Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Krakowie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 kwietnia 2024 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSA Sławomir Jamróg

Protokolant: Julia Grabowska

po rozpoznaniu w dniu 4 kwietnia 2024 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa Syndyka masy upadłości (...) Spółka z o.o. Spółki komandytowej w upadłości w R.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w K.

o wydanie

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie

z dnia 12 maja 2023 r., sygn. akt IX GC 742/22

1. oddala apelację;

2. zasądza od powoda na rzecz strony pozwanej, tytułem kosztów postępowania apelacyjnego, kwotę 8 100 zł (osiem tysięcy sto złotych) z odsetkami,
w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty.

Sygn. akt I AGa 266/23

UZASADNIENIE

W pozwie wniesionym 13 czerwca 2022 r. skierowanym przeciwko pozwanej (...) S.A. w K. powód Syndyk masy upadłości (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa w upadłości w R. wniósł o nakazanie pozwanej wydania:

- Skraplacza (...) nr serii (...)

- Skraplacza (...) nr serii (...)

- zespołu sprężarkowego (...)nr serii (...)

- zespołu sprężarkowego (...) nr serii (...)

- zbiornika do zespołu sprężarkowego nr serii (...)

- zbiornika do zespołu sprężarkowego nr serii (...)

Ewentualnie wniósł o zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda świadczenia pieniężnego w wysokości 370 000 zł tytułem równowartości ww. ruchomości wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia doręczenia odpisu pozwu do dnia zapłaty.

Uzasadniając zgłoszone żądanie powód podniósł, że (...) sp. z o.o. sp. k. pozostawiła na placu budowy ruchomości stanowiące jej własność. Ruchomości te przejęła strona pozwana w związku z postępowanie upadłościowym inwestora tj. spółki (...) sp. z o.o. w upadłości. Wskazała, że pozwana zawarła z syndykiem masy upadłości umowę sprzedaży nieruchomości w N., wobec czego roszczenie nie jest roszczeniem związanym z prowadzeniem działalności gospodarczej.. Powód wskazał, że podejmował w stosunku do pozwanej wielokrotne próby polubownego rozwiązania sporu.

W odpowiedzi na pozew z dnia 18 stycznia 2023 r. strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości, o zasądzenie od powoda na rzez pozwanej kosztów procesu.

Pozwana podniosła m.in. zarzut przedawnienia zarówno roszczenia windykacyjnego jak i roszczenia pieniężnego. W jego ocenie zastosowanie ma art. 118 k.c., a roszczenie w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą przedawnia się z upływem 3 lat.

Wyrokiem z dnia 12 maja 2023 roku Sygn. akt IXGC 742/22 Sąd Okręgowy w Krakowie oddalił powództwo główne i ewentualne, uwzględniając zarzut przedawnienia roszczenia i zasądził od powoda na rzecz strony pozwanej kwotę 10.817 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Podstawę tego rozstrzygnięcia stanowił następujący stan faktyczny:

(...) sp. z o.o. sp. k. w upadłości była stroną umowy podwykonawczej nr (...) (...) z dnia 17 kwietnia 2017 r. zawartej z (...) S.A. (poprzednio (...) S.A.), której przedmiotem było kompleksowe wykonanie instalacji chłodniczej w ramach inwestycji realizowanej na zlecenia inwestora (...) sp. z o.o. pn. „Budowa hali(...) wraz z infrastrukturą techniczną i drogową,

(...) sp. z o.o. sp. k. w upadłości wykonała część zakresu przedmiotowego umowy. Pace zostały wstrzymane z uwagi na popadnięcie przez inwestora tj. (...) sp. z o.o.) w stan niewypłacalności. Zgodnie z umową wynagrodzenie (...) sp. z o. o. za wykonanie przedmiotu umowy miało wynieść 2 300 000 zł netto + Vat. Prace zostały wykonane na kwotę 920 000 zł . Wykonawca nie uzyskał zapłaty wynagrodzenia, wobec czego koniecznym było wystosowanie sprawy na drogę postępowania sądowego. W tym zakresie został wydany nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym wydany przez Sąd Okręgowy w K. (sygn. akt (...)) na kwotę 820 078,80 zł.

