Treść orzeczenia I ACa 1627/22 - Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Krakowie

I ACa 1627/22 - wyrok z uzasadnieniem Sąd Apelacyjny w Krakowie z 2025-07-24

Sygn. akt I ACa 1627/22

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 lipca 2025 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – I Wydział Cywilny

w składzie następującym

Przewodniczący SSO (del.) Monika Świerad

Protokolant Julia Grabowska

po rozpoznaniu w dniu 24 lipca 2025 r. w Krakowie

na rozprawie

sprawy z powództwa A. K.

przeciwko (...) Bank (...) SA w W.

o zapłatę i ustalenie

na skutek apelacji strony pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie

z 1 sierpnia 2022 r. sygn. akt I C 1782/21

1. uchyla zaskarżony wyrok w punkcie II. w części zasądzającej kwotę 123 583,86 zł (sto dwadzieścia trzy tysiące pięćset osiemdziesiąt trzy złote osiemdziesiąt sześć groszy) oraz kwotę 11 607,07 CHF (jedenaście tysięcy sześćset siedem franków szwajcarskich siedem centymów) i w tym zakresie umarza postępowanie, a dotychczasowemu pkt II. nadaje treść;

„zasądza od strony pozwanej (...) Bank (...) SA w W. na rzecz powoda A. K.:

a) kwotę 10 724,07 CHF (dziesięć tysięcy siedemset dwadzieścia cztery franki szwajcarskie siedem centymów) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 5 maja 2021r. do dnia zapłaty;

b) odsetki ustawowe za opóźnienie od kwoty 11 607,07 (jedenaście tysięcy sześćset siedem franków szwajcarskich siedem centymów) od dnia 5 maja 2021r. do dnia 11 grudnia 2024r.

c) kwotę 50 zł. (pięćdziesiąt złotych) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 29 marca 2022r. do dnia zapłaty,

d) odsetki ustawowe za opóźnienie od kwot:

- 49 543,13zł. (czterdzieści dziewięć tysięcy pięćset czterdzieści trzy złote, trzynaście groszy) od dnia 5 maja 2021r. do dnia 11 grudnia 2024r,

- 74 040,73 zł. (siedemdziesiąt cztery tysiące czterdzieści złotych siedemdziesiąt trzy grosze) od dnia 29 marca 2022r. do dnia 11 grudnia 2024r. , oddalając powództwo w pozostałej części;

2. oddala apelację strony pozwanej w pozostałej części;

3. zasądza od strony pozwanej na rzecz powoda, tytułem kosztów postępowania apelacyjnego, kwotę 4 050 zł (cztery tysiące pięćdziesiąt złotych) z odsetkami, w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, od dnia uprawomocnienia się tego orzeczenia do dnia zapłaty.

Sygn. akt I ACa 1627/22

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie

z dnia 24 lipca 2025 roku

Powód A. K. w pozwie z dnia 28 maja 2021 r., przeciwko (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W., po ostatecznej modyfikacji powództwa (k. 239-243) wniósł o:

1) zasądzenie od pozwanego kwoty 22.331,14 CHF tytułem zwrotu świadczenia nienależnego wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 5 maja 2021 roku do dnia zapłaty oraz 123 633,86 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od 49 543,13 zł od 5 maja 2021r. do dnia zapłaty oraz 74 090,73 zł od dnia następującego po dniu doręczenia modyfikacji pozwanej do dnia zapłaty;

2) ustalenie, że umowa kredytu na cele mieszkaniowe nr (...) z 24 czerwca 2003 roku, zawarta pomiędzy powodem a poprzednikiem prawnym pozwanego ( (...) Bank S.A.) w brzmieniu nadanym aneksem nr (...) - jest nieważna;

Powód podniósł, że postanowienia umowy w brzemieniu nadanym aneksem nr (...) w zakresie w jakim odsyłają do kursów kupna i sprzedaży waluty obcej ustalanej przez bank, spełniają wszystkie przesłanki pozytywne, niezbędne do uznania ich za postanowienia abuzywne w rozumieniu 385¹ k.c. i jako takie nie wiążą powoda.

Pozwany (...) Bank S.A. w W. wodpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na swoją rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pozwany podniósł zarzut potrącenia oraz zarzut zatrzymania jako ewentualny.

Wyrokiem z dnia 1 sierpnia 2022 r. sygn. akt IC 1782/21 Sąd Okręgowy w Krakowie:

I. ustalił, że umowa nr (...) kredytu na cele mieszkaniowe z 30 czerwca 2003r. zmieniona aneksem nr (...) z 28 lutego 2005r. zawarta pomiędzy powodem A. K. oraz pozwanym (...) Bank (...) S.A. w W. jako następcą prawnym (...) Bank S.A. w W. - jest nieważna;

II. zasądził od pozwanego (...) Bank (...) S.A. w W. na rzecz powoda A. K., 22 331,14 CHF (dwadzieścia dwa tysiące trzysta trzydzieści jeden franków szwajcarskich czternaście centymów) oraz 123 633,86 zł (sto dwadzieścia trzy tysiące sześćset trzydzieści trzy złote osiemdziesiąt sześć groszy) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w spełnieniu świadczenia liczonymi od:

a) 22 331,14 CHF - od 5 maja 2021r. do dnia zapłaty;

b) 49 543,13 zł - od 5 maja 2021r. do dnia zapłaty;

c) 74 090,73 zł - od 29 marca 2022r. do dnia zapłaty;

III. oddalił dalej idące powództwo;

IV. zasądził od pozwanego (...) Bank (...) S.A. w W. na rzecz powoda A. K., 6 417,00 zł (sześć tysięcy czterysta siedemnaście złote) kosztów procesu wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w spełnieniu świadczenia liczonymi od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

Rozstrzygnięcie takie Sąd Okręgowy wydał po ustaleniu stanu faktycznego wskazanego w pisemnym uzasadnieniu wyroku (k. 339), które to ustalenia są prawidłowe i Sąd Apelacyjny przyjmuje je za własne, czyniąc integralną częścią uzasadnienia, a zgodnie z którymi:

Powód A. K., 24 czerwca 2003 roku zawarł z poprzednikiem prawnym pozwanego (...) Bank S.A. umowę o kredyt na cele mieszkaniowe nr (...). Na mocy zawartej umowy powód otrzymał kredyt w wysokości 180.000,00 zł z przeznaczeniem na dokończenie budowy lokalu mieszkalnego (§1 ust. 2 umowy). Umowa zawarta pomiędzy stronami była typową umową kredytu złotowego z oprocentowaniem WIBOR.

Na mocy § 1 aneksu nr (...) z dnia 28 lutego 2005 roku strony dokonały przekształcenia kredytu udzielonego na podstawie umowy z dnia 24 czerwca 2003 roku na kredyt denominowany (waloryzowany) w walucie CHF. Przeliczeniu podlegała cała kwota kredytu, pozostająca do spłaty na dzień 28 lutego 2005 roku, tj. 176.911,38 zł wraz z bieżącymi odsetkami. Przeliczenie nastąpiło według kursu kupna dewiz dla CHF, obowiązującego w Banku w dniu 28 lutego 2005 roku.

Aneksem z dnia 28 lutego 2005 roku zmieniony został m.in. zapis § 10 ust. 4 umowy kredytowej, który otrzymał brzmienie (§ 2 ust. 2 pkt 4 aneksu): wysokość miesięcznej raty kapitałowo-odsetkowej określona jest w CHF. Spłata rat kapitałowo – odsetkowych dokonywana jest w złotych po uprzednim przeliczeniu rat kapitałowo - odsetkowych według kursu sprzedaży dewiz dla CHF zgodnie z tabelą kursów obowiązującą w banku w dniu spłaty danej raty.

Postanowienia aneksu nr (...) nie były indywidualnie negocjowane.

Powód na poczet kredytu dokonał wpłat w wysokości co najmniej 22 331,14 CHF oraz 123 633,86 zł

Pismem z 9 kwietnia 2021r. powód złożył reklamację i wezwał pozwany bank do usunięcia z umowy zapisu zawartego w § 1 oraz §2 ust. 2 pkt 4 aneksu nr (...) z dnia 28 lutego 2005 roku, a także wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 68.033,00 zł oraz kwoty stanowiącej sumę wszystkich świadczeń pobranych bezpośrednio w walucie waloryzacji, z uwagi na abuzywność ww. postanowień.

Pozwany pismem z dnia 4 maja 2021 roku odmówił spełnienia świadczenia.

W rozważaniach prawnych ( k. 339-356 ), Sąd I instancji wskazał, że roszczenia pozwu zasługują na uwzględnienie, co do żądania ustalenia i zapłaty z modyfikacją odnośnie daty wymagalności roszczeń, co skutkowało oddaleniem powództwa o zapłatę w zakresie żądania odsetkowego. Sąd I instancji wskazał też, że zarzut potrącenia, ew. zarzut zatrzymania podniesiony w odpowiedzi na pozew nie zasługuje na uwzględnienie.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł pozwany bank.

