Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Krakowie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 listopada 2024 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie, I Wydział Cywilny

w składzie

Przewodniczący SSA Rafał Dzyr

po rozpoznaniu w dniu 15 listopada 2024 r. w Krakowie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa A. S.

przeciwko K. B.

o zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Kielcach z dnia 24 kwietnia 2023 r., sygn. akt I C 1789/22

uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi Okręgowemu w Kielcach do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt I ACa 1611/23

UZASADNIENIE

Powód A. S. w pozwie, złożonym 22 lipca 2022 r., wniósł o zobowiązanie pozwanej K. B. do złożenia oświadczenia woli o treści: „Ja, K. B., uprzednio nosząca nazwisko B. – S., urodzona dnia (...), posiadająca nr PESEL (...), przenoszę zwrotnie na powoda A. S., urodzonego dnia (...), darowaną mi aktem notarialnym rep. A nr (...), zdziałanym przed notariusz V. T. w dniu 21 sierpnia 2015 r., własność nieruchomości położonej w S. przy ul. (...) w obrębie (...) S. P., gmina i powiat S., województwo (...) o powierzchni 1000 m ^{( 2)} i wartości 100000 zł, oznaczonej w ewidencji gruntów numerem(...), z przeznaczeniem, aby stanowiła ona na powrót majątek osobisty A. S.”.

Powód wniósł o zasądzenie od pozwanej zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że w dniu 3 marca 2019 r. dowiedział się o tym, że jego małżonka K. S. prowadziła w tajemnicy przed mężem w okresie od 5 lutego do 3 marca 2019 r. za pomocą telefonu komórkowego obsceniczną korespondencję z innym mężczyzną, świadczącą o utrzymywaniu z tym mężczyzną intymnej relacji. W tym samym czasie pozwana utrzymywała powoda w przekonaniu, że ich małżeństwo funkcjonuje w sposób prawidłowy. Powód zakwalifikował to zachowanie pozwanej jako przejaw rażącej niewdzięczności i w piśmie z dnia 24 lutego 2020 r. odwołał darowiznę opisanej w żądaniu pozwu nieruchomości, położonej w S., objętej księgą wieczystą nr (...). Powód wezwał pozwaną do złożenia oświadczenia o przeniesieniu na jego rzecz własności nieruchomości w formie aktu notarialnego w terminie 7 dni. Pismo zostało nadane listem poleconym w dniu 24 lutego 2020 r. na adres ul. (...), (...)-(...) O. (k. 17) oraz na adres ul. (...), (...)-(...) K., wskazany przez pozwaną do korespondencji w sprawie o rozwód, zakończonej w pierwszej instancji nieprawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w K. z dnia 27 lipca 2021 r., sygn. akt (...).

Pozwana w odpowiedzi na pozew z dnia 17 października 2022 r. wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda na jej rzecz kosztów procesu, zgodnie z normami przepisanymi. Wskazała, że pożycie małżeńskie stron od pewnego czasu nie układało się poprawnie, przyznała się do zdrady małżeńskiej i opisała relacje stron po ujawnieniu zdrady. Podała, że nie pamięta daty otrzymania pisma o odwołaniu darowizny. Na rozprawie w dniu 24 kwietnia 2023 r. (k. 68) pozwana podniosła zarzut przedawnienia. Stwierdziła, że nie mieszkała pod adresem ul. (...), K.. Jej koleżanka, która tam mieszkała, przekazywała jej wszelką korespondencję. Nie mieszkała również w O.. Awizo dotyczące obu przesyłek miała odebrać dopiero w połowie marca 2020 r.

Powód zarzucił pozwanej, że ta, podnosząc zarzut przedawnienia, dopuściła się naruszenia art. 5 k.c. Ponadto, wniósł o zakreślenie mu terminu do przedłożenia dowodu na okoliczność dokładnej daty odebrania przez pozwaną przesyłek poleconych.

