Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Krakowie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 listopada 2024 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSA Sławomir Jamróg

Protokolant: Katarzyna Mitan

po rozpoznaniu w dniu 18 listopada 2024 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Funduszu(...)w W.

przeciwko (...) Sp. z o.o. w Ł., R. P., S. S. (1) , W. S. i D. P.

o zapłatę

na skutek apelacji strony pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Kielcach

z dnia 11 maja 2022 r. sygn. akt VII GC 27/21

1.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że powództwo oddala i zasądza od strony powodowej na rzecz każdego z pozwanych, tytułem kosztów procesu kwoty po 10.800 zł ( dziesięć tysięcy osiemset złotych), z odsetkami, w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia 26 listopada 2024r. do dnia zapłaty;

2.  zasądza od strony powodowej na rzecz każdego z pozwanych, tytułem kosztów postępowania apelacyjnego) kwoty po 7.241,60 zł (siedem tysięcy dwieście czterdzieści jeden 60/100 zł) z odsetkami, w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty;

3.  polecić zwrot ze Skarbu Państwa - Sądu Apelacyjnego w Krakowie na rzecz R. P. kwotę 100 zł tytułem różnicy pomiędzy kosztami pobranymi tytułem opłaty od apelacji, a kosztami należnymi.

Sygn. akt I AGa 273/22

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 27 listopada 2020 r. (...) Fundusz (...) w W. domagał się zasądzenia solidarnie od pozwanych (...) Sp. z o.o. w Ł., D. P., R. P., S. S. i W. S. kwoty 569 095,51 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwoty 138 638 zł od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz kosztów procesu.

W uzasadnieniu strona powodowa wskazała, że na podstawie umowy cesji z dnia 19 grudnia 2019r. nabyła od Banku (...) S.A. wierzytelność wynikającą z umowy kredytu nr (...) z dnia 13 marca 2006 r., zawartej pomiędzy Bankiem a (...) Sp. z o.o. Wobec dłużnika toczyło się postępowanie upadłościowe z możliwością zawarcia układu, które postanowieniem z dnia 22 października 2013 r. sąd upadłościowy zmienił na postępowanie upadłościowe obejmujące likwidację majątku dłużnika. Oświadczeniem z dnia 7 marca 2014 r. Bank wypowiedział umowę kredytu z zachowaniem 30-dniowego okresu wypowiedzenia. Z upływem tego okresu cała wierzytelność wraz z odsetkami i naliczonymi kosztami stała się natychmiast wymagalna. Wierzytelność jednak nie została uregulowana. Spłata wierzytelności została zabezpieczona na majątku kredytobiorcy, a nadto poręczonym wystawionym przez pozwanych. W związku z brakiem zapłaty i przedłużającym się postępowaniem likwidacyjnym kredytobiorcy, w dniu 28 lipca 2016 r. Bank skierował wniosek o zawezwanie do próby ugodowej wobec wszystkich pozwanych będących poręczycielami kredytu. Rozprawa odbyła się w dniu 2 lutego 2017 r., lecz do zawarcia ugody nie doszło. Zdaniem powoda, wniosek o zawezwanie do próby ugodowej przerwał bieg przedawnienia roszczenia, które rozpoczęło na nowo bieg w dniu 3 lutego 2017 r. i zakończy się w dniu 31 grudnia 2020 r. Powód podał, że na dochodzoną kwotę składają się: kapitał w wysokości 138 638 zł, odsetki umowne naliczone przez zbywcę wierzytelności do dnia rozliczenia umowy cesji w wysokości 412 640,24 zł, odsetki ustawowe ze opóźnienie naliczone przez powoda od dnia następnego po dniu rozliczenia umowy cesji do dnia wniesienia pozwu w wysokości 10 047,27 zł oraz koszty poniesione przez zbywcę wierzytelności w wysokości 7 770 zł. powód zawiadomił pozwanych o cesji wierzytelności oraz wezwał ich do zapłaty, jednakże pozwani zakwestionowali istnienie jakiegokolwiek stosunku zobowiązaniowego łączącego ich z pierwotnym wierzycielem. (k. 5 – 7)

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 30 grudnia 2020 r. w sprawie sygn. akt (...) Sąd uwzględnił powództwo w całości. (k. 114)

Od powyższego nakazu zapłaty wszyscy pozwani wywiedli sprzeciwy, w których wnieśli o oddalenie powództwa w całości. Pozwani w toku procesu podnieśli następujące zarzuty: braku legitymacji czynnej po stronie powodowej, nieudowodnienia roszczenia, wygaśnięcia zobowiązania objętego poręczeniem, a tym samym odpowiedzialności pozwanych na skutek zaspokojenia roszczenia Banku w toku postępowania upadłościowego (...)Sp. z o.o. oraz na skutek wykreślenia tej spółki z rejestru, niewyjaśnienia w pozwie sposobu i wysokości naliczonych skapitalizowanych odsetek, przedawnienia roszczenia oraz nadużycia prawa.

W odpowiedzi na sprzeciw pozwanych, powód ograniczył powództwo do kwoty 562 146,51 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwoty 138 638 zł od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz kosztów procesu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, wskazując, że prawidłowa kwota kosztów poniesionych przez zbywcę wierzytelności wyniosła 821 zł (zgodnie z załącznikiem nr (...) do umowy cesji). Ponadto powód szczegółowo ustosunkował się do zarzutów pozwanych sformułowanych w ich sprzeciwach. (k. 836 – 838v). W toku rozprawy w dniu 16 lutego 2022 r. powód sprecyzował, iż cofa powództwo co do kwoty 6 949 zł i zrzeka się roszczenia w tej części.

Postanowieniem z dnia 16 lutego 2022 r. Sąd Okręgowy w Kielcach umorzył postępowanie co do kwoty 6 949 zł.

Wyrokiem z dnia 11 maja 2022 r. sygn. akt VII GC 27/21Sąd Okręgowy w Kielcach zasądził solidarnie od (...) Sp. z o.o. w Ł., R. P., W. S., S. S. i D. P. na rzecz (...) Fundusz (...) w W. kwotę 562 146,51 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od kwoty 138 638 zł od dnia 27 listopada 2020 r. do dnia zapłaty oraz tytułem kosztów procesu kwotę 12 349 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty .

Podstawę tego rozstrzygnięcia stanowił następujący stan faktyczny:

W dniu 13 marca 2006 r. „(...)” Sp. z o.o. w Ł. oraz Bank (...) S.A. w W. zawarli umowę o kredyt w rachunku bieżącym nr (...). Kredyt został udzielony w maksymalnej kwocie 1 000 000 zł. Zgodnie z § 8 ust. 1 pkt c umowy jednym z zabezpieczeń spłaty kredytu oraz innych związanych z kredytem należności było poręczenie cywilne głównych udziałowców spółki: W. S., S. S., R. P., D. P. i (...) (...)Sp. j. w Ł.. Do przedmiotowej umowy kredytu strony zawarły (...) aneksów zwiększających kwotę udzielonego kredytu oraz wydłużających okres kredytowania, a nadto aneksem nr (...) z dnia 25 czerwca 2012 r. dotychczasowy kredyt został przeklasyfikowany na kredyt obrotowy w rachunku kredytowym. W każdym z poszczególnych aneksów pozwani jako poręczyciele kredytu wyrazili zgodę na zmianę warunków umowy kredytowej nr (...).

W dacie sporządzenia ostatniego aneksu do umowy kredytu, tj. w dniu 25 czerwca 2012 r. (...)Sp.j. w Ł., W. S., S. S. (1), R. P. i D. P. podpisali z Bankiem (...) S.A. w W. umowy poręczania, w których oświadczyli, że poręczają za zobowiązania dłużnika „(...)” Sp. z o.o. w Ł. wynikające z umowy kredytowej nr (...) z dnia 13 marca 2006 r. wraz z późniejszymi zmianami. Jednocześnie strony umów poręczenia ustaliły, iż poręczenie obejmuje zobowiązania dłużnika istniejące w chwili udzielenia poręczenia, jak i mogące powstać w przyszłości z tytułu w/w umowy wraz z odsetkami, prowizją i innymi należnościami Banku, na wypadek, gdyby dłużnik nie wykonał tych zobowiązań w oznaczonym terminie. Zgodnie z § 4 umów poręczenia poręczyciele zobowiązali się wykonać zobowiązanie po otrzymaniu zawiadomienia Banku o opóźnieniu w spłacie należności dłużnika, przez zapłatę sumy zadłużenia niezwłocznie, bądź w sposób i w terminach wskazanych przez Bank. Poręczenie wygasało w chwili spłaty długu wraz z odsetkami, prowizją i innymi należnościami Banku (§ 5 umowy).

W dniu 28 listopada 2012 r. w sprawie sygn. akt (...) Sąd Rejonowy w K. ogłosił upadłość „(...)” Sp. z o.o. w Ł. z możliwością zawarcia układu.

Postanowieniem z dnia 22 października 2013 r. w sprawie sygn. akt (...) Sąd Rejonowy w K. zmienił sposób prowadzenia postępowania na postępowanie upadłościowe obejmujące likwidację majątku dłużnika.

