Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Krakowie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 grudnia 2022 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący:

SSA Paweł Rygiel

po rozpoznaniu w dniu 13 grudnia 2022 r. w Krakowie na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa Syndyka masy upadłości dłużnika T. S.

przeciwko (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (...) Spółce komandytowej w K.

o zapłatę

na skutek apelacji strony powodowej

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie

z dnia 16 lipca 2021 r. sygn. akt IX GC 158/19

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od strony powodowej na rzecz strony pozwanej kwotę 4.050 zł (cztery tysiące pięćdziesiąt złotych) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

SSA Paweł Rygiel

sygn. akt I AGa 133/22

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 13 grudnia 2022 r.

Pozwem z dnia 11 stycznia 2019 r. powód T. S. wniósł o wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym zasądzającego od pozwanego (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (...) Spółki komandytowej kwotę 120 385,16 zł wraz z odsetkami ustawowymi od 17.11.2018 r. do dnia zapłaty oraz o zasądzenie kosztów procesu. Powód dochodził w/w kwoty tytułem zwrotu 75% kaucji, która stanowiła zabezpieczenie należytego wykonania przez powoda robót jako wykonawcy w oparciu o umowę stron z 26.03.2018 r.

Nakazem zapłaty w postępowaniu nakazowym z dnia 17 stycznia 2019 r. sygn. akt (...) Sąd uwzględnił w całości roszczenie powoda. Pozwany wniósł od nakazu zapłaty zarzuty. Sprawa toczyła się do sygn. akt IX GC 158/19.

W pozwie z dnia 5 lutego 2019 r. powód T. S., powołując się na ten sam stosunek prawny co w sprawie o sygn. akt IX GC 158/19, wniósł o wydanie nakazu zapłaty zasądzającego od pozwanego na jego rzecz kwoty 78 327,30 zł wraz z odsetkami w transakcjach handlowych od 18.06.2018 r. do dnia zapłaty oraz zasądzenie kosztów procesu, jako kwoty zatrzymanej przez pozwanego poza zabezpieczeniem, a dotyczącej robót za które powód wystawił fakturę VAT nr (...).

Nakazem zapłaty w postępowaniu nakazowym z dnia 12 lutego 2019 r. sygn. akt (...) Sąd uwzględnił w całości roszczenie powoda. Strona pozwana wniosła zarzuty od nakazu zapłaty.

Zarządzeniem z dnia 15.11.2019 r. oba pozwy zostały połączone do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia.

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy w Krakowie:

1/ w sprawie o zapłatę kwoty 120 385,16 zł:

- uchylił nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym z dnia 17 stycznia 2019 r. wydany do sygn. akt (...) i powództwo oddalił (pkt 1);

- zasądził od powoda T. S. na rzecz strony pozwanej (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (...) Spółka komandytowa kwotę 9.932 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt 2);

- nakazał ściągnąć od powoda T. S. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Krakowie kwotę 747,60 zł tytułem zwrotu kosztów wyłożonych na mediację w sprawie (pkt 3)

2/ w sprawie o zapłatę kwoty 78 327,30 zł:

- uchylił nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym z dnia 12 lutego 2019 r. wydany do sygn. akt (...) i powództwo oddalił (pkt 4);

- zasądził od powoda T. S. na rzecz strony pozwanej (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (...) Spółka komandytowa kwotę 8.355 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt 5).

Sąd poczynił ustalenia stanu faktycznego co do zawarcia w dniu 26 marca 2018 r. przez (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółką komandytowo- akcyjną w K. jako zamawiającego z (...) jako wykonawcy umowy o wykonanie prac budowlanych wykończeniowych w budynku mieszkalnym jednorodzinnym przy ul. (...) w K..