Sąd Okręgowy na rozprawie w dniu 24 kwietnia 2024 r. oddalił ten wniosek, ponieważ uznał, że dokument potwierdzający odbiór pisma, o ile znajdował się w posiadaniu powoda, powinien był zostać przez niego złożony wraz z pozwem, albowiem na tą okoliczność powód w pozwie się powoływał (art. 6 k.c., art. 899 § 3 k.c.).

Sąd Okręgowy w Kielcach wyrokiem z dnia 24 kwietnia 2023 r., sygn. akt (...), oddalił powództwo A. S. przeciwko K. B. o zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli i zasądził od niego na rzecz pozwanej koszty procesu w kwocie 5417 zł.

Sąd pierwszej instancji ustalił, że pismo o odwołaniu przez powoda darowizny zostało nadane listem poleconym dnia 24 lutego 2020 roku na dwa adresy:



K., ulica (...) - miejsce pracy przyjaciółki pozwanej, który pozwana wskazała jako swój w toku procesu o rozwód,



O. ulica (...) - dom rodzinny pozwanej.

Pozwana pod żadnym z tych adresów nie mieszkała, a przesyłki polecone odebrała koło połowy marca 2020 r.

Sąd Okręgowy nie dał wiary zeznaniom powoda w zakresie, w jakim podał on, iż weryfikował datę doręczenia pozwanej przesyłki, zawierającej oświadczenie o odwołaniu darowizny i z wyniku tej weryfikacji ustalił, że otrzymała ją w lutym 2020 r. Okoliczności tej bowiem pozwana stanowczo zaprzeczyła podając, że obie przesyłki odebrała około połowy marca 2020 r. Brak było zatem obiektywnych dowodów, pozwalających na pozytywną weryfikację zeznań powoda w tej części.

Sąd Okręgowy zważył, że zgodnie z art. 899 § 3 k.c. darowizna nie może być odwołana po upływie roku od dnia, w którym uprawniony do odwołania dowiedział się o niewdzięczności obdarowanego. Skuteczne odwołanie darowizny wymaga, zgodnie z art. 61 § 1 k.c., złożenia oświadczenia woli o odwołaniu darowizny w taki sposób, aby istniała możliwość zapoznania się z jego treścią przez obdarowanego (tak chociażby Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 16 kwietnia 2019 r., V ACa 694/18, LEX 2698110). W niniejszej sprawie brak było dowodów pozwalających na ustalenie, że oświadczenie o odwołaniu darowizny zostało pozwanej złożone przed upływem owego rocznego terminu. Samo sporządzenie oświadczenia o wskazanej w pozwie treści nie przesądziło o tym, że powód oświadczenie takie złożył pozwanej w wymaganym przez ustawę terminie. K. B. podała, że pismo zawierające to oświadczenie otrzymała prawdopodobnie około połowy marca 2020 r., a więc niewątpliwie już po upływie rocznego terminu na dokonanie tej czynności. Samo nadanie przesyłki w dniu 24 lutego 2020 r. nie przesądziło o tym, że oświadczenie doszło do obdarowanej z zachowaniem terminu z art. 899 § 3 k.c., który ma charakter terminu prekluzyjnego, co oznacza, że jego upływ sąd bierze pod uwagę z urzędu. Okoliczność tą winien udowodnić powód, albowiem wywodzi z niej korzystne dla siebie skutki prawne, czego wbrew obowiązkowi określonemu w art. 6 k.c. nie uczynił. Wobec niewykazania, aby do złożenia oświadczenia o odwołaniu darowizny doszło z zachowaniem rocznego terminu, o którym mowa we wskazanym wyżej przepisie, powództwo podlegało oddaleniu. W niniejszej sprawie pozwana wprawdzie podniosła zarzut przedawnienia roszczenia powoda, jednakże – skoro był to termin zawity, to jego upływ Sąd Okręgowy uwzględnił z urzędu.

