Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Krakowie

WYROK CZĘŚCIOWY

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 października 2024 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSA Grzegorz Krężołek

Protokolant: Grzegorz Polak

po rozpoznaniu w dniu 16 października 2024 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa B. A. (1) i W. G. (1)

przeciwko Syndykowi masy upadłości (...) Bank S.A. z siedzibą
w W. - w upadłości

o ustalenie

na skutek apelacji strony pozwanej w zakresie w jakim dotyczy ona rozstrzygnięcia zawartego w punkcie I sentencji wyroku Sądu Okręgowego
w Krakowie z dnia 1 czerwca 2022 r.,

sygn. akt I C 576/22

oddala apelację.

Sygn. akt : I ACa 3129/23

I ACz 622/22

UZASADNIENIE

wyroku częściowego z dnia 16 października 2024r.

Powodowie W. G. (1) i B. A. (1) w pozwie skierowanym przeciwko (...) Bank S.A. w W. domagali się:

-ustalenia nieważności umowy kredytu indeksowanego kursem franka szwajcarskiego , zawartej z (...) Bank S.A. w dniu 24 czerwca 2008r z powodu abuzywności części jej postanowień , opisujących mechanizm waloryzacji oraz

zasądzenia na rzecz każdego z powodów kwot po 73 968,73 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w spełnieniu świadczenia liczonymi od 26 stycznia 2022r. do dnia zapłaty, które spełnili w realizacji umowy , a które okazały się być nienależne.

Domagali się także obciążenia strony przeciwnej kosztami procesu

Jak wynikało z motywów żądań, kredytobiorcy – konsumenci - uważali , że nieważność umowy , którą zawarli z bankiem wynikała stąd , iż wykreowała ona stosunek sprzeczny z natura stosunku prawnego kredytu. Poza tym czynność prawna była sprzeczna z zasadami współżycia społecznego , a część postanowień , jako niedozwolone, nie wiązała ich jako strony umowy.

Strona pozwana domagała się oddalenia powództwa i obciążenia powodów kosztami postępowania.

W swoim stanowisku bank zaprzeczył trafności wszystkich zarzutów powodów, twierdząc w szczególności , że umowa jest ważnie zawarta i nadal łączy strony Nie zawiera żadnych postanowień o charakterze abuzywnym . Nie można także mówić , w sposób usprawiedliwiony o tym , iż powstały na jej podstawie stosunek prawny, jest sprzeczny z naturą stosunku zobowiązaniowego kredytu, czy też zasadami współżycia społecznego .

Wyrokiem z dnia 1 czerwca 2022r Sąd Okręgowy w Krakowie :

- ustalił , że umowa kredytu hipotecznego nr (...), indeksowanego do CHF z 24 czerwca 2008r. , zawarta pomiędzy powodami: W. G. (1) i B. A. (1) oraz pozwanym (...) Bank S.A. w W. - jest nieważna[ pkt I ] ;

-zasądził od pozwanego (...) Bank S.A. w W., na rzecz:

W. G. (1) i B. A. (1) kwoty po 73 968,73 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w spełnieniu tych świadczeń , liczonymi od 26 stycznia 2022r. do dnia zapłaty[ pkt II] oraz

- zasądził od pozwanego (...) Bank S.A. w W. - na rzecz powodów: W. G. (1) i B. A. (1) kwotę 6 434 zł, tytułem kosztów procesu wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w spełnieniu tego świadczenia , liczonymi od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty [pkt III sentencji wyroku]

Sąd I instancji ustalił następujące fakty istotne dla rozstrzygnięcia :

Powodowie w dniu 24 czerwca 2008r zawarli ze stroną pozwaną- ówcześnie pod nazwą (...) Bank S.A. umowę kredytu hipotecznego nr (...), indeksowanego walutą franka szwajcarskiego./ umowa nosi datę 20 maja 2008r ale została podpisana 24 czerwca 2008r – por k. 24 v akt. / dodatek redakcyjny S.A- ./

Kwota kredytu wynosiła 141 897, 45 zł [§ 1 ust. 1 umowy].Kredyt był indeksowany kursem CHF, przy czym w umowie wskazano: przy założeniu, że uruchomiono całość kredytu w dacie sporządzenia umowy, równowartość kredytu wynosiłaby 71 019,74 CHF. Rzeczywista równowartość zostanie określona po wypłacie ostatniej transzy kredytu. Kredytobiorca oświadcza, iż jest świadomy ryzyka kursowego, związanego ze zmianą kursu waluty indeksacyjnej w stosunku do złotego, w całym okresie kredytowania i akceptuje to ryzyko [§ 1 ust. 1 umowy].

Kredytu udzielono na 360 miesięcy [§ 1 ust. 2 umowy].

Rata kapitałowo – odsetkowa, przy założeniu uruchomienia całości kredytu w dacie sporządzenia umowy, miała wynosić równowartość 362,38 CHF, przy czym zastrzeżono, że rzeczywista wysokość rat odsetkowych lub rat kapitałowo - odsetkowych zostanie określona w harmonogramie spłat [§ 1 ust. 4 umowy].

Celem kredytowania było pokrycie części kosztów budowy lokalu mieszkalnego i garażu, oraz pokrycie kosztów opłaty manipulacyjnej (...) S.A. oraz kosztów składek ubezpieczeniowych [§ 2 umowy].

W dniu wypłaty kredytu bądź każdej jego transzy kwota wypłaconych środków miała być przeliczana do franka szwajcarskiego , według kursu kupna walut, określonego w tabeli kursów - obowiązującego w dniu uruchomienia środków [§ 9 ust. 2 umowy].

Kredyt miał być spłacany w ratach, zgodnie z aktualnym harmonogramem, przedstawionym przez bank. Wysokość zobowiązania kredytobiorców miała być przy tym ustalona jako równowartość wymaganej spłaty wyrażonej we franku - po jej przeliczeniu według kursu sprzedaży walut określonego w „Bankowej Tabeli Kursów walut dla kredytów dewizowych oraz indeksowanych kursem walut obcych” do waluty szwajcarskiej , obowiązującego w dniu spłaty [§ 10 ust. 1 i 3 umowy; § 19 ust. 5 regulaminu];

Tabela Kursów Banku miała być sporządzana przez merytoryczną komórkę w strukturze kredytodawcy , na podstawie kursów obowiązujących na rynku międzybankowym, w chwili sporządzania tabeli i po ogłoszeniu kursów średnich przez NBP - każdego dnia roboczego o godz. 16:00 i miała obowiązywać przez cały następny dzień roboczy [§ 6 ust. 1 umowy; § 2 regulaminu].

Kredyt na wniosek powodów, po spełnieniu warunków opisanych w umowie, mógł być przewalutowany według kursów walut zawartych w Tabeli Kursowej banku.

Z dalszej części ustaleń wynika , iż:

B. A. (1) i W. G. (1) , we wniosku kredytowym , wystąpili o udzielenie kredytu w kwocie 140 000zł , indeksowanego kursem CHF, na okres kredytowania 360 miesięcy.

Złożyli wówczas oświadczenie o wyborze waluty obcej, które zawierało tabelę z symulacją wpływu zmian oprocentowania i kursu waluty kredytu na wysokość miesięcznych rat. Symulacja została opracowana w oparciu o założoną wysokość kredytu w kwocie 150 000 zł i w każdym wypadku wskazywała, iż rata kredytu indeksowanego do franka szwajcarskiego będzie niższa od raty kredytu wyrażanej w złotówkach . Strona pozwana poinformowała powodów o ryzyku walutowym, w ten sposób , że wskazała na możliwość zmiany kursów w czasie.

Powodowie i kredytodawca ,w dniu 4 kwietnia 2012r., podpisali aneks do umowy. Wprowadzono nim zmiany do § 10 umowy kredytu ustalając , iż spłaty rat będą dokonywane w złotych polskich zaś wysokość zobowiązania będzie ustalana jako równowartość wymaganej spłaty wyrażonej we franku szwajcarskim - po jej przeliczeniu wedle kursu sprzedaży walut ustalonego przez NBP. (§ 10 ust. 3 i 4 aneksu) Zgodnie natomiast z § 1 ust. 5 aneksu, kurs sprzedaży NBP to kurs sprzedaży walut ustalany przez NBP obowiązujący w dniu poprzedzającym dzień wpływu środków na rachunek spłaty.

W przypadku przemijającej przeszkody uniemożliwiającej zastosowanie kursu sprzedaży walut określonego w powyższy sposób, stosuje się ostatni obowiązujący kurs sprzedaży ogłoszony przez NBP. W przypadku braku możliwości zastosowania kursu sprzedaży walut w powyższy sposób z uwagi na trwałą przeszkodę np. zaprzestanie publikacji kursów przez NBP, stosuje się kurs sprzedaży walut określony zgodnie z zapisami Regulaminu kredytu hipotecznego, stanowiącego integralną część umowy. Inne postanowienia aneksu dotyczyły sytuacji stron, w warunkach wejścia Polski do strefy EURO.

