Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Krakowie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 września 2022 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący:	SSA Sławomir Jamróg
Protokolant:	Grzegorz Polak

po rozpoznaniu w dniu 15 września 2022 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa J. W. (1)

przeciwko (...) spółce z o.o. w T.

o zapłatę

na skutek apelacji obu stron

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie

z dnia 21 grudnia 2020 r. sygn. akt IX GC 116/19

1.  prostuje oczywistą omyłkę rachunkową w zaskarżonym wyroku poprzez zastąpienie kwoty „42.545,39 zł” kwotą „42.545,19 zł”;

2.  oddala obie apelacje;

3.  znosi wzajemnie między stronami koszty postępowania apelacyjnego.

SSA Sławomir Jamróg

Sygn. akt I AGa 72/21

UZASADNIENIE

Powód J. W. (1) domagał się zasądzenia od pozwanej (...) sp. z o.o. w T. kwoty 97 356,87zł z odsetkami ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od tej kwoty od dnia wniesienia powództwa do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu żądania podniósł, że strony zawarły umowę, na podstawie której pozwana zobowiązała się do dostarczania stronie powodowej stali po stałej cenie 1,65 zł netto za 1 kg stali. Umowa była realizowana aż do zamówienia nr(...) z dnia 2 czerwca 2016r. na 47 805,94 kg stali, w odpowiedzi na które przedstawiciel pozwanego poinformował mailowo powoda, że może zrealizować zamówienie w nowej cenie 2, 34 kg, na co powód nie wyraził zgody. W dniu 7 lipca 2016r. powód skierował kolejne zamówienie nr (...) na 53 349,90 kg stali, w odpowiedzi na które pozwana oświadczyła 18 lipca 2016r., że i tego zamówienia nie zrealizuje. Na kwotę dochodzoną pozwem składają się sumy:

-38 946,18 zł tytułem naprawienia szkody wyrządzonej przez pozwanego na skutek konieczności zastępczego wykonania umowy przez zamówienie stali u innego dostawcy po cenach wyższych, niż wynikająca z umowy stron; jako podstawę prawną roszczenia strona wskazała art. 480 §3 k.c., szkodę oznacza jako różnicę między ceną, za jaką dostawy zrealizować miała pozwana (zamówienie nr (...) 80 411,10 zł, zamówienie nr (...) 84 465,15 zł) a ceną jaką powód zapłacił (zamówienie nr(...)99 904,70 zł, zamówienie nr (...):103 917,73 zł), co daje odpowiednio 19 493, 60 zł i 19 452,58 zł (łącznie 38 946,18 zł);

- 6 221,79 zł tytułem skapitalizowanych odsetek ustawowych za opóźnienie liczonych od kwoty 38 946, 18 zł od dnia 2 września 2016r. do dnia poprzedzającego wniesienie pozwu, nota księgowa wzywająca do zapłaty odszkodowania została doręczona pozwanej 26 sierpnia 2016r.;

- 45 000, 00 zł tytułem kary umownej za opóźnienie w realizacji umowy, przy przyjęciu ustalonej przez strony kary umownej 750 zł za dzień i uzgodnionych terminów dostawy nr (...) tj. 13 czerwca 2016r., dostawy nr(...) tj. 18 lipca 2016r., oraz terminów faktycznej dostawy zastępczej 06 lipca 2016r. (24 dni, 18 000 zł) i 23 sierpnia 2016r. (36 dni, 27 000 zł);

- 7 188,90 zł tytułem skapitalizowanych odsetek ustawowych za opóźnienie liczonych od kwoty 45 000 zł od dnia 2 września 2016r. do dnia poprzedzającego wniesienie powództwa; nota księgowa wzywająca do zapłaty kar umownych została doręczona pozwanej 26 sierpnia 2016r.

Przed Sądem Rejonowym wT.pomiędzy stronami toczyły się postępowania z powództwa (...) sp. z o.o. o zapłatę należności na podstawie tej samej umowy stron i związanych z zamówieniami z marca i kwietnia 2016 roku (sygn. akt (...)i (...)). W tamtych postępowaniach J. W. (1) podnosił zarzut potrącenia, przy czym zarzut ten w postępowaniu (...) ((...)) został uznany za skuteczny a w postępowaniu (...) ((...)) za nieskuteczny z przyczyn formalnych tj. warunków podniesienia zarzutu potrącenia w postępowaniu nakazowym. Sądy obu instancji w obu tamtych postępowaniach potwierdziły fakt skutecznego zawarcia miedzy stronami umowy wobec wymiany mailowej oświadczeń woli z dnia 25 i 27 stycznia 2016r. Nadto w sprawie (...) złożenie oświadczenia o potrąceniu uznano za wezwanie do zapłaty.

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 08 stycznia 2019 r. sygn. akt (...) Sąd Okręgowy w K. zasądził od strony pozwanej na rzecz powoda kwotę 97356,87 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 14 grudnia 2018r. do dnia zapłaty orz kwotę 4834 zł.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty strona pozwana (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w T. domagała się oddalenia powództwa w całości, ewentualnie oddalenie żądania powództwa odszkodowawczego wraz z odsetkami oraz miarkowania kary umownej do 20 % pomniejszonej o potraconą przez powoda kwotę 3 747, 15 zł tj. kwoty 5 252, 58 zł. W uzasadnieniu stanowiska pozwana zarzuciła, że J. W. (2) nie była upoważniona do zawarcia w imieniu pozwanej umowy sprzedaży i ocena w tym zakresie dokonana w innych sprawach toczących się z udziałem stron nie jest wiążąca w niniejszej sprawie. Ponadto zdaniem pozwanej kontrakt z 27 stycznia 2016r. stanowił ramową umowę przyszłej sprzedaży stali, a zatem skonkretyzowanie obowiązków stron wymagało uzgodnień po każdorazowym złożeniu zamówienia. Powód nie zaakceptował oferty nowej ceny, stąd nie doszło do zawarcia umowy sprzedaży obejmującej to zamówienie. Pozwana nie potwierdziła zamówienia, nie doszło więc też do ustalenia terminu dostawy. Pozwana zarzuciła także, że nie ponosi winy i odpowiedzialności w opóźnieniu w dostawie. Jej zdaniem powód nie przedłożył zamówień kompletnych (brak rysunków uniemożliwiał wykonanie zamówienia). Strona pozwana podniosła także zarzut braku podstaw do naliczenia karty umownej, zarzut przyczynienia się powoda do szkody. Podniosła także, że nie wystąpił wypadek nagły w rozumieniu art. 480 §3 k.c. oraz, że nie jest dopuszczalne dochodzenie odszkodowania i kary umownej, a z ostrożności wniosła także o zmiarkowanie kary umownej.

Wyrokiem z dnia 21 grudnia 2020 roku sygn. akt IX GC116/19 Sąd Okręgowy w Krakowie zasądził od (...) spółki z o.o. w T. na rzecz J. W. (1) kwotę 42 545,39 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 14 grudnia 2018 roku do dnia zapłaty (pkt I), oddalił powództwo w pozostałym zakresie (pkt II) i zasądził od pozwanego na rzecz strony powodowej kwotę 1 349,51 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt III).

Podstawę tego rozstrzygnięcia stanowił następujący stan faktyczny:

W dniu 1 września 2015r. powód, zawarł w zakresie prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej (pod firmą Zakład (...)) z Gminą (...) umowę o roboty budowlane, na podstawie której zobowiązał się do wybudowania do 30 maja 2018 r. kompleksu szkolnego na działce (...) w M. (trzykondygnacyjny budynek szkoły podstawowej, dwukondygnacyjny budynek sali gimnastycznej, z boiskiem, drogami wewnętrznymi, miejscami postojowymi i ciągami pieszymi) za wynagrodzeniem ryczałtowym 9 491 105, 38 zł, w tym 1 774 759, 54 zł podatku VAT. Uzgodniony jako załącznik do umowy harmonogram finansowo- rzeczowy (po zmianie aneksem nr (...)) zakładał, że w 2015 roku wykonawca otrzyma 300 000 zł brutto, w 2016 roku 4 550 000 zł brutto, w 2017 roku 4 199 936,67 zł brutto, a w 2018 roku 441 168,71 zł.

Z harmonogramu rzeczowo- finansowego robót (k.392) wynikało, że w 2016 roku roboty

- w zakresie: architektury budynku szkolnego oraz osobno sali gimnastycznej powinny być realizowane w kwietniu i od czerwca do grudnia 2016 r., przy czym za każdy z tych miesięcy oznaczono osobną wartość wynagrodzenia za prace, które powinny być wykonane w danym miesiącu;

- w zakresie: konstrukcji budynku szkolnego i sali gimnastycznej powinny być realizowane od kwietnia do października 2016r., ., przy czym za każdy z tych miesięcy oznaczono osobną wartość wynagrodzenia za prace, które powinny być wykonane w danym miesiącu.

Za opóźnienie w wykonaniu przedmiotu umowy wykonawca miał obowiązek zapłacić karę umowną 0,1% wynagrodzenia umownego brutto za każdy kalendarzowy dzień opóźnienia.

J. W. (1) skierował w dniach 21 grudnia 2015r., 15, 21, 22 stycznia 2016r. elektroniczne zapytanie do różnych przedsiębiorców o oferty cenowe dostaw stali (200 ton) z zastrzeżeniem ceny ważnej do 31 grudnia 2016 r. W dniu 22 stycznia J. G. (1) – kierownik działu sprzedaży (...) sp. z o.o., przesłał w imieniu tego podmiotu (opatrzywszy nagłówkiem i danymi pozwanej) powodowi ofertę handlową z ceną 1650 zł za tonę stali prefabrykowanej z Gwarancją ceny do końca budowy (k. 388- 387 akt oraz uzasadnienie wyroków Sądu obu instancji w sprawie (...)). W dniu 25 stycznia 2016r. powód przesłał pozwanej na adres pracowników działu sprzedaży tj. J. W. (2), J. G. (1) i R. B., dokument zatytułowany Zamówienie (k.30), w którym złożył zamówienie na dostawę bez rozładunku materiałów budowlanych według poniższego zestawienia:

Pręty stalowe okrągłe żebrowane klasy (...) oraz klasy - A- (...) w postaci prefabrykowanych figur według załączonych rysunków wykonawczych oraz zestawienia stali-ok.. Jako ilość oznaczono 200, 00, jako jednostkę tonę, jako cenę jednostkową netto 1650 zł, a jako wartość netto kontraktu 330 000 zł.

