Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Krakowie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 września 2022 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący:	SSA Beata Kurdziel
Protokolant:	Grzegorz Polak

po rozpoznaniu w dniu 13 września 2022 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa Syndyka masy upadłości Przedsiębiorstwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
w upadłości w T.

przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w P.

o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną

na skutek apelacji strony pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie

z dnia 17 lutego 2022 r. sygn. akt IX GC 64/20

1.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że w punkcie V nadaje mu brzmienie: „ V. niepokrytymi kosztami sądowymi obciąża Skarb Państwa – Sąd Okręgowy w Krakowie.”;

2.  oddala apelację w pozostałej części;

3.  zasądza od strony pozwanej na rzecz strony powodowej kwotę 8.100 zł (osiem tysięcy sto złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt I AGa 117/22

UZASADNIENIE

Strona powodowa Zarządca masy sanacyjnej Przedsiębiorstwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w T. w pozwie wniesionym dnia 9 lipca 2018r. przeciwko stronie pozwanej (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w P. domagała się uznania za bezskuteczną względem masy sanacyjnej czynności prawnych z dnia 3 stycznia 2018 r., polegających na przeniesieniu na rzecz strony pozwanej udziałów w spółkach wskazanych w żądaniu pozwu w celu umorzenia zobowiązania Przedsiębiorstwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w T. z tytułu wypłaty dywidendy w łącznej kwocie 201 150 zł oraz nakazania stronie pozwanej przekazania do masy sanacyjnej tych udziałów, ewentualnie zasądzenia na rzecz powoda kwoty 201 150 zł wraz z ustawowymi odsetkami od wytoczenia powództwa do dnia zapłaty, oraz zasądzenia kosztów postępowania.

Na uzasadnienie żądania zarządca podał, że ustalił, iż (...) sp. z o.o. w sanacji miała problemy finansowe co najmniej od końca 2016r., przy czym czynności podejmowane przez Prezesa spółki A. P. świadczą o celowym wyprowadzaniu majątku spółki w okresie roku przez złożeniem wniosku o otwarcie postępowania sanacyjnego. (...) sp. z o.o., a dokładnie wspólnik większościowy (...) sp. z o.o., podjęli uchwałę o przeznaczeniu środków z kapitału zapasowego na podział między wspólników jako dywidendę. Uchwałą nr (...) doszło do rozwiązania kapitału zakładowego w kwocie 4254074,50zł pochodzącego z zysku za lata poprzednie i podziału między wspólników. W dniu 3 stycznia 2018r. A. P. działając jako Prezes (...)sp. z o.o. oraz jako Prezes zarządu (...) sp. z o.o. zawarł umowę przeniesienia własności w miejsce wykonania datio in solutum. Umowa dotyczyła zwolnienia z długu (...) sp. z o.o. wobec (...) sp. z o.o. (wspólnika (...)) z tytułu wypłaty dywidendy. P. E. przeniósł na (...) w wykonaniu ciążącego zobowiązania do wypłaty dywidendy udziały w spółkach: 1341 udziałów w (...) sp. z o.o. w K., 1341 udziałów w (...) sp. z o.o. w P., 1341 udziałów w (...) sp. z o.o. w P.. W ocenie powoda, ww. czynność jest czynnością, w której (...) nie otrzymał ekwiwalentnego świadczenia w rozumieniu art. 304 prawa restrukturyzacyjnego, bowiem umorzone roszczenia (...) nie istniało, bo (...) jako podmiot który nie był udziałowcem (...)w latach 2012-2015 nie była uprawniona do uzyskania dywidendy za ww. lata. Opisana czynność jest zatem bezskuteczna. Ponadto, ww. czynność dokonana została z pokrzywdzeniem wierzycieli (art. 308 i 307 pr. Restrukturyzacyjnego w zw. z art. 527§1 k.c.).

Wyrokiem zaocznym wydanym dniu 24 stycznia 2019 r. Sąd Okręgowy w Krakowie uwzględnił w całości żądanie pozwu.

W sprzeciwie od wyroku zaocznego strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie kosztów postępowania. Podniosła, iż zarzuty związane ze złą sytuacją finansową Przedsiębiorstwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w T. były niezasadne, z uwagi na treść żądania pozwu zachodziła niedopuszczalność drogi sądowej i brak interesu prawnego powoda, jak również brak było podstaw do ustalenia bezskuteczności dokonanych czynności.

W dalszym toku postępowania strony podtrzymały i rozwinęły wcześniejsze stanowiska.