Sąd I instancji ustalił ponadto , że kredytobiorcy w wykonaniu umowy zwrócili bankowi kwotę łączną w wysokości 147 937, 46 zł.

Pismem z 12 stycznia 2022r. wezwali (...) Bank S.A. do zapłaty tej kwoty w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania. Doręczenie nastąpiło 18 stycznia 2022r. Zakreślony termin upłynął bezskutecznie z dniem 26 stycznia 2022r.

Już w tym miejscu należy wskazać ,że wobec faktu , iż wobec (...) Bank S.A z siedzibą w W. została ogłoszona upadłość , a w konsekwencji, Sąd II instancji zawiesił postępowanie , podejmując je / z udziałem syndyka /, tylko w zakresie odwoławczej oceny poprawności orzeczenia ustalającego nieważność umowy kredytowej , zakres prezentowania oceny prawnej wyrażonej przez Sąd Okręgowy w motywach wyroku , zostanie ograniczony do tych jej elementów , które dotyczyły oceny roszczenia ustalającego [pkt I sentencji zaskarżonego wyroku ]

Sąd Odwoławczy w związku z tym pominie argumentację prawną służącą weryfikacji zasądzonego roszczenia pieniężnego i rozstrzygnięcia o kosztach sporu.

Ponadto, z uwagi na rozbudowaną formę redakcyjną tej części uzasadnienia wyroku z dnia 1 czerwca 2022r., Sąd II instancji wskaże jedynie w sposób zwięzły , zasadnicze elementy oceny prawnej , na podstawie której roszczenie ustalające zostało uznane przez Sąd Okręgowy za usprawiedliwione.

Ocenę prawną roszczenia ustalającego, Sąd niższej instancji oparł na stwierdzeniach i wnioskach , które można podsumować w następujący sposób :

a/ odwołując się do utrwalonej w orzecznictwie Sądu Najwyższego wykładni art. 189 kpc , w tym w szczególności pojęcia interesu prawnego w żądaniu ustalenia istnienia / nieistnienia stosunku prawnego lub prawa ocenił , że powodowie takim interesem w sporze z (...) Bank S.A./ obecnie syndykiem /, legitymują się.

U podstaw takiej oceny znalazło się stwierdzenie , iż jedynie wyrok ustalający może trwale i ostatecznie usunąć stan niepewności prawnej istniejący pomiędzy stronami. Sporna umowa, jest cały czas w trakcie wykonywania, zatem o istnieniu bądź nieistnieniu wszystkich przyszłych obowiązków umownych może trwale przesądzić tylko merytoryczna ocena roszczenia tej treści.

b/ umowa kredytu indeksowanego do waluty obcej, która łączyła strony postępowania spełnia wymagania art. 69 ustawy Prawo bankowe – także w brzmieniu tej normy z dnia jej podpisania.

Określone były w niej strony umowy, kwota i waluta kredytu (podana w złotych), cel na jaki został udzielony, zasady i termin jego spłaty, wysokość oprocentowania i reguły jego zmiany (suma stałej marży i zmiennej stopy bazowej). Prawidłowości tej nie zmienia postanowienie, że kwota udzielonego kredytu miała być indeksowana kursem waluty obcej. Wymaga bowiem podkreślenia, że w przeciwieństwie do umowy kredytu denominowanego w walucie obcej [ dodatek redakcyjny S.A. ], znana była w tym przypadku od początku kwota kredytu w złotych.

Zasady wypłaty kredytu w złotych i spłaty również w tej samej walucie , dostatecznie przekonują o tym , iż wolą stron było zawarcie umowy w tym pieniądzu. Trudno uznać, aby konstrukcja umowy kredytu indeksowanego była, w czasie jej podpisywania B. A. i W. G. i bank, sprzeczna z prawem, szczególnie , że art. 69 Prawa bankowego w brzmieniu obowiązującym od 26 sierpnia 2011 r. wprost wymienia tego rodzaju kredyty, czy też z zasadami współżycia społecznego, skoro ryzyko takiego ukształtowania stosunku prawnego obciążało obie strony czynności prawnej.

Umowa z dnia 24 czerwca 2008r nie jest sprzeczna z naturą stosunku zobowiązaniowego wynikającego z umowy kredytowej , skoro można było kredyty indeksowane walutą obcą , przy wykorzystaniu klauzuli indeksacyjnej zawierać także w czasie , kiedy zdecydowali się na to powodowie.

Ryzyko zmiany kursu waluty , przyjętej jako miernik wartości świadczenia z zasady może wywoływać konsekwencje dla obu stron – w przypadku podwyższenia kursu podwyższając wartość zobowiązania kredytobiorcy, w stosunku do pierwotnej kwoty wyrażonej w walucie wypłaty, a w przypadku obniżenia kursu – obniżając wysokość jego zadłużenia w tej walucie, co powoduje też zmniejszenie świadczenia należnego kredytodawcy,

c/ powołując treść art. 385 ¹ § 1 k.c. Sąd I instancji ocenił, iż ustalone w sprawie fakty potwierdziły realizację przesłanek decydujących o tym , iż wskazywane przez kredytobiorców postanowienia umowy ; § 2 ust. 2 i §4 ust. 2 oraz § 19 ust. 5 Regulaminu kredytowania hipotecznego (...) Bank S.A. w W. , są , jako mające charakter niedozwolony , wobec nich nieskuteczne , prowadząc w swoich konsekwencjach do nieważności umowy kredytowej w całości.

Kapitał kredytu wyrażony w złotym , był przeliczany na wartość waluty szwajcarskiej według kursu kupna franka w dniu / godzina 9 30 / udostępnienia środków, bądź ich części / transzy/.

To przeliczenie ostatecznie decydowało o wysokości zadłużenia kredytobiorców wobec banku.

Zobowiązania wyrażone we franku miały być spłacane przez kredytobiorców w złotych polskich, jako równowartość raty w walucie szwajcarskiej, przeliczonej z zastosowaniem kursu sprzedaży tej waluty obowiązującego, w ówcześnie (...) Bank S.A. o godz. 9.30 w dniu w którym dokonywana miała być zrealizowana płatność raty kredytu.

W konsekwencji wysokość zobowiązania powodów była przeliczana z zastosowaniem dwóch rodzajów kursu waluty indeksacyjnej. Sposób ustalania kursu nie został opisany w umowie. Tym samym bank miał jednostronną swobodę w zakresie ustalania kursu waluty indeksacyjnej.

- umowa z dnia 24 czerwca 2008 r. została zawarta na podstawie wzorca opracowanego i stosowanego przez (...) Bank S.A. Powodowie nie mieli możliwości uzgadniania z kredytodawcą wszystkich postanowień zawieranej umowy, mając wpływ tylko na określenie kwoty udostępnianego im kapitału oraz czasokresu jej obowiązywania.

Nie można zatem uznawać, iż postanowienia umowy były z nimi indywidualnie uzgadniane.

- postanowienia umowy oraz Regulaminu wskazywane przez B. A. (1) i W. G. (1) jako niedozwolone , dotyczące sposobu kształtowania klauzuli waloryzacyjnej , w tym kursu wymiany walut polskiej i szwajcarskiej na potrzeby określenia wysokości udostępnionego kapitału oraz zakresu spłaty zobowiązania kredytowego , za pośrednictwem dokonywanych zapłat rat kapitałowo – kredytowych , zdaniem Sądu Okręgowego , przynależą do głównych świadczeń stron umowy, a wobec tego mogą być poddane ocenie z punktu widzenia niedozwolonego charakteru w relacji przedsiębiorcy- banku - z konsumentami o ile tylko nie zostały one określone w sposób jednoznaczny,

- postanowienia zawarte w § 2 ust. 2 i §4 ust. 2 umowy oraz §19 ust. 5 Regulaminu, dotyczące sposobu ustalania kursów waluty, w oparciu o który będzie ustalona wysokość zobowiązania powodów nie były określone jednoznacznie,

- zostały ukształtowane jednostronnie przez silniejszą stronę stosunku zobowiązaniowego, na podstawie wzorca stosowanego przez bank w taki sposób , że są one sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco naruszają uzasadnione interesy powodów jako konsumentów .

Taka ocena wynika stąd , że :

nie wskazano ani w umowie, ani w Regulaminie w jaki sposób Tabela Kursów kupna/sprzedaży walut (...) Bank S.A. jest ustalana. Nie pozwala to na jednoznaczne określenie treści postanowień i konsekwencji płynących z nich dla kredytobiorców .

Przyznanie sobie przez bank jednostronnej kompetencji do swobodnego ustalania kursów przyjmowanych do wykonania umowy ,co decydowało o określeniu wysokości zobowiązania kredytowego powodów tylko taką ocenę potwierdza.