W treści dokumentu znalazły się następujące warunki:

1. W załączeniu rysunki wykonawcze w formacie pdf

2. Zamawiający do 4 dni roboczych wyśle ksero dokumentacji wykonawczej w formie papierowej wraz z opisem i zestawieniem ilościowym stali

3. Termin wykonania i dostawy gotowych prefabrykowanych figur przez Dostawcę od 5 do 7 dni roboczych od momentu podania numerów rysunków do wykonawczych do realizacji przez Zamawiającego do godziny 13.00

4. W przypadku nieterminowej dostawy zgodnie z pkt 3. Zamawiający naliczy karę Dostawcy w wysokości 750,00 zł, netto za każdy dzień opóźnienia w dostawie

5. Termin dostawy franco plac budowy bez rozładunku sukcesywnie w uzgodnieniu z kierownikiem budowy

6. (..)

7. Koszt transportu wliczony w cenę materiału.

8. Ważność cen na w/w stal do końca trwania budowy tj. 31.12.2016r.

9. W/w ilości mogą ulec zmianie

10. Sposób i termin płatności przelew dni 45

11. Okres gwarancji min. lat 5. (…).

W odpowiedzi na to zapytanie J. G. (1) przekazał powodowi w dniu 27 stycznia 2016r.oświadczenie o treści:

„Potwierdzam przyjęcie zamówienia do realizacji wg oferty i wspólnych ustaleń, ze względów technicznych dopiero w piątek mogę potwierdzić imienną pieczątką firmowa i wysłać faxem – przebywam na urlopie (k.33, k. 35). Finalnie dokument podpisał J. W. (1) i pracownik działu sprzedaży strony pozwanej J. W. (2) na każdej z dwóch stron dokumentu, przy czym na drugiej każda z tych osób umieściła dodatkowo pieczęć firmową z danymi NIP i adresowym. W dniu 2 czerwca 2016r. powód przesłał stronie pozwanej dokument w formie elektronicznej zatytułowany Dostawa nr(...), ze wskazaniem nazwy zadania, adresu zadania (M., działka nr (...) koło (...)) z oznaczeniem nazwy rysunku (z dokumentacji budowlanej), numeru rysunku, zestawienia (strony), wskazaniem jednostek w kg i ilość. Jako termin dostawy oznaczono 13.06.2016r. do godz. 9.00. Powód wnosił o potwierdzenie zwrotne przyjęcia zamówienia (k.53). O godz. 13.13 J. W. (2) przesłała wiadomość o treści: Pozdrawiam”. W dniu 03 czerwca 2016r. J. W. (2) przesłała powodowi oświadczenie, w którym wskazano: „ Zamówienie możemy zrealizować w nowej cenie w wysokości 2,34 zł/ kg. Proszę o akceptację ceny „(k. 55). W odpowiedzi, powód poprosił o realizację dostaw w terminach niezbędnych dla prowadzenia inwestycji, i ostrzegł, że przypadku nieterminowych dostaw zgodnie z pkt 3 naliczy karę dostawcy w wysokości 750 zł netto za każdy dzień w dostawie. Przypomniał, że ważność ceny na ww dostawy została zaakceptowana w cenie niezmiennej do końca trwania budowy tj. 31.12.2016t. (k. 56) W dniu 15 czerwca 2016r. powód oświadczył, że (…) z uwagi na brak realizacji zamówienia oraz w związku z rozmową przeprowadzoną 13 czerwca 2016r. z J. G. (1), dalsze opóźnienie spowodowuje dodatkowe obciążenie pozwanej kosztami za czas pracy deskowania systemowego stropu, czas pracy stępli, czas pracy przestoju pracowników, a także spowoduje przerzucenie na pozwaną kar umownych nałożonych na powoda przez Gminę (...) za nieterminowe wykonanie umowy zgodnie z harmonogramem rzeczowo- finansowym. W odpowiedzi 16 czerwca 2016 r. J. G. (1) przesłał do powoda wiadomość mail o treści: „ Do dnia dzisiejszego nie otrzymaliśmy odpowiedzi dotyczącej zamówienia na budowę w M.. Zamówienie złożone zostało prawidłowo i w terminie. Dostawca podtrzymuje zdanie o zmianie ceny ze względu na duży wzrost stali zbrojeniowej, zostało wysłane pismo z żądaniem wyjaśnienia całej sytuacji. Na bieżąco Państwo będziecie informowani” (k.60). W kolejnej wiadomości mail wskazał: „Do godziny mam mieć odpowiedź (k.61) . W następnej wiadomości J. G. (1) oświadczył, że zamówienie, które zostało złożone w firmie (...) w poprzednim tygodniu, pozwana może zrealizować po 1,82 netto/kg. Termin wykonania zostanie podany po potwierdzeniu przez powoda nowych warunków dostawy (k.62) . J. G. (1) wysłał do powoda w dniu 2.06.2016 wiadomość mail o treści: „ W dniu 02.06.2016r. złożyliście zamówienie nr(...)(…) Zamówienie zostało przyjęte przez biuro S. do realizacji i wysłane do zbrojarni w firmy (...). W dniu 03.06.2016 otrzymaliśmy odpowiedź, że ze względu na duża zmianę cen wyrobów stalowych zmuszeni są zmienić ceny zbrojenia, stąd email od Pni J. W. (2) z nową ceną, brak Państwa akceptacji wstrzymał realizację zamówienia. Po moim powrocie biorąc pod uwagę długoletnia współpracę rozpocząłem negocjacje z firmą (...) o niższej cenie. Dopiero dzisiaj otrzymałem propozycję ceny 1,82 netto. kg(...). Proszę o pilną odpowiedź, czy uruchamiamy zamówienie czy zostaje wycofane”. J. W. (1) poinformował w dniu 17 czerwca 2016r., że z uwagi na brak dostawy stali wg zamówienia nr (...) z dnia 02.06.2016r. oraz przeprowadzoną rozmowę telefoniczną w dniu 17.06.2016r. z J. G. (1), dalsze opóźnienie spowodowuje dodatkowe obciążenia pozwanej kosztami. Pismem z 28 czerwca 2016r. powód wezwał pozwaną do należytego wykonania dostawy nr (...) poprzez wykonanie dostawy stali w ilości 47 805,95 kg po cenie określonej w zamówieniu tj. 1650,00 zł za 1 tonę do dnia 30.06.2016 do godz. 15, pod rygorem odstąpienia przez Zamawiającego od umowy. W odpowiedzi uzyskał informację od J. G. (1), że brak decyzji powoda co do wcześniejszych propozycji nie pozwala na realizacje zamówienia. W dniu 06 lipca 2016r. (...) S.A. w S., na zamówienie powoda dostarczyła na budowę kompleksu szkolnego w (...) 392 kg stali o wartości 54 870, 89 zł (faktura VAT: k.79 akt) i 24 342 kg stali o wartości 54 171,95 zł (faktura VAT: k. 80 akt). W dniu 07 lipca 2016r. powód przesłał elektronicznie stronie pozwanej dokument zatytułowany Dostawa nr(...), ze wskazaniem nazwy zadania, adresu zadania (M., działka nr (...) koło kościoła) z oznaczeniem nazwy rysunku (z dokumentacji budowlanej), numeru rysunku, zestawienia stali zbrojeniowej (strony), wskazaniem jednostek w kg i ilość. Jako termin dostawy oznaczono 18.07.2016r. do godz. 9.00. (k.73, k. 71-72). W odpowiedzi J. G. (1) informował Zamówienie nie zostało przyjęte do realizacji. Państwo nie potwierdziliście nowej ceny, ponadto kontaktowaliście się bezpośrednio ze zbrojarnią firmą (...). (k.77). W dniu 17 sierpnia 2016r. (...) S.A. w S., na zamówienie powoda dostarczyła na budowę kompleksu szkolnego w M.

- 23 806 kg stali o wartości 53 446, 67 zł (faktura VAT: k. 82), 32 020 kg stali o wartości 7 835, 90 zł (faktura VAT: k. 83) i 24 183 kg stali o wartości 53 313,67 zł (faktura VAT: k. 84). W dniu 26 sierpnia 2016r. powód doręczył stronie pozwanej notę księgową nr (...), w której wyzwał do zapłaty w terminie 7 dni od daty wystawienia noty (25 sierpnia 2016r.) kwoty 83 946,18 zł tytułem (k. 89) poniesionych kosztów z tytułu niezrealizowanej przez S. umowy o dostawę materiałów. Koszty naliczono zgodnie z ustaleniami zawartymi punkcie 4 zamówienia z dnia 25.01.2016 (…) Wyliczenie poniesionych kosztów stanowi załącznik do niniejszej noty. Powyższa kwota nie zawiera wszystkich kosztów i strat (…) Załącznik do noty obejmował kwotę 45 000 zł tytułem kary umownej i kwotę 38 946,18 zł tytułem odszkodowania.

W dniu 25 sierpnia 2016. powód złożył pozwanej oświadczenie o potrąceniu (k. 91) kwoty 83 946,18 zł objętej notą księgową (...) z kwotą 30 218,10 zł należną (...) sp. z o.o. z tytułu zakupu materiałów budowlanych:

- w dniu 11 maja 2016 r. za kwotę 3 747, 15 zł, faktury VAT z dnia 19 kwietnia 2016r.,

- w dniu 11 maja 2016 r. za kwotę 8 523, 90 zł, faktura VAT z dnia 26 kwietnia 2016r.,

- w dniu 11 maja 2016 r. za kwotę 17 947,05 zł, faktury VAT z dnia 26 kwietnia 2016r.

Nadto Sąd Okręgowy ustalił, że pomiędzy stronami toczyły się inne sprawy:

Wyrokiem z dnia 27 lipca 2017r. ((...)) w brzmieniu nadanym wyrokiem Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 10 października 2018r. ((...)) Sąd Rejonowy w T.