W związku z ogłoszeniem upadłości Przedsiębiorstwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, w miejsce powoda wstąpił syndyk masy upadłości Przedsiębiorstwo (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w T..

Sąd Okręgowy wK. wyrokiem z dnia 17 lutego 2022r. uchylił wyrok zaoczny z dnia 24 stycznia 2019 r. sygn.(...) (pkt I), uznał za bezskuteczną względem masy upadłości Przedsiębiorstwo (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w upadłości w T. czynność prawną z dnia 3 stycznia 2018 r. tj. przeniesienia przez Przedsiębiorstwo (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w T. własności:

a) 1 341 udziałów w (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w K.,

b) 1 341 udziałów w (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w P.,

c) 1 341 udziałów w (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w P. na rzecz (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w P. w celu umorzenia zobowiązania Przedsiębiorstwo (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w T. z tytułu wypłaty dywidendy w łącznej kwocie 201 150 złotych (pkt II),

nakazał stronie pozwanej (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w P. przekazanie do masy upadłości Przedsiębiorstwo (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w upadłości w T.:

a) 1 341 udziałów w (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w K.,

b) 1 341 udziałów w (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w P.,

c) 1 341 udziałów w (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w P. (pkt III),

zasądził od strony pozwanej (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w P. na rzecz powoda Syndyka masy upadłości Przedsiębiorstwo (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w upadłości w T. kwotę 10 817 zł tytułem kosztów procesu (pkt IV) oraz nakazał ściągnąć od strony pozwanej (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w P. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Krakowie kwotę 10 058 zł tytułem opłaty od pozwu, od uiszczenia której powód był zwolniony z mocy prawa (pkt V).

Podstawą ww. orzeczenia był następująco ustalony stan faktyczny:

Przedsiębiorstwo (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w T. miała problemy finansowe oraz związany z tym narastający brak płynności finansowej co najmniej od końca 2016 r. P.W. (...) sp. z o.o. w T. zalegała m.in. za sam grudzień 2016 r. względem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych na kwotę 168 190,56 zł z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne oraz składek na Fundusz Pracowniczy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych na kwotę 13 345,08 zł. Samo zadłużenie względem ZUS wynosiło za grudzień 2016 r. oraz styczeń i luty 2017 r. kwotę ok. 622 000 zł. Spółka posiadała też zadłużenie względem kilkunastu innych podmiotów za drugą połowę 2016 r. oraz pierwszą połowę 2017 r., m.in. względem (...) Spółki Akcyjnej z datą wymagalności 30 stycznia 2017 r. na kwotę 48 048 zł, (...) Spółki Akcyjnej na kwotę 16 863,95 zł, (...) sp. z o.o. sp. k. na kwotę 12 405,65 zł, Zakład (...) Spółki Akcyjnej na kwotę 20 000 zł, (...) Spółki Akcyjnej na kwotę co najmniej ok. 460 000 zł, (...) sp. z o.o. na kwotę 18 151,83 zł oraz innych. Na koniec roku 2017 r.(...)sp. z o.o. wykazała stratę rzędu 7 266 905, 90 zł, natomiast na dzień 4 marca 2018 r. wykazywała stratę rzędu 1 187 209, 46 zł. Sytuacja finansowa spółki na dzień 4 marca 2018 r. była bardzo trudna.

Funkcję prezesa zarządu (...)sp. z o.o. pełnił we wskazanym okresie A. P., który pozostaje prezesem spółki do chwili obecnej.

We wskazanym wyżej okresie największym udziałowcem (...) sp. z o.o. pozostawała (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w P., uprawniona z 13 410 udziałów o łącznej wartości 670 500 zł, której wspólnikami byli M. P., Z. K., E. K., a prezesem zarządu również A. P..

Nadzwyczajne zgromadzenie wspólników (...) sp. z o.o. w T., obradujące w dniach 18 grudnia 2017 r., 22 grudnia 2017 r. oraz 2 stycznia 2018 r. podjęło m.in. uchwałę o przeznaczeniu środków z kapitału zapasowego na podział pomiędzy wspólników w ramach dywidendy, w tym za rok 2012 kwotę 600 000, za rok 2013 kwotę 1 500 000 zł, za rok 2014 kwotę 1 500 000 i za rok 2015 kwotę 654 074 zł, a to wobec rozwiązania kapitału zapasowego spółki w kwocie 4 254 074,50 zł, pochodzącego z zysku za lata poprzednie i podzieleniu go we wskazany wyżej sposób.

