Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Krakowie

WYROK CZĘŚCIOWY

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 listopada 2024 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSA Grzegorz Krężołek

Sędziowie: SA Paweł Czepiel

SA Kamil Grzesik

Protokolant: Katarzyna Kluz

po rozpoznaniu w dniu 6 listopada 2024 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa D. R. i M. R.

przeciwko Syndykowi masy upadłości (...) Bank S.A. z siedzibą w W. - w upadłości

o ustalenie

na skutek apelacji strony pozwanej

w zakresie w jakim dotyczy ona rozstrzygnięcia zawartego w punkcie I sentencji wyroku Sądu Okręgowego w Tarnowie

z dnia 25 kwietnia 2022 r. sygn. akt I C 122/21

oddala apelację.

Sygn. akt : I ACa 2080/24

UZASADNIENIE

wyroku częściowego z dnia 6 listopada 2024r

Powodowie D. R. i M. R., w pozwie skierowanym przeciwko (...) Bank S.A. z siedzibą w W. , domagali się ustalenia, że umowy: -kredytu hipotecznego nr (...), indeksowanego do franka szwajcarskiego, zawarta pomiędzy nimi z poprzednikiem prawnym pozwanego (...) Bank SA. z dnia 2 marca 2007r. oraz

-kredytu hipotecznego nr (...), indeksowanego do tej waluty, zawarta pomiędzy tymi samymi stronami w dniu 8 stycznia 2008 r. są w całości nieważne z powodu niedozwolonego charakteru części , wskazanych przez kredytobiorców, postanowień umownych.

Ponadto domagali się zasądzenia od strony pozwanej na ich rzecz solidarnie kwoty 462 247,12 zł i 285 715,75 franków szwajcarskich z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia doręczenia stronie powodowej odpisu pozwu do dnia zapłaty.

Wnieśli również o obciążenie przeciwnika procesowego kosztami postępowania

Na wypadek nieuwzględnienia żądania głównego, powodowie wnieśli, w ramach żądania ewentualnego o ustalenie, że nie wiążą ich postanowienia § 1 ust. 1 w/w umów w zakresie w jakim przewiduje indeksację kredytu kursem CHF, oraz § 9 ust. 2 i § 10 ust. 3 i w takiej sytuacji zasądzenie wskazanych wyżej kwot w złotówkach i franku.

W uzasadnieniu pozwu powodowie podnieśli, że jako konsumenci zawarli z poprzednikiem prawnym strony pozwanej (...) Bank S.A z siedzibą w K. wskazane wyżej umowy kredytu hipotecznego indeksowanego walutą szwajcarską .Kwoty obu kredytów miały być przeliczane według kursu franka określanego jednostronnie przez pozwany bank , na podstawie kursów obowiązujących na rynku międzybankowym w chwili sporządzenia tabeli i po ogłoszeniu kursów średnich NBP.

Z tego postanowienia umowy w ogóle nie wynika jaki wpływ na kurs franka ustalany przez bank mają kursy na rynku międzybankowym, a tym bardziej kurs NBP. W związku z tym dało to stronie powodowej najpierw możliwość jednostronnego i dowolnego określenia salda zadłużenia powodów w CHF, w oparciu o które została ustalona wysokość rat kapitałowo-odsetkowych w CHF, a później dało możliwość pozwanemu bankowi ustalać w sposób jednostronny, dowolny i niczym nieograniczony wysokość raty kredytów wyrażonej w złotym.

Zdaniem powodów obie zawarte umowy kredytu są nieważne, gdyż zostały zawarte z naruszeniem przepisu art. 353 ¹ k.c., a nadto nie spełniają wymogów z art. 69 ustawy Prawo bankowe oraz są sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Ponadto obie te umowy zawierają niedozwolone klauzule indeksacyjne, gdyż kształtują prawa i obowiązki powodów w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając ich interesy, a samo usunięcie z postanowień odesłania do tabeli banku spowoduje, że nie będzie dało się w ogóle wyliczyć świadczenia powodów.

Zdaniem kredytobiorców mają interes prawny w żądaniu ustalenia nieważności obu umów albowiem uwzględnienie roszczeń powodów o zwrot świadczeń spełnionych nienależnie na rzecz banku, nie reguluje w sposób definitywny wzajemnych relacji stron wynikających z umów które zawarły.

Strona pozwana [ naówczas ] (...) Bank SA w W. , domagała się oddalenia powództwa w całości i zasądzenia od powodów na jej rzecz kosztów postępowania.

W bardzo obszernym uzasadnieniu odpowiedzi na pozew, bank zakwestionował poprawność stanowiska powodów , iż umowy kredytowe są nieważne.

Jego zdaniem, M. R. i D. R. zawarli je aby uzyskać środki na sfinansowanie prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej , w postaci prowadzenia gabinetów dentystycznych. Wcześniej także takie zobowiązania zaciągali , w związku z czym dysponowali odpowiednim doświadczeniem w zakresie oceny ryzyka kredytowego , także przy kredytach indeksowanych waluta obcą.

Bank podkreślił też , iż stosował przeliczenia walut polskiej i szwajcarskiej według obiektywnych kryteriów i nigdy nie zapewniał powodów ani nie dawał gwarancji niezmienności kursu waluty szwajcarskiej.

Wyrokiem z dnia 25 kwietnia 2022r. , Sąd Okręgowy w Tarnowie :

-ustalił , że umowa kredytu hipotecznego nr (...), indeksowanego do CHF , zawarta pomiędzy M. R. i D. R., a (...) Bank Spółka Akcyjna w K., którego następcą prawnym jest strona pozwana (...) Bank Spółka Akcyjna z siedzibą w W. dniu 2 marca 2007 r., zmieniona aneksem nr (...) z dnia 13 września 2011 r. oraz

umowa kredytu hipotecznego nr (...) , indeksowanego do CHF , zawarta pomiędzy M. R. i D. R., a (...) Bank Spółka Akcyjna w K., którego następcą prawnym jest strona pozwana (...) Bank Spółka Akcyjna z siedzibą w W., w dniu 8 stycznia 2008 r. - są nieważne[ pkt I] ;

-zasądził od strony pozwanej (...) Bank Spółka Akcyjna z siedzibą w W. łącznie na rzecz powodów: M. R. i D. R. kwotę 462.247,12 zł oraz kwotę 284.291,35 CHF z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od tych kwot od dnia 1 marca 2021 r. do dnia zapłaty, zaznaczając, że uiszczenie powyższych kwot przez stronę pozwaną do rąk jednego z powodów zaspokaja roszczenie drugiego z powodów do wysokości zapłaconej kwoty[ pkt II];

-oddalił powództwo w pozostałym zakresie[ pkt III] oraz

- zasądził od strony pozwanej (...) Bank Spółka Akcyjna z siedzibą w W. łącznie na rzecz powodów: M. R. i D. R. kwotę 16.217 zł , tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty, zaznaczając że uiszczenie powyższej kwoty przez stronę pozwaną do rąk jednego z powodów zaspokaja roszczenie drugiego z powodów do wysokości zapłaconej kwoty[ pkt IV sentencji wyroku ] .

Sąd ustalił nastepujace fakty istotne dla rozstrzygnięcia :

W dniu 2 marca 2007 r. D. R. i M. R. zawarli z (...) Bank S.A. w K. umowę kredytu hipotecznego nr (...), indeksowanego do CHF, który przeznaczony miał zostać:

–

w wysokości 330 000 zł na spłatę kredytu hipotecznego w (...), umowa nr (...) z 25.07.2005 r.;

–

w wysokości 60 000 zł na spłatę kredytu w C. z umowy z dnia 27.06.2006 r.

–

w wysokości 65 000 zł na spłatę limitu (...) w (...) Bank;

–

w wysokości 50 000 zł na spłatę kredytu odnawialnego w (...) S.A.;

–

w wysokości 35 000 zł na spłatę kredytu inwestycyjnego w (...), umowa nr (...) z 06.07.2001 r.;

–

w wysokości 5 062,96 zł na uiszczenie opłaty z tytułu ubezpieczenia niskiego wkładu własnego;

–

w wysokości 11 601,86 zł na uiszczenie składki z tytułu ubezpieczenia od ryzyka utraty wartości nieruchomości

–

w wysokości 23 203,71 zł na pokrycie składek ubezpieczeniowych

–

w wysokości 224,32 zł na uiszczenie kosztów związanych z ustanowieniem hipoteki zabezpieczającej spłatę kredytu.

Kredyt dotyczył kapitału 580 092,85 zł indeksowanego kursem franka szwajcarskiego, który miał być spłacany w 348 miesięcznych równych ratach kapitałowo-odsetkowych. Wg zapisów umowy - przy założeniu, że uruchomiono całość kredytu w dacie sporządzenia umowy - równowartość kredytu wynosiłaby 245 178,72 CHF, a rzeczywista równowartość miała zostać określona po wypłacie kredytu. Kredytobiorcy oświadczyli że są świadomi ryzyka kursowego, związanego ze zmianą kursu waluty indeksacyjnej w stosunku do złotego w całym okresie kredytowania i akceptują to ryzyko.

Oprocentowanie kredytu było zmienne na dzień sporządzenia umowy wynosiło 7,39% w skali roku, na które składała się suma obowiązującej stawki DBCHF i stałej marży banku wynoszącej 5,25%. Rata kapitałowo-odsetkowa przy założeniu uruchomienia całości kredytu w dacie sporządzenia umowy wynosiłaby równowartość 1 880,67 CHF, a rzeczywista wysokość rat odsetkowych lub rat kapitałowo-odsetkowych miała zostać określona w harmonogramie spłat. Całkowity koszt kredytu, na dzień sporządzenia umowy, wynosił 863 872,42 zł, która to kwota nie uwzględniała ryzyka kursowego. Ostateczna wysokość całkowitego kosztu kredytu uzależniona była od zmian poziomu oprocentowania kredytu. Ostateczna wysokość rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania również uzależniona była od zmian poziomu oprocentowania kredytu.

Środki z kredytu zostały wypłacone powodom w dniu 13 marca 2007 r. we wskazany w umowie sposób.

Jako zabezpieczenie spłaty zobowiązania umownego przez kredytobiorców w umowie wskazano m.in. hipotekę kaucyjną do kwoty stanowiącej 170% kwoty kredytu , ustanowionej na nieruchomości obejmującej działkę nr (...) o pow. 471 m.kw. położonej w T. przy ul. (...).

Aneksem nr(...)z dnia 13.09.2011 r. strony zmieniły § 10 ww. umowy w ten sposób, że powodowie mieli możliwość dokonania spłaty kredytu bezpośrednio w walucie indeksacyjnej CHF.

Kredyt hipoteczny , udzielony powodom w wyniku zawarcia przez nich umowy z (...) Bank S.A. nr (...) w dniu 25.07.2005 r., na którego spłatę częściowo były przeznaczone środki z umowy przedmiotowego kredytu z dnia 2 marca 2007 r., był zaciągnięty przez powodów na spłatę ich zobowiązań wynikających z dwóch kredytów hipotecznych w (...) S.A., kredytu hipotecznego w (...) S.A. oraz limitu (...) w (...) Banku S.A. i na cele konsumpcyjne w kwocie 15 000 zł.

Kredyt inwestycyjny, udzielony w wyniku zawarcia przez powódkę D. R. umowy z (...) Bankiem (...) S.A. w W. nr (...) (...) (...) w dniu 7.06.2001 r. w kwocie 75 068,50 CHF (podwyższonej aneksem z 15.10.2001 r. do kwoty 91 300 CHF), na którego spłatę częściowo były przeznaczone środki z umowy kredytu z dnia 2 marca 2007 r., został zaciągnięty na remont pomieszczeń i uruchomienie gabinetów stomatologicznych prowadzonych przez powódkę.

Z dalszej części ustaleń wynika , iż :

W dniu 8 stycznia 2008 r. D. R. i M. R. zawarli z (...) Bank S.A. w K. umowę kredytu hipotecznego nr (...) , indeksowanego walutą szwajcarską.

Bank udzielił kredytobiorcom kredytu w kwocie 696 171,65 zł.Wg treści umowy - przy założeniu, że uruchomiono całość kredytu w dacie sporządzenia umowy - równowartość kredytu wynosiłaby 328 848,21 CHF, a rzeczywista równowartość miała zostać określona po wypłacie ostatniej transzy kredytu.