- utrzymał w całości w mocy nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym z dnia 30 września 2016r. (...)zasądzający od J. W. (1) na rzecz (...) sp. z o.o. w T. kwotę 8 523, 90 zł z odsetkami za opóźnienie w transakcjach handlowych od 26 czerwca 2016r. do dnia zapłaty;

- utrzymał w całości w mocy nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym z dnia 30 września 2016r. (...) zasądzający od J. W. (1) na rzecz (...) sp. z o.o. w T. kwotę 17 947,05 zł z odsetkami za opóźnienie w transakcjach handlowych od 26 czerwca 2016r. do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu rozstrzygnięcia Sąd drugiej instancji wskazał, że oświadczenie o potrąceniu z dnia 25 sierpnia 2016r. nie wywołało skutku wygaśnięcia wierzytelności, albowiem wierzytelność wzajemna nie była w dacie oświadczenia o potrąceniu wymagalna. Ponadto Sąd ocenił, że zgłoszenie zarzutu potrącenia w obu połączonych sprawach nakazowych nastąpiło z naruszeniem art. 493 §3 k.p.c.

Wyrokiem z dnia 07 listopada 2017 r. Sąd Rejonowy w T. (sygn. akt(...)) oddalił powództwo (...) sp. z o.o. o zapłatę kwoty 3 747, 15 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w transakcjach handlowych od 11 lipca 2016r. do dnia zapłaty. Wyrokiem z dnia 27 listopada 2018r. Sąd Okręgowy w K. (sygn. akt (...)) oddalił apelację powoda. Sądy obu instancji przyjęły ważność i skuteczność umowy zawartej w drodze wymiany oświadczeń woli z dnia 22, 25 i 27 stycznia 2016r., jak również skuteczność dokonanego potrącenia w odniesieniu do kary umownej naliczonej do kwoty 45 000 zł łącznie, oraz w odniesieniu do kwoty 38 574, 95 zł odszkodowania z tytułu wykonania zastępczego dokonanego skutecznie na podstawie art. 480 §3 k.c. Sąd drugiej instancji rozpoznając te sprawę uznał, że z uwagi na uproszczony charakter postępowania, zarzut potrącenia nie powinien był zostać rozpoznawany na podstawie art. 505 ^{( 4)}§2 k.p.c.. Sąd Okręgowy rozpoznając w tej sprawie apelację przyjął ponadto, że (...) sp. z o.o. nie chciała dostarczać stali w tej cenie, albowiem ta umowa stała się dla strony powodowej nieopłacalna. Pozwana poszukiwała więc sposobności aby uchylić się od konsekwencji zawarcia niekorzystnej umowy. W odniesieniu do zarzutu naruszenia art. 354 k.c., art. 471 k.c., i art. 5 k.c. podniesionych w apelacji Sąd Okręgowy nie wykluczył przyczynienia jak też uznał za zasadne podstawy do miarkowania kary umownej. Biorąc jednak pod uwagę wysokość roszczenia strony powodowej, czyli to, że dochodzone jest 3747,15 zł oraz to, że z drugiej strony przestawione są temu wierzytelności w kwocie 18000 z tytułu kary umownej przysługującej z tytułu niewykonania dostawy nr (...), 27000 z tytułu kary umownej przysługującej z tytułu niewykonania dostawy nr (...) 19 122,37 zł z tytułu odszkodowania z tytułu nienależytego wykonania dostawy nr(...) i 19 452,58 zł z tytułu zastępczego wykonania dostawy numer (...), to suma tylko czterech wierzytelności nie zmniejszy się do takiej kwoty, która mogła prowadzić do oddalenia powództwa. Sąd Okręgowy ustalił również, że (...) sp. o.o. realizując zamówienia od lutego 2016r. dla strony powodowej faktycznie zlecała wytworzenie prętów stalowych o danych parametrach (...) S.A. w S., stąd spółka ta dysponowała kompletem dokumentacji rysunkowej, na podstawie dokumentacji budowlanej, którą realizował powód w M.. W marcu 2016 roku na rynkach stali w Polsce nastąpił wzrost cen, przy czym zwrot ten notowany był do trzeciego tygodnia czerwca 2016 roku, następnie ceny zaczęły spadać i do końca sierpnia 2016 roku osiągnęły 2 zł za kilogram. Gdyby J. W. (1) wystąpił w czerwcu 2016 roku zwrócił się do (...) S.A. o dostawę stali, w analogicznym zakresie, który oznaczony została dostawą nr (...), a potem dostawą nr(...), (...) S.A. nie zrealizowałby zamówienia i za kwotę 1,82 zł, która odbiegała od cen rynkowych. (...) S.A. wyraziła ostatecznie dla dobra współpracy z (...) sp. z o.o. zgodę na wytworzenie na zamówienie (...) sp. z o.o. stali (z docelowym dostarczeniem jej powodowi) w cenie 1, 82 zł/ kg. U podstaw decyzji powoda powierzenia (...) S.A. realizacji dostawy leżała okoliczność, że (...) S.A. była faktycznym wykonawcą poprzednich zamówień na dostawę stali dla powoda (za pośrednictwem (...) sp. z o.o.), dysponowała niezbędną dokumentacją rysunkową (budowlaną) z wypracowaną ścieżką realizacji zamówienia i dowozu stali na miejsce inwestycji; powód znajdował się pod presją konieczności zrealizowania w czerwcu 2016, a potem w lipcu i osobno w sierpniu 2016r. oznaczonego zakresu robót przy wznoszeniu i konstrukcji budowy obiektu szkoły i sali gimnastycznej w M., obawa wywołana zmieniającymi się cenami stali, w sytuacji zagrożenia terminu realizacji zamówienia publicznego obwarowanego karami umownymi.

Oceniając skutki rozpoznania spraw toczących się pomiędzy stronami Sąd Okręgowy odwołał się do art. 365 §1 k.p.c. i art. 366 k.p.c. Sąd okręgowy uznał , ze jest związany ocena dokonaną w sprawach (...) oraz (...), że strona pozwana zawarła z powodem umowę, mocą której zobowiązała się dostarczać powodowi po cenie 1, 65 zł netto za 1 kg stali, pręty stalowe z jej dowozem na miejsce realizowanej przez powoda w M. inwestycji. W tych sprawach doszło do oceny zapytań ofertowych i odpowiedzi na zapytania z dnia 22 stycznia 2016 roku, projektu umowy z dnia 25 stycznia 2016r. i potwierdzenia jej akceptacji (z dnia 27 stycznia 2016r.). Jednocześnie Sąd wskazał, że J. G. (1) jako dyrektor Oddziału w S. strony pozwanej, otrzymał upoważnienie pozwanej do negocjowania kontraktów gospodarczych, a zawarcie umowy z powodem w ramach współpracy trwającej od kilku lat, mieściło się w zakresie obowiązków J. G. (1), tak zresztą jak J. W. (2) (art. 97 k.c.). Istotnym elementem negocjacji przed zawarciem umowy była kwestia ważności czy stałości ceny zaproponowanej powodowi do końca 2016 roku. Gwarancję tej ceny jako zapewnienie w odpowiedzi na pytanie powoda umieścił w imieniu pozwanej w załączniku do odpowiedzi na ofertę J. G. (1). Ustalenie zatem, że pozwana będzie do 31 grudnia 2016 roku dostarczać na zamówienia powoda stal do M. za cenę 1, 65 zł / kg było kluczowym i najistotniejszym elementem tego kontraktu. Sąd Okręgowy uznał, że zamówienie na dostawę nr (...), a potem zamówienie na dostawę nr(...) nastąpiły w ramach wykonania umowy z dnia 26 stycznia 2016r.

Zdaniem Sądu pierwszej instancji (...) S.A. nie sprzedałby J. W. (1) stali za cenę 1, 82 kg, gdyby ten wystąpił w okresie od 02 czerwca z takim zamówieniem, nadto nie sprzedałby po tej cenie stali dla realizacji zamówienia J. W. (1) z 07 lipca 2016r. Nie mógł więc zrealizować zamówienia z pominięciem pozwanej za niższą cenę . Wszystkie podejmowane przez powoda decyzje, podejmowane w związku z realizacją zamówień nr(...) i nr (...), następowały pod presją czasu, w celu zapewnienia prawidłowej organizacji i ciągłości pracy na budowie, z uwzględnieniem narastających kosztów wypożyczenia deskowania systemowego stropów, stempli, w obawie przed koniecznością pokrycia kosztów przestoju pracowników i wreszcie sankcjami umownymi (0,1 % kwoty 9 491 105,38 zł za dzień).

Zdaniem Sądu Okręgowego jednoznaczna treść kontraktu zaakceptowanego dnia 27 stycznia 2016 r. wskazuje, że strona pozwana zobowiązała się do dostarczania i przeniesienia na własność powoda stali za cenę 1,65 zł. za kg, przy czym strony nie ustaliły czasu trwania umowy, przyjmując jedynie, że w okresie od 31 grudnia 2016r. cena stali wynosić będzie 1,65 za każdy kilogram zamówionej stali. Strony oznaczyły termin, w jakim każda dostawa miała być realizowana (5-7 dni roboczych od daty podania rysunków wykonawczych do realizacji przez Zamawiającego), z zastrzeżeniem różnic ilościowych, umowa obejmowała 200 ton stali. Elementem umowy stało się także zastrzeżenie, że w przypadku nieterminowej dostawy powód będzie uprawniony naliczyć dostawcy karę w wysokości 750 zł netto za każdy dzień opóźnienia. W ocenie Sądu, taka treść umowy wskazuje, że strony nie zawarły umowy ramowej, lecz umowę kompletną o wszystkich istotnych elementach, która realizowana była w praktyce w formule składania zamówienia (z oznaczeniem owych numerów rysunków w dokumentacji, już z góry dostarczonej faktycznemu wykonawcy prętów czyli (...) S.A. oraz skonkretyzowanej co do ilości i rodzaju) i potwierdzania przyjęcia zamówienia.