Pismem z 31 stycznia 2013 r. Bank (...) S.A. w W. zgłosił sędziemu-komisarzowi swoją wierzytelność z umowy kredytu w rachunku bieżącym nr (...) z dnia 13 marca 2006 r. wraz z aneksem nr (...) z dnia 25 czerwca 2012 r., na mocy którego kredyt został przeklasyfikowany na kredyt obrotowy w rachunku kredytowym w łącznej kwocie 1 507 911,15 zł, w tym należność główna w kwocie 1 499 278 zł i odsetki według zmiennej stopy procentowej w wysokości 6,76% w stosunku rocznym za okres od dnia 1 stycznia 2013 r. do dnia 31 stycznia 2013 r. w kwocie 8 633,15 zł. Na liście wierzytelności została uznana wierzytelność Banku obejmująca należność główną i odsetki do dnia 27 listopada 2012 r.

W toku postępowania układowego dłużnik na poczet spłaty kredytu w okresie od 28 listopada 2012 r. do 21 października 2013 r. wpłacił na rzecz Banku kwotę 329 450,36 zł, w tym 228 362,66 zł na poczet kapitału i 101 087,70 zł na poczet odsetek.

Pismami z dnia 7 marca 2014 r., skierowanymi do pozwanych Bank, uzasadniając to postawieniem zobowiązania z tytułu przedmiotowego kredytu w stan wymagalności z dniem 22 października 2013 r. (tj. dniem ogłoszenia upadłości likwidacyjnej „(...)” Sp. z o.o.), złożył oświadczenie o wypowiedzeniu pozwanym, jako poręczycielom, umowy kredytu obrotowego z dnia 13 marca 2006 r. z późniejszymi zmianami z zachowaniem 30 – dniowego okresu wypowiedzenia. Na dzień złożenia oświadczenia zobowiązanie dłużnika wynosiło 1 455 906,26 zł, w tym kapitał 1.429.553,34 zł i odsetki 25 852,92 zł oraz prowizja 500 zł.

W dniu 3 sierpnia 2016 r. Bank (...) S.A. w W. złożył do Sądu Rejonowego (...)w W. wniosek o zawezwanie do próby ugodowej, którym wezwał pozwanych, w tym (...) Sp. z o.o. (powstałą w wyniku przekształcenia (...) Sp.j.) do zawarcia ugody obejmującej kwotę 2 645 673,02 zł, w tym kwotę 1 409 553,34 zł (kapitał) i kwotę 398 249,85 zł (odsetki) z tytułu umowy kredytu w rachunku bieżącym z dnia 13 marca 2006 r. We wniosku Bank powołał się na udzielone przez pozwanych poręczenie cywilne kredytu i wypowiedzenie przez niego umów poręczenia. Odpis wniosku został prawidłowo doręczony wszystkim przeciwnikom. Posiedzenie pojednawcze odbyło się w dniu 22 grudnia 2016 r. i 2 lutego 2017 r., lecz do zawarcia ugody nie doszło wobec niestawiennictwa zawezwanych.

W dniu 6 kwietnia 2017 r. syndyk masy upadłości sprzedał przedsiębiorstwo upadłego „(...)” Sp. z o.o. W ramach oddzielnego planu podziału z dnia 22 czerwca 2017 r. wierzyciel Bank (...) S.A. otrzymał kwotę 1 446 460,26 zł tytułem spłaty przedmiotowego kredytu z dnia 13 marca 2006 r., w tym 1 270 915,34 zł tytułem kapitału i kwotę 175 544,92 zł tytułem odsetek.

W dniu 19 grudnia 2019 r. powód (...) Fundusz (...) zawarł z Bankiem (...) S.A. w W. umowę cesji wierzytelności, mocą której Bank przelał na Fundusz m.in. wierzytelność wobec „(...)” Sp. z o.o. w Ł. w upadłości likwidacyjnej z tytułu umowy kredytowej nr (...) z dnia 13 marca 2006 r. w kwocie 552 099,24 zł, w tym należność główną w kwocie 138 638 zł, odsetki w kwocie 412 640,24 zł i koszty poprzednika prawnego powoda w kwocie 821 zł. Zgodnie z § 4 ust. 4 umowy wraz z wierzytelnością cesjonariusz nabywał wszystkie zabezpieczenia dotyczące wierzytelności, w tym m.in. weksle oraz inne prawa związane z wierzytelnością i jej zabezpieczeniami, w tym m.in. roszczenia o zaległe odsetki, dalsze odsetki, zasądzone koszty procesu. Warunkiem przejścia wierzytelności na Fundusz była zapłata wynagrodzenia (§ 4 ust. 7 umowy).Warunek ten ziścił się w dniu 24 grudnia 2019 r.

Pismami z dnia 12 lutego 2020 r. powód zawiadomił pozwanych o przelewie wierzytelności i wezwał ich do zapłaty wymagalnego zadłużenia w terminie 7 dni. W odpowiedzi na powyższe W. S. i S. S. (1) oświadczyli, że wezwanie jest bezzasadne, gdyż nie posiadają żadnego zadłużenia względem Banku (...) S.A. W piśmie z dnia 24 marca 2020 r. powód wyjaśnił pozwanym, z czego wynika przedmiotowe zadłużenie.

Postanowieniem z dnia 9 marca 2020 r. w sprawie sygn. akt (...)Sąd Rejonowy w K. stwierdził zakończenie postępowania upadłościowego „(...)” Sp. z o.o. W dniu 6 maja 2020 r., który to wpis uprawomocnił się w dniu 26 września 2020 r., spółka została wykreślona z rejestru przedsiębiorców Krajowego Przy ty, stanie faktycznym Sąd Okręgowy uznał, ze powództwo w zakresie ograniczonym pismem procesowym powoda z dnia 2 marca 2021 r. okazało się zasadne.

Sad pierwszej instancji uznał, że strona powodowa pposiada legitymację czynną do występowania w niniejszym procesie. W przedmiotowej sprawie doszło do przeniesienia na powoda praw z umowy kredytowej z dnia 13 marca 2006 r. na mocy zawartej przez niego z Bankiem (...) S.A. umowy cesji wierzytelności. Z § 4 ust. 4 tej umowy wynika, że cedent przeniósł, a cesjonariusz nabył, będące przedmiotem cesji wierzytelności wraz z ich zabezpieczeniami, w tym innymi prawami związanymi z wierzytelnościami i ich zabezpieczeniami, m.in. roszczenia o zaległe odsetki, dalsze odsetki. Wierzyciel na podstawie art. 509§1 k.c. może przenieść wierzytelność bez zgody dłużnika. Strona powodowa do pozwu dołączyła dowody z dokumentów poświadczonych przez występującego w sprawie pełnomocnika będącego radcą prawym w postaci: umowy cesji z dnia 13 grudnia 2019 r. zawartej z Bankiem (...) S.A. w W. wraz z załącznikiem nr(...) konkretyzującym przedmiotową wierzytelność oraz pełnomocnictwem notarialnym i dokumentami rejestrowymi potwierdzającymi umocowanie osób podpisanych pod umową cesji do reprezentacji stron umowy. Załącznik nr (...) do umowy cesji określał wierzytelność w sposób umożliwiający jej identyfikację, wskazując na źródło jej powstania w postaci umowy kredytowej nr (...) z dnia 13 marca 2006 r., saldo wierzytelności na dzień 30 września 2019 r. oraz dane identyfikujące dłużnika cedowanej wierzytelności, a także dane pozwanych poręczycieli. Dopiero w toku rozprawy w dniu 16 lutego 2022 r. (w głosach końcowych) pełnomocnik pozwanych sprecyzował zarzut dotyczący braku legitymacji czynnej, wskazując, że nie doszło do skutecznego przelewu przedmiotowej wierzytelności, bowiem powód nie wykazał, aby zapłacił cenę nabycia wierzytelności, co było warunkiem przejścia uprawnień z tytułu tej wierzytelności. W ocenie Sądu taka zwłoka w konkretnym precyzowaniu zgłaszanych zarzutów przez profesjonalnych pełnomocników w zasadzie jedynie w celu uniemożliwienia drugiej stronie pełne ustosunkowanie się do takiego zarzutu i ewentualne przedstawienie dodatkowych dowodów jest sprzeczna z zasadą lojalności procesowej. Sąd uznał za dopuszczalne i niespóźnione ustosunkowanie się przez stronę powodową do tego zarzutu zawarte w piśmie procesowym z dnia 18 lutego 2022 r., jak i dołączony do niego dowód w postaci oświadczenia Banku (...) S.A. z podpisami notarialnie poświadczonymi co do zapłaty w dniu 24 grudnia 2019 r. całości ceny za nabyte przez powoda wierzytelności w drodze przedmiotowej umowy cesji. Poza tym, jak słusznie zauważył powód, zgodnie z § 7 ust. 1 i 3 umowy cesji cedent zobowiązał się do wydania cesjonariuszowi dokumentacji kredytowej w ciągu 30 dni od zapłaty ceny nabycia wierzytelności. Skoro powód w momencie wnoszenia pozwu już dysponował dokumentacją kredytową w postaci umowy kredytowej wraz z aneksami, umów poręczeń, wypowiedzenia umowy kredytowej, czy też wniosku o zawezwania do próby ugodowej, to do zapłaty ceny nabycia, a tym samym ziszczenia się warunku przejścia wierzytelności na rzecz powoda musiało dojść. Ponadto o fakcie skutecznej cesji wierzytelności świadczy pośrednio również fakt, że w toku procesu cedent – Bank (...) S.A. sporządził na wniosek powoda zestawienie spłat dokonanych przez pozwanych dołączone do odpowiedzi powoda na sprzeciwy od nakazu zapłaty (k. 839 – 849). Wydanie powyższego dokumentu nastąpiło zgodnie z § 8 ust. 11 umowy cesji wierzytelności i nie byłoby możliwe, gdyby umowa przelewu wierzytelności nie doszła do skutku, czyli w przypadku braku zapłaty ceny nabycia. Wobec powyższego zarzut nieskuteczności umowy cesji wierzytelności i braku legitymacji czynnej należało ocenić jako chybiony.

