Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Krakowie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 marca 2024 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSA Grzegorz Krężołek

Sędziowie: SSA Beata Kurdziel

SSA Sławomir Jamróg

Protokolant: Katarzyna Mitan

po rozpoznaniu w dniu 12 lutego 2024 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa syndyka masy upadłości (...) Bank S.A.
w upadłości z siedzibą w W. (poprzednio (...) Bank S.A. z siedzibą w W.)

przeciwko R. K.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie

z dnia 25 maja 2021 r. sygn. akt I C 1178/18

1. zmienia zaskarżony wyrok w pkt. I w ten sposób, że punktowi temu nadaje treść :

„ I zasądza od pozwanej R. K. na rzecz syndyka masy upadłości (...) Bank S.A. w W. – w upadłości kwotę 210.332,60 zł ( dwieście dziesięć tysięcy trzysta trzydzieści dwa złote sześćdziesiąt groszy) z odsetkami umownymi w wysokości 4-ktorności stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego, ale nieprzekraczającymi odsetek maksymalnych za opóźnienie, od kwoty 187.982,02 zł (słownie: sto osiemdziesiąt siedem tysięcy dziewięćset osiemdziesiąt dwa złote dwa grosze od dnia 26 lutego 2018 r. do dnia zapłaty, a także:

1)  z odsetkami umownymi w wysokości 4-krotności stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego, ale nieprzekraczającymi odsetek maksymalnych za opóźnienie od kwoty 500 zł od dnia 26 lutego 2018 r. do dnia 27 maja 2022 r.,

2)  odsetkami umownymi w wysokości 4-krotności stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego, ale nieprzekraczającymi odsetek maksymalnych za opóźnienie od kwoty 500 zł od dnia 26 lutego 2018 r. do dnia 15 czerwca 2022 r.,

3)  odsetkami umownymi w wysokości 4-krotności stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego, ale nieprzekraczającymi odsetek maksymalnych za opóźnienie od kwoty 500 zł od dnia 26 lutego 2018 r. do dnia 11 sierpnia 2022 r.,

4)  odsetkami umownymi w wysokości 4-krotności stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego, ale nieprzekraczającymi odsetek maksymalnych za opóźnienie od kwoty 500 zł od dnia 26 lutego 2018 r. do dnia 1 października 2022r,

5)  odsetkami umownymi w wysokości 4-krotności stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego, ale nieprzekraczającymi odsetek maksymalnych za opóźnienie od kwoty 500 zł od dnia 26 lutego 2018 r. do dnia 30 listopada 2022 r.,

6)  odsetkami umownymi w wysokości 4-krotności stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego, ale nieprzekraczającymi odsetek maksymalnych za opóźnienie od kwoty 500 zł od dnia 26 lutego 2018 r. do dnia 17 stycznia 2023 r.,

7)  odsetkami umownymi w wysokości 4-krotności stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego,
ale nieprzekraczającymi odsetek maksymalnych za opóźnienie od kwoty 500 zł od dnia 26 lutego 2018 r. do dnia 1 marca 2023 r.,

8)  odsetkami umownymi w wysokości 4-krotności stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego, ale nieprzekraczającymi odsetek maksymalnych za opóźnienie od kwoty 500 zł od dnia 26 lutego 2018 r. do dnia 28 marca 2023 r.,

9)  odsetkami umownymi w wysokości 4-krotności stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego, ale nieprzekraczającymi odsetek maksymalnych za opóźnienie od kwoty 1000 zł od dnia 26 lutego 2018 r. do dnia 27 kwietnia 2023 r.,

10)  odsetkami umownymi w wysokości 4-krotności stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego, ale nieprzekraczającymi odsetek maksymalnych za opóźnienie od kwoty 1000 zł od dnia 26 lutego 2018 r. do dnia 1 czerwca 2023 r.,

11)  odsetkami umownymi w wysokości 4-krotności stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego, ale nieprzekraczającymi odsetek maksymalnych za opóźnienie od kwoty 1000 zł od dnia 26 lutego 2018 r. do dnia 1 lipca 2023 r.,

12)  odsetkami umownymi w wysokości 4-krotności stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego, ale nieprzekraczającymi odsetek maksymalnych za opóźnienie od kwoty 1000 zł od dnia 26 lutego 2018 r. do dnia 02 sierpnia 2023 r.,

13)  odsetkami umownymi w wysokości 4-krotności stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego, ale nieprzekraczającymi odsetek maksymalnych za opóźnienie od kwoty 1000 zł od dnia 26 lutego 2018 r. do dnia 5 września 2023 r.,

14)  odsetkami umownymi w wysokości 4-krotności stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego, ale nieprzekraczającymi odsetek maksymalnych za opóźnienie od kwoty 1000 zł od dnia 26 lutego 2018 r. do dnia 2 października 2023r.

15)  odsetkami umownymi w wysokości 4-krotności stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego, ale nieprzekraczającymi odsetek maksymalnych za opóźnienie od kwoty 1000 zł od dnia 26 lutego 2018 r. do dnia 30 października 2023 r., oraz

z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od kwoty 22.347,04 zł (dwadzieścia dwa tysiące trzysta czterdzieści siedem złotych cztery grosze ) od dnia 7 marca 2018 r. do dnia zapłaty, a w pozostałej części oddala powództwo„ ;

2. uchyla pkt. IV wyroku;

3. oddala apelację w pozostałej części;

4. zasądza od pozwanej R. K. na rzecz powoda kwotę 8100 zł (osiem tysięcy sto złotych) z odsetkami, w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty, tytułem kosztów postępowania apelacyjnego;

5. przyznaje od Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Krakowie na rzecz adwokata B. C. kwotę 8100 zł (osiem tysięcy sto złotych), w tym podatek od towarów i usług, tytułem wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną pozwanej z urzędu w postępowaniu apelacyjnym.