Zdaniem sankcja oznaczona w pkt 4 umowy miała być w zamiarze strony karą umowną w rozumieniu art. 483 k.c., a nie dodatkową sankcją wprowadzoną do kontraktu na zasadzie swobody umów (art. 353 ¹ k.c.). Sankcja ta nie została zastrzeżona w sposób skuteczny. Strony nie wskazały bowiemlimitu dni, za które kara umowna będzie naliczona ani nie wskazały górnej granicy kwotowej jej oznaczania w nieoznaczonym czasie jej trwania. Tymczasem zgodnie z art. 483 k.c. wysokość kary umownej lub jej górna granica musi być możliwa do ustalenia już w momencie zawierania umowy. Nieokreślenie w umowie końcowego terminu naliczania kar umownych ani ich kwoty maksymalnej, prowadzi do obciążenia zobowiązanego tym świadczeniem w nieokreślonym czasie, a więc w istocie tworzy zobowiązanie niekończące się. Takie ukształtowanie zobowiązania zapłaty kary umownej, nie spełnia należącego do jego istoty wynikającego z art. 483 § 1 k.c. wymagania określenia sumy pieniężnej podlegającej zapłacie w związku z niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem zobowiązania,

Sąd wskazał ponadto, że pozwana nie dotrzymała terminów świadczenia oznaczonych w kontrakcie z 27 stycznia 2017r.(terminu 5-7dni od przesłania rysunków), nadto terminów oznaczonych dodatkowo przez powoda (wierzyciela) 13 czerwca i 18 lipca 2016r. Jego zdaniem w tym przypadku dłużnik nie tyle opóźniał się w spełnieniu świadczenia co odmawiał realizacji zamówienia . Oświadczenie pozwanej, uprawniało powoda do odstąpienia na podstawie art. 492 ¹ k.c., od umowy przed nadejściem terminu spełnienia świadczenia. Nadto, zgodnie z art. 491 § 1k.c. powód mógł bez wyznaczenia terminu dodatkowego, bądź też po jego bezskutecznym upływie żądać wykonania zobowiązania i naprawienia szkody wynikłej ze zwłoki. Sąd Okręgowy zwrócił uwagę, że powód mógł także , zachowując roszczenie o naprawienie szkody, w wypadku nagłym wykonać na podstawie art. 480§3 k.c. bez upoważnienia sądu czynność na koszt dłużnika lub usunąć na jego koszt to, co dłużnik wbrew zobowiązaniu uczynił. W ocenie Sądu zastępczość świadczenia (...) S.A. polegała w tym wypadku na dostawie stali możliwie niezwłocznie i na dostawie stali o oznaczonych parametrach w miejsce zamówień kierowanych do strony powodowej. Był to ostatni okres wykonania kontraktu z 27 stycznia 2016r. i zamówień z 3 czerwca i 07 lipca 2016r. Zdaniem Sądu Okręgowego zmiany cenowe na rynku stali oraz presja czasu wynikająca z konieczności należytej organizacji placu budowy w M., a także ryzyko związane z możliwością nałożenia kar umownych z tytułu opóźnień w realizacji zamówienia publicznego pozwalają na uznanie, że konieczność zastępczego zakupu stali charakter nagły w rozumieniu art. 480 §3 k.c., tym bardziej przy uwzględnieniu, że powód nie zdołałby uzyskać upoważnienia sądowego nie tylko do 31 października lecz nawet do zakończenia realizacji zamówienia publicznego. Zdanie Sądu powód nie dochodzi w ogóle kosztów wykonania zastępczego w rozumieniu art. 480 k.c. lecz naprawienia szkody wynikłej z nienależytego wykonania umowy z dnia 27 stycznia 2016r. w zakresie ważności ceny gwarantowanej do 31 grudnia 2016r. na poziomie 1,65 zł/ kg. Szkodę tę stanowi różnica między stanem, który miałby miejsce gdyby pozwana wykonała świadczenie zgodnie z umową (sprzedała towar w danej dacie), a stanem, jaki miał miejsce w wyniku zakupu towaru od innego podmiotu i po innej cenie, a zatem dochodzi naprawienia szkody (i pojęciem odszkodowania zresztą wprost posługuje się). Podstawą prawną takiego roszczenia jest art. 480 §3 k.c. oraz art. 471 k.c. w zw. z art. 363 k.c. Powód dochodząc roszczenia nie uwzględnił jednak skutków potrącenia kwot 1.890,10 zł i 371,23 zł

Sąd Okręgowy zauważył, że pozwana nie odstąpiła od umowy z 27 stycznia 2016r., nie uchyliła się od skutków oświadczenia woli (ewentualnie z uwagi na błąd istotny), nie wystąpiła z roszczeniem ewentualnie opartym na art. 357 ^{( 1)} k.c. Nie wykazano dodatkowo, że strona pozwana realizując kontrakt z 27 stycznia 2016r. poniosłaby rażącą stratę, albowiem pozwana w ogóle nie wykazała jaki zysk zamierzała osiągnąć, jaka część ceny 1,65 zł/ kg stanowiła koszty ( cenę transportu, cenę wytworzenia czy nabycia stali u podwykonawcy). Sąd zwrócił ponadto uwagę, że strony nie dopuściły możliwości żądania kary umownej i odszkodowania przenoszącego wysokość kary umownej. Powód nie może więc skutecznie dochodzić równolegle naprawienia szkody i kary umownej. Wobec jednak dokonania oceny, że kara umowna w umowie stron zastrzeżona została w sposób sprzeczny z art. 483 § 1 k.c. i przez to nieważny (art. 58 § 3 k.c.), Sąd Okręgowy przyjął, że żądanie zapłaty kary umownej powinno zostać oddalone a tym samym nie ma podstaw do oceny miarkowania kary umownej. Zdaniem Sądu powód nie przyczynił się do szkody . Nie miał on żadnego wpływu na okoliczność zmiany cen stali i sposób kształtowania zysku przez pozwana przy zawarciu umowy z 27 stycznia 2016r. Nie miał też żadnego wpływu na fakt, że pozwana nie wykona zobowiązania w terminie, w oznaczonym zakresie i po oznaczonej cenie. Nie spowodował zwiększenia straty, zakupując towar w oznaczonej dacie, skoro- jak wynika z postepowania dowodowego- w okresie od ostatniego tygodnia czerwca 2016r. cen stali spadały, a gdyby próbował zakupić stal od (...) S.A. w czerwcu czy na początku lipca 2016r. nie otrzymałby dostawy po cenie 1,82 zł/ kg a tym bardziej niższej. To, że pozwana miała możliwość zakupu po tej cenie o znaczonym okresie (przy czym nie wykazuje, że także w lipcu i sierpniu 2016r.), nie oznacza że powód przyczynił się do powstania szkody lub zwiększenia jej rozmiarów, skoro z tego dobrodziejstwa nie skorzystał. Zdaniem Sądu Okręgowego obowiązek współpracy wierzyciela i dłużnika oznaczony w art. 354 k.c. odnosi się wyłącznie od wykonania obowiązku umownego. Skoro dłużnik nie zamierzał wykonać obowiązku umownego i finalnie wprost o tym oświadczył, to w tym momencie zakończył się obowiązek wierzyciela współdziałania z dłużnikiem. powoda wyznacza różnica między ceną, za jaką dostawy zrealizować miała pozwana co do ilości i co od ceny (zamówienie nr(...): 80 411,10 zł, zamówienie nr (...): 84 465,15 zł) a ceną jaką powód zapłacił odpowiednio do tej samej ilości (zamówienie nr(...): 99 904,70 zł, zamówienie nr (...): 103 917,73 zł), co daje odpowiednio 19 493, 60 zł i 19 452,58 zł (łącznie 38 946,18 zł.

Uwzględniając skutki potrącenia dokonanego przez powoda do zapłaty pozostaje 36.684,86 zł. Sąd Okręgowy uwzględnił ponadto, że należne za opóźnienie w spełnieniu tego świadczenia odsetki (art. 481 §1 k.c.) wynoszą 5860, 33 zł, przy przyjęciu, że w dniu 01 września 2016r. upływał wyznaczony wezwaniem do zapłaty 7 dniowy termin tego świadczenia, okoliczności tej pozwana nie kwestionowała) odsetki od dnia 02 września 2016r. do 13 grudnia 2018r. (jako poprzedzającego wniesienie pozwu w rozpatrywanej sprawie), Łącznie więc należało zasądzić 42 545, 39 zł. O dalszych odsetkach Sąd orzekł zgodnie z żądaniem pozwu, a zarazem zgodnie z art. 482 k.c.

Jako podstawę rozstrzygnięcia o kosztach powołano art. 100 k.p.c.

Apelację od tego wyroku wniosły obie strony.

Powód w swej apelacji zaskarżył wyrok w zakresie oddalającym powództwo co do kwoty 45.000 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 14 grudnia 2018r. oraz w części oddalającej powództwo co do kwoty 7.188,90 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 14 grudnia 2018r. a także w odniesieniu do kosztów procesu.

Powód zarzucił:

I.  naruszenie prawa materialnego tj.:

1. art. 484k.c. poprzez błędne przyjęcie, że dla skuteczności zastrzeżenia kary umownej konieczne jest określenie w postanowieniu umownym górnej granicy kary umownej lub końcowego terminu jej naliczania,

2. art. 483 § 1 k.c. w zw. z art. 484 § 1 k.c. w zw. z art. 58 k.c. poprzez błędne przyjęcie, że zastrzeżenie przez strony umowy kary umownej bez określenia górnej granicy kary umownej lub końcowego terminu jej naliczania jest sprzeczne z naturą zobowiązania umownego ustanawiającego karę umowną, prowadzi do powstania zobowiązania wiecznego, oderwanego od wysokości szkody poniesionej przez stronę uprawnioną do domagania się zapłaty kary umownej, co tym samym czyni zastrzeżenie umowne nieważnym,

3. art. 65 k.c. w zw. z art. 353 ^{( 1)} k.c. w zw. z art. 483 § 1 k.c. w zw. z art. 58 § 3 k.c. polegające na dokonaniu przez Sąd wadliwej wykładni oświadczenia woli stron umowy zawartej dnia 25 stycznia 2016 r. i błędne przyjęcie, że kara umowna w umowie stron została zastrzeżona w sposób sprzeczny z art. 483 § 1 k.c. i przez to nieważna z uwagi na fakt, że strony nie wskazały limitu dni, za które kara umowna będzie naliczona, ani nie wskazały górnej granicy kwotowej jej oznaczania, podczas gdy jedną z podstawowych zasad prawa cywilnego jest zasada autonomii woli stron, na którą składa się między innymi swoboda umów, polegająca nie tylko na swobodzie zawarcia umowy, ale na dowolnym w zasadzie sposobie kształtowania jej treści, a w tym przypadku wolą stron było zastrzeżenie końcowego terminu naliczania kary umownej na dzień 31.12.2016 r., a jej górna granica była związana przede wszystkim z wartością danego zamówienia (nr (...) i (...)), które to kryterium jest miarodajne dla wysokości przyszłej szkody,