Kredytobiorcy oświadczyli że są świadomi ryzyka kursowego, związanego ze zmianą kursu waluty indeksacyjnej w stosunku do złotego w całym okresie kredytowania i akceptują to ryzyko.

Umowa przewidywała spłatę zobowiązania kredytowego przez powodów w 288 ratach.

Rata kapitałowo-odsetkowa przy założeniu uruchomienia całości kredytu w dacie sporządzenia umowy wynosiłaby równowartość 1 960,99 CHF. Rzeczywista wysokość rat została ustalona w harmonogramie spłat.

Oprocentowanie kredytu było zmienne i na dzień sporządzenia umowy wynosiło 4,99% w skali roku.

Kredyt ten miał zostać przeznaczony na:

–

pokrycie części kosztów budowy lokalu mieszkalnego i miejsca postojowego realizowanego przez Dewelopera (...) S.A. w wysokości 622 402 zł

–

refinansowanie części kosztów budowy lokalu mieszkalnego realizowanego przez Dewelopera (...) w wysokości 27 598 zł;

–

uiszczenie składki z tytułu ubezpieczenia od ryzyka utraty wartości nieruchomości w wysokości 13 923,43 zł;

–

pokrycie składek ubezpieczeniowych w wysokości 27 846,87 zł;

–

uiszczenie kosztów związanych z ustanowieniem hipoteki zabezpieczającej spłatę kredytu w wysokości 224,32 zł;

–

uiszczenie składki z tytułu Pakietowego Ubezpieczenia na wypadek odmowy ustanowienia hipoteki w wysokości 4 177,03 zł.

Środki zostały wypłacone powodom w sposób wskazany w umowie.

Jako zabezpieczenie spłaty kredytu została wskazana w umowie m.in. hipoteka kaucyjna łączna do kwoty stanowiącej 170% kwoty kredytu na lokalu mieszkalnym nr (...) oraz lokalu użytkowym w postaci miejsca postojowego nr (...) położonych w W. przy ul. (...).

Zgodnie z zapisami obu umów oprocentowanie kredytów było zmienne w zależności od zmiany indeksu DBCHF, a indeks ten dla każdego miesiąca był obliczany jako średnia arytmetyczna stawek LIBOR 3m, obowiązujących w dniach roboczych w okresie rozliczeniowym, określony w § 13 ust. 2 umów. W przypadku likwidacji stawki LIBOR, Zgodnie z definicją zawartą w § 6 ust. 7 obu umów i § 2 regulaminu produktu – Kredyt hipoteczny Dom, LIBOR oznaczał stawkę LIBOR 3 miesięczny dla CHF.

Stosownie do ust. 7 § 13 umów, bank dokonując zmiany oprocentowania miał zawiadomić kredytobiorców, poręczycieli i właścicieli nieruchomości o aktualnej wysokości stopy oprocentowania oraz dacie jej wprowadzenia, doręczając nowy harmonogram spłat listem poleconym. Zawiadomienie o zmianie oprocentowania stawało się integralną częścią umowy i nie wymagało aneksu.

Zgodnie z § 6 obu umów oraz § 2 Regulaminu produktu kredytu hipotecznego (...) Bankowa Tabela kursów walut dla kredytów dewizowych oraz indeksowanych kursem walut obcych była sporządzana przez merytoryczną komórkę banku , na podstawie kursów obowiązujących na rynku międzybankowym , w chwili sporządzania tabeli i po ogłoszeniu kursów średnich przez NBP, sporządzana o godz. 16.00 każdego dnia roboczego i obowiązująca przez cały następny dzień roboczy. Zgodnie z § 19 Regulaminu, kwota raty spłaty była obliczona według kursu sprzedaży dewiz obowiązującego na podstawie obowiązującej w Banku (...) kursów z dnia wpływu środków.

Zgodnie z § 9 ust. 2 obu umów , w dniu wypłaty kredytu lub każdej transzy kredytu kwota wypłaconych środków miała być przeliczana do CHF, według kursu kupna walut określonego w Tabeli Kursów obowiązującego w dniu uruchomienia środków. Zgodnie z § 10 ust. 3 obu umów wysokość zobowiązania miała być ustalana jako równowartość wymaganej spłaty wyrażonej w CHF po jej przeliczeniu według kursu sprzedaży walut określonego w „Bankowej tabeli kursów walut dla kredytów dewizowych oraz indeksowanych kursem walut obcych” do CHF obowiązującego w dniu spłaty.

Powodowie ,z tytułu realizacji umowy nr (...), spłacili do dnia złożenia pozwu, łącznie 250 892,77 zł oraz 136 800,50 CHF, a z tytułu realizacji umowy nr (...) , łącznie 211 354,35 zł oraz 147 490,85 CHF.

Ponadto Sąd I Instancji ustalił , iż :

D. R. i M. R. zawarli obydwie umowy objęte sporem jako konsumenci.

Kredyty te nie były bezpośrednio związane z prowadzoną przez nich działalnością gospodarczą, polegającą na prowadzeniu gabinetów stomatologicznych , lecz przeznaczone zostały przede wszystkim spłatę ich uprzednich zobowiązań niezwiązanych z działalnością gospodarczą.

Środki finansowe z pierwszego kredytu z dnia 2 marca 2007 r. , posłużyły przede wszystkim na spłatę wcześniejszych kredytów zaciągniętych na zakup i wykończenie budynku mieszkalnego przy ul. (...) w T., w tym na spłatę kredytu udzielonego na podstawie umowy nr (...) z dnia 25.07.2005 r. Ten kredyt został zaś zaciągnięty na spłatę zobowiązań powodów wynikających z dwóch kredytów hipotecznych w (...) S.A., kredytu hipotecznego w (...) S.A. oraz limitu (...) w (...) Banku S.A. i na cele konsumpcyjne w kwocie 15 000 zł.

Zobowiązania te były natomiast przez powodów zaciągnięte w celu wykończenia domu, który w chwili jego zakupu w 1997 r. był w stanie surowym. W domu tym powodowie mieszkają do dziś, nie służył on do prowadzenia działalności gospodarczej. Ponadto środki z kredytów przeznaczane były na bieżące wydatki.

Pieniądze z kredytu zaciągniętego na podstawie umowy z 8 stycznia 2008 r. zostały przeznaczone na zakup mieszkania i miejsca postojowego z nim związanego w W., w którym to mieszkaniu obecnie zamieszkuje córka powodów. Mieszkanie to nie było nigdy wynajmowane, zawsze było w dyspozycji kredytobiorców.

Poza domem w T. i mieszkaniem w W. powodowie nie kupili innych nieruchomości mieszkalnych ani lokali użytkowych. W T. powodowie posiadali 3 gabinety stomatologiczne w budynku, który powód nabył w spadku, a gabinety stomatologiczne w W. były przez nich dzierżawione.

Zdecydowali się na zawarcie umów będących przedmiotem niniejszego postępowania z uwagi na to, że pracownik pozwanego banku zaproponował im kredyt konsolidacyjny w walucie szwajcarskiej , zapewniając ich, że jest do dla nich bardziej opłacalne, ponieważ niższe jest oprocentowanie i raty.

Kredyty te były także udzielane na preferencyjnych warunkach dla stomatologów.

Postanowienia umowne nie były negocjowane, powodowie przyjęli bez negocjacji ofertę banku, zdecydowali jedynie o wysokości kredytu (w ramach dopuszczonego przez bank pułapu związanego z ich pozostałymi kredytami).

Wypełnili wnioski o kredyt zgodnie z instrukcjami pracownika kredytodawcy . Nie było mowy o potencjalnej możliwości zaciągnięcia kredytu w złotówkach, gdyż od razu zaproponowano im kredyt we franku szwajcarskim.

Pracownik banku nie wyjaśniał znaczenia dokumentów, które przedłożono im do podpisania. W ten sposób podpisali m.in. oświadczenie o pouczeniu ich o ryzyku kursowym .

D. R. myślała, że to oświadczenie o wyborze rodzaju kredytu. Pracownik banku nie przedstawił kredytobiorcom , jak kształtował się kurs franka w okresie kilku/kilkudziesięciu lat wstecz. Twierdził, że jest to stabilna waluta, nie informował o zagrożeniach wzrostu kursu tej waluty.

Przed zawarciem umów żaden z pracowników banku nie przedstawił symulacji, jak będzie przedstawiała się wysokość raty w zależności od wzrostu kursu CHF , w okresie dłuższym niż 12 miesięcy wstecz, a w odniesieniu do salda kredytu w ogóle żadne dane nie były przedstawiane.

Powodowie nie mieli też od drugiej strony przed podpisaniem obu umów, informacji w jaki sposób jest ustalany kurs przeliczenia walut polskiej i szwajcarskiej .

Nie wyjaśniono im funkcjonowania mechanizmu indeksacji. Pracownik banku nie informował ich , że wypłata kredytu nastąpi według kursu kupna, a spłata według kursu sprzedaży franka , a bank pobiera także marżę.

D. R. przeczytała umowy przed ich podpisaniem. Z uwagi na język jakim zostały sformułowane, opierała się w ich interpretacji na zaufaniu do pracownika banku, który zaproponował ich podpisanie.

Nie zdawała sobie sprawy, że saldo kredytu będzie ulegało zmianie w zależności od kursu franka szwajcarskiego . Była przekonana, że kapitał do spłaty w złotówkach będzie w takiej wysokości, w jakiej został wypłacony. M. R. nie czytał umów przed ich podpisaniem, gdyż oboje powodowie ufali, że pracownik banku przygotował umowę w sposób należyty i najkorzystniejszy, bez krzywdzących ich zapisów.

Z dalszej części ustaleń wynika , że:

poprzednik prawny (...) Bank S.A. nie miał w swojej ofercie kredytów złotowych ze stawką referencyjną LIBOR, gdyż poza tym że naruszałoby to obowiązujące przepisy, byłoby to dla banku niekorzystne i nieopłacalne.

Zgodnie z wzorcem umownym bank każdorazowo kierował do kredytobiorcy harmonogram spłat rat kredytu indeksowanego po jego wypłacie.

Nieruchomość należąca do powodów, na której położony jest ich dom jednorodzinny , obciążona została hipotekami na rzecz banku (...) M. Bank.

Na rzecz Banku (...) S.A. ustanowiono ją jako zabezpieczenie udzielonego powodom w dniu 6 grudnia 1999 r. kredytu na dokończenie budowy domu. Druga , na rzecz (...) Banku (...) S.A. w W. , miała zabezpieczać spłatę kredytu , udzielonego im w dniu 25 lipca 2005 r. , w kwocie 343 037 zł, przeznaczonego na budowę domu mieszkalnego oraz na spłatę zobowiązań finansowych i cele konsumpcyjne oraz jako zabezpieczenie innych kosztów banku od tego kredytu

Kredyt inwestycyjny, który powódka zaciągnęła w dniu 7 czerwca 2001 r. w (...) Banku (...) SA w W. na kwotę 75 068 CHF, podwyższoną późniejszym aneksem z dnia 15 października 2001 r. do kwoty 91 300 CHF, z przeznaczeniem na remont pomieszczeń i uruchomienie gabinetów stomatologicznych na okres od 7 czerwca 2001 r. do 31 maja 2007 r., w dniu zawierania przedmiotowej umowy kredytu hipotecznego nr (...) - w dniu 2 marca 2007 r.- był już w większości spłacony. Do spłaty pozostawała jedynie kwota 35.000 zł i warunkiem udzielenia powodom kredytu hipotecznego nr (...), było spłacenie środkami z tegoż kredytu pozostałej części tego wcześniej zaciągniętego zobowiązania.

Sąd I instancji ponadto ustalił , że :

powódka D. R. ma obecnie (...)lat, z zawodu jest dentystką. M. R. ma wykształcenie ekonomiczne. Oboje prowadzili działalność gospodarczą w branży stomatologicznej.