Powód w apelacji wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania, z uwagi na nierozpoznanie istoty spraw. Powód zarzucił, że pozwana odebrała obie przesyłki polecone, zawierające odwołanie darowizny, w dniu 28 lutego 2024 r. Oznacza to, że oświadczenie powoda dotarło do pozwanej przed upływem rocznego terminu, o którym mowa w art. 899 § 3 k.c. Przepis ten nie mógł zatem stać się podstawą do oddalenia powództwa. Powód, jako żądanie ewentualne, zgłosił wniosek o zmianę zaskarżonego wyroku przez uwzględnienie powództwa w całości. Ponadto, powód wniósł o zasądzenie od pozwanej kosztów postępowania za obie instancje za obie instancje. Powód w piśmie z dnia 6 lipca 2023 r. powołał się na postanowienie Prokuratury K. (...) z dnia 23 czerwca 2023 r., sygn. akt (...), na okoliczność, że w toku postępowania przygotowawczego ustalono, że przesyłka polecona, nadana do O., została odebrana przez matkę pozwanej w dniu 28 lutego 2020 r., a przesyłka polecona, nadana do K., została odebrana przez pozwaną w tym samym dniu.

Pozwana wniosła o oddalenie apelacji i zasądzenie od powoda kosztów postępowania apelacyjnego. Wniosła o oddalenie wniosków dowodowych powoda, zmierzających do wykazania daty doręczenia powódce przesyłek poleconych, zawierających odwołanie darowizny.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy podjął błędną decyzję w kwestii oddalenia wniosku powoda zmierzającego do wykazania daty doręczenia pozwanej pism nadanych listami poleconymi. Konsekwencją tej decyzji procesowej było poczynienie nieprawidłowych ustaleń faktycznych i wydanie rozstrzygnięcia w oparciu o przepis prawa materialnego, który nie mógł zostać w tej sprawie powołany na uzasadnienie oddalenia powództwa. Powód do pozwu doręczył dowód wysłania jednego pisma listem poleconym na adres w O. (k. 17). Dysponując takim dowodem Sąd Okręgowy mógł zwrócić się do Urzędu Pocztowego o podanie dat odbiorów przesyłek poleconych i osób, które tego dokonały. Zamiast tego, Sąd Okręgowy dał wiarę pozwanej, która od początku była w tym zakresie całkowicie niewiarygodna. Na pierwszym terminie rozprawy pozwana oświadczyła, że nie pamięta, kiedy otrzymała pisma, a na drugim terminie podała, że w połowie marca. W takiej sytuacji procesowej Sąd Okręgowy powinien był umożliwić powodowi wykazanie daty doręczenia. Odmowa wyrażenia na to zgody naruszyła prawo powoda do wykazania sądowi prawdziwości swoich twierdzeń. W świetle sprzecznych twierdzeń pozwanej, nie zachodziła podstawa do uznania, że zachodziła podstawa do zakwalifikowania wniosku powoda jako spóźnionego.

Skoro Sąd pierwszej instancji tego nie uczynił, Sąd Apelacyjny w oparciu o dowód z postanowienia Prokuratury K. (...) (k. 135-136) ustalił, że przesyłkę poleconą nr (...), nadaną na adres ul. (...), K., zawierającą oświadczenie powoda o odwołaniu darowizny, pozwana odebrała osobiście w Urzędzie Pocztowym (...) w dniu 28 lutego 2020 r. i pokwitowała ten odbiór. Ponadto, Sąd Apelacyjny ustalił w oparciu o zapisy w repertorium (...), że Sąd Apelacyjny w K.wyrokiem z dnia 2 czerwca 2023 r., sygn. akt (...), oddalił apelację pozwanej K. B. od wyroku Sądu Okręgowego w K. z 27 lipca 2021 r., sygn. akt (...), rozwiązującego małżeństwo stron przez rozwód z winy pozwanej.

Ponieważ oświadczenie powoda o odwołaniu darowizny dotarło do pozwanej przed upływem rocznego terminu, o którym mowa w art. 899 § 3 k.c., nie zachodziła w sprawie podstawa do oddalenia powództwa z powołaniem się na upływ terminu zawitego. W celu umożliwienia Sądowi pierwszej instancji rozpoznania istoty sprawy, Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 386 § 4 k.p.c., uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu w Kielcach do ponownego rozpoznania.

Rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego zostało pozostawione Sądowi pierwszej instancji na podstawie art. 108 § 2 k.p.c.