(...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w P. została zawiązania w dniu 25 listopada 2017 r. i zarejestrowana w Krajowym Rejestrze Sądowym z dniem 30 listopada 2017 r.

W dniu 3 stycznia 2018 r. Przedsiębiorstwo (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w T. oraz (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w P., obie reprezentowane przez A. P., pełniącego funkcję prezesa zarządu, zawarły umowę przeniesienia własności w miejsce wykonania – datio in solutum. Przedmiotowa umowa dotyczyła zwolnienia się z długu (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w T. wobec (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w P. (wspólnika (...) sp. z o.o.) z tytułu wypłaty dywidendy na podstawie wskazanych wyżej uchwał, podjętych w dniach 18 grudnia 2017 r., 22 grudnia 2017 r. i 2 stycznia 2018 r. Na podstawie tej umowy (...) sp. z o.o. przeniosła na (...) sp. z o.o. w wykonaniu zobowiązania do wypłaty dywidendy udziały w następujących spółkach:

- 1 341 udziałów w (...) sp. z o.o. w K., przy czym (...) sp. z o.o. posiadała 1 460 udziałów,

- 1 341 udziałów w (...) sp. z o.o. w P., przy czym (...)sp. z o.o. posiadała 1 460 udziałów,

- 1 341 udziałów w (...) sp. z o.o. w P., przy czym (...) sp. z o.o. posiadała 1 460 udziałów.

Na skutek działań podejmowanych przez (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w T., wartość udziałów (...)sp. z o.o. w innych spółkach wynosząca na koniec 2016 r. 2 406 713 zł zmniejszyła się na koniec 2017 r. do wartości 224 400 zł, natomiast na dzień 4 marca 2018 r. wartość tych udziałów zmniejszyła się do 22 850 zł.

W dniu 5 marca 2018 r. Sąd Rejonowy (...)w Krakowie otworzył postępowanie sanacyjne Przedsiębiorstwo (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w T.. Ustalone w toku postępowania sanacyjnego zadłużenie spółki wynosiło ponad 30 milionów złotych.

Postanowieniem z dnia 27 listopada 2018 r. Sad Rejonowy (...)w K. VIII Wydział Gospodarczy dla spraw Upadłościowych i Restrukturyzacyjnych umorzył postępowanie sanacyjne PW (...) sp. z o.o. w T. z uwagi na utratę przez dłużnika zdolności do bieżącego zaspokajania kosztów postępowania i zobowiązań powstałych po jego otwarciu, oraz wobec braku realnych możliwości przywrócenia dłużnikowi zdolności do wykonywania zobowiązań.

Postanowieniem z dnia 20 maja 2019 r. do sygn. (...) została ogłoszona upadłość Przedsiębiorstwo (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w T..

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie dowodów z dokumentów oraz zeznań świadków B. Ł. i P. K.. Zeznania świadków, w tym B. Ł., który pełnił funkcję zarządcy masy sanacyjnej (...) sp. z o.o. w T., nie będąc wcześniej związany ze spółką, i pozostając doświadczonym doradcą restrukturyzacyjnym z wieloletnim stażem zawodowym, były konkretne, rzeczowe, i znajdowały pokrycie w pozostałym materialne dowodowym zgromadzonym w sprawie, w tym odnośnie bardzo trudnej sytuacji finansowej i majątkowej(...) sp. z o.o.

W tak ustalonym stanie faktycznym w ocenie Sądu Okręgowego powództwo zasługiwało na uwzględnienie.