Ocena prawna roszczeń powodów zgłoszonych jako główne , które Sąd I instancji ocenił jako w zdecydowanej większości usprawiedliwione , oparł na stwierdzeniach i wnioskach , które , w warunkach ich nadmiernej , ponad rzeczywista potrzebę rozbudowy , będą zrelacjonowane przez Sąd Odwoławczy skrótowo , w formie zasadniczych ich elementów składowych.

Ponadto Sąd II instancji wobec tego , iż wydany przez niego wyrok ma charakter orzeczenia częściowego , dotyczącego tylko apelacyjnej oceny roszczenia ustalającego , ograniczy się do relacji przyczyn dla których to roszczenie zostało uznane za uzasadnione. Odstąpi natomiast od przedstawiania stanowiska prawnego Sądu I instancji zawierającego ocenę zgłoszonego przez powodów roszczenia o charakterze pieniężnym.

Przy wskazanych ograniczeniach , stanowisko prawne Sądu Okręgowego jest następujące :

a/ obydwie umowy kredytowe nr (...), mają niemal identyczną konstrukcję i opierają swój mechanizm na tożsamych zasadach, charakterystycznych dla kredytu indeksowanego do waluty obcej.

Zawarcie takiej umowy, w czasie gdy podpisywali je powodowie z poprzednikiem prawnym strony pozwanej, było możliwe w ramach statuowanej w art. 353 ¹ k.c. zasady swobody umów, pomimo że nie obowiązywał jeszcze art. 69 ust. 2 pkt. 4a ustawy z dnia 29.08.1997 r. Prawo bankowe , w brzmieniu nadanym mu ustawą z dnia 29 lipca 2011 r. o zmianie ustawy – Prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw, która weszła w życie w dniu 26 sierpnia 2011 r.

Dlatego zarzut nieważności wywodzony przez D. R. i M. R. z tego p9rzepiusu ustawy prawo bankowe oraz art. 58 §1 kodeksu cywilnego nie jest uzasadniony,

b/ zdaniem Sądu konstrukcja obu umów nie da się jednak pogodzić z normą art. 353 ¹ kc i stad należy wywodzić ich nieważność.

Zasadniczym elementem każdego zobowiązania umownego jest możliwość obiektywnego i dostatecznie dokładnego określenia świadczenia. Przy tym określeniu możliwe jest odwołanie się do konkretnych podstaw, możliwe jest również odwołanie się w tym zakresie do woli osoby trzeciej. Jednakże w każdym wypadku umowa będzie sprzeczna z naturą zobowiązania jako takiego, jeśli oznaczenie świadczeń zostanie pozostawione woli wyłącznie jednej ze stron umowy.

Pomiędzy stronami sporu nie doszło do zgodnego ustalenia wysokości należnych sobie świadczeń, a w szczególności kwoty kredytu i wysokości świadczenia powodów. Obie umowy w § 9 ust. 2 oraz § 10 ust. 3 odsyłały, w zakresie wysokości zobowiązania, do równowartości przeliczanej według kursu kupna/sprzedaży walut określonego w „Bankowej tabeli kursów walut dla kredytów dewizowych oraz indeksowanych kursem walut obcych” do CHF , ustalanej jednostronnie przez pozwany bank, przy czym brak jest jakichkolwiek uchwytnych podstaw do określenia prawidłowości ustalonego kursu.

Sposób określania kursów stosowanych przez bank dla poszczególnych transakcji w świetle postanowień obu umów zawartych przez strony umowy był niczym nieograniczony.

Ani w umowach, ani też w Regulaminie nie sprecyzowano, w jaki sposób bank będzie ustalał kurs kupna waluty szwajcarskiej , według którego zostanie przeliczona kwota kredytu określona w umowie w złotych polskich na franki szwajcarskie, w której miało być wyrażone saldo kredytu należnego do spłaty, ustalane w dniu wypłaty tej kwoty powodom, ani też jak kredytodawca będzie ustalał kurs sprzedaży franka , wg którego będą przeliczane raty kredytu wyrażone w walucie szwajcarskiej na złotówki w dacie ich spłaty. To wyłącznie bank – bez uzgodnienia z powodami – ustalał ten kurs, a oni nawet nie wiedzieli według jakich kryteriów do tego doszło .

Wobec tego wysokość zobowiązania kredytodawcy z tytułu wypłaty kredytu określonego w umowie w złotówce , odnoszonej do kursu franka oraz wysokość zobowiązania powodów z tytułu spłaty rat kredytów, wskazanych w harmonogramie spłat w walucie obcej, przeliczanej na złote była określana dowolnie przez bank , a w warunkach gdy bez klauzuli przeliczeniowej umowy nie zostałyby zawarte, prowadzi do nieważności obu umów,

c/ nawet gdyby przyjąć , że taka ocena nie jest poprawna i nie da się potwierdzić sprzeczności wskazanych przez powodów postanowień w obu umowach jako prowadzących do niegodności obu czynności prawnych z istotą / naturą / stosunku kredytowego , to umowy zawarte przez powodów z poprzednikiem prawnym (...) Bank S.A. są nieważne dlatego , że zawierają postanowienia niedozwolone w rozumieniu art. 385 ¹§1 i 2 kc .

To także skutkuje ich nieważnością albowiem dotyczą one głównych świadczeń stron, a bez postanowień , które składają się na klauzule przeliczeniowe i mechanizm indeksacji , dalsze wykonywanie umowy nie jest możliwe.

c/ po zacytowaniu normy art. 385 ¹ k.c. i po [ jak powiedziano wyżej , bez rzeczywistej potrzeby , nadmiernie obszernym wywodzie ], opartym na wybranych orzeczeniach SN i Sądów powszechnych a także TSUE , służących wykładni tej normy , wydanych przede wszystkim w ramach tzw. „ procesów frankowych ,

Sąd I instancji stanął na stanowisku , że w realiach faktycznych rozstrzyganej sprawy należy potwierdzić zrealizowanie wszystkich przesłanek zastosowania tego przepisu , w odniesieniu do obu umów kredytowych na które powoływali się D. R. i M. R..

Sąd Okręgowy w szczególności argumentował , iż :

d/ ocena wskazanych wyżej postanowień umownych i Regulaminu pod kątem ich niedozwolonego charakteru jest możliwa , gdyż nieuzasadniony jest zarzut strony pozwanej , iż w chwili zawierania umów powodowie nie mieli statusu konsumentów w rozumieniu art. 22 ¹ kc

Pojęcie konsumenta należy rozumieć szeroko i niedopuszczalne jest stosowanie innych kryteriów niż fakt bycia osobą fizyczną oraz działanie w celach niezwiązanych z działalnością gospodarczą lub zawodową. Dla przyznania danej osobie fizycznej statusu konsumenta nie ma decydującego znaczenia cel podjętej czynności. W orzecznictwie TSUE akcentuje się potrzebę szerokiego, funkcjonalnego ujęcia konsumenta. Za pozostające bez znaczenia należy uznać natomiast okoliczności pozaustawowe, takie nawet jak inwestycyjny (zarobkowy) cel nabycia nieruchomości.

Pomimo prowadzenia przez D. R. i M. R., w czasie zawierania kwestionowanych umów działalności gospodarczej w postaci gabinetów dentystycznych mieli [ i nadal mają] status konsumentów, co musiało skutkować uwzględnieniem ich powództwa co do zasady.

Istotnie, jak podnosiła strona pozwana, kredyt hipoteczny nr (...), został częściowo przeznaczony na spłatę wcześniejszego kredytu inwestycyjnego w CHF, który był zaciągnięty przez powódkę w ramach prowadzenia działalności gospodarczej z przeznaczeniem na remont pomieszczeń i uruchomienie gabinetów stomatologicznych .

Z ustaleń faktycznych dokonanych w sprawie jednak wynika również , iż kredyt nr (...), został przeznaczony na spłatę powyższego kredytu w wysokości zaledwie 35 000 zł, co stanowi marginalną jego część. Pozostała , poza kosztami ubocznymi, przeznaczona została w wysokości 330 000 zł na spłatę kredytu hipotecznego w (...) Bank S.A., w wysokości 60 000 zł na spłatę limitu (...) w (...) Bank i w wysokości 50 000 zł na spłatę kredytu odnawialnego w (...) S.A.

Natomiast kredyt udzielony na podstawie umowy nr (...) z 25.07.2005 r. zaciągnięty został na spłatę zobowiązań powodów wynikających z dwóch kredytów hipotecznych w (...) S.A., kredytu hipotecznego w (...) S.A. oraz limitu (...) w (...) Banku S.A. i na cele konsumpcyjne w kwocie 15 000 zł.

Zobowiązania te były natomiast przez powodów zaciągnięte w celu wykończenia domu, który w chwili jego zakupu w 1997 r. był w stanie surowym.

Natomiast kredyt hipoteczny nr (...) z 08.01.2008 r. został w całości przeznaczony na zakup lokalu mieszkalnego i miejsca parkingowego w W..

Na tych nieruchomościach powodowie nie prowadzili działalności gospodarczej, ani ich nie wynajmowali innym osobom. Służyły one zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych ich rodziny. W wykończonym domu mieszkają powodowie, a w mieszkaniu w W. ich córka.

Nie zmienia , zdaniem Sądu Okręgowego, wyrażonej oceny również okoliczność, o której wspomniała powódka, że umowy te były „na preferencyjnych warunkach” dla osób wykonujących zawód zaufania publicznego, lekarzy.

Kwestia ta wpływała z pewnością na ocenę przez bank ryzyka udzielenia im kredytu, natomiast nie zmienia faktu, że zaciągnięte zobowiązania nie miały żadnego bezpośredniego związku z tą działalnością,

e/ kredytodawca nie sprostał obowiązkowi informacyjnemu w zakresie poinformowania powodów o ryzyku walutowym , związanym z zaciąganymi zobowiązaniami kredytowymi.

Nie przedstawił im symulacji salda tego kredytu i wysokości rat, w zależności od zmiany kursu CHF, jaki następował w okresie kilku, a nawet kilkudziesięciu lat wstecz, jak również nie zachował wymogu uzgodnienia z powodami sposobu przeliczania waluty szwajcarskiej na polską i w tym zakresie nie posłużył się jednoznacznymi i zrozumiałymi kryteriami.

Ryzyko wynikające ze zmiany kursu waluty obcej dla kredytobiorcy ma dwa zasadnicze skutki. Po pierwsze z, mieniający się kurs waluty skutkuje zmianą wysokości rat kapitałowo-odsetkowych. Ponieważ wyliczenie poszczególnych rat z rozbiciem ich na część kapitałową i odsetkową (tzw. harmonogram spłaty) następuje w walucie obcej , a w przypadku powodów raty były równe , wysokość spłaty zależna jest od kursu i zmienia się razem z tym kursem. W analogiczny sposób wysokość raty może się również zmniejszyć. Z punktu widzenia interesów kredytobiorcy może to oznaczać, że na skutek zwiększenia się wysokości raty nie będzie on jej w stanie zapłacić.

Drugą konsekwencją związania kredytu z kursem waluty obcej jest zmiana wysokości zadłużenia pozostającego do spłaty. Przy standardowej obsłudze kredytu ta okoliczność nie jest dostrzegana, zwłaszcza że zwiększenie raty na skutek wzrostu kursu było niwelowane spadkiem stopy procentowej. Saldo zadłużenia staje się istotne przy sprzedaży nieruchomości lub przy wypowiedzeniu umowy – wiążącym się zazwyczaj z przewalutowaniem po bieżącym kursie. Przy wskazanym wyżej wzroście kursu pomimo uiszczania rat przez jakiś okres może okazać się, że wysokość kredytu pozostałego do spłaty nie zmalała ale wzrosła. Ta właściwość kredytu indeksowanego , odbiega od standardowego kredytu w złotówkach, w którym kwota pozostała do zapłaty praktycznie zawsze zmniejsza się z upływem czasu i płaceniem kolejnych rat. Dla wielu osób właśnie ta cecha kredytu walutowego stanowiła największe zaskoczenie.

Zdaniem Sądu I instancji te dwa elementy mają największe znaczenie dla konsumenta i ewentualnego naruszenia jego interesów.

