Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Krakowie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 2 marca 2023 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSA Sławomir Jamróg

Protokolant: Iwona Mrazek

po rozpoznaniu w dniu 2 marca 2023 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Bank (...) S.A. w W.

przeciwko (...) S.A. w C.

o zapłatę

na skutek apelacji strony pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie

z dnia 8 czerwca 2021 r. sygn. akt IX GC 1151/19

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od strony pozwanej na rzecz strony powodowej kwotę 8.100 zł (osiem tysięcy sto złotych) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt I AGa 280/21

UZASADNIENIE

Nakazem wydanym w trybie nakazowym z dnia 7 listopada 2018 r. sygn.(...) zasądzono od (...) Przedsiębiorstwa (...) – (...) SA w C. (poprzednio w K.) kwotę, na jaką Bank (...) SA w W. wypełnił weksel in blanco, wręczony przez stronę pozwaną tytułem zabezpieczenia wierzytelności z tytułu udzielonego kredytu.

Strona pozwana wniosła zarzuty od tego nakazu .

Sąd Okręgowy w Krakowie wyrokiem z dnia 8 czerwca 2021 r. Sygn. akt IX GC 1151/19 utrzymał w mocy nakaz zapłaty z dnia 7 listopada 2018 roku sygn. akt (...)za wyjątkiem postanowienia nakazującego zwrot kosztów postępowania (pkt 1.) i zasądził od strony pozwanej na rzecz strony powodowej koszty procesu w kwocie

14 945 zł (pkt 2).

Sąd Okręgowy wskazał, że (...) Bank (...) SA wypełnił weksel in blanco, wręczony przez stronę pozwaną tytułem zabezpieczenia wierzytelności z tytułu udzielonego kredytu. Wobec faktu , że pozwana ostatecznie uznała żądanie, czym sąd był związany na podstawie art. 213 kpc. to uwzględnił powództwo.

Apelację od tego wyroku wniosła strona pozwana, zarzucając:

1, naruszenie art. 213 k.p.c. poprzez przyjęcie, że pozwana uznała żądanie powództwa, podczas gdy akie stanowisko było co najmniej przedwczesne,

2. naruszenie art. 233 k.p.c. poprzez błędne ustalenie, ze pozwana uznała powództwo. Pozwana podniosła, że stwierdzenie, że mocodawca nie kwestionuje dochodzonej w pozwie kwoty nie oznaczało, że zrezygnował on z obrony w postępowaniu sądowym. Pozwana wskazała, że wniosła zarzuty od nakazu zapłaty z dnia 7 listopada 2018r. i konsekwentnie podtrzymywał stanowisko. Oświadczenie pełnomocnika pozwanej zostało blednie zinterpretowane a zmierzało ono do uniknięcia powołania biegłego.

Strona powodowa wniosła o oddalenie apelacji i o zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego podnosząc, że pozwana nie kwestionowała wysokości wartości przedmiotu sporu oraz nie przedłożyła żadnych dokumentów , z których wynikałoby, że doszło do spłaty zadłużenia potwierdzonego ugodą. Należało więc przyjąć, że strona powodowa nie kwestionuje roszczenia i uznaje powództwo.

Rozpoznając apelację Sąd drugiej instancji podziela zarzut naruszenia prawa procesowego a to art. 213 §2 k.p.c. Uznanie powództwa stanowi akt dyspozycyjności materialnej pozwanego, który za zasadne uznaje zarówno roszczenie powoda, jak i przyznaje uzasadniające je przytoczone przez powoda okoliczności faktyczne, a w konsekwencji godzi się na wydanie wyroku uwzględniającego żądanie pozwu (por. Ereciński Tadeusz (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom II. Postępowanie rozpoznawcze, wyd. V Opublikowano: WK 2016; Piaskowska Olga Maria (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Postępowanie procesowe. Komentarz aktualizowany Opublikowano: LEX/el. 2023 ). Tak też uznanie jest traktowane w orzecznictwie (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 listopada 2011 r. II CSK 671/10 niepubl.). Oświadczenie zawarte w piśmie z dnia 18 lutego 2021r. nie dawało żadnej podstawy do przyjęcia uznania roszczenie powoda, a jedynie przyznanie okoliczności faktycznej dotyczącej wysokości kwoty dochodzonej pozwem (k. 291). Nie było podstaw do przyjęcia, że pozwana zrezygnowała z obrony. Nie uchylało to więc potrzeby merytorycznej oceny zasadności twierdzeń i zarzutów podniesionych w zarzutach od nakazu zapłaty kwestionujących zasadę odpowiedzialności tj zarzutów formalnych prawidłowości wypełnienia weksla oraz podstawy materialnej do wypełnienia weksla szczególnie w odniesieniu do zarzutu kwestionującego skuteczność wypowiedzenia umowy kredytowej jak i twierdzeń o spłacie należności.