Sygn. akt I ACa 2630/23

UZASADNIENIE

(...) Bank S.A. z siedzibą w W., w pozwie skierowanym przeciwko R. K., domagał się zapłaty kwoty 198.982,02 zł tytułem niespłaconego kapitału oraz

- 4.041,06 zł., tytułem odsetek umownych za okres korzystania z kapitału w wysokości 4,19% od dnia 1 października 2016 r. do dnia 5 kwietnia 2017 r;

- 18.305,98 zł., tytułem odsetek za opóźnienie naliczanych od kwoty niespłaconego kapitału w wysokości 10% od dnia 1 października 2016 r. do dnia 25 lutego 2018 r.;

- 3,54zł., tytułem należnych bankowi opłat i innych prowizji oraz obciążenia pozwanej kwotą 2.767 zł., tytułem kosztów procesu.

Uzasadniając żądanie strona powodowa wskazała , iż zawarła z pozwaną umowy kredytu hipotecznego w 2009 r. z którego spłaty R. K. nie wywiązywała się w terminie. Dlatego bank wypowiedział umowę w dniu 15 października 2012 r.

Strony w 2014r zawarły ugodę , ustalającą nowe reguły , w tym terminy spłaty zobowiązania obciążającego kredytobiorczynię , Z tych postanowień pozwana także się nie wywiązywała. W tych okolicznościach bank wypowiedział ugodę i postawił całe zobowiązanie w stan wymagalności , o czym poinformował R. K. pismem z dnia 22 lutego 2017 r. Mimo wezwania do zapłaty wynikającego z niego świadczenia pozwana nie zapłaciła swojego długu , którego obecnie bank dochodzi wytaczając powództwo.

Sąd Rejonowy Lublin – Zachód w dniu 27 marca 2018r wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, którym uwzględnił powództwo.

W sprzeciwie od niego pozwana , kwestionując roszczenie strony przeciwnej w całości, domagała się oddalenia powództwa. Jako ewentualne sfomułowała żądanie rozłożenia świadczenia dochodzonego przez stronę przeciwną na raty , w kwotach po 800 złotych w skali miesiąca.

W swoim stanowisku , reprezentowana przez pełnomocnika ustanowionego z urzędu przede wszystkim powołała zarzut przedawnienia zgłoszonego przez stronę przeciwną roszczenia w odniesieniu do tej jego części , która stała się wymagalna przed dniem 7 marca 2015r / trzy lata wstecz, licząc od daty wniesienia pozwu/.

Broniła się także zarzutem nadużycia prawa podnmiotowego przez bank oceniając , że dochodzenie przezeń roszczenia , wynikającego ze zobowiązania , którego pozwana nie mogła od pewnego czasu spłacać w terminie z powodu stanu zdrowia, jest działaniem sprzecznym z zasadami współżycia społecznego. Akcentowała , że w ten sposób strona powodowa narusza prawo byłej kredytobiorczyni do życia w godnych warunkach.

Wyrokiem z dnia 25 maja 2021r. Sąd Okręgowy w Krakowie :

-zasądził a od pozwanej R. K. na rzecz (...) Bank S.A. z siedzibą w W. kwotę 221.332,60 zł z:

1/odsetkami umownymi w wysokości 4-krotności stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego, ale nieprzekraczającymi odsetek maksymalnych za opóźnienie, od kwoty 198.982,02 zł od dnia 26 lutego 2018 r. do dnia zapłaty;

2/odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od kwoty 22.347,04 zł od dnia 7 marca
2018 r. do dnia zapłaty[ pkt I ];

-zasądził od pozwanej na rzecz strony powodowej kwotę 2.784 zł, tytułem zwrotu kosztów procesu[ pkt II];

- przyznał od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Krakowie na rzecz adwokata B. C. kwotę 13.284 zł, tytułem wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną pozwanej z urzędu [ pkt III] oraz

-nakazał pobrać od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Krakowie kwotę 1.739,87zł.,tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych[ pkt IV sentencji wyroku ].

Za okoliczności faktyczne niesporne pomiędzy stronami Sąd I instancji uznał te zgodnie z którymi:

w dniu 16 listopada 2009 roku pozwana R. K. zawarła ze stroną powodową (...) Bank S.A. z siedzibą w W. umowę kredytu hipotecznego
nr (...).

Zgodnie z § 1 ust. 1 umowy pozwanej udzielono kredytu w kwocie 213 432,64 zł. Kredyt miał być spłacony w 360 miesięcznych równych ratach kapitałowo-odsetkowych (§ 1 ust. 2 umowy). Był oprocentowany był według zmiennej stopy procentowej, która w dniu podpisania umowy wynosiła 9,50 % w skali roku, na które składa się suma obowiązującej stawki DBPLN i marży banku, która wynosi 5,34 % (§ 1 ust. 3 umowy). Całkowity koszt kredytu na dzień sporządzenia umowy wynosił 449 613,30 zł.

Jako zabezpieczenie spłaty kredytu została ustanowiona hipoteka zwykła w wysokości 213 432,64 zł oraz hipoteka kaucyjna do kwoty stanowiącej 70% kwoty 213 432,64 zł., na nieruchomości pozwanej położonej w miejscowości O., stanowiącej działkę ewidencyjną nr. (...)o powierzchni 1 424,00 m.kw., dla której prowadzona jest księga wieczysta nr KW: (...).

Pozwana nie wywiązała się z ciążącego na niej zobowiązania terminowego dokonywania spłat w wysokościach ustalonych w umowie.

Wobec powyższego strona powodowa pismem z dnia 15 października 2012 r. wypowiedziała ją.