Sąd I instancji w tym kontekście wskazał , iż dla uznania postanowienia umownego za niedozwolone wystarczy taka jego konstrukcja, która prowadzi do obiektywnej możliwości rażącego naruszenia interesów konsumenta, przy czym bez znaczenia pozostaje sposób wykonania umowy stron. Dlatego , że oceny, czy postanowienie umowne jest niedozwolone (art. 385 ¹ § 1 k.c.), dokonuje się według stanu z chwili zawarcia umowy.

d/ taki charakter wskazanych postanowień umowy stron oraz Regulaminu , jako niedozwolonych, powoduje , iż nie wiążą one B. A. (1) i W. G. (1), a ich eliminacja powoduje , że umowa nie może być w dalszym ciągu realizowana.

Wyeliminowanie ich i związanie stron umową w pozostałym zakresie, czyli przy zachowaniu postanowień dotyczących indeksacji kredytu, oznaczałoby, że kwota kredytu wypłaconego powodom powinna zostać przeliczona na walutę szwajcarską, a kredytobiorcy , w terminach płatności kolejnych rat powinni je wpłacać w walucie polskiej, przy czym żadne postanowienie nie precyzowałoby kursu, według którego miałyby nastąpić takie rozliczenia.

Nie ma przy tym możliwości zastosowania, w miejsce wyeliminowanych postanowień , żadnego innego kursu waluty szwajcarskiej wobec polskiego złotego.

Wskazał , iż w dacie zawarcia umowy przez strony , w dniu 24 czerwca 2008 r. nie istniały przepisy umożliwiające zastąpienie eliminowanych klauzul przepisami dyspozytywnymi.

Dlatego Sąd uznał umowę stron za nieważną w całości , powołując się na stanowiska orzecznicze SN i sądów powszechnych , które prezentowały takie same oceny prawne w zakresie konsekwencji uznania części postanowień umownych za niedozwolone w umowach kredytowych z elementem indeksacji , zawartych z udziałem konsumentów.

Wskazując na uczynione wyżej zastrzeżenie , które powoduje , iż motywowany wyrok ma charakter wyroku częściowego , nie zawierającego w konsekwencji tego charakteru , także rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego , a Sąd Odwoławczy nie mógł także podjąć merytorycznej oceny zażalenia powodów , którzy zakwestionowali poprawność orzeczenia o kosztach procesu [ pkt III sentencji].

Ma ono i to następstwo , w zakresie wewnętrznej konstrukcji uzasadnienia , iż relacjonując zarzuty apelacyjne syndyka , który potrzymał środek odwoławczy złożony przez bank , Sąd II instancji pominie te , które odnoszą się do orzeczenia o roszczeniu pieniężnym kredytobiorców.

Przy tych zastrzeżeniach wskazać należy , iż:

apelację od tego orzeczenia złożyła strona pozwana- naówczas jeszcze (...) Bank S.A. z siedzibą w W. - i obejmując jej zakresem całość rozstrzygnięcia Sądu Okręgowego , we wniosku środka odwoławczego domagała się w pierwszej kolejności wydania przez Sąd Odwoławczy orzeczenia reformatoryjnego , którym powództwo zostanie oddalone , a B. A. (1) i W. G. (1) obciążeni kosztami procesu i postępowania apelacyjnego.

Jako wniosek ewentualny pozwany bank / syndyk / sformułował postulat uchylenia wyroku z dnia 1 czerwca 2022r i przekazania sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Środek odwoławczy został oparty na zarzutach :

- nierozpoznania istoty sprawy, wobec nie przeprowadzenia przez Sąd postępowania dowodowego w całości i braku poinformowania kredytobiorców o skutkach uznania umowy za nieważną na skutek abuzywności części jej postanowień , a także nie zbadania czy umowy nie można było utrzymać jako nadal obowiązującej strony oraz jakie kryteria stosował bank dla określenia kursów przeliczenia walut polskiej i szwajcarskiej w realizacji umowy z powodami ,

- naruszenia prawa procesowego , w sposób mający dla treści wydanego wyroku istotne znaczenie , a to :

a/ art. 327 ¹ §1 pkt 1 i 2 kpc poprzez sporządzenie pisemnych motywów wyroku w sposób uniemożliwiający prześledzenie toku rozumowania Sądu , w szczególności tego, jakie znaczenie , z punktu widzenia oceny roszczenia powodów, należy nadać treści art. 6 ust. 1 umowy,

b/ art. 227 kpc i art. 235 ² §1 pkt 2,3 i 5 oraz 205 ¹² §2 kpc oraz art. 299 kpc wobec niezasadnego pominięcia wniosku strony pozwanej o przeprowadzenie dowodów z zeznań świadków E. G. i P. S. , a także przesłuchania powodów w charakterze strony i braku , ze strony Sądu , właściwych pouczeń dla kredytobiorców o następstwach ustalenia nieważności umowy,

c/ art. 227 kpc i art. 235 ² §1 pkt 2,3 i 5 oraz 205 ¹² §2 kpc oraz art. 278 §1 kpc , jako konsekwencji nieprzeprowadzenia przez Sąd I instancji wnioskowanego przez stronę skarżącą dowodu z opinii biegłego z zakresu finansów i bankowości , a w to miejsce samodzielne ustalenie , że sposób ustalenia kursu waluty w Tabeli Kursów banku było nietransparentny , jednostronny przy braku dających się zweryfikować kryteriów tego procesu,

d/ art. 233 §1 kpc , w następstwie przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów i zastąpienie jej oceną dowolną. Zarzucana wada oceny miała dotyczyć szczegółowo wyliczonych przez stronę apelującą nieprawidłowości Sądu , które miały dotyczyć niepoprawności ustaleń, w świetle konkretnych dowodów / bank przedstawił te nieprawidłowości w formie tabelarycznej/ por k. 212-214 akt / ,

- naruszenia prawa materialnego :

1/ art. 111 ust. 1 pkt 4 ustawy Prawo bankowe , wobec przyjęcia , iż posługiwanie się przez bank Tabelą Kursów, prowadzi do realizacji obu przesłanek uznania postanowień umownych za abuzywne, w relacji umownej banku z konsumentem,

3/ art. 56 kc , art. 65 §1 i 2 kc , art. 354 §1 i 2 kc w zw. ze wskazywanymi przez bank postanowieniami umowy i Regulaminu , w ten sposób , iż Sąd niepoprawnie uznał , iż w tych postanowieniach nie został oznaczony sposób podania danych dotyczących kursów walut , a kursy te bank określał w sposób dowolny , jednostronnie.

Te same przepisy kodeksu cywilnego, dodatkowo w związku z art. 385 ¹ kc ., miały zostać , zdaniem (...) Bank S.A. / syndyka / , naruszone przez to , iż Sąd oceniając umowę jako nieważną nie wziął pod uwagę , że strony chciały zawrzeć umowę kredytu indeksowanego do waluty szwajcarskiej , przy interpretacji postanowień umownych mają znaczenia zwyczaje oraz zasady współżycia społecznego , a umowa ,nawet przy przyjęciu niedozwolonego charakteru części postanowień, mogła być nadal realizowana , przy zastosowaniu stawki oprocentowania opartej na wskaźniku referencyjnym WIBOR ,

4/ art. 385 ¹ §2 zd. 1 w zw. z art. 5 zd.2 Dyrektywy 93/13/EWG,wobec nie wzięcia pod uwagę przez Sąd tego , iż w warunkach potwierdzenia niejednoznaczności treściowej części postanowień umownych, należy wszelkie wątpliwości interpretować na korzyść konsumenta ,

5/ art. 385 ¹ kc jako następstwa zawężającej interpretacji tego przepisu,

6/ art. 385 ¹ §1 i 2 kc w zw. z art. 6 Dyrektywy nr 93/13 / EWG , poprzez rozciągnięcie skutku abuzywności części postanowień na te , które w ramach umowy stron i Regulaminu , niedozwolonymi nie były,

7/ art. 385 ¹ oraz 385 ²kc , wobec uznania części postanowień umowy za niedozwolone mimo, iż nie naruszały dobrych obyczajów ani w sposób rażący uzasadnionych interesów kredytobiorcy ,

8/ art. 385 ² kc jako następstwa zastosowania zawężającej wykładni tego przepisu i oceny zgodnie z którą do okoliczności zawarcia umowy kredytowej nie przynależą te , które skarżący syndyk wymienił w trzech punktach motywów tego zarzutu, co do sposobu finansowania akacji kredytowej, faktycznego sposobu sfinansowania przez (...) Bank S.A. umowy zawartej z B. A. (1) i W. G. (1) oraz przyczyn takiego a nie innego ukształtowania postanowień wzorca umownego jakim była umowa stron, w zakresie konstrukcji klauzuli przeliczeniowej,

9/ art. 358 §1 i 2 kc , jako następstwa nie przyjęcia przez Sąd I instancji tej normy jako podstawy ewentualnych rozliczeń finansowych pomiędzy stronami umowy , w warunkach gdy wszedł on wżycie w czasie kiedy strony były nią związane i realizowały ją,

10/ art. 24 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r o Narodowym Banku Polskim, wobec ewentualnego nie zastosowania tego przepisu do wzajemnych rozliczeń pomiędzy stronami. W ten sam sposób skarżąca motywowała zarzut naruszenia przez Sąd I instancji art. 30 ust.2 pkt 1 i 2 w zw z art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 29 września 1994r O rachunkowości,

11/ art. 189 kpc wobec niepoprawnego uznania , iż powodowie mają interes prawny w żądanym ustaleniu i potwierdzeniu nieważności umowy z dnia 24 czerwca 2022r. mimo , iż brak było ku niemu dostatecznych podstaw,

12/ art. 5 kc jako konsekwencji niezastosowania tej normy dla oceny żądania kredytobiorców mimo , iż ich roszczenia stanowią przejaw nadużycia przez nich praw podmiotowych , jako konsumentów , które syndyk kwalifikował jako rażące.