Sąd wskazał szczegółowo na zapisy umowy. I tak, powołał, że termin zakończenia robót i zgłoszenia do odbioru końcowego strony ustaliły na dzień 20 lipca 2018 r. Termin wykonania robót jest datą odbioru końcowego robót przez zamawiającego (§13 pkt 7 umowy). Do 14 dni od podpisania umowy zamawiający miał zapłacić wykonawcy zaliczkę w wysokości 20% wartości netto robót budowalnych branży elektrycznej i sanitarnej tj. 161 000 zł plus VAT. W § 20 umowy wykonawca wniósł zabezpieczenie należytego wykonania umowy w wysokości 10% wynagrodzenia netto co stanowi kwotę 184 500 zł. Zabezpieczenie zostało wniesione w formie zatrzymania 10% kwoty z każdej faktury, zabezpieczenie służyć miało do pokrycia roszczeń zamawiającego z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania robót. W przypadku wniesienia zabezpieczenia należytego wykonania robót w pieniądzu: 75% kwoty zabezpieczenia należytego wykonania umowy zostanie zwrócone w terminie 30 dni od podpisania przez zamawiającego protokołu odbioru końcowego robót, część kwoty 25% zostanie pozostawione na zabezpieczenie roszczeń z tytułu gwarancji jakości i rękojmi, zostanie zwrócone najpóźniej 15 dni po upływie okresu rękojmi. W § 25 umowy strony ustaliły sposób naliczania kar umownych. W § 26 ustalono, że w razie opóźnienia w zapłacie wynagrodzenia należnego podwykonawcy od wykonawcy przekraczającego 30 dni, zamawiający może wstrzymać zapłatę następnych rat wynagrodzenia należnego wykonawcy do czasu spłaty wierzytelności wszystkim podwykonawcom lub zapłacić bezpośrednio podwykonawcy należność jaką winny jest mu wykonawca.

Strona pozwana wstąpiła w miejsce pierwotnego zamawiającego na mocy umowy cesji z 30 kwietnia 2018 r.

Dalej Sąd poczynił ustalenia dotyczące zapłaty przez zamawiającego powodowi zaliczki w dniu 28 czerwca 2018 r. w wysokości 161 000 zł netto. Wskazał Sąd szczegółowo na wystawiane przez powoda faktury i dokonywane przez pozwaną zapłaty na podstawie przedkładanych faktur. W sposób szczegółowy opisał wystawioną fakturę VAT nr (...) oraz arkusze miesięcznego rozliczenia wykonawcy nr (...) podpisanego przez obie strony.

W dniu 16 października 2018 r. został sporządzony protokół końcowy odbioru robót, z którego wynikało, że zostały one wykonane zgodnie z umową i projektem technicznym. Termin budowy został opóźniony od 28 sierpnia 2018 r. do 10 października 2018 r. z przyczyn zależnych od wykonawcy. Przedmiot umowy posiadał wady i usterki, które wymieniono w załącznikach i termin ich usunięcia ustalono do 30 października 2018 r.

Pismem z dnia 29 października 2018 r. powód, powodując się na § 20 pkt 4 umowy, na zakończenie robót budowlanych oraz podpisanie przez pozwanego protokołu odbioru końcowego wniósł o zwrot 75% zabezpieczenia należytego wykonania tj. kwoty 135 557,44 zł. Natomiast pismem z dnia 6 grudnia 2018 r. powód wezwał pozwanego o uiszczenia kwoty 532 958,53 zł, na które składają się należności: 73 127,82 zł z faktur (...) z faktury (...) z tytułu robót dodatkowych oraz 135 557,44 zł z tytułu zabezpieczenia należytego wykonania umowy.

Do sporządzenia protokołu końcowego odbioru wad i usterek doszło 3 grudnia 2018 r. Końcowe rozliczenie z powodem miało nastąpić po przekazaniu przez wykonawcę oświadczeń podwykonawców o rozliczeniu wzajemnym bez udziału inwestora. Zapis sporządzono, ponieważ powód nie spłacał podwykonawców. Sąd wskazał szczegółowo jakim podwykonawcom powód nie wypłacił terminowo wynagrodzeń.