Sąd Apelacyjny jednak zauważa, że Sąd Okręgowy uwzględniając uznanie musiał zgodnie z art. 213§2 k.p.c. przyjąć, że uznanie nie jest w tym przypadku sprzeczne z prawem ani też z zasadami współżycia społecznego oraz nie zmierza do obejścia prawa. Takie zaś stanowisko było możliwe jedynie przy uznaniu odpowiednich podstaw do wypełnienia weksla. Istota więc sprawy została rozpoznana.

Apelacja kwestionująca prawidłowość rozstrzygnięcia pomija, że okoliczności sprawy w znacznej części nie miały charakteru spornego. Przyznany bowiem został fakt wystawienia weksla in blanco na zabezpieczenie długu z tytułu kredytu. W uzasadnieniu zarzutów pozwana również przyznała, że zawarła z powodem umowę kredytu obrotowego w rachunku bieżącym na zasadach uproszczonych dla klientów prowadzących działalność gospodarczą inną niż wytwórcza w rolnictwie z dnia 12 września 2014r., na łączną kwotę 350.000 zł. Nadto przyznała, że w dniu 31 grudnia 2016 roku strony zawarły umowę ugody gdzie rozłożyły na raty spłatę należności przez pozwanego. Nie zakwestionowała też istnienia zaległości na chwilę zawarcia ugody. Przyznała dodatkowo, że pojawiły się trudności w spłacie, dlatego też pozwany wystąpił o zmianę warunków ugody. Okoliczności te więc były bezsporne. Niesporne też było , że strona powodowa wypełniła weksel i przesłała pozwanemu w jednym piśmie zawiadomienie o wypełnieniu weksla i wezwanie do wykupu weksla, oraz przedsądowe ostateczne wezwanie do zapłaty z weksla.

Pozwana natomiast podnosiła nieprawidłowość wezwania do wykupu weksla. Sporne też było czy umowa i ugoda, które zostały dołączone do pozwu zostały pozwanemu wypowiedziane. Pozwana spółka podnosiła ponadto nieprawidłowość wyplenienia weksla zarówno pod względem formalnym jak i niezgodności z deklaracją oraz brak świadomości treści odwrotnej treści weksla , z którym mogła zapoznać się w miejscu płatności a po wniesieniu w miejscu przechowywania w siedzibie sądu.

Okoliczności przyznane nie wymagają dowodu a z samych twierdzeń pozwanej wynika, że pozwany był dłużnikiem banku. Składając zarzuty od nakazu zapłaty osoba, która wręczyła weksel in blanco obok zarzutów formalnych prawidłowości weksla może także podnosić na podstawie art. 10 ustawy z 1936 r. - Prawo wekslowe Dz.U.2016.160 zarzut niezgodnego z porozumieniem wypełnienia weksla, a więc ukształtowania jego treści w sposób niezgodny z porozumieniem stron stosunku wekslowego.

Należy jednak podkreślić, że wierzyciel, którego wierzytelność została zabezpieczona wekslem gwarancyjnym, uzyskuje możliwość wyboru, czy skorzystać z uprzywilejowanej procesowej drogi dochodzenia roszczeń wekslowych, gdzie wystarczające jest co do zasady powołanie się jedynie na treść weksla (art. 485 § 2 k.p.c.), czy wytoczyć powództwo oparte na stosunku podstawowym. Domagając się wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym z powołaniem na weksel, strona powodowa nie miała obowiązku przedstawiania wszystkich twierdzeń i zgłaszania dowodów dotyczących istnienia długu wynikającego ze stosunku podstawowego. Remitent dochodząc wierzytelności wekslowej nie musi też wykazywać podstawy gospodarczej zobowiązania wekslowego ani tego, że ta podstawa w ogóle istniała. Jakkolwiek podstawa faktyczna była szersza i odwoływała się do stosunku podstawowego to jednak strona powodowa oparła pozew na wekslu. Obie strony nie kwestionowały, że stosunek podstawowy istniał. Istotne też jest, że weksel nie był przedmiotem obrotu. W takiej sytuacji, to pozwana obowiązana była podnieść zarzuty (obiektywne i subiektywne) w oparciu o art. 10 Prawa wekslowego, gdyż wystawienie weksla wzmacnia pozycję wierzyciela. Ciężar dowodu nieprawidłowego wypełnienia weksla spoczywa wówczas na dłużniku wekslowym (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 maja 2018 r. IV CSK 267/17 LEX nr 2539871). Także fakt , że z ugody wynikało domniemanie istnienia przeterminowanej wierzytelności przerzucało na pozwana ciężar dowodu zakresu spłaty.

