Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Krakowie

WYROK

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 maja 2024 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSA Zygmunt Drożdżejko

Protokolant: Krzysztof Malinowski

po rozpoznaniu w dniu 7 maja 2024 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa: syndyka masy upadłości M. G. i syndyka masy upadłości P. G.

przeciwko: (...) S.A. w Ł.

o zapłatę

na skutek apelacji powodów i pozwanego

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie

z dnia 22 listopada 2022 r. sygn. akt I C 1094/18

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że nadaje mu treść:

„ 1. zasądza od pozwanego (...) S.A. w Ł. solidarnie na rzecz powodów

syndyka masy upadłości M. G. i syndyka masy upadłości P.

M.-G.:

a)  kwotę 28 229,17 zł (dwadzieścia osiem tysięcy dwieście dwadzieścia dziewięć złotych i siedemnaście groszy) z odsetkami w wysokości ustawowej za opóźnienie od dnia 1.10.2019r. do dnia zapłaty;

b)  kwotę 12 862,06 zł (dwanaście tysięcy osiemset sześćdziesiąt dwa złote i sześć groszy);

2.  oddala powództwo w pozostałej części;

3.  nakazuje ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Krakowie -
z zasądzonego w pkt. 1 roszczenia – od powodów syndyka masy upadłości M. G., syndyka masy upadłości P. G. oraz od pozwanego (...) S.A. w Ł. (solidarnie od powodów oraz in solidum od powodów i pozwanego) kwotę 4 671 zł (cztery tysiące sześćset siedemdziesiąt jeden złotych) tytułem kosztów sądowych;

4.  nakazuje ściągnąć solidarnie od powodów syndyka masy upadłości M. G. i syndyka masy upadłości P. G. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Krakowie kwotę 1046,57 zł (jeden tysiąc czterdzieści sześć złotych i pięćdziesiąt siedem groszy) tytułem kosztów sądowych;

5.  nakazuje ściągnąć od pozwanego (...) S.A. w Ł. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Krakowie kwotę 582,37 zł (pięćset osiemdziesiąt dwa złote i trzydzieści siedem groszy) tytułem kosztów sądowych;

6.  zasądza solidarnie od powodów syndyka masy upadłości M. G. i syndyka masy upadłości P. G. na rzecz pozwanego (...) S.A. w Ł. kwotę 7 785,86 zł (siedem tysięcy siedemset osiemdziesiąt pięć złotych i osiemdziesiąt sześć gorszy) tytułem kosztów procesu.”;

II.  oddala apelacje powodów i pozwanego w pozostałej części;

III.  koszty postępowania apelacyjnego wzajemnie znosi.

Sygn. akt I ACa 3005/23

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 7 maja 2024r.

Powodowie M. G. i P. G. wnieśli o zasądzenie solidarnie od strony pozwanej (...) S.A. w Ł. kwoty 202.232,77 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 18 sierpnia 2017 r. do dnia zapłaty oraz kosztów procesu (k. 2-8, 314-329, 463v., 465, 509-514, 525-526, 826v.). Podali, że przeciwko nim został wydany nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym z weksla w sprawie (...), w oparciu o który strona pozwana wyegzekwowała 202.232,17 zł. Prawomocnym wyrokiem z 2 czerwca 2017 r. uchylono ww. nakaz zapłaty i oddalono powództwo. W związku z tym uzyskane przez Spółkę świadczenie w powyższej kwocie stało się nienależne (art. 410 k.c.) i podlegało zwrotowi. Co do podniesionego przez stronę pozwaną zarzutu potrącenia powodowie podnieśli, że roszczenie o wynagrodzenie za korzystanie z magla było przedawnione i stanowiło nadużycie prawa oraz że powodom nie doręczono oświadczeń o potrąceniu, a powódka nie była dłużniczką strony pozwanej, której wierzytelność nadto wynikała z czynu niedozwolonego.

Zaskarżając nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym w całości (k. 212) strona pozwana (...) S.A. w Ł. wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu (k. 214-219, 463v., 470). Przyznała, że na podstawie ww. nakazu zapłaty pobrała kwotę 173.889,81 zł, a resztę zatrzymał komornik, a zatem w tym zakresie nie została wzbogacona. Pomimo rozwiązania umowy leasingu magla zawartej w dniu 26 sierpnia 2009 r. między stronami, powodowie nie zwrócili tego urządzenia i dalej bezumownie korzystali z niego, w tym w okresie od 1 lipca 2014 r. do 18 lipca 2017 r. (350.628,75 zł) i od 19 lipca 2017 r. do 31 sierpnia 2019 r. (250.632,27 zł). Strona pozwana wezwała powoda do uiszczenia ww. kwot, a wobec braku zapłaty dokonała potrącenia wierzytelności powodów z jej wierzytelnością z ww. tytułu.

Wyrokiem z dnia 22 listopada 2022r. zasądził od strony pozwanej (...) S.A. w Ł. na rzecz powodów M. G. i P. G. solidarnie kwotę 44.114,78 zł (czterdzieści cztery tysiące sto czternaście złotych siedemdziesiąt osiem groszy) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 października 2019 r. do dnia zapłaty (1); oddalił powództwo w pozostałym zakresie (2); zasądził od powodów na rzecz strony pozwanej solidarnie kwotę 7.014 (siedem tysięcy czternaście) zł tytułem kosztów procesu (3); nakazał ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Krakowie: z roszczenia zasądzonego w pkt. 1 wyroku od powodów solidarnie kwotę 5.012 (pięć tysięcy dwanaście) zł tytułem części opłaty sądowej od pozwu, od powodów solidarnie kwotę 177,89 zł (sto siedemdziesiąt siedem złotych osiemdziesiąt dziewięć groszy) tytułem części wydatków na opinię biegłego (4); nakazał ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Krakowie od strony pozwanej kwotę 1.139,05 zł (jeden tysiąc sto trzydzieści dziewięć złotych pięć groszy) tytułem części opłaty sądowej od pozwu i części wydatków na opinię biegłego (5).

Stan faktyczny ustalony przez Sąd Okręgowy:

Strona pozwana jest następcą prawnym (...) S.A. w W. (od 2017 r.). W 2009 r. strony zawarły umowę leasingu magla J. (...) (rok produkcji 2003). W marcu 2015 r. Spółka wystąpiła przeciw powodom o zapłatę solidarnie kwoty 822.155,31 zł z odsetkami i wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym w oparciu o weksel na tę kwotę wystawiony przez powoda i poręczony przez powódkę. W dniu 20 kwietnia 2015 r. Sąd Okręgowy w W. wydał taki nakaz zapłaty w sprawie (...), zasądzając kwotę 822.155,31 zł z odsetkami ustawowymi od 4 lutego 2015 r. do dnia zapłaty i koszty procesu w kwocie 17.494 zł. W dniu 14 sierpnia 2015 r. nadano klauzulę wykonalności ww. tytułowi jako natychmiast wykonalnemu. Na podstawie tego tytułu, na skutek wniosku strony pozwanej, Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w C. M. M. wszczął postępowanie egzekucyjne w sprawie (...), w toku którego od powodów uzyskał łącznie sumę 202.232,77 zł, którą w części obejmującej kwotę 173.889,81 zł przekazał stronie pozwanej, a pozostałą część zatrzymał na poczet kosztów postępowania. Prawomocnym wyrokiem z 2 czerwca 2017 r. ((...)) Sąd Okręgowy w W. uchylił ww. nakaz zapłaty, oddalił powództwo i zasądził na rzecz powodów solidarnie 38.065 zł tytułem kosztów procesu. Postanowieniem z 8 sierpnia 2017 r. Komornik M. M. umorzył postępowanie (...) (k. 36-47). W opisanej sprawie (...) ((...)) powodowie otrzymali odpis nakazu zapłaty w dniu 5 maja 2015 r., a w dniu 19 maja 2015 r. wnieśli zarzuty, domagając się m.in. uchylenia nakazu zapłaty i oddalenia powództwa, a także zwolnienia ich od opłaty sądowej od zarzutów i wstrzymania wykonania nakazu zapłaty. Zarzucili, że umowa leasingu nie została skutecznie zawarta, a przedmiot leasingu nie został wydany kompletny, ponadto weksel uzupełniono po upływie terminu przedawnienia roszczenia i nie przedstawiono go w prawidłowy sposób do zapłaty, jak również, że nie było podstaw do obciążenia powodów karą umowną za opóźnienie w zwrocie przedmiotu leasingu. Postanowieniem z 16 września 2015 r. Sąd wszczął dochodzenie w celu ustalenia rzeczywistego stanu majątkowego powodów. Prawomocnym postanowieniem z 9 listopada 2015 r. oddalił wniosek powodów o zwolnienie od opłaty sądowej od zarzutów. W dniu 1 lipca 2015 r. strona pozwana wniosła o nadanie klauzuli wykonalności nakazowi zapłaty jako natychmiast wykonalnemu. Wniosek został uwzględniony w sierpniu 2015 r. Postanowieniem z 29 marca 2016 r. Sąd wstrzymał wykonanie nakazu zapłaty. W dniu 1 kwietnia 2016 r. doręczono stronie pozwanej odpis zarzutów i odpis ww. postanowienia. W odpowiedzi na zarzuty strona pozwana podtrzymała stanowisko, także w oparciu o stosunek podstawowy. Wyrokując w sprawie Sąd Okręgowy w W. ustalił m.in., że między powodem (jako prowadzącym działalność gospodarczą) a (...) S.A. została zawarta umowa leasingu operacyjnego maszyny J. (...), rok produkcji 2003 (wartość przedmiotu leasingu określono na 420.000 zł). W dniu 26 sierpnia 2009 r. podpisy pod umową złożyli powód i M. O. jako pełnomocnik Spółki. W bliżej nieustalonej dacie podpisy pod umową złożyli także R. K. i K. S. jako pełnomocnicy Spółki. Strony przyjęły, że umowę uważało się za zawartą z chwilą złożenia na niej podpisów przez obie strony, zgodnie z zasadami ich reprezentowania, przy czym w przypadku Spółki dla skutecznej reprezentacji konieczne było złożenie na umowie podpisów dwóch pełnomocników, a w razie złożenia podpisu tylko przez jednego pełnomocnika i pozostawienia egzemplarza umowy leasingu u korzystającego – pisemne potwierdzenie zawarcia umowy wystawione przez drugiego pełnomocnika Spółki. Jeżeli umowa nie była podpisywana równocześnie przez obie strony (w tym także w przypadku złożenia podpisu tylko przez jednego pełnomocnika Spółki i pozostawienia egzemplarza umowy leasingu u korzystającego), wówczas powód podpisując tę umowę jako pierwszy składał Spółce ofertę zawarcia umowy w podpisywanym brzmieniu i był tą ofertą związany przez okres trzech miesięcy od daty jej podpisania. Na zabezpieczenie roszczeń finansującego powód wystawił weksel in blanco, poręczony przez powódkę. W bliżej niesprecyzowanej dacie powód odebrał przedmiot leasingu i przystąpił do wykonywania umowy, wnosząc na rzecz Spółki umówione raty leasingowe. W dniach 22 stycznia i 17 marca 2010 r. strony zawarły aneksy do umowy przewidujące zmiany wysokości rat. Pismem z 11 maja 2011 r. Spółka złożyła powodowi (wobec upływu terminu do zapłaty zaległych rat objętych wezwaniem z 18 kwietnia 2011 r.) oświadczenie o wypowiedzeniu umowy. Pismem z 10 sierpnia 2011 r. Spółka złożyła powodowi (wobec upływu terminu do zapłaty zaległych rat wynikających z wezwania z 21 lipca 2011 r.) oświadczenie o wypowiedzeniu umowy. Pismem z 12 stycznia 2012 r. Spółka złożyła powodowi (wobec upływu terminu zapłaty zaległych rat wynikających z wezwania z 19 grudnia 2011 r.) oświadczenie o wypowiedzeniu umowy. Pismem z 13 marca 2012 r. Spółka złożyła powodowi (wobec upływu terminu zapłaty zaległych rat wynikających z wezwania z 20 lutego 2012 r.) oświadczenie o wypowiedzeniu umowy, odebrane przez powodów 19 marca 2012 r. Pismem z 14 maja 2012 r. Spółka złożyła powodowi (wobec upływu terminu zaległych rat wynikających z wezwania z 19 kwietnia 2012 r.) oświadczenie o wypowiedzeniu umowy, które zostało odebrane 21 maja 2012 r. Pierwsze z oświadczeń o wypowiedzeniu umowy nie zostało odwołane przez Spółkę. Pismem z 12 stycznia 2015 r. Spółka wezwała powodów do zapłaty 822.155,31 zł, pod rygorem uzupełnienia weksla. W dniu 11 października 2013 r. powód zwrócił się do Spółki z pismem, w którym opisał sytuację finansową, w której znalazło się jego przedsiębiorstwo, i problemy z dostępem do przedmiotu leasingu, oraz wniósł o zaliczenie na poczet umowy dwóch wpłat. W piśmie z 9 maja 2014 r. zwrócił się z kolei o wyznaczenie terminu spotkania w celu przedyskutowania możliwości uporządkowania sprawy leasingów, gdyż jego zamiarem był wykup przedmiotów leasingu. Spotkanie to odbyło się w drugiej połowie 2014 r., ale strony nie doszły do porozumienia. Sąd Okręgowy przyjął, że w myśl wzorca umownego, którym posługiwały się strony, umowę leasingu uważano za zawartą z chwilą złożenia na niej podpisów przez obie strony, zgodnie z zasadami ich reprezentacji wobec osób trzecich. W wypadku Spółki konieczne było złożenie podpisów przez 2 pełnomocników. Poza sporem pozostawało, że w dniu 26 sierpnia 2009 r. podpisy pod umową złożył powód, a ze strony Spółki tylko M. O.. W takiej sytuacji w celu dojścia umowy do skutku zgodnie z regulaminem należało uwzględnić, że strony nie pozostawały w sporze co do faktu, że zarówno oferent, jak i oblat przystąpili do wykonania umowy leasingu – Spółka poprzez dostarczenie umówionego przedmiotu leasingu, a powód przez wnoszenie umówionych opłat. W ten sposób strony wyraziły wolę kształtowania stosunku prawnego o treści wynikającej ze złożonej przez Spółkę oferty, zaakceptowanej w sposób dorozumiany przez powoda, co potwierdzał złożony przez Spółkę egzemplarz umowy podpisany przez dwóch kolejnych pełnomocników i dokumenty pełnomocnictw tychże pełnomocników. Ustalając datę zawarcia umowy na podstawie art. 70 § 1 k.c. Sąd doszedł do wniosku, że skoro strony przystąpiły do wykonywania umowy zawieranej w trybie oferty we wrześniu 2009 r., to Spółka zachowała termin wynikający z jej treści, upływający z dniem 26 listopada 2009 r. Za chybione Sąd uznał zarzuty powodów wskazujące na niedostarczenie kompletnego przedmiotu leasingu i utratę jego części. Jako bezzasadne uznał też zarzuty co do nieprawidłowego przedstawienia weksla do zapłaty. Natomiast jako trafny ocenił zarzut wypełnienia weksla niezgodnie z porozumieniem wekslowym z powodu jego uzupełnienia po upływie terminu przedawnienia roszczenia ze stosunku podstawowego (art. 10 pr. weksl.). Datę rozpoczęcia biegu terminu przedawnienia ze stosunku podstawowego Sąd wiązał z dniem złożenia przez Spółkę oświadczenia o wypowiedzeniu umowy z 11 maja 2011 r. (późniejsze oświadczenia w tym przedmiocie Sąd uznał za nieskuteczne). Roszczenia objęte wekslem uległy przedawnieniu, z wyjątkiem należności z faktur VAT z tytułu ubezpieczenia przedmiotu leasingu, w których terminem płatności był 7 stycznia 2015 r., opiewające na łączną kwotę 7.479,76 zł. O taką sumę mógł zostać uzupełniony weksel, przy czym skoro po wypowiedzeniu umowy powód dokonał co najmniej 2 wpłat na kwotę 49.797,40 zł, to ostatecznie Spółka nie miała prawa uzupełnić weksla na wskazaną sumę wekslową. Sąd Okręgowy miał na uwadze, że zachowanie powoda, który uiszczał po dniu 11 maja 2011 r. aż do 28 września 2012 r. kwoty pieniężne na poczet zadłużenia z tytułu umowy leasingu wyczerpywało znamiona instytucji określonej jako niewłaściwe uznanie długu, jednakże w tym zakresie Spółka nie podniosła zarzutu, a Sąd nie mógł działać z urzędu. Powyższy wyrok uprawomocnił się bez zaskarżenia z dniem 12 lipca 2017 r. W sprawie (...) strona pozwana pozwem z 21 maja 2015 r. domagała się wydania przez powoda spornego magla. Powód zakwestionował powództwo. Wyrokiem z 6 czerwca 2016 r. Sąd Okręgowy wW. uwzględnił powództwo. Po wniesieniu apelacji powód pismem 28 lutego 2018 r. złożył oświadczenie o uchyleniu się od zaspokojenia ww. roszczenia z uwagi na upływ terminu przedawnienia w maju 2014 r. Wyrokiem z 17 maja 2018 r. Sąd Apelacyjny wW. oddalił apelację powoda. Stwierdził m.in., że strony zawarły ważną i skuteczną umowę leasingu spornego magla, która była wykonywana, w tym przedmiot umowy został wydany powodowi, który świadomy jej obowiązywania uiszczał do września 2012 r. raty leasingowe. Strona pozwana skutecznie wypowiedziała ww. umowę wobec zaległości powoda w zapłacie rat. Skoro powód na protokole odbioru skwitował odbiór przedmiotu leasingu, logicznie uzasadnione było dochodzenie jego wydania od niego, jako od posiadacza rzeczy, w oparciu o przepis art. 222 k.c. Powoływana przez powoda nieważność i nieskuteczność umowy leasingu podkreślała brak po jego stronie uprawnienia do władania rzeczą. Sąd Apelacyjny zważył, że zgodnie z twierdzeniami strony pozwanej wypowiedzenie umowy nastąpiło pismem z 14 maja 2012 r., doręczonym pozwanemu 22 maja 2012 r., co oznaczało, że trzyletni termin przedawnienia roszczenia upływał 22 maja 2015 r., a więc wniesienie pozwu przez nadanie na poczcie w dniu 21 maja 2015 r. ubezskuteczniło upływ tego terminu. Bez znaczenia dla uznania wniesionego pozwu za działanie skuteczne było twierdzenie powoda, że pierwsze oświadczenie woli strony pozwanej o rozwiązaniu umowy zostało złożone w dniu 11 maja 2011 r. Przy założeniu, że nie zostało ono odwołane i strony nie zawarły na piśmie żadnego porozumienia, niweczącego skutki tego oświadczenia (tak w sprawie (...)), wniesienie pozwu w tej sprawie również nastąpiło przed upływem terminu przedawnienia roszczenia, albowiem w okresie poprzedzającym wniesienie pozwu z zachowania powoda wynikało jednoznacznie, że uznawał on prawa Spółki co do przedmiotu umowy i należności z tytułu jej rozwiązania przed upływem terminu, zaś w sprawie (...) kwestia przerwania biegu terminu przedawnienia roszczenia nie była badana z uwagi na brak wniosków strony w tym zakresie. Sąd Apelacyjny wyjaśnił, że w oparciu o zebrane w tej sprawie dowody miał podstawy do uznania, że zachowanie powoda nosiło cechy uznania długu. W szczególności w trakcie przesłuchania powód zeznał, że prowadził negocjacje co do zapłaty należności, co pozwoliłoby na uzyskanie prawa własności magla (co potwierdzało, że uznawał prawo własności Spółki do urządzenia) i stan ten trwał aż do 2015 r. Zachowanie powoda, z którego wynikało, że w okresie od 2011 r. do 2015 r. przedstawiał Spółce swoją sytuację, nie kwestionował własności Spółki do magla i zamierzał kontynuować umowę, czy też prośba powoda z maja 2014 r. o wyznaczenie terminu spotkania w celu uporządkowania spraw leasingów z zamiarem wykupu ich przedmiotów, jednoznacznie potwierdzało istnienie zobowiązań z umowy leasingu, w tym finansowych, jak i zobowiązań związanych z prawem własności przedmiotu leasingu. Takie zachowanie powoda i prowadzenie negocjacji w tym przedmiocie pozwalało na ustalenie, że powód uznawał swoje zobowiązanie i prawo Spółki do żądania zwrotu przedmiotu leasingu, a więc przerwał bieg