4. art. 492 ¹ k.c. poprzez błędne przyjęcie, że Powód nie skorzystał z prawa do odstąpienia od umowy z Pozwaną wobec oświadczenia strony pozwanej dokonanego w wiadomości e-mail z dnia 18.07.2016 r. podczas gdy oświadczenie Pozwanej było oświadczeniem wiedzy i wyłącznie uprawniało Powoda do odstąpienia od niniejszej umowy oraz z prawa wykonania zastępczego Powód mógłby skorzystać tylko wtedy, gdy nie odstąpiłby od umowy,

ewentualnie, w przypadku braku uwzględnienia przez Wysoki Sąd zarzutu z pkt. 1 -4,,

5. art. 65 k.c. w zw. z art. 353 ¹ k.c. w zw. z art. 473§ 1 k.c. w zw. z art. 483 § 1 k.c. w zw. z art. 58 § 3 k.c. polegające na dokonaniu przez Sąd wadliwej wykładni oświadczenia woli stron umowy zawartej dnia 25 stycznia 2016 r. i błędne przyjęcie, że kara umowna w umowie stron została zastrzeżona w sposób sprzeczny z art. 483 § 1 k.c. i przez to nieważna z uwagi na fakt, że strony nie wskazały limitu dni, za które kara umowna będzie naliczona, ani nie wskazały górnej granicy kwotowej jej oznaczania, podczas gdy prawidłowa wykładnia naruszonych przepisów prowadzi do wniosku, że dopuszczalne jest w ramach swobody zawieranych umów poprzez zastosowanie umownych modyfikacji odpowiedzialności między profesjonalnymi podmiotami gospodarczymi wprowadzenie takich zapisów, które nakładają karę/sankcję na jedną ze stron w przypadku zaistnienia okoliczności unormowanych przez te strony w umowie, np. na zasadzie ryzyka, a więc w przypadku niniejszej sprawy naliczania kary/sankcji w wysokości 750,00 zł netto za każdy dzień nieterminowej dostawy stali Powodowi przez Pozwaną.

Powód wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku częściowo, tj. przez zasądzenie od pozwanej (...) sp. z o.o. z siedzibą w T. na rzecz powoda J. W. (1) dalszych kwot tj. 45.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 14 grudnia 2018 r do dnia zapłaty oraz 7.188,90 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 14 grudnia 2018 r. do dnia zapłaty. Wniósł też o zmianę zaskarżonego wyroku częściowo w zakresie rozstrzygnięcia o kosztach poprzez zasądzenie od pozwanej (...) sp. z o.o. w T. na rzecz powoda J. W. (1) zwrotu kosztów postępowania za I instancję w całości, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych;

Strona pozwana zaskarżyła wyrok w punktach I i III, zarzucając:

I. Naruszenie prawa materialnego, tj.:

1. art. 97 k.c. poprzez jego błędne zastosowanie tj:

- oparcie rozstrzygnięcia na założeniu, że osoby czynne w lokalu przedsiębiorcy są umocowane do dokonywania czynności prawnych o dowolnej treści na rzecz powoda, w tym zawarcia umowy obejmującej postanowienia dotyczące kar umownych oraz gwarancji stałej ceny, podczas gdy umocowanie osoby czynnej w lokalu jest ograniczone wyłącznie do czynności prawnych, które zazwyczaj (rutynowo) bywają dokonywane z osobami korzystającymi z usług tego przedsiębiorstwa, stanowiącymi esseniialia negotii umowy sprzedaży materiałów budowlanych zgodnie z cennikami tj. sprzedaży przedmiotu umowy po określonej cenie dokumentowane wyłącznie dokumentami WZ oraz fakturami VAT, a wykroczenie poza ten zakres czynności poprzez zawarcie postanowień umownych w postaci kary umownej i gwarancji stałej ceny (accidentalia negotii umowy sprzedaży) nie jest czynnością zwyczajową, chronioną domniemaniem umocowania wynikającym z niniejszego przepisu;

- uznanie, że zawieranie umów sprzedaży zawierających postanowienia stanowiące accidentalia negotii umowy należą do czynności prawnych, które zazwyczaj bywają dokonywane z osobami korzystającymi z usług przedsiębiorstwa, podczas gdy są to czynności prawne wykraczające poza zakres czynności zwyczajowo zawieranych, a pracownicy pozwanej spółki nie zawierają umów o takiej lub podobnej treści z innymi podmiotami, co w konsekwencji powoduje, że umowy te nie korzystają z ochrony poprzez instytucję domniemania umocowania wyrażoną w art. 97 k.c.,

- założenie, że w przypadku spółki posiadającej wpis do KRS powstaje wątpliwość co do umocowania osób czynnych w lokalu przedsiębiorstwa do zawarcia umowy sprzedaży przewidującej postanowienia dotyczące kar umownych oraz gwarancji stałej ceny, podczas gdy zasady reprezentacji powoda wynikają z wpisu w Krajowym Rejestrze Sądowym, a podmiot profesjonalnie zajmujący się obrotem gospodarczym,

jest obowiązany do ich weryfikacji 1 znajomości, w szczególności w sytuacji gdy obrót gospodarczy jest dwustronnie profesjonalny,

2. art. 354 § 2 k.c. poprzez jego błędne niezastosowanie 1 uznanie, że wyłącznie na stronie Pozwanej ciąży obowiązek wykonania zobowiązania w sposób odpowiadający jego celowi społeczno-gospodarczemu oraz zasadom współżycia społecznego, podczas gdy strona Powodowa jest obowiązana do współdziałania przy wykonywaniu zobowiązania w taki sam sposób, w związku należało wymagać od Powoda podjęcia rozmów z powodem w przedmiocie zmiany ceny, która nastąpiła na rynkach światowych niezależnie od powoda w sytuacji, w której powód oferował znacznie niższą cenę niż cena, po której pozwany dokonał wykonania zastępczego dostaw,

3. art. 480 §3k.c. w zw. z art. 471 k.c. poprzez zasądzenie odszkodowania na rzecz powoda tytułem zastępczego wykonania zobowiązania obliczając wysokość odszkodowania posługując się ceną 2,05 zł za kilogram stali, podczas gdy Pozwany oferował powodowi zakup kilograma stali w cenie 1,82 zł za kilogram, tym samym powód wykorzystał uprawnienie wynikające z dyspozycji art 480 §3k.c. Wbrew dyspozycji tego przepisu mającej na celu powstanie jak najmniejszej szkody powód swoim działaniem zawyżył wysokość odszkodowania,

4. art. 480 § 3 k.c. poprzez zasądzenie odszkodowania na rzecz powoda obliczając wysokość odszkodowania posługując się ceną 2,05 zł za kilogram stali, podczas gdy powód oferował pozwanemu zakup kilograma stali w cenie 1,82 zł za kilogram, w sytuacji w której odległe terminy dostaw materiałów oraz fakt, iż z dziennika budowy wynika, iż zgłoszone zostały zastrzeżenia co do wadliwości projektu nie uzasadniały po stronie Powodowej konieczności skorzystania z doręczenia zastępczego, a co za tym idzie w realiach niniejszej sprawy nie zachodziły przypadki nagłe w rozumieniu art. 480 § 3 k.c.,

5. art. 362 k.c. poprzez zasądzenie na rzecz Powoda odszkodowania i przyjęcie, że w niniejszej sprawie doszło do zaistnienia szkody za którą wyłączną odpowiedzialność ponosi strona Pozwana, poprzez przyjęcie, iż to presja czasu wynikająca z konieczności należytej organizacji placu budowy w M., konieczność niedoprowadzenia do powiększenia kosztów związanych z procesem budowlanym, konieczność uniknięcia opóźnienia powodującego kary umowne zamówienia publicznego, spowodowała iż w trybie nagłym koniecznym stało się skorzystanie z usług innego dostawcy, w sytuacji w której, Pozwany nie miał wpływu na ceny rynku stali na rynku światowym, a na budowie Powoda prowadzonej przez Powoda nie doszło do przestoju, a sposób realizacji przez Powoda zamówień nr. 4 i 5 był zasadniczą jeżeli nie wyłączną przyczyną, zaistnienia ewentualnej szkody,

6. art. 471 k.c. w zw. z art. 363 § 1 k.c. poprzez przyjęcie, że w przedmiotowej Spray, doszło do zaistnienia szkody za którą odpowiedzialność ponosi strona Pozwaną, w sytuacji w której nawet jeśli przyjąć, iż strony rzeczywiście zawarły umowę y kształcie prezentowanym przez stronę Powodową to strona Pozwana w ogóle ni, ponosi odpowiedzialności odszkodowawczej na zasadach ogólnych, gdyż nienależyte wykonanie (opóźnienie w dostawie stali) było następstwem okoliczności, za które Strona Pozwana nie ponosi odpowiedzialności tj. drastycznych zmian cen stali na rynkach światowych ,

7. art. 5 k.c. poprzez nieuwzględnienie zarzutu Pozwanego działania Powoda sprzecznego z społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa oraz zasadami współżycia społecznego oraz zasadami lojalności kupieckiej prawo do odszkodowania tytułem zastępczego wykonania oraz kar umownych, a to poprzez prowadzenie zaplanowanych działań mających na celu doprowadzenie do uzyskania jak najwyższego odszkodowania od strony Pozwanej w ten sposób, że Powód celowo manipulował składanymi u Powoda i w firmie (...) zamówieniami nr (...) i (...) które składane były bez rzeczywistej potrzeby zamówienia przedmiotowego towaru uzasadnionej postępem robót na budowie ( na wyrost) a przy tym w taki sposób aby zamówienie towaru w firmie (...) było maksymalnie odsunięte w czasie w stosunku do zamówień składanych u Pozwanej,

8. art. 66 § 1i2 k.c. poprzez przyjęcie, iż doszło do skutecznego zawarcia umowy na dostarczanie stali po stałej cenie 1,65 zł netto/kg, w sytuacji w której w rzeczywistości zamówienie z 25 stycznia 2016 r. należy uznać wyłącznie za umowę ramową przyszłej sprzedaży stali, a co za tym idzie każde zamówienie składane przez Powoda należy traktować jako ofertę na jej przyjęcie na którą Pozwana musiała wyrażać zgodę,

II. Błąd w ustaleniach faktycznych. polegający na:

1 błędnym ustaleniu przez Sąd I instancji, że powód zawarł z pozwanym umowę dostawy stali w ilości 200 ton przy zagwarantowaniu stałej ceny do końca roku oraz kary umownej za opóźnienie w wysokości 750,00 zł za każdy dzień opóźnienia dostawy, podczas gdy pracownicy powoda nie byli umocowani do zawarcia umowy sprzedaży obejmującej powyższe postanowienia, a faktu skutecznego zawarcia umowy nie można wnioskować z podpisania przez pracownika pozwanego dokumentu ramowego zamówienia, tym samym do zawarcia przedmiotowej umowy pomiędzy stronami nie doszło, natomiast dostawa towarów zamówień składanych przez Powoda o których potwierdzenie wnosił , oznaczonych odpowiednio „dostawa nr(...)” oraz "dostawa nr (...)” po ich późniejszym zaakceptowaniu| przez stronę Pozwaną.( do którego nie doszło) ,

2. błędnym ustaleniu przez sąd, że pozwany zaakceptował ofertę powoda złożoną zamówienie z dnia 25 stycznia 2016r., podczas gdy dostawa towarów odbywała się na podstawie osobnych zamówień składanych przez powoda oznaczonych odpowiednio „dostawa nr (...)” oraz "dostawa nr(...)”