Powołując się na art. 380 kpc , strona pozwana domagała się również dokonania przez Sąd Odwoławczy oceny poprawności decyzji procesowej Sądu niższej instancji , który nie przeprowadzał dowodów z zeznań wnioskowanych przez bank świadków P. S. i E. G. dla potwierdzenia okoliczności wskazanych w tezach dowodowych, określonych w odpowiedzi na pozew / por. k. 52 akt / , które mają charakter generalny, dotycząc ustalania kursu wymiany walut przez bank oraz tego jakie produkty kredytowe były proponowane powodom i w jaki sposób bank informował klientów o konsekwencjach wyboru kredytu indeksowanego do waluty szwajcarskiej , z zeznań powodów oraz z opinii biegłego z zakresu finansów i bankowości , który miałby się wypowiedzieć o temat możliwości weryfikacji stosowanego w Tabeli Kursów kursu przeliczenia pomiędzy obiema walutami na podstawie umówionych przez strony kryteriów , a także tego, czy strona pozwana mogła te kursy dowolnie ustalać .

Ale już w tym, miejscu należy wskazać , że podnosząc ten postulat procesowy ówcześnie bank , a później syndyk , wnioskowali przeprowadzenie przed Sądem Odwoławczym wyłącznie dowodu z opinii biegłego/ któremu sprzeciwili się powodowie w odpowiedzi na apelację / , nie wnosząc o poszerzenie postępowania o inne dowody [ osobowe ] , których nie przeprowadzenie przez Sąd Okręgowy wskazywali w apelacji , podnosząc to zaniechanie Sądu wręcz do rangi jednej z podstaw oceny , iż w sprawie nie została rozpoznana jej istota.

Taki zakres wniosku uzupełnienie postępowania dowodowego / por. str. 14 apelacji/ spowodował , iż przedmiotem oceny Sądu II instancji było jedynie to , czy rzeczywiście istnieje podstawa do tego aby dowód z opinii eksperta z tych dziedzin przeprowadzać .

Ocenił , że w warunkach , gdy podstawy ustalenia nieważności umowy wynikają z innych dowodów / z dokumentów / zgromadzonych w sprawie, w tym w szczególności analizy treści samej umowy , zważywszy na to , że doniosła dla niej jest data podpisania umowy , a nie to, w jaki sposób była ona faktycznie wykonywana , uznał ten wniosek za niebędący źródłem okoliczności doniosłych dla oceny roszczenia kredytobiorców.

Dlatego stając na stanowisku , że nie przeprowadzenie tego dowodu przez Sąd niższej instancji było poprawne , zdecydował o oddaleniu wniosku o taką opinię , mającą być składaną na etapie postępowania odwoławczego.

W ponad miarę i rzeczywistą potrzebę, rozbudowanej redakcyjnie motywacji stawianych zarzutów, bank / syndyk /, w istocie powtórzył prezentowane już w odpowiedzi na pozew stanowisko. Relacjonowanie jej w tym miejscu , tym bardziej gdy wziąć pod rozwagę , że apelacja jako całość, liczy 52 strony jest , z przyczyn teleologicznych, zbędne i nie będzie dokonywane.

Odpowiadając na apelację powodowie domagali się jej oddalenia jako pozbawionej uzasadnionych podstaw oraz przyznania na swoją rzecz kosztów postępowania apelacyjnego.

Przed rozpoznaniem apelacji przez Sąd II instancji , postanowieniem z dnia 20 lipca 2023r , Sąd Rejonowy dla miasta stołecznego W., w sprawie o sygnaturze (...), ogłosił upadłość (...) Bank S.A z siedzibą w W. .

Wobec tej okoliczności, Sąd Apelacyjny , postanowieniem z dnia 3 listopada 2023r zawiesił postępowanie w sprawie i podjął je z udziałem syndyka masy upadłości, ustanowionego przez Sąd upadłościowy./ por.k. 417 akt/.

Syndyk , przystępując do postępowania, podtrzymał apelację oraz argumentację powołaną dla uzasadnienia jej zarzutów oraz wniosek dowodowy.

Rozpo znając apelację Sąd Apelacyjny rozważył:

Apelacja syndyka nie jest uzasadniona i podlega oddaleniu .Nie można bowiem podzielić żadnego z zarzutów na których opiera się jej konstrukcja.

Nieuzasadniony jest najdalej idący z nich zarzut nierozpoznania przez Sąd I instancji istoty sprawy.

Nierozpoznanie takie polega na wydaniu przez Sąd niższej instancji orzeczenia, które nie odnosi się do tego, co było przedmiotem roszczenia powoda w zaznaczeniu procesowym albo też na zaniechaniu zbadania materialnej podstawy żądania lub materialnych zarzutów strony przeciwnej.

Oceny realizacji tej podstawy do ewentualnego wydania przez Sąd II instancji orzeczenia kasatoryjnego , należy dokonywać na podstawie analizy żądań pozwu i przepisów prawa materialnego, stanowiącego podstawę rozstrzygnięcia. Bez znaczenia dla niej pozostają możliwe wady postępowania czy też takie zarzuty pozwanego , które dla przedmiotu rozstrzygnięcia były irrelewantne.

/ por . także wyrażające podobne stanowisko , powołane jedynie dla przykładu , judykaty Sądu Najwyższego z 22 kwietnia 1999r , sygn. II UKN 589/98 oraz z dnia 27 czerwca 2014 , sygn. V CZ 45/14 , powołane za zbiorem Legalis /

W świetle tych generaliów, zarzut strony pozwanej jest oczywiście niezasadny albowiem Sąd Okręgowy orzekł o tym co było przedmiotem procesu poddanym pod osąd [ roszczenie ustalające kredytodawców ]. To , że jak twierdzi skarżący syndyk, Sąd ograniczył postępowanie dowodowe czyniąc ustalenia na podstawie złożonych do akt dokumentów , powinno być ewentualnie kwestionowane w ramach innego zarzutu apelacyjnego [ o charakterze procesowym lub faktycznym ] ale nie jest podstawą do usprawiedliwionego twierdzenia o wadzie orzeczenia tej rangi o jakiej mówi pozwany syndyk.

Przechodząc do weryfikacji kolejnych zarzutów i rozpoczynając ją od tych , które mają charakter procesowy , wskazać należy , iż zarzut tego rodzaju jest uzasadniony jedynie wówczas, gdy spełnione zostaną równocześnie dwa warunki.

Strona odwołująca się do niego wykaże , że rzeczywiście sposób postępowania Sądu naruszał indywidualnie oznaczoną normę [ normy ] formalne. Jednocześnie nieprawidłowości te prowadziły do następstw , które miały istotny wpływ na treść wydanego orzeczenia. Nieco inaczej kwestię tę ujmując , zarzut procesowy jest usprawiedliwiony jedynie wówczas, jeżeli zostanie dowiedzione , że gdyby nie potwierdzone błędy proceduralne Sądu niższej instancji , orzeczenie kończące spór stron miałoby inną treść.

Biorąc pod rozwagę te reguły , za chybiony należy uznać ten, w ramach którego strona pozwana uważa za naruszoną normę art. 327 ¹§1 ust.1 i 2 kpc.

Jak wynika z ukształtowanego i jednolitego , podzielanego przez Sąd Apelacyjny, w składzie rozstrzygającym sprawę, orzecznictwa Sądu Najwyższego, ukształtowanego na tle poprzednio obowiązującej normy art. 328 §2 kpc , które zachowało aktualność , wobec braku zmiany istotnej treści wykładanej normy,

może on być uzasadniony jedynie wyjątkowo , gdy konstrukcja pisemnych motywów orzeczenia Sądu niższej instancji jest tak wadliwa , iż nie zawierają one danych pozwalających na przeprowadzenie na ich podstawie kontroli instancyjnej orzeczenia. Nieco inaczej mówiąc , zarzut naruszenia tego przepisu jest uzasadniony wtedy , gdy uzasadnienie wyroku nie pozwala na stwierdzenie czy Sąd prawidłowo zastosował przepisy prawa materialnego i [ lub ] procesowego.

