienia czterech weksli (na łączną sumę 270.000,-) za przyznany przez stronę przeciwną, a przez to niewymagający dowodu, podczas gdy przyznanie to stoi w sprzeczności z tą samą sumą (270.000,-) okazaną na trzech wekslach,

15)  art. 230 K.P.C. polegające na pominięciu okoliczności, iż fakt wystawienia czterech weksli do czterech deklaracji wekslowych został przyznany przez powoda w sposób konkludentny wobec niekwestionowania przez powoda tego faktu w toku procesu,

16)  art. 232 K.P.C. poprzez przyjęcie, że pozwany nie wywiązał się z obowiązku udowodnienia okoliczności, z której wywodzi skutki prawne, iż przekazywał pieniądze powodowi, podczas gdy pozwany zaoferował logiczne, wzajemnie uzupełniające się dowody w postaci dokumentów, rozliczeń i bilingów, potwierdzające, że pieniądze były przekazywane powodowi przez M. M. (1) lub osobiście,

17)  art. 233 § 1 i 2 i art. 328 § 2 K.P.C. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów przeprowadzonych w sprawie, dokonanej wybiórczo, wbrew zasadom logiki i doświadczenia życiowego, polegającej na zupełnym pominięciu dla oceny czasokresu trwania i zawierania kolejnych umów, faktu rzekomego niewywiązywania się pozwanego z ustaleń umownych, a w konsekwencji błędnym przyjęciu, zarówno na etapie subsumcji, jak i wyrokowania, że powód nie interweniował przez kilka kwartałów rozliczeniowych, co zrobiłby każdy zaniepokojony człowiek,

18)  art. 231 K.P.C. przez przyjęcie faktu twierdzeń powoda o nie otrzymaniu deklaracji wekslowych za nieustalony, mimo istnienia ku temu dostatecznej podstawy w zebranym materiale dowodowym w postaci dostarczonych kopii tychże oraz zapoznaniu się z aktami przywoływanej sprawy karnej,

19)  art. 233 K.P.C.:

a)  przez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego i dokonania jego oceny z pominięciem istotnej części tego materiału, to jest dopuszczenia zeznań powoływanego na świadka M. M. (1) oraz pozwanego, z których wynika, że pozwany regularnie przekazywał umówione pieniądze głównie za pośrednictwem niepowołanego świadka ,

b)  przez wyprowadzenie z materiału dowodowego, to jest zeznań jedynie powoda , wniosków z niego nie wynikających, a ponadto sprzecznych z zasadami logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego, że powód nie otrzymywał zastrzeżonych w aneksach pieniędzy , a mimo to pożyczał kolejne pieniądze , a nadto zataił prawdę w zeznaniach na policji, że nie było ustalonych żadnych odsetek, co oznaczało by, że powód wypożyczał nieznajomemu pieniądze bez oprocentowania i nie wnosił uwag, pomimo, że jak pisze ledwo wiąże koniec z końcem,

20)  art. 233 § 1 K.P.C. przez dokonanie oceny materiału dowodowego z pominięciem jego istotnej części, tj. dokumentów zestawienia przekazywanych kwot oraz potencjalnych zeznań powołanego na te okoliczność świadka, który mógłby jednoznacznie potwierdzić fakt przekazywania pieniędzy powodowi,

21)  art. 233 § 1 K.P.C. w zw. z art. 235 § 1 K.P.C. poprzez oparcie wyroku na dowodach przeprowadzonych z naruszeniem zasady bezpośredniości, wyrażające się w zastąpieniu zeznań potencjalnego świadka ustnym oświadczeniem powoda,

22)  art. 290 § 1 K.P.C., poprzez niedopuszczenie, wobec dwóch sprzecznych wyjaśnień stron, powołanego świadka M. M. (1), na okoliczność zeznania prawdy (z odebraniem zaprzysiężenia),

23)  art. 233 § 1 K.P.C. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów wyrażającej się w odmowie wiarygodności i mocy dowodowej zeznań potencjalnego świadka w osobie M. M. (1), co w konsekwencji doprowadziło do błędnego ustalenia, że jakoby powód nie otrzymywał zwrotnie żadnych pieniędzy,

24)  art. 328 § 2 K.P.C., polegające na niewskazaniu w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku przyczyn, dla których odmówił wiarygodności i mocy dowodowej dowodom w postaci przedstawionych rozliczeń wskazujących kwoty przekazywane powodowi kwoty,

25)  art. 328 § 2 K.P.C. poprzez niezawarcie w uzasadnieniu wyroku wskazania podstawy faktycznej rozstrzygnięcia dowodów, na których sąd się oparł i przyczyn, dla których sąd odmówił mocy dowodowej dowodom z zestawień rozliczeń,

26)  art. 328 § 2 K.P.C. poprzez niewyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem odpowiednich przepisów prawa, zwłaszcza prawa wekslowego.