Postanowieniem z dnia 24 kwietnia 2018 r. Sąd Rejonowy (...) w K. X Wydział Gospodarczy wyznaczył tymczasowego nadzorcę sądowego dla spółki (...) sp. z o.o., a w dniu 15 października 2018 r. w sprawie o sygn. (...) ogłosił upadłość inwestora, zatwierdził warunki sprzedaży składników majątkowych stanowiących znaczną część przedsiębiorstwa, opisanego i oszacowanego przez rzeczoznawcę na rzecz (...) S.A. w K.. W dniu 29 listopada 2018 r. syndyk masy upadłości inwestora zawarł z pozwaną umowę sprzedaży nieruchomości w formie aktu notarialnego rep. A (...), której przedmiotem była sprzedaż nieruchomości składająca się z działek oznaczonych (...) i (...).

(...) sp. z o.o. podejmował w stosunku do spółki (...) sp. z o.o. oraz w stosunku do syndyka do syndyka spółki polubownego rozwiązania sporu, tj. odzyskania ruchomości.

Po ogłoszeniu upadłości (...) sp. z o. o. sp. k. syndyk upadłości kierował do syndyka masy upadłości (...) sp. z o.o. w upadłości wezwania do udzielania informacji czy ruchomości objęte spisem inwentarza zostały zlikwidowane oraz jaka kwota wpłynęła do masy upadłości z tytułu likwidacji ruchomości.

Przy tym stanie faktycznym Sąd Okręgowy uznał, że powództwo o wydanie ruchomości ewentualnie o zapłatę nie zasługiwało na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy odwołał się do art. 118 k.c. i uznał, że w tym przypadku roszczenie jest związane z prowadzeniem działalności gospodarczej, co oznacza, że termin przedawnienia wynosi trzy lata. Sąd Okręgowy wskazał, że strona pozwana weszła w posiadanie ruchomości w związku z postępowaniem upadłościowym spółki (...) sp. z o.o. w upadłości (inwestorem przedsięwzięcia budowlanego przy ul. (...) w N.). Czynności wszystkich podmiotów zaangażowanych w przedsięwzięcie budowlane (wykonawca, podwykonawca, inwestor) były związane z działalnościami gospodarczymi, co wypełnia literalnie brzmienie art. 118 kc. Sąd Okręgowy uznał, że roszczenia o charakterze gospodarczym nie muszą mieć wyłącznie źródła w zawartej umowie, mogą wynikać z dowolnych działań, które niosą skutki cywilne. Wykonawca, podwykonawca i inwestor byli powiązani ze sobą umowami o charakterze gospodarczym. Była to w istocie konstrukcją świadczenia przez podwykonawcę na rzecz podmiotu trzeciego (w tym przypadku inwestora) jako sposobu realizacji zobowiązań podwykonawcy nad rzecz wykonawcy, a taka konstrukcja ma charakter cywilny, a w niniejszym przypadku ma charakter gospodarczy. Nie wydłuża też terminu przedawnienia termin fakt objęcia powoda zarządem przez syndyka i postawienie w stan upadłości, bowiem dalej źródłem roszczeń są działania cywilne związane z działalnością gospodarczą wszystkich zainteresowanych.

Powód miał wystarczająco dużo czasu, aby już w kwietniu 2019 r. , kiedy to zostało do pozwanej wystosowane pismo wskazujące na istnienie sporu o zwrot ruchomości, złożyć w tym zakresie pozew. Tego powód nie uczynił.