przedawnienia, najpóźniej z dniem doręczenia pisma z 9 maja 2014 r. (12 maja 2014 r.), a więc przedawnienie nastąpiłoby w maju 2017 r., a tymczasem pozew w sprawie został wniesiony 2 lata wcześniej. W sprawie (...) pozwana Spółka pozwem z 4 września 2017 r. domagała się od powoda zapłaty 138.673,94 zł (wraz z odsetkami). Powołała się na fakt bezumownego korzystania przez powoda ze spornego magla od 1 lipca 2014 r. do 18 lipca 2017 r. o wartości 350.628,75 zł, z której strona pozwana potrąciła wierzytelności powodów w kwocie 38.065 zł (koszty procesu w sprawie (...)) i 173.889,81 zł (przekazane Spółce w sprawie (...)), co dało wynik 138.673,94 zł. Powód zakwestionował powództwo w całości. W toku procesu Sąd Okręgowy w W. przeprowadził dowody: z przesłuchania powoda, z dokumentów, w tym umowy leasingu z załącznikami, protokołu odbioru magla, wypowiedzenia umowy, wyroków wydanych w sprawach (...) i (...), wezwań do zapłaty i będących ich następstwem oświadczeń o potrąceniu z 31 lipca 2017 r. i 17 sierpnia 2017 r., oraz z opinii biegłego sądowego do spraw wyceny ruchomości (celem ustalenia miesięcznej stawki za bezumowne korzystanie z magla w okresie od 1 lipca 2014 r. do 18 lipca 2017 r.). Wyrokiem z 25 czerwca 2021 r. Sąd Okręgowy w W. oddalił powództwo w całości. Ustalił m.in., że w dniu 26 sierpnia 2009 r. pomiędzy powodem jako korzystającym, a (...) S.A. zawarta została umowa leasingu operacyjnego magla J. (...), rok produkcji 2003. Zabezpieczenie umowy stanowił weksel własny oraz poręczenie wekslowe udzielone przez powódkę. Zgodnie z umową Spółka mogła wypowiedzieć umowę ze skutkiem natychmiastowym w razie zwłoki w zapłacie wstępnej opłaty leasingowej lub jednej okresowej opłaty leasingowej lub innych należności na łączną kwotę równą jednej okresowej opłacie leasingowej i jej nieuiszczenia mimo wyznaczenia na piśmie dodatkowego terminu 7 dni do zapłaty tych należności z odsetkami. W przypadku wypowiedzenia umowy powód był zobowiązany niezwłocznie, nie później niż w terminie wyznaczonym przez Spółkę zwrócić kompletny przedmiot leasingu na swój koszt i ryzyko w miejsce wskazane przez Spółkę na terenie Polski wraz ze wszystkimi dokumentami. Niezależnie od tego, Spółka była uprawniona do odbioru przedmiotu leasingu na koszt powoda z miejsca znajdowania się przedmiotu leasingu bez potrzeby uzyskiwania odrębnej zgody powoda. W razie uchybienia przez powoda obowiązkowi zwrotu przedmiotu, był on obowiązany do zapłaty kary umownej. W dniu 31 sierpnia 2009 r. na podstawie protokołu odbioru, zgodnie z postanowieniami umowy, potwierdzono przekazanie przedmiotu umowy powodowi, który w protokole podał, że przedmiot leasingu był zgodny z zamówieniem i umową oraz że został zbadany i uznany za dostarczony w całości, w dobrym stanie technicznym i nadawał się do eksploatacji. Powód oświadczył, że przyjmuje przedmiot umowy leasingu. W wyniku braku płatności rat leasingu Spółka w piśmie z 11 maja 2011 r. złożyła powodowi oświadczenie o wypowiedzeniu umowy leasingu i wezwała go do zwrotu przedmiotu leasingu w terminie do dnia 18 maja 2011 r. Dalej Sąd Okręgowy odwołał się do treści wyroków wydanych w sprawach (...) i (...), a nadto ustalił, że wezwaniem z 18 lipca 2017 r. Spółka wezwała powoda do zapłaty kwoty 350.628,75 zł z tytułu bezumownego korzystania ze spornego magla za okres od 1 lipca 2017(4) r. do dnia sporządzenia wezwania, które doręczono 20 lipca 2017 r. Pismem z 24 lipca 2017 r. powód wezwał Spółkę do zapłaty zasądzonych kosztów procesu (...), w terminie 3 dni. W piśmie z 31 lipca 2017 r. skierowanym do powodów (doręczonym 1 sierpnia 2017 r.) Spółka złożyła oświadczenie o potrąceniu wierzytelności powodów z wyroku w sprawie (...), tj. kwoty 38.065 zł, z wierzytelnością Spółki w kwocie 350.628,75 zł wobec powoda z tytułu bezumownego korzystania z magla. W piśmie z 25 lipca 2017 r. powodowie wezwali Spółkę do zwrotu wyegzekwowanych na podstawie nakazu zapłaty w sprawie (...) należności w kwocie 227.579,95 zł, która obejmowała również odsetki od wyegzekwowanych kwot, w terminie 14 dni. W piśmie z 17 sierpnia 2017 r. (doręczonym 29-30 sierpnia 2017 r.) Spółka złożyła wobec powodów oświadczenie o potrąceniu ich wierzytelności wynikającej z wyroku w sprawie (...), tj. kwoty 173.889,81 zł, z wierzytelnością Spółki w wysokości 312.563,75 zł wobec powoda z tytułu bezumownego korzystania z magla. W końcu Sąd Okręgowy ustalił, że wobec braku zwrotu przedmiotu leasingu powód od maja 2011 r. do 18 lipca 2017 r. korzystał ze spornego magla nie posiadając w tym okresie tytułu prawnego do korzystania z tej ruchomości, która stanowiła własność Spółki. Za ten okres powód nie uiścił na rzecz Spółki żadnych opłat, a jednocześnie eksploatował urządzenie i pobierał z niego korzyści. Zgodnie z opinią biegłego opłata miesięczna za korzystanie z magla wynosiła 4.209,53 zł, a zatem w okresie do 18 lipca 2017 r. wynosiła 153.648 zł. Sąd Okręgowy zważył, że od momentu wypowiedzenia przez Spółkę w piśmie z 11 maja 2011 r. umowy leasingu i wezwania powoda do zwrotu magla, powód pozostawał posiadaczem ruchomości w złej wierze, o czym świadczyło m.in. to, że powód, prowadząc nadal działalność gospodarczą, która zakładała wykorzystywanie magla, swoim zachowaniem celowo nie chciał doprowadzić do zwrotu tej ruchomości, co wynikało z postępowania o wydanie ruchomości prowadzonego przed Sądem Okręgowym w W.. W związku z tym Spółce należało się wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z magla oparte na wycenie biegłego, z tym że za nieprzedawniony okres, tj. od 18 lipca 2014 r. do 18 lipca 2017 r., a zatem w kwocie 153.648 zł. Jednakże powództwo w tym zakresie nie mogło zostać uwzględnione w związku z treścią dokonanych przez Spółkę potrąceń – na podstawie jej oświadczeń z 31 lipca 2017 r. i 17 sierpnia 2017 r. – które odnosiły się do wierzytelności powodów w kwotach 38.065 zł (koszty procesu (...)) i 173.889,81 zł (należność wyegzekwowana na podstawie nakazu zapłaty z weksla). Oba potrącenia Sąd Okręgowy uznał za skuteczne, biorąc pod uwagę istnienie i wymagalność wzajemnych wierzytelności. Wierzytelność Spółki – jako niższa – umorzyła się w pełnym zakresie, co musiało skutkować oddaleniem powództwa w całości. Powyższy wyrok nie został zaskarżony. W sprawie (...) pozwana Spółka pozwem z 13 listopada 2017 r. domagała się od powodów zapłaty 38.065 zł (wraz z odsetkami), która to kwota stanowiła zasądzone na rzecz powodów od Spółki w sprawie (...) koszty procesu, których powodowie nadal żądali zwrotu, mimo że została ona uprzednio potrącona przez Spółkę (oświadczenie z 31 lipca 2017 r.); ostatecznie Spółka uiściła tę kwotę (wobec groźby wszczęcia egzekucji przez powodów), ale z zastrzeżeniem jej zwrotu. Powodowie zakwestionowali powództwo w całości. Postanowieniem z 15 września 2021 r. Sąd Rejonowy(...) w K. zawiesił to postępowanie na zgodny wniosek stron. W sprawie (...) tut. Sąd prawomocnym wyrokiem oddalił powództwo powoda przeciwko stronie pozwanej o zapłatę odszkodowania w wysokości 572.640 zł z odsetkami, stwierdzając, że powód nie wykazał, aby w związku z wszczęciem egzekucji na podstawie nakazu zapłaty wydanego w sprawie (...) strona pozwana działała bezprawnie, albowiem do uchylenia nakazu i oddalenia powództwa doszło tylko na skutek podniesienia przez powoda zarzutu przedawnienia roszczenia, które jednak istniało i było zasadne. Według Sądu, powód nie wykazał również zaistnienia szkody i związku przyczynowego. W sprawie (...) nieprawomocnym wyrokiem z 23 września 2020 r. Sąd Rejonowy (...) wK.uznał powoda za winnego tego, że w okresie od daty bliżej nieustalonej, nie wcześniej niż po 28 marca 2014 r. i nie później niż 4 listopada 2019 r. przywłaszczył sobie cudze mienie powierzone mu umową leasingu w postaci magla J. (...) o wartości 175.000 zł, czym działał na szkodę strony pozwanej, tj. popełnienia występku z art. 284 § 2 k.k. Sąd wskazał m.in., że powód wiarygodnie przyznał, że nie oddał właścicielowi spornego magla i ostatecznie doprowadził do jego zezłomowania. We wrześniu 2009 r. powód (jako przedsiębiorca) zawarł z poprzednikiem prawnym strony pozwanej umowę leasingu operacyjnego maszyny J. (...) (o wartości 420.000 zł). Zabezpieczeniem roszczeń Spółki z tytułu umowy był weksel własny wystawiony przez powoda i poręczony przez powódkę. Powodowi wydano urządzenie. W kolejnych miesiącach powód uiszczał na rzecz Spółki opłaty leasingowe. W związku z zaległościami leasingowymi powoda, Spółka w dniu 11 maja 2011 r. złożyła pierwsze oświadczenie o wypowiedzeniu umowy, które dotarło do powoda. Spółka (z uwagi na kolejne wezwanie do zapłaty) ponowiła oświadczenie o wypowiedzeniu umowy w piśmie z 10 sierpnia 2011 r. W dniu 21 września 2011 r. strony zawarły porozumienie w sprawie wznowienia umowy leasingu; Spółka cofnęła oświadczenie z 10 sierpnia 2011 r., a powód potwierdził, że do 21 września 2011 r. korzystał z magla. Następnie Spółka (z uwagi na dalsze wezwania do zapłaty) ponowiła oświadczenie o wypowiedzeniu umowy w pismach z 12 stycznia 2012 r., 13 marca 2012 r. i 14 maja 2012 r. (to ostatnie dotarło do powoda 21 maja 2012 r.). W piśmie z października 2013 r. powód, odwołując się do trudnej sytuacji finansowej, zwrócił się do Spółki o wznowienie umowy leasingu i wyznaczenie spotkania, potwierdzając, że Spółka była właścicielem urządzenia. O wyznaczenie spotkania w sprawie leasingu powód zwrócił się także w piśmie z 9 maja 2014 r. Pismem z 12 stycznia 2015 r. Spółka wezwała powodów do zapłaty kwoty 822.155,31 zł w związku z wypowiedzeniem umowy leasingu, a którą (po uwzględnieniu wpłat na sumę 49.797,40 zł) składały się: zaległe opłaty leasingowe – 17.220,61 zł, należność z tytułu wypowiedzenia umowy – 203.957,86 zł i kara umowna z tytułu opóźnienia w zwrocie magla – 650.774,24 zł. Mimo wypowiedzenia umowy leasingu powód nie zwrócił stronie pozwanej spornego magla co najmniej do dnia 17 maja 2018 r. Pismem z 24 lipca 2017 r. powodowie wezwali stronę pozwaną do zapłaty w terminie 3 dni zasądzonych w sprawie (...) kosztów procesu (38.065 zł). Pismem z 25 lipca 2017 r., odebranym 3 sierpnia 2017 r., powodowie wezwali stronę pozwaną do zapłaty w terminie 14 dni kwot wyegzekwowanych w sprawie (...) wraz z odsetkami w związku z uchyleniem nakazu zapłaty i oddaleniem powództwa w sprawie (...). Pismem z 18 lipca 2017 r., doręczonym dwa dni później, strona pozwana wezwała powoda do zapłaty kwoty 350.628,75 zł za bezumowne korzystanie ze spornego magla od 1 lipca 2014 do 18 lipca 2017 r., w terminie 7 dni od otrzymania pisma. W piśmie z 31 lipca 2017 r., doręczonym 1 sierpnia 2017 r., strona pozwana złożyła wobec powodów oświadczenie o potrąceniu ich wierzytelności w kwocie 38.065 zł (koszty procesu w sprawie (...)) z jej wierzytelnością w kwocie 350.628,75 zł. W piśmie z 17 sierpnia 2017 r., doręczonym 18 września 2017 r., strona pozwana złożyła wobec powodów oświadczenie o potrąceniu ich wierzytelności w kwocie 173.889,81 zł (przekazanej Spółce w sprawie (...)) z jej wierzytelnością w kwocie 312.563,75 zł (350.628,75 zł - 38.065 zł). Pismem z 4 lutego 2019 r., doręczonym 25 lutego 2019 r., strona pozwana wezwała powoda do zapłaty kwoty 88.690,32 zł tytułem wynagrodzenia za bezumowne korzystanie ze spornego magla od 1 maja 2018 r. do 31 stycznia 2019 r., w terminie 7 dni. Pismem z 2 września 2019 r., doręczonym 23 września 2019 r., strona pozwana wezwała powoda do zapłaty kwoty 68.981,36 zł tytułem wynagrodzenia za bezumowne korzystanie ze spornego magla od 1 lutego 2019 r. do 31 sierpnia 2019 r., w terminie 7 dni. Pismem z 3 września 2019 r., doręczonym 23 września 2019 r., strona pozwana wezwała powoda do zapłaty kwoty 92.960,59 zł tytułem wynagrodzenia za bezumowne korzystanie ze spornego magla od 19 lipca 2017 r. do 30 kwietnia 2018 r., w terminie 7 dni. W piśmie z 15 października 2019 r. strona pozwana złożyła wobec powodów oświadczenie o potrąceniu ich wierzytelności w kwocie 202.232,77 zł (wyegzekwowanej w sprawie (...)) z jej wierzytelnością w kwocie 250.632,27 zł (88.690,32 zł + 68.981,36 zł + 92.960,59 zł). Oświadczenie dotarło do powodów najpóźniej 29 października 2019 r. Wartość bezumownego korzystania ze spornego magla w okresie od 19 lipca 2014 r. do 31 sierpnia 2019 r. wynosiła 2.300 zł miesięcznie.