Pozwany (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. , na podstawie art. 367 § 1 i § 2 k.p.c. zaskarżył wyrok Sądu Okręgowego w Krakowie, I Wydział Cywilny z dnia z dnia 1 sierpnia 2022 r., sygn. akt: I C 1782/21 w części, tj. w zakresie pkt I, II oraz IV.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił;

1. naruszenie przepisów prawa materialnego w postaci:

(1) Sąd I Instancji naruszył dyspozycję art 385¹ § 1 k.c. w zw. z art. 69. ust. 1 oraz ust 2 Prawa bankowego w zw. z art. 189 k.p.c. poprzez ich błędną wykładnię polegającą na ustaleniu nieważności Umowy kredytu na cele mieszkaniowe nr (...) z dnia 30 czerwca 2003 roku zmienionej Aneksem nr (...) z dnia 28 lutego 2005 roku w całości, podczas gdy brak jest jakichkolwiek podstaw do uznania, iż umowa kredytu na cele mieszkaniowe nr (...) z dnia 30 czerwca 2003 roku przed zawarciem Aneksu nr (...) z dnia 28 lutego 2005 roku - będąca umową kredytu złotówkowego - jest nieważna, w szczególności, że Umowa ta została wykonana bądź zawiera postanowienia niedozwolone albo jej zawarcia naruszało bezwzględne przepisy prawa;

(2) Sąd I Instancji naruszył dyspozycję art. 385¹ § 1 k.c. poprzez jego błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że przedmiotem oceny abuzywności są postanowienia Umowy Kredytu rozumiane jako całe jednostki redakcyjne Umowy, tj. § 1 aneksu nr (...) z dnia 28 lutego 2005 roku (dalej jako: „Aneks nr (...)") oraz § 10 ust. 4 Umowy (w brzmieniu nadanym § 2 ust. 2 pkt 4 Aneksu nr (...)), podczas gdy zgodnie z art. 385¹ § 1 i 2 kc. przedmiotem tej oceny powinny być postanowienia rozumiane jako poszczególne normy wynikające z tych jednostek redakcyjnych, czyli w ramach Umowy kredytu z osobna: (1) norma wprowadzająca sam mechanizm indeksacji kwoty kredytu do waluty obcej, z którego wynika ryzyko walutowe polegające na tym, że wartość waluty obcej zmienia się pomiędzy dniem wypłaty kredytu (tj. przeliczeniem kwoty wyrażonej w złotych na franki szwajcarskie), a spłatą poszczególnych rat kapitałowo-odsetkowych (tj. przeliczeniem z franków szwajcarskich na złote polskie) (Klauzula Ryzyka Walutowego) oraz (2) norma, określająca w jaki sposób ustalany będzie kurs waluty obcej, na potrzeby operacji związanych z indeksowaniem przy wypłacie i przy spłacie kredytu (Klauzula Kursowa);

(3) Sąd I Instancji naruszył dyspozycję art. 385^{(
1)} § 1 k.c. poprzez jego błędne zastosowanie, w ten sposób, że uznał za abuzywną zarówno Klauzulę Ryzyka Walutowego, jaki Klauzulę Kursową, ponieważ przyjął, że rażąco naruszają interes konsumenta z tego względu, że przyznają Pozwanemu uprawnienie do swobodnego ustalania kursów kupna i sprzedaży CHF, stosowanych przy przeliczeniach świadczeń wynikających z Umowy kredytu, podczas, gdy normy te nie naruszają rażąco interesów konsumenta, a nawet gdyby przyjąć, że pomimo wskazanej powyżej okoliczności Pozwany naruszył interesy Powoda w sposób kwalifikowany, to uzasadnia to co najwyżej stwierdzenie abuzywności wyłącznie Klauzuli Kursowej, a nie Klauzuli Kursowej i Klauzuli Ryzyka Walutowego łącznie między innymi z uwagi na fakt, iź wypłata kredytu nastąpiła na mocy ważnej i niekwestionowanej treścią pozwu Umowy nr (...) z dnia 30 czerwca 2003 roku, a ponadto indeksacja kredytu dokonana po zawarciu Aneksu dokonana została po kursie negocjowanym przez Strony;

(4) Sąd I Instancji naruszył dyspozycję art. 385¹ § 1 k.c. poprzez jego błędne zastosowanie, w ten sposób, że uznał za abuzywne normy wynikające z postanowień § 1 Aneksu nr (...) oraz § 10 ust. 4 Umowy w tym Klauzulę Ryzyka Walutowego oraz Klauzulę Kursową, podczas gdy Klauzula Ryzyka Walutowego nie może zostać uznana za abuzywną, gdyż została ona uzgodniona przez Strony indywidualnie - m.in, poprzez samodzielny wybór przez Powoda formy kredytu indeksowanego - określa główny przedmiot świadczenia (co podkreślił sam Sąd I Instancji w odniesieniu do całego mechanizmu indeksacji] i została sformułowana w sposób jednoznaczny mając w szczególności na uwadze indywidualny charakter badania abuzywności w kontekście poziomu wiedzy Powoda - co wyklucza co do zasady możliwość badania jej pod kątem abuzywności, ewentualnie nie spełnia przesłanek abuzywności, gdyż jest dla powoda korzystna (a nie rażąco krzywdząca) - z uwagi na bezpośrednie powiązanie z korzystnym oprocentowaniem według stawki LIBOR/SARON - zdecydowanie niższym niż oprocentowanie dla kredytów Złotowych, a ponadto z uwagi na fakt, iż sama indeksacja salda kredytu pozostającego do spłaty na moment zawarcia Aneksu dokonana została po kursie negocjowanym;

na wypadek przyjęcia, że Klauzula Kursowa jest abuzywna zarzucił, że:

(5) Sąd I Instancji naruszył dyspozycję art. 385¹ § 1 i 2 k.c. poprzez jego błędne zastosowanie w ten sposób, że po uznaniu postanowień Umowy kredytu za abuzywne, Sąd I Instancji dokonał oceny możliwości dalszego obowiązywania Umowy kredytu bez wszystkich postanowień określających indeksację kredytu do franka szwajcarskiego, w tym bez Klauzuli Ryzyka Walutowego oraz Klauzuli Kursowej, podczas gdy przedmiotem oceny możliwości dalszego obowiązywania powinna być umowa bez postanowień abuzywnych, tj. Umowa kredytu bez Klauzuli Kursowej;

(6) Sąd I Instancji naruszył dyspozycję art. 22¹k.c. w zw. z art. 385¹ § 1 i 2 k.c. poprzez ich błędne zastosowanie, a w konsekwencji uznanie, iż Powodowi przysługuje w niniejszej sprawie status konsumenta, podczas gdy Powód w momencie zawierania Umowy Kredytu był przedsiębiorcą prowadzącym działalność gospodarczą w kredytowanej nieruchomości;

(7) Sąd I Instancji naruszył dyspozycję art. 385¹ § 1 i 2 k.c. poprzez jego błędną wykładnię i przyjęcie, ze nie jest dopuszczalne zastąpienie postanowień abuzywnych jakimikolwiek uregulowaniami wynikającymi z przepisów prawa, a w konsekwencji błędnie nie zastosował:

(a) art. 65 § 1 i 2 k.c.,

(b) art. 56 k.c. w zw. z art 41 prawa wekslowego stosowanego na zasadzie analogii legis;

(d) art. 56 k.c. w zw. ze wskazanymi w przypisie do tego punktu kilkudziesięcioma przepisami, z których na zasadzie analogii iuris lub analogii legis wynika, że w polskim systemie prawa obowiązuje generalna norma, zgodnie z którą wartość waluty obcej określa się według kursu średniego NBP,

podczas gdy ani art. 385^{(

1)} § 1 i 2 k.c., ani orzecznictwo TSUE nie stoją na przeszkodzie stosowaniu wyżej wskazanych przepisów na etapie oceny możliwości obowiązywania umowy po usunięciu postanowienia abuzywnego, tj. na etapie poprzedzającym etap zastąpienia postanowienia abuzywnego przepisem dyspozytywnym na warunkach wskazanych w orzeczeniach TSUE C- 26/13 Kasler i C-260/18 D. oraz TSUE z dnia 29 kwietnia 2021 roku w sprawie C-19/20 Bank (...) S.A. (motywy 56 i 57);

(8) Sąd I Instancji naruszył dyspozycję art. 69 ust. 3 Pr. Bank. w zw. art. 385¹ § 1 i 2 k.c. poprzez jego błędne niezastosowanie, w ten sposób, że na etapie oceny możliwości dalszego obowiązywania umowy po usunięciu normy abuzywnej Sąd I Instancji pominął, że Umowa kredytu może być wykonywana na podstawie art. 69 ust. 3 Pr. Bank.;

na wypadek przyjęcia, że po usunięciu Klauzuli Kursowej Umowa Kredytu nie może dalej obowiązywać zgodnie z prawem polski, zarzucił, że:

(9) Sąd naruszył I Instancji naruszył dyspozycję art. 385^{(

1)} § 1 i 2 k.c. przez jego niezastosowanie polegające na tym, że nie przesądził, czy unieważnienie umowy w całości narażałoby konsumenta na niekorzystne konsekwencje, gdy tymczasem w świetle orzecznictwa TSUE (C-26/13 Kasler i C-260/18 D.) taka analiza winna poprzedzać decyzję Sądu I Instancji o tym, czy Umowę kredytu unieważnić, czy uzupełnić szczegółowym przepisem dyspozytywnym, zaś stwierdzenie, iż unieważnienie Umowy kredytu jest dla Powoda niekorzystne stanowić winno przesłankę zastosowania przepisu dyspozytywnego prawa krajowego;

(10) Sąd I Instancji naruszył art. 358 § 2 k.c. w zw. z art. 385^{(

1)} § 1 i 2 k.c. przez jego niezastosowanie polegające na tym, że Sąd I Instancji nie zastąpił postanowienia abuzywnego, tj. Klauzuli Kursowej przepisem dyspozytywnym art. 358 § 2 k.c., podczas gdy przepis ten stanowi normę prawną, która może znaleźć zastosowanie zgodnie z orzeczeniami TSUE z dnia 29 kwietnia 2021 roku w sprawie C-19/20 Bank (...) S.A. (motywy 56 i 57) oraz TSUE z dnia 2 września 2021 r. w sprawie C- 932/19 OTP Jelzalogbank;

(11) Sąd I Instancji naruszył art. 385^{(

1 )}§ 1 i 2 k.c. przez jego niezastosowanie polegające na przyjęciu, że normy zawarte w przedmiotowym przepisie nie przewidują możliwości zastąpienia wyeliminowanego zapisu umownego przepisem prawa krajowego, w sytuacji, gdy możliwe było wypełnienie treści Umowy po stwierdzeniu bezskuteczności części jej postanowień przepisem dyspozytywnym prawa krajowego, który mógł znaleźć zastosowanie w sprawie zgodnie z orzeczeniami TSUE z dnia 29 kwietnia 2021 roku w sprawie C-19/20 Bank (...) S.A. (motywy 56 i 57) oraz TSUE z dnia 2 września 2021 r. w sprawie C-932/19 OTP Jelzalogbank;