W dniu 25 września 2014 r. strony zawarły ugodę dotycząca tej umowy , w ramach której ustaliły zasady spłaty przez pozwaną powstałego zadłużenia . Na jej podstawie bank umorzył część należności z tytułu odsetek karnych za okres pomiędzy wypowiedzeniem umowy kredytowej a zawarciem ugody. Pozostałą ich częśc skapitalizowano ustalając, iż na dzień zawarcia ugody kapitał do spłaty wynosi 232 727,18 zł. Pozwana zobowiązała się do spłaty ustalonej kwoty kapitału w 120 miesięcznych ratach odsetkowo-kapitałowych, zgodnie z harmonogramem stanowiącym integralną część postanowień ugody (§ 1).

W jej § 7 ust. 2 zastrzeżono, że bank może wypowiedzieć ugodę z przypadku opóźnienia z zapłatą w części lub w całości dwóch rat, po uprzednim wezwaniu do spłaty wymagalnych należności, w terminie nie krótszym niż 7 dni, a także

zagrożenia upadłością,

skierowaniem przez innego wierzyciela egzekucji do nieruchomości stanowiącej zabezpieczenie ustanowione na rzecz strony pozwanej lub też w sytuacji, gdy w dniu zawarcia ugody prowadzona była egzekucja z nieruchomości stanowiącej zabezpieczenie banku.

Zgodnie z § 7 ust. 4., w wypadku wypowiedzenia ugody przez bank pozwana jest zobowiązana do spłaty całego zadłużenia, po upływie okresu wypowiedzenia określonego na 30 dni, za wyjątkiem przypadków zagrożenia upadłością, dla których termin wypowiedzenia wynosi 7 dni.

W zakresie okoliczności spornych Sąd ustalił następujące okoliczności:

wobec zaniechania regulowania zaległości w spłacie kredytu strona powodowa skierowała do R. K. pismo z dnia 22 lutego 2017 r. zawierające oświadczenie o wypowiedzeniu umowy kredytu z zachowaniem trzydziestodniowego okresu wypowiedzenia. Zostało ono doręczone kredytobiorczyni w dniu 6 marca 2017r . W dniu 18 lipca 2018r bank skierował do pozwanej ostateczne wezwanie do zapłaty długu , które okazało się nieskuteczne.

Z dalszej części ustaleń wynika , iż na dzień 26 lutego 2018r zadłużenie pozwanej wobec (...) Bank S.A., które potwierdzają dokumenty przedłożone przez stronę powodową do akt, a także przeprowadzona w postępowaniu opinia biegłego z zakresu bankowości M. T., wynosiło 221 332,60 zł,

w tym:

- kwota 198 982,02 zł., tytułem należności głównej (niespłacony kapitał);

- kwota 4 041,06 zł., tytułem odsetek umownych za okres korzystania z kapitału w wysokości 4,19% od dnia 1 października 2016 r. do dnia 5 kwietnia 2017 r.;

- kwota 18 305,98 zł., tytułem odsetek za opóźnienie w wysokości 10,00% od dnia
1 października 2016 r. do dnia 25 lutego 2018 r.;

- kwota 3,54 zł., tytułem opłat i prowizji.

Ponadto Sąd Okręgowy ustalił , iż sytuacja zdrowotna R. K. jest trudna. Leczy się na schorzenia neurologiczne, choruje na niewydolność żył oraz anemię.

Przeprowadzając ocenę zgromadzonych dowodów , Sąd Okręgowy wskazał , iż poczynione ustalenia oprał na treści dokumentów prywatnych przedłożonych przez bank, dotyczących okoliczności zawarcia umowy kredytowej , jej treści , wypowiedzenia stosunku umownego oraz zawartej przez strony ugody i dalszych czynności , które były związane i poprzedzały wytoczenie powództwa. Ich wiarygodność bowiem nie była przez pozwaną podważana . Jako mającą pełny walor dowodowy, Sąd I instancji ocenił także opinię biegłego M. T..

Oddalając natomiast wnioskowany przez R. K. o jej przesłuchanie w charakterze strony, uznał ten dowód za niedoniosły dla ustalenia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia . Dlatego , że fakty , które miały zostać tym dowodem potwierdzone wynikały albo to z innych dowodów / stan zdrowia pozwanej potwierdzała złożona do akt dokumentacja medyczna / albo też nie mogły zdecydować o treści decyzji Sadu / /w przedmiocie rozłożenie na raty zasądzonego świadczenia /.

Ocenę prawną roszczenia (...) Bank S.A. , które uznał za uzasadnione w całości, Sąd I instancji oparł na stwierdzeniach i wnioskach , które można podsumować w następujący sposób :

a/ w dniu 16 listopada 2009 r. pozwana R. K. zawarła z (...) Bank S.A. z siedzibą w W. umowę kredytu nr (...). Pozwana nie kwestionowała , że skutkiem zaniechania przez nią spłaty rat kredytu było zawarcie w dniu 25 września 2014 r. przez strony ugody , ustalającej zasady spłaty przez nią zadłużenia wynikającej z uprzedniego zaciągnięcia zobowiązania kredytowego.

Powołując treść art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t.j. Dz. U. 2017r., poz. 1876 ze zm.) , zawierającego definicję umowy kredytu , Sąd wskazał , iż pozwana zaprzestała regulowania swojego zobowiązania, uregulowanego na nowo postanowieniami ugody i dlatego bank pismem z dnia 15 października 2017 r. wypowiedział ją z zachowaniem 30-dniowego terminu wypowiedzenia, a po nim roszczenie z umowy kredytowej stało się wymagalne, którego to skutku kredytobiorczyni także w postępowaniu nie kwestionowała.

Te zarzuty , którymi broniła się w postępowaniu wobec roszczenia sformułowanego przez (...) Bank S.A. nie sa zdaniem Sądu I instancji zasadne,

b/ nie ma racji R. K. podnosząc zarzut jego przedawnienia albowiem

roszczenie objęte pozwem, jako niewątpliwie związane z prowadzeniem przez kredytodawcę działalności gospodarczej, podlega trzyletniemu przedawnieniu .