/ por. także wskazane jedynie ilustracyjnie postanowienie SN z dnia 21 listopada 2001, sygn. I CKN 185/01 powołane za zbiorem Lex/

Tego rodzaju zasadniczymi / konstrukcyjnymi / wadami motywy wyroku z 1 czerwca 2022r. nie są dotknięte.

Wynika z nich w oparciu o jakie ustalenia i wnioski prawne , odwołane do mających w sprawie zastosowanie norm prawa materialnego, Sąd Okręgowy oparł swoje rozstrzygnięcie. Wiadomo jest z jego lektury także , w jaki sposób i dlaczego ocena zgromadzonych dowodów została przeprowadzona we wskazany w uzasadnieniu sposób.

Nie jest w związku z tym usprawiedliwiona argumentacja skarżącego wspierająca ten zarzut, tym bardziej , że Sąd rozpoznając sprawę i motywując wydane orzeczenie nie ma obowiązku wskazywać w jaki sposób odnosi się do wszystkich twierdzeń i ocen stron . Jego obowiązek w tym zakresie ogranicza się tylko do tych , które z punktu widzenia przedmiotu uzasadnianego rozstrzygnięcia , uznaje za doniosłe.

Zatem tylko dla porządku albowiem na tym zasadniczym argumencie syndyk buduje ten zarzut , już w tym miejscu wskazać trzeba , że nie dokonanie przez Sąd I instancji w motywach kontrolowanego instancyjnie orzeczenia, szczegółowej analizy treści umowy stron, a w szczególności postanowienia §6 ust. 1, nie decyduje o podzieleniu tego , ani żadnego innego zarzutu apelacyjnego, budowanego argumentacyjnie na nawiązaniu do jego treści.

Dlatego ,że w tym postanowieniu brak jest wskazania według jakich , dających się zweryfikować przez klientów banku kryteriów, kredytodawca mógł ustalać dane decydujące o wysokości kursów przeliczania waluty szwajcarskiej i polskiej , na potrzeby wzajemnych rozliczeń finansowych w umowie stron , która miała zostać podpisana.

Odeprzeć należy jako nietrafne , wszystkie te zarzuty procesowe , które w rozubudowanej - opisanej wyżej tabelarycznej formie - są podstawą dla pozwanego syndyka do podważenia przeprowadzonej przez Sąd niższej instancji oceny zgromadzonych dowodów oraz zakwestionowania, opartych na wnioskach z niej wynikających ustaleń faktycznych.

Uznanie go za usprawiedliwiony wymaga bowiem od strony wykazania na czym, w odniesieniu do zindywidualizowanych dowodów, polegała nieprawidłowość postępowania Sądu, w zakresie ich oceny i poczynionych na jej podstawie ustaleń.

W szczególności strona ma wykazać dlaczego obdarzenie jednych dowodów wiarygodnością czy uznanie, w odróżnieniu od innych, szczególnego ich znaczenia dla dokonanych ustaleń , nie da się pogodzić z regułami doświadczenia życiowego i[lub ] zasadami logicznego rozumowania , czy też przewidzianymi przez procedurę regułami dowodzenia.

Nie oparcie stawianego zarzutu na tych zasadach , wyklucza uznanie go za trafny , pozostając dowolną , nie doniosłą z tego punktu widzenia , polemiką z oceną i ustaleniami Sądu niższej instancji.

/ por. w tej materii , wyrażające podobne stanowisko , powołane tylko przykładowo, orzeczenia Sądu Najwyższego z 23 stycznia 2001, sygn. IV CKN 970/00 i z 6 lipca 2005, sygn. III CK 3/05 , obydwa powołane za zbiorem Lex/

Dopóty , dopóki ocena przeprowadzona przez Sąd ocena mieści się w granicach wyznaczonych przez tę normę procesową i nie doznały naruszenia wskazane tam jej kryteria , Sąd Odwoławczy obowiązany jest ocenę tę , a co za tym idzie także wnioski z niej wynikające dla ustaleń faktycznych , aprobować .

Uwzględniając powyższe, zważywszy na to, w czym syndyk upatruje błędów oceny i ustaleń Sądu niższej instancji , zarzuty te nie mogą być uznane za trafne.

W miejsce rzeczowej, opartej na wskazanych wyżej kryteriach , odniesionej do indywidualnie oznaczonych dowodów [ i opartych na wnioskach z tej oceny wynikających ustaleń faktycznych , które przez to miałyby być dotknięte podnoszonymi nieprawidłowościami ] , polemiki ze sposobem postępowania Sądu Okręgowego , skarżący ogranicza się do przeciwstawienia jego stanowisku własnej wersji tak oceny dowodów jak i faktów doniosłych dla rozstrzygnięcia , jego zdaniem poprawnej.

O takiej metodzie konstrukcyjnej zarzutu naruszenia art. 233 §1 kpc , a w konsekwencji także części ustaleń faktycznych , świadczy wspominana już forma ich motywacji.

Zatem nieprawidłowość Sądu na której zarzuty te zostały oparte , zgodnie z argumentacją apelanta - sprawdza się do tego ,że nie przyjął on wersji zdarzeń towarzyszących zawarciu umowy kredytowej z 24 czerwca 2008r. i interpretacji prawnej jej postanowień, , którą skarżący uznaje za prawidłową.

A według przebiegu zdarzeń afirmowanego przez syndyka , powodowie zostali w sposób dostateczny dla oceny jego skali , poinformowani , przy podpisywaniu umowy, o ryzyku walutowym wynikającym z umowy kredytowej indeksowanej do waluty obcej, a rzeczywisty rozmiar ich zobowiązania kredytowego był oznaczony od samego początku w sposób prawidłowy i dla klientów banku czytelny , nie budzący ich wątpliwości. Ponadto bank nie mógł obowiązku świadczenia B. A. (1) i W. G. (1), w zakresie rozmiaru spłaty i generalnie salda zobowiązania kredytu kształtować, wykorzystując klauzulę indeksacyjną , jednostronnie , w sposób dowolny , będąc związany wysokością kursów waluty szwajcarskiej , określanej przez obiektywne siły panujące na rynku wymiany walut.

Już stwierdzenie takiego sposobu motywowania stawianych zarzutów wystarcza dla odparcia ich obu.

Dlatego jedynie na marginesie dostrzegając , że w istocie argumenty powołane dla wsparcia weryfikowanych zarzutów [ w rozbudowanej ponad rzeczywistą potrzebę formie redakcyjnej ], nie dotyczą wprost oceny dowodów i okoliczności faktycznych ale prawnej weryfikacji okoliczności towarzyszących zawarciu umowy oraz kształtowania danych w Tabeli Kursów walut , które dla dokonywanych przeliczeń /stosowania klauzul przeliczeniowej - spreadau walutowego- i kursowej / , stosowały najpierw (...) Bank S.A. , a później, [po zmianie nazwy ] (...) Bank S.A. , z punktu widzenia przesłanek oceny postanowień umowy stron jako mających / bądź nie / cechy niedozwolonych.

Sąd II instancji dodaje jeszcze , iż podziela , wbrew argumentacji strony pozwanej, stanowisko Sądu Okręgowego zgodnie z którym informacja przekazana powodom przy podpisywaniu urnowy o ryzyku walutowym była ,z punktu widzenia ich interesów- możliwości racjonalnej oceny swojej sytuacji finansowej, w warunkach wzrostu kursu waluty szwajcarskiej , w czasie obowiązywania umowy [ według założeń umownych przez 30 lat ] , niedostateczna i nietransparentna.

Uznaje także za trafną tę jego część , w której wskazywał , że skoro doniosła dla oceny ważności umowy jest chwila jej podpisania, to niezależnie od tego , jakie dane kursowe zamieszczał bank w obowiązującej u siebie Tabeli Kursów , istotne było to , że ta część postanowień umownych , która dotyczyła waloryzacji kredytu kursem waluty szwajcarskiej , nawet potencjalnie , dawała możliwość silniejszej stronie stosunku zobowiązaniowego - przedsiębiorcy- dowolnego / nieograniczonego / ustalania kursu przeliczenia złotówek na franka i odwrotnie , a nie to, czy bank stosował kusy przeliczeniowe wynikające z danych rynkowych.