3. błędnym ustaleniu przez Sąd I instancji, że J. W. (2) i J. G. (1) byli umocowani do zawierania umów przewidujących postanowienia dotyczące kar umownych oraz gwarancji ceny, podczas gdy z jak wynika z zeznań wiceprezesa A. O. byli umocowani wyłącznie do "zwykłej” sprzedaży materiałów budowlanych,

na podstawie faktur VAT tj. nieobwarowanych dodatkowymi postanowieniami,

4. błędnym ustaleniu przez Sąd I instancji, że niepełna dokumentacja projektowa umożliwiała realizację dostawy nr(...) oraz dostawy nr (...), podczas gdy z załączonej dokumentacji wynikało, że - jest niekompletna, co uniemożliwiało zrealizowanie dostawy, bez dodatkowych uzgodnień pomiędzy stronami ( do których nie doszło),

5. błędnym ustaleniu przez Sąd I instancji, że strona powodowa poniosła szkodę spowodowaną brakiem zrealizowania dostawy przez Pozwanego, podczas gdy powstanie szkody nie wynika z żadnej dokumentacji przedłożonej w toku sprawy, a wynika wyłącznie z zeznań świadków strony Powodowej bezpośrednio zainteresowanej wynikiem sprawy, a nadto gdy z zeznań przesłuchiwanego W przedmiotowej sprawie w charakterze strony A. O. oraz z dziennika budowy wynikało, że na budowie powoda nie zaistniał przestój, a materiał objęty zamówieniami zamawiany był znacznie wcześniej aniżeli wymagał tego proces technologiczny, oraz , że strona powodowa poprzez składanie zamówień nr(...) i(...) do pozwanego a następnie do firmy (...) dążyła za wszelką cenę do wyzyskania zaistniałej sytuacji, zawyżając kosztem strony powodowej okres rzekomego opóźnienia mający stanowić podstawę do naliczenia kary umownej oraz dokonując zamówienia towaru po wyższych cenach aniżeli oferował ostatecznie pozwany,

6. błędnym ustaleniu, że powód zawarł z pozwanym umowę dostawy stali w sytuacji , w której w rzeczywistości zamówienie z dnia 25 stycznia 2016r. należało uznać wyłącznie za umowę ramową przyszłej sprzedaży stali, a co za tym idzie każde zamówienie składane przez powoda traktować należy jako ofertę na jej przyjęcie , na którą pozwana musiała wyrażać zgodę.

III. Naruszenie przepisów postepowania , które miało wpływ na wynik sprawy tj.

1. Art. 233 § 1i 2 k.p.c. oraz zasady obiektywizmu poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i uznanie wbrew zasadom logiki i doświadczenia życiowego za niewiarygodne zeznań J. G. (1), J. W. (2) oraz A. O. (w charakterze strony), podczas gdy zeznania J. G. (1), J. W. (2) oraz A. O. są spójne iw sposób wiarygodny tłumaczą zakres umocowania pracowników działy sprzedaży powoda, obejmujący wyłącznie sprzedaż oraz nabywanie towarów przy określonej cenie w ramach przedsiębiorstwa powoda, natomiast nie obejmujący zawierania z kontrahentami umów przewidujących dodatkowe zapisy w postaci kar umownych oraz stałej ceny, które to nie należą do postanowień zwyczajowo zawieranych w ramach działalności przedsiębiorstwa Pozwanego,

2. art. 233 § 1 k.p.c. oraz zasady obiektywizmu poprzez sprzeczną z zasadami logiki i doświadczenia życiowego oraz sprzeczną z zasadami obiektywizmu ocenę materiału dowodowego i stwierdzenie, że strona Pozwana nie uchyliła się od skutków prawnych umowy zawartej 26 stycznia 2016 r. w sytuacji w której, w ogóle nie doszło do skutecznego zawarcia umowy sprzedaży o treści wskazywanej przez Powoda na co wskazują zeznania J. G. (1), J. W. (2) oraz A. O. (w charakterze strony), które to zeznania w klarowny sposób tłumaczą, iż przedstawiciele handlowi Pozwanego nie byli upoważnieni do zawierania z kontrahentami umów przewidujących dodatkowe zapisy w postaci kar umownych oraz stałej ceny, które to nie należą do postanowień zwyczajowo zawieranych w ramach działalności przedsiębiorstwa Pozwanego ,

3. art. 205 ³ k.p.c. w zw. z art. 205 ¹² k.p.c. oraz 227 k.p.c. oraz 235 ² k.p.c. poprzez zezwolenie na przyjęcie na rozprawie dnia 31 sierpnia 2020 r. pisma procesowego Powoda z dnia 21 sierpnia 2020 r. w sytuacji w której Powód zobowiązany jest do powołania wszystkich twierdzeń i dowodów w pozwie, a w przedmiotowej sprawie brak jest jakikolwiek okoliczności, które uzasadniałyby konieczność powołania nowych dowodów na ówczesnym etapie sprawy „a nadto poprzez brak pominięcia dowodu z załączonego do tegoż pisma substratu dowodu w postaci oświadczenia Pozwanego o rzekomej poniesionej wysokości szkody, który to dokument został sporządzony na potrzeby postepowania i nie mógł stanowić dowodu.

IV Niezależnie od tego na wypadek nieuwzględnienia wyżej podniesionych zarzutów pozwana zarzuciła dodatkowo naruszenie:

1. art. 233§ 1 k.p.c. oraz zasady obiektywizmu poprzez sprzeczną z zasadami logiki ij doświadczenia życiowego ocenę materiału dowodowego oraz sprzeczną z zasadą obiektywizmu i przyjęcie, że w przedmiotowej sprawie doszło do zaistnienia szkody za którą odpowiedzialność ponosi strona Pozwana oraz przyjęcie, iż to presja czasu wynikająca z konieczności należytej organizacji placu budowy w M., konieczność niedoprowadzenia do powiększenia kosztów związanych z procesem budowlanym, konieczność uniknięcia opóźnienia powodującego kary umowne zamówienia publicznego, spowodowała iż w trybie nagłym koniecznym stało się skorzystanie z usług innego dostawcy w sytuacji w której nawet jeśli przyjąć, iż strony rzeczywiście zawarły umowę w kształcie prezentowanym przez stronę Powodową to strona Powodowa w ogóle nie wykazała poprzez żądny dokument na czym miałaby polegać przedmiotowa szkoda, z czego ona wynikała, w jaki sposób strona Pozwana przyczyniła się do jej wysokości, w sytuacji, w której w dzienniku budowy brak jest jakichkolwiek zapisów dotyczących rzekomego przestoju w pracy powstałego z winy niedostarczenia stali w terminie,

2. art. 233§ 1 k.p.c. oraz zasady obiektywizmu poprzez sprzeczną z zasadami logiki i doświadczenia życiowego, dowodowego oraz sprzeczną z zasadą obiektywizmu ocenę materiału i przyjęcie, że w przedmiotowej sprawie strona Pozwana nie złożyła stronie Powodowej propozycji sprzedaży stali za 1,82 zł przez co strona Pozwaną usiłowała narzucić stronie Powodowej zmianę umowy, w sytuacji w której z zeznań świadków oraz z dokumentacji zalegającej w aktach wynika, iż strona Pozwaną złożyła stronie Powodowej propozycję ceny 1,82 zł netto/kg, a pełnomocnik strony Pozwanej dwukrotnie na piśmie zwracał się do strony Powodowej z prośbą o spotkanie w celach negocjacji nad polubownym rozwiązaniem sporu,

- art. 233 § 1 k.p.c. oraz zasady obiektywizmu poprzez sprzeczną z zasadami logiki 1 doświadczenia życiowego oraz sprzeczną z zasadą obiektywizmu ocenę materiału dowodowego i przyjęcie, że w przedmiotowej sprawie Strona Powodowa nie wykazała okoliczności braku możliwości dostawy po cenie 1,65 zł/netto/kg w sytuacji w której zeznań świadków oraz z faktu, iż Strona Powodowa dokonała zakupu stali od spółki (...) po cenie 2,05 zł/netto/kg, z czego wynika, iż na rynkach zaistniał znaczny wzrost cen stali przez co nie było możliwe dokonanie zakupu stali po cenie 1,65 zł/netto/kg ,

4. art. 227 k.p.c. w zw. z art. 155 § 2 k.p.c. poprzez uchylanie pytań pełnomocnika

Pozwanego formułowanych do strony A. O. (przesłuchiwanego w charakterze strony) dotyczących poszczególnych wpisów w dzienniku budowy z uwagi na to, że rzeczone okoliczności miały pozostawać bez znaczenia dla rozstrzygnięcia, podczas gdy okoliczności o których zeznawać miała strona - A. O. (przesłuchiwany w charakterze strony) dotyczyły istotnych, kluczowych dla sprawy faktów 1 analizy dokumentów, w szczególności dziennika budowy, a to okoliczności braku zaistnienia przestoju na budowie prowadzonej przez Powoda a tym samym braku szkody, braku konieczności dostaw w terminach wskazywanych przez Powoda, przyczyny zaistnienia ewentualnego przestoju oraz ewentualnej odpowiedzialności za przestój, w sytuacji której strona Powodowa reprezentowana przez świadka A. W. przesłuchiwanego w charakterze strony miała możliwość wypowiedzenia się co do poszczególnych wpisów w dzienniku budowy, co odmówione zostało stronie Pozwanej,

5. art. 278 §1 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. poprzez pominięcie dowodu z opinii biegłego z zakresu budownictwa pomimo, że opinia miała wykazać czy na budowie realizowanej przez Powoda zaistniał przestój w pracy, przyczyn rzeczonego przestoju na budowie oraz odpowiedzialności za zaistnienie rzekomego przestoju, czy istniała konieczność zamawiania towaru z zamówienia nr (...) i (...) i w jakim czasie, mając na względzie proces technologiczny, a Sąd pomijając rzeczony wniosek pozbawił Pozwanego możliwości udowodnienia relewantnych faktów, istotnych dla przypisania odpowiedzialności za przyczynienie się Powoda do zaistnienia rzekomej szkody,

V. Z ostrożności procesowej pozwana zarzuciła także naruszenie:

1. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez sprzeczną z zasadami logiki i doświadczenia życiowego dowodowego oraz sprzeczną z zasadą obiektywizmu ocenę materiału dowodowego i przyjęcie, że w przedmiotowej sprawie doszło do zaistnienia szkody za którą odpowiedzialność ponosi strona Pozwana. Zdaniem pozwanej nawet w sytuacji, w której strony rzeczywiście zawarty umowę w kształcie prezentowanym przez stronę powodową i zaistniała szkoda, to strona Powodowa w znaczny sposób przyczyniła się do powstania przedmiotowej szkody, a to w szczególności poprzez to, że strona Powodowa nie potrzebowała szybkiej dostawy towaru na budowę, a cena zaproponowana przez pozwana była ceną znacznie korzystniejszą niż cena zaoferowana przez spółkę (...) S.A. była zawyżona i strona powodowa sama wygenerowała w ten sposób szkodę.