Zgodnie z art. 123 § 1 pkt 2 k.p.c. bieg terminu przedawnienia przerywa się przez uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje. Stosownie zaś do treści art. 124 § 1 i § 2 k.p.c. po każdym przerwaniu , termin przedawnienia biegnie na nowo. Bieg terminu przedawnienia roszczenia strony powodowej został przerwany poprzez zawarcie pomiędzy stronami sporu ugody , regulującej na nowo wysokość oraz warunki spłaty zobowiązania wynikającego z umowy kredytu , obciążającego pozwaną.

Roszczenie banku stało się wymagalne z dniem 6 kwietnia 2017r., w którym upłynął 30-dniowy termin od doręczenia pozwanej wypowiedzenia ugody przez byłego kredytodawcę. Trzyletni termin przedawnienia upływał zatem w dniu 6 kwietnia 2020 r. Pozew w sprawie niniejszej wniesiony został 7 marca 2018r. powodując przerwanie tego terminu. Zatem zarzut pozwanej nie może być uznany za uzasadniony,

Niezasadnie R. K. podniosła także zarzut nadużycia przez stronę powodową jej prawa podmiotowego , w sytuacji wytoczenia powództwa przeciwko niej.

Sąd powołując treść art. 5 kc i przytaczając wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 grudnia 2009 r., IV CSK 290/09, powołany za zbiorem Lex argumentował , że norma ta, w ramach oceny roszczenia poddanego pod osąd , może mieć zastosowanie tylko wyjątkowo.

Zachowania strony powodowej, która dochodzi roszczeń wynikających z zawartej przez pozwaną i wykonanej przez bank umowy kredytu, nie można uznać, ani za sprzeczne ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa, ani za jego nadużycie. Zachowanie to jest bowiem, wynikiem realizacji praw podmiotowych przysługujących byłemu kredytodawcy.

Zasądzeniu roszczenia objętego sporem nie sprzeciwiają się również zasady słuszności. Odmowa udzielenia ochrony prawnej na podstawie art. 5 k.c., z uwagi na jego wyjątkowy - w powyższym ujęciu- charakter , musi być uzasadniona istnieniem okoliczności rażących i nieakceptowanych w świetle powszechnie uznawanych w społeczeństwie wartości.

Zasady współżycia społecznego nie mogą stanowić ochrony przed odmową regulowania zaciągniętych zobowiązań.

Każda osoba decydująca się na zaciągnięcie kredytu winna liczyć z obowiązkiem jego spłaty. Nie można bowiem na drugą stronę, która wywiązała się rzetelnie ze swojego zobowiązania, przerzucać niebezpieczeństwa, że w razie zmiany stosunków czy to majątkowych czy też osobistych, zobowiązanie nie zostanie przez dłużnika spełnione. Dopiero kiedy zobowiązany wykaże, iż ta zmiana stosunków miała charakter nadzwyczajny i zupełnie od niego niezależny, oraz, że podjął on wszelkie działania, aby zapobiec takiej sytuacji lub zmniejszyć jej skutki, dopuszczalnym jest ingerencja w stosunek zobowiązaniowy, którym niewątpliwie jest uznanie za uzasadniony zarzutu naruszenia art. 5 kc.

Zdaniem Sądu trudna sytuacja majątkowa i zdrowotna na jaką powołuje się pozwana, nie może stanowić podstawy do uznania, iż żądanie zwrotu długu przez bank jest sprzeczne z tymi zasadami . Sformułowanie przez stronę powodową roszczenia zwrotnego nie może być zakwalifikowane jako nadużycie prawa podmiotowego , wykluczając udzielenie mu ochrony w ramach procesu cywilnego,

c/ nieuzasadniony jest także , w świetle ustaleń faktycznych dokonanych w postępowaniu, wniosek R. K. o rozłożenie zasądzonego świadczenia na miesięczne raty w kwotach po 800 złotych.

Ustanowiona w art. 320 k.p.c. instytucja rozłożenia na raty zasądzonego świadczenia ma charakter wyjątkowy, gdyż może być zastosowana jedynie w szczególnie uzasadnionych wypadkach. Może to nastąpić wówczas , gdy w chwili wyrokowania są podstawy do przyjęcia, że ze względu na sytuację majątkową dłużnika wyrok zasądzający całe świadczenie stanowiłby tytuł egzekucyjny bez szans na realizację, a jednocześnie rozłożenie należności na raty spowodowałoby, że dłużnik spłaciłby należność dobrowolnie bez potrzeby kierowania w stosunku do niego egzekucji.

Przy tym ochrona, jaką zapewnia pozwanemu dłużnikowi art. 320 k.p.c. , nie może być stawiana ponad ochronę uzasadnionego interesu wierzyciela.

Stronę powodową i pozwaną łączył stosunek obligacyjny, a R. K. nie spłacała swojego zadłużenia zarówno na podstawie umowy o kredyt, jak i na podstawie ugody. Stąd brak jest podstaw do uznania, iż będzie ona w przyszłości dobrowolnie regulować należności wynikające z zadłużenia,

d/ oceniając jako zasadne roszczenie banku także w tej części w której dochodził należności odsetkowej , Sąd Okręgowy odwołał się do art. 481 par.1 kc oraz art. 359 kc.

Orzekając o kosztach procesu Sąd I instancji zastosował art. 98 kpc i wynikającą z tej normy zasadę odpowiedzialności za wynik sprawy, wskazując jakie elementy składowe tworzą ich sumę , obciążającą przerywającą pozwaną na rzecz wygrywającego banku.

Ponadto obciążył pozwaną wydatkami związanymi z przeprowadzoną w postępowaniu opinią biegłego z zakresu bankowości , stosując art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Sąd Okręgowy przyznał pełnomocnikowi z urzędu repetującemu R. K. , ze środków budżetowych Skarbu Państwa, kwotę 13 284 zł (zawierającą podatek VAT), za pomoc prawną udzieloną jej w postępowaniu.