1.  Naruszenie prawa materialnego, tj.:

1)  art. 38 prawa wekslowego przez jego błędną wykładnię, polegającą na przyjęciu, że przedstawienie weksla do zapłaty tożsame jest z dostarczeniem pisma o jego wypełnieniu, podczas gdy przedstawieniem weksla jest jego zapoznanie się wystawcy z jego oryginałem (i opatrzenie go wizą). Ponadto powód nie dokonał protestu weksla.

2)  art. 5 KC przez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na jego pominięciu w ustalonym sprawie stanie faktycznym, podczas gdy działanie powoda polegające na odłączenie weksla od umowy pożyczki i dochodzenie tej samej kwoty w dwóch postępowaniach (karnym i cywilnym) przeznaczeniem tego prawa oraz z zasadami współżycia społecznego, a przez to nie powinno być przez sąd uważane za wykonywanie prawa oraz nie powinno korzystać z ochrony,

3)  art. 5 KC przez jego niezastosowanie do ustalonego w sprawie stanu faktycznego, co skutkowało udzielenie ochrony prawnej działaniu powoda, pomimo że działanie to stanowi czynienie z przysługującego mu prawa wekslowego użytku sprzecznego z zasadami współżycia społecznego, a w konsekwencji orzeczenie nakazu zapłaty na bazie samych weksli, pomimo że powód przyznał później, że weksle nie są samoistnym roszczeniem a wynikającym z zabezpieczenia pożyczek, co skutkowało przyjęciem, że pozwany ponosi odpowiedzialność z tytułu weksla zupełnego, podczas gdy przesłanki sprawy wskazują na weksel, będący zabezpieczeniem konkretnych umów , który powód ujawnił później z obaw powiązania sprawy cywilnej ze sprawą karną, i który był wekslem niezupełnym,

4)  art. 65 § 1 KC przez jego niezastosowanie i dokonanie błędnej wykładni oświadczeń woli stron złożonych w dokumentach umów w przedmiocie odsetek, polegającej na przyjęciu, że weksle są samoistne, pomimo iż z materiału dowodowego w postaci aneksów do umów, wynika że umowy były oprocentowane, a w konsekwencji naruszenie prawa materialnego przez niewłaściwe zastosowanie art. 65 § 2 KC do oceny stanu faktycznego sprawy zamiast art. 74 KC,

5)  art. 358 ¹ § 3 KC przez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na rozważeniu - w celu ustalenia zasadności zmiany wysokości świadczenia pieniężnego wynikającego z weksli - wyłącznie interesu powoda oraz nieuwzględnienie zasad współżycia społecznego przy tej ocenie, co skutkowało wydaniem nakazu zapłaty bez uwzględnienia spłat dokonanych przez pozwanego,

6)  art. 362 KC przez niewłaściwe zastosowanie, mimo że zebrane dowody wskazują, powód na umówionym spotkaniu celem przekazania mu pieniędzy nie przedstawił weksli do zwrotu , co daje podstawę do przyjęcia, że powód przyczynił się do zwiększenia szkody,

7)  art. 627 w zw. z art. 471 KC poprzez ich niezastosowanie do ustalonego w sprawie stanu faktycznego, pomimo że z materiału dowodowego wynika, że strony łączyła umowa , która nie została wykonana należycie przez powoda, co powinno skutkować odpowiedzialnością odszkodowawczą powoda,

8)  art. 674 w zw. z art. 60 KC przez ich niezastosowanie i w konsekwencji przyjęcie, że pozwany przyjmował zgodę na przedłużenie umowy jako dorozumianą zgodą pożyczkodawcy , wyrażającą się m.in. w niewzywaniu do zwrotu pożyczek , przez co zostały one przedłużone na czas nieoznaczony,

W oparciu o tak sformułowane zarzuty pozwany wniósł o:

1)  na podstawie art. 386 § 2 w zw. z art. 379 pkt 2,3 i 5 oraz art. 368 § 1 pkt 5 K.P.C.:

a)  uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji,

b)  ewentualnie, na wypadek nieuwzględnienia zarzutu nieważności, o zmianę zaskarżonego wyroku ograniczając się do weksli o sumach 20.000,- i 100.000,- z uwzględnieniem dokonanych spłat wg przedłożonych rozliczeń i przyjęciem daty okazania weksli na 17 czerwca 2019 r. – tj. kiedy nastąpiło pierwsze zapoznanie się z aktami sprawy w sądzie, zaś w kwestii weksla opiewającego na 150.000,- przekazanie sprawy do sądu I instancji celem ponownego rozpoznania wszystkich podniesionych wątpliwości,

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Zarzuty dotyczące popełnionego błędu w ustaleniach stanu faktycznego przyjętego za podstawę orzeczenia nie zasługują na uwzględnienie. Sąd Okręgowy uwzględnił bowiem wszystkie przeprowadzone w sprawie dowody, wyciągnął z nich wnioski logicznie poprawne, w sposób obiektywny, a także wszechstronny rozważył wszystkie okoliczności ujawnione w toku postępowania oraz zawarte w aktach sprawy i w oparciu o nie dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych, nie naruszając w żaden sposób wskazanych przepisów prawa procesowego. O poprawności jego wniosków świadczą pisemne motywy uzasadnienia, w których przedstawione zostały wszystkie okoliczności stanowiące podstawę wydanego orzeczenia, a także omówione dowody ze wskazaniem, którym dano wiarę. Sąd Okręgowy w sporządzonym uzasadnieniu dokładnie opisał swój proces decyzyjny i przyczyny, jakimi kierował się wydając zaskarżony wyrok.

Pozwanemu nie udało się nawet w najmniejszym stopniu podważyć ustaleń Sądu pierwszej instancji co skutkuje tym, iż Sąd Apelacyjny musiał podzielić ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Okręgowy i przyjąć je za własne. Sąd Apelacyjny podzielił również ocenę prawną tych ustaleń dokonanych przez Sąd pierwszej instancji.

Co do zarzutów apelującego odnoszących się do naruszenia art. 233 §1 k.p.c., wskazać należy, że dokonanej przez Sąd Okręgowy oceny dowodów nie można nic zarzucić, gdyż nie wykracza ona poza ramy zakreślone w art. 233 §1 k.p.c. Swoje zadanie w przedmiocie oceny wiarygodności i mocy dowodowej oferowanych dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału Sąd Okręgowy wypełnił nienagannie. Pozwany nie był w stanie obalić prezentowanej przez Sąd Okręgowy argumentacji. Skarżący niewątpliwie koncentruje się na próbie forsowania własnego stanowiska w sprawie, ale powyższe nie oznacza, że jego subiektywne spojrzenie ma odzwierciedlenie w rzeczywistości, czyli w faktach ustalonych przez Sąd pierwszej instancji.

Przypomnieć należy, wbrew argumentacji powódki, że dla rozstrzygnięcia o zasadności żądań pozwu, sąd in meriti musi dysponować stosownymi danymi i informacjami, a zgodnie z treścią art 232 k.p.c. (odpowiednio art. 6 k.c.) to strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Na powodzie spoczywał zatem ciężar udowodnienia faktów uzasadniających roszczenie, a na pozwanym obowiązek udowodnienia okoliczności uzasadniających oddalenie powództwa. Reguły rozkładu ciężaru dowodu, stosowane przez sąd orzekający, mają fundamentalne znaczenie dla dokonania prawidłowej oceny wykonania przez strony obowiązku dowodzenia w zakresie przesłanek uzasadniających roszczenie lub zwalniających od konieczności jego spełnienia. Jeżeli bowiem materiał dowodowy zgromadzony w sprawie nie daje podstawy do dokonania odpowiednich ustaleń faktycznych w myśl twierdzeń jednej ze stron, to sąd in meriti musi wyciągnąć ujemne konsekwencje z braku udowodnienia faktów przytoczonych na uzasadnienie żądań lub zarzutów. Strona, która nie przytoczyła wystarczających dowodów na poparcie swych twierdzeń, ponosi zatem ryzyko niekorzystnego dla siebie rozstrzygnięcia, o ile ciężar dowodu co do tych okoliczności na niej spoczywał. Przytoczona regulacja nie obciąża zatem sądu in meriti obowiązkiem dążenia do wykrycia prawdy obiektywnej bez względu na procesową aktywność stron, a działanie sądu orzekającego z urzędu musi być wyjątkowe, gdyż może stanowić naruszenie zasady równości i bezstronności.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że okoliczność, iż pozwany nie był reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika w żaden sposób nie oznacza, by był on pozbawiony zdolności procesowej. Ewentualny brak pełnomocnika rozpatrywać można jedynie w kontekście ewentualnego pozbawienia pozwanego możliwości obrony swych praw i nieważności postępowania z tej przyczyny. Wskazać jednakże należy, że wniosek pozwanego o ustanowienie pełnomocnika z urzędu został prawidłowo rozpoznany przez Sąd Okręgowy, który nie znalazł podstaw do jego ustanowienia dla pozwanego. Także w ocenie Sądu Apelacyjnego biorąc pod rozwagę, iż pozwany podejmuje prawidłowo obronę swych praw, formułując liczne zarzuty i wskazując wnioski dowodowe na ich poparcie uznać należy udział pełnomocnika pozwanego w sprawie za zbędny w rozumieniu art. 117 §5 k.p.c.