Ocena dowodów dokonana przez Sąd Okręgowy:

Dokumenty urzędowe i prywatne zostały uznane za wiarygodne, ponieważ ich autentyczność nie budziła wątpliwości, podobnie jak – w wykorzystanym zakresie – ich treść. Należało podkreślić, że w pierwszej części stanu faktycznego ustalenia miały charakter tylko sprawozdawczy (opis przedmiotu i wyników postępowań sądowych, które toczyły się z udziałem stron), natomiast w drugiej bazowały głównie na dokumentach, które, co istotne, były także podstawą ustaleń we wcześniejszych postępowaniach ((...), (...), (...)). Wnioski wynikające z tych dokumentów – i w tamtych postępowaniach i w niniejszej sprawie – musiały być w zasadzie tożsame, gdyż tut. Sąd nie dysponował nieznanym tam, a zmieniającym istotę rzeczy materiałem dowodowym. Sąd dał wiarę zeznaniom powodów (k. 464-465), gdyż w tej części były spójne i miały odzwierciedlenie w pozostałych dowodach. Nieprzekonujące były natomiast zeznania powodów sugerujące, że sporna maszyna była w zasadzie cały czas niesprawna i nie była wykorzystywana w działalności powoda, skoro powód konsekwentnie zabiegał o utrzymanie umowy leasingu (porozumienie z k. 338 akt (...), pisma z 11 października 2013 r. i 9 maja 2014 r., k. 53, 56 akt (...)), a także, że już od ok. 2016 r. urządzenie to nie było w jego posiadaniu, albowiem przeczyły temu np. oświadczenia procesowe powoda składane w kolejnych postępowaniach sądowych, m.in. odwołujące się do zarzutu przedawnienia roszczenia. Nic nie stało na przeszkodzie, aby powód tę okoliczność (skoro miało dojść do zezłomowania magla) wykazał do czasu wyrokowania w II instancji w sprawie o wydanie ruchomości – 17 maja 2018 r. ((...)). Opinia biegłego ds. wyceny ruchomości R. D. (k. 495-503, 552-554), którą ocenił jako rzetelną i miarodajną. Po uzupełnieniu opinii (w związku z zarzutami powodów) strony nie zgłosiły do niej dalszych zarzutów. To, że w podobnej sprawie (...) wyceniono wartość wynagrodzenia za korzystanie z magla na inną kwotę niż w opinii biegłego, nie podważało rzetelności tej opinii, skoro biegły wyjaśnił przesłanki swojego rozumowania, a różnice w wycenach biegłych wcale nie były wykluczone. Sąd pominął dokumenty dotyczące faktów niespornych i w zakresie, w jakim odnosiły się one do okoliczności, które nie miały istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na częściowe uwzględnienie. Powodowie domagali się zwrotu wyegzekwowanego od nich świadczenia w oparciu o nakaz zapłaty w sprawie (...), który został prawomocnie uchylony, a powództwo nim potwierdzone – oddalone w całości. Istotne elementy tego roszczenia były niewątpliwe, a zatem proces w tej mierze nie niósł za sobą istotnych trudności. Te stały się udziałem sprawy dopiero w związku z koniecznością badania potrącenia/potrąceń, na które powołała się strona pozwana w obronie przed powództwem. Odnosząc się wpierw do podstawy niniejszego powództwa należało przypomnieć, że w sprawie (...) został wydany z powództwa Spółki przeciwko powodom nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym z weksla, który na podstawie art. 492 § 3 k.p.c. stał się natychmiast wykonalny po upływie terminu do zaspokojenia roszczenia, a zatem, po nadaniu mu klauzuli wykonalności, mógł być egzekwowany przymusowo na tych samych zasadach, co tytuł prawomocny, mimo że postępowanie nie zostało zakończone, w szczególności doszło do skutecznego wniesienia zarzutów od nakazu zapłaty. Na podstawie ww. tytułu zostało, na wniosek Spółki, wszczęte postępowanie egzekucyjne (...), w toku którego uzyskano od powodów łącznie kwotę 202.232,77 zł (niesporne). Tytuł ten jednak został uchylony, a powództwo oddalone w całości prawomocnym wyrokiem z 2 czerwca 2017 r. (sygn. akt (...)). Nie mogło budzić wątpliwości, że świadczenie wyegzekwowane na podstawie takiego nieprawomocnego orzeczenia, następnie uchylonego, stanowiło świadczenie nienależne w rozumieniu art. 410 § 2 k.c. O tym, że świadczenie było nienależne przesądzała dopiero treść prawomocnego wyroku kończącego postępowanie w sprawie, którym uchylono orzeczenie, które wcześniej korzystało z przymiotu natychmiastowej wykonalności. Na skutek takiego wyroku doszło do odpadnięcia istniejącej uprzednio podstawy prawnej świadczenia (nakazu zapłaty). Z tą chwilą roszczenie o zwrot świadczenia stało się wymagalne (zob. np. wyrok SA w Warszawie z 24.06.2014 r., VI ACa 1582/13, LEX nr 1540959). Z twierdzeń pozwu wynikała powyższa, jedyna podstawa powództwa. Należało zatem o spełnionym świadczeniu nienależnym rozstrzygnąć w oparciu o przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu (art. 405 i n. k.c.). Pomijając kwestię braku podstawy prawnej, zobowiązanie z powyższego tytułu mogło powstać w sytuacji, w której nastąpiło przejście jakichś walorów majątkowych z majątku jednego podmiotu do majątku innego podmiotu. Po jednej stronie musiało zatem wystąpić wzbogacenie, a po drugiej zubożenie, które pozostawały w związku, tj. stanowiły efekt tego samego zjawiska. W niniejszej sprawie poza sporem było, że z sumy otrzymanej przez komornika od powodów, tylko kwota 173.889,81 zł została przekazana stronie pozwanej. W tej części bez wątpienia doszło do uszczuplenia majątku powodów i jednocześnie do uzupełnienia majątku Spółki. Powodowie zostali zatem zubożeni o kwotę 173.889,81 zł i o tyle samo nienależnie wzbogaciła się strona pozwana. Pozostała część z kwoty 202.232,77 zł została zatrzymana przez komornika na poczet kosztów postępowania egzekucyjnego. W tym zakresie Spółka nie otrzymała żadnej korzyści majątkowej. Pomimo ubytku w majątku powodów także w tej części, Spółka nie wzbogaciła się ich kosztem w żaden sposób, co bezwzględnie musiało zaistnieć, aby roszczenie z art. 405 k.c. w zw. z art. 410 k.c. uznać za zasadne. W orzecznictwie wyrażono zresztą pogląd, że koszty postępowania egzekucyjnego nie są świadczeniem nienależnym w rozumieniu art. 410 § 2 k.c. (zob. np. wyrok SA w Poznaniu z 26.07.2006 r., I ACa 268/06, LEX nr 284329 i cyt. wyrok SA w Warszawie z 24.06.2014 r.). Przy twierdzeniach pozwu, powyższe rozważenia były wystarczające dla stwierdzenia bezpodstawności roszczenia powodów ponad wartość 173.889,81 zł. Zatem tylko ubocznie należało zwrócić uwagę, że za szkodę wyrządzoną wykonaniem nieprawomocnego nakazu zapłaty zaopatrzonego w klauzulę wykonalności, następnie uchylonego, wierzyciel nie ponosił odpowiedzialności na podstawie art. 415 k.c., chyba że złożenie wniosku o wszczęcie egzekucji i jego popieranie było zachowaniem zawinionym (zob. uchwała SN z 7.10.2009 r., III CZP 68/09, OSNC 2010/4/52). Nawet zakładając możliwość przyjęcia odpowiedzialności wierzyciela z czynu niedozwolonego, to w niniejszej sprawie nie zostało w żadnym stopniu wykazane, aby Spółka dopuściła się deliktu, albowiem oddalenie powództwa nastąpiło tylko z powodu przedawnienia roszczenia, a pozostałe zarzuty powodów oceniono jako bezzasadne. Do tego skuteczność zarzutu przedawnienia roszczenia nie była oczywista, a w kontekście sprawy (...) o wydanie magla – wątpliwa, skoro jeszcze we wrześniu 2011 r. było porozumienie między stronami (k. 338 akt (...)), a do 2014 r. powód domagał się przeprowadzenia spotkania w sprawie leasingu (k. 53, 56 akt (...)). Ponadto, w sprawach (...) i (...) nie stwierdzono żadnych okoliczności wskazujących na oczywiście niewłaściwe, naganne zachowanie Spółki. Generalnie treść pozwu nie budziła zastrzeżeń, nakaz zapłaty został wydany prawidłowo, Spółka wniosła o nadanie klauzuli wykonalności we właściwym czasie oraz nie otrzymała zarzutów do kwietnia 2016 r., a w związku ze wstrzymaniem nakazu zapłaty doszło do wstrzymania czynności egzekucyjnych. Z naprowadzonych względów żądanie zapłaty było uzasadnione wyłącznie w zakresie kwoty 173.889,81 zł. W tej części zasadne było także roszczenie odsetkowe na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c., biorąc pod uwagę wezwanie strony pozwanej do zapłaty pismem doręczonym w dniu 3 sierpnia 2017 r., która to zapłata miała nastąpić w ciągu 14 dni od otrzymania wezwania (k. 48, 52). W dalej idącej części roszczenie powodów nie zostało wykazane. Strona pozwana, przeciwstawiając się roszczeniu we wskazanej części, podniosła, że stanowiąca go wierzytelność umorzyła się w całości w związku z dokonanym poza procesem potrąceniem dokonanym przez Spółkę. Potrącenie (art. 498 § 1 k.c.) polega na umorzeniu wzajemnych wierzytelności przez zaliczenie – wartość jednej wierzytelności zalicza się na poczet drugiej. W wyniku potrącenia wprawdzie żaden z wierzycieli nie otrzymuje efektywnego świadczenia, ale za to zwolniony zostaje ze zobowiązania albo całkowicie albo do wysokości wierzytelności niższej. By mogło dojść do potrącenia, spełnione być muszą łącznie 4 przesłanki: wzajemność wierzytelności, jednorodzajowość świadczeń, wymagalność wierzytelności oraz jej zaskarżalność, przy czym te dwie ostatnie przesłanki dotyczą tylko wierzytelności potrącającego. Powołane przez Spółkę potrącenie zostało dokonane wpierw w pismach z 31 lipca i 17 sierpnia 2017 r. (k. 278, 287), a następnie w piśmie z 15 października 2019 r. (k. 440). Jego źródłem było wynagrodzenie za bezumowne korzystanie przez powoda ze spornego magla odpowiednio w okresach 18 lipca 2014 r. – 18 lipca 2017 r. oraz 19 lipca 2017 r. – 31 sierpnia 2019 r. Wstępnie należało wyjaśnić, że strona pozwana była właścicielem przedmiotowego urządzenia. Z kolei powód miał skuteczne prawo do korzystania z niego wynikające z umowy leasingu, które jednak utracił w związku z wypowiedzeniem tej umowy. Pomimo zgłaszania przez powodów także w niniejszym procesie zarzutów odnośnie do skuteczności umowy i jej wypowiedzenia, nie przedstawili oni w sprawie takich dowodów, które pozwalałyby poczynić w tych kwestiach inne ustalenia niż dokonane w sprawach: o wydanie ruchomości ((...)) i o zapłatę należności związanych z wypowiedzeniem umowy ((...)). To w tych sprawach ważność i skuteczność umowy leasingu oraz skuteczność jej wypowiedzenia stanowiły oś sporu i przez sądy musiały zostać przesądzone w celu wydania rozstrzygnięcia. Z tego powodu oraz uwzględniając tożsamy materiał dowodowy zebrany w niniejszej sprawie Sąd nie miał żadnych podstaw do dokonania odmiennych ustaleń, a zatem przyjął, że umowa leasingu została ważnie zawarta i w zakresie wydania magla została wykonana, natomiast w związku z nieregularnym uiszczaniem opłat leasingowych doszło do jej rozwiązania w drodze wypowiedzenia złożonego przez Spółkę. Ograniczając te wywody do niezbędnego minimum, należało dodać, że z pewnością co najmniej w okresie, za jaki strona pozwana domagała się wynagrodzenia za korzystanie z magla (tj. od 18 lipca 2014 r.), powodowi nie przysługiwał żaden tytuł, aby to korzystanie skutecznie realizować. W świetle czynności podejmowanych przez powoda w okresie do maja 2014 r., z których wynikało, że wiedział, że właścicielem urządzenia była Spółka, a umowa leasingu wygasła (zob. np. k. 53, 56 akt (...)), jako oczywiste jawiło się również ustalenie, że powód w spornym okresie był posiadaczem zależnym w złej wierze. Takie ustalenia poczynił również Sąd Okręgowy w W. w sprawie (...). W związku z powyższym Spółce przysługiwało wynagrodzenie za korzystanie przez powoda ze spornego magla na podstawie art. 224 § 2 k.c. w zw. z art. 225 k.c. w zw. z art. 230 k.c. Odnosząc się do pierwszego okresu korzystania z ruchomości, tj. od 18 lipca 2014 r. do 18 lipca 2017 r. oraz dokonanego w tym zakresie potrącenia, należało zauważyć, że obie te kwestie