(12) Sąd I Instancji naruszył art. 410 § 1 k.c. w zw. z art. 405 k.c. poprzez ich zastosowanie i przyjęcie, że strony są zobowiązane do zwrotu otrzymanych wzajemnych świadczeń m.in. z uwagi na fakt, iż po wyeliminowaniu ze stosunku prawnego łączącego strony potencjalnie abuzywnych zapisów Aneksu, Strony łączy Umowa kredytu na cele mieszkaniowe nr (...) z dnia 30 czerwca 2003 roku;

ewentualnie

(13) Sąd I Instancji naruszył art. 481 § 1 kc. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie, skutkujące bezpodstawnym zasądzeniem odsetek ustawowych za opóźnienie, albowiem winny być one ewentualnie zasądzone od dnia wymagalności roszczenia Powoda o zwrot nienależnego świadczenia - który to moment zgodnie z uchwałą 7 sędziów SN z dnia 7 maja 2021 r., III CZP 6/21 posiadającej moc zasady prawnej oraz uchwałą SN z dnia 28 kwietnia 2022 r., III CZP 40/22 - stanowi dzień złożenia przez należycie poinformowanego przez Sąd konsumenta (Powoda) oświadczenia o wyraźeniu/odmowie zgody na związanie niedozwolonym postanowieniem umownym, ewentualnie w przypadku uwzględnienia podniesionego w odpowiedzi na pozew zarzutu zatrzymania, Sąd nie powinien zasądzać w ogóle ustawowych odsetek za opóźnienie z uwagi na dylatoryjny charakter przedmiotowego zarzutu;

(14) Sąd I Instancji naruszył art. 496 k.c. w zw. z art. 497 kc. oraz art. 498 k.c. w zw. z art. 203¹ k.p.c., a wszystkie w zw. z art. 455 kc. poprzez błędną ich wykładnię, a w konsekwencji nieuwzględnienie zgłoszonych przez Pozwanego w odpowiedzi na pozew - na wypadek unieważnienia/stwierdzenia nieważności Umowy kredytu - zarzutu potrącenia oraz zarzutu zatrzymania z uwagi na brak wymagalności roszczenia Pozwanego objętego przedmiotowymi zarzutami;

2. Naruszenie przepisów postępowania cywilnego mające istoty wpływ na treść zaskarżonego wyroku, tj.:

(1) istnienia/nieistnienia stosunku prawnego) - vide wytyczne Sądu Najwyższego zawarte w wyroku z dnia 1 czerwca 2022 roku, sygn. akt IICSKP 364/22, w którym Sąd Najwyższy dokonał analizy właściwego sposobu formułowania roszczenia na podstawie art. 189 k.p.c., które to wytyczne nie znalazły odzwierciedlenia w skarżonym Wyroku Sądu Okręgowego, co skutkować winno jego zmianą;

(2) naruszenie przepisu art. 203¹§ 1-3 k.p.c. w zw. z art. 91 k.p.c. oraz w zw. z art. 455 k.c. przez błędne przyjęcie, iż zgłoszenie procesowego zarzutu potrącenia wymaga złożenia dodatkowego oświadczenia o potrąceniu o charakterze materialnoprawnym, a w konsekwencji nieuwzględnienie złożonego na wypadek stwierdzenia przez Sąd nieważności Umowy kredytu procesowego zarzutu potrącenia;

(3) naruszenie przepisu art. 227 k.p.c. w zw. z 271 § 1 k.p.c. w zw. z art 235² § 1 pkt 2 k.p.c. przez bezpodstawne pominięcie wniosku Pozwanego o dopuszczenie i przeprowadzenia dowodu z zeznań świadka M. Ś. oraz E. S., podczas gdy dowód ten dotyczy okoliczności mających dla sprawy istotne znaczenie, a sporne okoliczności nie zostały jeszcze dostatecznie wyjaśnione w ramach dozwolonej obrony Pozwanego przed zarzutem abuzywności postanowień umownych;

(4) naruszenie przepisu art. 233 § 1 k.p.c. przez błędną, sprzeczną z zasadami logiki i doświadczenia życiowego ocenę materiału dowodowego, polegającą na przyjęciu, że Pozwany bank może dowolnie określać kursy waluty w Tabeli kursów, a w konsekwencji uznanie, że ma prawo do dowolnego kształtowana wysokości zobowiązań Powoda w sytuacji, gdy kryteria, które ostatecznie decydują o kursie ogłoszonym w tabeli nie pozostają w gestii banku;

(5) naruszenie przepisu art. 233 k.p.c. przez sprzeczne z zasadami logiki i doświadczenia życiowego przyjęcie, że spread walutowy stanowił element wynagrodzenia Pozwanego za udzielony kredyt, w sytuacji gdy spread walutowy nie jest stricte wynagrodzeniem Banku, jego wysokość nie była ukrywana przez Pozwanego i była możliwa do wyliczenia dla każdej zainteresowanej osoby, a zastosowanie dwóch kursów wymiany walut (kursu kupna przy uruchomieniu kredytu oraz kursu sprzedaży przy przeliczaniu rat kapitałowo-odsetkowych) uzasadnione było dokonywaniem przez Pozwanego transakcji na rynku międzybankowym w celu sfinansowania akcji kredytowej dotyczącej udzielania kredytów indeksowanych do waluty CHF;

(6) naruszenie przepisu art. 278 § 1 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. w zw. z art. 235² § 1 pkt 2 k.p.c., polegające na pominięciu przez Sąd dowodu z opinii biegłego sądowego wnioskowanego przez Pozwanego, pomimo tego, że rozstrzygniecie przedmiotowej sprawy wymagało wiadomości specjalnych w ramach podjętej przez Pozwanego obrony przed zarzutem abuzywności postanowień Umowy kredytu w związku z rzekomym kształtowaniem przez Pozwanego kursów w tabeli kursów walut w sposób rażąco krzywdzący dla kredytobiorcy;

(7) naruszenie przepisu art. 299 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. w zw. z art. 235¹ § 1 pkt 2 k.p.c., polegające na pominięciu przez Sąd dowodu z przesłuchania Powoda. Dowód ten miał służyć wykazaniu faktów mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy. Sporne okoliczności - takie jak indywidualny zakres uzgodnień pomiędzy stronami czy świadomość oraz poziom wiedzy Powoda w kwestii waloryzacji kredytu - nie zostały dostatecznie wyjaśnione w ramach dozwolonej obrony Pozwanego przed zarzutem abuzywności postanowień umownych.

(8) naruszenie przepisu art. 233 § 1 i 2 k.p.c. w zw. z art. 309 k.p.c. - poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów przeprowadzonych w sprawie, dokonanej wybiórczo, polegające na zupełnym pominięciu dla oceny istoty sprawy stanowiska doktryny wyrażonego w opinii prawnej autorstwa dr hab. I. W., a w konsekwencji błędnym przyjęciu, zarówno na etapie subsumpcji, jak i wyrokowania, że kwestionowane przez Powoda postanowienia umowne mają charakter abuzywny powodujący nieważność całej Umowy, ewentualnie, iż w niniejszej sprawie nie zachodzi możliwość zastosowania przepisu dyspozytywnego, a w konsekwencji zastąpienia kursu z tabeli Banku kursem średnim NBP, a nadto błędnym przyjęciu, iż nie jest możliwe rozważenie innych skutków abuzywności niż unieważnienia Umowy kredytu;

(9) naruszenie przepisu art. 6 ust. 1 Dyrektywy 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich (Dz.U. 1993, L 95, s. 29) w związku z art. 47 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej poprzez niepoinformowanie konsumenta o skutkach prawnych, jakie może spowodować unieważnienie spornej Umowy, niezależnie od tego, czy konsument jest reprezentowany przez zawodowego pełnomocnika w sytuacji, gdy Sąd orzekający stwierdził nieuczciwy charakter postanowienia umownego zawartej przez Strony Umowy.

Mając na uwadze powyższe zarzuty, wniósł:

1) na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmianę zaskarżonego wyroku Sądu I Instancji w całości i orzeczenie co do istoty sprawy - poprzez oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od Powoda na rzecz Pozwanego kosztów postępowania przed Sądem I Instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych;

w każdym przypadku

2) zasądzenie od Powoda na rzecz Pozwanego zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych;

3) na podstawie art. 380 k.p.c. rozpoznanie niezaskarżalnego postanowienia Sądu I Instancji z dnia 10 maja 2022 roku mającego wpływ na rozstrzygnięcie sprawy w przedmiocie pominięcia wniosku Pozwanego o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z zeznań świadka M. Ś. oraz E. S. i dopuszczenie przeprowadzenie przez Sąd dowodu z zeznań świadka:

- M. Ś. na następujące, poszczególne okoliczności ( fakty) istotne dla rozstrzygnięcia sprawy: (i) zasady funkcjonowania kredytów indeksowanych do CHF, (ii) sytuacji na rynku kredytów hipotecznych w latach 2004-2009 (iii) przyczyny, dla których kredytobiorcy decydowali się na kredyt indeksowany do CHF, (iv) sposób liczenia zdolności kredytowej dla kredytów udzielanych w PLN oraz kredytów indeksowanych do CHF, (y) powszechna na rynku bankowym praktyka ograniczania się w treści klauzul indeksacyjnych do odesłania do kursów tabelarycznych (kupna i sprzedaży), która to praktyka w 2008 roku, kiedy zawarte zostały aneksy: Aneks do Umowy kredytu nr(...) i Aneks do Umowy kredytu nr (...), nie była kwestionowana przez właściwe organy nadzorcze, (vi) zasady i procedury obowiązujące w (...) Bank S.A. przy zawieraniu umów kredytu, w tym umów kredytu indeksowanego do waluty CHF, w tym procedury dotyczące informowania potencjalnych kredytobiorców o ryzyku walutowym i ryzyku stopy procentowej, (vii) obowiązki pracowników (...) Bank S.A. wynikające z procedur kredytowych w zakresie kredytów indeksowanych do walut obcych, (viii) zakres stosowania procedury informacyjnej, (ix) zasady weryfikacji stosowania procedury informacyjnej przez pracowników (...) Bank S.A.;

- E. S. na następujące, poszczególne okoliczności faktyczne (fakty) istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, (i) zasady związane z finansowaniem kredytów indeksowanych w walucie CHF, w tym zaciągania zobowiązań w tej walucie, (ii) skutki finansowe dla Banku w przypadku tzw. „odfrankowania" kredytu, tj. zmiany kredytu indeksowanego na kredyt złotowy z oprocentowaniem opartym o wskaźnik LIBOR CHF; (iii) sposób przygotowywania i publikowania tabel kursowych Pozwanego, (iv) zasady określania kursów walut oraz (v) sposób określania wysokości spreadu;

4) na podstawie art. 380 k.p.c. rozpoznanie niezaskarżalnego postanowienia Sądu I Instancji z dnia 10 maja 2022 roku mającego wpływ na rozstrzygnięcie sprawy w przedmiocie pominięcia wniosku Pozwanego o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu bankowości i dopuszczenie przeprowadzenie przez Sąd dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu bankowości zgłoszonego celem obrony przed zarzutem abuzywności;

5) na podstawie art. 380 k.p.c. rozpoznanie niezaskarżalnego postanowienia Sądu I Instancji z dnia 1 sierpnia 2022 roku mającego wpływ na rozstrzygnięcie sprawy w przedmiocie pominięcia wniosku o przeprowadzenie dowodu z przesłuchania Powoda na następujące, poszczególne okoliczności faktyczne (fakty) istotne dla rozstrzygnięcia sprawy: (i) przyczyna wyboru kredytu indeksowanego do waluty CHF, (ii) świadomość ryzyka związanego ze zmianą kursu walut, (iii) akceptacja zasad dotyczących określenia kwoty kredytu, sposobu jego uruchomienia i wykorzystania, jak również warunków jego spłaty, (iv) cel zaciągnięcia kredytu przez Powoda, (v) przebieg procedury zawierania umowy kredytowej,

W odpowiedzi na apelację pozwanego, powód wniósł o jej oddalenie i zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego. Wniósł o nieuwzględnienie zgłoszonego zarzutu potrącenia i zatrzymania.