Brak jakichkolwiek podstaw do odrzucenia pozwu ze względu na toczące się postępowanie karne. Wbrew zarzutom pozwanego postępowanie karne nie stanowi tożsamej z niniejszą sprawy będącą w toku w rozumieniu art. 199 §1 pkt 2 k.p.c. bowiem jego przedmiotem jest ustalenie odpowiedzialności prawnokarnej pozwanego w związku z nieuiszczeniem należności z tytułu spornych umów pożyczki, nie zaś stwierdzenie czy istnieją cywilnoprawne podstawy do domagania się przez powoda zwrotu należności z tytułu spornych pożyczek. Brak było także podstaw do ewentualnego zawieszenia niniejszego postępowania ze względu na to postępowanie skoro pozwany uznał powództwo do kwoty 199.406,46 zł i nie kwestionował faktu zawarcia spornych pożyczek na łączną kwotę należności 270.000,00 zł. Nie kwestionował też faktu, że podpisał weksle k. 7-9 przedłożone jako zabezpieczenie umów będące przedmiotem niniejszego postępowania, opiewające wyłącznie na sumę należności głównej, co czyni bezprzedmiotowym zarzuty pozwanego odnośnie prawidłowości ich wypełnienia przy uwzględnieniu ewentualnych należności ubocznych nie znajdujących oparcia w zawartych przez strony porozumieniach.

Zasadnie także Sąd Okręgowy pominął jak spóźniony dowód z zeznań świadka M. M. (1) na podstawie. Wskazać należy, że również zaoferowane przez pozwanego w apelacji dowody w postaci billingów rozmów z powodem oraz dokumentów księgowych uznać należy za spóźnione bowiem pozwany miał możliwość powołania się na te dokumenty w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji (art. 381 k.p.c.). Nie są one nadto przydatne dla rozstrzygnięcia sprawy stosownie do art. 217 §3 k.p.c. gdyż ich przeprowadzenie nie może skutkować uznaniem, iżby pozwany uiścił jakiekolwiek należności na rzecz powoda przy braku dokumentów w postaci pokwitowań przyjęcia należności.

Odnośnie zarzucanej w apelacji kwestii nieprzedstawienia weksli do zapłaty Sąd Apelacyjny w całej rozciągłości podziela zapatrywania prawne wyrażone przez Sąd Okręgowy w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku. Sąd Okręgowy prawidłowo przy tym uwzględnił okoliczności związane z możliwością zapoznania się przez pozwanego z treścią weksli na etapie wezwania do zapłaty należności dochodzonych pozwem i dokonał stosownego ustalenia daty początkowej, od której winny zostać naliczone odsetki od tych należności.

Z tych przyczyn Sąd Apelacyjny, na zasadzie art. 385 k.p.c., orzekł jak w punkcie 1. sentencji.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzekł Sąd Apelacyjny na zasadzie art. art. 98 §1, §1 ¹ i §3 i art. 99 k.p.c. oraz §2 pkt 7 i §10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t. jednol. Dz. U. z 2023 r., poz. 1935).