zostały powołane jako podstawa faktyczna roszczenia o zapłatę, zgłoszonego przez Spółkę w sprawie (...), która zakończyła się prawomocnym wyrokiem wydanym przed rozstrzygnięciem niniejszej sprawy. Trzeba przypomnieć, że w tamt. sprawie pozwana Spółka (jako powód) domagała się zasądzenia kwoty 138.673,94 zł, twierdząc, że w okresie od 18 lipca 2014 r. do 18 lipca 2017 r. powód bezumownie korzystał z magla i z tego tytułu należało jej się wynagrodzenie (oszacowane na 350.628,75 zł), z którego Spółka potrąciła wierzytelności powodów obejmujące koszty procesu w sprawie (...) (38.065 zł) i wyegzekwowaną w sprawie (...) należność (173.889,81 zł). Co istotne, identyczne okoliczności związane z potrąceniem strona powołała na uzasadnienie obecnego stanowiska. Wszystkie te kwestie były przedmiotem dowodzenia w tamt. sprawie i elementem ustaleń faktycznych Sądu Okręgowego w W., który merytorycznie zbadał zasadność pretensji Spółki z tytułu wynagrodzenia za korzystanie ze spornego magla od 18 lipca 2014 r. do 18 lipca 2017 r. i dokonanego w oparciu o tę wierzytelność potrącenia z wierzytelnością należną powodom, a objętą także niniejszym powództwem. W związku z powyższym należało przyjąć, że w pełnym zakresie wskazane kwestie przesądzono prawomocnie w sprawie (...) i tut. Sąd nie dysponował materiałem dowodowym pozwalającym na odmienną ocenę, nawet gdyby założyć, że była ona możliwa. Sąd nie mógł bowiem zignorować wydanego w tamt. sprawie wyroku, skoro właśnie – tylko i wyłącznie na skutek uznania tam zarówno części pretensji Spółki, jak i dokonanego przez nią potrącenia z 31 lipca i 17 sierpnia 2017 r. – oddalono w całości powództwo Spółki. W efekcie tut. Sąd przyjął, że skoro ustalone w sprawie (...) wynagrodzenie za korzystanie ze spornego magla w okresie od 18 lipca 2014 r. do 18 lipca 2017 r. wyniosło 153.648 zł i tylko tę wierzytelność – w ramach potrącenia – Spółka skutecznie przeciwstawiła (mogła przeciwstawić) wierzytelności powodów w kwotach: 38.065 zł (zasądzone koszty procesu (...)) i 173.889,81 zł (z egzekucji (...)), to uległa umorzeniu: w całości wierzytelność Spółki (jako mająca niższą wartość), a wierzytelność powodów: co do kwoty 38.065 zł – w całości, a co do kwoty 173.889,81 zł – w zakresie 115.583 zł (153.648 zł - 38.065 zł). Oznaczało to, że stronie pozwanej już nic nie przysługiwało powyższym tytułem, a zatem nie mogła skutecznie powołać się na tę samą pretensję (wynagrodzenie za korzystanie z magla do 18 lipca 2017 r.) w niniejszym procesie, zaś powodom nadal należał się – w tym sensie, że mógł być dochodzony w obecnym postępowaniu – zwrot wyegzekwowanego w sprawie (...) i przekazanego Spółce świadczenia, ale wyłącznie w zakresie kwoty 58.306,81 zł (173.889,81 zł - 115.583 zł). Wbrew twierdzeniom powodów, przedmiotowe roszczenie Spółki o wynagrodzenie nie było przedawnione, w szczególności jeśli wzięło się pod uwagę niewłaściwe uznanie długu, na które zwrócił uwagę Sąd Odwoławczy w sprawie (...). W toku postępowania strona pozwana powołała się także na kolejne potrącenie (pismo z 15 października 2019 r.), które miało za przedmiot wierzytelność Spółki za korzystanie ze spornego magla przez powoda, ale w dalszym okresie, tj. od 19 lipca 2017 r. do 31 sierpnia 2019 r. (wynagrodzenie Spółka oszacowała na kwotę 250.632,27 zł, k. 440). Wierzytelność ta miała charakter pieniężny, a więc była jednorodzajowa przy zestawieniu jej z wierzytelnością powodów. Była także wymagalna, biorąc pod uwagę wezwania do zapłaty z 4 lutego 2019 r., 2 września 2019 r. i 3 września 2019 r. (k. 453, 455, 457), które doręczono powodowi. Samo oświadczenie o potrąceniu zostało złożone przez umocowane osoby i najpóźniej powodowie mogli zapoznać się z jego treścią na rozprawie w dniu 29 października 2019 r. (k. 463v.). Wbrew stanowisku powodów, źródłem opisanej wierzytelności Spółki nie była umowa leasingu czy świadczenia z tej umowy objęte wekslem (które uznano za przedawnione), tj. nie wynikała ona ewentualnie z czynu niedozwolonego (art. 505 pkt 3 k.c.), lecz z bezumownego korzystania z ruchomości Spółki przez powoda i należnego z ustawy wynagrodzenia. Nie był również uzasadniony zarzut powodów w kwestii wzajemności wierzytelności w związku z tym, że wierzytelność pozwanej Spółki przysługiwała Spółce tylko wobec powoda (a nie powódki). W świetle art. 41 § 1 k.r.o. przesłanka wzajemności nie pozbawia bowiem potrącenia skuteczności tylko z tego powodu, że po stronie dłużnej dodatkowo znajduje się małżonka powoda (zob. np. wyroki SN z 24.09.2004 r., I CK 141/04, LEX nr 194107 i z 10.02.2012 r., II CSK 314/11, LEX nr 1130158, M. Załucki, Komentarz do art. 498 k.c., Legalis). Wierzyciel jednego z małżonków mógł bowiem przedstawić swoją wierzytelność do potrącenia z wierzytelności należącej do majątku obojga małżonków – powodów, ponieważ: (-) wierzytelność Spółki była związana z umową i wekslem, za które ręczyła powódka, która (-) jak zeznała (k. 465), uczestniczyła w działalności męża, brała czynny udział w realizacji umowy, aktywnie też uczestniczyła w sporach po wypowiedzeniu umowy, a nadto (-) nie wynikało z materiału sprawy, aby działalność związana ze spornym urządzeniem nie kształtowała sytuacji materialnej obu powodów. W odniesieniu do omawianej wierzytelności Spółki, pozostawały aktualne wszystkie uwagi Sądu wywodzone z art. 224 § 2 k.c. w zw. z art. 225 k.c. w zw. z art. 230 k.c. Jedyna kwestia wymagająca uzupełnienia dotyczyła okresu posiadania. W tej mierze strona pozwana nie zaprezentowała kompleksowego wywodu, natomiast powodowie konsekwentnie przeczyli posiadaniu ruchomości. W tej sytuacji należało uwzględnić powołane przez stronę pozwaną dokumenty, w tym z akt (...). Mianowicie, w dniu 28 lutego 2018 r. powód złożył oświadczenie, że uchyla się od zaspokojenia roszczenia Spółki o wydanie magla wobec przedawnienia tego roszczenia (k. 285 akt (...)), co mogło potwierdzać, że miał wówczas w posiadaniu to urządzenie i je używał. Z kolei wydany w dniu 17 maja 2018 r. przez Sąd Apelacyjny w W. wyrok w tamt. sprawie (po zamknięciu rozprawy w tym samy dniu) – uwzględniając zasadę z art. 316 § 1 k.p.c. – potwierdzał, że ruchomość była we władaniu powoda w dacie wyrokowania; w tamtym procesie powodowie nie wykazali, aby doszło do zezłomowania urządzenia i także w tym procesie nie wykazali daty tego zdarzenia, zaś ich zeznania i oświadczenia (we wszystkich postępowaniach) w tej kwestii były labilne i niespójne. W związku z powyższym o wykazanym korzystaniu z ruchomości można było mówić tylko w okresie od 19 lipca 2017 r. do 17 maja 2018 r., a więc przez okres 9 miesięcy i 28 dni. Strona pozwana nie uczyniła nic (a na niej spoczywał ciężar dowodu zgodnie z art. 6 k.c.), aby dowieść, że okres korzystania był dłuższy i sięgał aż do dnia 31 sierpnia 2019 r. Za biegłym R. D. Sąd ustalił, że miesięczna stawka za korzystanie ze spornego magla (przy dłuższym okresie) wynosiła 2.300 zł. W rezultacie wynagrodzenie za okres od 19 lipca 2017 r. do 17 maja 2018 r. wynosiło: 2.300 zł x 9 + 2.300 zł x 28/30, a więc łącznie 22.847 zł. Zgodnie z art. 499 zdanie 2 k.c. oświadczenie woli o potrąceniu ma moc wsteczną od momentu, w którym stało się możliwe. Przez złożenie oświadczenia o potrąceniu skutki opóźnienia lub zwłoki stron w wykonaniu zobowiązania zostają wyeliminowane. Zniweczenie tych skutków odnosi się do okresu liczonego od momentu, kiedy potrącenie stało się możliwe, do czasu złożenia oświadczenia o potrąceniu. Pierwsze potrącenie Spółki (z lipca 2017 r.) było skuteczne przed upływem terminu z wezwania do zapłaty 202.232,77 zł (k. 48). Zatem odsetki ustawowe za opóźnienie były należne tylko od kwoty 58.306,81 zł oraz za okres od 18 sierpnia 2017 r. (k. 48, 52) do 30 września 2019 r. (doręczenie wezwania z 3 września 2019 r., k. 457 + 7 dni) i stanowiły kwotę 8.654,97 zł. Podsumowując, powodom (w ramach zgłoszonego roszczenia) należała się tylko suma 66.961,78 zł (58.306,81 zł + 8.654,97 zł), którą pomniejszała wierzytelność Spółki w kwocie 22.847 zł, będąca przedmiotem skutecznego potrącenia. W rezultacie, zasądzeniu na rzecz powodów podlegała kwota 44.114,78 zł (66.961,78 zł - 22.847 zł) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie na mocy art. 481 § 1 i 2 k.c. (o czym była mowa we wcześniejszych rozważaniach) od dnia 1 października 2019 r. (za okres do 30 września 2019 r. odsetki zostały skapitalizowane). W świetle poczynionych ustaleń co do faktów i prawa, biorąc pod uwagę zwłaszcza charakter uwzględnionych pretensji strony pozwanej i zachowanie powoda w sprawie zwrotu ruchomości po wygaśnięciu umowy leasingu (stwierdzone m.in. w sprawie (...) i w sprawie karnej), jako oczywiście bezzasadny, niewymagający dłuższego wywodu, jawił się zarzut powodów nadużycia prawa przez stronę pozwaną w rozumieniu art. 5 k.c. Z podanych przyczyn orzeczono, jak w pkt. 1 i 2 wyroku na podstawie powołanych przepisów. O kosztach procesu Sąd orzekł w pkt. 3 wyroku na podstawie art. 100 zdanie 1 k.p.c. w zw. z art. 109 § 2 k.p.c. przy zastosowaniu § 2 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych. Powodowie ponieśli koszty: opłat sądowych – 2.528 zł, 1.472 zł i 30 zł (k. 2, 209, 312), opłaty skarbowej od 2 pełnomocnictw – 34 zł (k. 12) oraz wynagrodzenia pełnomocnika – 10.800 zł, tj. razem 14.864 zł. Strona pozwana poniosła koszty: zaliczki – 1.000 zł (k. 482), opłaty skarbowej od pełnomocnictwa – 17 zł (k. 425) oraz wynagrodzenia pełnomocnika – 10.800 zł, czyli łącznie 11.817 zł. W sumie koszty procesu wyniosły 26.681 zł (14.864 zł + 11.817 zł). Skoro powodowie wygrali proces w 18%, to w tym zakresie koszty powinna ponieść strona pozwana, a więc w kwocie 4.803 zł (18% x 26.681 zł). W związku z tym należał jej się zwrot od powodów kwoty 7.014 zł (11.817 zł - 4.803 zł). Trzeba wyjaśnić, że powodowie wnieśli pozew w sierpniu 2017 r., tj. już po otrzymaniu wezwania do zapłaty na rzecz strony pozwanej wynagrodzenia za korzystanie z ruchomości, które co do zasady okazało się należne. Powodowie przegrali proces także co do kwoty 22.847 zł (wymagalnej w trakcie procesu), której to wierzytelności mogli się spodziewać po stronie pozwanej. Przegrali również sprawę w części, w jakiej dochodzili zwrotu kwoty zatrzymanej przez komornika dla sprawy (...) (28.342,96 zł). W konsekwencji powodowie wygrali proces w zakresie kwoty 35.459,81 zł (202.232,77 zł - 28.342,96 zł - 115.583 zł - 22.847 zł), a zatem w 18% (35.460 zł : 202.233 zł). Wydatki w sprawie wyniosły 1.216,94 zł (opinia biegłego, k. 404), a do rozliczenia, po uwzględnieniu zaliczki strony pozwanej (1.000 zł), pozostała kwota 216,94 zł. Przypadała ona: na powodów w 82%, tj. w kwocie 177,89 zł, a na stronę pozwaną w 18%, tj. w kwocie 39,05 zł. Ponadto, w związku ze zwolnieniem powodów od opłaty sądowej od pozwu ponad kwotę 4.000 zł, do rozliczenia pozostała nieuiszczona część tej opłaty, tj. kwota 6.112 zł (5% x 202.233 zł = 10.112 zł - 4.000 zł). Powodowie powinni pokryć ją w zakresie 5.012 zł (82% x 6.112 zł), a strona pozwana w zakresie 1.100 zł (18% x 6.112 zł). Dlatego na podstawie art. 83 ust. 2 i art. 113 ust. 1 u.k.s.c (przy uwzględnieniu art. 100 zdanie 1 k.p.c.) nakazano ściągnięcie: łącznie od strony pozwanej w pkt. 5 wyroku kwoty 1.139,05 zł (39,05 zł + 1.100 zł), a od powodów (w pkt. 4 wyroku) kwoty 177,89 zł, od których nakazano również ścignąć na podstawie art. 113 ust. 2 pkt 1 u.k.s.c. kwotę 5.012 zł, tyle że z zasądzonego na ich rzecz w pkt. 1 wyroku świadczenia.