W rozpoznawanej sprawie bank nie przedstawił powodom pełnych informacji dotyczących specyfiki oferowanego kredytu. Z oświadczeń o wyborze waluty obcej w wypadku obu umów wynika, że powodom została przedstawiona symulacja wyłącznie wysokości raty, a nie salda kredytu w czterech sytuacjach modelowych i to tylko w odniesieniu do zmiany kursu CHF za okres ostatnich 12 miesięcy, mimo że oba kredyty były zaciągane na znacznie dłuższe okresy – pierwszy na 29 lat, a drugi na 24 lata. Poza tym dokonano porównania tych rat z ratami kredytów w złotych polskich, aby wykazać, że w każdej z sytuacji raty te są niższe niż raty kredytów złotowych. Nie dokonano zaś takiej symulacji jeżeli chodzi o wysokość salda, co uwiarygadnia twierdzenie powódki, że nie miała świadomości, iż saldo to również będzie ulegać zmianom w zależności od kursu franka szwajcarskiego.

Bank nie wyjaśnił także powodom istoty funkcjonowania w praktyce realizacji umów klauzuli indeksacyjnej oraz wpływu jej zastosowania dla określenia wysokości długów kredytowych , które obciążały ich na podstawie obu umów .

Pracownik banku - jak wynika z ustaleń - informował ich jedynie o tym , iż frank szwajcarski to bardzo stabilna waluta i nie przedstawił żadnych istotnych zagrożeń co do wzrostu jej kursu,

f/ zgodnie z treścią zakwestionowanych przez powodów postanowień obu umów i Regulaminu , uprawnienie banku do określania wysokości kursu franka wobec złotego nie doznawało żadnych formalnie uregulowanych ograniczeń. Umowy o kredyt, a także Regulamin, nie precyzują bowiem sposobu ustalania kursu wymiany walut, wskazanego w tabeli kursów banku. W szczególności ich postanowienia nie przewidują wymogu, aby wysokość kursu ustalanego przez bank pozostawała w określonej relacji do aktualnego kursu CHF ukształtowanego przez rynek walutowy lub na przykład kursu średniego publikowanego przez Narodowy Bank Polski.

Bankowi pozostawiona została dowolność w zakresie wyboru kryteriów ustalania kursu waluty szwajcarskiej do złotówki w swoich tabelach kursowych, a przez to, jednostronnego kształtowania wysokości zobowiązań klientów.

Nawet możliwość stosowania tego jednostronnego uprawnienia przez bank – przedsiębiorcę , w relacji umownej z kredytobiorcami , prowadzi do „rażącego naruszenia interesów konsumenta” przez co należy rozumieć nieusprawiedliwioną dysproporcję praw i obowiązków na ich niekorzyść w określonym stosunku zobowiązaniowym.

Jest również działaniem wbrew dobrym obyczajom, jako że w zakresie kształtowania treści stosunku obligacyjnego, oznacza tworzenie przez partnera konsumenta takich klauzul umownych, które godzą w równowagę kontraktową stron stosunku umownego. Co więcej , postanowienia umów, które kształtują prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z wyżej wymienionymi wartościami, kwalifikować należy zawsze jako sprzecznie z dobrymi obyczajami w rozumieniu przepisu art. 385 ¹ § 1 k.c.

Nie ma dla wyrażonej oceny znaczenia to, jaki sposób bank rzeczywiście ustalał kurs w trakcie wykonywania umów z powodami i jaka była relacja kursu banku do kursu rynkowego.

Są to okoliczności obojętne na gruncie art.385 ² k.c., jak również oceny możliwego naruszenia interesów konsumenta. Istotne jest jedynie, że postanowienia umowy dawały przedsiębiorcy swobodę. Nie ma też znaczenia w jaki sposób bank finansował udzielanie kredytów indeksowanych, gdyż również to stanowi okoliczność leżącą poza łączącym strony stosunkiem prawnym, a równocześnie związaną z wykonywaniem umowy, a nie chwilą jej zawarcia,

g/ skutkiem uznania że część postanowień w obu umowach kredytowych jest abuzywna jest ustalenie ich nieważności w całości.

Eliminacja klauzuli umownej uznanej za bezskuteczną wobec konsumenta , nie może prowadzić do zmiany charakteru stosunku prawnego łączącego strony .Musi też zapewnić stan, wedle którego umowa jest wykonalna i nadal odpowiada swej istocie (naturze).

Po usunięciu z umowy klauzuli przeliczeniowej (jako abuzywnej) niewątpliwym jest, że omawiane postanowienia umowne, określające główne świadczenie banku i jego podstawowy obowiązek, nie zawiera jednoznacznej treści i jest niepełne. Wiadomo tylko, że kredyt opiewał w przypadku umowy nr (...) na kwotę 580 092,85 zł, co przy założeniu uruchomienia kredytu w dacie sporządzenia umowy, dawałoby równowartość 245 178,72 CHF, zaś w przypadku umowy nr (...), udzielony był kredyt w kwocie 696 171,65 zł, co przy założeniu uruchomienia kredytu w dacie sporządzenia umowy, dawałoby równowartość 328 848,21 CHF, lecz rzeczywista równowartość ustalona została dopiero po wypłacie kredytu.

Podobnie, rzeczywista wysokość rat kapitałowo-odsetkowych w chwili zawierania umów nie była znana i zależała od bankowej tabeli kursów walut. Wyliczenie tych kwot nie było więc dla konsumenta możliwe.

Sąd I instancji podkreślił , powołując się na wybrane orzeczenia TSUE, służące wykładni art. 6 ust. 1 Dyrektywy 93/13/ EWG, iż nie jest możliwe uzupełnianie powstałej w ten sposób luki w umowie przepisami dyspozytywnymi – w szczególności pozwalającym na zastosowanie średniego kursu franka szwajcarskiego do złotówki, publikowanego przez średniego NBP.

W rozstrzyganej sprawie, wobec wyraźnego stanowiska powodów, którzy będąc pouczeni o konsekwencjach stwierdzenia nieważności zakwestionowanych umów, konsekwentnie domagali się stwierdzenia ich nieważności, oraz, wobec dokonania przez nich spłaty kwot odpowiadających swoją wartością znacznej części wykorzystanego przez nich kredytu, przy uwzględnieniu stanu istniejącego w dacie zamknięcia rozprawy, jak wskazywał Sąd Okręgowy , nie ma obawy, że ustalenie nieważności umów doprowadzi do niekorzystnych konsekwencji dla nich jako konsumentów. Wobec tego ,

h/ żądanie ustalenia nieważności w całości obu umów kredytowych jest uzasadnione , a D. R. i M. R. mają interes prawny w dochodzonym ustaleniu , w jego rozumieniu , którym posługuje się norma art. 189 kpc.

Interes taki może istnieć mimo możliwości dochodzenia świadczenia, jeżeli ze spornego stosunku prawnego wynikają jeszcze dalsze skutki, których dochodzenie w drodze powództwa o świadczenie nie jest możliwe lub nie jest na razie aktualne.

Strony rozstrzyganego sporu łączą długoterminowe stosunki prawne, które nie zostały dotychczas, zgodnie z z ich treścią w pełni wykonane.
Ewentualne uwzględnienie roszczeń kredytobiorcy o zapłatę (zwrot) należności spełnionych dotychczas na rzecz banku nie ureguluje w sposób definitywny sytuacji prawnej stron. Natomiast stwierdzenie nieważności umowy przesądza nie tylko o potencjalnej możliwości domagania się zwrotu już spełnionych świadczeń. Rozstrzyga również w sposób ostateczny o braku obowiązku spełniania na rzecz banku mających oparcie w treści umowy świadczeń w przyszłości, a więc o zezwoleniu na zaprzestanie spłaty kolejnych rat kredytu. Ustalające orzeczenie sądu usuwa więc wątpliwości co do istnienia obu stosunków prawnych i związania nimi stron postępowania.

Przytoczone w znacznym skrócie argumenty prawne zdecydowały o tym , że Sąd Okręgowy w całości uwzględnił roszczenie ustalające kredytobiorców.

/ pkt I sentencji zaskarżonego przez bank, a później syndyka masy upadłości (...) Bank S.A. , wyroku Sądu Okręgowego w Tarnowie z dnia 25 kwietnia 2022r.

Przed przystąpieniem do przedstawienia apelacji , którą złożył od niego (...) Bank S.A. a która podtrzymał później syndyk masy upadłości tego banku, Sąd II instancji ponownie wskazuje , iż w sytuacji , gdy motywowany wyrok ma charakter wyroku częściowego, dotycząc tylko tej części apelacji w ramach której skarżący zakwestionował uwzględnienie żądania ustalającego powodów , przedstawienie zarzutów apelacji ale także sama jej ocena Sądu Odwoławczego , ograniczona będzie do tych które bank / syndyk / sformułował wobec tej części orzeczenia Sądu I instancji.

(...) Bank S.A. z siedzibą w W. - obejmując zakresem zaskarżenia punkty I,II oraz IV sentencji wyroku Sądu Okręgowego , we wniosku środka odwoławczego, domagał się w pierwszej kolejności wydania przez Sąd Odwoławczy orzeczenia reformatoryjnego , którym powództwo zostanie oddalone , a D. R. i M. R. obciążeni kosztami procesu i postępowania apelacyjnego.

Jako wniosek ewentualny pozwany bank / syndyk / sformułował postulat uchylenia

wyroku z dnia 25 kwietnia 2022r. i przekazania sprawy Sądowi I instancji w zaskarżonym

zakresie do ponownego rozpoznania.

Środek odwoławczy został oparty na zarzutach :

- nierozpoznania istoty sprawy, wobec nie przeprowadzenia przez Sąd incydentalnej kontroli wzorca umownego , którym były obydwie umowy kredytowe zawarte przez powodów z bankiem, a przeprowadzenie jego kontroli o charakterze abstrakcyjnym. W jej ramach Sąd nie uwzględnił okoliczności towarzyszących zawarciu umowy a także tego co wynikało z 6 ust. 1 umów kredytowych dla określenia jakie kryteria musiał stosować bank dla oznaczenia stosowanego przez siebie kursu walutowego złotówki do franka szwajcarskiego.

Podnoszona wada miała polegać także na tym , że uznaną przez siebie abuzywność niektórych postanowień umownych , Sąd I instancji „ rozciągnął” również na takie, które nie miały charakteru niedozwolonego. Nie zbadał też , czy umowy zawarte przez strony , w tych warunkach , mogą być w dalszym ciągu wykonywane,

- naruszenia prawa procesowego , w sposób mający dla treści wydanego wyroku istotne znaczenie , a to :

a/ art. 327 ¹ §1 pkt 1 i 2 kpc , poprzez sporządzenie pisemnych motywów wyroku w sposób uniemożliwiający prześledzenie toku rozumowania Sądu , w szczególności tego, jakie znaczenie , z punktu widzenia oceny roszczenia powodów, należy nadać treści art. 6 ust. 1 umów ,

b/ art. 227 kpc i art. 235 ² §1 pkt 2,3 i 5 oraz 205 ¹² §2 kpc oraz art. 299 kpc wobec niezasadnego dania wiary zeznaniom powódki mimo , że jest ona zainteresowana pozytywnym dla siebie wynikiem sporu, a wobec tego jej depozycje nie są obiektywne. Poza tym upływ czasu pomiędzy datami zawarcia obu umów i datą składania zeznań , mogły doprowadzić do zatarcia się w pamięci D. R. istotnych szczegółów jak ten, iż nie pamiętała o podpisaniu dokumentu potwierdzającego , iż była informowana o ryzyku kursowym.