Stąd bez znaczenia było też to , jak kwestia ta była regulowana później, na podstawie przepisów ustawy z dnia 29 lipca 2011r zmieniającej ustawę Prawo bankowe, a także jak kształtowałoby się zobowiązanie powodów , gdyby w miejsce danych kursowych z Tabeli Kursów stosować np. średni kurs NBP. / do czego nawiązuje syndyk , stawiając w sposób z podanej przyczyny nieuzasadniony , zarzuty materialne naruszenia , poprzez niezastosowanie, art. 358 §2 kc oraz 24 ust.3 ustawy o Narodowym Banku Polskim a także art. 30 ust.2 pkt 1 i 2 ustawy o rachunkowości/

Odeprzeć go trzeba także o ile zarzut błędu oceny , skarżący łączy z nieprzeprowadzeniem przez Sąd I instancji wnioskowanego przez (...) Bank S.A. / obecnie syndyka / dowodu z opinii biegłego z zakresu bankowości i finansów. /zarzut naruszenia art. 278 §1 kpc

Przy uwzględnieniu tego, iż ważność umowy jako następstwa niedozwolonego charakteru części jej postanowień , oceniana jest na datę jej zawierania , a doniosła jest dla niej , ukształtowana tymi postanowieniami - w ramach wzorca stosowanego przez (...) Bank S.A. w relacjach z kredytobiorcami , sama możliwość jednostronnego określenia przez bank - przedsiębiorcę kursu przeliczenia obu walut polskiej i szwajcarskiej w przypadku takiego kredytu , który zaciągnęli B. A. (1) i W. G. (1) , prowadzenie dowodu z opinii biegłego dla potwierdzenia przezeń ocen postulowanych przez stronę pozwaną w tezie dowodowej , trafnie zostało uznane za zbędne dla oceny roszczenia stanowiącego przedmiot sporu.

Wobec tego , iż decyzję procesową Sądu I instancji o oddaleniu tego wniosku należało uznać za prawidłową , jego ponowienie , w powołaniu się na art. 380 kpc przed Sądem Odwoławczym było nieuzasadnione, a sam wniosek , w tych okolicznościach , podlegał oddaleniu , oceniony jako spóźniony, w rozumieniu art. 381 kpc.

Dodać jeszcze w tym miejscu trzeba, że argumentacja strony skarżącej oparta na krytyce nieprzeprowadzenia przez Sąd I instancji wnioskowanych przez syndyka / bank/ dowodów osobowych jest o tyle nieprzekonująca , iż , jak już była wcześniej o tym mowa , syndyk nie wniósł o przesłuchanie P. S. i E. G. przed Sądem II instancji, a z treści odpowiedzi na apelację jednoznacznie wynika , że powodowie uznają prowadzenie dowodu z ich przesłuchania w charakterze strony za zbędne. Szczególnie w świetle treści dokumentów , które Sąd Okręgowy poddał ocenie, zważywszy na subsydiarny charakter tego dowodu.

Z treści motywów odpowiedzi , w nawiązaniu do jednoznacznego stanowiska B. A. (1) i W. G. (1), wynikającego z ich twierdzeń zawartych w motywach pozwu oraz stanowiska prezentowanego w toku postępowania przed Sądem I instancji , można wywieść także jednoznaczny wniosek , iż kredytobiorcy, zdając sobie sprawę z konsekwencji uznania umowy za nieważną z powodu niedozwolonego charakteru części jej postanowień , nie są zainteresowani w dalszym utrzymywaniu relacji umownej wynikającej z czynności prawnej dokonanej przez strony w dniu 24 czerwca 2008r.

Z podanych powodów, uznając , iż zarzuty procesowe , w tym w szczególności zarzut przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów i wynikających stąd błędów ustaleń , nie są zasadne , fakty uczynione przez Sąd I instancji podstawą kontrolowanego instancyjnie orzeczenia , jako poprawne i kompletne , Sąd Apelacyjny przyjmuje za własne.

Rozpoczynając ocenę zarzutów materialnych od zarzutu naruszenia art. 189 kpc , odpierając go , nie można zgodzić się z apelującym, iż powodowie nie mają interesu prawnego w ustaleniu nieważności umowy.

Zauważyć należy, że umowa kredytu zawarta została między stronami na okres trzydziestu lat . Ewentualne uwzględnienie powództwa o zapłatę, w ramach wzajemnych rozliczeń stron, z tytułu dotąd spełnionych na jej podstawie świadczeń , nie usunęłoby stanu niepewności pomiędzy stronami co do dalszego obowiązywania umowy oraz istnienia praw akcesoryjnych jak chociażby hipoteki , ustanowionej na nieruchomości mającej być zabudowywaną budynkiem mieszkalnym i garażem za kapitał otrzymany od banku.

Bez uznania umowy za nieważną, ze skutkiem ex tunc, strona pozwana mogłaby potencjalnie skorzystać z ustanowionych na swoją rzecz zabezpieczeń spłaty zobowiązania kredytowego.

W orzecznictwie zgodnie przyjmuje się, że / w tym przypadku powodowie / zachowują interes prawny do wytoczenia powództwa o ustalenie nieistnienia stosunku prawnego, mimo przysługującego / im / powództwa o świadczenie lub mimo wytoczenia przeciwko nim takiego powództwa przez stronę przeciwną, na podstawie spornego stosunku prawnego, jeżeli z tego stosunku wynikają jeszcze inne lub dalej idące skutki, których dochodzenie w drodze takiego powództwa nie jest możliwe lub nie jest jeszcze aktualne.

W takim wypadku tylko powództwo o ustalenie nieistnienia tego stosunku prawnego może definitywnie rozstrzygnąć niepewną sytuację prawną/ powodów/ i zapobiec, także na przyszłość, możliwym sporom, a tym samym w pełny sposób zaspokoić / ich / interes prawny.

/ por bliżej wskazane jedynie przykładowo orzeczenia SN z dnia 30.10.1990 r. I CR 649/90, z 27.01.2004 r. II CK 387/02, z 2.07.2015 r. V CSK 640/14- wszystkie powołane za zbiorem Legalis/.

Niezasadny jest zarzut naruszenia art. 111 ust. 1 pkt 4 ustawy Prawo Bankowe w sposób , który został opisany w jego podstawie.

Jawi się on jako wręcz trudny do zrozumienia , w realiach faktycznych rozstrzyganej sprawy , skoro elementem oceny części postanowień umownych przez Sąd Okręgowy, w szczególności składających się na umowną klauzulę indeksacyjną , nie było to , że bank publikował kursy walut w formie tabelarycznej dostępnej w Internecie ale to jak mógł kształtować dane kursowe, w relacji do klientów – konsumentów - którzy na ten nietransparentny sposób nie mieli żadnego wypływu, nie znając - przy podpisywaniu umowy - kryteriów jego ustalenia oraz podstaw do jego korekt w czasie.

Nie ma też racji strona pozwana formułując zarzuty naruszenia art. 385 ¹§1 i 2 kc w powiązaniu ze wskazanymi przez bank przepisami kodeksu cywilnego art. 65 §1 i 2 ,kc i art. 56 kc oraz art. 5 zd.2 i 6 ust. 1 Dyrektywy 93/13/ EWG .

Trzeba przy tym zauważyć , iż w rozbudowanej redakcyjnie apelacji normy te , traktowane jako naruszone , występują w różnych konfiguracjach , a motywacja samych zarzutów niejednokrotnie pokrywa się argumentacyjnie, a nawet powtarza.

Także z tych powodów , zostaną one omówione w sposób zbiorczy, skoro za ich pośrednictwem syndyk kwestionuje w istocie trzy elementy oceny prawnej Sądu I instancji.

To , że postanowienia umowy kredytowej, wskazane przez powodów , w ogóle mogą podlegać ocenie Sądu z punktu widzenia abuzywności, skoro nie przynależą do elementów kształtujących główne świadczenia stron ,

to , że mają charakter niedozwolony , w warunkach wypełnienia przez (...) Bank S.A. obowiązków informacyjnych wobec kredytobiorców , w odniesieniu w szczególności do mechanizmu waloryzacji / zastosowania klauzul przeliczeniowych / i konsekwencji jego zastosowania dla wysokości obciążającego powodów zobowiązania oraz ryzyka walutowego.

Trzecim elementem składającym się na tę apelacyjną krytykę są konsekwencje, które Sąd wyciągnął z potwierdzenia abuzywności części postanowień umowy z dnia 24 czerwca 2008r , ustalając jej nieważność w całości.

Sąd I instancji nie popełnił zarzucanych mu błędów zastosowania art. 385 ¹ §1 i 2 kc ,w powiązaniu z innymi normami powołanymi przez stronę skarżącą , trafnie przyjmując abuzywność postanowień umowy stron, w szczególności tych , określających sposób waloryzacji /przeliczenia / waluty szwajcarskiej na polską i odwrotnie, według Tabeli Kursów obowiązujących najpierw w (...) Bank S.A. a później w (...) Bank S.A.

To ten właśnie mechanizm , na kształt i zastosowanie którego B. A. (1) i W. G. (1) jako klienci – konsumenci - nie mieli żadnego wpływu , ten bowiem był wprowadzony jednostronnie przez kredytodawcę , na podstawie wzorca umownego , ostatecznie decydował o tym ile pieniędzy zostało ówcześnie kredytobiorcom udostępnione przez bank oraz w jaki sposób poszczególne raty kapitałowo – kredytowe wpływały na rzeczywiste zmniejszenie ich zobowiązania kredytowego.