Ustosunkowując się do podniesionych przez stronę pozwaną zarzutów braku drogi sądowej i braku interesu prawnego powoda, Sąd wskazał, że zgodnie z art. 134 ust. 1 prawa upadłościowego w brzmieniu znajdującym zastosowanie w niniejszej sprawie z uwagi na datę wszczęcia postępowania upadłościowego, jeżeli czynność upadłego jest bezskuteczna z mocy prawa lub została uznana za bezskuteczną, to, co wskutek tej czynności ubyło z majątku upadłego lub do niego nie weszło, podlega przekazaniu do masy upadłości, a jeżeli przekazanie w naturze jest niemożliwe, do masy upadłości wpłaca się równowartość w pieniądzu, przy czym zgodnie z art. 132 ust. 1 prawa upadłościowego powództwo o uznanie czynności za bezskuteczną może wytoczyć syndyk. Z kolei, zgodnie z art. 127 ust. 1 prawa upadłościowego bezskuteczne w stosunku do masy upadłości są czynności prawne dokonane przez upadłego w ciągu roku przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, którymi rozporządził on swoim majątkiem, jeżeli dokonane zostały nieodpłatnie albo odpłatnie, ale wartość świadczenia upadłego przewyższa w rażącym stopniu wartość świadczenia otrzymanego przez upadłego lub zastrzeżonego dla upadłego lub dla osoby trzeciej. Przy czym zgodnie z art. 131a prawa upadłościowego, jeżeli upadłość ogłoszono w wyniku rozpoznania wniosku o ogłoszenie upadłości złożonego nie później niż w terminie 3 miesięcy od dnia zakończenia postępowania restrukturyzacyjnego albo uprawomocnienia się postanowienia o umorzeniu postępowania restrukturyzacyjnego, przez dzień złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, o którym mowa w art. 127-130, rozumie się dzień złożenia wniosku restrukturyzacyjnego. W ocenie Sądu Okręgowego, wystąpienie przez syndyka z takim powództwem jak w niniejszej sprawie jest dopuszczalne na gruncie powołanych wyżej przepisów prawa upadłościowego. Nie miały żadnego znaczenia dla rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie podnoszone szeroko przez stronę pozwaną, a właściwie prezesa zarządu A. P. zarzuty, dotyczące kwestii współpracy z B. Ł., pełniącym funkcję zarządcy masy sanacyjnej (...) sp. z o.o. i przebiegu postępowania sanacyjnego tej spółki. Twierdzenia te pozostawały bowiem irrelewantne dla rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie, dotyczącej umów z dnia 3 stycznia 2018 r. Nie były również zasadne zarzuty braku podstaw do ustalenia bezskuteczności czynnością prawnej, jak również zarzuty związane z przedstawioną przez powoda sytuacją finansową i majątkową (...) sp. z o.o. przed zawarciem przedmiotowej umowy z dnia 3 stycznia 2018 r. W ocenie Sądu umowa z dnia 3 stycznia 2018 r. winna być uznana za bezskuteczną wobec masy upadłości (...) sp. z o.o. w T., biorąc pod uwagę przesłanki z art. 127 ust. 1 prawa upadłościowego. Po pierwsze, zachowany został, w świetle przytoczonych wyżej regulacji, termin do wystąpienia przez zarządcę z powództwem o uznanie za bezskuteczną czynności prawnej i nakazanie zwrotu do masy sanacyjnej, przy czym w miejsce zarządcy wstąpił ostatecznie syndyk. (...) sp. z o.o. w wykonaniu przedmiotowych umów nie otrzymała żadnego ekwiwalentnego świadczenia. Spółka poniosła wręcz straty, gdyż został z niej wyprowadzony majątek. Świadek B. Ł. potwierdził, iż na dzień otwarcia postępowania sanacyjnego stan finansowy (...) sp. z o.o. był katastrofalny (k. 584).

Wniosek o braku ekwiwalentności świadczenia potwierdza całokształt okoliczności, poprzedzających zawarcie przedmiotowej umowy. Jak ustalono, już od połowy 2016 r. (...) sp. z o.o. w T. posiadała coraz większe zadłużenie wobec podmiotów publicznoprawnych, jak ZUS, oraz wobec co najmniej kilkunastu kontrahentów. Zatem biorąc pod uwagę art. 11 i ust. 11a prawa upadłościowego, po stronie dłużnika już w pierwszej połowie 2017 roku zaistniała niewypłacalność w rozumieniu przepisów prawa upadłościowego. W tej sytuacji, pod koniec 2017 r. wspólnikiem (...)sp. z o.o. w T. została strona pozwana (...) sp. z o.o. w P., która została wpisana do Rejestru Przedsiębiorców KRS zaledwie w dniu 30 listopada 2017 r. Następnie w grudniu 2017 i styczniu 2018. zostały podjęte uchwały przed nadzwyczajne zgromadzenie wspólników (...) sp. z o.o. w T. o likwidacji kapitału zapasowego i podziale dywidendy za lata 2012 – 2015 w łącznej kwocie 4 254 074,50 zł. Podkreślenia wymaga fakt, iż w okresie 2012 - 2015 (...) sp. z o.o. w P. nie pozostawała wspólnikiem(...) sp. z o.o., co więcej, w ogóle wtedy nie istniała, a zawiązana została po koniec 2017 r., czyli tuż przed podjęciem przedmiotowych uchwał i zawarciem umowy z dnia 3 stycznia 2018 r. Na skutek działań podejmowanych przez (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w T., wartość udziałów (...) sp. z o.o. w innych spółkach wynosząca na koniec 2016 r. 2 406 713 zł zmniejszyła się na koniec 2017 r. do wartości 222 400 zł, a na dzień poprzedzający otwarcie postępowania sanacyjnego wynosiła już tylko 22 850 zł. Całokształt wskazanych powyżej okoliczności świadczy w ocenie Sądu Okręgowego nie tylko o braku jakiegokolwiek ekwiwalentnego świadczenia dla (...) sp. z o.o. w wykonaniu umowy z dnia 3 stycznia 2018 r., ale wręcz świadczy o czynnościach związanych z przenoszeniem składników majątkowych do innych podmiotów w warunkach narastającej niewypłacalności. Czynność prawna w postaci umowy z dnia 3 stycznia 2018 r. należało zatem uznać za bezskuteczną względem masy upadłości, bowiem na jej podstawie z majątku(...) sp. z o.o. wyszły wskazane wyżej udziały w trzech spółkach, przy braku jakiejkolwiek ekwiwalentności dla tego świadczenia, z uwagi na wskazane wyżej okoliczności. Nadto, czynności tych w imieniu stron umowy dokonał A. P., pełniący w obydwu spółkach funkcję prezesa zarządu, zatem niewątpliwie mający doskonałe rozeznanie w ich sytuacji finansowej i majątkowej.