Powód sam wskazywał, iż zalega podwykonawcom wynagrodzenia w łącznej kwocie 155 736,50 zł i prosił o ich uregulowanie. Strona pozwana uiściła zaległości bezpośrednio podwykonawcom powoda.

Sąd poczynił dalsze ustalenia obejmujące zgłoszenie powodowi przez zamawiającego roszczenia gwarancyjnego, wezwanie do usunięcia wad i pilne naprawy, zagrożone naliczeniem kar umownych. Pismem z dnia 28 listopada 2018 r. pozwany wezwał powoda do zapłaty kary umownej w kwocie 369 000 zł wobec braku usunięcia wszystkich wad przez powoda.

Pismem z dnia 12 marca 2019 r. strona pozwana złożyła powodowi oświadczenie o potrąceniu w/w kwoty 369 000 zł z tytułu naliczonych kar umownych z wierzytelnością, która przysługiwała powodowi w wysokości 302 141,89 zł z tytułu wynagrodzenia za budowę w K. przy ul (...) obliczonego na podstawie podpisanych protokołów i zaakceptowanych wystąpień o roboty budowlane. Dalej pozwany podał, że nastąpiła kompensata wierzytelności powoda roszczenie powoda umorzyło się w całości, natomiast pozwanemu pozostaje wierzytelność w kwocie 66 858,11 zł.

Pismem z dnia 3 stycznia 2019 r. powód wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 83 680,30 zł brutto: w tym 80 500 zł za prace budowlane za maj 2018 r. oraz 3 180,30 zł z tytułu odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych liczonych od 15 czerwca 2018 r. do dnia zapłaty.

W rozważaniach prawnych Sąd I instancji wskazał, że oba powództwa były niezasadne.

W odniesieniu do roszczenia zgłoszonego pozwem z dnia 8 stycznia 2018 r. o zapłatę kwoty 120 385,16 zł Sąd podniósł, że powód dochodził jej jako zwrotu 75% zatrzymanej przez stronę pozwaną kaucji, stanowiącej zabezpieczenie należytego wykonania umowy w wysokości 160 513,55 zł netto. Powód zgodnie z umową stron (§ 20 ust. 4) mógł się domagać zwrotu 75% kaucji po 30 dniach od podpisania protokołu końcowego odbioru robót. Sąd wskazał na art. 647 k.c. dotyczący umowy o roboty budowlane.

Zdaniem Sądu, protokołu z 16 października 2018 r. nie można uznać za końcowy, ponieważ w protokole zostały wymienione wady w wykonanych pracach; tego dnia obiekt nie został też oddany do użytku, co powoduje, że od tej daty powód nie mógł żądać wypłaty kaucji gwarancyjnej. Prace nie zostały wówczas należycie wykonane. Protokołem końcowym był zatem protokół bezusterkowy z 3 grudnia 2018r.

Sąd podniósł, że protokołem końcowym odbioru wad i usterek z dnia 3 grudnia 2018 r. zmieniono zapis umowny dotyczący końcowego rozliczenia z § 26 ust. 4. Końcowe rozliczenie z wykonawcą mogło zatem nastąpić po przekazaniu przez wykonawcę oświadczeń podwykonawców o rozliczeniu wzajemnym bez udziału inwestora. Tymczasem powód pozostawał w zwłoce z wypłatą wynagrodzeń dla podwykonawców – o czym świadczyły dokumenty przedłożone przez pozwaną, która była wzywana przez podwykonawców do zapłaty w miejsce powoda; również sam powód przyznał tę okoliczność. Pozwany otrzymywał zawiadomienia od podwykonawców już we wrześniu 2018 r. Pismem z dnia 7 stycznia 2019 r. strona pozwana poinformowała powoda o braku możliwości wzajemnego rozliczenia stron z uwagi na nieprzedstawienie przez powoda oświadczeń podwykonawców rozliczenia ich z należności – pomimo zobowiązania w protokole końcowym odbioru wad i usterek z 3 grudnia 2018 r. W ocenie Sądu to właśnie z powodu opóźnień powoda w regulowaniu zobowiązań wobec swoich podwykonawców spowodowało zastrzeżenie w protokole z 3 grudnia 2018 r. o wzajemnym rozliczeniu stron po zaspokojeniu przez powoda roszczeń podwykonawców.