Uwzględniając treść art. 6 k.c. i 232 k.p.c. Sąd Okręgowy stwierdził, że strona powodowa wykazała zasadność dochodzonego roszczenia dokumentami w postaci umowy kredytowej wraz z aneksami, wypowiedzeniem umowy skierowanej do każdego z pozwanych wraz dowodami na ich doręczenia, umowy poręczenia, jak również umowy cesji wierzytelności z dnia 19 grudnia 2019 r. wraz z załącznikiem nr 1, wskazującym saldo wierzytelności na dzień 30 września 2019 r. i zestawienie spłat za okres od 20 marca 2006 r. do 30 września 2019 r. oraz zestawienie odsetek naliczonych za okres od 1 października 2019 r. do 26 listopada 2020 r. Za przekonujące Sąd uznał tez wyjaśnienia, że na skapitalizowane odsetki dochodzone w niniejszej sprawie składają się kwoty:



412 640,24 zł – umowne odsetki za opóźnienie naliczone przez Bank (...) S.A. za okres od dnia 16 grudnia 2014 r. do dnia 30 września 2019 r., na podstawie § 11 ust. 1 umowy kredytowej nr (...) z dnia 13 marca 2006 r., tj. w wysokości czterokrotności stopy lombardowej NBP (szczegółowy wykaz kwot naliczonych odsetek wraz ze wskazaniem stopy procentowej oraz okresów, za które zostały one naliczone oraz spłat dokonywanych przez pozwanych wraz ze wskazaniem sposobu ich zaksięgowania zawarty w zestawieniu Banku – k. 839 – 849)



10 047,27 zł – odsetki ustawowe za opóźnienie naliczone po dniu rozliczenia umowy cesji, tj. od dnia 1 października 2019 r. do dnia wniesienia pozwu, tj. do 27 listopada 2020 r.

Powód wyjaśnił przy tym, że w okresie od 16 grudnia 2014 r. do 4 marca 2015 r. wysokość stopy lombardowej NBP wynosiła 3%, a wobec powyższego Bank naliczał w tym okresie odsetki za opóźnienie w wysokości 12% i obliczył je w następujący sposób:

1 409 553,34 zł (kapitał zapadły kredytu) x 78 dni x 12%/365 dni = 36 146,35 zł, z uwzględnieniem, że przedmiotem pozwu jest objęta jedynie część odsetek umownych za dzień 16 grudnia 2014 r. (w części nie znajdującej pokrycia w spłacie syndyka z dnia 21 sierpnia 2017 r., tj. pomniejszona o kwotę 352,11 zł), czyli:

36 146,35 – 352,11 = 35 794,24 zł.

Sąd wskazał, że w okresie od 5 marca 2015 r. do 20 sierpnia 2017 r. (dzień poprzedzający dzień otrzymania częściowej spłaty wierzytelności przez syndyka masy upadłości „(...)” Sp. z o.o.) wysokość stopy lombardowej NBP wynosiła 2,5%, a wobec powyższego Bank naliczał w tym okresie odsetki za opóźnienie w wysokości 10% i obliczył je w następujący sposób: 1 409 553,34 zł (kapitał zapadły kredytu) x 900 dni x 10%/365 dni = 347 561,10 zł.
W okresie od 21 sierpnia 2017 r. do 30 września 2019 r. Bank nadal naliczał odsetki za opóźnienie w wysokości 10% i obliczył je w następujący sposób:

138 638 zł (kapitał zapadły kredytu, pozostały po spłacie z dnia 21.08.2017 r.) x 771 dni x 10%/365 dni = 29 284,90 zł.

Suma powyższych kwot odsetek wynosi 412 640,24 zł.

Jednocześnie powód wyjaśnił, że wpłata otrzymana przez Bank od syndyka masy upadłości „(...)” Sp. z o.o. w dniu 21 sierpnia 2017 r. została zaksięgowania zgodnie z dyspozycją z oddzielnym planem podziału nr (...) z dnia 22 czerwca 2017 r., tj. kwota 175 544,92 zł przeznaczona w planie podziału na spłatę odsetek została zaliczona na odsetki za okresy poprzedzające dzień 16 grudnia 2014 r. (tj. odsetki, które były wymagalne na
dzień 31 stycznia 2013 r. w kwocie 8 633,15 zł – zgodnie ze zgłoszeniem wierzytelności w toku postępowania upadłościowego z możliwością zawarcia układu „(...)” Sp. z o.o.) oraz odsetki naliczone za okres od dnia 1 lutego 2013 r. do dnia 15 grudnia 2014r. oraz część odsetek naliczonych za dzień 16 grudnia 2014 r. (do kwoty 352,11 zł).

Zdaniem Sądu wskazane wyjasnienie, należało uznać za wystarczające i pozwalające należycie ocenić wysokość dochodzonego roszczenia oraz podniesiony przez pozwanych zarzut przedawnienia.

Podstawą dochodzonego roszczenia były umowy poręczenia cywilnego zawarte w dniu 25 czerwca 2012 r. przez wszystkich pozwanych z poprzednikiem prawnym powoda, tj. Bankiem (...) S.A. w W.. Wskazana instytucja jest uregulowana w art. 876§1 i 2 k.c. i następnych k.c.

W świetle zgromadzonego materiału dowodowego nie ulega zatem wątpliwości, że wszyscy pozwani takie oświadczenie w formie pisemnej złożyli, podpisując załączone do pozwu umowy poręczenia z dnia 25 czerwca 2012 r., a na mocy umowy cesji wierzytelności powód wstąpił w prawa Banku (...) S.A. w W.. Zgodnie z treścią w/w umów pozwani oświadczyli, że poręczają za zobowiązania dłużnika (...) -Ubojnia Sp. z o.o. w Ł. wynikające z umowy kredytowej nr (...) z dnia 13 marca 2006 r. wraz z późniejszymi zmianami, na podstawie której dłużnikowi został udzielony kredyt obrotowy w wysokości 1 874 100,21 zł. Jednocześnie strony umów poręczenia ustaliły, iż poręczenie obejmuje zobowiązania dłużnika istniejące w chwili udzielenia poręczenia, jak i mogące powstać w przyszłości z tytułu w/w umowy wraz z odsetkami, prowizją i innymi należnościami Banku, na wypadek, gdyby dłużnik nie wykonał tych zobowiązań w oznaczonym terminie. Zgodnie z § 4 umów poręczenia poręczyciele zobowiązali się wykonać zobowiązanie po otrzymaniu zawiadomienia Banku o opóźnieniu w spłacie należności dłużnika, przez zapłatę sumy zadłużenia niezwłocznie, bądź w sposób i w terminach wskazanych przez Bank. Poręczenie wygasało w chwili spłaty długu wraz z odsetkami, prowizją i innymi należnościami Banku (§ 5 umowy).

Przedmiotem umowy cesji wierzytelności z dnia 19 grudnia 2019 r. była m.in. wierzytelność wobec „(...)” Sp. z o.o. w Ł. w upadłości likwidacyjnej z tytułu umowy kredytowej nr (...) z dnia 13 marca 2006 r. w kwocie 552 099,24 zł, w tym należność główną w kwocie 138 638 zł, odsetki w kwocie 412 640,24 zł i koszty poprzednika prawnego powoda w kwocie 821 zł.