Apelacja Powodów

Powodowie zaskarżyli wyrok w zakresie jego jednostek redakcyjnych oznaczonych nr

2, 3 i 4 oraz wnieśli o zmianę zaskarżonego wyroku w pkt 2,3,4 oraz o zasądzenie kwoty 158117,99zł stanowiącej różnicę pomiędzy objętą żądaniem pozwu kwotą 202.232,77 zł a zasądzoną na mocy pkt 1 wyroku kwotą 44.114,78 zł wraz z odsetkami za opóźnienie liczonymi w sposób podany w pozwie, względnie na wypadek nieuwzględnienia tego wniosku o uchylenie zaskarżonego wyroku w zaskarżonym zakresie oraz o przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I Instancji. Wnieśli także, o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanych solidarnie kosztów postępowania za obie instancje sądowe, według norm prawem przepisanych.

Powodowie w zarzutach co do podstawy faktycznej rozstrzygnięcia wskazali na fakty ustalone przez sąd pierwszej instancji niezgodnie z rzeczywistym stanem rzeczy:

1.  powód w spornym okresie był posiadaczem zależnym przedmiotowego magla w złej wierze,

2.  Wartość bezumownego korzystania ze spornego magla w okresie od 19 lipca 2017 do 17 maja 2018 r. wynosiła 2.300 zł miesięcznie,

3.  pozwanej przysługuje wierzytelność względem powodów tytułem wynagrodzenia za bezumowne korzystanie ze spornego magla odpowiednio w okresach 18 lipca 2014 r. - 18 lipca 2017 r. oraz 19 lipca 2017 r. - 31 sierpnia 2019 r.,

4.  Wierzytelność powodów względem pozwanej w kwocie 158 117,99 zł stanowiącej różnicę pomiędzy objętą żądaniem pozwu kwotą 202.232,77 zł a zasądzoną na mocy pkt 1 wyroku kwotą 44.114,78 zł umorzyła się w całości w związku z dokonanym poza procesem potrąceniem dokonanym przez pozwaną spółkę.

Powodowie w zarzutach co do podstawy faktycznej rozstrzygnięcia wskazali na istotne dla rozstrzygnięcia fakty nieustalone przez sąd pierwszej instancji:

1.  sporna maszyna była w zasadzie cały czas niesprawna i nie była wykorzystywana w
działalności powoda, a co najmniej od 2016 r. nie znajdowała się w jego posiadaniu;

2.  powód poniósł szkodę majątkową w pełnej kwocie objętej żądaniem pozwu w następstwie nieuzasadnionego wszczęcia na wniosek pozwanego przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w C. (sygn. akt (...)) postępowania egzekucyjnego na podstawie nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu nakazowym z weksla przez Sąd Okręgowy w W. z dnia 20 kwietnia 2015 r. w sprawie o sygn, (...), w całości uchylonego wyrokiem sądowym, wynikającą z rozliczenia przedstawionego w pozwie, a nie tylko w kwocie 173.889,81 zł, która została fizycznie przekazana stronie pozwanej.