Zarzut ten motywowała strona skarżąca także brakiem oceny przez Sąd I instancji tego , iż K. R. nie stawił się na przesłuchanie , mimo , że ten dowód był wnioskowany przez bank,

c/ art. 227 kpc i art. 235 ² §1 pkt 2,3 i 5 oraz 205 ¹² §2 kpc oraz art. 278 §1 kpc , jako konsekwencji nieprzeprowadzenia przez Sąd wnioskowanego przez stronę skarżącą dowodu z opinii biegłego z zakresu finansów i bankowości , a w to miejsce samodzielnego ustalenia , że sposób ustalenia kursu waluty w Tabeli Kursów banku było nietransparentny , jednostronny, dokonywany przy braku dających się zweryfikować kryteriów tego procesu,

d/ art. 233 §1 kpc , w następstwie przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów i zastąpienia jej oceną dowolną. Zarzucana wada oceny miała dotyczyć szczegółowo wyliczonych przez stronę apelującą nieprawidłowości Sądu , które miały polegać na niepoprawności ustaleń, w świetle konkretnych dowodów / bank przedstawił te nieprawidłowości w formie tabelarycznej/ por k. 559 v 562 akt / ,

- naruszenia prawa materialnego :

1/ art. 58 1 i 2 kc w zw z art. 353 ¹ kc oraz art. 56 i 65 1 i 2 oraz 69 ustawy Prawo bankowe wobec nietrafnego uznania , że umowy podpisane przez strony , na skutek zasadnie kwestionowanych , zdaniem Sądu , przez powodów postanowień , naruszają naturę stosunku prawnego wynikającego z umowy kredytowej ,

2/ art. 111 ust. 1 pkt 4 ustawy Prawo bankowe , wobec przyjęcia , iż posługiwanie się przez bank (...), prowadzi do realizacji obu przesłanek uznania postanowień umownych za abuzywne, w relacji umownej banku z konsumentem,

3/ art. 56 kc , art. 65 §1 i 2 kc , art. 354 §1 i 2 kc w zw. ze wskazywanymi przez bank postanowieniami umów , w ten sposób , iż Sąd niepoprawnie uznał , iż w tych postanowieniach nie został oznaczony sposób podania danych dotyczących kursów walut , a kursy te bank określał w sposób dowolny , jednostronnie.

Te same przepisy kodeksu cywilnego, dodatkowo w związku z art. 385 ¹ kc ., miały zostać , zdaniem (...) Bank S.A. / syndyka / , naruszone przez to , iż Sąd oceniając umowę jako nieważną nie wziął pod uwagę , że strony chciały zawrzeć umowę kredytu indeksowanego do waluty szwajcarskiej , przy interpretacji postanowień umownych mają znaczenia zwyczaje oraz zasady współżycia społecznego , a umowa ,nawet przy przyjęciu niedozwolonego charakteru części postanowień, mogła być nadal realizowana , przy zastosowaniu stawki oprocentowania opartej na wskaźniku referencyjnym WIBOR ,

4/ art. 385 ¹ §2 zd. 1 w zw. z art. 5 zd.2 Dyrektywy 93/13/EWG,wobec nie wzięcia pod uwagę przez Sąd tego , iż w warunkach potwierdzenia niejednoznaczności treściowej części postanowień umownych, należy wszelkie wątpliwości interpretować na korzyść konsumenta ,

5/ art. 385 ¹ kc jako następstwa zawężającej interpretacji tego przepisu,

6/ art. 385 ¹ §1 i 2 kc w zw. z art. 6 Dyrektywy nr 93/13 / EWG , poprzez rozciągnięcie skutku abuzywności części postanowień na te , które w ramach umowy stron i Regulaminu , niedozwolonymi nie były,

7/ art. 385 ¹ oraz 385 ²kc , wobec uznania części postanowień umowy za niedozwolone mimo, iż nie naruszały dobrych obyczajów ani w sposób rażący uzasadnionych interesów kredytobiorców,

8/ art. 385 ² kc , jako następstwa zastosowania zawężającej wykładni tego przepisu i oceny zgodnie z którą do okoliczności zawarcia umowy kredytowej nie przynależą te , które skarżący syndyk wymienił w trzech punktach motywów tego zarzutu, co do sposobu finansowania akacji kredytowej, faktycznego sposobu sfinansowania przez (...) Bank S.A. umów zawartych z D. R. i M. R. oraz przyczyn takiego a nie innego ukształtowania postanowień wzorca umownego jaki były umowa stron, w zakresie konstrukcji klauzuli przeliczeniowej, / indeksacyjnej /,

9/ art. 358 §1 i 2 kc , jako konsekwencji nie przyjęcia przez Sąd I instancji tej normy jako podstawy ewentualnych rozliczeń finansowych pomiędzy stronami postępowania, w warunkach gdy wszedł on w życie w czasie, kiedy strony były związane umowami i realizowały je,

10/ art. 24 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r o Narodowym Banku Polskim, wobec ewentualnego nie zastosowania tego przepisu do wzajemnych rozliczeń pomiędzy stronami. W ten sam sposób skarżąca motywowała zarzut naruszenia przez Sąd I instancji art. 30 ust.2 pkt 1 i 2 w zw z art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 29 września 1994r O rachunkowości,

11/ art. 189 kpc wobec niepoprawnego uznania , iż powodowie mają interes prawny w żądanym ustaleniu i potwierdzeniu nieważności umów kredytowych w wyroku z dnia 25 kwietnia 2022r. mimo , iż brak było ku niemu dostatecznych podstaw,

12/ art. 5 kc , jako konsekwencji niezastosowania tej normy dla oceny żądania kredytobiorców mimo , iż ich roszczenia, w tym ustalające / , stanowią przejaw nadużycia przez nich praw podmiotowych , jako konsumentów , które syndyk kwalifikował jako rażące.

Powołując się na art. 380 kpc , strona pozwana domagała się również dokonania przez Sąd Odwoławczy oceny poprawności decyzji procesowej Sądu niższej instancji, który nie przeprowadził wnioskowanego przez bank dowodu z opinii biegłego z zakresu finansów i bankowości. Opiniodawca , według tez dowodowych potwierdzeniu których miała służyć wnioskowany dowód , miałby się wypowiedzieć na temat możliwości weryfikacji stosowanego w Tabeli Kursów kursu przeliczenia pomiędzy obiema walutami na podstawie umówionych przez strony kryteriów , a także tego, czy strona pozwana mogła te kursy dowolnie ustalać .

Zdaniem Sadu Odwoławczego wniosek ten nie zasługiwał na uwzględnienie albowiem był spóźniony w rozumieniu art. 381 kpc skoro decyzja procesowa Sądu I instancji o jego nieprzeprowadzeniu była poprawna

Oto bowiem , w warunkach , gdy podstawy ustalenia nieważności umowy wynikają z innych dowodów / z dokumentów /zgromadzonych w sprawie, w tym w szczególności analizy treści samych umów i Regulaminu , zważywszy na to , że doniosła dla niej jest data ich podpisania , a nie to, w jaki sposób były faktycznie wykonywane , Sąd II instancji uznał ten wniosek za niebędący nawet potencjalnie źródłem okoliczności doniosłych dla oceny roszczenia ustalającego kredytobiorców.

W ponad miarę i rzeczywistą potrzebę, rozbudowanej redakcyjnie motywacji stawianych zarzutów, bank / syndyk /, w istocie powtórzył prezentowane już w odpowiedzi na pozew stanowisko. Relacjonowanie jej w tym miejscu , tym bardziej gdy wziąć pod rozwagę , że apelacja jako całość, liczy 58 stron jest , z przyczyn teleologicznych, zbędne i nie będzie dokonywane.

Odpowiadając na apelację powodowie domagali się jej oddalenia jako pozbawionej uzasadnionych podstaw oraz przyznania na swoją rzecz kosztów postępowania apelacyjnego.

Przed rozpoznaniem apelacji przez Sąd II instancji , postanowieniem z dnia 20 lipca 2023r , Sąd Rejonowy (...) W., w sprawie o sygnaturze(...), ogłosił upadłość (...) Bank S.A z siedzibą w W. .

Wobec tej okoliczności, Sąd Apelacyjny , postanowieniem z dnia 20 maja 2024r zawiesił postępowanie w sprawie i podjął je z udziałem syndyka masy upadłości, ustanowionego przez Sąd upadłościowy./ por.k. 640 akt/, w zakresie w jakim obejmowało ono roszczenie niepieniężne o ustalenie nieważności obu umów kredytowych.

Syndyk [ o czym była już mowa wcześniej ] , przystępując do postępowania, podtrzymał apelację oraz argumentację powołaną dla uzasadnienia jej zarzutów oraz wniosek dowodowy.

Rozpo znając apelację Sąd Apelacyjny rozważył:

Apelacja syndyka w części , która na obecnym etapie postępowania , jest objęta merytoryczną oceną odwoławczą Sądu II instancji , nie jest uzasadniona i podlega oddaleniu .Nie można bowiem podzielić żadnego z zarzutów na których opiera się jej konstrukcja.

Nieuzasadniony jest najdalej idący z nich zarzut nierozpoznania przez Sąd I instancji istoty sprawy.

Nierozpoznanie takie polega na wydaniu przez Sąd niższej instancji orzeczenia, które nie odnosi się do tego, co było przedmiotem roszczenia powoda w zaznaczeniu procesowym albo też na zaniechaniu zbadania materialnej podstawy żądania lub materialnych zarzutów strony przeciwnej.

Oceny realizacji tej podstawy do ewentualnego wydania przez Sąd II instancji orzeczenia kasatoryjnego , należy dokonywać na podstawie analizy żądań pozwu i przepisów prawa materialnego, stanowiącego podstawę rozstrzygnięcia. Bez znaczenia dla niej pozostają możliwe wady postępowania czy też takie zarzuty pozwanego , które dla przedmiotu rozstrzygnięcia były irrelewantne.

/ por . także wyrażające podobne stanowisko , powołane jedynie dla przykładu , judykaty Sądu Najwyższego z 22 kwietnia 1999r , sygn. II UKN 589/98 oraz z dnia 27 czerwca 2014 , sygn. V CZ 45/14 , powołane za zbiorem Legalis /

W świetle tych generaliów, zarzut strony pozwanej jest oczywiście niezasadny albowiem Sąd Okręgowy orzekł o tym co było przedmiotem procesu poddanym pod osąd [ roszczenie ustalające kredytodawców ]. To w czym syndyk widzi realizacje tego zarzutu , powinno być ewentualnie kwestionowane w ramach innego zarzutu apelacyjnego [ o charakterze procesowym lub faktycznym ] ale nie jest podstawą do usprawiedliwionego twierdzenia o wadzie orzeczenia tej rangi o jakiej mówi pozwany syndyk.

Przechodząc do weryfikacji kolejnych zarzutów i rozpoczynając ją od tych , które mają charakter procesowy , wskazać należy , iż zarzut tego rodzaju jest uzasadniony jedynie wówczas, gdy spełnione zostaną równocześnie dwa warunki.

Strona odwołująca się do niego wykaże , że rzeczywiście sposób postępowania Sądu naruszał indywidualnie oznaczoną normę [ normy ] formalne. Jednocześnie nieprawidłowości te prowadziły do następstw , które miały istotny wpływ na treść wydanego orzeczenia. Nieco inaczej kwestię tę ujmując , zarzut procesowy jest usprawiedliwiony jedynie wówczas,jeżeli zostanie dowiedzione , że gdyby nie potwierdzone błędy proceduralne Sądu niższej instancji , orzeczenie kończące spór stron miałoby inną treść.

Biorąc pod rozwagę te reguły , za chybiony należy uznać ten, w ramach którego strona pozwana uważa za naruszoną normę art. 327 ¹§1 ust.1 i 2 kpc.

Jak wynika z ukształtowanego i jednolitego , podzielanego przez Sąd Apelacyjny, w składzie rozstrzygającym sprawę, orzecznictwa Sądu Najwyższego, ukształtowanego na tle poprzednio obowiązującej normy art. 328 §2 kpc ,które zachowało aktualność , wobec braku zmiany istotnej treści wykładanej normy,

może on być uzasadniony jedynie wyjątkowo , gdy konstrukcja pisemnych motywów orzeczenia Sądu niższej instancji jest tak wadliwa , iż nie zawierają one danych pozwalających na przeprowadzenie na ich podstawie kontroli instancyjnej orzeczenia. Nieco inaczej mówiąc , zarzut naruszenia tego przepisu jest uzasadniony wtedy , gdy uzasadnienie wyroku nie pozwala na stwierdzenie czy Sąd prawidłowo zastosował przepisy prawa materialnego i [ lub ] procesowego.

/ por. także wskazane jedynie ilustracyjnie postanowienie SN z dnia 21 listopada 2001, sygn. I CKN 185/01 powołane za zbiorem Lex/

Tego rodzaju zasadniczymi / konstrukcyjnymi / wadami motywy wyroku z 25 kwietnia 2022r. nie są dotknięte.