Sąd podniósł nadto, że na fakt, iż strona pozwana nie jest dłużnikiem powoda wskazuje oświadczenie pozwanej z dnia 12 marca 2019 r. o potrąceniu wierzytelności, które powód otrzymał 15 marca 2019 r. Strona pozwana dokonała w ocenie Sądu skutecznego potrącenia wierzytelności przysługującej pozwanej wobec powoda w kwocie 369 000 zł tytułem naliczonych kar umownych wynikających z umowy (wezwanie do zapłaty kary umownej z dnia 28.11.2018 r. naliczana wobec nieterminowego zrealizowania przedmiotu umowy i kara umowna za zwłokę w usunięciu wad stwierdzonych przy odbiorze) z wierzytelnością która przysługuje powodowi w wysokości 302 141,89 zł z tytułu wynagrodzenia za wykonane roboty budowlane, a obliczonego na podstawie podpisanych protokołów i zaakceptowanych wystąpień o roboty budowlane, którego część została przeznaczona na zabezpieczenie należytego wykonania umowy.

Strona pozwana w oparciu o art. 647 ¹ § 1 k.c. jako inwestor odpowiadała solidarnie z wykonawcą za zapłatę wynagrodzenia należnego podwykonawcom z tytułu wykonanych robót budowlanych, a zatem z uwagi na brak spełnienia świadczenia przez powoda musiała spełnić świadczenie na rzecz podwykonawców powoda. Strona pozwana wykazała, że spłaciła cudzy dług. Zatem na podstawie art. 376 k.c. w zw. z § 26 ust. 4 umowy z dnia 26 marca 2018 r. strona pozwana jako solidarnie zobowiązana do zapłaty wynagrodzenia podwykonawcom ma prawo do regresu i to w pełnym zakresie. Pozwana spółka potrąciła ze skutkiem prawnym kwoty wyższe niż kwota dochodzona w pozwem w sprawie IX GC 158/19, co wykazała stosownymi dokumentami.

Wobec powyższego Sąd uchylił nakaz zapłaty na zasadzie art. 493 § 4 k.p.c. i w pkt 1 oddalił powództwo z dnia 11.01.2019 r., zaś o kosztach procesu orzekł w pkt 2 na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. W pkt 3 Sąd nakazał pobrać od powoda na mocy art. 83 u.k.s.c. kwotę wydatków wyłożoną przez Skarb Państwa.

W odniesieniu do pozwu z dnia 5 lutego 2019 r. Sąd wskazał, że również nie było ono uzasadnione. Z przedłożonych w sprawie dowodów wynikało, że strona pozwana w sposób zgody z zapisami umowy i ustaleniami stron rozliczyła fakturę nr (...). Sąd odniósł się szczegółowo do okoliczności związanych z zatrzymaniem przez pozwaną 10% wartości robót stałych tytułem zabezpieczenia, natomiast kwota 80 500 zł podlegała rozliczeniu jako 50% zaliczki na co powód wyraził zgodę podpisując arkusze miesięcznego rozliczenia wykonawcy z 30 maja 2018 r. W ocenie Sądu zaliczka została zatem rozliczona w sposób, jaki pozwany wskazał w dokumentach rozliczeniowych - co też zostało potwierdzone podpisami powoda. Wobec powyższego Sąd uchylił nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym z dnia 12.02.2019 r. sygn. akt (...) na zasadzie art. 493 § 4 k.p.c. i oddalił powództwo. O kosztach procesu Sąd orzekł w pkt 5 na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c.