Sad Okręgowy przywołał treść art. 879 § 1 k.c. i stwierdził, że wprawdzie doktrynie i judykaturze pojawiły się rozbieżności w kwestii tego, jaki jest wpływ wykreślenia handlowej spółki kapitałowej z rejestru na stosunki prawne pochodne wobec stosunku prawnego, w którym spółka jest dłużnikiem, jednak jego zdaniem wykreślenie spółki prawa handlowego z rejestru skutkujące utratą bytu prawnego, nie powoduje wygaśnięcia jej zobowiązań. Oznacza tylko tyle, że nie można tych zobowiązań dochodzić od zlikwidowanej spółki. Zobowiązania te mogą być jednak dochodzone od dłużników odpowiadających za te zobowiązania z tytułu udzielonych zabezpieczeń, w tym również poręczenia. Zobowiązania te istnieją nadal. Zasada akcesoryjności poręczenia nie ma charakteru bezwzględnego, czego wyrazem jest np. okoliczność, iż układ zawarty w toku postępowania układowego nie narusza uprawnień wierzyciela w stosunku do poręczyciela, nie ma wpływu na jego zobowiązanie i nie zmienia zasad jego odpowiedzialności. Pomimo więc wykreślenia dłużnika z rejestru przedsiębiorców nie doszło do wygaśnięcia dochodzonego zobowiązania dłużnika, a jedynie do niemożności jego egzekwowania od dłużnika. Sąd podkreślił, że poprzednik prawny powoda posiadał zabezpieczenie przedmiotowej wierzytelności nie tylko w postaci poręczenia pozwanych, ale i w postaci hipoteki ustanowionej na nieruchomości dłużnika, która wraz z całym przedsiębiorstwem dłużnika została zbyta w toku postępowania upadłościowego i jedynie na skutek błędnego wyliczenia przez organy postępowania upadłościowego należnych Bankowi kwot jego roszczenie nie zostało zaspokojone w całości. Bank (...) S.A. podjął bowiem próbę uzyskania zaspokojenia w toku postępowania upadłościowego dłużnika zgłaszając swoją wierzytelność w tym postępowaniu. Skoro została ona zaspokojona jedynie częściowo, to w pozostałej części aktualna pozostaje odpowiedzialność pozwanych na podstawie udzielonych poręczeń.

Do wygaśnięcia udzielonego przez pozwanych poręczenia nie doszło również w oparciu o art. 882 k.c., albowiem pozwani jako poręczyciele nie wzywali wierzyciela do wypowiedzenia dłużnikowi umowy kredytowej i wezwania dłużnika do zapłaty w momencie, gdy posiadali wiedzę o zaprzestaniu terminowego realizowania przez dłużnika zadłużenia wynikającego z przedmiotowej umowy kredytowej. W toku postępowania układowego Bank (...) S.A. zgłosił swoją wierzytelność według stanu na dzień 31 stycznia 2013 r. w kwocie 1 507 911,15 zł, w tym należność główną (kapitał) w kwocie 1 499 278 zł i odsetki od tej kwoty za okres 1 – 31 stycznia 2013 r. w kwocie 8 633,15 zł. Zgłaszając wierzytelność Bank uwzględnił wszystkie spłaty, jakie miały miejsce do dnia zgłoszenia wierzytelności. Wierzytelność ta w całości została uznana na liście wierzytelności. Zgłoszenie wierzytelności uwzględniało w szczególności dokonaną w okresie od dnia 28 listopada 2012 r. do dnia 31 stycznia 2013 r. przez dłużnika „(...)” Sp. z o.o. spłatę kapitału w łącznej kwocie 160 638 zł i odsetek od kapitału w kwocie 32 012,31 zł. W okresie po dniu 31 stycznia 2013 r. do dnia 14 października 2013 r., czyli po zgłoszeniu wierzytelności i przed ogłoszeniem upadłości z opcją likwidacyjną, dłużnik spłacił tytułem kapitału kwotę 67 724,66 zł i tytułem odsetek kwotę 69 075,39 zł. W planie podziału sporządzonym przez syndyka została uwzględniona wierzytelność Banku w kwocie 1 270 915,34 zł tytułem należności głównej i w kwocie 175 544,92 zł tytułem odsetek. Różnica w kapitale pomiędzy zgłoszeniem wierzytelności, a planem podziału to kwota 228 362,66 zł. Uwzględniając spłatę kapitału w kwocie 67 724,66 zł dokonaną po zgłoszeniu wierzytelności i przed ogłoszeniem upadłości z opcją likwidacji majątku dłużnika i spłaty kapitału dokonane później, tj. w dniach: 18 listopada 2013 r. w kwocie 2 000 zł, 16 maja 2014 r. w kwocie 15 000 zł i 25 czerwca 2014 r. w kwocie 5 000 zł – łącznie w kwocie 89 724,66 zł, nie została zaspokojona w postępowaniu układowym i upadłościowym kwota kapitału w wysokości 138 638 zł.

Sąd okręgowy odwołując się do art. 92 ustawy z dnia 28.02.2003 r. Prawo upadłościowe (Dz.U.2020.1228), wskazał, że jego zdaniem odsetki biegły nadal w stosunku do dłużnika czyli „(...)” Sp. z o.o. i za okres od dnia 16 grudnia 2014 r. do dnia 30 września 2019 r. i wyniosły łącznie 412 992,35 zł. Jak już wyżej wskazano wpłata otrzymana przez Bank od syndyka masy upadłości „(...)” Sp. z o.o. w dniu 21 sierpnia 2017 r. została zaksięgowania zgodnie z dyspozycją z oddzielnym planem podziału nr (...) z dnia 22 czerwca 2017 r., tj. kwota 175 544,92 zł przeznaczona w planie podziału na spłatę odsetek została zaliczona na odsetki za okresy poprzedzające dzień 16 grudnia 2014 r. (tj. odsetki, które były wymagalne na dzień 31 stycznia 2013 r. w kwocie 8 633,15 zł – zgodnie ze zgłoszeniem wierzytelności w toku postępowania upadłościowego z możliwością zawarcia układu „(...)” Sp. z o.o.) oraz odsetki naliczone za okres od dnia 1 lutego 2013 r. do dnia 15 grudnia 2014 r. oraz część odsetek naliczonych za dzień 16 grudnia 2014r. (do kwoty 352,11 zł). W konsekwencji w toku postępowania układowego i upadłościowego, co wynika także ze sporządzonego przez Bank zestawienia spłat, nie została zaspokojona w całości wierzytelność Banku z tytułu odsetek od kapitału do wysokości 412 640,24 zł.

Z załącznika do umowy cesji z dnia 19 grudnia 2019 r. wynika, że przedmiotem przelewu była wierzytelność przysługująca Bankowi (...) S.A. wobec „(...)” Sp. z o.o. w upadłości likwidacyjnej obejmująca kapitał w kwocie 138 638 zł i odsetki umowne w kwocie 412 640,24 zł oraz koszty poprzedniego wierzyciela w kwocie 821 zł.

Za dalszy okres po dniu rozliczenia umowy cesji, tj. od dnia 1 października 2019r. do dnia wniesienia pozwu, tj. do 27 listopada 2020 r. powód skapitalizował odsetki ustawowe za opóźnienie na kwotę 10 047,27 zł, które doliczył do należności głównej. Pozwani nie kwestionowali sposobu wyliczenia tej kwoty.

Na skutek zapłaty dokonanej przez dłużnika głównego wygasła tylko wierzytelność w kwotach zaspokojonych w toku postępowania układowego i upadłościowego. W zakresie w jakim roszczenie nie ostało zaspokojone przez dłużnika nie doszło jednak do wygaśnięcia zobowiązania poręczycieli i bez znaczenia w tym względzie (jak to wyżej wskazano) jest utrata bytu prawnego przez samego dłużnika na skutek jego wykreślenia z rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego z dniem 6 maja 2020 r. Samo zobowiązanie bowiem nie wygasło, a jedynie nie może być dochodzone w stosunku do dłużnika.

Sąd Okręgowy nie uwzględnił też podniesionego przez pozwanych zarzutu przedawnienia roszczenia. Bieg terminu rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie. W dniu 28 listopada 2012 r. ogłoszono upadłość „(...)” Sp. z o.o. z możliwością zawarcia układu. Taki sposób ogłoszenia upadłości nie powodował jeszcze wymagalności zobowiązań upadłego, których termin płatności świadczenia jeszcze nie nastąpił. Ustawa prawo upadłościowe i naprawcze z dnia 28 lutego 2003 r. w brzmieniu sprzed nowelizacji, która weszła w życie z dniem 1 stycznia 2016 r., przewidywała, że taki efekt ma dopiero ogłoszenie upadłości obejmującej likwidację majątku dłużnika. Zmiana sposobu prowadzenia upadłości nastąpiła na mocy postanowienia Sądu Rejonowego w Kielcach z dnia 22 października 2013 r. W związku z powyższym dopiero z tym dniem roszczenie wierzyciela w stosunku do dłużnika „(...)” Sp. z o.o. stało się wymagalne. Brak jest natomiast podstaw do uznania, że do wypowiedzenia umowy kredytowej powinno dojść już w sierpniu, czy wrześniu 2012 r. Z przedłożonego przez powoda i niekwestionowanego przez pozwanych zestawienia spłat za okres od dnia 20 marca 2006 r. do dnia 30 września 2019 r. jednoznacznie wynika, że kredyt był obsługiwany terminowo lub z niewielkimi opóźnieniami, aż do dnia 15 kwietnia 2014 r. W okresie od dnia 28 listopada 2012 r. do dnia 21 października 2013 r. dłużnik spłacił aż 329 450,36 zł tytułem wymagalnego kapitału i odsetek. W związku z powyższym nie sposób uznać, że przed dniem 22 października 2013 r. zachodziły przesłanki do zawiadomienia poręczycieli o opóźnieniu w spłacie należności. Co najwyżej możliwe byłoby wykazywanie, że podstawy do złożenia takiego zawiadomienia zachodziły w zakresie należności z tytułu poszczególnych rat zapadłych i odsetek od nich naliczonych, jednak jak należności te zaczęły powstawać dopiero od października 2012 r. i były spłacane przez samego dłużnika, bądź przez poręczycieli w krótkich odstępach czasu od powstania stanu wymagalności.