Powód pismem z dnia 18 lipca 2025r. (k. 455) oraz na rozprawie apelacyjnej 24 lipca 2025r. (k.477) podał, że pozwany bank wystąpił przeciwko niemu z pozwem o zwrot udostępnionego kapitału kredytu w kwocie 180 000zł. – kwota udostępnionego kapitału kredytu wynosiła faktycznie 176 911,38 PLN (IC 5374/24). Powód potracił przysługującą mu wierzytelność w kwocie 123 583,86zł. oraz w kwocie 22 331,14 CHF uiszczone w okresie od 28 lutego 2005r. do 8 kwietnia 2021r., przy czym kwota 22 331,14 CHF przeliczona została po średnim kursie NBP 4,5944 z 11 grudnia 2024r. Wskutek umorzenia, Bank jest nadal winny powodowi kwotę 10 724,07 CHF ( 226 182,05 PLN - 176 911,38 PLN = 49 270,67 PLN x 4,5944 = 10 724,07 CHF.

W związku ze skutecznym potraceniem powód cofnął pozew ze zrzeczeniem się roszczenia w części dochodzonego roszczenia pieniężnego w ramach niniejszego postępowania tj. w zakresie kwoty 123 583,86zł. i 11 607,07 CHF.

Podtrzymał zmodyfikowane żądanie pozwu w zakresie:

zasądzenia od pozwanego na rzecz strony powodowej kwoty 10 724,07 CHF wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 05.05.2021 r. do dnia zapłaty;

oraz

zasądzenia od pozwanego na rzecz strony powodowej odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 11.607,07 CHF od dnia 05.05.2021 r. do dnia 11.12.2024 r.;

zasądzenia od pozwanego na rzecz strony powodowej kwoty 50,00 PLN wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 29.03.2022 r. do dnia zapłaty oraz

zasądzenia od pozwanego na rzecz strony powodowej odsetek ustawowych za opóźnienie od następujących kwot i dat:

a) od kwoty 49 543,13 PLN od dnia 05.05.2021 r. do dnia 11.12.2024 r.;

a) od kwoty 74 040,73 PLN od dnia 29.03.2022 r. do dnia 11.12.2024 r.;

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego banku okazała się częściowo zasadna, a to w związku z okolicznościami jakie nastąpiły po wydaniu orzeczenia przez Sąd I instancji.

Sąd Apelacyjny podziela ustalenia faktyczne i wnioski wyprowadzone przez Sąd I instancji w pisemnym uzasadnieniu w pełnym zakresie. Uzupełniająco przed Sądem II instancji ustalono, że:

Powód A. K. w 2003 roku zdecydował się na zakup mieszkania w K. w celu zaspokojenia swoich potrzeb mieszkaniowych.

Powód nie posiadał wystarczających środków na sfinansowanie zakupu mieszkania, więc zaczął szukać kredytowania dla tej inwestycji. Ostatecznie wybrałK.bank, z którym 24 czerwca 2003r. zawarł umowę kredytu na kwotę 180 000 PLN.

Powód z wykształcenia jest germanistą. Wówczas pracował jako nauczyciel języka niemieckiego w szkole oraz w Instytucie (...). Z instytutem rozliczał się wystawiając faktury w ramach założonej jednoosobowej działalności gospodarczej. Dla celów ewidencyjnych podał jako siedzibę prowadzonej działalności adres kredytowanego mieszkania. W mieszkaniu nie prowadził działalności, w jej rozliczeniu korzystał z usług wykwalifikowanej księgowej w terenu K.. Nie wliczał kosztów kredytu do prowadzonej działalności gospodarczej.

W 2005r. opiekun bankowy (...) Banku zaproponował mu zawarcie aneksu do umowy którym dokonałby przekształcenia kredytu w PLN na kredyt denominowany ( waloryzowany) w walucie CHF. Pracownik banku podawał, że kredyt denominowany jest korzystniejszy niż złotowy, ma niższe raty i niższe oprocentowanie, że kurs CHF jest stabilny, praktycznie się nie waha.

W dniu podpisania aneksu nr (...) do umowy przedstawiono powodowi gotowy formularz. Pracownik banku nie tłumaczył mechanizmu denominacji, jak Bank będzie ustalał kurs CHF, że może negocjować kurs CHF. Nie okazywał tabel kursowych banku. Nie poinformowano powoda, że w przypadku wahania kursu CHF wysokość raty i kredytu może wzrosnąć w sposób nieograniczony. Nie przedstawiono historycznych kursów CHF, symulacji obrazującej wpływ wzrostu kursu CHF na kapitał pozostały do spłaty w PLN oraz wysokość raty. Nie zaproponowano żadnych zabezpieczeń. Kredyt powód spłacał z rachunku (...), z którego bank pobierał ratę, dokonując przeliczenia na CHF.

(dowód: zeznania powoda A. K. k. 477 od 00:15:44 - 00:36:16)

Pozwany bank otrzymał odpowiedź na pozew w niniejszej sprawie 19 lipca 2021r. ( k. 68 )

W odpowiedzi na pozew z 4 sierpnia 2021r. pełnomocnik pozwanego banku, posiadający też pełnomocnictwo do składania oświadczeń o charakterze materialnoprawnym z ostrożności procesowej, na wypadek unieważnienia umowy kredytu przez sąd, podniósł ewentualny zarzut potrącenia wierzytelności powoda o zapłatę kwoty dochodzonej pozwem z wzajemną wierzytelnością banku o zwrot udzielonego kredytu tj. kwoty 180.000 zł (k. 71, k. 116). Pełnomocnik banku wskazał, że wierzytelności strony pozwanej nadają się do potrącenia w niniejszym postępowaniu.

Pozwany bank wystąpił przeciwko powodowi z pozwem o zwrot udostępnionego kapitału kredytu w kwocie 180 000zł. – kwota udostępnionego kapitału kredytu wynosiła faktycznie 176 911,38 PLN ((...)). Odpis pozwu powód otrzymał 10 grudnia 2024r.

(dowód: odpis pozwu k. 459-460)

Pismem z dnia 31 marca 2025r. powód potrącił przysługującą mu wierzytelność względem banku w kwocie 123 583,86 PLN oraz w kwocie 22 331,14 CHF uiszczone w okresie od 28 lutego 2005r. do 8 kwietnia 2021r., przy czym kwota 22 331,14 CHF przeliczona została po średnim kursie NBP 4,5944 z 11 grudnia 2024r. – dzień wymagalności roszczenia banku - z wierzytelnością banku w kwocie 176 911,38 PLN. Wskutek umorzenia, obie wierzytelności umorzyły się do wysokości wierzytelności niższej, a w związku z tym Bank jest nadal winny powodowi kwotę 10 724,07 CHF ( 226 182,05 PLN - 176 911,38 PLN = 49 270,67 PLN x 4,5944 = 10 724,07 CHF).

(dowód: oświadczenie o potraceniu z potwierdzeniem nadania k. 461-462)

Powyższy uzupełniający stan faktyczny, Sąd Apelacyjny ustalił na podstawie dowodów z dokumentów zebranych w toku postępowania przed Sądem I instancji oraz Sądem Apelacyjnym, których moc dowodowa nie budziła wątpliwości oraz na podstawie zeznań powoda, które uznał za wiarygodne w całości.

Zarzuty naruszenia przepisów postępowania, podniesione w apelacji strony pozwanej, okazały się zasadne jedynie w zakresie okoliczności pominiętych przy rozstrzyganiu sprawy przez Sąd I instancji, o które j.w. Sąd Apelacyjny uzupełnił ustalenia faktyczne sprawy. Poza tym, Sąd Apelacyjny wskazuje, że nie zachodziła w sprawie konieczność uzupełnienia stanu faktycznego poprzez ustalanie faktów na jakie zgłoszone zostały przez stronę pozwaną dowody z zeznań świadków: M. Ś. i E. S. oraz z opinii biegłego. Dla dokonania oceny czy w umowie o kredyt łączącej strony, aneksowanej dnia 28 lutego 2005 r. zawarte są postanowienia, które należy ocenić jako niedozwolone postanowienia umowne, czy zachodzą przesłanki do dokonania oceny umowy jako nieważnej, zbędnym było przeprowadzanie dowodów wnioskowanych przez stronę pozwaną, zasadnie pominiętych przez Sąd I instancji, na podstawie art. 235² § 1 pkt 5 k.p.c., co skutkowało dokonaniem oceny o braku podstaw do wydania postanowienia dowodowego na podstawie art. 380 k.p.c. i pominięciem tych dowodów przez Sąd Apelacyjny (k. 478)

W świetle powyższych rozważań Sąd Apelacyjny uznaje jako nieprzydatną dla rozstrzygnięcia sprawy, jako nie dotyczącą tej konkretnej sprawy opinię prawną dr hab. I. W., która nie wiąże Sądu, bowiem to Sąd w konkretnej sprawie stosuje prawo i dokonuje jego wykładni.