Od powyższego orzeczenia, zaskarżając wyrok w całości, apelację wniósł powód. Zarzucił naruszenie przepisów postępowania tj.:

- art. 217 § 1 i 3 k.p.c. zw. z art. 227 k.p.c. poprzez niedopuszczenie zgłoszonego prawidłowego dowodu z dokumentów w postaci Protokołu konieczności robót dodatkowych nr (...) z dnia 20.09.2018 r. na okoliczność uznania przedłużenia terminu wykonania całego zadania do dnia 30.10.2018 r. dla faktu braku naliczenia kar umownych, podczas gdy dowód ten dotyczy okoliczności mających dla sprawy istotne znaczenie, a sporne okoliczności nie zostały jeszcze dostatecznie wyjaśnione;

- art. 228 k.p.c. polegające na: a/ nieuwzględnieniu, że z pięciu dokumentów odbioru robót z 16.10.2018 r., 30.10.2018 r., 16.11.2018 r. 29.11.2018 r. i 03.12.2018 r., tylko protokół który pochodził z 16.10.2018 r. Protokół Końcowy Odbioru (...) stanowił literalnie protokół końcowy określony w § 13 pkt. 5 umowy stron; b/ nieuwzględnieniu, że Protokół Odbioru Końcowego robót określony w § 13 pkt. 5 umowy nie określał, że ma być to odbiór bez wad i usterek, podczas gdy fakt ten jest powszechnie znany, a w konsekwencji błędne ustalenie faktyczne, iż Protokół z dnia 16.10.2018 r. nie jest odbiorem końcowym; c/ nieuwzględnieniu, że na dzień 17.11.2018 r. tj. 31 dzień po piśmie o wypłatę kaucji gwarancyjnej przypadającej od dnia 16.10.2018 r. strona pozwana nie miała żadnych zawiadomień od podwykonawców powoda o zaległościach w płatnościach, a pierwsze pismo jakie otrzymała pozwana to datowane z dnia 10 grudnia 2018 r. od A., podczas gdy fakt ten jest powszechnie znany, a w konsekwencji błędne ustalenie faktyczne, iż przyszły wpis z dnia 03.12.2018 r. ma znaczenie dla biegu zdarzeń jakie winny się wydarzyć w dniu 17.11.2018 r. tj. dla wypłaty 75% kaucji gwarancyjnej;

- art. 231 k.p.c. poprzez: a/ błędne przyjęcie, że Protokół Odbioru Końcowego z dnia 16.10.2018 r. nie można uznać za końcowy, ponieważ w protokole zostały wymienione wady w wykonanych pracach oraz obiekt nie został tego dnia oddany do użytku podczas gdy tylko ten protokół spośród pięciu spełniał definicję i zapisy dla protokołu końcowego odbioru robót, a zatem był on protokołem końcowym; b/ błędne ustalenie, że pozwany otrzymywał zawiadomienia od podwykonawców dotyczące zalegania z wypłatą już we wrześniu 2018 r., podczas gdy brak jest na to dowodów z dokumentów, a jedynym dowodem jest pismo z A. z 10.12.2018 r., co w konsekwencji doprowadziło do nieprawidłowego ustalenia, iż powód zalegał w terminie przypadającym na wypłatę 75% kaucji gwarancyjnej, podczas gdy jedynym dowodem na ten fakt, jest pismo A. z dnia 10 grudnia 2018 roku;

- art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie sprzecznej z zasadami logiki i doświadczenia życiowego oraz zapisów umownych oceny dowodów i błędne ustalenie, że Protokołu Odbioru Końcowego z dnia 16.10.2018 r. nie można uznać za końcowy zgodnie z § 13 pkt. 7 umowy, ponieważ: a/w protokole zostały wymienione wady w wykonanych pracach, a miał on być bezusterkowy, podczas gdy umowa stron nie przewidywała by protokół odbioru końcowego miał być bez wad zgodnie z §13 pkt 7 umowy; b/ tego dnia obiekt nie został oddany do użytku, podczas gdy zgodnie z umową powód nie był zobowiązany oddać obiektu do użytkowania, gdyż ta czynność spoczywała na stronie pozwanej, a także brak jest w umowie zapisu o oddaniu obiektu do użytkowania. Ponadto w Protokole Odbioru Końcowego z dnia 16.10.2021 r. w części III pkt. 5 pozwany przyznał „....pozwalające na użytkowanie...” co jest jednoznaczne z „oddaniem do użytku”;