Treść dokumentów dołączonych do pozwu nie była kwestionowana. Pozwana podnosiła natomiast wątpliwości co do odwrotnej treści weksla pomijając, że zgodnie z obowiązującym w dacie wniesienia pozwu §79 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 23 grudnia 2015 r. Regulamin urzędowania sądów powszechnych Dz.U.2015.2316. dokumenty w postaci weksli, są przechowywane ze szczególną starannością, w miejscu wyznaczonym przez prezesa sądu, posiadającym odpowiednie zabezpieczenia techniczne, a do akt sprawy dołącza się uwierzytelnione kopie dokumentów, o których mowa w ust. 1, z adnotacją o miejscu przechowywania oryginałów dokumentów. Uwierzytelnienie polega na sporządzeniu kopii dokumentu i potwierdzeniu jej zgodności z oryginałem przez pracownika sekretariatu. Odpis weksla znajdujący się w aktach nie daje zaś żadnych podstaw do uznania, że doszło do wypełnienia odwrotnej strony weksla a ponadto żadna ze stron nawet nie twierdziła , by doszło do indosu in blanco, czy protestu, a więc czynności zapisywanych na odwrocie weksla określnych w art.13 i 88 ustawa z dnia 28 kwietnia 1936 r. Prawo wekslowe (według obowiązującego w dacie wystawienia i wyplenienia Dz.U.2016.160 t.j.). Znajdujący się na k.32 odpis stwierdzający treść weksla znajdującego się w depozycie sądowym zawiera elementy wymagane dla weksla własnego wynikające z art. 101 prawa wekslowego, w tym nazwę "weksel" , przyrzeczenie bezwarunkowe zapłacenia oznaczonej sumy pieniężnej ( 320.225, 20 zł), oznaczenie terminu i miejsca płatności, nazwisko osoby, na której zlecenie zapłata ma być dokonana tj strony powodowej, oraz oznaczenie daty i miejsca wystawienia wekslu. Zawarto tam także podpis wystawcy weksla. Wystawcą było (...) Przedsiębiorstwo (...) – (...) S.A. w K.. Z powszechnie danych w eKRS nr (...) wynika, że spółka ta (tj pozwana) zmieniła siedzibę na C.. Podpis na wekslu złożył G. W., który według danych z rejestru był upoważniony do jednoosobowej reprezentacji pozwanej jako Prezes Zarządu. Zarzut formalny dotyczący treści weksla nie mógł być uwzględniony.

Treść umowy kredytowej o kredyt obrotowy w rachunku bieżącym z dnia 12 września 2014r. (k,34). nie pozostawia żadnych wątpliwości , że pozwanej pozostawiono do dyspozycji 175000 zł. Zgodnie z tą umową wypowiedzenie umowy po dacie 11 września 2015r. mogło mieć znaczenie jedynie dla kwestii odsetek (§5 ust. 6 w zw. z §5 ust. 4 ( k. 360). Jednakże prawidłowość wypowiedzenia nie jest natomiast obojętna w sytuacji, gdy z ugody i wypowiedzenia z dnia 21 sierpnia 2015r. (k.243) wynika, że umowę o kredyt obrotowy w rachunku bieżącym przekwalifikowano na kredyt obrotowy w rachunku kredytowym na podstawie odpowiednio pisma z dnia 1 grudnia 2014r. powołanego w ugodzie k.41. i pisma z dnia 27 kwietnia 2015r. powołanego w wypowiedzeniu . Zgodnie zaś z §8 ust. 1 pkt 5 takie przekwalifikowanie stanowi ustalenie nowych warunków kredytowych w tym także zabezpieczenia (k38). Brak tych pism oraz treść art. 506§2 k.c. nie pozwala jednak na przyjęcie, że doszło do odnowienia, a co najwyżej do modyfikacji dotychczasowego stosunku. Nie ma więc dowodów by przy przekształceniu kredytu doszło do zmian zasad wypowiadania umowy. Badanie więc nowych warunków nie jest więc konieczne, szczególnie w aspekcie odpowiedniej inicjatywy dowodowej pozwanej i w sytuacji, gdy pozwana nawet nie twierdziła by modyfikacja umowy przy przekształceniu umowy na kredyt w rachunku kredytowym łączyła się jednocześnie ze zmianą warunków wypowiedzenia określonych w §8 ust 2 umowy z dnia 12 września 2014r., do której obie strony nadal odwoływały się w umowie ugodzie. Ugoda ponadto stanowi potwierdzenie, że nie doszło do wygaśnięcia umowy kredytowej.