Taki ich charakter prowadził do nieważności umowy jako całości albowiem nie mogła ona nadal funkcjonować, w warunkach uznania tych klauzul za nie wiążące powodów.

Dodać jeszcze należy , iż jak wynika z ustaleń poczynionych w postępowaniu, żadne postanowienie umowne spośród tych , które składały się na mechanizm służący opisanym wyżej przeliczeniom , nie zostało z kredytobiorcami indywidualnie uzgodnione.

W szczególności bank nie dowiódł- mimo , że to na nim spoczywał obowiązek w tym zakresie- faktów pozwalających na wniosek przeciwny. Powodowie dokonali jedynie wyboru gotowego produktu przygotowanego przez przedsiębiorcę, mając wpływ tylko na sumę kapitału i oznaczenie czasokresu kredytowania.

Dodać jeszcze , w tym kontekście należy , iż dla zrealizowania przesłanki rzeczywistego wpływu konsumenta na treść postanowień umownych, nie wystarczy wykazanie, że dowiedział się o treści postanowień których niedozwolony charakter podnosi, w odpowiednim czasie, a strony prowadziły w tym przedmiocie negocjacje.

Konieczne jest udowodnienie przez przedsiębiorcę , szczególnie jeżeli posługuje się przygotowanym przez siebie wzorcem , wspólnego ustalenia ostatecznej ich treści , w wyniku rzetelnych negocjacji, w ramach których konsument miał realny wpływ na treść określonego postanowienia umownego, chyba że zostało ono sformułowane przez niego i włączone do umowy na jego żądanie.

/ por. w tej materii także judykat Sądu Najwyższego z dnia 10 grudnia 2019r , sygn.IV CSK 443/18 , powołany za zbiorem Legalis /.

Nota bene z treści tezy dowodowej , na potwierdzenie której mieli być przesłuchani świadkowie wskazani przez ówcześnie bank , a dowód których został przez Sąd I instancji pominięty , nie wynika aby treść ich zeznań miała potwierdzić właśnie taki , realny wpływ powodów na ostateczną treść postanowień umownych. To tym bardziej uprawnia wniosek , że decyzja o nie przeprowadzaniu tych dowodów była prawidłowa.

Takich indywidualnych uzgodnień przed podpisaniem umowy z powodami nie było, w tym w szczególności w odniesieniu do postanowień określających sposób, w jaki kwota kredytu i sumy rat kapitałowo odsetkowych , będą przeliczane z waluty szwajcarskiej na polską i odwrotnie.

W ocenie Sądu II instancji , kwestionowane przez kredytobiorców postanowienia umowne i regulaminowe dotyczyły świadczeń głównych stron.

Po wahaniach w orzecznictwie sądowym ostatecznie zostało przyjęte zapatrywanie o takim charakterze mechanizmu przeliczeniowego, w kredytach denominowanych i indeksowanych do waluty obcej [ waloryzowanych walutą obcą ].

/ por. powołane jedynie przykładowo wyroki Sądu Najwyższego: z 4 kwietnia 2019 r., sygn. III CSK 159/17, z 9 maja 2019 r., sygn. I CSK 242/18 i z 11 grudnia 2019 r., sygn. V CSK 382/18., wskazane za zbiorem Legalis /.

Obowiązek zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu w oznaczonych terminach spłaty , stanowi główne świadczenie kredytobiorcy. Natomiast klauzula według której dochodzi do przeliczenia dokonywanych przez niego wpłat rat na walutę obcą [ w tym przypadku na franka szwajcarskiego ] , wpływa na wysokość tego świadczenia. To z zastosowania tego mechanizmu wynika to , w jakiej wysokości świadczenie główne ma być spełnione oraz jakie jest saldo zobowiązania kredytobiorcy, co tym bardziej upewnia poprawność takiej jej kwalifikacji.

Wobec powyższego poddanie tych postanowień umownych kontroli pod kątem abuzywności jest możliwe tylko pod warunkiem, że nie zostały sformułowane w sposób jednoznaczny ( art. 3851 § 1 zd. drugie k.c.) a zatem jeżeli nie zostały wyrażone prostym i zrozumiałym językiem , nie spełniając tym samym wymogu przejrzystości materialnej wynikającej z art. 4 ust. 2 oraz art. 5 Dyrektywy nr 93/13/EWG.

Jak wyjaśnił TSUE w wyroku z dnia 20 września 2017 r. w sprawie o sygnaturze C - 186/16, wymóg wyrażenia warunku umownego prostym i zrozumiałym językiem oznacza, że warunek ten musi zostać zrozumiany przez konsumenta zarówno w aspekcie formalnym i gramatycznym, jak i w odniesieniu do jego konkretnego zakresu, tak aby właściwie poinformowany , a przy tym jako osoba dostatecznie uważna i rozsądna , mógł nie tylko dowiedzieć się o możliwości wzrostu lub spadku wartości waluty obcej w czasie ale również miał realną możliwość oszacowania konsekwencji ekonomicznych takiego potencjalnego następstwa dla swoich zobowiązań finansowych.

Zdaniem Sądu II instancji, ustalenia faktyczne poczynione w postępowaniu nie dają dostatecznych podstaw do uzasadnionego przyjęcia, iż w momencie zawierania umowy powodowie mieli możliwość uzyskania pełnego rozeznania co do wysokości świadczenia, które będą mieli obowiązek spełnić oraz , i w szczególności , co do ryzyka zmiany kursu waluty w przyszłości i wpływu tej zmiany na rzeczywiste saldo zobowiązania , przekładające się wprost na ich sytuację ekonomiczną , w dającym się przewidzieć realnie okresie , zważywszy , iż mieli związać się z bankiem węzłem obligacyjnym na okres trzydziestu lat.

W szczególności brak było , w dniu zawierania umowy , możliwości ustalenia wysokości zobowiązania ratalnego B. A. (1) i W. G. (1) wobec banku , / rat kapitałowo - odsetkowych / albowiem wysokość ta zależna była od danych zamieszczonych w nieokreślonej w umowie Tabeli Kursów, stosowanej przez bank . Przy tym sposób zamieszczania w niej tych danych także był pozostawiony wyłącznej jego decyzji. Klient – konsument - nie miał możliwości ich sprawdzenia ani, tym bardziej, jakiegokolwiek wpływu na ich rzeczywistą wysokość. Tym samym warunek jednoznaczności klauzuli waloryzacyjnej /przeliczeniowej i kursowej/ , nie został w umowie stron spełniony.

/ por. w tej materii także stanowisko SN zawarte w judykacie z 19 kwietnia 2021r., sygn. III CSK 159/17- powołanym za zbiorem Lex /.

Okoliczności ustalone w sprawie nie pozwalają na potwierdzenie , iż powodowie zostali , przed podpisaniem umowy, w sposób jasny , możliwie pełny i zrozumiały dla nich , poinformowani o ryzyku walutowym, związanym z możliwością niekorzystnych zmian kursu franka szwajcarskiego w czasie. Przy tym nie można uznać, że obowiązek ten został spełniony przez bank, który poprzestał / zapewniając o stabilności kursu waluty szwajcarskiej i co najwyżej , niewielkich zmianach kursu franka na przestrzeni czasu / na ogólnym pouczeniu o możliwości wzrostu kursu w czasie trwania umowy i wynikającym stąd wpływie na wzrost zakresu obowiązku finansowego po stronie kredytobiorców .

Dodać do tego należy , iż dla potwierdzenia wypełnienia przez bank obowiązków informacyjnych dotyczących ryzyka kursowego, nie jest wystarczające odebranie od konsumenta standardowego oświadczenia, że o takim ryzyku został poinformowany.

/ por. w tej materii także wyrok SN z 27 listopada 2019r., sygn. II CSK 483/18 powołany za zbiorem Lex /.

Zgodnie z aktualnie obowiązującą w judykaturze wykładnią art. 385 ¹ §1 k.c. , nie budzi wątpliwości, iż postanowienia umowy, które określają zasady przeliczenia kwoty udzielonego kredytu na złotówki przy wypłacie kredytu, a także spłacanych rat na walutę obcą, pozwalające bankowi swobodnie kształtować kurs waluty obcej, mają charakter niedozwolonych postanowień umownych.

/ por. wskazane tylko ilustracyjnie, orzeczenia SN z 27 lutego 2019 r. sygn. II CSK 19/18 i z 29 października 2019 r. sygn. V CSK 382/18 , powołane za zbiorem Legalis /

Klauzule takie mają charakter abuzywny, gdyż kształtują prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco naruszają jego interesy. Przy czym sprzeczność z dobrymi obyczajami i naruszenie tych interesów polega , w tym wypadku, na uzależnieniu wysokości świadczenia banku i konsumenta od swobodnej decyzji silniejszej strony stosunku zobowiązaniowego / przedsiębiorcy/.