W świetle aktualnego orzecznictwa TSUE dotyczącego wykładni art. 6 ust. 1 Dyrektywy 93/13/EWG zawartej w wyroku z dnia 7.12.2023 roku C-140/22 Trybunał przypomniał, że art. 6 ust. 1 dyrektywy 93/13 stanowi, iż nieuczciwe warunki nie są wiążące dla konsumentów. Jak wynika zatem z orzecznictwa, jest to przepis bezwzględnie obowiązujący, który zmierza do zastąpienia ustanowionej przez umowę formalnej równowagi praw i obowiązków stron umowy rzeczywistą równowagą, która przywraca równość stron (wyrok z dnia 17 maja 2018 r., Karel de Grote – Hogeschool Katholieke Hogeschool Antwerpen, C-147/16, EU:C:2018:320, pkt 27 i przytoczone tam orzecznictwo). Ponadto w ramach zadań ciążących na sądzie krajowym zgodnie z przepisami dyrektywy 93/13 jest on obowiązany do zbadania z urzędu, czy dane warunki umowne mają charakter nieuczciwy, i dokonawszy takiego badania, do zniwelowania braku równowagi między konsumentem a przedsiębiorcą (wyrok z dnia 17 maja 2018 r., Karel de Grote – Hogeschool Katholieke Hogeschool Antwerpen, C-147/16, EU:C:2018:320, pkt 29 i przytoczone tam orzecznictwo). Zgodnie z art. 6 ust. 1 tej dyrektywy sądy odsyłające są zatem zobowiązane do wyłączenia stosowania nieuczciwych warunków umownych, aby nie wywierały one, w braku sprzeciwu konsumenta, wiążących wobec niego skutków (wyrok z dnia 26 marca 2019 r., Abanca Corporación Bancaria i Bankia, C-70/17 i C-179/17, EU:C:2019:250, pkt 52 i przytoczone tam orzecznictwo). Jednakże zastrzeżona dla konsumenta możliwość sprzeciwienia się stosowaniu dyrektywy 93/13 nie może być rozumiana w ten sposób, że nakłada na niego, w celu dochodzenia praw, które wywodzi z tej dyrektywy, pozytywny obowiązek powołania się na przepisy tej dyrektywy w drodze sformalizowanego oświadczenia złożonego przed sądem.

Zarzuty naruszenia prawa procesowego są dowiedzione jeżeli zostanie wykazane, że gdyby nie zaistniałe błędy proceduralne sądu I instancji, orzeczenie kończące spor miedzy stronami miałoby inną treść. Zarzuty naruszenia prawa procesowego, przywołane przez skarżący bank pozostają jedynie częściowo trafne, o czym mowa powyżej. Pozostałe zarzuty dotyczące naruszenia przepisów postępowania, należy ocenić jako bezzasadne.

Odnośnie zarzutów naruszenia prawa materialnego, podniesionych w apelacji przez stronę pozwaną, w zakresie, w jakim Sąd ten przyjął, że umowa zawarta pomiędzy stronami zawiera klauzule niedozwolone, które nie wiążą konsumenta z mocy art. 385 ¹§ 1 zd. 1 k.c. Sąd Apelacyjny, biorąc pod uwagę linię orzeczniczą wypracowaną na datę wydawania orzeczenia przez Sąd II instancji, stwierdza, że nie zasługiwały one na uwzględnienie.

W ramach żądania pozwu badaniu podlegała umowa z 30 czerwca 2003r zmieniona aneksem z 28 lutego 2005r. pod kątem abuzywności niektórych postanowień w niej zawartych i wpływu ewentualnej nieważności tych postanowień na ważność całej umowy.

W rozpoznawanej sprawie aneks z 28 lutego 2005r. wpływa na treść pierwotnej umowy w taki sposób, że razem tworzą całość tj. aneks zawiera nową, zmienioną treść umowy kredytowej, która jest tekstem jednolitym. Umowa kredytu w pierwotnej wersji przestała obowiązywać i nie ma do niej powrotu. Aneks bowiem wprowadzający przejście z kredytu złotowego na denominowany, stanowi tak znaczącą ingerencję w treść stosunku prawnego, że nie można mówić jedynie o zmianie, lecz o nawiązaniu praktycznie nowej umowy. Zapis § 1 aneksu wprost wskazuje na „przekształcenie” kredytu złotowego na kredyt denominowany (waloryzowany) w walucie CHF.

Przepisy art. 385 i następnych k.c. dotyczące niedozwolonych postanowień umownych mają charakter szczególny w stosunku do tych przepisów, które mają generalne zastosowanie do kształtowania przez kontrahentów treści umowy. Stanowią one implementację w polskim prawie postanowień dyrektywy nr 93/13 w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich. Sądy krajowe stosując prawo wewnętrzne, zobowiązane są tak dalece, jak to możliwe, dokonywać jego wykładni w świetle brzmienia i celu tej dyrektywy, tak by osiągnąć przewidziany w niej rezultat, a zatem zastosować się do art. 288 akapit 3 Traktu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej ( por. wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 13.06.2016r., C-377/14). Zatem normę art. 385¹ k.c. należy traktować jako lex specialis względem regulacji kodeksowej jaką jest art. 58 § 1 i 2 k.c. Przewidziana przez art. 385¹ k.c. sankcja bezskuteczności wobec konsumenta niedozwolonej klauzuli umownej ma dla niego działanie ochronne i jest dla niego obiektywnie korzystniejsza, aniżeli sankcja nieważności wynikająca z normy ogólnej art. 58 k.c. ( por. uchwała SN z dnia 28.04.2022r. sygn. akt IIICZP 40/22 ). Sąd I instancji dokonał oceny zakwestionowanych postanowień umownych przez powoda z punktu widzenia ich niedozwolonego charakteru.

W umowie z dnia 30 czerwca 2003r. zmienionej aneksem z 28 lutego 2005r. strony zawarły m. in. zapisy:

Treść przytoczonych powyżej postanowień dot. mechanizmu denominacji i dot. zakresu ryzyk obciążających kredytobiorcę, a wiążących się z zawartą umową, zdaniem Sądu Apelacyjnego prowadzi do wniosku, że umowa łącząca strony zawiera klauzule niedozwolone, które nie wiążą konsumenta z mocy art. 385¹ § 1 zd. 1 k.c.

W świetle kryteriów przewidzianych w przywołanym przepisie za niedozwolone należało uznać klauzule, zgodnie z którymi kredyt udzielany w złotych, był denominowany do waluty CHF wg kursu kupna waluty z tabeli banku na dany dzień, a raty kapitałowo-odsetkowe będą spłacane w złotych polskich po uprzednim ich przeliczeniu wg kursu sprzedaży CHF z tabeli kursowej banku. Sporne klauzule nie spełniały warunku sformułowania w sposób jednoznaczny i zrozumiały (art. 358 § 2 k.c.). Umowa kredytu nie przedstawiała w sposób przejrzysty konkretnych działań mechanizmu wymiany waluty obcej, tak by klient banku był w stanie samodzielnie oszacować, w oparciu o jednoznaczne i zrozumiale kryteria, wypływające dla niego z umów konsekwencje ekonomiczne. Umowa nie dawała też żadnego instrumentu pozwalającego bronić się przed decyzjami banku w zakresie wyznaczonego kursu.

Umowa nie zawierała żadnych zasad ustalania kursu waluty CHF. Tak skonstruowana umowa pozostawiała pozwanemu Bankowi dowolność w zakresie wyboru kryteriów ustalania kursu franka szwajcarskiego w swoich tabelach kursowych, a w konsekwencji – kształtowania wysokości zobowiązań kredytobiorcy. Ograniczeń w tym zakresie nie przewidują bowiem ani umowa ani przepisy prawa powszechnie obowiązującego. Takie uregulowanie umowne należy wobec tego uznać za sprzeczne z dobrymi obyczajami oraz naruszające interesy konsumenta. Pogląd, w myśl którego postanowienia umowy (regulaminu) określające zarówno zasady przeliczenia kwoty udzielonego kredytu na złotówki przy wypłacie kredytu, jak i spłacanych rat na walutę obcą, pozwalające bankowi swobodnie kształtować kurs waluty obcej mają charakter niedozwolonych postanowień umownych, pozostaje aktualny w najnowszym orzecznictwie Sądu Najwyższego, a Sąd Apelacyjny w niniejszym składzie w pełni pogląd ten podziela (tak m.in. postanowienie SN z 4.10.2023 r., I CSK 368/23, LEX nr 3610428 i powołane tam orzecznictwo), co czyni zarzuty strony pozwanej niezasadnymi. Dodać do powyższego można, że wykładnia językowa art. 385 ¹ § 1 zd. 1 k.c. nie stwarza podstaw do przyjęcia, że w ramach oceny abuzywności postanowienia istotny jest sposób jego stosowania przez przedsiębiorcę. Przeciwnie, skłania ona do wniosku, że decydujące znaczenie ma nie to, w jaki sposób przedsiębiorca stosuje postanowienie i dla kogo jest to korzystne, lecz to, w jaki sposób postanowienie kształtuje prawa i obowiązki konsumenta (tak: uchwała SN(7) z 20.06.2018 r., III CZP 29/17, OSNC 2019, nr 1, poz. 2, zob. także postanowienie SN z 28.09.2023 r., I CSK 204/23, LEX nr 3608342).

Postanowienia umowne o analogicznej treści i identycznych skutkach jak postanowienia kwestionowane w niniejszej sprawie zostały wpisane do rejestru klauzul niedozwolonych na podstawie prawomocnych orzeczeń sądowych – nr wpisu (...). I tak; w wyroku z 27 grudnia 2010 r. w sprawie o sygn. akt XVII AmC 1531/09, Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów w W. w ramach kontroli abstrakcyjnej, uznał za niedozwolone i zakazał wykorzystywania w obrocie z konsumentami postanowienia zawartego we wzorcu umowy o nazwie „umowa o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych (...) waloryzowany kursem CHF” o treści: „raty kapitałowo-odsetkowe oraz raty odsetkowe spłacane są w złotych po uprzednim ich przeliczeniu wg kursu sprzedaży CHF z tabeli kursowej (...) Banku S.A. obowiązującego na dzień spłaty z godziny 14:50”. Zgodnie ze stanowiskiem TSUE zajętym w wyroku z 21 września 2023 r. w sprawie C - 139/22 - art. 3 ust. 1, art. 7 ust. 1 i art. 8 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich należy interpretować w ten sposób, że nie stoją one na przeszkodzie temu, by warunek umowny, który nie był indywidualnie negocjowany, został uznany przez właściwe organy krajowe za nieuczciwy z tego tylko powodu, że jego treść jest równoznaczna z treścią postanowienia wzorca umowy wpisanego do krajowego rejestru klauzul niedozwolonych.