Powód zarzucił także naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art. 65 § 1 k.c. poprzez jego niezastosowanie i dokonanie błędnej wykładni oświadczeń woli stron złożonych w dniu 03.12.2018 r. w przedmiocie zmiany zapisów umowy, polegającej na przyjęciu, że zmienia się zapis umowy co do terminów rozliczenia się stron, pomimo iż z materiału dowodowego w postaci umowy oraz protokołu z dnia 03.12.2018 r. wynika że wnioskiem stron jest nowy zapis, a nie powzięcie nowego zapisu umownego, gdyż zgodnie z § 26 pkt. 4 zapis taki obowiązywał już w umowie.

Apelujący wniósł o uchylenie wyroku w całości i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego.

Strona pozwana wniosła o oddalenie apelacji i zasądzenie od powoda na rzecz strony pozwanej zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Postanowieniem z dnia 22 kwietnia 2022 r. Sąd Apelacyjny w Krakowie zawiesił postępowanie w sprawie na podstawie art. 174 § 1 pkt 4 k.p.c. (pkt I) i podjął postępowanie z udziałem syndyka masy upadłości T. S. na postawie art. 180 § 1 pkt 5 b) k.p.c. i art. 174 § 3 k.p.c. (k. 872).

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja strony powodowej - jako niezasadna - podlegała oddaleniu.

Ustalenia stanu faktycznego zostały poczynione przez Sąd I instancji prawidłowo, z poszanowaniem reguł wyrażonych w art. 233 § 1 k.p.c., co sprawiło, że tutejszy Sąd Apelacyjny przyjął go za własny. Prawidłowe ustalenia faktyczne stanowiły konsekwencję przeprowadzenia przez Sąd Okręgowy poprawnej oceny wszystkich zgromadzonych w sprawie dowodów i stały się one podstawą dokonania właściwych rozważań prawnych. Również rozważania Sądu I instancji są w ocenie Sądu Apelacyjnego właściwe, wszechstronne i należycie osadzone zarówno w materiale dowodowym sprawy, jak i w przepisach prawa.

Nie zasługiwały na uwzględnienie zarzuty powoda dotyczące naruszenia przepisów postępowania, w tym poczynienia nieprawidłowej oceny dowodów, w szczególności w zakresie protokołów końcowych odbioru robót.

Zważyć należy, że strony w § 13 ust. 5 umowy z dnia 26 marca 2018 r. ustaliły, że przedmiotem odbioru końcowego miał być zakres ustalony w § 1 umowy. Z kolei § 1 w sposób całościowy określał jakie dokładnie prace zobowiązał się wykonać powód jako wykonawca, w zakresie zaś prac szczegółowych odwoływał się do załącznika nr 2 stanowiącego integralną część umowy. W ocenie Sądu Apelacyjnego oczywistym jest zatem, że odbiór końcowy dotyczył bezusterkowego wykonania prac. Apelujący w sposób niezgodny z zasadami logiki i doświadczenia życiowego oraz zawodowym charakterem wykonywanej działalności w zakresie robót budowlanych argumentował, iż protokołem końcowym odbioru robót jest pierwszy z podpisanych protokołów, skoro dotyczył zakończenia prac i został nazwany Protokołem końcowym odbioru robót. Tymczasem odbiór końcowy miał dotyczyć prawidłowo wykonanego przedmiotu umowy, bowiem jest oczywistym, że odbiór inwestycji może nastąpić dopiero po stwierdzeniu, że nie zachodzą żadne usterki w wykonanych pracach. Umowa stron nie musiała zawierać zapisu, że protokół końcowy dotyczy bezusterkowego obioru prac. Jak wynika zaś z protokołu z dnia 16 października 2018 r. powód wykonał roboty zgodnie z umową i projektem technicznych, jednakże przedmiot odbioru posiadał wady i usterki wymienione w załączniku. Powód zobowiązał się do usunięcia tych wad do 30 października 2018 r. Sąd I instancji prawidłowo ocenił, że skoro do ostatecznego bezusterkowego odbioru prac doszło w dniu 3 grudnia 2018 r., to ten właśnie protokół, z tej daty, należy uznać za końcowy. Również wówczas było dopiero możliwe oddanie budynku do użytku, skoro dopiero na tym etapie doszło do usunięcia wad.