/ por. tylko ilustracyjnie wyroki SN z 13 grudnia 2018 r., sygn. V CSK 559/17 i z 11 grudnia 2019 r., sygn. akt V CSK 382/18 powołany za zbiorem Legalis /.

W ocenie Sądu Apelacyjnego postanowienia łączącej strony umowy z 24 czerwca 2008r.,w zakresie ryzyka walutowego oraz określające wskazany wyżej sposób dokonywania przeliczeń walut polskiej i szwajcarskiej , w odwołaniu się do danych kursowych kształtowanych jednostronnie przez bank, przybierających postać przygotowanych przezeń i obowiązujących w banku Tabel Kursów, uznać należy, za niedozwolone.

Nie ma znaczenia dla tej oceny to, w jaki sposób umowa w rzeczywistości była wykonywana i jak , po jej zawarciu , zmieniała się jej treść.

/ por. także uchwalę[ 7] Sądu Najwyższego z dnia 20 czerwca 2018 r., sygn. III CZP 29/17 powołaną za zbiorem Lex.

Przechodząc do oceny skutków niedozwolonego charakteru tych postanowień , wskazać na wstępie należy , iż zgodnie z treścią uchwały SN z dnia 7 maja 2021 sygn. III CZP 6/21 , powołanej za zbiorem Lex /, której stanowisko Sąd II instancji, w składzie rozpoznającym sprawę podziela, niedozwolone postanowienie umowne jest od początku, z mocy samego prawa, dotknięte bezskutecznością na korzyść konsumenta, który ewentualnie może udzielić następczo świadomej i wolnej zgody na to postanowienie i w ten sposób przywrócić mu skuteczność z mocą wsteczną.

W rozpoznawanej sprawie , o czym była już uprzednio mowa , stanowisko B. A. (1) i W. G. (1) było jednoznaczne co do tego, iż nie są zainteresowani , w warunkach abuzywności części postanowień, w utrzymaniu w dalszym ciągu umowy jako obowiązującej pomiędzy stronami.

Eliminacja tych postanowień z umowy powoduje brak możliwości określenia mechanizmu oznaczenia wysokości świadczenia jakie konsumenci - kredytobiorcy - mają otrzymać od drugiej strony- skoro jak w rozstrzyganej sprawie - uzyskali od banku złotówki , po ich przeliczeniu według kursu / ceny / kupna waluty szwajcarskiej oraz są zobowiązani spełniać na rzecz banku , w ramach umowy kredytu indeksowanego do waluty obcej, w odwołaniu się do kursu jej sprzedaży przez/ ówcześnie/ pozwany bank, wedle którego, [ w stanie faktycznym rozstrzyganej sprawy ] , przeliczana miała być wpłata złotówkowa, mająca prowadzić do ograniczenia długu umownego obydwojga powodów.

Zgodnie ze stanowiskiem TSUE, wyrażonym w motywach wyroku z dnia 3 października 2019r sygn. C – 260/18 , postanowienie art. 6 ust. 1 Dyrektywy 93/13 , należy wykładać w ten sposób [a jest to wykładania, którą Sądy krajowe muszą brać pod uwagę przy rozstrzyganiu indywidualnych spraw], iż stoi ono na przeszkodzie wypełnianiu luk w umowach spowodowanych eliminacją klauzul uznawanych za niedozwolone , wyłącznie na podstawie przepisów krajowych o charakterze ogólnym, nie będących przepisami dyspozytywnymi lub takimi , które będą mieć zastosowanie dlatego , że strony umowy wyrażą na to wolną i uświadomioną zgodę.

Takiej regulacji ,[ jak dotąd] w polskim porządku prawnym brak.

Nie można też w sposób usprawiedliwiony przyjmować , że wolą stron w 2008r było zawarcie umowy kredytu waloryzowanego walutą obcą , bez mechanizmu waloryzacji wzajemnych świadczeń , na podstawie kursów waluty polskiej i szwajcarskiej, przy równoczesnym pozostawieniu wskaźnika referencyjnego LIBOR , stosowanego tylko w kredytach walutowych oraz wypadku kredytu waloryzowanego do takiego zagranicznego pieniądza.

Analiza treści pozostałych postanowień umownych w tym w szczególności tych , które określały sposób wypłaty kwoty kredytu i warunki jej spłaty, takiemu zamiarowi w sposób nie budzący wątpliwości zaprzecza , by przypomnieć tylko sposób określenia wysokości należności odsetkowej i sposobu jej wyrażenia.

Skoro tak , to uzasadnionym jest wniosek zgodnie z którym tego rodzaju zabiegi , jakie postuluje syndyk / poprzednio bank /, motywując omawiane zarzuty materialne, w tym w szczególności odwołując się do wskazywanych przez siebie norm ustawy o Narodowym Banku Polskim czy o Rachunkowości są - / szczególnie przy stanowczym, zrelacjonowanym wyżej , stanowisku powodów , iż nie są zainteresowani przywróceniem, z mocą wsteczną, dalszego obowiązywania pomiędzy stronami stosunku umownego / - niedopuszczalne - skoro prowadziłoby to , do tak znacznego przekształcenia umowy, iż wywołałoby skutek nie dający się pogodzić z charakterem stosunku prawnego nawiązanego przez strony.

Trzeba także podkreślić , iż eliminacja postanowień niedozwolonych o ile nie miałaby prowadzić do nieważności umowy jako całości , musi zapewniać to , że prawa i obowiązki stron są nadal ściśle oznaczone i w tym zakresie nie zachodzi skutek deformacji regulacji umownej, [także z punktu widzenia celu, jaki strony chciały osiągnąć, wyrażając wzajemny konsens poprzez zawarcie umowy kredytowej określonego rodzaju, na oznaczonych naówczas warunkach].

W rozpoznawanej sprawie tego rodzaju deformacja , przy aprobacie dla argumentacji apelacyjnej syndyka , zwłaszcza zaważywszy na charakterystyczne elementy kredytu waloryzowanego walutą obcą , miałaby, przy jej potencjalnym utrzymaniu , miejsce.

Nieuzasadniony jest także podniesiony przez syndyka zarzut naruszenia przez Sąd I instancji art. 5 kc poprzez jego niezastosowanie dla oceny roszczenia kredytobiorców, wobec , jak to ujmuje syndyk , skrajnej nieproporcjonalności sankcji / ustalenie nieważności umowy w całości / , wobec rangi naruszenia praw konsumenta , także nadużycia uprawnień konsumenckich przez powodów.

B. A. (1) i W. G. (1) dowiedli w postępowaniu swojego konsumenckiego statusu , w czasie kiedy nawiązywali stosunek kredytowy z (...) Bank S.A. To , że skorzystali z wynikającego z obowiązującego przepisu art. 189 kpc aby ostatecznie wyjaśnić swoją sytuacje prawną z kredytodawcą, ukształtowaną faktem zawarcia umowy z 24 czerwca 2008r i jej postanowieniami , nie może być traktowane jako nadużycie prawa podmiotowego uzasadniające sięgnięcie, dla oceny ich roszczeń , do wyjątkowej w zakresie zastosowania , normy art. 5 kc, tym bardziej aby im ochrony konsumenckiej odmówić.

Nie ma też racji syndyk , mówiąc o rażącej nieproporcjonalności sankcji ustalenia umowy kredytowej jako nieważnej , skoro utrwalone orzecznictwo TSUE powstałe na tle wykładni postanowień Dyrektywy 93/13/EWG oraz Sądu Najwyższego potwierdza , iż w aktualnym stanie polskiego prawa krajowego, sankcja nieważności w żadnym razie nie potwierdza tego rodzaju braku zachowania proporcji pomiędzy naruszeniem praw konsumenta w relacji umownej z przedsiębiorcą, a trwałym wyeliminowaniem umowy jak źródła relacji obligacyjnych pomiędzy nimi, ze skutkiem ex tunc.

Jeszcze raz przypominając , że z przyczyn podanych wyżej , motywowane orzeczenie ma charakter wyroku częściowego , odnosząc się tylko do oceny części orzeczenia Sądu I instancji , objętego punktem I sentencji, uznając ją za odpowiadającą prawu , Sąd Odwoławczy zdecydował o oddaleniu apelacji syndyka w części kwestionującej ten punkt wyroku, na podstawie art. 385 kpc.

Częściowy charakter orzeczenia Sądu Apelacyjnego zdecydował także o tym , że nie rozstrzygał on o kosztach postępowania apelacyjnego ani też o zażaleniu powodów , które wymierzone jest w rozstrzygnięcie zawarte w punkcie III sentencji wyroku z dnia 1 czerwca 2022r , dotyczącym rozliczenia pomiędzy stronami kosztów procesu.