Zgodnie z art. 385¹ § 1 k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. W przedmiotowej sprawie spełnione są wszystkie przesłanki przewidziane w wymienionym przepisie.

Powód działał jako konsument, a zaciągnięcie kredytu nastąpiło w celu zaspokojenia jego potrzeb mieszkaniowych, na co wskazuje wprost dokumentacja kredytowa.

Postanowienia zawarte w umowie będącej przedmiotem niniejszego postępowania nie były przedmiotem indywidualnych uzgodnień stron, o czym świadczy samo zawarcie umowy z zastosowaniem wzorca umownego. Co do zasady, wzorce te stanowią zbiór praw i obowiązków stron opracowany przed zawarciem umowy i wprowadzany do stosunku prawnego przez jedną ze stron w taki sposób, że druga strona nie miała wpływu na ich treść. Są one zwykle formułowane w oderwaniu od konkretnego stosunku umownego i w sposób jednolity określają treść przyszłych umów, stąd też strona, która wyraziła zgodę na zawarcie umowy nie może według swojej woli i wiedzy zmieniać jej treści.

Postanowienia umowne kwestionowane w niniejszym postępowaniu dotyczą głównych świadczeń stron, jednak nie zostały one sformułowane jednoznacznie, co również wynika z treści umowy. Odwołanie się do kursów walut zawartych w tabeli kursów obowiązującej w pozwanym Banku narusza równorzędność stron umowy, albowiem prowadzi do nierównomiernego rozłożenia uprawnień i obowiązków między stronami stosunku obligacyjnego, co godzi w dobre obyczaje i skutkuje rażącym naruszeniem interesów konsumenta. W tak ukształtowanym stosunku umownym konsument jest bowiem obciążony nieograniczonym ryzykiem kursowym i ponosi niebezpieczeństwo nieograniczonego wzrostu swojego zadłużenia pomimo dokonywania regularnych spłat. Konsument nadto zostaje obciążony tzw. „spreadem walutowym” stanowiącym dodatkowe wynagrodzenie banku za udzielenie kredytu i korzystanie z kapitału poza prowizją oraz odsetkami, pomimo tego, że brak jest ku temu jakichkolwiek podstaw.

Jak wynika z wyroku Sądu Najwyższego z dnia 28 września 2021r. I CSKP 74/21 umowa kredytowa jest zawierana na wiele lat, ma na celu zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych kredytobiorcy i wywiera daleko idący wpływ dla egzystencji konsumenta. Z uwagi na te okoliczności wprowadzenie do umowy kredytowej mechanizmu działania kursowego wymaga szczególnej staranności banku w zakresie wyraźnego wskazania zagrożeń wiążących się z oferowanym kredytem, tak, by konsument miał pełne rozeznanie konsekwencji ekonomicznych zawieranej umowy. Obowiązek informacyjny w zakresie ryzyka kursowego powinien być wykonany w sposób jednoznacznie i zrozumiale unaoczniający konsumentowi, który z reguły posiada tylko elementarną znajomość rynku finansowego, że zaciągniecie tego rodzaju kredytu jest bardzo ryzykowne, a efektem może być obowiązek zwrotu kwoty wielokrotnie wyższej, mimo dokonywanych regularnych spłat.

Również z orzecznictwa TSUE wynika, że prawidłowe pouczenie ze strony banku winno uświadomić kredytobiorcy, że ryzyko kursowe ma charakter nieograniczony i ukazywać wpływ także silnej deprecjacji waluty krajowej, w której dokonywane są płatności w stosunku do waluty indeksacji kredytu, na wysokość raty i saldo kredytu. Niekiedy może to bowiem spowodować, że ciężar spłaty kredytu będzie dla konsumenta nie do udźwignięcia. Trzeba przy tym wskazać, że sama wiedza konsumenta o zmienności kursów nie świadczy jeszcze o świadomości poziomu tego ryzyka. Pouczenia muszą być szczegółowe, zawierać symulacje i przedstawiać zmiany kursu w długim okresie, najlepiej gdyby był to czas obowiązywania umowy (wyrok TSUE z 30 kwietnia 2014 C-26/13; wyrok TSUE z 20 września 2017 r. C -186/16; wyrok TSUE z 20 września 2018 r. C-51/17; wyrok TSUE z 14 marca 2019 r. C-118/17)

Pozwany bank nie wykazał, aby spełnił obowiązek informacyjny zgodnie z przedstawionymi wyżej wymogami. Pozwany Bank nie udowodnił, aby informacje przekazane powodowi przed zawarciem umowy były na tyle obszerne i jasne, że jako konsument, na ich podstawie mógł się orientować o skali ryzyka związanego z możliwą zmianą kursu waluty i wpływu tego ryzyka na wysokość całego zobowiązania kredytowego i poszczególnych rat. Tu wyraźnie podkreślić należy, że wykazanie tych okoliczności spoczywało na kredytodawcy a nie na kredytobiorcy.

To pozwany bank nie wykazał, że ryzyko kursowe jest nieograniczone zaś w przypadku silnej deprecjacji waluty krajowej ciężar spłaty kredytu/pożyczki może okazać się dla konsumenta nie do udźwignięcia. W efekcie powód nie został prawidłowo poinformowany o realnej skali tego ryzyka, a w szczególności, że kurs wzrostu będzie tak istotnie rzutować na saldo całego kapitału kredytu i wysokość rat. Powodowi nie zaprezentowano szczegółowej symulacji która wskazywałaby, jakie kwoty kredytu będzie musiał uiszczać w przypadku istotnego wzrostu kursu CHF. Konstrukcja samej umowy kredytu jest natomiast taka, że w przypadku wzrostu kursu franków to saldo może rosnąć nadal – teoretycznie w nieskończoność i bez żadnych ograniczeń. Nie sposób w tej sytuacji mówić o zachowaniu równorzędności podmiotów czy porównywalności wysokości świadczeń. Jest to rozwiązanie wadliwe i rażąco krzywdzące powoda, zaś skutków takiego rozwiązania z pewnością nie sposób było przewidzieć jedynie na podstawie analizy postanowień umowy, bez posiadania obszernej wiedzy i doświadczenia ekonomicznego.

Ocena korzyści i ryzyka płynącego z zawarcia umowy kredytu związanego z walutą, a zwłaszcza porównania go z kredytem złotówkowym, wymaga nie tylko określenia bieżących parametrów, ale i możliwego niekorzystnego rozwoju sytuacji na rynku. Dopiero podanie tych informacji – w ocenie Sądu Apelacyjnego – jest na tyle jasne i precyzyjne, że pozwala przeciętnemu konsumentowi na podjęcie racjonalnej decyzji odnośnie ewentualnej opłacalności kredytu i płynącego stąd ryzyka finansowego. Niepełna informacja o ryzyku kursowym w oczywisty sposób wpływa na decyzję o zawarciu umowy kredytu powiązanej z kursem walutowym.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego, wyeliminowanie z umowy klauzul abuzywnych na tyle głęboko ingeruje w kluczowe elementy stosunku zobowiązaniowego i stosunek ten dekompletuje, że umowę należało uznać za nieważną w całości. W doktrynie prawa cywilnego rozwiązanie takie jest akceptowane (tak m.in. B. Gliniecki [w:] Kodeks cywilny. Komentarz aktualizowany, red. M. Balwicka-Szczyrba, A. Sylwestrzak, LEX/el. 2023, art. 385 ^{(

1)} ; zob. także uchwała SN z 15 września 2020 r., III CZP 87/19, OSNC 2021, nr 2, poz. 11., w treści której Sąd Najwyższy wskazał, że jeżeli eliminacja niedozwolonego postanowienia umownego doprowadzi do takiej deformacji regulacji umownej, iż na podstawie pozostałej jej treści nie da się odtworzyć praw i obowiązków stron, to nie można przyjąć, że strony pozostają związane pozostałą częścią umowy; w treści tego uzasadnienia Sąd Najwyższy wyraził także pogląd, zgodnie z którym stwierdzenie, że postanowienie umowne ma cechy określone w art. 385 ^{(

1 )}§ 1 k.c. i podlega sankcji określonej w art. 385 ^{(

1 )}§ 2 k.c., wyłącza stosowanie w odniesieniu do umowy i tego postanowienia art. 58 § 3 k.c.

Zgodnie z postanowieniem SN z dnia 29 marca 2024 r., sygn. akt I CSK 2961/23:

- oceny tego, czy postanowienie umowne jest niedozwolone (art. 385¹ § 1 k.c.), dokonuje się według stanu z chwili zawarcia umowy. Samo jej wykonanie nie jest zatem okolicznością decydującą o tym, iż postanowienie nie ma charakteru abuzywnego

- jeżeli eliminacja niedozwolonego postanowienia umownego doprowadzi do takiej deformacji regulacji umownej, że na podstawie pozostałej jej treści nie da się odtworzyć treści praw i obowiązków stron, to nie można przyjąć, iż strony pozostają związane pozostałą częścią umowy

- niedopuszczalne jest zastępowanie wyeliminowanego abuzywnego postanowienia umowy innym mechanizmem wyliczenia kwoty raty kapitałowo-odsetkowej.

- niedozwolone postanowienie umowne (art. 385¹ § 1 k.c.) jest od początku, z mocy samego prawa, dotknięte bezskutecznością na korzyść konsumenta, który może udzielić następczo świadomej i wolnej zgody na to postanowienie i w ten sposób przywrócić mu skuteczność z mocą wsteczną

- postanowienia umowy (regulaminu) określające zarówno zasady przeliczenia kwoty udzielonego kredytu na złotówki przy wypłacie kredytu, jak i spłacanych rat na walutę obcą, pozwalające bankowi swobodnie kształtować kurs waluty obcej mają charakter niedozwolonych postanowień umownych.