W apelacji od tego wyroku , zaskarżając go w całości , pozwana domagała się w pierwszej kolejności wydania przez Sąd Apelacyjny orzeczenia reformatoryjnego , którym powództwo zostanie oddalone w całości albo też świadczenie należne (...) Bank S.A. zostanie rozłożone na raty w kwotach po 800 złotych miesięcznie.

Jako wniosek ewentualny R. K. sformułowała żądanie uchylenia orzeczenia z dnia 25 maja 2021r i przekazania sprawy Sądowi Okręgowemu w Krakowie do ponownego rozpoznania.

Ponadto autor apelacji domagał się przyznania kosztów pomocy prawnej udzielonej pozwanej z urzędu w postępowaniu odwoławczym , które nie zostały przez zastępowaną pokryte nawet w części.

Środek odwoławczy został oparty na zarzutach :

- naruszenia prawa procesowego , w sposób mający dla treści wyroku istotne znaczenie , a to art. 227 kpc , jako konsekwencji oddalenia przez Sąd Okręgowy wniosku o przeprowadzenie dowodu z przesłuchania R. K. w charakterze strony. Tymczasem ten dowód pozwoliłby na ustalenie okoliczności faktycznych potwierdzających jej trudną sytuację osobistą i zdrowotną, a także to , czy może ona spłacać dług wobec banku w ratach . Jej zeznanie byłoby także podstawą weryfikacji jej oceny zgodnie z którą żądanie strony powodowej jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego albowiem narusza prawo pozwanej do życia w godnych warunkach ,

- błędu w ustaleniach faktycznych ,który zdaniem skarżącej, miał polegać na wyrażeniu przez Sąd I instancji nietrafnej oceny , iż w okolicznościach ustalonych w postępowaniu brak jest dostatecznych podstaw do zastosowania art. 320 kpc i rozłożenia świadczenia obciążającego ją na raty. Skarżąca argumentowała , że zmiana jej sytuacji rodzinnej , w tym podjęcie zatrudnienia przez jej męża oraz uzyskiwanie pieniędzy z pracy zagranicą przez córkę, czyni realnym taką właśnie formę zaspokojenia długu ,który ją obciąża wobec strony przeciwnej.

Podnoszona wadliwość miała polegać również na tym , iż Sąd niższej instancji niepoprawnie nie ocenił dochodzenia roszczenia przez stronę przeciwną jako działania sprzecznego z zasadami współżycia społecznego.

Zdaniem autora apelacji ocena ta nie bierze pod uwagę tego , iż do czasu pogorszenia stanu zdrowia pozwana spłacała zobowiązanie na bieżąco, a uznanie , że bank może skutecznie dochodzić tego roszczenia , narusza jej prawo jako dłużnika do godnej egzystencji.

Odpowiadając na apelację strona powodowa domagała się jej oddalenia jako pozbawionej uzasadnionych podstaw oraz obciążenia pozwanej kosztami postępowania przed Sądem II instancji.

Przed rozpoznaniem apelacji , pozwana przedłożyła zawiadomienie , które skierowana do niej strona powodowa datowane na 4 maja 2022r. Wynikało z niego, że wierzytelność objęta sporem stron została przelana przez bank na (...) Fundusz (...) w W.. / por. k. 304 akt /

Wobec tego Sąd Odwoławczy zawiadomił cesjonariusza o uprawnieniu do wstąpienia do postepowanie w miejsce cedenta / por. k. 314 v akt/.

W oświadczeniu skierowanym do Sądu Odwoławczego z daty 23 czerwca 2023r., Fundusz zgłosił swoje przystąpienie do postępowania w miejsce banku. / por. k. 320 akt/.

Na tę zmianę podmiotową nie wyraziła jednak zgody pozwana , sprzeciwiając się jej na rozprawie w dniu 18 września 2023r / k. 359 v akt /.

W tych okolicznościach, skoro strona powodową pozostał (...) Bank S.A. w W., Sąd II instancji musiał uwzględnić ,że postanowieniem z dnia 20 lipca 2023r., Sąd Rejonowy(...) W. , w sprawie o sygnaturze (...) , ogłosił upadłość tego banku.

Wobec tego zawiesił postępowanie, a następnie podjął je z udziałem syndyka masy upadłości. / por. k. 359 v akt /

Syndyk nie zmienił stanowiska wyrażonego przez bank w odpowiedzi na apelację.

Pomimo braku zgody na zamianę podmiotową w postępowaniu apelacyjnym, pozwana zaczęła spłacać dług objęty sporem, przekazując cząstkowe wpłaty na rzecz obsługującego wierzytelności Funduszu – cesjonariusza (...) S.A. z siedzibą we W..

Z dokumentów wpłat przedłożonych do akt przez R. K. przed zamknięciem rozprawy przez Sąd II instancji wynika , że wyniosły one łącznie 11 000 złotych , a na te sumę złożyły się kwoty cząstkowe zapłacone przez nią na poczet długu, w następujący sposób :

- 27 maja 2022r – 500zł ,

- 15 czerwca 2022r- 500zł ,

- 11 sierpnia 2022r – 500zł,

- 1 października 2022r – 500zł,

30 listopada 2022r - 500zł ,

17  stycznia 2023r - 500zł,

1 marca 2023r - 500zł ,

28 marca 2023r – 500zł ,

27 kwietnia 2023r – 1000zł

1 czerwca 2023r – 1 000zł,

1 lipca 2023r – 1000zł,

2  sierpnia 2023r – 1000zł,

5  września 2023r- 1000zł ,

2 października 2023r – 1 000zł i

30 października 2023r – 1000zł

/ dowód : dokumenty wpłat k. 307-311, 370-372i 375 akt /

W warunkach , gdy strona powodowa - syndyk masy upadłości (...) Bank S.A. nie kwestionował tych zapłat , a żadna ze stron nie określała sposobu, w jaki należy je zaliczyć na poczet długu pozwanej, Sąd Odwoławczy uznał , iż łącznie wpłacona kwota ograniczyła zobowiąże R. K. do kwoty 210 332, 60 zł [ 221 332, 60 zł – 11 000zł ] .