Powództwo podlegało zatem uwzględnieniu, przy czym z uwagi na przekształcenie po stronie powodowej wobec umorzenia postępowania sanacyjnego, Sąd Okręgowy uchylił wyrok zaoczny z dnia 24 stycznia 2019 r. (pkt I wyroku) i orzekł o roszczeniu powoda – syndyka masy upadłości (...) sp. z o.o. (pkt II i III). O kosztach procesu orzeczono zgodnie z zasadą odpowiedzialności za jego wynik, zasądzając od strony pozwanej na rzecz powoda kwotę 10817 zł oraz nakazując ściągnąć od strony pozwanej na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Krakowie kwotę 10 058 zł tytułem opłaty od pozwu, od uiszczenia której powód był zwolniony z mocy prawa na podstawie art. 132 ust. 2 prawa upadłościowego.

Apelację od powyższego wyroku wniosła strona pozwana, zaskarżając go w punktach II-V i zarzucając:

1.  nierozpoznanie istoty sprawy, a w konsekwencji nie rozpoznanie zarzutów pozwanego, w tym dotyczących ekwiwalentności świadczeń kwestionowanej czynności, wartości udziałów będących własnością (...) oraz sytuacji gospodarczej i finansowej (...),

2.  naruszenie art. 327 ¹ §1 i 2 k.p.c. poprzez sporządzenie uzasadnienia wyroku w sposób wadliwy, uniemożliwiający kontrolę instancyjną z uwagi na wewnętrzną sprzeczność uzasadnienia wyroku, polegająca na sprzecznych ustaleniach, co do rzekomego braku ekwiwalentności, pomimo prawidłowego ustalenia wysokości niewypłaconej dywidendy za lata 2012-2015 (4.254.074,50zł) oraz wartości udziałów (201.150 zł) oraz braku odniesienia się do zarzutów pozwanego i braku wskazania przyczyn ich niezasadności,

3.  naruszenie prawa materialnego tj. art.127 ust. 1 prawa upadłościowego poprzez jego niewłaściwe zastosowanie wskutek uznania, że możliwe jest stwierdzenie bezskuteczności części czynności prawnej obejmującej wyłącznie jej część (aspekt wykonawczy polegający na realizacji uchwały zgromadzenia wspólników) w zakresie wypłaty dywidendy, która nie została zaskarżona przez żadnego ze wspólników, ani przez zarządcę i której domniemania zgodności z prawem nie obalona konstytucyjnym wyrokiem sądu,

4.  naruszenie prawa materialnego tj. art.127 ust. 1 prawa upadłościowego poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i uznanie, że zwolnienie z długu (...)sp. z o.o. względem wspólnika (...) sp. z o.o. wynikającego z niewypłaconej dywidendy w wysokości 4.254.074,50zł w zamian za przeniesienie udziałów o wartości 201.150 zł winno być bezskuteczne z uwagi na brak ekwiwalentności świadczenia’