3.  wskazana szkoda powstała skutkiem dełiktu pozwanej, a jej wysokość pozostaje w związku

4.  przyczynowym z tym deliktem.

Jako podstawy apelacji wskazano:

1.  naruszenie art 355 § 2 k.c. w związku z art 415 k.c. - przez odmowę jego zastosowania i nieuwzględnienie, że pozwany jako profesjonalista winien był wiedzieć, że wierzytelność, na którą wypełnił weksel in blanco i której dochodził na podstawie natychmiast wykonalnego orzeczenia sądowego, faktycznie mu nie przysługuje, w związku z czym skoro zdecydował się na wszczęcie egzekucji w sposób zawiniony (tzn. wiedząc lub nie wiedząc skutkiem niedochowania staranności wymaganej od profesjonalisty, że dochodzona wierzytelność faktycznie mu nie przysługuje), to jego działanie wykracza poza porządek prawny, przy czym wina nie może polegać jedynie na woli wyrządzenia szkody (gdyż legalne wszczęcie egzekucji także będzie związane z takim zamiarem), lecz na świadomości braku podstaw materialnoprawnych do dochodzenia spełnienia świadczenia, w związku z czym pozwany musiał mieć świadomość zarówno tego, że swym działaniem wyrządzi szkodę, jak i tego, że nie ma podstaw do takiego działania,

2.  w związku z zarzutem jak w pkt 1 powyżej także naruszenie art. 505 pkt 3 k.c. - przez jego niezasadną interpretację polegającą na przyjęciu, że wierzytelność pozwanej przedstawiona do potrącenia nie wynikała z czynu niedozwolonego, w związku z czym mogła zostać umorzona w drodze potrącenia,

3.  naruszenie art. 224 § 2 k.c. w zw. z art. 225 kc. w zw. z art. 230 k.c. - przez ich niewłaściwą interpretację polegającą na przyjęciu, że pozwanej Spółce przysługiwało wynagrodzenie za korzystanie przez powodów ze spornego magla,

4.  naruszenie art 41 § 1 k.r.o. - przez jego niezasadną interpretację polegającą na przyjęciu, że pozwany jako wierzyciel jednego z małżonków (powoda M. G.) mógł przedstawić swoją wierzytelność do potrącenia z wierzytelności należącej do majątku obojga małżonków - powodów,

5.  naruszenie art 361 § 2 k.c - przez jego nieprawidłową interpretację polegającą na przyjęciu, że powód nie poniósł szkody w rozumieniu tego przepisu w zakresie kwoty przewyższającej kwotę 173,889,81 zł, która została fizycznie przekazana stronie pozwanej, albowiem szkodą powodów w rozumieniu tego przepisu jest tylko to, co fizycznie uzyskał pozwany w następstwie wszczętej przez siebie egzekucji,

6.  naruszenie art 327 ¹ § 1 pkt 1 k.p.c. - poprzez zaniechanie wyjaśnienia w uzasadnieniu wydanego wyroku:

a)  powodów, dla których Sąd nie ustosunkował się i nie odniósł w żaden sposób do podniesionego przez powodów zarzutu przedawnienia wierzytelności strony przeciwnej,

b)  powodów, dla których Sąd nie ustosunkował się do wniosku dowodowego powodów, którzy w związku z zobowiązaniem Sądu zawartym w piśmie z daty 13 kwietnia 2021 r. przedłożyli opinię sądową z daty sierpień 2020 r. wraz z opinią uzupełniającą z daty luty 2021 r. autorstwa biegłego A. M., sporządzą w postępowaniu prowadzonym przez Sąd Okręgowy w W. XVI Wydział Gospodarczy w sprawie z powództwa (...) SA w Ł. do sygn. (...) i mającą ten sam przedmiot, co opinia w sprawie niniejszej z wnioskiem o polecenie biegłemu ustosunkowania się do jej treści, w szczególności o wskazanie, czy w związku z treścią załączonego dokumentu urzędowego biegły swoje dotychczasowe wnioski modyfikuje, a jeżeli tak to w jakim zakresie, a jeżeli nie to z jakich powodów, w szczególności w takim wypadku wnoszę o zobowiązanie biegłego do podania w jakim zakresie biegły uważa wnioski biegłego A. M. za nieprawidłowe i dlaczego,

c)  powodów, dla których Sąd uznaje, że wierzytelność pozwanej przedstawiona do potrącenia nie wynikała z czynu niedozwolonego, w związku z czym mogła zostać umorzona w drodze potrącenia,

d)  daty, w której zdaniem Sądu doszło do rozwiązania umowy leasingowej, skoro Sąd wskazuje, że w dniu 21 września 2011 r. strony zawarły porozumienie w sprawie wznowienia umowy leasingu; a zarazem sam powołuje się na prawomocny wyrok kończący postępowanie przed Sądem Okręgowym w W.Wydział XX Gospodarczy w sprawie o zapłatę do sygn. akt (...), z którego to bezspornie wynika (takie właśnie okoliczności Sąd uznał za wykazane), iż (...) S.A. w W. (poprzednik prawny pozwanego) pismem datowanym na dzień 11 maja 2011 r. złożyła M. G. oświadczenie o wypowiedzeniu umowy leasingu nr (...) oraz zwrocie przedmiotu leasingu (dowód : wypowiedzenie z dnia 11 maja 2011 r„ k. 382 akt w/w sprawy), a to oświadczenie woli o wypowiedzeniu umowy leasingu z 11 maja 2011 i: nie zostało odwołane przez Finansującego (okoliczność bezsporna; inny powołany dowód: zeznania w charakterze strony M. G. - k. 392-395, k. 400-410),

e)  dokładnego mechanizmu obliczenia ostatecznie zasądzonej kwoty, skoro np. Sąd wskazuje, źe „zasądzeniu na rzecz powodów podlegała kwota 44.114,78 zł", jednakże zastrzega, źe „powodom nadal należał się - w tym sensie, że mógł być dochodzony w obecnym postępowaniu - zwrot wyegzekwowanego w sprawie (...) i przekazanego Spółce świadczenia, ale wyłącznie w zakresie kwoty 58.306,81 zł (173.889,81 zł -115.583 z/)" oraz „odsetki ustawowe za opóźnienie były należne tylko od kwoty 58.306,81 zł",

f)  dokładnego wskazania źródła wierzytelności pozwanej przedstawionej do potrącenia, skoro np. Sąd wskazuje, źe „źródłem opisanej wierzytelności Spółki nie była umowa leasingu czy świadczenia z tej umowy objęte wekslem (które uznano za przedawnionej, tj. nie wynikała ona ewentualnie z czynu niedozwolonego (art. 505 pkt 3 lcc.j, lecz z bezumownego korzystania z ruchomości Spółki przez powoda i należnego z ustawy wynagrodzenia ¹', a w innej części uzasadnienia, źe „wierzyciel jednego z małżonków mógł bowiem przedstawić swoją wierzytelność do potrącenia z wierzytelności należącej do majątku obojga małżonków - powodów, ponieważ : (-j wierzytelność Spółki była związana z umową i wekslem, za które ręczyła powódka"

g)  dokładnych powodów, dla któiych Sąd za „oczywiście bezzasadny, niewymagający dłuższego wywodu” uznał zarzut powodów nadużycia prawa przez stronę pozwaną w rozumieniu art 5 k.c.,

h)  powodów, dla których Sąd uznając za w całości wiaiygodne ustalenia dokonane w trakcie postępowania przed Sądem Okręgowym w W. Wydział XX Gospodarczy w sprawie o nakazanie wydania ruchomości (przedmiotowego magla marki J. (...)) do sygn. akt (...) (sygn. akt w Sądzie Apelacyjnym w W. Wydział VII Gospodarczy, sygn. akt (...)) zarazem nie wziął pod uwagę, że :

- wnosząc w tej sprawie pozew o wydanie rzeczy powód mając obowiązek podania wartości przedmiotu sporu (art. 19 k.p.c.) wartość tę określił na kwotę 80.000 zł, - słuchany w charakterze świadka działający na zlecenie powoda pracownik firmy windykacyjnej zeznał, iż pozwany współpracował z nim i udzielał wszelkich informacji, natomiast odstąpił od czynności mających na celu objęcie magla w

posiadanie na skutek decyzji samego powoda, który nie był w ogóle zainteresowany jego przejęciem,

7.  stanowiący konsekwencję dowolnej oceny materiału dowodowego błąd w istotnych okolicznościach faktycznych leżących u podstaw wydanego orzeczenia, stosownie do zarzutów jak w pkt III i IV powyżej.

Pozwany wniósł o oddalenie apelacji powodów

Apelacja pozwanego

Zaskarżono wyrok w zakresie punktów I i III, IV i V tj. w zakresie jakim uwzględniono powództwo oraz w zakresie rozstrzygnięcia o kosztach procesu. Wniósł o zmianę wyroku i oddalenie pozwu.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucono wydanie go z naruszeniem art. 232 w zw. z art. 233 § 1 k.p.c. polegającym nie nieuprawnionym przyjęciu iż pozwany nie wykazał że powód posiadał przedmiot leasingu po wydaniu prawomocnego wyroku przez Sąd Apelacyjny w W., w przedmiocie roszczenia o wydanie ruchomości, oraz naruszenie art. 5 k.c. polegające na jego niezastosowaniu w ocenie zachowania powodów i uwzględnieniu powództwa pomimo, iż roszczenie wykreowane przez powodów stanowi nadużycie prawa i naruszenie zasad współżycia społecznego tj. przede wszystkim zasady uczciwości i lojalności kupieckiej.

Powodowie wnieśli o oddalenie apelacji pozwanego

W trakcie postępowania apelacyjnego doszło do przekształceń podmiotowych po stronie powodów i w efekcie jako powodowie występowali syndyk masy upadłości M. G. i syndyk masy upadłości P. G..

Sąd Apelacyjny dodatkowo ustalił, że:

Powodowie posiadali magiel pozwanego w okresie od 19.07.2017r. do 31.08.2019r.

dowód: dokumenty z akt sprawy Sądu Okręgowego w W. (...)

Ocena dowodów dokonana przez Sąd Apelacyjny:

Sąd Okręgowy ustalił, że powodowie posiadali magiel od 19.07.2017r. do 17.05.2018r. Zarzut pozwanego naruszenia przez Sąd art. 6 kc ( ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne) jest uzasadniony. Sąd Okręgowy przyjął, że pozwany wykazał że powodowie posiadali przedmiot leasingu do dnia 17.05.2018r. tj. do dnia wydania wyroku przez Sąd Apelacyjny w W. w sprawie (...). Nie jest to prawidłowe. Skoro sąd (trafnie) uznaje, że w dniu wydania wyroku 17.05.2018r. powodowie byli w posiadaniu magla to, z tego należy wyciągnąć wniosek, że posiadali go również później skoro powodowie nie wykazali, że go zwrócili [art. 231 kpc - sąd może uznać za ustalone fakty mające istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, jeżeli wniosek taki można wyprowadzić z innych ustalonych faktów (domniemanie faktyczne)]. Jeżeli powodowie twierdzą (czego zresztą nie robią), że wydali maszynę to powinni ten fakt udowodnić, a nie pozwany, że ją otrzymał. W konsekwencji Sąd Apelacyjny ustalił, że powodowie posiadali magiel pozwanego w okresie od 19.07.2017r. do 31.08.2019r.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Zarówno apelacja powodów jak i pozwanego częściowo jest uzasadniona.