W sprawie nie ma możliwości utrzymania umowy poprzez wprowadzenie, w miejsce postanowienia niedozwolonego, regulacji zastępczej. Nie można w szczególności uznać, iż taką regulację może stanowić przepis art. 358 § 2 k.c. – przepis ten nie ma bowiem charakteru normy dyspozytywnej w rozumieniu wynikającym z orzecznictwa TSUE. Nadto rozważania w tym zakresie są bezprzedmiotowe, skoro powód składając pozew złożył jednoznaczne oświadczenie o braku woli utrzymania spornej umowy.

Abuzywnych postanowień dotyczących klauzul przeliczeniowych nie można zastąpić możliwością spłaty rat bezpośrednio w CHF czy też innym kursem CHF, który nie naruszałby interesów powoda. W dacie zawarcia umowy kredytowej nie było w prawie polskim żadnych przepisów dyspozytywnych, które mogłyby być aktualnie wykorzystane do zastąpienia postanowień abuzywnych. Nie można zatem zastąpić postanowień abuzywnych art. 69 ust 3 prawa bankowego, ponieważ przepis ten został wprowadzony ustawą antyspreadową z 2011 roku i nie konwaliduje postanowień abuzywnych z daty zawarcia umowy w 2005 roku. Umownej klauzuli przeliczeniowej nie można też zastąpić średnim kursem NBP. W polskim systemie prawa cywilnego na datę zawarcia spornej umowy brak było tego rodzaju przepisu, który pozwalałby sądowi zaradzić skutkom nieważności abuzywnego warunku poprzez zastąpienie go przepisem o charakterze dyspozytywnym. Nie może stanowić go art. 358 k.c., który w obecnym brzmieniu obowiązuje od stycznia 2009 r. Tymczasem umowa pomiędzy stronami została zawarta w 2005 r. Powstałej luki nie da się też zastąpić zgodnie z art. 56 k.c. aktualnym, kursem rynkowym. W 2005 roku nie było utrwalonych zwyczajów czy zasad współżycia społecznego, które w sytuacji kredytu indeksowanego nakazywałyby sięgać do kursu rynkowego.

Powstałej luki co do abuzywnych postanowień waloryzacyjnych nie można zastąpić też art. 65 § 2 k.c. na podstawie wykładni oświadczeń woli stron. W momencie zawierania umowy kwestia przeliczeń kursowych i sposobu tych przeliczeń nie była między stronami w żaden sposób uzgadniana. Została powodowi narzucona przez bank we wzorcu umownym. Nikt powodowi na etapie zawarcia umowy nie tłumaczył klauzul przeliczeniowych, w ogóle nie mówiono o możliwości stosowania do przeliczeń kursowych średniego kursu NBP. Trudno zatem mówić o możliwości wykładni oświadczeń woli stron i badaniu zgodnego zamiaru stron umowy.

Takim przepisem dyspozytywnym nie są też art. 24 i 111 ust. 1 pkt 4 ustawy o NBP z dnia z dnia 29 sierpnia 1997 r. (Dz.U.2022.492 t.j. z dnia 2022.03.01). Przepisy te regulują jedynie politykę walutową jaką prowadzi NBP.

Powstałej luki co do abuzywnych postanowień waloryzacyjnych nie można zastąpić też powoływanym przez bank art. 41 ustawy prawo wekslowe. Przepis ten dotyczy tylko weksli wystawionych w walucie, a nie umów, podlegających regulacjom ustawy prawo bankowe i k.c. dotyczącym zobowiązań. Przepisów tych nie można w tym przypadku stosować przez analogię. Ponadto kurs wymiany wynikający z odpowiedniego zastosowania art. 41 prawa wekslowego nie mógł być odczytywany jako przepis dyspozytywny, albowiem nie został jako taki wprowadzony do porządku prawnego dla innych potrzeb, niż zapłata weksla w walucie-por. wyrok SA w Warszawie z dnia 26 października 2020 r. I ACa 215/20. Ponadto przepis art. 41 prawa wekslowego reguluje kwestię przeliczenia zobowiązania wekslowego wyrażonego w walucie obcej, nie wskazuje przy tym według jakiego kursu waluty ma zostać dokonane przeliczenie, w szczególności nie wskazuje na kurs średni NBP.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego powód posiada interes prawy w ustaleniu nieważności w/w umowy kredytu wynikający z art. 189 k.p.c. Zgodnie z art. 189 k.p.c. powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny. Podstawową przesłanką merytoryczną powództwa o ustalenie jest zatem istnienie interesu prawnego w żądaniu ustalenia istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa. Interes prawny w rozumieniu art. 189 k.p.c. istnieje tylko wtedy, gdy powód ochronę swojej sfery prawnej może uzyskać przez samo ustalenie istnienia bądź nieistnienia stosunku prawnego lub prawa. Innymi słowy, dla ustalenia, że powód posiada interes prawny istotne jest to, aby rozstrzygnięcie wydane w oparciu o art. 189 k.p.c. gwarantowało powodowi skuteczną ochronę jego interesów. Wyrok ustalający musi więc być zdatny do tego, aby definitywnie zakończyć spór stron co do prawa czy stosunku prawnego (zob. wyroki Sadu Najwyższego z dnia 18 czerwca 2009 r., II CSK 33/09, LEX nr 515730,z dnia 19 września 2013 r., I CSK 727/12, LEX nr 1523363).

Wprawdzie za dominujący w orzecznictwie należy uznać pogląd, że interes prawny do wytoczenia powództwa o ustalenie istnienia lub nieistnienia prawa lub stosunku prawnego w zasadzie nie zachodzi, jeżeli zainteresowany może na innej drodze osiągnąć w pełni ochronę swoich praw, w szczególności na drodze powództwa o spełnienie świadczenia (zob. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 6 października 2017 r., V CSK 52/17, LEX nr 2372279, z dnia 9 stycznia 2019 r., I CSK 711/17, LEX nr 2618479), to jednak zdaniem Sądu Apelacyjnego ustalenie nieważności umowy kredytu dotyczy nie tylko okresu wcześniejszego, ale również całego okresu późniejszego niż data wyrokowania, aż do dnia zakończenia obowiązywania wiążącej strony umowy kredytu. Ewentualne uwzględnienie żądania o ustalenie ukształtowałoby sytuację prawną obu stron stosunku prawnego, wyjaśniając jednocześnie ostatecznie treść umowy łączącej strony, co z kolei przełożyłoby się na wzajemne obowiązki stron. Ponadto wierzytelność Banku o zwrot udzielonego kredytu zabezpieczona została hipoteką na nieruchomości. W przypadku zaś stwierdzenia nieważności umowy byłaby to podstawa do wykreślenia hipoteki z księgi wieczystej jako prawa akcesoryjnego w stosunku do wierzytelności zabezpieczonej hipotecznie. Samo też istnienie możliwości wytoczenia powództwa o świadczenie nie w każdej sytuacji świadczyć będzie o braku interesu prawnego w żądaniu ustalenia. Brak interesu prawnego wystąpi jedynie wówczas, gdy wyrok zasądzający świadczenie zapewni pełną (adekwatną do sytuacji prawnej powoda) ochronę prawną jego uzasadnionych interesów. W przypadku gdy sporem o świadczenie nie będą mogły (ze swej natury) być objęte wszystkie uprawnienia istotne z perspektywy ochrony sfery prawnej powoda, przyjąć należy, że powód ma interes prawny w rozumieniu art. 189 k.p.c., co w szczególności dotyczy żądania ustalenia nieistnienia stosunku prawnego, zwłaszcza, gdy konsekwencje ustalenia nieistnienia stosunku prawnego nie ograniczają się do aktualizacji obowiązku świadczenia, lecz dotyczą także innych aspektów sfery prawnej powoda (np. wpływają na określenie treści praw i obowiązków powoda jako dłużnika pozwanego). W takiej sytuacji sama możliwość wytoczenia powództwa o świadczenie nie wyczerpuje interesu prawnego w żądaniu ustalenia, co aktualizuje się zwłaszcza wtedy, gdy pozwany rości sobie według treści stosunku prawnego objętego powództwem z art. 189 k.p.c. określone prawo do świadczenia ze strony powoda (np. żąda zwrotu udzielonego kredytu w wysokości obliczonej zgodnie z treścią kwestionowanej umowy). W takich sytuacjach nie sposób odmówić dłużnikowi dążącemu do wykazania, że nie jest zobowiązany do świadczenia w wysokości poszczególnych rat - przy wykorzystaniu zakwestionowanych klauzul indeksacyjnych - interesu prawnego w dochodzeniu żądania ustalenia nieistnienia stosunku prawnego (podobnie Sąd Apelacyjny w Szczecnie w wyroku z dnia 11 lutego 2021 r., I ACa 646/20, LEX nr 3164510, por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 9 czerwca 2021 r. V ACa 127/21).

Sąd I instancji, prawidłowo ocenił, że w świetle obowiązujących przepisów – przytoczonych wyżej, oraz orzeczeń SN i TSUE, umowa zawartą przez strony w dniu dnia 30 czerwca 2003r. zmienionej aneksem z 28 lutego 2005r ocenić należy jako nieważną, w całości, bez możliwości powrotu do pierwotnej umowy złotowej.

Wg przeważającej, na datę wydawania wyroku przez Sąd Apelacyjny linii orzeczniczej, rozliczenie nieważnej umowy o kredyt indeksowany do waluty obcej następuje wg teorii dwóch kondykcji. Na takim stanowisku stanął Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 7 maja 2021 r., sygn. akt III CZP 6/21, której nadał moc zasady prawnej „Jeżeli bez bezskutecznego postanowienia umowa kredytu nie może wiązać, konsumentowi i kredytodawcy przysługują odrębne roszczenia o zwrot świadczeń pieniężnych spełnionych w wykonaniu tej umowy (art. 410 § 1 w związku z art. 405 k.c.). Podobne zapatrywanie wyraził Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 16 lutego 2021 r., sygn. akt III CZP 11/20, w której stwierdził, że stronie, która w wykonaniu umowy kredytu, dotkniętej nieważnością, spłacała kredyt, przysługuje roszczenie o zwrot spłaconych środków pieniężnych jako świadczenia nienależnego (art. 410 § 1 w związku z art. 405 k.c.) niezależnie od tego, czy i w jakim zakresie jest dłużnikiem banku z tytułu zwrotu nienależnie otrzymanej kwoty kredytu” (zob. też uchwałę SN z dnia 25 kwietnia 2024 r., sygn. akt III CZP 25/22).