Strona pozwana wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości i o zasądzenie od strony Powodowej na rzecz strony Pozwanej kosztów procesu obie instancje ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku 1 przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania .

Pozwana wniosła też o oddalenie apelacji powoda podtrzymując stanowisko o nieskuteczności zawarcia umowy , podzielając jednak przy tym pogląd, że przepis art. 483§1 k.c. wymaga określenia końcowego terminu naliczania kar lub tez maksymalnej kwoty kary. Strona pozwana zakwestionowała stanowisko powoda, że dzień 31 grudnia 2016r. stanowił maksymalny termin do którego kara umowna mogła być naliczana naliczania .

Powód wniósł o oddalenie apelacji powołując się na przesądzenie skuteczności zawarcia umowy w sprawach , które toczyły się przed Sadem Rejonowym w T. sygn.. akt(...) i (...) , które były przedmiotem kontroli instancyjnej Sądu Okręgowego w K. ( (...) i (...)). Zdaniem powoda skutki materialnoprawne tych orzeczeń wykluczają dopuszczalność ponownego rozstrzygnięcia. Powód nie miał możliwości zakupu u innych dostawców, jak tez nie miał obowiązku zakupu u strony powodowej.

Rozpoznając apelacje Sąd Apelacyjny uznał za własne ustalenia Sądu Okręgowego i zważył co następuje:

Sąd Apelacyjny nie kwestionuje, że upoważnienie do negocjacji nie zastępuje zasad reprezentacji osoby prawnej przy zawieraniu umowy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 maja 2014r. sygn. akt. V CSK 396/13LEX nr 1504853). Nawet jednak z treści apelacji wynika, że J. W. (2) i J. G. (1) byli upoważnieni do zawierania umów. Z twierdzeń pozwanej wynika bowiem, że upoważnienie nie dotyczyło zawierania umów z określonymi postanowieniami. Jeżeli jednak pozwana nie miała stałych cen na swe wyroby to jest oczywiste, że w zakresie umocowania tych osób- jako czynnych osób zajmujących się przyjmowaniem zamówień w siedzibie pozwanej - mieściło się określanie ceny. Ocena charakteru działania tych osób musi uwzględniać, że ustalanie istotnych warunków umów odbywa się na odległość (por. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 12 października 2020 r. VI ACa 598/18. Przyjęcie więc przez Sąd Okręgowy, że osoby te były umocowane przy zastosowaniu domniemania z art. 97 k.c. było prawidłowe tym bardziej, że nawet dla J. W. (2) zamówienie było typowe. Przepis art. 97 k.c. odnosi się do wszystkich osób, które mają faktyczną możliwość dokonywania czynności prawnych w obiektach przedsiębiorstwa, i ma zastosowanie zawsze, gdy przedsiębiorstwo nie poinformowało w sposób wyraźny swoich klientów o tym, że konkretne osoby czynne w jego lokalu nie są umocowane do zawierania umów (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5. grudnia 2003 r., IV CK 286/02, LEX nr 164015, oraz Gudowski Jacek (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Tom I. Część ogólna, cz. 2 ( Opublikowano: WKP 2021). Trudno więc przyjąć, że J. W. (2) nie mogła zagwarantować ceny tym bardziej, że zamówienie jasno wskazywało ilość prętów stalowych, cenę jednostkową jak i łączna wartość zamówienia k-20. Istotne elementy umowy dostawy zostały uzgodnione i potwierdzone. Dalsze uzgodnienia mogły dotyczyć jedynie terminów poszczególnych dostaw i wielkości danej partii. Zauważyć należy, że potwierdzenie zamówienia nie było w tym przypadku czynnością nagłą (k.33). Zeznania J. G. (2) jednoznacznie wskazują, że uzgodnienia następowały w toku negocjacji a cena została ustalona i miała być stała. Zamówienie podpisała J. W. (2) a jeżeli to uczyniła to pod dyktando, to tylko swego przełożonego to jest J. G. (2). Ponadto trzeba zauważyć, że z zeznań J. W. (2) wynika, że dopiero po tej sprawie wprowadzono zakaz podpisywania tego typu zamówień. Oznacza to, że wcześniej takiego zakazu nie było. Ocena dowodów dokonana przez Sąd Okręgowy była więc spójna i logiczna. Zarzut naruszenia w tym zakresie art. 233§1 k.p.c. nie był więc zasadny. Wzmacnia tylko tę ocenę, że w innych sprawach toczących się z udziałem stron również uznano związanie stron umową. Jeżeli więc w poprzedniej sprawie, mimo podnoszenia w podstawie faktycznej okoliczności mających wskazywać na brak upoważnienia do zawarcia umowy również uznano, że strony wiąże umowa, to powołując się ponownie na tę samą okoliczność jako podstawy zadośćuczynienia, pozytywny aspekt prawomocności materialnej powinien nakazywać przyjęcie, że w danej sytuacji (art. 316 § 1 KPC) stan prawny przedstawia się tak jak to wynika z zawartego w orzeczeniu rozstrzygnięcia, uwzględniając jednak stan rzeczy na datę zamknięcia rozprawy (wyroki Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 2007 r., II CSK 452/06 OSNC - Zb. dodatkowy 2008 nr A, poz. 20; 18 czerwca 2009 r., II CSK 12/09 legalis Numer 266518). Nie zmienia tej oceny okoliczność, że nie zakwestionowano wówczas skuteczności zastrzeżenia kar umownej. W sprawie (...) kwestia ta nie była przedmiotem oceny, a w pozostałych sprawach nie podnoszono odpowiednich zarzutów pozwalających na rozstrzygnięcie sporu w tym zakresie.

Zastrzeżenie kary umownej może nastąpić pośrednio przez wskazanie podstaw jej określenia podstaw jej wyliczenia, jednak w taki sposób, by zarówno strony umowy, jak i sąd rozpoznający spór między nimi byli w stanie obliczyć wysokość kary umownej ale na podstawie okoliczności znanych stronom w chwili zawierania umowy. Kara umowna powinna być zatem możliwa do wyliczenia już w momencie zawarcia umowy, a jej wysokość nie powinna wymagać dowodzenia (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 grudnia 2021 r. I CSK 366/21 LEX nr 3273512). Maksymalna wysokość kary umownej nie musi być wprawdzie wyrażona wprost w kwocie pieniężnej- wystarczy, że można ją oznaczyć na podstawie umowy i w świetle okoliczności sprawy. (po. uchwałę Sadu Najwyższego z dnia 9 grudnia 2021 r. III CZP 26/21OSNC 2022/7-8/70. Nie można jednak podzielić stanowiska powoda, że w tym przypadku data gwarancji ceny tj 31 grudnia 216r. dawała kontrahentowi podstawę do wyliczenia maksymalnej kary umownej albowiem data ta nie pozwalała na wyliczenie maksymalnego poziomu kary w sytuacji gdy w zamówieniu z dnia 25 stycznia 2016r. nie wskazano terminu wykonania poszczególnych dostaw ani też nie wynika z niej , że po tym terminie świadczenie nie zostanie odebrane. Zauważyć należy, że termin początkowy dostawy nie został wskazany w umowie a planowany termin zakończenia budowy( który zresztą nie musi zostać dochowany z różnych przyczyn) nie musiał stanowić maksymalnego terminu w którym powód mógł być zainteresowany przyjęciem świadczenia. Zaprzecza temu zresztą wezwanie do należytego wykonania umowy w którym wskazano, że świadczenie będzie przyjęte do 30 czerwca 2016r. k.68. Sąd Apelacyjny zauważa, że gdyby doszło do opóźnienia w rozpoczęciu robót z przyczyn niezależnych i przesunięcia terminów początkowych to termin maksymalny przyjęcia świadczenia również mógłby się zmienić. Strony nie określiły więc w tym przypadku z góry czasu, przez który strona powodowa będzie pozostawała w stanie naruszającym jej zobowiązanie i znane stronom okoliczności nie pozwalały na określenie sumy kary umownej. Sąd Apelacyjny podziela więc stanowisko Sądu Okręgowego, że w tym przypadku nie doszło do odpowiedniego oznaczenia w umowie kary umownej w taki sposób, że strona pozwana mogła określić jej wysokość w świetle znanych jej wówczas okoliczności. Z tych względów zarzut powoda naruszenia art. 483§1 k.c. nie był zasadny. Tu dodatkowo trzeba zwrócić uwagę że żądanie przez powoda kary umownej i jednocześnie odszkodowania naruszało art. 484§1 k.c. Sąd Okręgowy słusznie jednak uznał nieważność zastrzeżenia kary umownej, co czyni bezprzedmiotowymi zarzuty pozwanej, że w zakresie umocowania jej przedstawicieli nie mieściło się wprowadzanie zapisów dotyczących kar umownych. Na marginesie Sąd Apelacyjny jednak zauważa, że wbrew ocenie Sadu pierwszej instancji, naliczanie kary umownej w tym przypadku musiałoby zostać uznane za rażąco wygórowane. Kwota bowiem 750 zł za każdy dzień dotyczyła całego zamówienia określonego na 200 ton, przy wartości 330.000 zł. Zobowiązanie strony powodowej zostało w znacznej części wykonane, skoro z podstawy faktycznej powództwa wynikało, że wcześniejsze partie dostaw zostały zrealizowane. Także w aspekcie wielkości szkody poniesionej przez powoda kara ta byłaby wygórowana. Stanowi zaś ona substrat odszkodowania.