Jeżeli chodzi o stan faktyczny to w pozostałym zakresie (poza dokonanymi własnymi ustaleniami) Sąd Apelacyjny podziela ustalenia stanu faktycznego dokonane przez Sąd Okręgowy i przyjmuje je za własne. Stan faktyczny został ustalony w wystarczającym stopniu dla rozstrzygnięcia i nie było potrzeby jego uzupełniania. Zarzuty dotyczące stanu faktycznego należało rozpoznać w pierwszej kolejności jako że tylko w prawidłowo ustalonym stanie faktycznym sprawy dokonywać można oceny właściwego zastosowania przepisów prawa materialnego.

W kontekście powyższego, w pierwszej kolejności wskazać godzi się, że ocena wiarygodności i mocy dowodów jest podstawowym zadaniem sądu orzekającego, wyrażającym istotę sądzenia, a więc rozstrzygania kwestii spornych w warunkach niezawisłości, na podstawie własnego przekonania sędziego, przy uwzględnieniu całokształtu zebranego materiału. Granice swobodnej oceny dowodów wyznaczone są przy tym wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego oraz regułami logicznego myślenia. Skuteczne postawienie zarzutu naruszenia przez sąd art. 233 § 1 k.p.c. wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, to bowiem jedynie może być przeciwstawiane uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Nie jest natomiast w tym zakresie wystarczające przekonanie strony o innej niż przyjął sąd wadze (doniosłości) poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie innej niż ocena sądu (por. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 10 kwietnia 2000 r. w sprawie V CKN 17/2000, orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 5 sierpnia 1999 r. II UKN 76/99).

W ocenie Sądu Apelacyjnego, pozwany nie zdołał wykazać, by Sąd Okręgowy rozpoznając sprawę niniejszą naruszył zasady swobodnej oceny dowodów i w konsekwencji, by Sąd ten popełnił błąd w ustaleniach faktycznych. Wbrew zarzutom apelacyjnym biegły ustosunkował się do zarzutów do jego opinii.

Odnosząc się do zarzutów dotyczących uzasadnienia wyroku to należy wskazać, że jest ono wystarczające dla oceny stanu faktycznego i przeprowadzenia kontroli instancyjnej. Sąd Apelacyjny zrozumiał motywy, którymi kierował się Sąd Okręgowy przy orzekaniu.

Odnosząc się do apelacji powodów to zasadnym okazał się zarzut kwestionujący wysokość wzbogacenia/zubożenia pozwanego/powodów. Spór w tym zakresie dotyczył kosztów egzekucyjnych tj. kwoty 28 342,36 zł. Sąd Okręgowy uznał, że w tym zakresie pozwany nie jest wzbogacony. Sąd Apelacyjny nie podziela tego poglądu. Pod pojęciem wzbogacenia – w rozumieniu art. 405 kc ( kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości) - należy rozumieć również zmniejszenie pasywów. Zobowiązanym do pokrycia kosztów egzekucyjnych jest pozwany, ponieważ ostatecznie egzekucja okazała się nieuzasadniona. Skoro ich nie pokrył tylko powodowie tzn., że został wzbogacony.

Sąd Okręgowy prawidłowo przyjął, że podstawą roszczenia jest art. 405 kc. Pozwany przeprowadził egzekucję w wyniku czego wyegzekwował kwotę 202 232,17 zł (w tym koszty egzekucyjne) w wyniku tej egzekucji powodowie utracili wymieniona sumę. Ostatecznie okazało się, że egzekucja była bezprawna. Zatem pozwany wzbogacił się kosztem powodów. Wobec okoliczności, że podstawą roszczenia było bezpodstawne wzbogacenie, to zarzut naruszenia art. 505 pkt.3 kc okazał się nieuzasadniony ( nie mogą być umorzone przez potrącenie wierzytelności wynikające z czynów niedozwolonych). Zarzut potrącenia może być skutecznie podniesiony również wtedy, gdy po jednej stronie występują małżonkowie i dłużnikiem wzajemnym jest tylko jeden z małżonków (por. np. wyroki SN z 24.09.2004 r., I CK 141/04, LEX nr 194107 i z 10.02.2012 r., II CSK 314/11, LEX nr 1130158, M. Załucki, Komentarz do art. 498 k.c., Legalis). Art. 41 krio nie stoi temu na przeszkodzie. Zostały więc spełnione przesłanki do potrącenia, ponieważ powodowie i pozwani byli względem siebie wzajemnie wierzycielami i dłużnikami, przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze, są wymagalne i mogą być dochodzone sądownie [Art. 498 kc - gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym (§1). Wskutek potrącenia obie wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej (§2)]. Kwoty potrącenia zostaną omówione w dalszej części uzasadnienia.

W konsekwencji ustalenia, że powodowie posiadali magiel pozwanego w okresie do 31.08.2019r. należy przyjąć, że pozwanemu należy się wynagrodzenie za okres od 19.07.2017r. do 31.08.2019r. w wysokości 58 420 zł (25 miesięcy i 12 dni, czyli 2300 zł x 25 (57 500 zł) + 920 zł).

Należy wiec co do zasady stwierdzić, że roszczenie powodów było uzasadnione. Żądana kwota nie została jednak zasądzona, ponieważ podniesiono trafny zarzut potrącenia. Generalnie pozwany przysługiwało roszczenie o zapłatę kwoty 153 648 zł. (tj. za nieprzedawniony okres posiadania [18.07.2014r.-18.07.2017r] oraz 58 420 zł za korzystanie z magla za okres 19.07.2017 do 17.05.2018r.). Pozwany najpierw zgłosił zarzut potrącenia przedstawiając wierzytelność 350 628,75 zł do potrącenia z wierzytelnością powodów o zapłatę kwoty 38 065 zł (koszty procesu ze sprawy (...) – nie objęta procesem). Drugi raz pozwany złożył oświadczenie o potrąceniu z kwotą 173889,81 zł (wyegzekwowaną przez komornika). Z tych dwóch potrąceń Sąd uwzględnił łącznie kwotę 153 648 zł. Wskutek potrącenia uległa umorzeniu kwota 38 065 zł (nieobjęta pozwem) oraz kwota 115 583 zł (objęta pozwem). Do zapłaty pozostała więc kwota 28 342,36 zł (koszty egzekucji) oraz 58 306,81 zł. Zatem razem wierzytelność powodów dalej wynosiła łącznie kwotę 86 649,17 zł. Następnie pozwany po raz trzeci potrącił swoją wierzytelność (250 632,27 zł z tytułu wynagrodzenia za korzystanie z magla – przy czym sąd uwzględnił kwotę 58 420 zł) z wierzytelnością powodów objętą niniejszym pozwem. W efekcie po umorzeniu, pozostała wierzytelność powodów w wysokości 28 229,17 zł i ta kwotę sąd zasądził tytułem roszczenia głównego.

Powód wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 202 232,77 zł. i wyznaczył mu termin 14 dni, a pismo to pozwany otrzymał 3.08.2017r., a więc termin do zapłaty upłynął w dniu 17.08.2017r. Pierwsze dwa potrącenia zostały dokonane przed upływem terminu do zapłaty, a więc za kwoty potrącenia nie należą się żadne odsetki. Odsetki mogły być zatem doliczane od kwoty 86 649,17 zł i one od tej kwoty należą się za okres od 17.08.2017r. do 30.09.2019r. tj. do daty trzeciego potrącenia. Ich kwota wynosi 12 862,06 zł. Od tej kwoty sąd nie naliczał odsetek albowiem brak było w tym zakresie roszczenia. Od kwoty odsetek (liczonych tak samo ale od innej kwoty głównej) Sąd Okręgowy zasądził odsetki i w ten sposób naruszył art. 321 § 1 kpc ( sąd nie może wyrokować co do przedmiotu, który nie był objęty żądaniem, ani zasądzać ponad żądanie).

Po trzecim potrąceniu pozwany pozostawał i pozostaje dalej w opóźnieniu co do zapłaty kwoty głównej 28 229,17 zł i od tej kwoty sąd zasądził odsetki od dnia 1.10.2019r. do dnia zapłaty (art. 481 kc).

O kosztach procesu w I instancji sąd orzekł stosując art. 100 kpc. Powód/pozwany wygrał/przegrał w relacji 14/86 %. W odniesieniu do opłaty od pozwu to pozwanego obciąża kwota 1412 zł, a powodów 8701 zł, przy czym powodowie byli zwolnieni z kosztów ponad 4000 zł (4000 zł uiścili), a więc mają niedopłatę 4671 zł i tutaj dodatkowo doszła kwota 30 zł. Wydatki w sprawie wyniosły 1216,94 zł i z tego powodów obciąża kwota 1046,57 zł, a pozwanego 170,37 zł. Suma wynagrodzenia pełnomocników wyniosła 21 651 zł (10834 + 10817) i z tego powodów obciąża kwota 18619,86zł z tym, że uiścili kwotę 10834 zł, a wiec z tego tytułu mają niedopłatę 7 785,86 zł. Pozwanego obciąża kwota 3031,14 zł, przy czym uiścili 10817 zł, a więc z tego tytułu mają nadpłatę w kwocie 7785,86 zł.

Sąd rozliczając koszty pełnomocników zasądził solidarnie od powodów na rzecz pozwanego kwotę 7 785,86 zł.

Sąd rozliczając koszty sądowe nakazał ściągną od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Krakowie kwotę 582,37 zł. Pozwany powinien ponieść koszty w wysokości 1582,37 zł (1412 + 170,37). W trakcie procesu pozwany uiścił kwotę 1000 zł, a więc do zapłaty pozostała kwota 582,37 zł.

Sąd rozliczając koszty sądowe nakazał ściągną solidarnie od powodów kwotę 1046,57zł, co stanowi wydatki sądowe.

Do uzupełnienia pozostała kwota 4671 zł. O tej kwocie Sąd orzekł na podstawie art. 113 ust 2 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Zobowiązanymi do zapłaty są obie strony, przy czym zapłata tej kwoty przez pozwanego zmniejsza jego zobowiązania z zasądzonego roszczenia w pkt.1.

O kosztach postępowania apelacyjnego sąd orzekł na zasadzie art. 100 kpc i wzajemnie je zniósł, albowiem strony mniej więcej po połowie wygrały/przegrały swoje apelacje.

Mając powyższe na uwadze – na zasadzie art. 386 § 1 kpc – sąd orzekł jak w sentencji wyroku.