Sąd dokonał również prawidłowych ustaleń co do zaległości powoda w regulowaniu zobowiązań pieniężnych wobec podwykonawców. Wskazał na dowody w postaci pisemnych wezwań podwykonawców A., K. S., M. M., M. W. oraz zeznania świadków. Jak bowiem wynikało z zeznań świadka G. S., do strony pozwanej już w lipcu 2018 r. docierały informacje o zaległościach powoda w płatnościach podwykonawcom; z kolei świadek J. S. wskazywała na takie informacje uzyskiwane we wrześniu 2018 r. Wbrew twierdzeniom powoda pismo A. z 10 grudnia 2018 r. nie stanowiło zatem pierwszej informacji dla spółki o zaległościach. Gdyby strona pozwana nie posiadała wcześniej wiedzy o braku regulowania przez powoda wynagrodzeń wobec podwykonawców, to nie doszłoby w dniu 3 grudnia 2018 r. do zmiany zapisu umowy dotyczącego końcowego rozliczenia po przekazaniu przez powoda oświadczeń podwykonawców o wzajemnym rozliczeniu bez udziału inwestora. Zmiana ta została dokonana na mocy protokołu końcowego z dnia 3 grudnia 2018 r. Sąd Apelacyjny podziela ocenę Sądu I instancji, że zapis ten skutecznie zmienił postanowienie § 26 ust. 4. Nie doszło w tym zakresie do naruszenia art. 65 § 1 k.c. i błędnej wykładni oświadczeń woli. Powód sam w korespondencji kierowanej do pozwanej wskazywał na zaległości wobec podwykonawców. Skoro zatem nie dokonał on na ich rzecz terminowej zapłaty i nie przedstawił koniecznych oświadczeń podwykonawców o wzajemnym rozliczeniu, to strona pozwana na zasadzie art. 647 ¹ k.c. dokonała zapłaty należności na rzecz podwykonawców powoda jako dłużnika. Pozwana spółka dokonała następnie skutecznego potrącenia wierzytelności składając oświadczenie z dnia 12 marca 2019 r., którym potrąciła wierzytelności w kwocie 369 000 zł z tytułu naliczonych kar umownych, a która to kwota była wyższa niż dochodzona przez powoda. Naliczone kary umowne znajdowały oparcie w zapisach umowy, a dotyczyły nieterminowego zrealizowania przedmiotu umowy (gdzie w protokole podpisanym przez powoda zawarto zapis, że do opóźnienia doszło z przyczyn zależnych od wykonawcy) i zwłoki w usunięciu wad stwierdzonych przy odbiorze. Podkreślenia wymaga, że sam powód podpisał protokół odbioru z dnia 16 października 2018 r., w którym stwierdzono, że prace zostały one wykonane z opóźnieniem (okres opóźnienia od 28 sierpnia 2018 r. do 10 października 2018 r.) z przyczyn go obciążających.

Powód nie wykazał zatem zasadności żądania zapłaty kwoty 120 385,16 zł tytułem zwrotu 75% kaucji gwarancyjnej.