W związku z powyższym, w ocenie Sądu, przedmiotowa wierzytelność stała się w całości wymagalna w stosunku do dłużnika z chwilą ogłoszenia upadłości likwidacyjnej dłużnej spółki, czyli w dniu 22 października 2013 r. Natomiast w stosunku do poręczycieli najwcześniejszy możliwy termin zawiadomienia ich o opóźnieniu w spłacie należności minął w dniu następnym, tj. 23 października 2013 r. Wobec tego przyjmując tę datę za datę wymagalności roszczenia względem poręczycieli, stosownie do art. 120 § 1 zd. 2 k.c. należy stwierdzić, że upływ trzyletniego terminu przedawnienia tego roszczenia kończyłyby swój bieg w dniu 22 października 2016 r. Jednakże w dniu 3 sierpnia 2016 r. poprzednik prawny powoda skierował do Sądu Rejonowego (...) W. wniosek o zawezwanie pozwanych do próby ugodowej (sygn. akt. (...)), co zgodnie z art. 123 § 1 pkt 1 k.c. (w brzmieniu obowiązującym do dnia 29 czerwca 2022 r.) doprowadziło do przerwania biegu terminu przedawnienia roszczenia. W postępowaniu tym odpisy wniosku oraz zawiadomienia o terminach posiedzeń były prawidłowo doręczone pozwanym. Posiedzenie pojednawcze zakończyło się w dniu 2 lutego 2017 r. Zatem trzyletni termin przedawnienia roszczenia zaczął biec na nowo od dnia następnego, tj. 3 lutego 2017 r., zgodnie z art. 124 § 1 k.c. Zaznaczyć przy tym należy, że we wniosku o zawezwanie do próby ugodowej został określony zarówno tytuł, jak i wysokość wierzytelności wobec pozwanych. Swoją wierzytelność wobec poręczycieli z tytułu umowy o kredyt z dnia 13 marca 2006 r. Bank (...) S.A. określił według stanu na dzień 30 czerwca 2016 r. na kwotę 1 409 553,34 zł (kapitał) i kwotę 398 249,85 zł (odsetki), czyli na kwotę wyższą niż objęta pozwem w niniejszej sprawie. Wierzytelność powyższa została zatem wystarczająco skonkretyzowana. Termin przedawnienia, który rozpoczął swój bieg na nowo z dniem 3 lutego 2017 r. zakończyłby się dopiero w dniu 31 grudnia 2020 r. Jednakże przed upływem powyższego terminu (w dniu 27 listopada 2020 r.) powód wystąpił z powództwem w niniejszej sprawie, na skutek czego ponownie został przerwany bieg terminu przedawnienia.

Wniosek o zawezwanie do próby ugodowej nie został wprawdzie skierowany w stosunku do samego dłużnika i co do zasady zgodnie z art. 883 § 1 k.c. poręczyciel może podnieść przeciwko wierzycielowi wszelkie zarzuty, które przysługują dłużnikowi, niemniej jednak dłużnik główny „(...)” Sp. z o.o. z dniem 6 maja 2020r. został wykreślony z rejestru przedsiębiorców, i zlikwidowanej spółce zarzut przedawnienia „(...)” Sp. z o.o. nie przysługiwał, zatem bezskuteczne jest powoływanie się na niego przez pozwanych.

Zdaniem Sądu, nie zachodzą również przesłanki do uznania niniejszego powództwa za nadużycie prawa. Pozwani nie stawili się na posiedzenie pojednawcze z wniosku poprzednika prawnego powoda, nie złożyli też odpowiedzi na ten wniosek, a w niniejszym postępowaniu zasłaniali się niepamięcią co do toczenia się postępowania pojednawczego w tym zakresie, a nawet kwestionowali fakt złożenia takiego wniosku przez wierzyciela.

Mając na uwadze powyższe, w ocenie Sądu, roszczenie powoda w zakresie ograniczonym pismem z dnia 22 marca 2021 r. było zasadne i na podstawie powołanych przepisów oraz art. 481 § 1 k.c. orzekł jak w sentencji wyroku.

Jako podstawę orzeczenia o kosztach powołano art. 100 k.p.c. w zw. z art. 98 § 1 i 3 w zw. z art. 99 k.p.c.

Apelację od tego wyroku wnieśli pozwani zaskarżając orzeczenie w całości, zarzucając

I. naruszenie przepisów prawa procesowego, które miało wpływ na treść wydane rozstrzygnięcia w sprawie, tj.

1) art. 232 k.p.c. poprzez dopuszczenie z urzędu dowodów niewskazanych przez stronę mimo, iż postępowanie toczyło się według przepisów o postępowaniu w sprawach gospodarczych, a strony są reprezentowane przez profesjonalnych pełnomocników;

2) art. 458 ⁵§1i § 4 k.p.c. poprzez brak pominięcia twierdzeń i dowodów powołanych przez stronę powodową w toku postępowania mimo, iż obowiązek ich powołania istniał już na etapie wnoszenia pozwu, a strona powodowa nie uprawdopodobniła, że ich powołanie nie było możliwe albo że potrzeba ich powołania wynikła później;

3) art. 232 k.p.c. w zw. z art. 458 ⁵ § 1 i4 k.p.c. poprzez uznanie, że powód udowodnił we właściwym czasie, iż:

a) w dniu 3 sierpnia 2016r. Bank (...) S.A. złożył do Sądu Rejonowego (...) w W. wniosek o zawezwanie do próby ugodowej;

b) nie doszło do zawarcia ugody na posiedzeniu w dniu 2 lutego 2017:. wobec niestawiennictwa pozwanych; .

c) nabył skutecznie od Banku (...) S.A. z siedzibą w W. przysługującą mu względem „(...)” Sp. z o.o. podczas gdy pozwani już w sprzeciwach od nakazu zapłaty kwestionowali fakty i twierdzenia w zakresie:

- przerwania biegu przedawnienia oraz rozpoczęcia jego biegu na nowo w LUK wobec ich gołosłowności,

- wykazania skutecznego nabycia przez powoda wierzytelności od Banku (...) S.A. w W.;

4) art. 458 ¹¹k.p.c. poprzez przyjęcie, że wykazanie przez powoda nabycia wierzytelności względem pozwanych mogło nastąpić w sposób pośredni, na podstawie faktu, że powód dysponował dokumentacją kredytową, podczas gdy okoliczność ta winna zostać udowodniona tylko dokumentem; a

5) art. 225 w zw. z art. 316 § 2 k.p.c. poprzez otwarcie rozprawy na nowo, mimo braku ujawniania istotnych okoliczności po jej zamknięciu;

6) art. 244 § 1 k.p.c. poprzez pominięcie okoliczności stwierdzonych w dokumentach urzędowych jakimi są oddzielne plany podziału sporządzone przez Syndyka w toku postępowania upadłościowego toczącego się przed Sądem Rejonowym w K.w sprawie o sygn. akt (...), podczas gdy w dokumentach tych stwierdzono, iż wierzytelności Banku (...) S.A. zostały zaspokojone w całości.

7) art. 233§1k.p.c. poprzez przekroczenie zasad swobodnej oceny dowodów nie dającej pogodzić się z zasadami logiki i przyjęcie, że mimo spłat dokonanych w toku postępowania upadłościowego w opcji układowej (329.450,356 PLN) oraz w wyniku oddzielnego planu podziału (1.446.460, 26 PLN) wierzytelność Banku (...) nie została zaspokojona w całości;

8) art. 233 §1 k.p.c. poprzez przekroczenie zasad swobodnej oceny dowodów poprzez przyjęcie, że dysponowanie przez powoda dokumentacją kredytową, świadczy o ziszczeniu się warunku w postaci zapłaty ceny, podczas gdy jak wynika już z załączonego przez powoda wniosku o zawezwanie do próby ugodowej, dokumentacja ta już w 2016 roku (na ponad 3 lata przez zawarciem umowy cesji) była w posiadaniu Centrum (...) S.A.;

II. naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

art. 353 §I k.c., art. 354§ 1 k.c. oraz art. 289 § 1 zd. 1 k.s.h. poprzez niewłaściwą wykładnię i uznanie, że:

a) zobowiązanie „(...)” Sp. z o.o. wobec powoda nie wygasło mimo jej wykreślenia z rejestru przedsiębiorców, podczas gdy istota zobowiązania polega na tym, że wierzyciel może żądać od dłużnika świadczenia, a dłużnik powinien świadczenie spełnić, a utrata bytu prawnego przez dłużnika będącego osobą prawną oznacza brak istnienia zobowiązanego od którego można żądać spełnienia zobowiązania;

b) możliwym jest naliczenie odsetek za opóźnienie wobec podmiotu nieistniejącego;

art. 879 § 1 k.c. poprzez niewłaściwe zastosowanie skutkujące naruszeniem zasady akcesoryjności zobowiązania poręczyciela i uznanie, iż pozwani odpowiadają za zobowiązania dłużnika głównego, którego byt prawny ustał na skutek wykreślenia z rejestru przedsiębiorców,

b) art. 883 § k.c. poprzez niewłaściwe zastosowanie i uznanie, iż poręczyciele nie mają

prawa podnoszenia zarzutów przysługujących dłużnikowi głównemu z uwagi na

utratę bytu prawnego dłużnika głównego będącego osobą prawną, podczas gdy przepis ten nie wprowadza żadnych ograniczeń w tym zakresie;

c) art. 118 k.c. w zw. z art. 883 § 1 k.c. poprzez nieuwzględnienie zgłoszonego przez pozwanych zarzutu przedawnienia mimo, iż zobowiązanie uległo przedawnieniu względem dłużnika głównego, tj. „(...)” Sp. z o.o.;

d) art. 92 ust.1| w zw. z art. 247 ust. 2 ustawy z dnia 28 lutego 2003r. prawa upadłościowe i naprawcze (tj. z dnia 28 czerwca 2012r., Dz.U. z 2012 r. poz. 1112) poprzez ich niezastosowanie oraz art. 123 § 1 pkt 1) kodeksu cywilnego poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i uznanie, że roszczenie o odsetki należne za okres od dnia zmiany trybu postępowania z upadłości układowej na upadłość likwidacyjną (tj. od Unia 22 października 2013r.) nie uległo przedawnieniu, podczas gdy powód nie wykazał jakoby przerwał bieg przedawnienia o te odsetki przeciwko dłużnikowi zobowiązanemu ze stosunku podstawowego. Niezasadnie pozwani uznają wygaśnięcie ich odpowiedzialności na skutek utraty bytu prawnego dłużnika głównego. Ani z przepisów kodeksu cywilnego ani z kodeksu spółek handlowych nie wynika by z takim zdarzeniem powiązane było wygaśnięcie zobowiązania. Przeciwnie przepisy art. 83 k.s.h. i art. 883§3 k.c. zaprzeczają tezie o wygaśnięcia zobowiązania.

Strona powodowa wniosła o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego podnosząc, że dowody nie były spóźnione. Powodowie podnosili bowiem, że nie kwestionują wiarygodności cesji. Zarzut zaś nieuiszczenia ceny został podniesiony dopiero na końcowym etapie postepowania. . Zdaniem strony powodowej wyjaśniła ona fakt niezaspokojenia w postępowaniu upadłościowym. Plan podziału uwzględniał odsetki przysługujące bankowi na dzień 5 kwietnia 2017r. Nie obejmuje on jednak odsetek naliczonych od kapitału za okres 6 kwietnia 2017 do 20 sierpnia 2017r. a także odsetek naliczonych później. Strona powodowa nie zgodziła się z zarzutem naruszenia prawa materialnego.

Rozpoznając apelację Sąd Apelacyjny zasadniczo uznał za własne ustalenia Sądu Okręgowego, z tą zmianą , że uznaje za niewykazane istnienie niezaspokojonego roszczenia w zakresie należności głównej w postępowaniu upadłościowym a w konsekwencji za niewykazane tak co do zasady jak i co do wysokości roszczenie odsetkowe.

Sąd drugiej instancji zważył co następuje :

Prawidłowe ustalenia wskazują, że w dacie sporządzenia ostatniego aneksu do umowy kredytu, tj. w dniu 25 czerwca 2012 r. (...) Sp.j. w Ł., W. S., S. S. (1), R. P. i D. P. podpisali z Bankiem (...) S.A. w W. umowy poręczania, w których oświadczyli, że poręczają za zobowiązania dłużnika „(...)” Sp. z o.o. w Ł. wynikające z umowy kredytowej nr (...) z dnia 13 marca 2006 r. wraz z późniejszymi zmianami. W każdym z poszczególnych aneksów pozwani jako poręczyciele kredytu wyrazili zgodę na zmianę warunków umowy kredytowej nr (...). Jednocześnie strony umów poręczenia ustaliły, iż poręczenie obejmuje zobowiązania dłużnika istniejące w chwili udzielenia poręczenia, jak i mogące powstać w przyszłości z tytułu w/w umowy wraz z odsetkami, prowizją i innymi należnościami Banku, na wypadek, gdyby dłużnik nie wykonał tych zobowiązań w oznaczonym terminie. Niewątpliwie więc pozwani poręczyli więc także, za dług wynikający z kredytu obrotowego w rachunku kredytowym. Dług był długiem istniejącym a okoliczność wykreślenia dłużnika głównego z rejestru nie oznacza wygaśnięcia długu przy solidarnej odpowiedzialności poręczycieli. Sąd Apelacyjny podziela tu stanowisko Sądu Okręgowego opowiadającego się za tą linią orzecznictwa, które uznaje, że wykreślenie dłużnika będącego osobą prawną z rejestru nie powoduje wygaśnięcia długu i upadku zabezpieczenia (por. obok orzecznictwa powołanego przez Sąd Okręgowy także postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 28 lutego 2017 r. I CSK 133/16. i uchwała Sądu Najwyższego z 11 września 2013 r., III CZP 47/13, OSNC 2014/4/38). Należy podkreślić, że przez umowę poręczenia poręczyciel zobowiązuje się względem wierzyciela wykonać zobowiązanie na wypadek, gdyby dłużnik zobowiązania nie wykonał (art. 876 k.c.). Oczywistą konsekwencją braku wykonania zobowiązań przez dłużnika będącego osobą prawną jest zagrożenie upadłością i w dalszej konsekwencji jego likwidacja. Takie skutki zaś podważałyby cel i istotę poręczenia.

Okoliczność wszczęcia przeciwko dłużnikowi postępowania układowego zasadniczo nie ma znaczenia dla współdłużników. Także ewentualne zawarcie układu nie uchyla odpowiedzialności poręczycieli. Zgodnie bowiem z art. 291 ust. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze Dz.U.2012.1112 t.j. układ nie narusza praw wierzyciela wobec poręczyciela oraz współdłużnika dłużnika ani praw wynikających z hipoteki, zastawu, zastawu skarbowego, zastawu rejestrowego lub hipoteki morskiej, jeżeli były one ustanowione na mieniu osoby trzeciej. Przepis ten stosuje się odpowiednio do praw wynikających z przeniesienia na wierzyciela własności rzeczy, wierzytelności lub innego prawa w celu zabezpieczenia wierzytelności.