W konsekwencji, świadczenia spełnione przez strony (zarówno powoda jak i pozwany Bank) ocenić należy jako świadczenia nienależne, i prawidłowo Sąd I instancji wskazał, że zachodzi konieczność rozliczenia świadczeń uiszczonych przez powoda na rzecz banku w oparciu o przepisy art. 405 k.c. w zw. z art. 410 k.c.

Sąd Apelacyjny nie dokonał odmiennej niż Sąd I instancji oceny zarzutu potrącenia, albowiem pozwany bank nie wezwał powoda do zapłaty wobec powyższego nie można przyjąć aby wierzytelność banku z tytułu zwrotu kapitału była wymagalna. Nie uczynił tego także na etapie postępowania apelacyjnego podtrzymując zgłoszony zarzut potrącenia w apelacji. Zarzut zatrzymania, in casu, należy ocenić jako bezpodstawny, niezależnie od linii orzeczniczej wypracowanej na datę wydawania orzeczenia przez Sąd Apelacyjny o braku podstaw do uwzględnienia zarzutu zatrzymania (zob. np. postanowienie SN z dnia 17 marca 2024 r., sygn. akt III CZP 31/23, czy wyrok TSUE z dnia 8 maja 2024 r., sygn. akt C – 424/22). Roszczenie pozwu wykracza poza wierzytelność przysługującą pozwanemu Bankowi z tytułu udostępnionego kredytobiorcy kapitału kredytu.

Odnośnie orzeczenia obejmującego żądanie zapłaty, wyrzeczenia zawarte w pkt II zaskarżonego wyroku na datę zamknięcia rozprawy przed Sąd I instancji, Sąd Apelacyjny uznaje za poprawne co do wysokości kwot w nim wskazanych. W okresie od dnia 28 lutego 2005 r. do 8 kwietnia 2021 r. powód uiścił na rzecz pozwanej tytułem spłat rat kapitałowo-odsetkowych kredytu kwotę 22 331,14 CHF oraz 123 633,86 zł.

Także prawidłowe było wyrzeczenie w przedmiocie odsetek, albowiem roszczenie o zwrot nienależnego świadczenia jest roszczeniem bezterminowym, a zatem jego wymagalność zależy od wezwania dłużnika przez wierzyciela (art. 455 k.c.). W wyroku TSUE z 14.12.2023r. w sprawie C-28/22 zaznaczono, że odsetki należne konsumentowi powinny być naliczane od momentu wezwania do zapłaty, co potwierdza kontynuację linii orzeczniczej wyroku C-140/22 z dnia 7.12.2023 r. To oznacza, że odsetki stanowiące rekompensatę dla konsumentów za czas oczekiwania na prawomocne orzeczenie przysługują im w pełnej wysokości. Zarzut naruszenia zatem przepisów prawa materialnego – art. 455 k.c. w zw. z art. 481 k.c. jest niezasadny.

W toku postępowania apelacyjnego, powód – z uwagi na złożone wobec pozwanego oświadczenie z dnia 31 marca 2025r. o potrąceniu kwoty dochodzonej w niniejszej sprawie (które nastąpiło w związku z wystąpieniem pozwanego banku z pozwem przeciwko powodowi o zapłatę kwoty kapitału kredytu), cofnął pozew ze zrzeczeniem się roszczenia w części dotyczącej zapłaty 123 583,86 zł oraz w zakresie kwoty 11 607,07 CHF, podtrzymując go w pozostałym zakresie, tj. w zakresie zasądzenia kwoty 10 724,07 CHF wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 5.05.2021r. do dnia zapłaty, zasądzenia ustawowych odsetek za opóźnienie od kwoty 11 607,07 CHF od dnia 5.05.2021r. do dnia 11.12.2024r. zasądzenia kwoty 50zł. wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 29.03.2022r. do dnia zapłaty, zasądzenie odsetek ustawowych za opóźnienie od następujących kwot i dat: od kwoty 49 543,13 zł. od dnia 5.05.2021r. od kwoty 74 040,73 zł od dnia 29.03.2022r. do dnia 11.12.20924r.

Uznając cofnięcie pozwu za skuteczne, zaskarżony wyrok w zakresie punktu I w części zasądzającej kwoty 123 583,86 zł oraz w zakresie kwoty 11 607,07 CHF podlegał uchyleniu przy jednoczesnym umorzeniu postępowania w tej części na podstawie art. 386§3 k.p.c. w zw. z art. 355 k.p.c. w zw. z art. 203§1 k.p.c.

Na podstawie art. 498 k.c., 499 k.c, w zw. z art. 496 k.c. powód potrącił przysługującą mu względem Banku wierzytelność w kwocie 123 583,86 PLN (odpowiadająca ilości pieniędzy przekazanych Bankowi w walucie PLN w związku z przedmiotową umową w okresie od dnia 28.02.2005 do dnia 08.04.2021) oraz w kwocie 22 331,14 CHF (odpowiadająca ilości pieniędzy przekazanych Bankowi w walucie CHF w związku z przedmiotową umową w okresie od dnia 28.02.2005 do dnia 08.04.2021), która została przeliczona po kursie średnim NBP 4,5944 z dnia 11.12.2024 r. tj. dnia w którym wierzytelność banku stała się wymagalna – tj. z dniem następnym po odebraniu pozwu banku o zwrot kapitału 10.12.2024r. ) z przysługującą Bankowi wierzytelnością o zwrot kwoty 176 911,38 PLN (odpowiadającej tzw. kapitałowi tj. ilości pieniędzy jaka została przekazana powodowi w związku z przedmiotową umową).

Wskutek powyższego potrącenia obie wierzytelności (kwota 226 182,05 PLN i kwota 176 911,38 PLN) umorzyły się do wysokości wierzytelności niższej, a w związku z tym Bank jest nadal winny powodowi kwotę 10 724,07 CHF (bo 226 182,05 - 176 911,38 = 49 270,67, 49 270,67:4,5944 = 10 724,07 CHF) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie.

Uwzględniając przedstawione wyżej rozważania prawne, w świetle których roszczenie powoda było zasadne zarówno w zakresie żądania ustalenia nieważności umowy, jak i żądania zapłaty dochodzonych kwot z ustawowymi odsetkami od dnia wymagalności do dnia zapłaty (w sytuacji gdyby nie doszło do skutecznego potrącenia oraz skutecznego cofnięcia pozwu co do należności głównej) brak było podstaw do zmiany zaskarżonego wyroku w punkcie II w pozostałej części tj. w zakresie zasądzenia kwoty 10 724,07zł. zł z odsetkami ustawowymi od dnia 5.05.2021r. do dnia zapłaty oraz kwoty 50 zł. z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 29.03.2022r. do dnia zapłaty i ustawowych odsetek za opóźnienie od kwot 11 607,07 CHF od dnia 5.05.2021r. do dnia 11.12.2024r. od kwoty 49 543,13 zł. od dnia 5.05.2021r. do dnia 11.12.2024r. i od kwoty 74 040,73 zł od dnia 29.03.2022r. do dnia 11.12.2024r.

Uzasadnione jest dochodzenie odsetek za opóźnienie od kwot:

1. 11 607,07 CHF od dnia 05.05.2021 r. do dnia 11.12.2024 r.

1. 49 543,13 PLN od dnia 05.05.2021 r. do dnia 11.12.2024 r.;

2. 74 040,73 PLN od dnia 29.03.2022 r. do dnia 11.12.2024 r.;

albowiem zgodnie z art. 499 k.c. zdanie 2 „Oświadczenie ma moc wsteczną od chwili, kiedy potrącenie stało się możliwe.", możliwe zaś stało się dopiero w momencie postawienia przez Bank swojej wierzytelności w stan wymagalności. Tym samy odsetki od ww. kwoty kwot winny zostać zasądzone na rzecz strony powodowej zgodnie z powyższym żądaniem i są zasadne na podstawie art. 481 § 1 k.c

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 27 marca 2019 r., sygn. akt V CSK 68/18, wskazał m.in., że odpowiednie stosowanie art. 316 § 1 k.p.c. w postępowaniu apelacyjnym oznacza, że sąd drugiej instancji zobowiązany jest – przy uwzględnieniu unormowań zawartych w art. 380 i 382 k.p.c. – brać pod uwagę zmiany w stanie faktycznym i prawnym sprawy wpływające na treść orzeczenia. Wygaśnięcie wierzytelności, wskutek jej potrącenia z wierzytelnością przysługująca pozwanemu Bankowi, jest niewątpliwie zmianą okoliczności do której doszło po wydaniu wyroku przez sąd I instancji, którą sąd drugiej instancji jest obowiązany wziąć pod uwagę.

Wobec powyższego, orzeczono jak w punktach 1, 2 i 3 wyroku na podstawie art. 386§1 k.p.c. i art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania zarówno za I, jak i II instancję orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c., przyjmując, iż pomimo częściowego cofnięcia pozwu powodowi należy się zwrot całości kosztów procesu.

W sprawie, jak niniejsza o zasadzie ponoszenia kosztów powinno decydować samo rozstrzygnięcie o racjach konsumenta co do bezskuteczności umowy kredytu, a nie zaś porównanie na ile powód utrzymał się ze swymi żądaniami, a na ile uległ. Należy mieć na uwadze, że działania konsumenta są niejako wymuszone postępowaniem pozwanego Banku, który mimo ugruntowanego orzecznictwa SN i TSUE odnośnie umów indeksowanych/denominowanych do waluty CHF, klauzul abuzywnych zawartych w kwestionowanej przez powoda umowie, nie wyraża zgody na rozliczenie kwestionowanej przez kredytobiorców umowy bez procesu sądowego. Ryzyko obciążenia kredytobiorcy/konsumenta kosztami procesu w sprawie jak niniejsza skutkowałoby niewątpliwie „hamująco”, co nie jest akceptowane w świetle orzecznictwa TSUE. Na marginesie zwrócić też można uwagę na uregulowanie zawarte w art. 458 ^{(
16 )}k.p.c.

Dodano: 26 sierpnia 2025, Opublikował(a): Joanna Olsza
Podmiot udostępniający informację: Sąd Apelacyjny w Krakowie
Osoba, która wytworzyła informację: Monika Świerad
Data wytworzenia informacji: 24 lipca 2025