Niewątpliwie jednak zasadne było roszczenie o zapłatę różnicy pomiędzy kosztami wykonania zastępczego a kosztami jakie powód poniósłby, gdyby pozwana zrealizowała prawidłowo pozostałe zamówione partie zbrojenia. Strona pozwana była bowiem zobowiązana do dostawy prętów zbrojeniowych, których cena została określona w umowie i pozostawała w zwłoce. Termin spełnienia świadczenia całej dostawy nie był koniecznym elementem dla powstania zobowiązania z tytułu dostawy. Był on uzależniony od potrzeb wynikających z budowy. Strony określiły , że świadczenie danej partii zostanie spełnione w terminie 5-7 dni roboczych od daty podania rysunków wykonawczych do realizacji przez Zamawiającego. Od wierzyciela więc zależał termin spełnia świadczenia poszczególnych partii przez dostawcę.

Dla Sądu Apelacyjnego nie jest aż tak istotne wyjaśnianie czy konieczność złożenia zamówienia u innego producenta miała charakter nagły. W tym przypadku zamówienie dotyczyło bowiem dostawy prętów stalowych okrągłych żebrowanych, których wyróżnienie według klasy A-0 i A-III (k. 56) miało charakter rodzajowy. Także fakt, że były to prefabrykowane figury wykonane według rysunków nie indywidualizowało prętów lecz były to nadal rzeczy zastępowalne. W taki zaś przypadku powód w razie zwłoki pozwanej tj dłużnika mógł na podstawie art. 479 k.c. zamówić i nabyć na jego koszt taką samą ilość rzeczy tego samego gatunku albo żądać od dłużnika zapłaty ich wartości, zachowując w obu wypadkach roszczenie o naprawienie szkody wynikłej ze zwłoki. Kodeksowa regulacja dotycząca wykonania i skutki niewykonania zobowiązań z umów wzajemnych zawiera unormowanie dotyczące zwłoki w wykonaniu zobowiązania z umowy wzajemnej, jednak nie reguluje uprawnień wierzyciela dotyczących wykonania zastępczego. W takim przypadku nie ma przeszkód do odwołania się do zawartych w dziale II Tytułu VII Kodeksu cywilnego przepisach o skutkach niewykonania zobowiązań w tym art. 479 k.c., który względem powołanego przez Sąd Okręgowy art. 480 k.c. ma charakter uzupełniający. W rozumieniu art. 479 k.c. rzecz oznaczona co do gatunku to (podobnie jak na gruncie przepisów o rękojmi) rzecz zamienna, zastępowalna inną taką samą rzeczą. Norma ta stanowi ustawowe upoważnienie do nabycia na koszt dłużnika takiej samej ilość rzeczy tego samego gatunku, zachowując w obu wypadkach roszczenie o naprawienie szkody wynikłej ze zwłoki. Nie ma więc potrzeby w takim przypadku zwracania się do Sądu o upoważnienie, o którym mowa w art. 480 k.c. ani rozważanie czy wystąpił nagły wypadek o jakim mowa w art. 480 §3 k.c. Na marginesie jednak Sąd Apelacyjny zauważa, że wynik rozstrzygnięcia wyliczenia wartości roszczenia dochodzonego na obu wskazanych podstawach powinien być identyczny. Nabycie rzeczy na koszt dłużnika jest aktem samopomocy wierzyciela, który nie wymaga, jak w wypadku art. 480 § 2, upoważnienia sądu. Co więcej nie uchyla tego uprawnienia wezwanie do wykonania pod rygorem odstąpienia od umowy (por. Komentarz. Kodeks cywilny Gudowski Jacek (red.), Tom III. Zobowiązania. Część ogólna, wyd. II, WKP 2018). Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia z dnia 8 sierpnia 2008 r. V CNP 28/08 LEX nr 457799 na tej podstawie wierzyciel może skorzystać z upoważnienia ustawowego i wykonać zobowiązanie dłużnika w drodze samopomocy. To wyjątkowe upoważnienie pozwala wierzycielowi uzyskać korzyść wynikającą z maksymalnego skrócenia czasu zaspokojenia, połączoną jednak czasem z koniecznością zaangażowania dodatkowego własnego kapitału, którego zwrotu może dochodzić w zwykłym trybie. Założeniem tego uregulowania jest wykonanie przez wierzyciela zobowiązania dłużnika dla realizacji celu łączącego strony stosunku zobowiązaniowego, skoro rodzaj świadczenia nie wymaga współdziałania dłużnika. Nie jest to jednak świadczenie w ścisłym znaczeniu, przewidzianym umową, a jedynie jego surogat. Jeżeli jednak nabycie rzeczy wynika z umowy wzajemnej, to po zrealizowaniu tego surogatu przez wierzyciela, obowiązek dłużnika dotyczy kosztów nabycia, pomniejszonych o cenę, do której uregulowania zobowiązany byłby wierzyciel (por. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 sierpnia 2014r. IV CSK 675/13 LEX nr 1523368). Odpowiada to zresztą wyliczeniu szkody w sposób wskazany w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku. Sąd Apelacyjny zauważa, że jeżeli jest to surogat świadczenia dłużnika to skorzystanie z uprawnienia wyklucza roszczenie o wykonanie pierwotnego zobowiązania (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia z dnia 11 kwietnia 2013 r. II CSK 540/12,LEX nr 1341665 ).

Należy jednak podkreślić, że uprawnieniem dłużnika w takim przypadku jest wykazywanie, że koszty zakupu były nadmierne (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 września 2011 r. V CSK 420/10 OSNC 2012/5/61). Odpowiada to zarzutom pozwanej wskazujących na przyczynienie się powoda, który nie skorzystał z możliwości nabycia stali za 1,82 zł za kg stali. Trzeba jednak zauważyć, że nie wykazano, że w chwili zakupu przez powoda prętów zbrojeniowych według ceny stali 2, 05 zł netto i 2,03 zł netto tj w sierpniu 2016r. powód mógł kupić stal w cenie niższej. Ustalenia bowiem wskazują, że wówczas ceny przekraczały 2 zł za kg. Nawet jeżeli pozwana proponowała nabycie powodowi stali w czerwcu 2016r według ceny 1,82 zł netto/kg, to tylko za własnym pośrednictwem (k.62). Cena ta rzeczywiście została określona przez pozwaną ale tylko z zastrzeżeniem, że powód miał potwierdzić tę cenę jako element nowych warunków dostawy. Powód zaś w dniu 17 czerwca 2016r żądał wykonania umowy przez pozwaną zgodnie z zawartą umową, do czego miał prawo. Trzeba ponadto zauważyć, że jeszcze w czerwcu pozwana wskazywała także cenę 2,34 zł/ kg (k53), co wskazuje na poziom ówczesnych cen. Słusznie więc Sąd Okręgowy uznał, że nawet gdyby J. W. (1) w czerwcu 2016 roku zwrócił się do (...) S.A. o dostawę stali, w analogicznym zakresie, jaki dotyczył dostawy nr(...), a potem dostawy nr (...) to i tak (...) S.A. nie zrealizowałby zamówienia za kwotę 1,82 zł. Dodatkowo trzeba zwrócić uwagę, że dostawy miały następować w porozumieniu z kierownikiem budowy. Kwestie więc organizacyjne potrzeb powoda związane z realizacją zamówienia publicznego na rzecz gminy determinowały terminy dostaw na budowę. Zupełnie więc bez znaczenia jest czy na budowie wystąpił przestój. Analizowanie dziennika budowy czy przeprowadzanie dowodu z opinii biegłego na okoliczność odpowiedzialności za przestój jest bezprzedmiotowe w sytuacji, gdy powód był związany umów z gminą i terminowe dostawy zbrojenia miały znaczenie dla prawidłowego zabezpieczenia sposobu realizowania przez powoda terminowych robót budowlanych. Powód przedłożył kompletną dokumentację rysunkową (budowlaną) odnoszącą się do inwestycji w M. i oczywiste jest że dostawy pozwanej dla powoda miały znaczenie dla prawidłowej realizacji zamówienia publicznego. Słusznie powód podnosi, że konieczność utrzymania tempa prac na budowie w M. było wystarczające dla przyjęcia nagłości wypadku. Już sama konieczność realizacji budowy zgodnie z harmonogramem określała konieczność zapewnienia wykonawcy robót budowlanych stali zbrojeniowej. Nawet więc gdyby przyjąć podstawy zastosowania art. 480 k.c. to i zarzut pozwanej nie byłby zasadny. Przede wszystkim jednak dla zastosowania powołanego przez Sąd Apelacyjny art. 479 k.c. wystarczająca była sama zwłoka pozwanej.

Zasadne więc było dochodzenie kwoty 36.684,86 zł stanowiącej różnicę między ceną jaką powód zapłacił tj (łącznie 38 946,18 zł ) a ceną za jaką dostawy zrealizować miała pozwana, pomniejszoną jeszcze o część umorzoną przed wniesieniem pozwu tj. 1890,10 zł i 371,23 zł ( które wygasły na skutek potrącenia). Uwzględniając wskazane przez Sąd Okręgowy należne odsetki skapitalizowane na chwilę wniesienia pozwu wyliczone na kwotę 5860, 33 zł (czego żadna ze stron nie kwestionowała), wynik daje kwotę 42.545,19 zł (5860, 33 zł + 36.684,86 zł).

Mając powyższe na uwadze orzeczono o sprostowaniu jak w punkcie I wyroku (art. 350§3 k.p.c.).

Apelacje zaś jako niezasadne oddalono w oparciu o art. 385 k.p.c. w zw. z art.

art. 15 zzs ¹ ust. 1 pkt 4 ustawy dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U.2021.2095 t.j), w zw. z art. 6 ust.1 i 2 ustawy z dnia 28 maja 2021 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2021.1090). Koszty postępowania apelacyjnego wzajemnie zniesiono w oparciu o art. 100 k.p.c. w zw. z art. 391§1 k.p.c.

SSA Sławomir Jamróg