Brak jest też podstaw do zakwestionowania ustaleń Sądu Okręgowego, że do chwili ogłoszenia upadłości kredyt był obsługiwany terminowo lub z niewielkimi opóźnieniami z zastrzeżeniem, że dokumenty przedłożone przed Sądem Okręgowym wykazywały ten fakt według stanu istniejącego do końca pierwszego kwartału 2013r. Kredyt to kredyt obrotowy w których wpływy kompensują zaległości. Na dzień 27 listopada 2012r. odsetki wynosiły jedynie 8.633,15 zł (k.206). W zgłoszeniu liczono odsetki 6,75% i odwoływano się do odsetek za korzystanie z kapitału określonych w § 6 umowy (k 77/2) a nie odsetek od zadłużenia przeterminowanego. Wierzytelności strony powodowej z tytułu kredytu nie były objęte spisem wierzytelności wymagalnych na dzień 21 listopada 2012r. (k.94-95 akt (...). Dopiero od października 2012r naliczano odsetki od należności przeterminowanych ale były one jeszcze kompensowane wpłatami i jeszcze w styczniu 2013r. kapitał zapadalny wynosił zero (k1134/2). W sytuacji dokonywania w 2012r. na początku w 2013r. wpłat na poczet należności odsetkowych i należności z tytułu rat kredytowych zgodnie z §7 umowy o kredyt obrotowy nie było podstaw do wypowiedzenia kredytu zgodnie z §12 ust.2 ilub ust. 8 umowy k78/2) i postawienie całej wierzytelności w stan wymagalności kredytu w tym w stosunku do poręczycieli tym bardziej, że do lutego 2013r. wpłacane były jeszcze raty określone w §7 umowy (k 77). W marcu 2013r. doszło do wpłaty kolejnej raty. Wyliczenie przedstawione przez stronę powodową wskazuje , że w 2013r. dokonywano także nieregularnych wpłat aż do grudnia 2013r. zarówno na poczet należności głównej i odsetek Sąd Apelacyjny ustalił jednak dodatkowo, że wpłaty były dokonywane także w dniu 5 września 2013r. (wpłacono kwotę 26.500 zł), w dniu 14 października 2013r. na kwotę 25000 zł i 18 listopada 2013r. na kwotę 25000zł . W świetle możliwości zawarcia układu i wobec nadal dokonywanych wpłat na rachunek trudno przyjąć by bank miał podstawy wypowiedzenia umowy w toku postępowania układowego. Nawet zaś jeżeli dokonywano wpłat częściowo po terminie, to termin spłaty całego kredytu upływał dopiero 15 kwietnia 2015r. (k 7). Ponadto wobec zasad zaliczania wpłat w ramach danego długu na poczet należności ubocznych i na zalegające świadczenia główne nie mogło dojść do przedawnienia należności dochodzonych pozwem. Na podstawie art. 883§1 k.c. poręczyciel jest oczywiście uprawniony do zgłoszenia zarzutu przedawnienia (wyrok SN z 4.12.2008 r., I CSK 212/08 ). Termin wymagalności roszczenia w stosunku do dłużnika głównego determinuje jednak początkowy bieg terminu przedawnienia również dla poręczycieli. Jest to też podstawa do zawiadomienia poręczycieli. Sad Okręgowy słusznie więc przyjął, że to przekształcenie upadłości w upadłość likwidacyjną stworzyło podstawy do postawienia całego zadłużenia z tytułu kredytu obrotowego w stan wymagalności w dniu 22 października 2013 r. 1. Zobowiązania pieniężne upadłego, których termin płatności świadczenia jeszcze nie nastąpił, stały się bowiem wymagalne z dniem ogłoszenia upadłości likwidacyjnej. Termin więc przedawnienia rozpoczął bieg najwcześniej w dniu 22 października 2013r. Słusznie zaś Sąd Okręgowy zwrócił uwagę, że upływ trzyletniego terminu przedawnienia tego roszczenia, który kończyłyby względem poręczycieli swój bieg w dniu 22 października 2016r., został przerwany zgodnie z art. 123 § 1 pkt 1 k.c. (w brzmieniu obowiązującym do dnia 29 czerwca 2022 r.) w dniu 3 sierpnia 2016r. złożeniem wniosku o zawezwanie do próby ugodowej. Dla Sądu Apelacyjnego jest oczywiste, że wniosek o zawezwanie do próby ugodowej dotyczył należności głównej z umowy nr (...) zmodyfikowanej aneksem nr (...) ( na kredyt obrotowy i dotyczył należności , które częściowo stały się wymagalne w toku postępowania układowego i później. Jeżeli bowiem jeszcze w listopadzie 27 listopada 2012r. odsetki wynosiły jedynie 8.633,15 zł (k.206) i następowały w toku postępowania układowego jeszcze dalsze spłaty, to jest oczywiste , że zawezwanie do próby ugodowej musiało dotyczyć odsetek od tego kredytu naliczonych za okres po listopadzie 2012r. do dnia zawezwania do próby ugodowej a więc w przeważającej części od należności przeterminowanych (po wypowiedzeniu) tj także za okres objęty pozwem (strona powodowa w niniejszej sprawie dochodzi odsetek za okres od grudnia 2014r.). W toku postępowania wywołanego zawezwaniem do próby ugodowej nie mógł biec termin przedawnienia. Posiedzenie pojednawcze zakończyło się w dniu 2 lutego 2017 r. Zatem trzyletni termin przedawnienia roszczenia zaczął biec na nowo dopiero od dnia następnego, tj. 3 lutego 2017 r. ( art. 124 § 1 k.c.) i z uwagi na treść art. 118 k.c. zdanie drugie w zw. z art. 5 ust. 1 z dnia 13 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2018.1104 ) zakończyłby bieg na ostatni dzień roku kalendarzowego a więc termin przedawnienia nie zakończył się przed wniesieniem pozwu. Podzielić należy bowiem także stanowisko Sądu Okręgowego o wystarczającym skonkretyzowaniu wierzytelności we wniosku o zawezwanie do próby ugodowej i braku podstaw do przypisywania temu działaniu wierzyciela cech pozorności. Wezwanie dotyczyło kwoty wyższej niż objęta pozwem w niniejszej sprawie. Nie doszło więc do upływu terminu przedawnienia przed wniesieniem pozwu. Okoliczność, że dłużnik główny nie został zawezwany do próby ugodowej nie ma znaczenia skoro przedawnienie względem niego nie mogło biec w toku postępowania upadłościowego .

Upadłość nie wpłynęła na zakres odpowiedzialności poręczycieli. Upadłość nie spowodowała brak możliwości dochodzenia odsetek względem poręczycieli. Przepis art. 92 ust. 1| w zw. z art. 247 ust. 2 ustawy z dnia 28 lutego 2003r. prawa upadłościowe i naprawcze (tj. Dz.U.2012.1112 t.j.) ogranicza jedynie możliwość zaspokojenia części odsetek z masy i nie powoduje zakazu naliczania tych odsetek z chwilą ogłoszenia upadłości odsetek w stosunku do współdłużników i poręczycieli upadłego (por. także S. Gurgul, Prawo upadłościowe i naprawcze. Komentarz, Warszawa 2010, s. 347; Z. Świeboda, Komentarz do prawa upadłościowego..., s. 145; D. Zienkiewicz [w:] J. Minkus, A. Świderek, D. Zienkiewicz, Prawo upadłościowe i naprawcze. Komentarz, red. D. Zienkiewicz, Warszawa 2006, s. 223; P. Zimmerman, Prawo upadłościowe. Prawo restrukturyzacyjne..., 2016, s. 198). Rozmiar odpowiedzialności poręczyciela wyznacza umowa poręczenia i o ile z umowy nie wynika co innego, odpowiedzialność ta obejmuje, obok zabezpieczenia głównego, świadczenia uboczne, odsetki ustawowe i umowne (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 czerwca 2016 r. III CZP 23/16). Dotyczy to także odsetek umownych za należności przeterminowane należne po wypowiedzeniu kredytu i braku spłaty na rzecz banku. Tu dodatkowo można jednak zauważyć, że wierzytelność była zabezpieczony hipoteką (§8 umowy w brzmieniu wynikającym z aneksu nr (...) k.78), stąd odsetki mogły być naliczane także w toku upadłości ale w stosunku do upadłego mogły być zaspokojone z przedmiotu zabezpieczenia.

Wysokość kredytu obrotowego wynosiła 1.874,100,21 zł (umowa z dnia 25 czerwca 2012r. k 77). Fakt wykorzystania kredytu nie budził wątpliwości. Umowa zezwalała na cesję (§18). W sprawie przedłożono dokument umowy cesji z dnia 19 grudnia 2019r. z notarialnym poświadczeniem podpisów k.10-18 i dodatkowo dokumenty pośrednio potwierdzające cesję (zawiadomienia z dnia 12 lutego 2020 k95-104). Posiadanie przez stronę powodową dokumentów kredytowych tylko wzmacniało wykazanie faktu i skuteczności przelewu. Trudno przyjąć by powód w pozwie mógł przewidzieć wszystkie zarzuty dłużnika i wyprzedzająco miał obowiązek przedkładania dowodów uwzględniających wszystkie możliwe zarzuty, stąd art. 458 ⁵§1i § 4k.p.c. nie mógł stanowić podstawy do oceny , że już przy pozwie powód powinien wykazać fakt uiszczenia ceny nabycia szczególnie, że wydanie dokumentów kredytowych miało nastąpić po zapłacie (§7). Fakt więc posiadania tych dokumentów przez stronę powodową mógł zresztą stanowić podstawę do kreowania domniemania faktycznego uiszczenia ceny. Zarzut braku legitymacji nie został zaś dostatecznie skonkretyzowany w sprzeciwie (k.135) i to raczej pozwani utracili podstawy do powoływania się na brak skuteczność przelewu z przyczyny braku uiszczenia ceny. Niezależnie od tego trzeba podkreślić, że nie narusza zasad kontradyktoryjności procesu dopuszczenie dowodów z urzędu w sytuacji gdy brak przeprowadzenia tych dowodów miał doprowadzić do oczywiście niesprawiedliwych rozstrzygnięć. Kwestia więc dowodzenia ziszczenia się warunku przelewu wynikającego z§ 4 ust. 7 umowy (k11/2) nie może stanowić skutecznej podstawy zakwestionowania prawidłowości rozstrzygnięcia Sądu Okręgowego. Uzupełniająco można ponadto stwierdzić, że cesja nastąpiła po sprzedaży nieruchomości zabezpieczonej hipoteką i wykreśleniu hipoteki, stąd przepis art. 79 ust. 1 ukwih nie miał zastosowania z uwagi na art. 313 ust.2 prawa upadłościowego.

W odniesieniu do zarzutu wygaśnięcia zobowiązania należy zauważyć, że strona pozwana nie kwestionowała w sprzeciwie faktu uruchomienia kredytu natomiast podnosiła przede wszystkim zarzut wygaśnięcia długu na skutek spłaty co miał stwierdzać dokument urzędowy (plan podziału).