W dniu 29 listopada 2018 r. pozwany zawarł z syndykiem masy upadłości (...) sp. z o.o. w upadłości w K. umowę sprzedaży nieruchomości w N., sprzedaży dokonano zgodnie z postanowieniem Sądu Rejonowego (...)w K. z dnia 15 października 2018 r. sprzedaż obejmowała m.in. halę magazynową i wszystko co się w niej znajdowało, w tym sporne ruchomości. Roszczenie jest wymagalne z dniem 29 listopada 2018 r. Zgodnie z art. 118 kc koniec okres przedawnienia przepada na ostatni dzień roku kalendarzowego, tj. w niniejszym przypadku na koniec 2021 r. Pozew został złożony w dniu 13 czerwca 2022 r. a więc po upływie terminu przedawnienia.

Mając powyższe na uwadze Sąd oddalił powództwo w całości czym orzeczono w pkt Jako podstawę rozstrzygnięcia o kosztach procesu powołano art. 98 k.p.c.

Apelację od tego wyroku wniósł powód zaskarżając orzeczenie w całości, zarzucając:

1.  naruszenie prawa materialnego a to art. 118 k.c. poprzez przyjęcie, że roszczenie powoda jest związane z prowadzeniem działalności gospodarczej i ulega przedawnieniu w terminie 3 lat, co w konsekwencji doprowadziło do nierozpoznania istoty sprawy, art. 5 k.c. w zw. z art. 117 § 2 k.c. z poprzez jego niezastosowanie w zakresie podniesionego przez pozwanego zarzutu przedawnienia i brak uznania zarzutu za nadużycie prawa podmiotowego, podczas, gdy za zastosowaniem art. 5 k.c. przemawiają okoliczności sprawy, w tym charakter dochodzonego roszczenia, co doprowadziło w konsekwencji do nierozpoznania istoty sprawy,

2.  naruszenie przepisów postępowania mające wpływ na wynik sprawy, tj.:

- art. 227 k.p.c. w zw. z art. 235 ² § 2 k.p.c. poprzez pominięcie przez Sąd dowodów z zeznań świadków zawnioskowanych w pkt 10 pozwu bez wskazania podstawy prawnej tego rozstrzygnięcia, co w konsekwencji uniemożliwia kontrolę instancyjną wydanego postanowienia, a także pozbawiło powoda możliwości udowodnienia twierdzeń i faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy,

- art. 227.k.p.c. w zw. z art. 235 ² § 2 k.p.c. poprzez pominięcie przez Sąd dowodu z opinii biegłego zawnioskowanego w pkt 11 pozwu, pomimo, iż był to dowód istotny dla rozstrzygnięcia sprawy.

Powód wniósł o uchylenie wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania, zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych, a także o rozpoznanie postanowień o pominięciu zawnioskowanych przez powoda dowodów ze źródeł osobowych (pkt 10 pozwu) i opinii biegłego (pkt 11 pozwu).

Powód powołał się na fakt pozostawienia ruchomości na placu budowy prowadzonej przy ul. (...) w N. przez (...) sp. z o.o. sp. k. na podstawie umowy podwykonawczej zawartej z wykonawca tj firmą (...) S.A. (następnie (...) S.A.) . Ruchomości te nie zostały wbudowane i nie stały się częścią składowa nieruchomości inwestora tj (...) Sp. z o.o. w upadłości. Strona pozwana nabywając nieruchomość od syndyka (...) Sp. z o.o. nie nabyła ruchomości. Pozwanej nie łączył powoda żaden stosunek prawny stąd według powoda miał zastosowanie sześcioletni termin przedawnienia. Ponadto podniósł, że zarzut przedawnienia jest sprzeczny z zasadami współżycia społecznego albowiem na dochodzenie roszczenia wpływ miała upadłość inwestora oraz Pandemia Covid -19.