Pozwana przedłożyła wypowiedzenie umowy podpisane przez Prokurentów (k.243), które wskazuje na przyczyny wypowiedzenia w postaci braku spłaty zadłużenia a w treści umowy ugody pozwana wprost potwierdzała stan zadłużenia, w tym także zakresie odsetek karnych. Oznacza to więc domniemanie, że istniało zadłużenie przeterminowane. Strona powodowa miała więc prawo wypowiedzenia umowy.

Strona pozwana twierdziła, że nie doszło do wypowiedzenia. Strona powodowa przedłożyła jednak wypowiedzenie umowy z dowodem nadania. Tworzy to domniemania możliwości zapoznania się przez pozwaną z treścią wypowiedzenia Pozwana kwestionowało ponadto wypowiedzenie ugody. Należy jednak wskazać , że w świetle pisma z dnia 24 lipca 2018r. wskazującego na brak spłaty należności uznanej w treści ugody i zawiadomienia o wypełnieniu weksla w związku z brakiem spłaty zadłużenia z odwołaniem do wezwania z dnia 24 lipca 2018r. strona pozwana na zewnątrz wyraziła w ten sposób jednoznaczną wolę wypowiedzenia ugody. Wola osoby dokonującej czynności prawnej może być wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny (art. 60 k.c.)_. Przepisy prawa bankowego nie przewidują szczególnych wymogów dla wypowiedzenia ugody, w której udzielono dłużnikowi dodatkowej zwłoki i rozłożono zaległość przeterminowaną na raty. Czynność ta nie musiała więc spełniać wymogów z art. 75 c prawa bankowego. W dacie zaś wejścia w życie tego przepisu (tj 12 listopada 2015) wprowadzonego ustawą z dnia 25 września 2015 r. o zmianie ustawy - Prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw Dz.U.2015.1854 umowa stron już była wypowiedziana albowiem upłynęło 30 dni od dnia doręczenia w dniu 7 września 2015r. wypowiedzenia (k.243) i nie było podstaw do zastosowania art. 12 ustawy nowelizującej prawo bankowe.

Jak wyżej wskazano ugoda dotyczyła rozłożenia na raty już przeterminowanej wierzytelności (k. 420 i nie stanowiła odnowienia. Pismo zawiadamiające o wystawieniu weksla podpisali prokurenci ujawnieni w rejestrze R. M. i J. B. (k48) a odwołanie się przez Bank w tym zawiadomieniu do wezwania z 24 lipca 2018 jednoznacznie potwierdza tę czynność, stąd nie było potrzeby badania umocowania osób podpisanych pod wcześniejszym wezwaniem. Prokura jest pełnomocnictwem udzielonym przez przedsiębiorcę , które obejmuje umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych, jakie są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Brak jest więc podstaw do ograniczania czynności prokurentów przy zawiadomieniu o wypełnieniu weksla i wezwania do zapłaty weksla.