Wpłaty te ograniczyły także należności odsetkowe od tej sumy w sposób określony w orzeczeniu reformatoryjnym Sądu II instancji / o czym będzie bliżej mowa w dalszej części motywów rozstrzygnięcia.

Rozpoznając apelację pozwanej Sąd Apelacyjny rozważył :

Środek odwoławczy R. K. prowadzi do zmiany objętego nim orzeczenia , w sposób wskazany w wyroku zmieniającym Sądu II instancji ale nie z powodów wskazanych przez nią w motywach podniesionych zarzutów apelacyjnych ale w następstwie dokonanych przed zamknięciem rozprawy przed Sądem II instancji wpłat na poczet zobowiązania, o których była mowa wyżej.

Korekta orzeczenia z dnia 25 maja 2021r wynika także z błędu Sądu Okręgowego, w zakresie obciążenia pozwanej częścią kosztów sądowych [ pkt IV sentencji orzeczenia ], którego wprawdzie nie wytknęła sama skarżąca ale dostrzegł go Sąd II instancji. Wynikał on z faktu obciążenia powódki tymi kosztami mimo , że na podstawie postanowienia z dnia 31 sierpnia 2018r / por. k. 133 akt /, została zwolniona z obowiązku ich ponoszenia w całości.

Dlatego, w tym zakresie , orzeczenie Sądu niższej instancji zostało uchylone jako wadliwe. /pkt 2 sentencji orzeczenia zmieniającego. /

Powracając do zasadniczej części oceny apelacji pozwanej, zauważyć należy na wstępie, iż R. K. , w ramach zarzutów procesowych nie kwestionuje - nie podnosząc zarzutu naruszenia art. 233 §1 kpc - sposobu w jaki Sąd Okręgowy przeprowadził ocenę zgromadzonych dowodów.

Wobec tego , będąc związany zarzutami o tym charakterze, Sąd Odwoławczy zobowiązany jest przyjmować , że ocena ta , jako nie zakwestionowana, jest poprawna i aprobować wnioski z niej wynikające dla poczynionych ustaleń faktycznych.

Niezasadnie autor apelacji powołuje zarzuty naruszenia art. 227 kpc oraz art. 320 kpc.

Zarzut tego rodzaju jest uzasadniony jedynie wówczas , gdy spełnione zostaną równocześnie dwa warunki.

Strona odwołująca się do niego wykaże , że rzeczywiście sposób postępowania Sądu naruszał indywidualnie oznaczoną normę [ normy ] formalne. Jednocześnie nieprawidłowości te prowadziły do następstw , które miały istotny wpływ na treść wydanego orzeczenia. Nieco inaczej kwestię tę ujmując , zarzut procesowy jest usprawiedliwiony jedynie wówczas, jeżeli zostanie dowiedzione , że gdyby nie potwierdzone błędy proceduralne Sądu niższej instancji , orzeczenie kończące spór stron miałoby inną treść.

Biorąc pod rozwagę to generalium , w odniesieniu do pierwszego z nich , powiedzieć należy , iż nie może on zostać podzielony dlatego , że powołana w jego ramach norma 227 kpc, nie została powiązana z żadną inną , w tym w szczególności art. 299 kpc , mimo , że uzasadnienie tego zarzutu wypełnia argumentacja nawiązująca do nieprzeprowadzenia przez Sąd I instancji dowodu z przesłuchania R. K. w charakterze strony.

Wskazując na marginesie i tylko dla porządku , iż Sąd Odwoławczy podziela stanowisko Sądu I instancji zgodnie z którym dowód ten o ile miał potwierdzić zły stan zdrowia pozwanej / wynikający ze złożonej dokumentacji medycznej / oraz wskazać na istnienie podstaw do rozłożenia zasądzonego od niej świadczenia na raty , w sytuacji gdy , co do zasady, Sąd Okręgowy nie znajdował podstaw do tego aby orzec o takim rozłożeniu , dowód ten nie mógł posłużyć do ustalenia okoliczności doniosłych dla rozstrzygnięcia.

Zatem w sposób uzasadniony został oceniony jako taki , który nie będzie przeprowadzany , tym bardziej , że jako subsydiarny jest prowadzany jedynie wówczas, gdy po przeprowadzeniu innych dowodów w ramach postępowania rozpoznawczego, pozostały nadal niewyjaśnionymi takie okoliczności , które dla oceny roszczenia poddanego pod osąd są rzeczywiście istotne.

Wskazanie jako naruszonej tylko normy art. 227 kpc samo w sobie wyklucza podzielenie tak sformułowanego zarzutu procesowego dlatego ,że przepis ten - zważywszy na jego treść nie stanowi dla Sądu rozpoznającego sprawę, źródła obowiązku , którego sposób wykonania lub niewykonanie mogłoby mieć wpływ na ostateczny wynik sprawy.

Nie ma też racji skarżąca , zarzucając naruszenie - przez jej niezastosowanie - normy art. 320 kpc.

Rozłożenie zasądzonego świadczenia na raty może nastąpić tylko w razie nastąpienia szczególnych okoliczności, przy czym ich wpływ na możliwość sięgnięcia przez Sąd po ten instrument prawa sędziowskiego musi wynikać z uwzględnienia interesów nie tylko dłużnika, ubiegającego się o tę korektę , w zakresie określenia innego terminu i sposobu spełnienia świadczenia ale także interesu wierzyciela , którego prawo do uzyskania świadczenia zostało , co do zasady, potwierdzone .

/ por. w tej materii także , powołany jedynie dla przykładu judykat SN z dnia 9 kwietnia 2015r , sygn. II CSK 409/14, za zbiorem Lex /

W ten sposób wierzyciel ma zyskać gwarancję , że w ten sposób zamieniony sposób spełnienia świadczenia , pozwoli na jego dobrowolne wykonanie przez dłużnika , bez konieczności wdrażania postępowania egzekucyjnego dla osiągniecia tego celu.