Strona pozwana, podtrzymując stanowisko o zastosowaniu termin przedawnienia trzyletniego, wniosła o oddalenie apelacji i o zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

Rozpoznając apelację Sąd Apelacyjny uznał za własne ustalenia Sąd Okręgowego i zważył co następuje:

Uzasadnienie zaskarżonego wyroku jasno wskazuje motywy oddalenia powództwa. W aspekcie uwzględnienia zarzutu przedawnienia bezprzedmiotowe było prowadzenie postepowania dowodowego i zarzut naruszenia art. 227 k.p.c. w zw. z art. 2352 § 2 k.p.c. nie jest zasadny.

Sąd Apelacyjny nie kwestionuje prezentowanego w uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z dnia 29 września 2017 r. V CSK 41/17 poglądu, że roszczenie windykacyjne dochodzone w procesie, nie jest co do zasady roszczeniem związanym z prowadzeniem działalności gospodarczej, w sytuacji, gdy strony sporu nie łączył żaden stosunek prawny. W tym jednak wypadku ocena nie może być oderwana od okoliczności i brak jest podstaw do uznania, że ww. teza ma charakter absolutny.

Utrata posiadania ruchomości nastąpiła niewątpliwie w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą (...) Sp. z o.o. sp.k. w upadłości w R.. Roszczenie nie jest wprawdzie kierowane w stosunku do podmiotu powiązanego z upadłym stosunkami opartymi na umowie o roboty budowlane jaką łączyła inwestora z wykonawcą czy też powiązanego stosunkami opartymi na umowie podwykonawczej, jednak z niekwestionowanych ustaleń wynika, że pozwana weszła w posiadanie ruchomości w związku z gospodarczymi konsekwencjami działalności prowadzonej przez podmiot pozostający ze strona powodową w stosunku gospodarczym tj w związku z postępowaniem upadłościowym spółki (...) sp. z o.o. w upadłości. Słusznie więc Sąd pierwszej instancji przyjął, że źródłem roszczeń są zdarzenia cywilnoprawne związane bezpośrednio z działalnością gospodarczą wszystkich zainteresowanych. W literaturze dominuje trafny postulat szerokiej interpretacji pojęcia "roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej" (R. Trzaskowski, Roszczenia, s. 3 i n.; P. Machnikowski, w: E. Gniewek, P. Machnikowski, Komentarz KC, 2017, art. 118, Nb 4; P. Zakrzewski, w: M. Habdas, M. Fras, Komentarz KC, t. 1, 2018, art. 118, Nt 13). Według niekwestionowanych twierdzeń pozwanej weszła ona w posiadanie w związku z objęciem w zarząd nieruchomości, nabytych na podstawie umowy sprzedaży w ramach własnej działalności gospodarczej. Nawet jeżeli ruchomości te nie były objęte czynnością prawną sprzedaży, to istnieje funkcjonalny związek wejścia w posiadanie ruchomości z działalnością gospodarczą pozwanej jak i w związku z konsekwencjami działalności gospodarczej inwestora. To właśnie w związku z ta działalnością ruchomości znalazły się na jednej z nieruchomości nabytej od syndyka.

To czy doszło do skutecznego nabycia ruchomości (art. 313 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Dz.U.2017.2344 t.j. , dalej Prawo upadłościowe) zależy od oceny czy ruchomości w chwili nabycia i wejścia w posiadanie stanowiły cześć składową instalacji połączonej z nieruchomością (art. 47§1 k.c.) lub też przynależności, których byt prawny może wiązać się ze skutkami czynności (art. 52k.c.). Jednak ani kwestia połączenia ani też wykładnia umowy nie była przedmiotem oceny sądu pierwszej instancji. Sama umowa nie stanowiła nabycia zorganizowanej części przedsiębiorstwa, stąd nie można też przyjąć domniemania nabycia wszystkich składników majątkowych. Była to bowiem umowa zbycia składnika majątkowego stanowiącego znaczną część przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 56 a ust. 1 Prawa Upadłościowego. Brak zaś umowy stanowiącej źródło tytułu do nabycia ruchomości byłby równoznaczny z obaleniem domniemania dobrej wiary powołanej przez Sąd pierwszej instancji. Pozwana musiałaby mieć uzasadnione przekonanie do uznania, że przysługuje jej skuteczne względem właściciela prawo. Zakładając więc hipotetycznie, że nie były to części składowe czy przynależności, to takiego przekonania wypływającego z umowy zawartej z syndykiem mieć nie mogła. Nie oznacza to jednak potrzeby wyjaśniania tej kwestii.

Bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność polegającą na zażądaniu świadczenia w najwcześniej możliwym terminie (art. 120 § 1 zdanie drugie k.c.). Jeżeli ruchomości jak twierdzi powód nie stanowiły składnika masy i syndyk objął rzecz nienależącą do upadłego, to nic nie stało na przeszkodzie wystąpienia do syndyka o wyłącznie z masy i o wydanie ruchomości (art. 73 w zw. z art. 70 prawa Upadłościowego). Powód nie może przedłużyć sobie terminu tylko dlatego, że nie podjął czynności zmierzających do odzyskania ruchomości dostarczonych przez upadłego w ramach umowy podwykonawczej z (...) S.A.(poprzednio (...) S.A. ) i pozostawionych na (...) Sp. z o.o. w upadłości. Jeżeli zaś do wydania byłby zobowiązany upadły w ramach rozliczeń z tytułu niezakończonej inwestycji to zobowiązanie do wydania przekształciłoby się w roszczenie pieniężne. Pieniężne roszczenie służyłoby także w wypadku zbycia określonego w art. 70 ust. 2 Prawa Upadłościowego. Roszczenie to jednak nie służyłoby względem pozwanej. Jeżeli więc powód dochodzi wydania ruchomości, których posiadanie przejął nabywca nieruchomości upadłego inwestora, to trudno przyjąć podstawy do wydłużenia terminu przedawnienia w stosunku do osób obejmujących ruchomości wraz z nieruchomościami przekazanymi przez syndyka.

W dniu 29 listopada 2018 r. syndyk masy upadłości inwestora zawarł z pozwaną umowę sprzedaży nieruchomości w formie aktu notarialnego rep. A (...), której przedmiotem była sprzedaż nieruchomości składająca się z działek oznaczonych (...) i (...). Pismo powoda z dnia 6 maja 2019r wskazuje na świadomość posiadania ruchomości przez pozwaną. Z końcem więc roku 2022r. termin przedawnienia zakończył bieg. Pozew zaś złożono 6 miesięcy później a więc po znacznym okresie czasu, na co pandemia Covid -19 nie mogła mieć żadnego wpływu. Strona pozwana nie miała wpływu na to, że powód nie kierował wcześniej do niej roszczenia a jedyną przyczyną było zaniechanie powoda.

Biorąc powyższe pod uwagę brak jest podstaw do uznania nadużycia przez stronę pozwaną swego prawa poprzez podniesienie zarzutu przedawnienia. Sama okoliczność, że być może pozwana nabyła elementy instalacji chłodzącej, które nie mieściły się w cenie nabycia nie jest wystarczająca do zastosowania art. 5 k.c. albowiem zarzut przedawnienia łączy się ze swej istoty z utratą zaskarżalności roszczenia, a więc zawsze przedawnienie łączy się z uszczerbkiem po stronie wierzyciela, którego ten nie można dochodzić na drodze sądowej. Zaniedbanie zaś obciąża powoda.

Ani więc art. 117§2 k.c. w zw. z art. 118 k.c. nie został naruszony.

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny oddalił na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 367 ¹§1 k.p.c. in principio.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98§1 i §1 ¹ k.p.c. w zw. z art. 391§1 k.p.c., przy zastosowaniu §2 pkt 7 i §10 ust.1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U.2023.1935 t.j.).