Plan podziału funduszy z masy stwierdza niewątpliwie w tym przypadku sposób rozdysponowania sumy uzyskanej z masy upadłości na poczet należności z tytułu kapitału 1.270.915,34 zł a na poczet odsetek 175.544,92zł. Dokument urzędowy (plan podziału) niewątpliwie określa więc sposób zaspokojenia ze środków wskazanych w planie. Ustalenie planu spłaty wierzycieli i umorzenie zobowiązań upadłego jest skuteczne również w stosunkach między upadłym a poręczycielem. Nawet jeżeli wysokość wcześniej spłaconych kwot wynika tylko pośrednio z uzasadnienia planu podziału to jednak jest to dokument podlegający ocenie. Niewątpliwie w tym przypadku istniała sprzeczność pomiędzy treścią uzasadnienia planu a złożonymi w sprawie dokumentami dotyczącymi spłat (k 206, k. 208 i k 238 ) . Ta sprzeczność mogła wynikać z innej oceny wysokości spłat lub z innego sposobu zaliczania spłat bez uwzględnienia należności ubocznych. Zestawienie złożone przez stronę pozwaną nie jest jednak wiarygodne albowiem nie obejmuje wszystkich wpłat w tym także wpłat z 18 listopada 2013r., 25000 zł, z 9 maja 2013r. 26.500 zł i 14 października 2013r. na kwotę 25000zł. Dowody wpłat przedstawionych przez pozwanych uwiarygadniają więc stwierdzenie w postępowaniu upadłościowym wysokości kwot pozostałych do spłaty. Fakt zaspokajania z funduszy masy odsetek tworzy domniemanie, że zaspokojono także należność główną. Doszło zaś do wykonania tego planu, którego cedent nie kwestionował. Biorąc ponadto pod uwagę , że wierzytelność była zabezpieczona hipoteką to z uwagi na treść art. 345 ust. 3 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe ( Dz.U.2016.2171 t.j.) należy przyjąć domniemanie, że spłata należności głównej i odsetek zaspokajanych w tym postępowaniu oznacza wygaśnięcie wierzytelności głównej zaspokajanej przed odsetkami. Podział funduszów masy upadłości nie może oczywiście naruszać praw wierzyciela wobec poręczyciela upadłego, niemniej celem jego sporządzenia jest określenie kwot jakie każdemu z uczestników przypadają z podziału według kolejności zaspokajania. Wysokość spłat wskazanych w uzasadnieniu planu w tym dokonanych przed sporządzeniem planu szczególnie dokonanych w postępowaniu układowym, odwołuje się do dokumentacji księgowej co jest sprzeczne z dokumentami dotyczącymi spłat przedstawionych przez stronę powodową. W tym kontekście zasadny był zarzut naruszenia art. 232 k.p.c. i 233§1 k.p.c. Pozwani jeszcze na etapie postępowania przed Sądem Okręgowym przedłożyli plan podziału, z którego można było wyprowadzić ocenę jaka jeszcze należność pozostała do spłaty. Spłata wskazana w planie została zrealizowana. Istniała więc sprzeczność pomiędzy dokumentami dotyczącymi spłat k 206. K. 208 i k 238 a treścią uzasadnienia planu podziału. Z samego planu podziału wynikało, że syndyk uznał wierzytelność z umowy z dnia 13 marca 2006r. nr (...) z dnia 13 marca 2006r. do wysokości 1.507.911,15 zł , na którą składał się kapitał w wysokości 1.499.278zł oraz odsetki w wysokości 8.633,15zł k.264 i k 301.) Z uwagi na dalsze spłaty upadłego dłużnika, ustalono na dzień 5 kwietnia 2017r., że zobowiązanie wynosi 1.446.460,26 zł z czego z tytułu kapitału 1.270.915,34 zł a odsetek 175.544,92zł (k.302). Z uzasadnienia planu podziału wynika że przy wyliczeniu wysokości należności głównej uwzględniono wpłaty na poczet dwóch kredytów w wysokości łącznej 228 362,66 zł (k302). Sąd Apelacyjny nie kwestionuje, że na kwotę spłat w wysokości 228 362,66 zł składały się zaliczone na należność główną wpłaty z grudnia 2012r i 30 stycznia 2013 k. 206,k. 208 k.213, k1134/2 i 1135 , które już uwzględniono w zgłoszeniu (zgłoszenie przedstawiało wyliczenie na dzień 31 stycznia 2013r. k. 234 i k.206) . Do tego doliczono zaliczone na należność główną wpłaty kwot z lutego marca lipca sierpnia , września i października 2013r. W aspekcie jednak dowodów dalszych wpłat w 2013r. i braku wykazania innego sposobu zaliczania niż wynikający z planu podziału, dokumenty prywatne przedstawione przez stronę powodowa nie sa wiarygodne. W świetle zaś treści planu podziału i wykazania jego wykonania brak było podstaw do uznania, że nadal istnieje niespłacony dług z tytułu należności głównej w wysokości 138.638 zł, gdyż taki wniosek nie od powiada ani wpłatom ani treści uzasadnienia planu spłaty. Potwierdzeniem tego jest fakt , że także rozliczenie należności głównej przedstawione na etapie apelacji (k1134-1135) nie uwzględnia wpłat przedstawionych przez pozwanych. Strona powodowa nie zakwestionowała przy tym sposobu zaliczenia wpłat dokonanego w toku upadłości tj nie zakwestionowała, że wpłata w wysokości 1 446 460,26 zł została zaksięgowana na poczet spłaty przedmiotowego kredytu z dnia 13 marca 2006 r., w tym 1 270 915,34 zł tytułem kapitału i kwotę 175 544,92 zł tytułem odsetek (\vide treść pisma k.1126). Sąd Apelacyjny nie kwestionuje, że do momentu wpłat częściowych i do dnia wykonania planu, tj jak ustalono do 22 sierpnia 2017r. (data zlecenia przelewu to 21 sierpnia 2017r. k 283), odsetki od niespłaconego kapitału mogły być naliczane względem poręczycieli zgodnie z umową. Nie mogły być one jednak liczone po spłacie tego kapitału. Nawet jeżeli rachunek (...) służył obsłudze także drugiego kredytu to strona pozwana powodowa powinna przedstawić sposób zaliczania pozwalający na zweryfikowanie od jakiej kwoty mogły biec względem poręczycieli odsetki. Niewątpliwie wyliczenie przedstawione przez powoda w uzasadnieniu żądania wskazuje, że odsetki te liczone były od kwoty 1.446.460,26 zł od dnia 16 grudnia 2014r. do dnia zlecenia przelewu tj. to 21 sierpnia za okres 2017r wynosiły 383 707,45 zł ( za okres od 16 grudnia 2014 do 4 marca 2015r.: 36.146,35 zł i za okres od 5 marca 2015.. do 21 sierpnia 2017r:.347.561,10 zł) ). W sytuacji jednak gdy pozwani dokonali wpłaty w dniu 5 września 2013r. kiedy kapitał wymagalny wynosił 0 (k.1134/2) a naliczone odsetki do dnia 4 września wynosiły tylko 408,46 (k 1134/2) to saldo zadłużenia nie mogło utrzymywać się na poziomie 1431553,34 zł . Nie ma więc podstaw do ustaleń, że wpłatą dokonaną w postępowaniu upadłościowym umorzono jedynie częściowo należność główną tj bez kwoty 138.638 zł. Całe więc wyliczenie przedstawione przez pozwaną mające wskazywać, że suma odsetek umownych za opóźnienie naliczonych zgodnie z §11 umowy to 412.992,35 zł ( 383707,45 zł +29.284,90 zł) oraz po cesji ustawowych wynosi 10.047,27 zł nie jest wiarygodne. Wyliczenie więc składowych odsetek umownych na chwilę cesji i następnie ustawowych do dnia wniesienia pozwu przedstawione przez stronę powodową w toku postępowania apelacyjnego k.1126/2 nie jest wykazane. Sąd Apelacyjny zwraca uwagę, że odsetki naliczone do 15 grudnia 2014r nie są objęte niemniejszym pozwem. Strona powodowa winna wykazać roszczenia także co do wysokości. Należało więc przedstawić sposób zaliczenia wpłat na poczet odsetek dokonanych w ramach planu podziału albowiem z tego planu będącego dokumentem urzędowym wynikało domniemanie, że należność główna wygasła. Nawet jeżeli dłużnik główny winien był spłacać także drugi kredyt, to jednak strona powodowa powinna wykazać, że wyliczenie długu pozostałego do spłaty z tytułu należności głównej wynikające z samego planu podziału było nieprawidłowe a to musiało wiązać się z wykazaniem sposobu zaliczania wszystkich wpłat. W tym celu zobowiązał stronę powodową do przedłożenia takiego sposobu zaliczania . Przedstawione zaś nie uwzględnia wpłat\ wykazanych przez pozwanych i jako takie nie jest wiarygodne. Tu trzeba zauważyć, że t w sprawie prowadzonej przed Sądem Rejonowym w Warszawie pod sygn.. akt XVI GC 2659/22 oddalono skierowane przeciwko poręczycielom powództwo o zapłatę z tytułu kredytu nr (...) przy uznaniu m.in. także braku wykazania wysokości zadłużenia (k.1159). Sąd Apelacyjny uznając więc apelację za zasadną, zmienił na podstawie art. 386§1 k.p.c. zaskarżony wyrok i oddalił powództwo. W konsekwencji zmieniono także rozstrzygnięcie o kosztach procesu za pierwszą instancję przy uwzględnieniu zasady odpowiedzialności za wynik sprawy , treści art. 98§1 ^{( 1)}k.p.c. oraz przy uwzględnieniu materialnoprawnego charakteru współuczestnictwa pozwanych i podzielności świadczenia z tytułu kosztów (por. Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 16 listopada 2023 r. III CZP 54/23).

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono w sposób odpowiedni przy uwzględnieniu treści art. 98§1 ,§1 ¹ i §3 k.p.c. art. 391§1 k.p.c., przy zastosowaniu §2 pkt 7 i §10 ust.1 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U.2023.1935 t.j.) .