Sąd I instancji prawidłowo oddalił również drugie powództwo o zapłatę kwoty 78 327,30 zł. Powód podnosił, że 30 maja 2018 r. wystawił fakturę nr (...) na kwotę 521 636,21 zł. Strona pozwana zatrzymała 10% zabezpieczenia tj. kwotę 48 229,69 zł netto, a po 14 dniach w dacie 15 czerwca 2018 r. przelała z w/w faktury powodowi kwotę 395 009,72 zł. W ocenie powoda pozwana zatrzymała zatem bez podstawnie żądaną w pozwie pozostałą kwotę 78 327,30 zł.

Sąd Okręgowy w sposób właściwy powołał się na zapisy § 15 pkt 2 i 3 umowy stron, dotyczące rozliczenia w oparciu o wystawione faktury częściowe które miały zostać sporządzone na podstawie podpisanych protokołów odbioru robót częściowych. Z kolei § 15 pkt 1 stanowił o zobowiązaniu strony pozwanej do zapłaty na rzecz powoda zaliczki w łącznej wysokości 161 000 zł netto. Powód wystawił fakturę zaliczkową nr (...) (...) (...) w dniu 20 czerwca 2018 r. na kwotę 161 000 zł netto (173 880 zł brutto), gdzie strona pozwana dokonała na jej podstawie przelewu zaliczki 28 czerwca 2019 r. Z przedłożonych w sprawie dokumentów wynika, że powód w dniu 30 maja 2018 r. wystawił fakturę VAT (...) na kwotę 521 636,71 zł w oparciu o: zaakceptowany przez stronę pozwaną Wniosek o wystawienie świadectwa odbioru robót (...) oraz miesięczne rozliczenia wykonawcy nr (...) z dnia 30 maja 2018 r. Powód zaakceptował wszystkie pięć arkuszy miesięcznego rozliczenia wykonawcy nr (...). W rozliczeniu tym ustalono, że zaliczka będzie rozliczona w kwotach dwa razy po 80 500 zł, łącznie 161 000 zł netto. Jak wynikało z arkuszy A i C łączna wartość robót rozliczeniowych stałych i dodatkowych wynosiła 482 996,95 zł (461 269,89 zł roboty stałe i 21 727,06 zł roboty dodatkowe i zamienne). Strona pozwana zgodnie z § 20 ust. 2 pkt c umowy zatrzymała kwotę stanowiącą 10% wartości robót stałych jako zabezpieczenie należytego wykonania umowy, tj. zatrzymała kwotę 46 126,99 zł. Z kolei z arkusza G wynikało, iż kwota 80 500 zł stanowiąca 50% zaliczki zostanie odliczona od kwoty należnej powodowi. Znalazło to wyraz w arkuszu I, gdzie należna powodowi kwota wyniosła 356 369,96 zł netto. Strona pozwana doliczyła podatek VAT do powyższej wartości i następnie wypłaciła powodowi kwotę 395 009,72 zł brutto w dacie 15 czerwca 2018 r. Sąd prawidłowo wskazał również na okoliczności związane z wpłatą zaliczki w kwocie 161 000 zł netto przez cedenta (...) sp. z o.o. S.K.A. i uzgodnienie jej zwrotu oraz ponownej wypłaty przez stron pozwaną. Druga część zaliczki została w podobny sposób wpłacona przy rozliczeniu faktury nr (...) z dnia 30 czerwca 2018 r. Strona pozwana wykazała zatem prawidłowe rozliczenie spornej faktury i brak zasadności żądania powoda zapłaty kwoty 78 327,30 zł.

Zasadnie zatem Sąd I instancji na podstawie art. 493 § 4 k.p.c. uchylił oba nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym i oddalił oba powództwa.

Apelacja strony pozwanej podlegała zatem oddaleniu w całości, o czym Sąd orzekł w pkt 1 na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd rozstrzygnął na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. i w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu.

SSA Paweł Rygiel