Zdaniem Sadu Odwoławczego , nawet gdyby przyjąć , iż z punktu widzenia pozwanej , formułowany przez nią postulat sięgnięcia po to uprawnienie sędziowskie byłby uzasadniony, to usprawiedliwiony interes drugiej strony sporu sprzeciwia się jego wykorzystaniu .

Wystarczy przypomnieć , że R. K. nie tylko nie spłacała swojego zobowiązania kredytowego w terminie , co doprowadziło do wypowiedzenia umowy z dnia 16 listopada 2009r przez bank ale nie regulowała w terminie także tego zobowiązania , które strony zgodnie ukształtowały na nowo , podpisując ugodę z dnia 25 września 2014r. Mimo , iż postanowienia tej umowy aprobowała i zobowiązała się je wykonywać w terminach oznaczonych w przyjętym zgodnie harmonogramie.

Stąd uzasadnionym jest stanowisko wierzyciela , zgodnie z którym rozłożenie na raty, nie daje żadnej gwarancji , że pozwana swoje zobowiązanie , na nowych warunkach , rzeczywiści wykona. Dodatkowym argumentem za taką właśnie oceną, sprzeciwiającą się zastosowaniu art. 320 kpc jest to , w jaki sposób skarżąca dokonywała dobrowolnych wpłat na rzecz swojego długu już po wydaniu zaskarżonego wyroku przez Sad I instancji.

Po pierwsze były to sumy wielkościowo zróżnicowane , których wysokość była zależna tylko od uznania R. K.. Po wtóre nie były one w pełni systematyczne /co miesięczne , a to, kiedy zostały zapłacone także dowolnie określała jedynie pozwana.

Stąd jej wspierające stawiany zarzut procesowy twierdzenie , że raty powinny być określone na poziomie 800 złotych miesięcznie a jej aktualne możliwości finansowe i dochodowe stanowią wystarczające zapewnienie , że w ten sposób jej dług będzie zaspokojony , także nie może być uznane za wiarygodne.

Dlatego też , wbrew stanowisku pozwanej , ocena Sądu Okręgowego, wykluczająca w okolicznościach ustalonych w sprawie , możliwość zastosowania normy 320 kpc była poprawna.

Odeprzeć należy także zarzut błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wydanego orzeczenia.

W pierwszym rzędzie , przypomnieć należy to, o czym była już mowa wcześniej , a mianowicie , że skarżąca nie kwestionowała sposobu przeprowadzenia przez Sąd Okręgowy oceny zgromadzonych dowodów. Dlatego twierdzenie ,iż Sąd popełnił błąd ustaleń , bez wskazania , które dowody będące podstawą dla takich okoliczności ocenił niepoprawnie , czyni sam zarzut faktyczny , już z tej przyczyny , chybionym. Ale jest on niezasadny przede wszystkim dlatego , że jak wynika z analilizy argumentacji apelacyjnej mającej wspierać ten zarzut , apelantce w istocie nie chodzi o podważenie poprawności samych faktów skonstatowanych przez Sąd niższej instancji ale o zakwestionowanie tego , w jakim sposób na ich podstawie wnioskował o, istnieniu podstaw do zastosowania art. 320 kpc i rozłożenia zasądzonego świadczenia na raty oraz o tym w jaki sposób należy ocenić roszczenie banku [ obecnie syndyka masy upadłości (...) Bank SA ] z puntu widzenia art. 5 kc i instytucji nadużycia prawa podmiotowego.

Zatem pozwanej nie chodzi o sposób ustalenia przez Sąd doniosłych dla rozstrzygnięcia okoliczności faktycznych ale o ich ocenę prawną z punktu widzenia obu , wskazanych wyżej norm ; procesowej oraz prawa materialnego.

A taki sposób argumentacji czyni zarzut faktyczny [ także i z tej przyczyny], nietrafnym .

Taka jego ocena ma tę konsekwencję , iż ustalenia dokonane przez Sąd Okręgowy , Sąd Odwoławczy, jako niewadliwe , przyjmuje za własne.

Uległy one uzupełnieniu jedynie o okoliczności wskazane wyżej a dotyczące : ogłoszenia upadłości strony powodowej i udziału w postępowaniu syndyka banku , wobec sprzeciwu R. K. co do wstąpienia w miejsce banku [ cedenta ] nabywcy wierzytelności stanowiącej przedmiot procesu [ cesjonariusza ] - Funduszu (...) , a także wpłat dokonanych na poczet długu przez pozwaną oraz ich dat.

Te dodatkowe fakty wynikają z treści dokumentów złożonych do akt , których wiarygodność nie była przez strony podważana albo też są to okoliczności , które nie były przez nie w postępowaniu uznawane jako pomiędzy nimi sporne.

W ramach zarzutu faktycznego skarżąca zakwestionowała także brak oceny przez Sąd I instancji roszczenia strony powodowej przez pryzmat naruszenia zasad współżycia społecznego wskazując , iż w jej ocenie , dochodzenie go przez bank stanowi przejaw nadużycia prawa podmiotowego , które jako sprzeczne z tymi zasadami , nie powinno korzystać z ochrony, a potwierdzenie takiej jego kwalifikacji powinno prowadzić do oddalenia powództwa w całości.

Tym samym zarzut ten nie jest zarzutem natury faktycznej ale zarzutem naruszenia prawa materialnego poprzez niezastosowanie art. 5 kc.

Stanowisko R. K. nie jest uzasadnione a sam zarzut , jako chybiony, podlega odparciu .

Uwzględnienie tego zarzutu może nastąpić tylko w wyjątkowych okolicznościach , których potwierdzenie obciąża stronę , która zarzut taki powołuje.