5.  naruszenie prawa materialnego, a to art. 193 § 1 k.s.h. poprzez jego błędną wykładnię i przyjęcie, że pozwana spółka jako założona w 2017r. nie mogła będąc wspólnikiem spółki uchwały o rozwiązaniu kapitału zapasowego i żądać wypłaty dywidendy za lata 2012-2015, mimo, że uchwała o rozwiązaniu kapitału zapasowego i wypłacie dywidendy nie została zaskarżona przez wspólnika, ani zarządcę i jest prawnie obowiązująca,

6.  błąd w ustaleniach faktycznych w skutek naruszenia przepisów postępowania polegający na przyjęciu, że na skutek działań podejmowanych przez (...) wartość udziałów posiadanych przez te spółkę „w innych spółkach” zmniejszyła się na koniec 2017r. z kwoty 2.406.713zł do wartości 224.400zł i następnie na dzień 4 marca 2018r. do 22.850zł, w sytuacji, w której Sąd nie określił ani o jakie udziały chodzi, ani jakie działania skutkujące obniżeniem wartości udziałów miała rzekomo podejmować (...), w sytuacji, w której wartość udziałów odzwierciedla stan spółki, a także nie określił rzekomego związku z umową datio in solutum z dnia 3 stycznia 2018r.,

7.  naruszenie prawa procesowego mające wpływ na treść orzeczenia, a to m.in. art. 233§1 k.p.c. , art. 228§1 i 2 k.p.c., art. 232 zd. 1 k.p.c. poprzez dokonanie błędnej, sprzecznej z zasadami logiki oraz wskazaniami wiedzy o doświadczenia życiowego oceny dowodów w postaci zeznań B. Ł., braku rozważenia dowodów pozwanego i przyjęcia, że sytuacja (...)byłą katastrofalna, mimo pozytywnej opinii co do restrukturyzacji spółki sporządzonej przez tymczasowego nadzorcę sądowego i otwarcia postępowania sanacyjnego, a nie upadłościowego, co było znane sądowi z urzędu, a dowody te w połączeniu z pozostałym materiałem i twierdzeniami stron przesądzały o tym, że kwestionowana czynność była zgodna z prawem,

8.  wadliwe obciążenie pozwanej kosztami procesu w sytuacji uprzedniego zwolnienia od kosztów sądowych w całości.

Nadto, strona pozwana zarzuciła nieważność postępowania z uwagi na fakt, iż zaskarżony wyrok wydany został po przeprowadzeniu postępowania przez sąd w składzie sędziego sądu rejonowego delegowanego do orzekania w Sądzie Okręgowym, co budzi wątpliwości co do jego niezawisłości i bezstronności. Wniósł także o zawieszenie postępowania do czasu udzielenia przez Trybunał Europejski Unii Europejskiej w sprawie (...) odpowiedzi na pytania prawne Sądu Najwyższego z dnia 22 grudnia 2021r.,(...).

Powód wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie na swoją rzecz od strony pozwanej kosztów postępowania odwoławczego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że brak jakichkolwiek podstaw do przyjęcia, iż w sprawie zachodziła nieważność postępowania z uwagi na fakt, iż sprawa rozpoznana została przez Sąd, w składzie którego był sędzia sądu rejonowego delegowany do orzekania w Sądzie Okręgowym, co budzi wątpliwości co do jego bezstronności i niezawisłości. Sędzia Sądu Rejonowego (...) w Krakowie Bartosz Suchmiel został delegowany na podstawie art. 77§1 pkt 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001r. Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U.2020.2072) do pełnienia obowiązków sędziego w Sądzie Okręgowym w Krakowie na okres od dnia 1 października 2021r. do dnia 30 września 2022r. Przypomnieć przy tym należy, że przepis art. 77 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych nie został zakwestionowany przez Trybunał Konstytucyjny (por. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 15 stycznia 2009 r., sygn. akt K 45/07, opublikowany Dz. U. z dnia 22 stycznia 2009 r., Nr 9, poz. 57). Trybunał Konstytucyjny uznał, że przyznanie Ministrowi Sprawiedliwości kompetencji do delegowania sędziów, za ich zgodą, do wykonywania czynności sędziego w innym sądzie nie narusza tego aspektu zasady podziału władz, który akcentuje separację władz z uwagi na ich "minimum wyłączności kompetencyjnej." Uzyskując uprawnienie do delegowania sędziów Minister Sprawiedliwości nie otrzymał instrumentu, który dawałby władzy wykonawczej prawo do rozstrzygania indywidualnych spraw typu sądowego lub wiążącego wpływania na rozstrzyganie takich spraw (por. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 15 stycznia 2009 r., sygn., akt K 45/07, OTK ZU 2009 r., z. 1A, poz. 3). Uwzględniając powyższe, w ocenie Sądu Apelacyjnego sam fakt delegowania sędziego sądu rejonowego do orzekania w Sądzie Okręgowym na podstawie art. 77§1 pkt 1 usp nie daje podstaw do przyjęcia, że zaistniały przesłanki określone w art. 379 pkt 4 k.p.c. Nie można bowiem mówić o składzie sądu sprzecznym z przepisami prawa ani o sądzie, w składzie którego brał udział sędzia wyłączony z mocy ustawy. Zauważyć należy również, iż apelujący nie składał wniosku o wyłączenie sędziego, a poza faktem delegowania do orzekania w Sądzie Okręgowym nie powoływał się na żadne okoliczności mogące budzić wątpliwości co do bezstronności sędziego w rozumieniu art. 49 k.p.c.