Przewidziane w art. 38 Prawa wekslowego przedstawienie weksla do zapłaty nie wymaga jego fizycznego okazania „do oczu” dłużnikowi wekslowemu, a wystarczającym jest stworzenie mu możliwości do zapoznania się z jego oryginałem w miejscu jego płatności (por. wyrok SN z dnia 21 marca 2001 r., sygn. akt III CKN 322/2000; wyrok SN z dnia 31 marca 2006 r., sygn. akt IV CSK 132/2005, Lex Polonica 1631625; wyrok SN z dnia 4 marca 2008 r., sygn. akt IV CSK 457/2007, Lex Polonica 20388666). Ponadto naruszenie tego obowiązku na podstawie weksla, nie powoduje wygaśnięcia obowiązku co najwyżej może mieć wpływ na odsetki. W takim jednak przypadku odsetki należne od wystawcy weksla własnego jego wierzycielowi, posiadaczowi weksla, skutkiem nieprzedstawienia weksla do zapłaty domicyliatowi jest jedynie to, że odsetki należą się dopiero od dnia, w którym wystawca weksla mógł faktycznie dokonać oględzin weksla i ustalić, czy jest zobowiązany do jego zapłaty. (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia z dnia 23 listopada 2004 r. I CK 224/04 LEX nr 277075). W tym zaś wypadku pozwani mogli się zapoznać z wekslem w miejscu płatności tj w Oddziale Banku (...) w K. ul. (...) (k32. ). Wezwaniu do zapłaty potwierdza zresztą tę okoliczność.

Kwestia prawidłowości określenia wysokości wierzytelności z weksla nie ma wpływu na zasadę odpowiedzialności. W orzecznictwie ugruntowane jest stanowisko, że uzupełnienie weksla przez posiadacza weksla (remitenta) o kwotę wyższą niż kwota, na której wpisanie pozwalało porozumienie wekslowe, nie powoduje skutku w postaci niepowstania zobowiązania wekslowego wystawcy weksla, lecz redukcję do wysokości kwoty mieszczącej się w upoważnieniu (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 26 stycznia 2001 r., II CKN 25/00, OSNC 2001, nr 7/8, poz. 117; z dnia 9 grudnia 2004 r., II CK 170/04, nieopubl., OSNC 2007, nr 4, poz. 59 i z dnia 17 stycznia 2008r. III CSK 193/07 Pr.Bankowe 2008/5/17). W sytuacji zaś gdy pozwana twierdziła, że zapłaciła jedynie część z całej należności strony powodowej (k.60 ) a ostatecznie nie kwestionowała wysokości roszczenia to weryfikacja prawidłowości wyliczenia należności wymagalnej na chwilę wypełnienia weksla nie była w ogóle w tym przypadku konieczna. Nie ma mają więc także znaczenia wnioski dowodowe powoływane na okoliczność wysokości spłat dokonanych przez pozwaną.

Dokumenty przedłożone przez stronę powodową były więc wystarczające do utrzymania nakazu zapłaty w mocy. Stanowisko procesowe pozwanej i zakres jej inicjatywy dowodowej nie był wystarczający do obalenia domniemania istnienia wierzytelności wynikającego z istnienia wypełnionego weksla własnego podpisanego przez pozwaną. Pozwana nie wykazała by weksel wypełniono niezgodnie z deklaracją. Co więcej, zakres faktów niespornych, w tym dotyczących wykorzystania kredytu oraz powołana wyżej treść dokumentów przedłożonych przez stronę powodową , w tym treść podpisanej przez pozwaną ugody a także pism potwierdzających obowiązek spłaty jednoznacznie wskazuje na istnienie przeterminowanego długu, stąd to na pozwanej ciążył obowiązek obalenia domniemania stanu zadłużenia potwierdzonego przez strony na ten dzień lub też późniejszego wygaśnięcia zobowiązania, którego wysokości ostatecznie pozwana nie kwestionowała. Pozwana zaś nie sprostała temu ciężarowi dowodu.

Powyższe powoduje ocenę prawidłowości zaskarżonego wyroku, który pomimo wadliwego uzasadnienia podstaw rozstrzygnięcia ostatecznie odpowiada prawu. To zaś, że Sąd Okręgowy nie powiązał wniosku dotyczącego zasadności powództwa z zebranym w sprawie materiałem dowodowym nie wpłynęło na prawidłowość rozstrzygnięcia.

Mając powyższe na uwadze Sąd drugiej instancji oddalił apelację na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 15 zzs ¹ ust. 1 pkt 4 ustawy dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U.2021.2095 t.j) .

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98§1 k.p.c. w zw. z art. 391k.p.c. , przy zastosowaniu §2 pkt 7 i §10 ust.1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. 2015r. poz. 1800 ze zm.).