Nieco inaczej kwestię tę ujmując , strona ma obowiązek wykazać w postępowaniu okoliczności faktyczne , które dają dostateczną podstawę do potwierdzenia tego, iż zachowanie przeciwnika procesowego - strony czynnej procesu dochodzącej roszczenia - nie da się pogodzić z tymi zasadami , jest naganne i dlatego nie może korzystać z ochrony prawnej stanowiąc - wobec tych faktów -. nadużycie prawa podmiotowego.

Pozwana , jak trafnie przyjął Sąd Okręgowy nie wykazała takich okoliczności , a to , że bank zdecydował się na dochodzenie przeciwko niej zwrotu świadczenia , dla którego podstawą była ważnie zawarta umowa kredytu , obowiązki z której wobec niej (...) Bank S.A. niespornie wykonał , nie może być uznane za działanie z tymi zasadami sprzeczne.

Trzeba w tym miejscu jeszcze raz podkreślić , że pozwana nie spłacała w sposób uzgodniony umownie swojego zobowiązania kredytowego, a nie czyniła tego nawet po tym, kiedy zadecydowała się na podpisanie ze stroną przeciwną ugody , która inaczej i dla niej bardziej korzystnie - już w warunkach kiedy bank wypowiedział umowę - ukształtowała zakres ilościowy jej zobowiązania / długu / oraz sposób w jaki miało ono być spłacane. W tym okolicznościach samo powoływanie się na jej trudną sytuację zdrowotną , której konsekwencje ograniczyły możliwości płatnicze dłużniczki, nie wystarcza dla oceny, iż domaganie się przez bank zwrotu udzielonego kapitału w raz z odsetkami jest zachowaniem sprzecznym z zasadami o jakich stanowi art. 5 kc.

Jak już wskazano wyżej pomimo , że żaden z zarzutów na których została oparta konstrukcja apelacji, nie został uznany za uzasadniony , orzeczenie objęte kontrolą instancyjną uległo zmianie , w następstwie tego , że R. K. spłaciła w okresie pomiędzy wydaniem wyroku przez Sąd I instancji i zamknięciem rozprawy przed Sądem Odwoławczym, część długu , objętego roszczeniem banku poddanym pod osąd.

Fakt tej spłaty na łączną kwotę 11 000złotych nie był przez stronę powodową [syndyka masy upadłości (...) Bank S.A. ] , kwestionowany.

Te cząstkowe zapłaty , których daty zostały wskazane w ramach uzupełniających ustaleń faktycznych dokonanych przez Sąd II instancji , doprowadziły do ograniczenia roszczenia należnego od pozwanej , do kwoty 210 332,60 zł [ 221 332, 60 zł – 11 000 zł ]. Równocześnie zapłaty ich w konkretnych datach - przy braku wskazania tak przez dokonującą je R. K. jak i wierzyciela sposobu ich zaliczenia na poczet długu , spowodowały , że zmianie / ograniczeniu/ uległy także należności odsetkowe od kwoty tego żądania głównego , w sposób wskazany w orzeczeniu zmieniającym .

Sąd Odwoławczy w tym zakresie przyjął założenie , iż od tych zapłat cząstkowych , są należne stronie powodowej odsetki umowne za opóźnienie, w wysokości 4 – krotności stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego ale nie przekraczającymi odsetek maksymalnych za opóźnienie, od dnia 26 lutego 2018r do dnia każdej kolejnej takiej zapłaty.

W konsekwencji częściowego zaspokojenia w ten sposób należnej wierzytelności , powództwo zostało oddalone pozostałym zakresie / pkt 1I orzeczenia zmieniającego/.

Sąd Odwoławczy uchylił także punkt IV sentencji zaskarżonego wyroku z przyczyn o których także była już mowa , wobec nieuzasadnionego obciążenia w nim pozwanej częścią kosztów sądowych w sytuacji, gdy wcześniej R. K. była zwolniona od obowiązku ich pokrywania w całości / pkt 2 sentencji wyroku zmieniającego/.

Z podanych powodów Sąd Apelacyjny zmienił zaskarżony wyrok , na podstawie art. 386 §1 kpc , a pozostałym zakresie , jako nieuzasadnioną apelację pozwanej oddalił , w oparciu o art. 385 kpc. / pkt 3 sentencji/.

Rozstrzygając o kosztach postępowania apelacyjnego, Sąd II instancji zastosował art. 100 kpc w zw z art. 391 §1 kpc i uznając, że w warunkach gdy zmiana orzeczenia poddanego kontroli instancyjnej nastąpiła właściwie jedynie na skutek zapłaty części zobowiązania przez pozwaną , przy ocenie , że sformułowane przez nią zarzuty nie są uzasadnione , jest zobowiązana ponieść całość kosztów należnych stronie przeciwnej za odwoławczy etap sporu stron.

Kwota , która obciąża ja z tego tytułu , została ustalona , jako pochodna wartości przedmiotu zaskarżenia oraz tego , iż po stronie syndyka koszty te wyczerpały się w wynagrodzeniu zawodowego pełnomocnika - adwokata. Podstawą jej wyliczenia był przepis §2 pkt 7 w zw z §10 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia MS w sprawie opłat za czynności adwokackie z dnia 22 października 2015[ DzU z 2015 poz. 1800].

Została ona zasądzona wraz z odsetkami o których Sąd II instancji był obowiązany orzec z urzędu , na podstawie art. 98 §1 ¹ kpc w zw z art. 391 §1 kpc./ pkt 4 sentencji/.

Wobec takiego wyniku postępowania apelacyjnego , wynagrodzenie dla pełnomocnika pozwanej ustanowionego z urzędu na tym etapie sporu stron , zostało przyznane ze środków budżetowych Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Krakowie , na podstawie wskazanych wyżej przepisów rozporządzenia MS , przy czym należność ta zawiera w sobie podatek od towarów i usług./ pkt 5 sentencji orzeczenia Sądu II instancji /.