Nieuzasadnione były także pozostałe zarzuty podniesione w apelacji.

W szczególności brak podstaw do przyjęcia, iż doszło do naruszenia art. 327 ^{( 1 )}§1 i 2 k.p.c. Zgodnie z ww. przepisem, uzasadnienie wyroku powinno zawierać wskazanie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia, obejmującej ustalenie faktów, które sąd uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł, i przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej oraz wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa. Wszystkie ww. elementy znajdują się w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku. Nie można także mówić o nierozpoznaniu istoty sprawy. Podkreślić należy, że nierozpoznanie istoty sprawy zachodzi przede wszystkim w sytuacji zaniechania przez sąd pierwszej instancji rozpoznania materialnej podstawy żądania pozwu, mające wpływ na istnienie prawa powoda bądź kwalifikację całego stosunku prawnego, albo też sytuacje, gdy sąd ten oddala powództwo wprost, tj. na podstawie jednej tylko przesłanki – unicestwiającej roszczenie – nie badając merytorycznie podstaw powództwa, np. uchyla się od zbadania przesłanek nieważności umowy, uznaje, że brak legitymacji procesowej, że doszło do przedawnienia bądź upływu terminu zawitego albo też że powództwo jest przedwczesne. Ponadto sąd pierwszej instancji nie rozpoznaje istoty sprawy, gdy pomija merytoryczne zarzuty pozwanego mogące doprowadzić do unicestwienia roszczenia, np. zarzut potrącenia, zarzut nieważności umowy. Nie chodzi przy tym o sytuację, w której sąd rozważa podstawy materialne zarzutu pozwanego i uznaje, że nie jest on uzasadniony, ale o jego zignorowanie, np. przez błędne przyjęcie, że nie został on zgłoszony. Jako przesłanka nierozpoznania istoty sprawy wskazywana jest również sytuacja, gdy sąd rozstrzygnął o żądaniu powoda na innej podstawie faktycznej i prawnej bądź o innym przedmiocie niż zgłoszone w pozwie. W niniejszej sprawie doszło do merytorycznego rozstrzygnięcia żądania zgłoszonego przez stronę powodową, po dokonaniu ustaleń faktycznych na podstawie materiału dowodowego zgłoszonego przez strony. Podkreślić należy, iż przyjęcie przez Sąd Okręgowy, że(...)sp. z o.o. w wykonaniu przedmiotowych umów nie otrzymała żadnego ekwiwalentnego świadczenia nie jest nierozpoznaniem istoty sprawy, lecz nie uwzględnieniem zarzutów pozwanego w kontekście zgromadzonego materiału dowodowego.

Za chybiony uznać należy zarzut naruszenia art. 233§1 k.p.c. poprzez dokonanie błędnej, sprzecznej z zasadami logiki oraz wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego oceny dowodów. W szczególności, trafnie Sąd Okręgowy ocenił jako wiarygodne zeznania przesłuchanych w sprawie świadków, w tym świadka B. Ł.. Zeznania te były szczegółowe, logiczne, odwołujące się do danych wynikających z przedłożonych do akt dokumentów. Zauważyć należy, że B. Ł. pełnił funkcję zarządcy strony powodowej, z racji czego posiadał wiedzę dotyczącą jej sytuacji majątkowej. W kontekście zgromadzonych dowodów, w tym raportu z przeglądu dokumentów (...) sporządzonego przez biegłych rewidentów, wezwań do zapłaty dołączonych do pozwu, zeznań świadków B. Ł. i P. K. oraz w kontekście umorzenia postepowania sanacyjnego i ogłoszenia upadłości (...) sp. z o.o., ustalenia Sądu Okręgowego, zgodnie z którymi sytuacja majątkowa spółki była katastrofalna, a jej zadłużenie ustalone w toku postępowania sanacyjnego wynosiło ponad 30 mln złotych, są prawidłowe. W kontekście ww. dowodów za prawidłowe uznać należy także ustalenia dotyczące zadłużenia powoda istniejącego już w grudniu 2016r. i w 2017r., świadczące o problemach finansowych i braku płynności.