Na wręcz zbędnie nadmierną obszerność tego uzasadnienia , zamazującą w istocie kluczowe elementy stanowiska prawnego Sądu meriti w zakresie oceny roszczeń powodów , Sąd odwoławczy zwracał już uwagę wcześniej .

Ale brew zapatrywaniu skarżącego nie może budzić wątpliwości , iż wynika z niego , w oparciu o jakie ustalenia i wnioski prawne , odwołane do mających w sprawie zastosowanie norm prawa materialnego, Sąd Okręgowy oparł swoje rozstrzygnięcie. Wiadomo jest z jego lektury także , w jaki sposób i dlaczego ocena zgromadzonych dowodów została przeprowadzona we wskazany w uzasadnieniu sposób.

Nie jest w związku z tym usprawiedliwiona argumentacja skarżącego wspierająca ten zarzut, tym bardziej , że Sąd rozpoznając sprawę i motywując wydane orzeczenie nie ma obowiązku wskazywać w jaki sposób odnosi się do wszystkich twierdzeń i ocen stron . Jego obowiązek w tym zakresie ogranicza się tylko do tych ,które z punktu widzenia przedmiotu uzasadnianego rozstrzygnięcia , uznaje za doniosłe.

Zatem tylko dla porządku albowiem na tym zasadniczym argumencie syndyk buduje ten zarzut , już w tym miejscu wskazać trzeba , że nie dokonanie przez Sąd I instancji w motywach kontrolowanego instancyjnie orzeczenia, szczegółowej analizy treści umowy stron, a w szczególności postanowienia §6 ust. 1, nie decyduje o podzieleniu tego , ani żadnego innego zarzutu apelacyjnego, budowanego argumentacyjnie na nawiązaniu do jego treści.

Dlatego ,że w tym postanowieniu brak jest wskazania według jakich , dających się zweryfikować przez klientów banku kryteriów, kredytodawca mógł ustalać dane decydujące o wysokości kursów przeliczania waluty szwajcarskiej i polskiej , na potrzeby wzajemnych rozliczeń finansowych w umowach stron , które miały zostać podpisana.

Odeprzeć należy jako nietrafne , wszystkie te zarzuty procesowe , które w rozubudowanej - opisanej wyżej tabelarycznej formie - są podstawą dla pozwanego syndyka do podważania przeprowadzonej przez Sąd niższej instancji oceny zgromadzonych dowodów oraz zakwestionowania, opartych na wnioskach z niej wynikających ustaleń faktycznych.

Uznanie zarzutu naruszenia art. 233 §1 kpc za usprawiedliwiony wymaga bowiem od strony wykazania na czym, w odniesieniu do zindywidualizowanych dowodów, polegała nieprawidłowość postępowania Sądu, w zakresie ich oceny i poczynionych na jej podstawie ustaleń.

W szczególności strona ma wykazać dlaczego obdarzenie jednych dowodów wiarygodnością czy uznanie, w odróżnieniu od innych, szczególnego ich znaczenia dla dokonanych ustaleń , nie da się pogodzić z regułami doświadczenia życiowego i[lub ] zasadami logicznego rozumowania , czy też przewidzianymi przez procedurę regułami dowodzenia.

Nie oparcie stawianego zarzutu na tych zasadach , wyklucza uznanie go za trafny , pozostając dowolną , nie doniosłą z tego punktu widzenia , polemiką z oceną i ustaleniami Sądu niższej instancji.

/ por. w tej materii , wyrażające podobne stanowisko , powołane tylko przykładowo, orzeczenia Sądu Najwyższego z 23 stycznia 2001, sygn. IV CKN 970/00 i z 6 lipca 2005, sygn. III CK 3/05 , obydwa powołane za zbiorem Lex/

Dopóty , dopóki ocena przeprowadzona przez Sąd ocena mieści się w granicach wyznaczonych przez tę normę procesową i nie doznały naruszenia wskazane tam jej kryteria , Sąd Odwoławczy obowiązany jest ocenę tę , a co za tym idzie także wnioski z niej wynikające dla ustaleń faktycznych , aprobować .

Uwzględniając powyższe, zważywszy na to, w czym syndyk upatruje błędów oceny i ustaleń Sądu niższej instancji , zarzuty te nie mogą być uznane za trafne.

W miejsce rzeczowej, opartej na wskazanych wyżej kryteriach , odniesionej do indywidualnie oznaczonych dowodów [ i opartych na wnioskach z tej oceny wynikających ustaleń faktycznych, które przez to miałyby być dotknięte podnoszonymi nieprawidłowościami ],polemiki ze sposobem postępowania Sądu Okręgowego , skarżący ogranicza się do przeciwstawienia jego stanowisku własnej wersji tak oceny dowodów jak i faktów doniosłych dla rozstrzygnięcia , jego zdaniem poprawnej.

O takiej metodzie konstrukcyjnej zarzutu naruszenia art. 233 §1 kpc , a w konsekwencji także części ustaleń faktycznych , świadczy wspominana już, tabelaryczna forma ich motywacji.

Zatem nieprawidłowość Sądu na której zarzuty te zostały oparte , zgodnie z argumentacją apelanta - sprawdza się do tego ,że nie przyjął on wersji zdarzeń towarzyszących zawarciu umów kredytowych z 2 marca 2007r. i 8 stycznia 2008r. i interpretacji prawnej ich postanowień, , którą skarżący uznaje za prawidłową.

A według przebiegu zdarzeń afirmowanego przez syndyka , powodowie zostali w sposób dostateczny dla oceny jego skali , poinformowani , przy podpisywaniu umów o ryzyku walutowym wynikającym z umowy kredytowej indeksowanej do waluty obcej, a rzeczywisty rozmiar ich zobowiązań kredytowych był oznaczony od samego początku w sposób prawidłowy i dla klientów banku czytelny , nie budzący ich wątpliwości. Ponadto bank nie mógł obowiązku świadczeń D. R. i M. R., w zakresie rozmiaru spłaty i generalnie salda zobowiązań kształtować, wykorzystując klauzulę indeksacyjną , jednostronnie , w sposób dowolny , będąc związany wysokością kursów waluty szwajcarskiej , określanej przez obiektywne siły panujące na rynku wymiany walut.

Już stwierdzenie takiego sposobu motywowania stawianych zarzutów wystarcza dla odparcia ich obu.

Dlatego jedynie na marginesie dostrzegając , że w istocie argumenty powołane dla wsparcia weryfikowanych zarzutów [ w rozbudowanej ponad rzeczywistą potrzebę formie redakcyjnej ], nie dotyczą wprost oceny dowodów i okoliczności faktycznych ale prawnej weryfikacji okoliczności towarzyszących zawarciu umów oraz kształtowania danych w Tabeli Kursów walut , które dla dokonywanych przeliczeń /stosowania klauzul przeliczeniowej - spreadau walutowego- i kursowej /, stosowały najpierw (...) Bank S.A. , a później, [po zmianie nazwy ] (...) Bank S.A. , z punktu widzenia przesłanek oceny postanowień umowy stron jako mających / bądź nie / cechy niedozwolonych.

Sąd II instancji dodaje jeszcze , iż podziela , wbrew argumentacji strony pozwanej, stanowisko Sądu Okręgowego zgodnie z którym informacja przekazana powodom przy podpisywaniu urnowy o ryzyku walutowym była ,z punktu widzenia ich interesów- możliwości racjonalnej oceny swojej sytuacji finansowej, w warunkach wzrostu kursu waluty szwajcarskiej , w czasie obowiązywania umowy [ według założeń umownych odpowiednio 29 i 24 lata ] , niedostateczna i nietransparentna.

Uznaje także za trafną tę jego część , w której wskazywał , że skoro doniosła dla oceny ważności umowy jest chwila jej podpisania, to niezależnie od tego , jakie dane kursowe zamieszczał bank w obowiązującej u siebie Tabeli Kursów , istotne było to , że ta część postanowień umownych , która dotyczyła waloryzacji kredytów kursem waluty szwajcarskiej , nawet potencjalnie , dawała możliwość silniejszej stronie stosunku zobowiązaniowego - przedsiębiorcy- dowolnego / nieograniczonego / ustalania kursu przeliczenia złotówek na franka i odwrotnie , a nie to, czy bank stosował kusy przeliczeniowe wynikające z danych rynkowych.

Stąd bez znaczenia było też to , jak kwestia ta była regulowana później, na podstawie przepisów ustawy z dnia 29 lipca 2011r zmieniającej ustawę Prawo bankowe, a także jak kształtowałoby się zobowiązanie powodów , gdyby w miejsce danych kursowych z Tabeli Kursów stosować np. średni kurs NBP. / do czego nawiązuje syndyk , stawiając w sposób z podanej przyczyny nieuzasadniony , zarzuty materialne naruszenia , poprzez niezastosowanie, art. 358 §2 kc oraz 24 ust.3 ustawy o Narodowym Banku Polskim a także art. 30 ust.2 pkt 1 i 2 ustawy o rachunkowości/

Odeprzeć go trzeba także o ile zarzut błędu oceny, skarżący łączy z nieprzeprowadzeniem przez Sąd I instancji wnioskowanego przez (...) Bank S.A. / obecnie syndyka / dowodu z opinii biegłego z zakresu bankowości i finansów. /zarzut naruszenia art. 278 §1 kpc

Przy uwzględnieniu tego, iż ważność umowy jako następstwa niedozwolonego charakteru części jej postanowień , oceniana jest na datę jej zawierania , a doniosła jest dla niej, ukształtowana tymi postanowieniami - w ramach wzorca stosowanego przez (...) Bank S.A. - w relacjach z kredytobiorcami , sama możliwość jednostronnego określenia przez bank - przedsiębiorcę kursu przeliczenia obu walut polskiej i szwajcarskiej w przypadku takich kredytów które zaciągnęli D. R. i M. R., prowadzenie dowodu z opinii biegłego dla potwierdzenia przezeń ocen postulowanych przez stronę pozwaną w tezie dowodowej ,trafnie zostało uznane za zbędne dla oceny roszczenia stanowiącego przedmiot sporu.

Wobec tego [ o czym była wcześniej mowa decyzję procesową Sądu I instancji o oddaleniu tego wniosku należało uznać za prawidłową , jego ponowienie , w powołaniu się na art. 380 kpc przed Sądem Odwoławczym było nieuzasadnione, a sam wniosek , w tych okolicznościach , podlegał oddaleniu , oceniony jako spóźniony, w rozumieniu art. 381 kpc.

Dodać w tym miejscu trzeba, że argumentacja strony skarżącej oparta na krytyce nieprzeprowadzenia przez Sąd I instancji dowodu z przesłuchania powoda oraz wadliwej oceny zeznań powódki jest nieprzekonująca skoro z innych dowodów przeprowadzonych w postępowaniu także wynika w jaki, a przy tym niedostateczny sposób, bank informował powodów o ryzyku walutowym związanym z podpisaniem umów kredytów indeksowanych walutą obcą oraz możliwości istotnego wpływu jego zmiany na wysokość zobowiązań kredytowych powodów.

Z podanych powodów, uznając , iż zarzuty procesowe , w tym w szczególności zarzut przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów i wynikających stąd błędów ustaleń , nie są zasadne , fakty uczynione przez Sąd I instancji podstawą kontrolowanego instancyjnie orzeczenia , jako poprawne i kompletne , Sąd Apelacyjny przyjmuje za własne.

Rozpoczynając ocenę zarzutów materialnych od zarzutu naruszenia art. 189 kpc , odpierając go , nie można zgodzić się z apelującym, iż powodowie nie mają interesu prawnego w ustaleniu nieważności umowy.

Zauważyć należy, że umowy kredytu zostały zawarte między stronami na okresy odpowiednio : pierwsza 29 lat i druga 24 lata Ewentualne uwzględnienie powództwa o zapłatę, w ramach wzajemnych rozliczeń stron, z tytułu dotąd spełnionych na ich podstawie świadczeń , nie usunęłoby stanu niepewności pomiędzy stronami co do dalszego obowiązywania umów oraz istnienia praw akcesoryjnych jak chociażby hipoteki , ustanowionej na nieruchomościach powodów w T. i W..

Bez uznania umów za nieważne , ze skutkiem ex tunc, syndyk mógłby potencjalnie skorzystać z ustanowionych[ obecnie na rzecz masy upadłości ] tych zabezpieczeń spłaty zobowiązań kredytowych.

W orzecznictwie zgodnie przyjmuje się, że / w tym przypadku powodowie / zachowują interes prawny do wytoczenia powództwa o ustalenie nieistnienia stosunku prawnego, mimo przysługującego / im / powództwa o świadczenie lub mimo wytoczenia przeciwko nim takiego powództwa przez stronę przeciwną, na podstawie spornego stosunku prawnego, jeżeli z tego stosunku wynikają jeszcze inne lub dalej idące skutki, których dochodzenie w drodze takiego powództwa nie jest możliwe lub nie jest jeszcze aktualne.

W takim wypadku tylko powództwo o ustalenie nieistnienia tego stosunku prawnego może definitywnie rozstrzygnąć niepewną sytuację prawną/ powodów/ i zapobiec, także na przyszłość, możliwym sporom, a tym samym w pełny sposób zaspokoić / ich / interes prawny.

/ por bliżej wskazane jedynie przykładowo orzeczenia SN z dnia 30.10.1990 r. I CR 649/90, z 27.01.2004 r. II CK 387/02, z 2.07.2015 r. V CSK 640/14- wszystkie powołane za zbiorem Legalis/.

Niezasadny jest zarzut naruszenia art. 111 ust. 1 pkt 4 ustawy Prawo Bankowe w sposób , który został opisany w jego podstawie.

Można go ocenić jako wręcz trudny do zrozumienia ,w realiach faktycznych rozstrzyganej sprawy , skoro elementem oceny części postanowień umownych przez Sąd Okręgowy, w szczególności składających się na umowną klauzulę indeksacyjną w obu umowach , nie było to , że bank publikował kursy walut w formie tabelarycznej dostępnej w Internecie ale to jak mógł kształtować dane kursowe, w relacji do klientów – konsumentów - którzy na ten nietransparentny sposób nie mieli żadnego wypływu, nie znając - przy podpisywaniu żadnej z umów - kryteriów jego ustalenia oraz podstaw do jego korekt w czasie.

Nie ma też racji strona pozwana formułując zarzuty naruszenia art. 385 ¹§1 i 2 kc w powiązaniu ze wskazanymi przez bank przepisami kodeksu cywilnego art. 65 §1 i 2 ,kc i art. 56 kc oraz art. 5 zd.2 i 6 ust. 1 Dyrektywy 93/13/ EWG .

Trzeba przy tym zauważyć , iż w rozbudowanej redakcyjnie apelacji normy te , traktowane jako naruszone , występują w różnych konfiguracjach , a motywacja samych zarzutów niejednokrotnie pokrywa się argumentacyjnie, a nawet powtarza.

Także z tych powodów , zostaną one omówione w sposób zbiorczy, skoro za ich pośrednictwem syndyk kwestionuje w istocie trzy elementy oceny prawnej Sądu I instancji.

To , że postanowienia umów z dnia 2 marca 2007r i 8 stycznia 2008r, wskazane przez powodów , w ogóle mogą podlegać ocenie Sądu z punktu widzenia abuzywności, skoro nie przynależą do elementów kształtujących główne świadczenia stron ,

to , że mają charakter niedozwolony , w warunkach wypełnienia przez (...) Bank S.A.obowiązków informacyjnych wobec kredytobiorców,w odniesieniu w szczególności do mechanizmu waloryzacji / zastosowania klauzul przeliczeniowych / i konsekwencji jego zastosowania dla wysokości obciążających powodów zobowiązań oraz ryzyka walutowego.

Trzecim elementem składającym się na tę apelacyjną krytykę są konsekwencje, które Sąd wyciągnął z potwierdzenia abuzywności części postanowień tych umów , ustalając jej nieważność w całości.

Sąd I instancji nie popełnił zarzucanych mu błędów zastosowania art. 385 ¹ §1 i 2 kc, w powiązaniu z innymi normami powołanymi przez stronę skarżącą , trafnie przyjmując abuzywność postanowień tych umów, w szczególności tych , określających sposób waloryzacji /przeliczenia / waluty szwajcarskiej na polską i odwrotnie, według Tabeli Kursów obowiązujących najpierw w (...) Bank S.A. a później w (...) Bank S.A.

To ten właśnie mechanizm , na kształt i zastosowanie którego D. R., jako klienci – konsumenci - nie mieli żadnego wpływu , ten bowiem był wprowadzony jednostronnie przez kredytodawcę , na podstawie wzorca umownego , ostatecznie decydował o tym ile pieniędzy zostało ówcześnie kredytobiorcom udostępnione przez bank oraz w jaki sposób poszczególne raty kapitałowo – kredytowe wpływały na rzeczywiste zmniejszenie ich zobowiązań kredytowych.

Taki ich charakter prowadził do nieważności umów jako całości albowiem nie mogły one nadal funkcjonować, w warunkach uznania tych klauzul za nie wiążące powodów, tym bardziej , że obydwoje przed Sądem I instancji oświadczyli , że w warunkach potwierdzenia niedozwolonego charakteru tych postanowień , nie są zainteresowani w następczym doprowadzeniu do sytuacji , że umowy z 2 marca 2007r. i 8 stycznia 2008r nadal będą obowiązywać w ich relacjach [ z syndykiem ].

Dodać jeszcze należy , iż jak wynika z ustaleń poczynionych w postępowaniu, żadne postanowienie umowne spośród tych , które składały się na mechanizm służący opisanym wyżej przeliczeniom , nie zostało z kredytobiorcami indywidualnie uzgodnione.

W szczególności bank nie dowiódł- mimo , że to na nim spoczywał obowiązek w tym zakresie- faktów pozwalających na wniosek przeciwny. Powodowie dokonali jedynie wyboru gotowego produktu przygotowanego przez przedsiębiorcę, mając wpływ tylko na sumę kapitału i oznaczenie czasokresu kredytowania.

Dodać jeszcze , w tym kontekście należy , iż dla zrealizowania przesłanki rzeczywistego wpływu konsumenta na treść postanowień umownych, nie wystarczy wykazanie, że dowiedział się o treści postanowień których niedozwolony charakter podnosi, w odpowiednim czasie, a strony prowadziły w tym przedmiocie negocjacje.

Konieczne jest udowodnienie przez przedsiębiorcę , szczególnie jeżeli jak w tym przypadku] posługuje się przygotowanym przez siebie wzorcem , wspólnego ustalenia ostatecznej ich treści , w wyniku rzetelnych negocjacji, w ramach których konsument miał realny wpływ na treść określonego postanowienia umownego, chyba że zostało ono sformułowane przez niego i włączone do umowy na jego żądanie.

/ por. w tej materii także judykat Sądu Najwyższego z dnia 10 grudnia 2019r , sygn.IV CSK 443/18 , powołany za zbiorem Legalis /.

Takich indywidualnych uzgodnień przed podpisaniem umów z powodami nie było, w tym w szczególności w odniesieniu do postanowień określających sposób, w jaki kwota kredytu i sumy rat kapitałowo odsetkowych , będą przeliczane z waluty szwajcarskiej na polską i odwrotnie.

W ocenie Sądu II instancji , kwestionowane przez kredytobiorców postanowienia umowne i regulaminowe dotyczyły świadczeń głównych stron.

Po wahaniach w orzecznictwie sądowym ostatecznie zostało przyjęte zapatrywanie o takim charakterze mechanizmu przeliczeniowego, w kredytach denominowanych i indeksowanych do waluty obcej [ waloryzowanych walutą obcą ].

/ por. powołane jedynie przykładowo wyroki Sądu Najwyższego: z 4 kwietnia 2019 r., sygn. III CSK 159/17, z 9 maja 2019 r., sygn. I CSK 242/18 i z 11 grudnia 2019 r., sygn. V CSK 382/18., wskazane za zbiorem Legalis /.

Obowiązek zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu w oznaczonych terminach spłaty , stanowi główne świadczenie kredytobiorcy. Natomiast klauzula według której dochodzi do przeliczenia dokonywanych przez niego wpłat rat na walutę obcą [ w tym przypadku na franka szwajcarskiego ] , wpływa na wysokość tego świadczenia. To z zastosowania tego mechanizmu wynika to , w jakiej wysokości świadczenie główne ma być spełnione oraz jakie jest saldo zobowiązania kredytobiorcy, co tym bardziej upewnia poprawność takiej jej kwalifikacji.

Wobec powyższego poddanie tych postanowień umownych, w odniesieniu obu kredytów zaciągniętych przez D. R. i M. R. w (...) Bank SA , kontroli pod kątem abuzywności jest możliwe tylko pod warunkiem, że nie zostały sformułowane w sposób jednoznaczny ( art. 3851 § 1 zd. drugie k.c.) a zatem jeżeli nie zostały wyrażone prostym i zrozumiałym językiem , nie spełniając tym samym wymogu przejrzystości materialnej wynikającej z art. 4 ust. 2 oraz art. 5 Dyrektywy nr 93/13/EWG.

Jak wyjaśnił TSUE w wyroku z dnia 20 września 2017 r. w sprawie o sygnaturze C - 186/16, wymóg wyrażenia warunku umownego prostym i zrozumiałym językiem oznacza, że warunek ten musi zostać zrozumiany przez konsumenta zarówno w aspekcie formalnym i gramatycznym, jak i w odniesieniu do jego konkretnego zakresu, tak aby właściwie poinformowany , a przy tym jako osoba dostatecznie uważna i rozsądna , mógł nie tylko dowiedzieć się o możliwości wzrostu lub spadku wartości waluty obcej w czasie ale również miał realną możliwość oszacowania konsekwencji ekonomicznych takiego potencjalnego następstwa dla swoich zobowiązań finansowych.

Zdaniem Sądu II instancji, ustalenia faktyczne poczynione w postępowaniu nie dają dostatecznych podstaw do uzasadnionego przyjęcia, iż w momencie zawierania którejkolwiek ze spornych umów, powodowie mieli możliwość uzyskania pełnego rozeznania co do wysokości świadczenia, które będą mieli obowiązek spełnić oraz , i w szczególności , co do ryzyka zmiany kursu waluty w przyszłości i wpływu tej zmiany na rzeczywiste saldo ich zobowiązań , przekładające się wprost na ich sytuację ekonomiczną , w dającym się przewidzieć realnie okresie , zważywszy , iż mieli związać się z bankiem węzłem obligacyjnym na długie okresy czasu.

W szczególności brak było , w dniach zawierania umów, możliwości ustalenia wysokości zobowiązań ratalnych D. R. i M. R. wobec banku , / rat kapitałowo - odsetkowych / albowiem wysokość ta zależna była od danych zamieszczonych w nieokreślonej w umowie Tabeli Kursów, stosowanej przez bank . Przy tym sposób zamieszczania w niej tych danych także był pozostawiony wyłącznej jego decyzji. Klient – konsument - nie miał możliwości ich sprawdzenia ani, tym bardziej, jakiegokolwiek wpływu na ich rzeczywistą wysokość. Tym samym warunek jednoznaczności klauzuli waloryzacyjnej /przeliczeniowej i kursowej/ , nie został w umowach stron spełniony.

/ por. w tej materii także stanowisko SN zawarte w judykacie z 19 kwietnia 2021r., sygn. III CSK 159/17- powołanym za zbiorem Lex /.

Okoliczności ustalone w sprawie nie pozwalają na potwierdzenie , iż powodowie zostali , przed podpisaniem umowy, w sposób jasny , możliwie pełny i zrozumiały dla nich , poinformowani o ryzyku walutowym, związanym z możliwością niekorzystnych zmian kursu franka szwajcarskiego w czasie. Przy tym nie można uznać, że obowiązek ten został spełniony przez bank, który poprzestał / zapewniając o stabilności kursu waluty szwajcarskiej i co najwyżej , niewielkich zmianach kursu franka na przestrzeni czasu / na ogólnym pouczeniu o możliwości wzrostu kursu w czasie trwania umów i wynikającym stąd jego wpływie na wzrost zakresu obowiązku finansowego po stronie kredytobiorców .

Dodać do tego należy , iż dla potwierdzenia wypełnienia przez bank obowiązków informacyjnych dotyczących ryzyka kursowego, nie jest wystarczające odebranie od konsumenta- jako się stało w odniesieniu do powodów - standardowego oświadczenia, że o takim ryzyku został poinformowany.

/ por. w tej materii także wyrok SN z 27 listopada 2019r., sygn. II CSK 483/18 powołany za zbiorem Lex /.

Zgodnie z aktualnie obowiązującą w judykaturze wykładnią art. 385 ¹ §1 k.c. , nie budzi wątpliwości, iż postanowienia umowy, które określają zasady przeliczenia kwoty udzielonego kredytu na złotówki przy wypłacie kredytu, a także spłacanych rat na walutę obcą, pozwalające bankowi swobodnie kształtować kurs waluty obcej, mają charakter niedozwolonych postanowień umownych.

/ por. wskazane tylko ilustracyjnie, orzeczenia SN z 27 lutego 2019 r. sygn. II CSK 19/18 i z 29 października 2019 r. sygn. V CSK 382/18 , powołane za zbiorem Legalis /

Klauzule takie mają charakter abuzywny, gdyż kształtują prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco naruszają jego interesy. Przy czym sprzeczność z dobrymi obyczajami i naruszenie tych interesów polega , w tym wypadku, na uzależnieniu wysokości świadczenia banku i konsumenta od swobodnej decyzji silniejszej strony stosunku zobowiązaniowego / przedsiębiorcy/.

/ por. tylko ilustracyjnie wyroki SN z 13 grudnia 2018 r., sygn. V CSK 559/17 i z 11 grudnia 2019 r., sygn. akt V CSK 382/18 powołany za zbiorem Legalis /.

W ocenie Sądu Apelacyjnego postanowienia łączących strony umów z 2 marca 2007 i 8 stycznia 2008r.,w zakresie ryzyka walutowego oraz określające wskazany wyżej sposób dokonywania przeliczeń walut polskiej i szwajcarskiej , w odwołaniu się do danych kursowych kształtowanych jednostronnie przez bank, przybierających postać przygotowanych przezeń i obowiązujących w banku Tabel Kursów, uznać należy, za niedozwolone.

Nie ma znaczenia dla tej oceny to, w jaki sposób umowy w rzeczywistości były wykonywane i jak , po ich zawarciu , zmieniała się ich treść.

/ por. także uchwalę[ 7] Sądu Najwyższego z dnia 20 czerwca 2018 r., sygn. III CZP 29/17 powołaną za zbiorem Lex.

Przechodząc do oceny skutków niedozwolonego charakteru tych postanowień , wskazać na wstępie należy , iż zgodnie z treścią uchwały SN z dnia 7 maja 2021 sygn. III CZP 6/21 , powołanej za zbiorem Lex /, której stanowisko Sąd II instancji, w składzie rozpoznającym sprawę podziela, niedozwolone postanowienie umowne jest od początku, z mocy samego prawa, dotknięte bezskutecznością na korzyść konsumenta, który ewentualnie może udzielić następczo świadomej i wolnej zgody na to postanowienie i w ten sposób przywrócić mu skuteczność z mocą wsteczną.

W rozpoznawanej sprawie , o czym była już uprzednio mowa , stanowisko D. R. i M. R. było jednoznaczne co do tego, iż nie są zainteresowani , w warunkach abuzywności części postanowień, w utrzymaniu w dalszym ciągu umów jako obowiązujących pomiędzy stronami.

Eliminacja tych postanowień z obu kontraktów powoduje brak możliwości określenia mechanizmu oznaczenia wysokości świadczenia jakie konsumenci - kredytobiorcy - mają otrzymać od drugiej strony- skoro jak w rozstrzyganej sprawie - uzyskali od banku złotówki , po ich przeliczeniu według kursu / ceny / kupna waluty szwajcarskiej oraz są zobowiązani spełniać na rzecz banku , w ramach umów kredytu indeksowanego do waluty obcej, w odwołaniu się do kursu jej sprzedaży przez/ ówcześnie/ pozwany bank, wedle którego, [ w stanie faktycznym rozstrzyganej sprawy ] , przeliczana miała być wpłata złotówkowa, mająca prowadzić do ograniczenia długu umownego obydwojga powodów.

Zgodnie ze stanowiskiem TSUE, wyrażonym w motywach wyroku z dnia 3 października 2019r sygn. C – 260/18 , postanowienie art. 6 ust. 1 Dyrektywy 93/13 , należy wykładać w ten sposób [a jest to wykładania, którą Sądy krajowe muszą brać pod uwagę przy rozstrzyganiu indywidualnych spraw], iż stoi ono na przeszkodzie wypełnianiu luk w umowach spowodowanych eliminacją klauzul uznawanych za niedozwolone , wyłącznie na podstawie przepisów krajowych o charakterze ogólnym, nie będących przepisami dyspozytywnymi lub takimi , które będą mieć zastosowanie dlatego , że strony umowy wyrażą na to wolną i uświadomioną zgodę.

Takiej regulacji ,[ jak dotąd] w polskim porządku prawnym brak.

Nie można też w sposób usprawiedliwiony przyjmować , że wolą stron w 2007 r i 2008r było zawarcie umowy kredytu waloryzowanego walutą obcą , bez mechanizmu waloryzacji wzajemnych świadczeń , na podstawie kursów waluty polskiej i szwajcarskiej, przy równoczesnym pozostawieniu wskaźnika referencyjnego LIBOR ,stosowanego tylko w kredytach walutowych oraz wypadku kredytu waloryzowanego do takiego zagranicznego pieniądza.

Analiza treści pozostałych postanowień umownych w tym w szczególności tych , które określały sposób wypłaty kwoty kredytu i warunki jej spłaty, takiemu zamiarowi w sposób nie budzący wątpliwości zaprzecza , by przypomnieć tylko sposób określenia wysokości należności odsetkowej i sposobu jej wyrażenia.

Skoro tak , to uzasadnionym jest wniosek zgodnie z którym tego rodzaju zabiegi , jakie postuluje syndyk / poprzednio bank /, motywując omawiane zarzuty materialne, w tym w szczególności odwołując się do wskazywanych przez siebie norm ustawy o Narodowym Banku Polskim czy o Rachunkowości są - / szczególnie przy stanowczym, zrelacjonowanym wyżej , stanowisku powodów , iż nie są zainteresowani przywróceniem, z mocą wsteczną, dalszego obowiązywania pomiędzy stronami obu stosunków umownych / - niedopuszczalne - skoro prowadziłoby to , do tak znacznego przekształcenia umowy, iż wywołałoby skutek nie dający się pogodzić z charakterem stosunku prawnego nawiązanego przez strony.

Trzeba także podkreślić , iż eliminacja postanowień niedozwolonych o ile nie miałaby prowadzić do nieważności obu umów jako całości , musi zapewniać to , że prawa i obowiązki stron są nadal ściśle oznaczone i w tym zakresie nie zachodzi skutek deformacji regulacji umownej, [także z punktu widzenia celu, jaki strony chciały osiągnąć, wyrażając wzajemny konsens poprzez zawarcie umowy kredytowej określonego rodzaju, na oznaczonych naówczas warunkach].

W rozpoznawanej sprawie tego rodzaju deformacja , przy aprobacie dla argumentacji apelacyjnej syndyka , zwłaszcza zaważywszy na charakterystyczne elementy kredytu waloryzowanego walutą obcą , miałaby, przy jej potencjalnym utrzymaniu , miejsce.

Nieuzasadniony jest także podniesiony przez syndyka zarzut naruszenia przez Sąd I instancji art. 5 kc poprzez jego niezastosowanie dla oceny roszczenia kredytobiorców, wobec , jak to ujmuje syndyk , skrajnej nieproporcjonalności sankcji /jaką jest ustalenie nieważności umowy w całości / , wobec rangi potencjalnego naruszenia praw konsumenta przez bank ,a także nadużycia uprawnień konsumenckich przez powodów.

D. R. i M. R. dowiedli w postępowaniu swojego konsumenckiego statusu , w czasie kiedy nawiązywali obydwa, stanowiące przedmiot rozstrzyganego sporu , stosunki kredytowe z (...) Bank S.A.

To , że skorzystali z wynikającego z obowiązującego przepisu art. 189 kpc roszczenia aby ostatecznie wyjaśnić swoją sytuacje prawną z kredytodawcą, ukształtowaną faktem zawarcia obu umów z 2 marca 2007r i 8 stycznia 2008r i ich postanowieniami , nie może być traktowane jako nadużycie prawa podmiotowego uzasadniające sięgnięcie, dla oceny tego roszczenia , do wyjątkowej w zakresie zastosowania , normy art. 5 kc, tym bardziej aby im ochrony konsumenckiej odmówić.

Nie ma też racji syndyk , mówiąc o rażącej nieproporcjonalności sankcji ustalenia umowy kredytowej jako nieważnej , skoro utrwalone orzecznictwo TSUE, powstałe na tle wykładni postanowień Dyrektywy 93/13/EWG oraz Sądu Najwyższego potwierdza , iż w aktualnym stanie polskiego prawa krajowego, sankcja nieważności w żadnym razie nie potwierdza tego rodzaju braku zachowania proporcji pomiędzy naruszeniem praw konsumenta w relacji umownej z przedsiębiorcą, a trwałym wyeliminowaniem umowy jak źródła relacji obligacyjnych pomiędzy nimi, ze skutkiem ex tunc.

Uzasadnionym jest natomiast postawiony przez syndyka zarzut naruszenia przez Sąd I instancji art. 353 ¹ kc

Gdy za naturę stosunku prawnego przyjąć główne- modelowe - cechy stosunku prawnego określonego rodzaju , jako wzorca relacji pomiędzy stronami czynności prawnej , która go powołuje to , nie można uznać , iż Sąd Okręgowy ma rację mówiąc , iż obydwie z podpisanych przez strony umów kredytu indeksowanego do waluty franka szwajcarskiego jest niezgodna z tym modelem. Tym bardziej , że to właśnie odwołanie się do swobody umów , której zastosowanie jest ograniczone m. in. zgodnością ukształtowania treści stosunku prawnego z naturą stosunku prawnego [ w rozpoznanej sprawie stosunku kredytu bankowego ] było uzasadnieniem dla powszechnie przyjmowanej oceny , że ten rodzaj umów mógł być zawierany na podstawie ogólnego przepisu art. 69 ustawy Prawo bankowe, w czasie kiedy ustawodawca nie przewidywał wprost jeszcze takiej możliwości.

Sama późniejsza , porównaniu z datami obu umów objętych sporem stron , nowela ustawowa dająca takie uprawnienie bankowi i kredytodawcy wskazuje , że także w ocenie ustawodawcy zawieranie ich wcześniej , w odwołaniu się do generalnej zasady swobody umów było jednak dopuszczalne, a ograniczenia tej swobody przewidziane przez kodeks cywilny takiemu uprawnieniu nie stały na przeszkodzie.

Tym nie mniej nawet podzielenie tego zarzutu skarżącego syndyka , nie zmienia oceny Sądu Odwoławczego , że wyrok z 25 kwietnia 2022r [ w zakresie poddanym obecnie weryfikacji apelacyjnej ] , odpowiada prawu skoro umowy zawarte przez powodów z poprzednikiem prawnym (...) Bank S.A. w W. zasadnie zostały przez Sąd Okręgowy ocenione jako nieważne w całości , na skutek uznania części ich postanowień za abuzywne w rozumieniu art. 385 ¹ §1 i 2 kc. . A ten ich niedozwolony charakter , z przyczyn o których była mowa wcześniej, prowadził do potwierdzenia , że żądanie ustalające powodów jest usprawiedliwione w całości.

Jeszcze raz przypominając , że z przyczyn podanych wyżej , motywowane orzeczenie ma charakter wyroku częściowego , odnosząc się tylko do oceny części orzeczenia Sądu I instancji , objętego punktem I sentencji, uznając ją za odpowiadającą prawu , Sąd Odwoławczy zdecydował o oddaleniu apelacji syndyka w części kwestionującej ten punkt wyroku, na podstawie art. 385 kpc.

Częściowy charakter orzeczenia Sądu Apelacyjnego zdecydował także o tym , że nie rozstrzygał on o kosztach postępowania apelacyjnego.