W świetle poczynionych ustaleń faktycznych zasadnie żądanie pozwu zostało uwzględnione na podstawie art. 134 ust. 1 prawa upadłościowego oraz art. 127 ust. 1 prawa upadłościowego. Niesporne jest, iż (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w P. zawiązana została w dniu 25 listopada 2017r. oraz zarejestrowana z dniem 30 listopada 2017r. Zarówno spółka (...) (wspólnik (...)), jak i (...) reprezentowane były przez tę samą osobę – A. P., który z racji pełnienia funkcji prezesa zarządu posiadał dokładne informacje na temat sytuacji majątkowej reprezentowanych spółek. Podjęcie uchwał z dnia 18 grudnia 2017r, 22 grudnia 2017r. i 2 stycznia 2018r. oraz zawarcie umowy z dnia 3 stycznia 2018r. przenoszącej na rzecz (...) sp. z o.o. w wykonaniu zobowiązania do wypłaty dywidendy określonych udziałów w spółkach, w ocenie Sądu Apelacyjnego miało na celu przeniesienie składników majątkowych(...) do innych podmiotów w warunkach narastającej niewypłacalności, a zatem z pokrzywdzeniem wierzycieli. Zgodzić się należy z apelującym, iż zgodnie z art. 193§1 k.s.h. uprawnionymi do dywidendy za dany rok obrotowy są wspólnicy, którym udziały przysługiwały w dniu powzięcia uchwały o podziale zysku, a zatem formalnie (...) sp. z o.o. w P. będąca wspólnikiem (...) sp. z o.o. w dniu podjęcia uchwały o podziale zysku była uprawniona do dywidendy. Zauważyć jednakże należy, że wspólnicy (...), przy wielomilionowym zadłużeniu ww. spółki oraz ogłoszeniu upadłości, nie uzyskaliby wypłaty dywidendy ( a przynajmniej wypłaty jej w pełnej wysokości). Przeniesienie udziałów w spółkach wskazanych w umowie z dnia 3 stycznia 2018r. na zaspokojenie całości roszczeń wynikających z dywidendy winno być zatem zakwalifikowane jako wypełniające dyspozycje z art. 127 prawa upadłościowego. Wskazać również należy, że zgodnie z art. 128 prawa upadłościowego bezskuteczne w stosunku do masy upadłości są odpłatne czynności prawne dokonane przez upadłego będącego spółką w terminie 6 miesięcy przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości z jej wspólnikiem, chyba że druga strona wykaże, że nie doszło do pokrzywdzenia wierzycieli. Takich okoliczności pozwany nie wykazał.

Apelacja dotycząca punktów II do IV zaskarżonego wyroku podlegała zatem oddaleniu jako bezzasadna na podstawie art. 385 k.p.c.

Zasadny był natomiast zarzut dotyczący wadliwego obciążenia strony pozwanej kwotą 10 058 zł tytułem opłaty od pozwu, od uiszczenia której powód był zwolniony. Postanowieniem z dnia 13 czerwca 2019r. (w treści wynikającej z postanowienia Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 9 września 2019r., sygn.. akt (...)) pozwany został zwolniony od kosztów sądowych w całości. Powyższe skutkuje brakiem podstaw do obciążania go opłatą od pozwu. Wobec powyższego, zaskarżony wyrok w punkcie V podlegał zmianie na podstawie art. 386§1 k.p.c. poprzez obciążenie Skarbu Państwa-Sądu Okręgowego w Krakowie niepokrytymi kosztami sądowymi.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c., zasądzając od strony pozwanej na rzecz powoda całość kosztów (w uwzględnieniu nieznacznego stopnia przegrania sprawy przez powoda na tym etapie procesu), na które złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika obliczone na podstawie §2 pkt 7 w zw. z §10 ust 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie.